Phân tích những nhân tố tác động lên thu nhập của những hộ trồng hoa Cát Tường tại thành phố Đà Lạt

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T Tp. HCM





NG ANH TUN





PHỂN TÍCH NHNG NHỂN T TÁC NG LÊN THU
NHP CA NHNG H TRNG HOA CÁT TNG TI
THÀNH PH À LT








LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC: TS. NGUYN NGC VINH









THÀNH PH H CHệ MINH – NM 2011



B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T Tp. HCM





NG ANH TUN





PHỂN TÍCH NHNG NHỂN T TÁC NG LÊN THU

NHP CA NHNG H TRNG HOA CÁT TNG TI
THÀNH PH À LT



CHUYÊN NGÀNH: KINH T PHÁT TRIN
MÃ S : 60.31.05




LUN VN THC S KINH T






NGI HNG DN KHOA HC: TS. NGUYN NGC VINH










THÀNH PH H CHệ MINH – NM 2011

LI CAM OAN
Tôi là ng Anh Tun, chính là tác gi ca đ tài nghiên cu này. Tôi xin
cam đoan đ tài này do chính bn thân tôi thc hin, không sao chép hay góp nht
ca các chng trình nghiên cu ca mt t chc hay cá nhân nào khác. Các s liu
thu thp đm bo tính khách quan và trung thc. Tôi xin hoàn toàn chu trách nhim
trc pháp lut nu có s tranh chp hay b phát hin có hành vi không trung thc
liên quan đn ni dung đ tài nghiên cu này.

MC LC
Trang
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC CÁC BNG
DANH MC CÁC HỊNH –  TH
DANH MC CÁC T VIT TT
PHN M U
1. S cn thit ca nghiên cu 01
2. Mc tiêu nghiên cu 01
3. i tng và phm vi nghiên cu 01
4. Tóm tt ni dung nghiên cu 02
5. Quy trình nghiên cu 02
6. Phng pháp nghiên cu 02
7. Ngun s liu s dng nghiên cu 03
8. Kt cu lun vn 03
CHNG I: C S Lụ LUN
1.1. Các loi hoa trng  à Lt 04
1.1. Ngun ging 04

1.2. Hoa cát tng 04
1.2. Các hc thuyt v sn xut nông nghip 06
1.2.1. Theo David Ricardo (1772-1823) 06
1.2.2. Theo Lewis (1955) 06
1.2.3. Theo Harry T. Oshima (1955) 07
1.2.4. Theo mô hình Todaro (1990) 08
1.2.5. Theo Park S. S (1992) 09
1.2.6. Theo Randy Barker (2002) 10
1.2.7. Mô hình Nicholas Kaldor (1957) 11
1.2.8. Mô hình Hayami và Ruttan (1971) 12
1.3. Các mô hình đánh giá tác đng lên thu nhp 13
1.3.1. Mô hình Braun (1991) 13
1.3.2. Mô hình: Tng quan gia thu nhp và t l tr em di 5 tui suy dinh
dng (DPH1-2008) 13
1.3.3. Mô hình: Tng quan gia thu nhp và t l ngi ln bit ch (DPH2-
2008) 14
1.3.4. Mô hình: nh hng ca các yu t lao đng, thi gian và k thut ti
tng trng nông nghip ca vùng ng Bng Sông Cu Long (Nguyn
Th ông, 2008) 14
1.3.5. Mô hình tng quan gia kin thc nông nghip và thu nhp gp (DPH1,
2003) 16
1.3.6. Mô hình tng quan gia kin thc nông nghip và thu nhp gia đình
(DPH2, 2003) 17
1.3.7. Mô hình nh hng ca khuyn nông đi vi li nhun ca nông dân (Võ
Th Thu Hng, 2007) 18
1.4. Xây dng mô hình kinh t lng nghiên cu các nhân t nh hng đn thu
nhp ca nhng nông h trng hoa cát tng 19
1.5. Tóm tt nhng nghiên cu có liên quan đn đ tài 20
1.5.1. Phát trin chui giá tr sn phm nhm gia tng xut khu hoa à Lt 20
1.5.2. Các yu t thành công cho vic phát trin bn vng ngành hoa ct

cành ti Vit Nam 22
1.6. Thc trng thu nhp ca nông h trng hoa ti đa phng khác 24
1.6.1. Hà Ni – Hiu qu t mô hình trng hoa hu 24
1.6.2. Thành ph H Chí Minh – Hoa Lan ct cành 24
1.6.3. Tnh ng Tháp – Làng Hoa King Sa éc 24
1.6.4. Tnh Thái Bình – Làm giàu t ngh trng hoa, cây cnh 25
Tóm tt chng I 25
CHNG II: THC TRNG V SN XUT HOA CÁT TNG TI
THÀNH PH À LT
2.1. Gii thiu khái quát v thành ph à Lt 27
2.1.1. iu kin t nhiên 27
2.1.2. iu kin kinh t xã hi 28
2.2. Thc trng sn xut hoa ti thành ph à Lt 31
2.2.1.Thc trng thu nhp ca nông h trng hoa ti thành ph à Lt 31
2.2.2. Nhng li th và bt cp trong vic trng hoa ti thành ph à Lt 32
2.2.2.1. Nhng li th 32
2.2.2.2. Nhng bt cp 33
2.3.Thc trng sn xut hoa cát tng ti thành ph à Lt 35
2.3.1. Thc trng thu nhp ca nông h trng hoa cát tng ti thành ph à Lt 35
2.3.2. Nhng li th và bt cp vic trng hoa cát tng ti thành ph à Lt 35
2.3.2.1. Nhng li th 35
2.3.2.2. Nhng bt cp 36
2.3.3. K thut trng hoa cát tng 38
Tóm tt chng II 42
CHNG III: PHÂN TệCH NHNG NHÂN T TÁC NG LÊN THU
NHP CA NHNG H TRNG HOA CÁT TNG
TI THÀNH PH À LT
3.1. Quy trình nghiên cu 43
3.1.1. Phng pháp thu thp s liu 43
3.1.1.1. Tin hành điu tra s b 43

