Khảo sát chỉ số niềm tin tài chính và một số giải pháp nhằm củng cố, gia tăng niềm tin tài chính ở Việt Nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM
o0o

TRN NGUYN VI THY

KHO SÁT CH S NIM TIN TÀI
CHÍNH VÀ MT S GII PHÁP NHM
CNG C, GIA TNG NIM TIN
TÀI CHÍNH  VIT NAM

LUN VN THC S KINH T

TP. H CHÍ MINH – NM 2011

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM
o0o

TRN NGUYN VI THY

KHO SÁT CH S NIM TIN TÀI CHÍNH
VÀ MT S GII PHÁP NHM CNG C,
GIA TNG NIM TIN
TÀI CHÍNH  VIT NAM
Chuyên ngành: Kinh t Tài chính – Ngân hàng
Mã s : 60.31.12
LUN VN THC S KINH T
Ngi hng dn khoa hc
GS. TS. TRN NGC TH

TP. H Chí Minh – Nm 2011

LI CM N
Tôi xin trân trng cm n GS. TS. Trn Ngc Th, thy đã hng dn rt tn tình,
đóng góp nhiu ý kin quý báu cng nh đng viên giúp tôi hoàn thành lun vn
này.
Tôi xin trân trng cm n đn tt c các thy cô vì nhng kin thc cng nh kinh
nghim t nhng bài ging mà các thy cô đã truyn đt trong quá trình hc tp ti
trng i hc Kinh t TPHCM.
Tác gi

Trn Nguyn Vi Thy

LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu ca bn thân di s hng dn ca
GS.TS. Trn Ngc Th. Ngun s liu và kt qu thc nghim đc thc hin trung
thc, chính xác.
Tác gi
Trn Nguyn Vi Thy


MC LC
Trang ph bìa
Li cm n
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc các t vit tt
Danh mc các bng biu
Danh mc các hình v, đ th

M U 1
CHNG I
: MT S NGHIÊN CU V CH S NIM TIN 4
1.1 CH S NIM TIN KINH DOANH 4
1.1.1 Ch s nim tin kinh doanh  Nam Phi (SACCI Business Confidence
Index) 4
1.1.2 Ch s nim tin kinh doanh  Vit Nam (WVB-PVFCInvest BCI) 5
1.2 CH S NIM TIN TIÊU DÙNG 8
1.2.1 Ch s nim tin tiêu dùng  M (The Conference Board Consumer
Confidence Index- CCI) 8
1.2.2 Ch s nim tin tiêu dùng  Vit Nam (Nielsen’s Consumer Confidence Index)11
1.3 CH S NIM TIN TÀI CHÍNH  M 14
1.3.1 Gii thiu v ch s nim tin tài chính  M (The Chicago Booth/Kellogg
School Financial Trust Index) 14
1.3.2 Kt qu kho sát ch s nim tin tài chính  M Quý 3/2011 16
KT LUN CHNG 1 20
CHNG 2
: KHO SÁT CH S NIM TIN TÀI CHÍNH 21
2.1 GII THIU V CH S NIM TIN TÀI CHÍNH  VIT NAM 21
2.2 KHO SÁT CH S NIM TIN TÀI CHÍNH  VIT NAM 22
2.2.1 Mô t cuc kho sát ch s nim tin tài chính 22
2.2.2 Kt qu cuc kho sát thc trng ch s nim tin tài chính 25

KT LUN CHNG 2 47
CHNG 3
: MT S GII PHÁP NHM CNG C, GIA TNG NIM TIN
TÀI CHÍNH  VIT NAM 48
3.1 TH TRNG CHNG KHOÁN 48
3.1.1 i vi các yu t V mô 48
3.1.2 i vi các yu t ni ti bên trong 48

3.2 NGÂN HÀNG 50
3.3 BT NG SN 53
3.4 TP OÀN KINH T, TNG CÔNG TY NHÀ NC 55
3.5  XUT I VI CHÍNH PH 57
KT LUN CHNG 3 58
KT LUN CHUNG 59
TÀI LIU THAM KHO
PH LC 01 PL 1
PH LC 02 PL 9
PH LC 03 PL 11
PH LC 04 PL 13
PH LC 05 PL 17
PH LC 06 PL 20

DANH MC CÁC T VIT TT

T vit tt Ting Anh Ting Vit
BCI Business Confidence Index Ch s nim tin kinh doanh
BS Bt đng sn
CBCNV Cán b công nhân viên
CCI Consumer Confidence Index Ch s nim tin tiêu dùng
CIEM Vin Qun lý Kinh t Trung ng
CNH-HH Công nghip hóa hin đi hóa
CTCK Công ty chng khoán
DN Doanh nghip
DNNN Doanh nghip nhà nc
DNNVV Doanh nghip nh và va
EVN Tp đoàn in lc Vit Nam
FDI Foreign Direct Investment u t trc tip nc ngoài
GDP Tng sn phm quc ni
IMF International Monetary Fund Qu tin t quc t
NHNN Ngân hàng Nhà Nc
NHNNg Ngân hàng nc ngoài
NHTMCP Ngân hàng thng mi c phn


OMO Open Market Operations
Interest Rate
Lãi sut trên th trng m
PVFC Invest Công ty CP u t và T vn Tài
chính Du khí
PVN Tp đoàn Du khí Vit Nam
RSA Republic of South Africa Cng hòa Nam Phi
S.C Standard Chartered