3.1.1.2. Xác đnh c mu 44
3.1.1.3. C cu bng câu hi 45
3.2. Phân tích thông kê 46
3.2.1. Mô t s liu s cp 46
3.2.2. Kt qu thu nhp ca các nông h trng hoa cát tng ti à Lt 47
3.2.3. Kt qu din tích trng hoa cát tng ca các nông h ti à Lt 48
3.2.4. Kt qu lao đng trng hoa cát tng ca các nông h ti à Lt 48
3.2.5. Kt qu vn lu đng trng hoa cát tng ca các nông h ti à Lt 48
3.2.6. Kt qu kin thc nông nghip ca nhng nông h trng hoa cát tng
ti thành ph à Lt 49
3.2.7. Mi tng quan gia thu nhp vi các nhân t 50
3.3. Mô hình lng hóa 50
3.3.1. Kt qu hi quy - Mô hình A 50
3.3.1.1. Kim tra s thích hp ca mô hình A 51
3.3.1.2. Kim đnh mt s h s liên kt (kim đnh Wald) 52
3.3.1.3. Kim đnh hin tng t tng quan gia các sai s 52
3.3.1.4. Kim đnh hin tng đa cng tuyn 53
3.3.1.5. Kim đnh phng sai ca sai s thay đi (kim đnh White) 53
3.3.2. Kt qu hi quy - Mô hình B 53
3.3.2.1. Kim đnh hin tng đa cng tuyn 54
3.3.2.2. Kim đnh phng sai ca sai s thay đi (kim đnh White) 54
3.3.3. Tái lp li mô hình nghiên cu 54
3.3.4. Kt qu hi quy - Mô hình C 56
3.3.4.1. Kim tra s thích hp ca mô hình C 57
3.3.4.2. Kim đnh mt s h s liên kt (kim đnh Wald) 58
3.3.4.3. Kim đnh hin tng t tng quan gia các sai s 58
3.3.4.4. Kim đnh hin tng đa cng tuyn 58
3.3.4.5. Kim đnh phng sai ca sai s thay đi (kim đnh White) 58
3.3.5. Kt qu hi quy - Mô hình D 59
3.3.5.1. Kim tra s thích hp ca mô hình D 60

3.3.5.2. Kim đnh mt s h s liên kt (kim đnh Wald) 61
3.3.5.3. Kim đnh hin tng t tng quan gia các sai s 61
3.3.5.4. Kim đnh hin tng đa cng tuyn 61
3.3.5.5. Kim đnh phng sai ca sai s thay đi (kim đnh White) 61
3.3.5.6. Kim đnh các h s hi quy riêng l 62
3.4. Phân tích kt qu hi quy 63
3.4.1. ánh giá kt qu ca các mô hình hi quy 63
3.4.1.1. Mô hình A 63
3.4.1.2. Mô hình B 63
3.4.1.3. Mô hình C 63
3.4.1.4. Mô hình D 64
3.4.2. Kin thc nông nghip nh hng đn thu nhp lao đng gia đình ca
nông h trng hoa cát tng 64
3.4.3. Vn lu đng nh hng đn thu nhp lao đng gia đình ca nông h 64
3.4.4. Lao đng nh hng đn thu nhp lao đng gia đình ca nông h trng
hoa cát tng 65
3.5. Gi ý chính sách nhm nâng cao thu nhp ca các nông h trng hoa cát
tng ti thành ph à Lt 65
3.5.1. Tng kin thc nông nghip cho các nông h trng hoa cát tng ti
thành ph à Lt 65
3.5.2. Khuyn khích s dng ngun ging tt, phân vi sinh và thuc tr sâu sinh
hc 67
3.5.3. Ti thiu hóa chi phí nhân công trng hoa cát tng trên mt đn v din
tích đt 68
Tóm tt chng III 69
PHN KT LUN 72
TÀI LIU THAM KHO 75
PH LC
Ph lc 1: Bng câu hi điu tra phng vn
Ph lc 2: Tng hp s liu điu tra

Ph lc 3: Kt qu hi quy và kim đnh mô hình A
Ph lc 4: Kt qu hi quy và kim đnh mô hình B
Ph lc 5: Kt qu hi quy và kim đnh mô hình C
Ph lc 6: Kt qu hi quy và kim đnh mô hình D
Ph lc 7: Kt qu phân tích thng kê
Ph lc 8: Hình các loi hoa cát tng
Ph lc 9: Bn đ đt thành ph à Lt
Ph lc 10: Quy trình sinh trng ca hoa cát tng













DANH MC CÁC BNG
Ni dung
Trang
Bng 3.1 Trung bình lãi ròng
44
Bng 3.2 Ni dung câu hi
46
Bng 3.3 C cu đim ca kin thc nông nghip
46

Bng 3.4 Bng thng kê mu điu tra
47
Bng 3.5 ANOVA – mô hình A
51
Bng 3.6 ANOVA – mô hình C
57
Bng 3.7 ANOVA – mô hình D
60
Bng 3.8 Tng hp s liu điu tra
PL2
Bng 3.9 S liu v kin thc nông nghip ca nông h
PL2
















DANH MC CÁC HÌNH ậ  TH
Ni dung

Trang
 th 1.1 Nng sut lao đng và thu nhp ca mt lao đng nông nghip
9
 th 1.2 nh hng ca trình đ công ngh
11
Hình 1.1 Hoa cát tng trng vin xanh tím cánh kép
PL8
Hình 1.2 Hoa cát tng xanh tím cánh kép
PL8
Hình 1.3 Hoa cát tng trng vin hng cánh kép
PL8
Hình 1.4 Hoa cát tng trng cánh đn
PL8
Hình 1.5 Hoa cát tng hng đm hay đ cánh đn
PL8
Hình 1.6 Hoa cát tng vin tím cánh đn
PL8
Hình 1.7 Hoa cát tng trng vin tím cánh đn
PL8
Hình 1.8 Hoa cát tng xanh tím cánh đn
PL8
Hình 2.1 Bn đ đt thành ph à Lt
PL9
Hình 2.2 Giai đon m ht ging hoa cát tng
PL10
Hình 2.3 Giai đon mi trng cây con - hoa cát tng
PL10
Hình 2.4 Giai đon ging li đ thân cây hoa cát tng
PL10
Hình 2.5 Giai đon hoa cát tng ra hoa

PL10
Hình 2.6 Giai đon hoa cát tng n chuyn
PL10
Hình 2.7 Giai đon hoa cát tng tr bông và chun b thu hoch đt đu
PL10
Hình 2.8 Giai đon thu hoch hoa cát tng đt đu
PL10
Hình 2.9 Giai đon thu hoch hoa cát tng đt đu
PL10
Hình 2.10 Giai đon đang thu hoch hoa cát tng
PL10

DANH MC CÁC T VIT TT
Ký hiu
Ni dung
CH
Cng Hòa
CHXHCN
Cng Hòa Xã Hi Ch Ngha
NSLNN
Nng sut lao đng nông nghip
TP.HCM
Thành ph H Chí Minh
TSC
Tài sn c đnh
TSL
Tài sn lu đng
UBND
y ban nhân dân

1


PHẦN MỞ ðẦU
1. Sự cần thiết của nghiên cứu
ðà Lạt là trung tâm du lịch nghỉ dưỡng. Bên cạnh ñó, thế mạnh của nơi ñây
là trồng rau và hoa. Sản phẩm hoa ở ðà Lạt rất phong phú và ña dạng trong ñó hoa
cát tường ñược ñầu tư và phát triển trong những năm gần ñây. Tuy nhiên thu nhập
của người trồng hoa ñang ñứng trước những thách thức do giá cả bấp bênh và thị
trường tiêu thụ trong nước là chính. Từ các trăn trở trên tác giả quyết ñịnh thực hiện
luận văn: “Những nhân tố tác ñộng lên thu nhập của những hộ trồng hoa cát
tường tại thành phố ðà Lạt” nhằm nhận dạng những nhân tố tác ñộng lên thu
nhập ñể có cơ sở ñề xuất những giải pháp nâng cao thu nhập của người trồng hoa tại
ðà Lạt góp phần phát triển nghề trồng hoa cát tường trên quê hương ngày càng bền
vững hơn.
2. Mục tiêu nghiên cứu
• Khảo sát thực trạng trồng hoa cát tường của các nông hộ tại thành phố ðà Lạt.
• Khảo sát kiến thức kỹ thuật trồng hoa cát tường của các nông hộ.
• Xác ñịnh các nhân tố tác ñộng lên thu nhập lao ñộng gia ñình của các nông hộ
trồng hoa cát tường.
• Gợi ý chính sách nhằm nâng cao thu nhập của các nông hộ trồng hoa cát

tường.
3. ðối tượng và phạm vi nghiên cứu
 ðối tượng nghiên cứu
ðối tượng nghiên cứu là các nông hộ trồng hoa cát tường.
 Phạm vi nghiên cứu
Khảo sát và phỏng vấn trực tiếp các nông hộ trồng hoa cát tường trên ñịa bàn
thành phố ðà Lạt.
2


Từ ñó, gợi ý những ñề xuất nhằm nâng cao thu nhập của các nông hộ trồng
hoa cát tường tại ðà Lạt.
4. Tóm tắt nội dung nghiên cứu
Phân tích những nhân tố tác ñộng lên thu nhập của các nông hộ trồng hoa cát
tường tại ðà Lạt.
Việc nghiên cứu tại ðà Lạt góp phần ñánh giá thực trạng trồng hoa cát tường
tại ñịa phương, ñánh giá kiến thức kỹ thuật trồng hoa cát tường của các nông hộ gia
ñình từ ñó gợi ý những ñề xuất nhằm nâng cao thu nhập của các nông hộ trồng hoa
cát tường tại ðà Lạt.
5. Quy trình nghiên cứu
ðể thực hiện luận văn, tác giả căn cứ vào khung lý thuyết và các mô hình về
những nhân tố tác ñộng ñến thu nhập lao ñộng của các nông hộ. Trong phạm vi
nghiên cứu, tác giả sử dụng hàm sản xuất Cobb-Douglas ñể ước lượng những nhân
tố tác ñộng ñến thu nhập lao ñộng của các nông hộ trồng hoa cát tường tại thành
phố ðà Lạt. Từ ñó, gợi ý những ñề xuất nhằm nâng cao thu nhập của các nông hộ
trồng hoa cát tường tại thành phố ðà Lạt.
Nghiên cứu sơ bộ bằng cách phỏng vấn thử, ñiều chỉnh câu hỏi cho phù hợp
với thực tế và xác ñịnh cỡ mẫu yêu cầu tối thiểu. Sau ñó tiến hành nghiên cứu chính
thức bằng cách ñiều tra phỏng vấn trực tiếp các nông hộ trồng hoa cát tường tại
thành phố ðà Lạt.

6. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu ñược sử dụng là tổng hợp, so sánh, thống kê mô tả
và phân tích kinh tế lượng ứng dụng dưới sự hỗ trợ của phần mềm Eview 6.0, SPSS
17 và Excel 2007.


3


7. Nguồn số liệu sử dụng nghiên cứu
Nguồn số liệu sử dụng là sơ cấp và thứ cấp. Trong ñó, nguồn số liệu sơ cấp
do tác giả thu thập thông qua phỏng vấn trực tiếp.
Nguồn số liệu thứ cấp ñược thu thập từ niên giám thống kê tỉnh Lâm ðồng,
Sở Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn tỉnh Lâm ðồng, Bộ Công Thương và từ
các nguồn khác.
8. Kết cấu luận văn
Ngoài phần mở ñầu, kết luận, phụ lục và các danh mục tài liệu tham khảo,
luận văn gồm ba chương:
• Chương 1: Cơ sở lý luận;
• Chương 2: Thực trạng về sản xuất hoa cát tường tại thành phố ðà Lạt;
• Chương 3: Phân tích những nhân tố tác ñộng lên thu nhập của các nông hộ
trồng hoa cát tường tại thành phố ðà Lạt.

4


CHƯƠNG I
CƠ SỞ LÝ LUẬN
Hoa rất ña dạng và phong phú, ñược trồng khắp nơi trên thế giới và trong
nước. Trong ñó, ðà Lạt mệnh danh là thành phố ngàn hoa vì nơi ñây khí hậu mát
mẻ quanh năm, thổ nhưỡng rất phù hợp cho nhiều loại giống hoa thuộc miền ôn ñới.
Do ñó, ðà Lạt có rất nhiều lợi thế cho việc phát triển nghề trồng hoa nói chung và
hoa cát tường nói riêng. Gia ñình và họ hàng của tác giả ñang trồng hoa cát tường vì
vậy tác giả ñã chọn loại hoa này cho ñề tài nghiên cứu.
1.1. Các loại hoa trồng ở ðà Lạt
1.1.1. Nguồn giống
Ngoài các giống hoa truyền thống của ðà Lạt thì hiện nay phần lớn các
giống hoa cắt cành cung cấp cho thị trường tiêu dùng ñều có nguồn giống ngoại
nhập, thông qua các công ty nước ngoài và một số tư nhân, riêng công ty ðà lạt -
Hasfarm ñã ñưa vào ðà Lạt hơn 200 bộ giống hoa mới các loại, có nguồn gốc từ Hà
Lan. Từ sau năm 1995, các giống hoa cắt cành mới ñược du nhập và thử nghiệm
thành công ñã góp phần làm phong phú thêm chủng loại hoa cắt cành tại ñịa
phương. ðến năm 2009, ðà Lạt ước tính có khoảng 70 giống cúc, 20 giống ñồng
tiền, 15 giống cẩm chướng, trên 25 giống hoa hồng 4 giống ngàn sao và trên 10
chủng loại hoa khác [12].
1.1.2. Hoa cát tường
Hoa cát tường có tên khoa học Eustoma grandiflorum (Raf.) Shinn có nguồn
gốc từ miền tây nước Mỹ, có khả năng chịu lạnh tốt, du nhập vào ðà Lạt nước ta
lần ñầu tiên từ năm 1998 với nhiều chủng loại và màu sắc ña dạng như: kem, tím,
vàng, hồng, hồng phai, tím ñậm, trắng viền tím… Cát tường không rực rỡ như hoa
cúc và không lộng lẫy như hoa hồng nhưng lại thu hút khách bởi vẻ ñẹp ñơn sơ và
bởi quan niệm cát tường là loài hoa mang lại nhiều may mắn.