SACCI South African Chamber of
Commerce and Industry

SSRS Social Science Research
Solutions
Gii pháp nghiên cu khoa hc Xã hi

TCT NN Tng công ty Nhà nc
TKT Tp đoàn kinh t
TTCK Th trng Chng khoán
WB Ngân hàng Th gii
WVB FISL Công ty TNHH Dch v Thông tin Tài
Chính World Vest Base Vit Nam

DANH MC CÁC BNG BIU

Bng 1.1: Chi tit 11 lnh vc ngành ngh ch cht  Vit Nam 6
Bng 1.2: 5 quan ngi ln nht ca ngi tiêu dùng Q.3/2011 12
Bng 1.3: Các khon ct gim chi tiêu ca ngi tiêu dùng 13
Bng PL 1.1: Ch s nim tin kinh doanh SACCI (2004 - 2011) PL 1
Bng PL 1.2: S thay đi ca 13 ch s ph SACCI BCI PL 4


DANH MC CÁC HÌNH V,  TH
Hình 1.1: Ch s nim tin tiêu dùng trong nm 2011 mt s nc khu vc Châu Á
Thái Bình Dng 14
Hình 1.2: T l phn trm nhng ngi tin tng vào các thành phn khác nhau to
nên ch s nim tin tài chính 16
Hình 1.3: Nim tin vào ngân hàng 18
Hình 1.4: Kh nng mà th trng chng khoán s gim hn 30% vào nm ti 19

Hình 2.1: Gii tính 24
Hình 2.2:  tui 24
Hình 2.3: Trình đ hc vn 24
Hình 2.4: Thu nhp bình quân hàng tháng 24
Hình 2.5: Lnh vc hot đng chính ca công ty mà các đáp ng viên công tác 25
Hình 2.6: S thay đi nim tin trong 12 tháng qua. 26
Hình 2.7: nh hng ca nim tin trong vic ra quyt đnh đu t 27
Hình 2.8: nh giá th trng chng khoán hin nay. 28
Hình 2.9: Nguyên nhân gây ra tình hình kinh t bt n hin nay và nim tin vào th
trng chng khoán. 30
Hình 2.10: S can thip ca Chính ph và nim tin vào th trng chng khoán 31
Hình 2.11: Mc đ nim tin và vic la chn ngân hàng gi tin. 32
Hình 2.12: Mc đ đng ý v các yu t làm suy gim nim tin vào ngân hàng 33
Hình 2.13: Chính ph cn can thip mnh hn na vào các NHTM 34
Hình 2.14: Kh nng th trng Bt đng sn s phc hi trong bao lâu? 35
Hình 2.15: L hng chính đáng lo ngi ca th trng bt đng sn hin nay 36
Hình 2.16: Tc đ tng giá nhà đt và tc đ tng GDP/đu ngi 37
Hình 2.17: nh giá th trng nhà đt hin nay 37
Hình 2.18: Mc đ đng ý vi các yu t làm cho hiu qu kinh doanh ca TKT,
TCT Nhà nc không cao 38
Hình 2.19: Cm xúc ca đáp ng viên đi vi s kin Vinashin và Petrolimex 39

Hình 2.20: Ch s nim tin tài chính hin ti 40
Hình 2.21: Tâm trng ca đáp ng viên trong tình hình kinh t bt n hin nay 42
Hình 2.22: Kh nng b mt vic làm trong 12 tháng ti 43
Hình 2.23: T l kh nng mt vic làm trong các ngành 43
Hình 2.24: Lm phát ti Vit Nam kt thúc nm 2012 44
Hình 2.25: Trong 3 nm ti, nn kinh t VN s nh th nào so vi hin ti? 45
Hình 2.26: So sánh mc đ nim tin thay đi trong 12 tháng qua và k vng 3 nm
ti 46

Hình 2.27: Mc đ nim tin và s la chn tình hình kinh t VN trong 3 nm ti. . 47
Hình PL 1.1: Ch s nim tin kinh doanh SACCI (1985-2011) PL 2
Hình PL 1.2: Ch s nim tin kinh doanh SACCI so vi nm trc PL 2
Hình PL 1.3: Tng trng kinh t và đu t c đnh (1961-2011) PL 6
Hình PL 1.4: Xu hng lm phát Nam Phi PL 6
Hình PL 1.5: T giá hi đoái ca đng Ran (1980-2011) PL 7
Hình PL 1.6: Giá vàng và bch kim tính theo đng Ran (2001-2011) PL 8
Hình PL 2.1: Ch s nim tin kinh doanh WVB-PVFC Invest (2008-2011) PL 10
Hình PL 3.1: Ch s nim tin tiêu dùng ca M (2000-2011) PL 11
1