Giống hoa cát tường gồm có hai loại: Giống hoa kép và hoa ñơn
5


 Giống hoa kép (xem hình 1-3, PL8):
- Nhóm Avilia: nhóm này thích hợp ở ñiều kiện ánh sáng yếu và nhiệt ñộ
mát. Do vậy nhóm giống này thường trồng vào vụ ñông. Các màu thường là trắng
ngà, viền xanh, hồng cánh sen, ñỏ tía.
- Nhóm Balboa: nhóm này thích hợp nhiệt ñộ và cường ñộ ánh sáng cao hơn.
Thích hợp trồng vụ xuân ñến hè. Phát triển tốt ở ñiều kiện ngày dài. Các màu
thường là xanh, viền xanh, xanh tía.
- Nhóm Catalina: thích hợp với ñiều kiện ngày dài và thời tiết ấm áp. Các
màu thường là xanh tía và màu vàng.
- Nhóm Candy: thích hợp với cường ñộ ánh sáng trung bình và ngày ngắn.
Nhóm này cho hoa nở ñồng loạt và có nhiều màu ñể chọn lựa.
- Nhóm Echo: Nhóm này là nhóm phổ biến trong giống hoa cát tường.
Không thích hợp với cường ñộ ánh sáng quá cao hay thấp, thích hợp cho vụ ñông
xuân. Các màu phổ biến trong giống này là xanh bóng, xanh tía, hồng, hồng tía,
trắng tuyền.
- Nhóm Mariachi: Nhóm này thích hợp trồng trong chậu. ðặc ñiểm giống
này là có số cánh hoa nhiều, cánh hoa mỏng hơn các giống khác nên nhìn rất ñẹp.
Các màu phổ biến trong giống này là trắng, hồng, hồng nhạt, xanh…
 Giống hoa ñơn (xem hình 4-8, PL8):
- Nhóm Flamenco: là nhóm thích hợp với cường ñộ ánh sáng cao và ngày
dài. Thân hoa dài và mạnh. Các màu là xanh bóng, hồng, vàng, trắng.
- Nhóm Heidi: thích hợp với cường ñộ ánh sáng trung bình và ngày ngắn. Có
nhiều màu ñể chọn lựa.
- Nhóm Laguna: là nhóm thích hợp với cường ñộ ánh sáng cao và ngày dài.
Thân hoa dài khoảng 48 cm, một cây trung bình có ba thân và 25 nụ hoa. Có hai
màu là xanh ñậm và xanh tía.

6


- Nhóm Malibu: thích hợp với cường ñộ ánh sáng trung bình và trong mùa
xuân và mùa thu. Có nhiều màu là hoa cà, xanh ñậm, trắng, hồng, trắng viền xanh.
- Nhóm Yodel: Thân hoa dài khoảng 45 - 50cm. Có nhiều màu là xanh ñậm,
xanh, hoa cà, hồng phấn, hồng, trắng [30].
1.2. Các học thuyết về sản xuất nông nghiệp
1.2.1. Theo David Ricardo (1772-1823)
“Giới hạn của ñất làm cho năng suất lao ñộng nông nghiệp thấp.
Do ñất nông nghiệp có giới hạn trong khi dân số tăng, tình trạng dư thừa lao
ñộng trong nông nghiệp xuất hiện. Dư thừa lao ñộng cũng ñồng nghĩa với thất
nghiệp hoặc thất nghiệp bán phần trong nông thôn. Do ñó hiệu suất sử dụng lao
ñộng thấp làm ảnh hưởng ñến năng suất lao ñộng nông nghiệp. Và ñiều này ảnh
hưởng tới tăng trưởng kinh tế.
Như vậy, nâng cao hiệu quả khai thác tài nguyên ñất nông nghiệp theo hướng
tăng sản lượng trên một ñơn vị diện tích ñất canh tác thông qua phương thức thâm
canh, giải quyết tình trạng dư thừa lao ñộng nông thôn, kiểm soát tăng trưởng dân
số là những vấn ñề then chốt mà các nước ñang phát triển phải ñương ñầu nhằm ñẩy
nhanh tăng trưởng kinh tế” (David Ricardo, 1772-1823, dẫn theo [3, tr.194-195]).
1.2.2. Theo Lewis (1955)
“Do ñất ñai ngày khan hiếm, trong khi lao ñộng ngày càng tăng. Hệ quả là
tình trạng dư thừa lao ñộng trong khu vực nông nghiệp. Dư thừa ñến mức năng suất
hoặc sản lượng biên trong nông nghiệp bằng zero. Do ñó dịch chuyển lao ñộng dư
thừa sang khu vực khác nông nghiệp, tổng sản lượng nông nghiệp vẫn không ñổi.
Tuy nhiên khi dịch chuyển ñược số lao ñộng này sang khu vực khác, sản lượng khu
vực ñó sẽ tăng và như vậy tổng sản lượng quốc gia tăng và năng suất lao ñông nông
nghiệp tăng” (Lewis, 1955, dẫn theo [3, tr.195-196]).

7

1.2.3. Theo Harry T. Oshima (1955)
“Oshima tranh luận quá trình phát triển và tăng trưởng ñược tiến hành qua 3
giai ñoạn:
- Trong giai ñoạn 1: ðầu tư cho nông nghiệp phát triển theo chiều rộng nhằm
ña dạng hóa sản xuất, thu hút lao ñộng tại nông nghiệp mà không cần dịch qua khu
vực công nghiệp. Như vậy, nâng cao tỷ suất sử dụng lao ñộng nông nghiệp là yếu tố
quyết ñịnh trong thực hiện tăng trưởng nông nghiệp.
- Giai ñoạn 2: ðồng thời ñầu tư phát triển theo chiều rộng các ngành nông
nghiệp, công nghiệp và dịch vụ. Tiếp tục ña dạng hóa sản xuất nông nghiệp, ứng
dụng công nghệ sinh học, sản xuất theo quy mô lớn (trang trại) nhằm mở rộng quy
mô sản lượng. Phát triển công nghiệp chế biến, công nghiệp cung cấp ñầu vào cho
nông nghiệp và các ngành công nghiệp thâm dụng lao ñộng.
Như vậy, phát triển nông nghiệp theo hướng ña dạng hóa việc làm ở nông
thôn là cốt lõi của sử dụng nguồn lao ñộng nông nghiệp về mặt số lượng. Yếu tố số
lượng lao ñộng ảnh hưởng quan trọng tới tăng trưởng nông nghiệp.
- Giai ñoạn 3: Phát triển các ngành kinh tế theo chiều sâu nhằm giảm nhu
cầu lao ñộng.
Sự phát triển các ngành nông nghiệp, công nghiệp và dịch vụ của giai ñoạn 2
làm cho hiện tượng thiếu lao ñộng ngày càng phổ biến. Do ñó:
- Trong nông nghiệp ñẩy nhanh cơ giới hóa và ứng dụng công nghệ sinh học
ñể tăng nhanh năng suất lao ñộng. Nông nghiệp có thể giảm số lao ñộng chuyển
sang khu vực công nghiệp mà không ảnh hưởng ñến tổng sản phẩm nông nghiệp.
- Công nghiệp tiếp tục phát triển theo hướng thay thế sản phẩm nhập khẩu và
chuyển dịch hướng về xuất khẩu. Ngành công nghiệp thâm dụng lao ñộng thu hẹp
và ngành công nghiệp thâm dụng vốn sẽ mở rộng ñể nâng sức cạnh tranh và giảm
nhu cầu lao ñộng.
8

ðây là giai ñoạn chuyển dịch từ tăng trưởng bề rộng sang chiều sâu. Tăng trưởng
trên cơ sở năng suất lao ñộng. Yếu tố ảnh hưởng tới năng suất lao ñộng bao gồm:
công nghệ sinh học và cơ giới, vốn” (Harry T. Oshima, 1955, dẫn theo [3, tr.196-
197]).
1.2.4. Theo mô hình Todaro (1990)
“Theo Todaro, phát triển nông nghiệp trải qua 3 giai ñoạn, tuần tự từ thấp
ñến cao.
- Giai ñoạn 1: Nền nông nghiệp tự cung tự cấp.
Phần lớn sản phẩm sản xuất ra ñược tiêu dùng nội bộ trong khu nông nghiệp.
Sản phẩm chưa ña dạng, chủ yếu là từ các cây lương thực và một số con vật nuôi
truyền thống. Sản lượng nông nghiệp tăng chủ yếu là do mở rộng số lượng lao
ñộng, diện tích và phụ thuộc nhiều vào thiên nhiên.
- Giai ñoạn 2: Chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp theo hướng ña dạng hóa.
Cơ cấu vật nuôi cây trồng trên từng ñơn vị diện tích ñất nông nghiệp, trên
từng hộ, ñược phát triển theo hướng hỗn hợp và ña dạng, ñể thay thế cho chế ñộ
canh tác ñộc canh trong sản xuất. Do ñó, tính thời vụ của lao ñộng nông nghiệp
ñược hạn chế ñáng kể. Sản lượng nông nghiệp gia tăng chủ yếu từ nâng cao sản
lượng trên một ñơn vị diện tích ñất nông nghiệp và nâng cao tỷ suất sử dụng lao
ñộng nông thôn.
- Giai ñoạn 3: Nông nghiệp hiện ñại. ðây là giai ñoạn phát triển cao nhất của
nông nghiệp.
Trong các trang trại ñược chuyên môn hóa, sản xuất ñược cung ứng hoàn toàn
cho thị trường và lợi nhuận thương mại là mục tiêu của người sản xuất. Yếu tố
vốn và công nghệ trở thành yếu tố quyết ñịnh ñối với việc tăng sản lượng nông
nghiệp. Năng suất lao ñộng trở thành chìa khóa của tăng trưởng và phát triển
nông nghiệp” (Todaro, 1990, dẫn theo [3, tr.197-199]).

9

1.2.5. Theo Park S. S (1992)
“Sung Sang Park phân chia quá trình phát triển nông nghiệp trải qua 3 giai
ñoạn: Sơ khai, ñang phát triển và phát triển.
- Giai ñoạn sơ khai
Sản lượng nông nghiệp phụ thuộc vào các yếu tố tự nhiên như ñất ñai, thời
tiết khí hậu và lao ñộng.
- Giai ñoạn ñang phát triển
Sản lượng nông nghiệp còn phụ thuộc vào các yếu tố ñầu vào ñược sản xuất
từ khu vực công nghiệp (phân bón, thuốc hóa học – Chemical inputs).









ðồ thị 1.1 Năng suất lao ñộng và thu nhập của một lao ñộng nông nghiệp
Nguồn: [2, tr.200]
Do ñó trong giai ñoạn này, sản lượng nông nghiệp tăng nhờ vào việc ứng
dụng thành tựu mới của công nghệ sinh học. ðặc ñiểm công nghệ sinh học vẫn là
tiếp tục hữu dụng hóa tối ña lao ñộng nông nghiệp.
- Giai ñoạn phát triển
ðồ thị 1.1 cho thấy thay ñổi vốn theo hướng tăng lên sẽ tăng năng suất lao
ñộng, tương ứng sẽ giảm bớt số lượng lao ñộng ở khu vực nông nghiệp và thu nhập
tăng” (Park S. S, 1992, dẫn theo [3, tr.199-200]).
Năng su
ất lao ñộng