M U

1. TÍNH CP THIT CA  TÀI
Bc tranh m đm ca kinh t th gii thc ra đã đc cnh báo t nhng v v n
ca mt s thành viên Khu vc đng tin chung châu Âu (Eurozone) bt đu t
Ireland, Hy Lp, ri B ào Nha…. Th nhng phi đn khi mi đe da v n lan
rng  châu Âu và đc bit là t khi nn kinh t ln nht th gii - Hoa K cng
đng trc nguy c v n, thì rõ ràng là h thng kinh t th gii đang thc s có
vn đ. úng nh d báo ca nhiu nhà tài chính có tm c ca th gii, cuc
khng hong nm 2007- 2008 vn cha kt thúc, mà còn có kh nng chuyn hóa
thành nhng dng khng hong mi.
Biu hin ra bên ngoài ca tình trng khng hong hin nay là s nhy múa ca giá
vàng, t giá ngoi hi, s tri st liên tc ca các th trng chng khoán quc t
ln. ó là biu hin ca tâm trng bt an v kinh t, ngi ta đ xô vào tr vàng,
khin giá vàng quc t tng k lc, chng t mt s mt nim tin vào các đng tin
ch cht là USD và EURO. Hay nói cách khác, đây là s mt nim tin vào sc khe
ca các nn kinh t ln. Và mt khi các nn kinh t nh M, EU không có đc s
n đnh, thì toàn th gii s b nh hng. Và các nn kinh t nh,  trình đ hi

nhp còn thp (trong đó có Vit Nam) s nh hng có th đn chm nhng mc đ
có th li sâu sc hn.
Trong bi cnh quc t nh vy, Vit Nam cng đang phi đi mt vi không ít
thách thc vi nhng bt n v mô tim tàng, nh lãi sut, lm phát tng cao cùng
vi đó là sc ép ln t vn đ t giá tin đng so vi đôla M, thâm ht ngân sách,
n công tip tc tích ly, thâm ht thng mi cha đc ci thin, ci cách qun lý
doanh nghip nhà nc còn nhiu vn đ bt cp. Hàng lot nhng khó khn do bt
n v mô trên đã làm nim tin ca dân, và các nhà đu t vào Chính ph b xói mòn,
nim tin vào th trng tài chính ngày mt cn dn, th trng chng khoán liên tc
lp nhng mc đáy mi là bng chng phn ánh s mt nim tin ca nhà đu t
trong giai đon hin nay. Các th trng tài chính đã mt lòng tin vào kh nng các
nhà hoch đnh chính sách có th x lý vn đ mt cách hiu qu.
2

Mc dù trong toàn b h thng ch tiêu kinh t, xã hi, môi trng không có “ch
tiêu nim tin”, song ti không ít các tham lun, phát biu, nhng phân tích v thc
ti và d báo tng lai đu đc gn vi “ch tiêu” này. Do vy, làm th nào đ
nim tin vào Chính ph, vào th trng tài chính đc khôi phc cng c là điu mà
các nhà làm chính sách hin nay đang trn tr. Vi nhng lý do nêu trên, tôi chn
ni dung nghiên cu “ Kho sát ch s nim tin tài chính và mt s gii pháp nhm
cng c, gia tng nim tin tài chính  Vit Nam” là công trình nghiên cu ca mình
cho lun án thc s kinh t.
2. MC TIÊU NGHIÊN CU
Tp trung nghiên cu xây dng ch s nim tin tài chính và kim nghim ch s này
 Vit Nam, t đó đa ra các kin ngh gii pháp nhm cng c gia tng nim tin
ca nhà đu t trong lnh vc tài chính này . Tác gi tp trung đi sâu vào 4 lnh vc:
th trng chng khoán, ngân hàng, bt đng sn, Tp đoàn kinh t, tng công ty
nhà nc.
3. I TNG, PHM VI NGHIÊN CU
i tng nghiên cu: là yu t nim tin trong các lnh vc tài chính: chng

khoán, ngân hàng, bt đng sn, Tp đoàn kinh t, tng công ty nhà nc.
Phm vi nghiên cu: cuc kho sát nim tin tài chính đc thc hin trên toàn lãnh
th Vit Nam t Bc vào Nam, yêu cu đi vi ngi kho sát là nhng ngi có
tham gia đóng góp vào ngun tài chính ca gia đình. Vi s lng ngi tham gia
kho sát chính thc là 300 ngi.
4. PHNG PHÁP LUN VÀ NGUN THÔNG TIN
Nghiên cu này s dng phng pháp nghiên cu đnh tính, kt hp vi phng
pháp thng kê chn mu, tng hp, so sánh phân tích đ tìm ra nguyên nhân gây
nên s mt nim tin vào th trng tài chính. Nghiên cu này s dng ngun s liu
s cp t cuc kho sát ca tác gi, ngoài ra cng s dng ngun s liu th cp
đc thu thp t các NHTM Vit Nam, báo cáo thng niên ca NHNN và mt s
báo cáo ngành ngân hàng, ngành bt đng sn, ngành chng khoán do các công ty
chng khoán và t chc tài chính trong và ngoài nc tng hp.
3

5. CU TRÚC LUN VN
Cu trúc lun vn gm 3 chng. Chng 1 là gii thiu v các nghiên cu trên th
gii và nhng nghiên cu đã kho sát ti Vit Nam v ch s nim tin, bao gm ch
s nim tin kinh doanh, ch s nim tin tiêu dùng và sau cùng là ch s nim tin tài
chính. Chng 2 gii thiu v ch s nim tin tài chính mà tác gi đang nghiên cu,
trin khai cuc kho sát thc t đo lng nim tin tài chính và đi tìm nhng nguyên
nhân làm suy gim nim tin ca ngi dân, nhà đu t. Chng 3 đ xut mt s
gii pháp, kin ngh đ cng c gia tng nim tin trong th trng tài chính.
4

CHNG I
MT S NGHIÊN CU V CH S NIM TIN

1.1 CH S NIM TIN KINH DOANH
1.1.1 Ch s nim tin kinh doanh  Nam Phi (SACCI Business Confidence Index)

1.1.1.1 Khái quát v ch s nim tin kinh doanh SACCI BCI
Ch s nim tin kinh doanh đc to ra hàng tháng bi SACCI (South African
Chamber of Commerce and Industry) nh là mt s đo lng mc đ ca nim tin
kinh doanh trong nn kinh t Nam Phi. Báo cáo này bao gm nhng li dn gii,
bình lun v hin trng ca nn kinh t cng nh các ch s kinh t khác.
Ch s
 nim tin kinh doanh (BCI) ca SACCI là mt ch s liên quan đn th
trng, nó phn ánh không phi nhng gì doanh nghip đang nói mà là nhng gì
doanh nghip đang làm và tri nghim. Do đó, nó không phi là mt ý kin/ch s
nn tng s nhn thc. Có kh nng rng trong bt k mt tháng nào tâm trng kinh
doanh s b nh hng c mt tích cc ln tiêu cc bi s phát trin khác nhau trong
nn kinh t. BCI tìm kim đ phn ánh kt qu ròng ca các nh hng này.
BCI là mt ch s tng hp ca mi ba ch s ph. Các ch s kinh t khác nhau
đc s dng đ to nên mi ba ch s ph này. Các ch s này đc theo dõi và
đc đánh giá bi doanh nghip có mang tâm trng kinh doanh.
BCI đc xut bn ln đu tiên vào nm 1985, đã đc điu chnh trc đó đ BCI
vi phiên bn mi nht trong tháng 2 nm 2006. S thay đi mi nht đn các thành
phn ca ch s giúp nm bt đc nhng thay đi cu trúc trong nn kinh t trong
nc, có liên quan đn giá c và s n đnh tài chính, nh hng ca toàn cu hóa
cng nh s thay đi môi trng đn hot đng doanh nghip và nh hng ti
Nam Phi. S chuyn đng chu k kinh doanh trong các ch s ph rt quan trng
đn mc đ nim tin kinh doanh.
T tháng 2 nm 2006, BCI đc tính theo thành phn mi.  đm bo mt lot ch
s BCI liên tc, tht cn thit đ điu chnh các s liu lch s đ khc phc bt k
5

s khác bit k thut và đm bo có th so sánh đc trong các con s-ch s theo
thi gian. Nm c s cho BCI đã đc thay đi t 2000 đn 2005.
Các ch s ph sau đây to nên BCI:

1. Bình quân t giá hi đoái hàng tháng ca đng ran (rand: đn v tin t 
cng hòa Nam Phi) so vi đng đô la M, euro và Bn Anh cng nh các
bin đng ca t giá hi đoái đng ran. (Rand exchange rate)
2. T l lm phát tiêu dùng  th đô và khu vc thành ph (Inflation)
3. T l thu chi thc (Utility Services)
4. Khi lng doanh s bán l (Retail sales)
5. T l thay đi trong vic m rng tín dng thc đn các khu vc t nhân
(Real private sector borrowing)
6. Giá dolla M trung bình ca vàng và bch kim.(Precious metal prices)
7. Khi lng hàng hóa nhp khu (Imports)
8. Khi lng hàng hóa xut khu (Exports)
9. Doanh s bán xe mi (Vehicle sales)
10. S thanh lý, đóng ca ca các công ty (Real financing cost)
11. Khi lng sn phm đc sn xut ra (Manufacturing)
12. Giá tr thc ca k hoch xây dng khu vc t nhân đã đc thông qua
(Construction – buildings)
13. Ch s giá tt c c phiu ca giao dch chng khoán JSE (Share prices)
1.1.1.2 Kt qu kho sát nim tin kinh doanh tháng 09/2011 (xem Ph Lc 01)
1.1.2 Ch s nim tin kinh doanh  Vit Nam (WVB-PVFCInvest BCI)
1.1.2.1 Gii thiu v ch s nim tin kinh doanh Vit Nam
Ch s nim tin kinh doanh Vit Nam đc công b chính thc vào ngày 1/10/2008
bi công ty TNHH Dch v Thông tin Tài Chính World Vest Base Vit Nam (WVB
FISL) và công ty C phn u t và T vn Tài chính Du khí (PVFC Invest).
Vi
t nam đang là đim đn thu hút các nhà đu t ln trên th gii. Tng trng
xut khu và đu t vn nc ngoài trc tip vào Vit Nam đang phn ánh ý ngha
vô cùng to ln ca nn kinh t này đi nn kinh t toàn cu. Cân nhc các yu t nói
6

trên, tht ngc nhiên là vn cha có cuc kho sát kinh doanh nào theo dõi hng đi

ca s tng trng hay s thay đi ca môi trng kinh doanh cng nh đo lng
và d báo môi trng kinh t trong tng lai gn. Vì vy, công ty WVB FISL và
công ty PVFC Invest đã quyt đnh khi xng vic xây dng mt cuc kho sát
trong quý III ca nm 2008 đ đáp ng yêu cu cn thit và có ý ngha nh trên.
Các cuc kho sát ln sau s đc tin hành hàng quý ca các nm.
Công ty WVB FISL và công ty PVFC Invest đã cân nhc cn thn và cui cùng đã
la chn đc danh sách các doanh nghip tham gia vào cuc kho sát. H là
nhng doanh nghip đng đu trong c nc v thng hiu, tng tài sn, tng
doanh thu và s lng nhân viên thuc 11 lnh vc ngành ngh ch cht ca Vit Nam.
Bng 1.1: Chi tit 11 lnh vc ngành ngh ch cht  Vit Nam
S
TT
Lnh vc kinh doanh
S
TT
Lnh vc kinh doanh
1 Giao Thông Vn Ti, Ô tô, xe máy 7 in t, in lnh
2
Nông Lâm-Ng nghip, Thc phm,
Bia, Nc Gii khát 8
Máy móc, Thit b, Công ngh
Thông tin và Vin thông
3
Xây dng, Vt liu xây dng, Bt đng
sn 9 Du khí
4
Tài chính, Ngân hàng, Bo him, Chng
khoán 10 Y t và Giáo dc
5 Hóa Cht, Hóa m phm 11 Thng mi, dch v khác
6

Dt may, Da giày


Ngun: WVB-PVFCInvest
n v kho sát cng đã la chn hn mt na s doanh nghip trong cuc kho sát
là các doanh nghip nh và va (DNNVV) bi DNNVV chim hn 95% tng s
doanh nghip ca Vit Nam và đóng vai trò ht sc to ln trong nn kinh t nc ta.
T kt qu ca cuc kho sát này, tt c d liu đã đc phân tích vô danh và đã
xây dng nên mt ch s gi là Ch s Nim tin Kinh doanh WVB-PVFCInvest (tên
ting Anh: WVB-PVFCInvest Business Confidence Index (BCI). Ch s này đc
tính toán da trên thng kê kt qu ca tt c các câu tr li ca các doanh nghip
và áp dng cho toàn b nn kinh t ch không áp dng cho mt ngành ngh c th nào.
7

Qua nhiu nm, các cuc kho sát v nim tin kinh doanh ca các doanh nghip ti
các nc phát trin đang đc tin hành đnh k bi các li ích to ln mà chúng
mang li. Do đó, ch s này ti Vit Nam vì trc ht nó s mang li li ích cho
chính bn thân các doanh nghip. C doanh nghip nc ngoài và doanh nghip
trong nc hot đng  Vit Nam s có thêm mt kênh thông tin v tình hình hin
ti ca nn kinh t và d đoán v tình hình kinh doanh trong thi gian tng lai
ngn hn. Da trên thông tin này, h có th so sánh, lp k hoch hay ra các quyt
đnh kinh doanh tt hn.
Nhóm Kho sát và Nghiên cu ca hai bên công ty WVB FISL & PVFC Invest đã
cân nhc và la chn 06 cu phn chính đc các cuc kho sát nim tin kinh
doanh  các nc khác tp trung nhn mnh nht và cng phù hp vi điu kin
thc tin  Vit Nam. 06 cu phn chính đó là:
1) iu kin hin ti ca nn kinh t
2) D đoán điu kin nn kinh t
3) D đoán mc đ thay đi v lao đng
4) K hoch đu t c đnh

5) D đoán s tng trng doanh thu
6) D đoán s tng trng li nhun
Mi cu phn chính s có m
t ch s ph. Các ch s ph này s đc tính di
dng phn trm bng cách ly tng s câu tr li mang tính tích cc tr đi tng
câu tr li mang tính không tích cc ri cng vi 100. Tng ca 6 ch s ph này
di dng phn trm s là Ch s nim tin kinh doanh WVB-PVFCInvest. Có 06
câu hi c đnh biu th cho 06 cu phn chính to nên ch s nim tin kinh doanh
đc hi hàng quý. Bên cnh đó, các câu hi “Ch đ” khác cng s đc đa vào
bng hi nhm thu thp ý kin ca doanh nghip v các vn đ mà h đang quan
tâm nht. Các câu hi ch đ này s có th khác nhau theo tng quý tùy thuc vào
bi cnh c th nn kinh t và các yu t khác nh hng đn doanh nghip. Trong
8

cuc kho sát ln th nht, có 04 câu hi ch đ đc nêu ra liên quan ti d đoán
ca doanh nghip v nng sut lao đng nhân viên, vic m rng hot đng sn
xut kinh doanh, kh nng phát trin sn phm và dch v mi và hiu qu chi phí.
 cuc kho sát ln th nht ln này, ch s đc to ra s là ch s gc tính ti quý
III nm 2008 có mc đim là 100. Do đó các ch s đc thng kê to ra trong các
cuc kho sát ln sau ca các quý trong tng lai s đc so sánh vi ch s gc
này. Nu ch s tng lai nh hn 100 s d báo xu th gim đi ca ca nn kinh t
và ngc li nu ln hn 100 s d báo xu th phát trin ca nn kinh t.
1.1.2.2 Kt qu kho sát ch s nim tin kinh doanh Quý 3/2011 (xem ph lc 02)
1.2 CH S NIM TIN TIÊU DÙNG
1.2.1 Ch s nim tin tiêu dùng  M (The Conference Board Consumer
Confidence Index- CCI)
Nim tin tiêu dùng, đc đo bi ch s nim tin tiêu dùng (CCI), đc đnh ngha
nh là mc đ lc quan v tình trng ca nn kinh t mà ngi tiêu dùng (nh bn
và tôi) đang th hin thông qua các hot đng v
 tit kim và chi tiêu. CCI đc

sáng lp bi Conference Board, và ln đu tiên đc tính vào nm 1985. Trong nm
đó kt qu ca ch s t đt ra là 100, đi din cho đim chun ca ch s. Giá tr
này đc điu chnh hàng tháng trên c s ca mt cuc kho sát ý kin tiêu dùng
ca h gia đình v điu kin hin ti và k vng tng lai ca nn kinh t. Ý kin v
điu kin hin ti chim 40% ca ch s, vi k vng v điu kin tng lai bao
gm 60% còn li. Trong nhng chú gii trên wedsite, Conference Board đnh ngha
kho sát nim tin tiêu dùng nh “bng báo cáo hàng tháng chi tit v thái đ ca
ngi tiêu dùng và nhng ý đnh mua sm ca h, vi d liu có sn nh tui, thu
nhp và khu vc”. Trong nhng điu khon đn gin nht, khi nim tin ca h có
xu hng tng lên, ngi tiêu dùng chi tiêu tin, biu th mt nn kinh t mnh. Khi
nim tin có xu hng gim, ngi tiêu dùng s tit kim nhiu hn chi tiêu, cho
thy nn kinh t đang gp khó khn. Ý tng là nhng ngi càng cm thy t tin
hn v s n đnh trong thu nhp ca h, thì h càng có kh nng mua hàng.
9

 Kho sát
Mi tháng Conference Board kho sát 5.000 h gia đình M. Kho sát bao gm 5
câu hi, hi ý kin ngi tr li v nhng điu sau:
(1) iu kin kinh doanh hin ti.
(2) iu kin kinh doanh trong sáu tháng ti
(3) iu kin vic làm hin ti
(4) iu kin vic làm trong sáu tháng ti
(5) Tng thu nhp gia đình trong sáu tháng ti.
Kt qu t cuc kho sát nim tin tiêu dùng đc phát hành vào th 3 cui cùng
ca mi tháng vào lúc 10 gi sáng.
 Tính toán
Mi câu trong 5 nm câu hi kho sát nim tin tiêu dùng có 3 s la chn tr li:
tích cc, tiêu cc hoc trung lp. T l câu tr li cho mi câu hi đc điu chnh
theo mùa (điu chnh theo mùa s giúp loi b các bin đng đnh k theo mùa
trong hàng lot các s kin nh thi tit, ngày l, ngày bt đu và kt thúc nm

hc). Cho mi câu hi, các câu tr li tích cc đc chia cho tng các câu tr li
tích cc và tiêu cc đ cho ra mt t l thc, chúng tôi gi t l này là giá tr “tng đi”.
Giá tr tng đi cho mi câu hi sau đó đc so sánh vi mi giá tr tng đi t
nm 1985, đc thit lp nh tiêu chun bi vì nm 1985 là nm đu tiên ch s
đc tính toán. Vic so sánh ca các giá tr tng đi này đa đn kt qu mt “giá
tr ch s” (index value) cho mi câu hi.
Các giá tr ch s cho tt c 5 câu hi sau đó đc tính trung bình vi nhau đ hình
thành ch s nim tin tiêu dùng; trung bình ca giá tr ch s cho nhng câu hi 1 và
3 hình thành ch s tình hình hin ti; và trung bình ca giá tr ch s cho nhng
câu hi 2, 4 và 5 hình thành ch s k vng.
 Ch s nim tin tiêu dùng: trung bình ca tt c 5 ch s
 Ch s tình hình hin ti: Trung bình ca ch s cho câu hi 1 và 3
 Ch s k vng: Trung bình ca ch s cho câu hi 2,4 và 5
10

D liu đc tính toán cho Hoa K nh mt toàn th và cho mi chín khu vc điu
tra dân s ca đt nc, bao gm: NEW ENGLAND, MIDDLE ATLANTIC, EAST
NORTH CENTRAL, WEST NORTH CENTRAL, SOUTH ATLANTIC, EAST SOUTH
CENTRAL, WEST SOUTH CENTRAL, MOUNTAIN, PACIFIC.
 D liu đc s dng nh th nào?
Các nhà sn xut, các thng nhân bán l, ngân hàng và chính ph theo dõi nhng
thay đi trong ch s CCI đ tìm ra các yu t trong quá trình ra quyt đnh. Khi ch
s thay đi ít hn 5% thng b b qua xem nh không quan trng, tuy nhiên khi
ch s thay đi 5% hoc cao hn thng cho thy mt s thay đi chiu hng ca
nn kinh t. Qua tng tháng vic gim đi xu hng ám ch ngi tiêu dùng có cái
nhìn tiêu cc v kh nng ca h đ đm bo và duy trì vic làm tt. Vì vy, các
nhà sn xut có th ngh rng ngi tiêu dùng tránh mua hàng bán l, đc bit các
món hàng ln mà cn đn tài chính. Các nhà sn xut có th ct gim hàng tn kho
đ gim chi phí hoc trì hoãn đu t vào các d án mi. Tng t nh vy, các
ngân hàng có th d đoán mt s st gim trong hat đng cho vay, các đn xin th

chp và vic s dng th tín dng.
Khi đi mt vi mt ch s có xu hng xung, chính ph có nhiu s la chn,
chng hn nh gim thu hoc thc hin các hành đng tài chính hoc tin t khác
đ kích thích nn kinh t. Ngc li, mt xu hng tng lên trong nim tin ca
ngi tiêu dùng cho thy nhng du hiu tt lên trong cách mua sm ca ngi tiêu
dùng. Các nhà sn xut có th gia tng sn lng và tuyn dng. Các ngân hàng có
th mong đi gia tng nhu cu tín dng. Các ch thu có th chun b cho mt s
gia tng trong xây dng nhà và chính ph có th d đoán đc s ci thin doanh
thu t thu da trên s gia tng trong chi tiêu ca ngi tiêu dùng.
 S phn ánh chm ca ch s (Lagging Perspective)
Thi gian tip theo bn nghe kt qu t cuc kho sát mi nht nim tin tiêu dùng,
ghi nh rng các nhà kinh t xem nim tin ca ngi tiêu dùng nh là mt ch s
“tt hu”, ch s này ch đáp ng sau khi toàn b nn kinh t đã thay đi. Li gii
thích cho phn ng chm tr này ca ch s CCI là phi mt thi gian cho ngi
11

tiêu dùng đ hi phc và đáp ng vi các s kin nn kinh t. Tm quan trng ca
mt ch s tt hu là nó xác nhn rng mt mô hình đang xy ra. Vì vy, mt s gia
tng trong chi tiêu ngày hôm nay có th phn ánh kt qu ca mt nn kinh t phc
hi vài tháng trc đây. Ngc li, mt s st gim trong chi tiêu ngày hôm nay có
th xác nhn mt cuc suy thoái đang din ra.
 Kt lun
Bi vì chi tiêu ca ngi tiêu dùng là rt quan trng đi vi sc khe tài chính ca
quc gia, ch s nim tin tiêu dùng là mt trong nhng ch s kinh t theo dõi chc
ch và chính xác nht. Ch s này da trên cuc kho sát ca 5 câu hi đt ra cho
5.000 h gia đình, đo lng s lc quan ca h đi vi sc khe nn kinh t. Tuy
nhiên, ch s CCI là mt ch s tt hu, vì vy bt c điu gì kho sát nói, hãy nh
rng nó không nói cho chúng ta điu gì s xy ra, nhng nhng gì đã xy ra và nu
nó có th đc d kin s tip tc.
 Kt qu kho sát ch s nim tin tiêu dùng  M tháng 9 & tháng 10/2011

(xem ph lc 03)
1.2.2 Ch s nim tin tiêu dùng  Vit Nam (Nielsen’s Consumer Confidence Index)
Nielsen, công ty cung cp dch v phân tích và đánh giá thông tin hàng đu v
ngi tiêu dùng đã công b kho sát v nim tin ca ngi tiêu dùng trc tuyn
toàn cu Quý 3/2011. Trong thang đim ca Nielsen, 100 đim đc coi là ranh
gii quan trng phân đnh mc đ lc quan hay bi quan ca nim tin ngi tiêu
dùng.
Theo s liu t kho sát đc thc hin t ngày 30 tháng 8 đn ngày 16 tháng 9
nm 2011, phn ln đáp viên (64%) đng ý rng thi đim này là không thích hp
đ mua sm, 1/5 ngi Châu Âu và 1/3 ngi Bc M tr li h không có tin tha.
Trong s nhng ngi cho rng nc mình đang gp khng hong kinh t  Bc
M và Châu Âu, gn 60% tin rng tình hình s kéo dài sang nm sau tng t 54%
trong Q.1/2009.
B nh hng bi tng lai mù m ca nn kinh t th gii và th trng vic làm
khó khn, quan ngi v các ri ro kinh t và trin vng ngh nghip tng  nhiu
12

ni trên th gii trong Quý 3 này. Trin vng kinh t đng đu các quan ngi ti
Vit Nam (19%), Thái Lan (29%), Singapore (27%).  khu vc Châu Á Thái Bình
Dng, trin vng kinh t (27%) và trin vng ngh nghip (15%) tng ln lt 8
đim và 7 đim.
Bng 1.2: 5 quan ngi ln nht ca ngi tiêu dùng Q.3/2011
Vit Nam Châu Á Thái Bình Dng
Trin vng kinh t (19%) Trin vng kinh t (27%)
Giá lng thc tng (18%) Trin vng ngh nghip (15%)
Trin vng ngh nghip (12%)
Mt cân bng trong cuc sng và công
vic (14%)
Mt cân bng trong cuc sng và công vic (10%) Giá lng thc tng (11%)
Tng chi phí đin, gas và cht đt khác (9%) Sc khe (9%)

Ngun: Nielsen
Trong 2 nm tr li đây, nn kinh t Vit Nam đang rt thành công khi GDP tng
trng mnh m và tránh đc nhng nh hng tiêu cc t cuc khng hong
kinh t toàn cu. Theo nghiên cu hàng quý ca Nielsen, ch s nim tin ngi tiêu
dùng dù có s thay đi liên tc nhng vn luôn nm trong 55 quc gia hàng đu tt
nht th gii. Tuy nhiên, sáu tháng đu nm 2011 đã cho thy mt tình hình khác,
theo nghiên cu gn đây nht ca Nielsen, nhà nc phi đi mt vi nhiu thách
thc v kinh t v mô trong khi lm phát kéo dài đi kèm vi giá c tng liên tc
khin cho nim tin ca ngi tiêu dùng gim đi.
Ch s nim tin ngi tiêu dùng Vit Nam (VN) đt 96 đim trong Q3/2011, h 7
đim tính t đu nm nay. Hng ng các quan ngi ca th gii, hn hai phn ba
(69%) ngi tiêu dùng VN tin nn kinh t đang gp khng hong, tng 6% so vi
Quý trc. Ch 37% tin rng VN s thoát khi khng hong trong 12 tháng ti.
B qua các quan ngi v khng hong kinh t, ngi tiêu dùng VN vn t ra lc
quan khi hn phân na (57%) tin trin vng ngh nghip s tt trong 12 tháng ti,
53% cng cho rng tình hình tài chính cá nhân trong 12 tháng tip theo ca mình s
tt hoc rt tt, h 3% so vi quý trc. Tuy nhiên, dù nhn xét tích cc v trin
vng ngh nghip và tài chính cá nhân, 61% ngi tiêu dùng vn cho rng bây gi
13

không phi là thi đim thích hp đ mua sm, khin VN tr thành quc gia bi quan
nht v vn đ này.
So vi nm ngoái, ngi tiêu dùng đã ct gim chi tiêu vào các khon nào đ
tit kim sinh hot phí?
Bng 1.3: Các khon ct gim chi tiêu ca ngi tiêu dùng


Vit Nam
Châu Á Thái Bình

Dng
Tit kim gas và đin 66% 45%
Hn ch mua qun áo mi 62% 48%
Hn ch gii trí ngoài gia đình 58% 45%
Gim chi phí đin thoi 49% 30%
Hoãn nâng cp các vt dng chính trong nhà 48% 32%
Hoãn nâng cp các sn phm đin t, PC,
Mobile, etc
48% 38%
Gim mua đ n làm sn 45% 35%
Hn ch du lch 40% 21%
Ngun: Nielsen
C th, kho sát cho thy có 66% ngi tiêu dùng Vit Nam nói rng h s tit
kim chi tiêu vào khí gas và đin, trong khi đó t l ca khu vc là 45%. Có 48%
ngi Vit nói h s hoãn k hoch sa cha nhà ca, trong khi đó t l trong khu
vc là 32% và khong 40% ngi tiêu dùng Vit Nam s hn ch đi du lch, so vi
t l trong khu vc là 21%.
14


Hình 1.1: Ch s nim tin tiêu dùng trong nm 2011 mt s nc khu vc Châu Á
Thái Bình Dng
Ngun:
Nielsen

“Kho sát v ch s nim tin ngi tiêu dùng qua mng toàn cu” ca Nielsen đc
thc hin t nm 2005, nhm tng kt nim tin, các mi lo ngi và xu hng mua
sm ca hn 28.000 ngi tiêu dùng trên internet  56 quc gia trên khp Châu Á
Thái Bình Dng, Châu Âu, Châu M Latin, Trung ông, Châu Phi và Bc M.
Mu đc chn theo nhóm tui, gii tính cho mi quc gia da trên nhng ngi s

dng internet và gán trng s đ đi din cho tng th ngi s dng có sai s ti đa
là ± 0.6%. Kho sát ca Nielsen da trên hành vi ca đáp viên truy cp online. T l
s dng internet thay đi theo tng quc gia. Nielsen s dng tiêu chun báo cáo ti
thiu 60% t l s dng internet hoc 10 triu dân s dng online đ đa vào cuc
kho sát nm.
1.3 CH S NIM TIN TÀI CHÍNH  M
1.3.1 Gii thiu v ch s nim tin tài chính  M (The Chicago Booth/Kellogg
School Financial Trust Index)
a) Ch s nim tin tài chính là gì?
15

Ch s nim tin tài chính là 1 thc đo v nim tin ngi M trong các t chc t
nhân mà h có th đu t tin vào trong đó. Ch s này đc tính hàng quý da trên
mu là 1000 ngi M trng thành (trong 1000 h gia đình).
b) Ch s nim tin tài chính đo lng cái gì?
Ch s nim tin tài chính đo lng nim tin ca nhà đu t trong th trng chng
khoán, ngân hàng, qu tng h và các tp đoàn ln và thng xuyên đánh giá
các s kin hin ti, chính sách và s can thip ca Chính Ph có th nh hng
nh th nào đn s tin tng này.
Trong các quý khác nhau thông tin này còn đc b sung thêm nhng ch đ (ví d
nh đu t vào bt đng sn, quan đim v các s kin gn đây).
c) Ai là ngi khai lp ra ch s nim tin tài chính?
Ch s nim tin tài chính đc khai lp và phát trin bi Giáo S Paola Sapienza
(Kellogg School of Management at Northwestern University) và Giáo S Luigi
Zingales (The University of Chicago Booth School of Business)
d) Các tác gi đnh ngha nim tin nh th nào?
Nim tin là mt k vng rng mt ngi (hoc mt t chc) s thc hin các hành
đng có li hoc ít nht là không gây hi đn ngi khác.
Nim tin là nn tng cho tt c các thng mi và đu t, nó đc bit quan tr
ng

trong th trng tài chính ni mà mi ngi góp mt phn tin ca h đ đi ly li ha.
e) D liu đc thu thp cho ch s nim tin tài chính nh th nào?
Trên c s hàng quý, d liu đc phân tích t hn 1.000 h gia đình M, đc
chn ngu nhiên và đc kho sát qua đin thoi bi các Gii Pháp Nghiên Cu
Khoa Hc Xã Hi (Social Science Research Solutions).
f) Các đn v tài tr cho ch s nim tin tài chính?
Sáng kin này đc đng tài tr bi trng i hc Chicago Booth School of
Business và i Hc the Kellogg School of Management at Northwestern.