Thu nh
ập tr
ên lao ñ
ộng

y
2

y
1

K
1

K
2

L
2

L
1

F
1

F
2

I
2

I
1

V
ốn sản xuất

Lao ñ
ộng

10


1.2.6. Theo Randy Barker (2002)
“Phương trình năng suất lao ñộng nông nghiệp:
L
Y
a
a
A
x
A
y =
(1.1)
Trong ñó:
y: Năng suất lao ñông nông nghiệp;
A
Y

a
: Năng suất ñất nông nghiệp (giá trị tổng sản phẩm nông nghiệp trên 1ha
ñất nông nghiệp.
:
L
a
A
Quy mô ñất nông nghiệp (Diện tích ñất nông nghiệp trên 1 lao ñộng)
Do ñó NSLðNN phụ thuộc vào 2 nhóm yếu tố: 1. Quy mô ñất và 2. Năng
suất ñất.
Kết quả nhiều công trình nghiên cứu ở Việt Nam cho thấy:
Quy mô ñất nông nghiệp thấp do các nguyên nhân chủ yếu sau:
- Trong thời gian qua, các ngành công nghiệp và dịch vụ chưa thu hút nhiều
lao ñộng xã hội nên không tạo ñiều kiện dịch chuyển lao ñộng ra khỏi khu
vực nông nghiệp.
- Sản xuất nông nghiệp dựa trên nền tảng của kinh tế hộ, quy mô sản xuất
nhỏ.
- Trình ñộ cơ giới hóa trong nông nghiệp còn thấp.
Năng suất ñất còn thấp so với tiềm năng do các nguyên nhân sau:
- Các mô hình ña dạng hóa gắn với hiệu quả kinh tế cao chưa ñược phổ biến áp
dụng rộng rãi trong nông dân vì thiếu vốn, trình ñộ kiến thức nông nghiệp thấp
và chưa ổn ñịnh tiêu thụ nông sản cho nông dân” (Randy Barker (2002), dẫn theo
11


[3, tr.200-202]).
1.2.7. Mô hình Nicholas Kaldor (1957)
Luận ñiểm cơ bản:
“Kaldor cho rằng nguồn gốc tăng trưởng kinh tế phụ thuộc vào phát triển tiến bộ
kỹ thuật hoặc trình ñộ công nghệ (Technology, T).

Năng suất lao ñộng









ðồ thị 1.2 Ảnh hưởng của trình ñộ công nghệ
Nguồn: [3, tr.322]
ðồ thị 1.2, ñường biểu diễn F
t
cho thấy năng suất lao ñộng (Y/L)
t
là một hàm
số theo tỷ suất vốn/lao ñộng (K/L)
t
ở thời ñiểm t với giả ñịnh trình ñộ công nghệ
không ñổi. Do năng suất lao ñộng biên giảm dần, nên khi tăng vốn/lao ñộng (K/L)
t

ñến (K/L)
t+1
, năng suất lao ñộng sẽ dịch chuyển từ ñiểm A ñến ñiểm B trên ñường
F
t
, và năng suất lao biên sẽ bằng zero (Y/L
A

-Y/L
B
=0). Như vậy gia tăng vốn sản
xuất trong trường hợp này không ảnh hưởng ñến tăng năng suất lao ñộng hoặc là
tăng trưởng.
Nếu trình ñộ tiến bộ khoa học thay ñổi (công nghệ), ñường F
t
sẽ thay ñổi
thành ñường F
t+1
nằm phía bên trên F
t
, vì với mọi mức vốn/lao ñộng bây giờ sẽ cho
năng suất lao ñộng cao hơn. Do ñó, khi mức ñầu tư (K/L)
t+1
thì năng suất lao ñộng
sẽ là (Y/L)
t+1
nằm tại ñiểm C trên ñường F
t+1
. Do ñó, tăng ñầu tư (K/L)
t
lên (K/L)
t+1
(Y/L)
t+1
(Y/L)
t
(Y/L)
1

(Y/L)
0
Y/L

( K/L)
0
(K/L)
1
(K/L)
t
(K/L)
t+1
Tỷ suất vốn/lao ñộng

(K/L)

A

C

B

F
t

F
t+1

12

tương ứng năng suất lao ñộng tăng từ ñiểm A ñến ñiểm C và như vậy, năng suất lao
ñộng biên sẽ dương và ñảm bảo tăng trưởng.
Do ñó, nguồn gốc của tăng trưởng không chỉ duy nhất là gia tăng vốn sản
xuất mà còn tùy thuộc vào vào sự phát triển của tiến bộ khoa học kỹ thuật (công
nghệ)” (Nicholas Kaldor, 1957, dẫn theo [3, tr321-323]).
1.2.8. Mô hình Hayami và Ruttan (1971)
Luận ñiểm cơ bản:
“ðối với nông nghiệp, do phát triển theo thời gian, một vài nguồn lực trở nên
khan hiếm và chi phí của chúng nâng cao (giá của nguồn lực tăng) tương ñối so với
một số nguồn lực khác. Lao ñộng và ñất nông nghiệp là hai nguồn lực chủ yếu
thường ñược xem là khan hiếm trong quá trình phát triển nông nghiệp.
ðối với những quốc gia có nguồn lực ñất dồi dào nhưng khan hiếm về lao
ñộng (Bắc Mỹ và Úc), hoặc trong quá trình phát triển kinh tế, lao ñộng lại trở nên
khan hiếm (Nhật Bản), con ñường phát triển công nghệ nông nghiệp là tìm kiếm các
công nghệ nhằm gia tăng năng suất nhưng tiết kiệm lao ñộng (sử dụng máy móc
thay thế cho lao ñộng trong sản xuất nông nghiệp).
ðối với những quốc gia có nguồn lao ñộng dồi dào nhưng khan hiếm về ñất
nông nghiệp (nhiều nước ñang phát triển và cả Việt Nam), con ñường phát triển
công nghệ là tìm kiếm các công nghệ nhằm tăng năng suất trên một ñơn vị diện tích
(sử dụng công nghệ sinh học: phân bón, giống, nước).
Trong trường hợp thứ nhất, máy móc nông nghiệp như là yếu tố thay thế cho
lao ñộng. Còn trường hợp sau phân bón ñược xem như yếu tố thay thế cho diện
tích” (Hayami và Ruttan, 1971, dẫn theo [3, tr324-325]).
Tóm lại, nội dung của các mô hình kinh tế cho thấy rằng những nhân tố ñất
nông nghiệp, số lượng lao ñộng, vốn, tiến bộ khoa học kỹ thuật và trình ñộ công
nghệ ảnh hưởng tới tăng trưởng nông nghiệp nói riêng và tăng trưởng kinh tế nói
chung. Do ñó các mô hình này ñã gợi ý cho tác giả sẽ vận dụng những nhân tố này
13

ñể phân tích tác ñộng ñến thu nhập của các nông hộ trồng hoa cát tường trong
chương III.
1.3. Các mô hình ñánh giá tác ñộng lên thu nhập
1.3.1. Mô hình Braun (1991)
Gọi g
Ya
là tốc ñộ tăng trưởng GDP khu vực nông nghiệp. g
y
là tốc ñộ tăng
trưởng GDP. P
d
: Tỉ lệ tử vong trẻ em suy dinh dưỡng.
G
y
= f(g
Ya
, P
d
, P
n
) (1.2)
Dựa trên số liệu 40 nước ñang phát triển trong giai ñoạn 1965 – 1989, Braun
phát hiện ra hai mối quan hệ:
1. Tốc ñộ tăng trưởng nông nghiệp tương quan chặt chẽ với tốc ñộ tăng trưởng
kinh tế trong các nước ñang phát triển. ðối với các nước ñang phát triển có
thu nhập thấp, hệ số tương quan là 0,75. Trong khi các nước ñang phát triển
có thu nhập trung bình hệ số này là 0,21.
2. Tốc ñộ tăng trưởng GDP có tương quan chặt chẽ với tỉ lệ tử vong của trẻ em
sơ sinh cũng như tỉ lệ trẻ em suy dinh dưỡng (hệ số tương quan là 0,47)

(Braun, 1991), dẫn theo [3, tr.60-61]).
1.3.2. Mô hình: Tương quan giữa thu nhập và tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi suy
dinh dưỡng (DPH1-2008)
Ln (P
n
) = a + a
1
ln(Y) (1.3)
Y: GNP /người (USD, tính theo PPP);
P
n
: Tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi suy dinh dưỡng.
Kết quả hồi quy như sau:
Ln (P
n
) = 6,296 - 0,398ln(Y) (1.4)
Biến phụ thuộc: Tỷ lệ trẻ em suy dinh dưỡng; R
2
(ñiều chỉnh) = 0,741.
14


Như vậy, tỷ lệ trẻ em suy dinh dưỡng phụ thuộc vào trình ñộ thu nhập ñầu
người ở Việt Nam. Mối tương quan nghịch (-), khi thu nhập tăng, tỷ lệ trẻ em suy
dinh dưỡng giảm. Theo mô hình, 1% thu nhập tăng thêm sẽ giảm 0,4% tỷ lệ trẻ em
suy dinh dưỡng. R
2
(ñiều chỉnh) = 0,741, cho thấy 26% sự thay ñổi tỷ lệ trẻ em suy
dinh dưỡng còn ñược giải thích bởi các yếu tố khác mà mô hình chưa ñề cập [3,
tr.61-62].

1.3.3. Mô hình: Tương quan giữa thu nhập và tỷ lệ người lớn biết chữ
(DPH2-2008)
Ln (P
AL
) = a + a
1
ln(Y) (1.5)
Y: GNP /người (USD, tính theo PPP);
P
AL
: Tỷ lệ người lớn biết chữ.
Kết quả hồi quy như sau:
Ln (P
AL
) = 3,7 + 0,14ln(Y) (1.6)
Biến phụ thuộc: Tỷ lệ người lớn biết chữ; R
2
(ñiều chỉnh) = 0,16.
Như vậy, tỷ lệ người lớn biết chữ phụ thuộc vào trình ñộ thu nhập ñầu người
ở Việt Nam. Mối tương quan thuận (+), khi thu nhập tăng, tỷ lệ người lớn biết chữ
tăng. Theo mô hình, 1% thu nhập tăng thêm sẽ tăng ñược 0,14% người lớn biết chữ
[3, tr.62-63].
1.3.4. Mô hình: Ảnh hưởng của các yếu tố lao ñộng, thời gian và kỹ thuật tới
tăng trưởng nông nghiệp của vùng ðồng Bằng Sông Cửu Long (Nguyễn Thị
ðông, 2008)
ðể lượng hóa các yếu tố lao ñộng, thời gian và kỹ thuật ñối với tăng trưởng
nông nghiệp của vùng ðồng Bằng Sông Cửu Long thông qua hàm Cobb-Douglas
tổng quát như sau:
Y = f(T, L, K) = aT
α

L
β
K
λ
(1.7)
Trong ñó: