Các giải pháp phát triển bền vững chuỗi giá trị cá tra đồng bằng sông Cửu Long trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế

B GIÁO DC VÀ ÀO TO


TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH


oOo






BÙI NHT LÊ UYÊN








CÁC GII PHÁP PHÁT TRIN BN VNG
CHUI GIÁ TR CÁ TRA NG BNG
SÔNG CU LONG TRONG IU KIN
HI NHP KINH T QUC T

LUN VN THC S KINH T












TP. H CHÍ MINH - NM
2011

B GIÁO DC VÀ ÀO TO


TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH

oOo




BÙI NHT LÊ UYÊN




CÁC GII PHÁP PHÁT TRIN BN VNG
CHUI GIÁ TR CÁ TRA NG BNG
SÔNG CU LONG TRONG IU KIN
HI NHP KINH T QUC T


Chuyên ngành: Thng Mi


Mã s: 60.34.10





LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC:
TS. NGÔ TH NGC HUYN




TP. H CHÍ MINH - NM 2011




LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan lun vn thc s kinh t này là công trình nghiên cu ca
bn thân, đc đúc kt t quá trình hc tp và nghiên cu thc tin trong thi
gian qua. Các thông tin và s liu đc s dng trong lun vn là hoàn toàn trung
thc.

Thành ph H Chí Minh nm 2011

Ngi cam đoan



Bùi Nht Lê Uyên


MC L
C
Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc các t vit tt
Danh mc các bng
Danh mc các biu đ và mô hình
PHN M U
CHNG 1: C S KHOA HC V VIC CHUI GIÁ TR VÀ S CN
THIT PHÁT TRIN BN VNG CHUI GIÁ TR CÁ TRA BSCL
1.1. C s lý lun v chui giá tr và nhng hiu bit v phát trin b
n vng 2
1.1.1. C s lý lun v chui giá tr 2
1.1.2. Các khái nim liên quan đn chui giá tr 6
1.1.2.1. Chui cung ng 6
1.1.2.2. Chui nhu cu 9
1.1.2.3. Mng sn xut 9
1.1.3. Nhng hiu bit v phát trin bn vng 10
1.2. S cn thit phi phát trin bn vng chui giá tr cá tra BSCL 11
1.2.1. Tng quan v BSCL 12
1.2.1.1. V trí đa lý 12

1.2.1.2. iu kin t nhiên 13

1.2.1.3. V kinh t 14
1.2.2. Cá tra – tim nng vàng ca BSCL 14
1.2.2.1. Tình hình nuôi cá tra th gii 14
1.2.2.2. Cá tra vùng BSCL và nhng tim nng 15
1.2.3. S cn thit phi phát trin bn vng chui giá tr cá tra BSCL 16
1.2.4. Nhng tiêu chí đánh giá chui giá tr bn vng 19
1.3. Kinh nghim phát trin bn vng chui giá tr cá tra ca mt s quc gia
trên th gii 19
1.3.1. Bài hc kinh nghim ca n  20
1.3.2. Bài h
c kinh nghim ca Indonesia 21
Kt lun chng 1 23
CHNG 2: THC TRNG CHUI GIÁ TR CÁ TRA BSCL VÀ NHNG
DU HIU CA S PHÁT TRIN BN VNG 24
2.1. S đ chui giá tr cá tra BSCL 25
2.2. Phân tích các tác nhân tham gia chui giá tr cá tra BSCL 26
2.2.1. Nhà cung cp cá ging 26
2.2.1.1. Tng quan 26
2.2.1.1.1. S c s sn xut và ng dng ging cá tra 27
2.2.1.1.2. S lng cá bt và cá ging s
n xut 28
2.2.1.2. Kt qu nghiên cu kho sát tác nhân “ Nhà cung cp cá ging” và
nhn din nhng du hiu ca s phát trin không bn vng 29

2.2.1.2.1. Lao đng sn xut ging 29
2.2.1.2.2. H thng qun lý th trng đu ra ca tri ging 31
2.2.1.2.3. Cht lng đàn cá b m 32
2.2.2. Nhà nuôi cá tra thng phm 34

2.2.2.1. Tng quan 34
2.2.2.1.1. Din tích nuôi cá tra BSCL 34
2.2.2.1.2. Mô hình nuôi cá tra  BSCL 34
2.2.2.2. Kt qu nghiên cu kho sát tác nhân “ Nhà nuôi cá tra” và nhn
din nhng du hiu ca s phát trin không bn vng 35
2.2.2.2.1. Nhng nhân t nh hng đ
n hot đng nuôi cá tra thng
phm 36
2.2.2.2.2. Nhng quy đnh ca th gii đã tác đng nh th nào trong
quá trình nuôi cá tra 36
2.2.2.2.3. Ô nhim môi trng - mt trong nhng nguyên nhân khin
cho ngh nuôi cá tra BSCL điêu đng 39
2.2.2.2.4. Kh nng kim soát yu t đu vào ca các h nuôi cá tra
thng phm 41
a. Ngun thu mua cá ging 41
b. Cách thc chn ging 42
c. Thc n nuôi cá tra thng phm 43
d. C
 cu chi phí trong sn xut cá tra thng phm 44
2.2.2.2.5. Kh nng kim soát yu t đu ra ca các h nuôi cá tra
thng phm 46
a. Lch s bin đng giá cá nguyên liu (tiêu th đu ra) 46

b. Th trng đu ra và mi quan h vi nhà ch bin 47
2.2.3. Nhà cung cp thc n và thuc thú y thy sn 47
2.2.4. Các tác nhân trung gian trong chui giá tr cá tra BSCL 47
2.2.5. Công ty ch bin thy sn 50
2.2.5.1. Tng quan 50
2.2.5.1.1. Công sut và sn lng ch bin cá tra 50
2.2.5.1.2. Nhu cu nguyên liu cho ch bin 51

2.2.5.1.3. Th trng tiêu th 51
a.
Th trng ni đa 51
b. Th trng xut khu 51
c. C c
u th trng xut khu 52
2.2.5.2. Kt qu nghiên cu, kho sát tác nhân “ Nhà ch bin cá tra” và
nhn din nhng du hiu ca s phát trin không bn vng. 54
2.2.5.2.1. Nhng vn đ bt cp ca các nhà máy ch bin cá tra 54
2.2.5.2.2. S cnh tranh không lành mnh gia các doanh nghip 54
2.2.5.2.3. Ngun cung cá nguyên liu bt n 55
2.2.5.2.4. Hình thc xut khu ca cá tra 56
2.2.6. Các nhà h tr và thúc đy chu
i giá tr cá tra 58
2.3. S phân chia li ích và giá tr trong chui giá tr cá tra BSCL 59
2.4. ánh giá chung thc trng chui giá tr cá tra BSCL 62
Kt lun chng 2 65
CHNG 3: GII PHÁP PHÁT TRIN BN VNG CHUI GIÁ TR CÁ TRA
BSCL TRONG THI K HI NHP KINH T QUC T 66
3.1. Mc đích và quan đim đ xut các gii pháp 67

3.2. Cn c đ xây dng các gii pháp 67
3.3. Các gii pháp 68
3.3.1. Gii pháp 1:
Quy hoch tng th vùng nuôi – sn xut cá tra - gii pháp
trng tâm 68
3.3.1.1. Mc tiêu đ xut gii pháp 68
3.3.1.2. Ni dung gii pháp 69
3.3.1.3. Nhng d báo v điu kin phát trin trong giai đon 2011 – 2020 70
3.3.1.3.1. D báo nhu cu th trng 70

a. Th trng trong nc 70
b. Th trng quc t 71
3.3.1.3.2. Tim nng, li th
 nuôi cá tra BSCL trong giai đon 2011 – 2020 . 72
a.
Tim nng din tích và nng sut nuôi cá tra 72
b. Chi phí sn xut thp 72
3.3.1.3.3. D báo các điu kin h tr ngành nuôi trng thy sn phát trin 73
3.3.1.4. Các bc thc hin gii pháp quy hoch tng th vùng nuôi – sn xut cá
tra giai đon 2011 – 2020 74
3.3.1.4.1. Quy hoch vùng nuôi cá tra 75
a. Xác đnh din tích tim nng cho phát trin vùng nuôi cá tra 75
b. Mt đ và nng sut nuôi cá tra 78
c. Nhu c
u lao đng cho hot đng nuôi trng cá tra 79
d. Phát trin bn vng đi kèm vi bo v môi trng trong gii pháp
quy hoch 80

3.3.1.4.2. Quy hoch h thng sn xut ging cá tra 83
a. Phân vùng sn xut ging 83
b. Nâng cao trình đ và k nng cho ngi lao đng sn xut ging 86
c. Gía tr sn xut ging 87
3.3.1.4.3.
H thng các nhà máy cung cp thc n và quy đnh s dng
thuc hóa cht trong quá trình nuôi, sn xut ging 88
a. Qun lý h thng nhà máy thc n 88
b. Qun lý hóa cht và thuc thú y trong quá trình nuôi và sn xut
ging cá tra 89
3.3.1.4.4. Quy hoch ch bin và tiêu th trong chui giá tr cá tra
BSCL

a. Các ch tiêu thc hin trong giai đon 2011-2020 89
b. Hng ti vic xây dng các nhà máy ch bin ph phm trong lai đ
gim thiu tác đng đn môi trng 90
c. Nhu cu lao đng ch bin cá tra 91
3.3.1.5. iu kin thc hin gii pháp 91
3.3.1.6. Phân tích li ích d kin 92
3.3.1.7. Khó khn khi thc hin gii pháp 93
3.3.2. Gii pháp 2: Liên kt bn vng trong chui giá tr cá tra BSCL 94
3.3.2.1. Mc tiêu đ xut gii pháp 94
3.3.2.2. Ni dung gii pháp 95

3.3.2.3. Các bc thc hin gii pháp 95
3.3.2.3.1. Mô hình liên kt dc 95
3.3.2.3.2. Mô hình liên kt ngang 97
3.3.2.4. iu kin thc hin gii pháp 100
3.3.2.5. Phân tích li ích d kin 100
3.3.2.6. Khó khn khi thc hin gii pháp 100
3.3.3. Gii pháp 3: Gii pháp xây dng chng trình truy xut ngun gc 101
3.3.3.1. Mc tiêu đ xut gii pháp 101
3.3.3.2. Ni dung gii pháp 101
3.3.3.3. Các bc thc hin gii pháp 102
3.3.3.4. iu kin thc hin gii pháp 103
3.3.3.5. Phân tích li ích d kin 103
3.3.3.6. Khó khn khi thc hin gii pháp 104
3.3.4. Gii pháp 4: Gii pháp phát trin th trng xut khu và tng bc nâng cp v
th ca chui giá tr cá tra BSCL trong chui giá tr thy sn toàn cu 105
3.3.4.1. Mc tiêu đ xut gii pháp 105
3.3.4.2. Ni dung gii pháp 105
3.3.4.3. Các bc thc hin gii pháp 105
3.3.4.3.1. Cng c th trng truyn thng và tìm kim th trng mi bng

các chuyn kho sát xúc tin thng mi 105

3.3.4.3.2. Xây dng thng hiu chung cho cá tra Vit Nam 108
3.3.4.3.3. Ch đng phòng chng các v kin bán phá giá 109
3.3.4.4. iu kin thc hin gii pháp 110
3.3.4.5. Phân tích li ích d kin 111
3.3.4.6. Khó khn khi thc hin gii pháp 111
3.4. Các kin ngh 111
3.4.1. Vi B NN & PTNT 111
3.4.2. Vi UBND các tnh/thành trong vùng BSCL 112
3.4.3. i vi các hip hi: hip hi ngh cá, hip hi ch bin và xut khu thy sn
VASEP 112
Kt lun chng 3 113
KT LUN 114
TÀI LIU THAM KHO
PH LC







DANH MC T VIT TT

KÝ HIU VIT
TT
TING ANH TING VIT
ASC Aquaculture stewardship
Council

Hi đng Qun lý nuôi trng
thy sn
BMP
Better management practice
Quy phm thc hành tt hn
BSCL ng bng sông Cu Long
EU European Union Liên minh Châu Âu

FAO
Food and Agriculture
Organization of the United
Nations
T chc Nông Lng Liên
Hip Quc
FDA Food and Drug
Administration
C quan kim soát dc phm
và Thc phm Hoa K
Global GAP Global Good Agricultural
Practices
Thc hành Nông Nghip tt
Toàn Cu
GLN Global location number S đnh v toàn cu
GTIN Global Trade Item Number Mã s thng phm toàn cu
GTGT Giá tr gia tng

HACCP
Hazard Analysis and Critical
Control Points
Phân tích mi nguy và đim

kim soát ti hn
IDH Sáng Kin Thng Mi Bn
Vng Hà Lan
ISBC
Indonesia seafood
Hip hi thy sn Indonesia
IUCN
International Union for
Conservation of Nature
Hip hi Bo tn Thiên nhiên
và Tài nguyên Thiên nhiên
Quc t
MPEDA
Marine products export
development authority
Cc Xúc tin xut khu thy
sn n 
MSX Mng sn xut
Cc Qun lý Cht lng, An
toàn v sinh và Thú y Thy

NAFIQUAVED sn
NN Nông nghip
NN&PTNT Nông nghip và Phát trin
Nông thôn
SQF Safe Quality Food Thc phm An toàn & Cht
lng
UAE
United Arab Emirates
Các tiu vng quc  Rp

Thng Nht
UBND

y Ban Nhân Dân
VASEP Vietnam association of
seafood exporters and
producers
Hip hi ch bin và Xut
khu thy sn Vit Nam
Vinafish Viet Nam Fish
Hip hi ngh cá Vit Nam
Vinafood II Viet Nam Southern Food
Corporation
Tng công ty Lng thc
Min Nam
WB World Bank Ngân hàng th gi

WWF

World wildlife fund
Qu Quc t bo v thiên
nhiên
XKTS
Xut khu thy sn


DANH MC CÁC BNG
Ta đ
Trang
Bng 2.1. S lng c s sn xut ging cá tra BSCL giai đon
2000- 2010
26
Bng 2.2. Sn lng cá tra bt sn xut hàng nm  vùng BSCL 27
Bng 2.3. Sn lng cá tra ging sn xut hàng nm  vùng BSCL 28
Bng 2.4. Kho sát các ch tiêu cht lng đàn cá b m ca các tri
ging
32
Bng 2.5. Ngun thu mua cá ging ca các nhà nuôi cá tra
41
Bng 2.6. Mc đích vay vn
44
Bng 2.7. Nhu cu nguyên liu ch bin xut khu giai đon 1998-2007
50
Bng 2.8. Sn lng và kim ngch xut khu cá tra giai đon 2000-2010
52
Bng 2.9. C cu ca th trng xut khu cá tra BSCL giai đon
2003-2010
52
Bng 2.10. Phân tích giá tr trong chui giá tr cá tra BSCL nm 2007
59
Bng 2.11. Phân tích giá tr trong chui giá tr cá tra BSCL nm 2010
60
Bng 3.1. Nhng ch tiêu c bn ca phng án quy hoch
77
Bng 3.2. Giá tr sn lng cá tra BSCL

78

Bng 3.3. Nhu cu lao đng nuôi cá tra vùng BSCL
79
Bng 3.4. Nhng ch tiêu v sn xut ging đn nm 2015 và 2020
85
Bng 3.5. Din tích c s sn xut và ng ging cá tra vùng BSCL
86
Bng 3.6. Nhu cu lao đng sn xut ging cá tra vùng BSCL
87
Bng 3.7: Giá tr sn xut ging cá tra vùng BSCL
87
Bng 3.8: Nhu cu thc n nuôi cá tra vùng BSCL
88
Bng 3.9. D báo Cân đi nhu cu nguyên liu ch bin
89
Bng 3.10: D báo Nhu cu lao đng ch bin cá Tra
91


DANH MC MÔ HÌNH VÀ  TH
Ta đ
Trang
Mô hình 1.1. Chui giá tr theo quan đim ca Michael Poter 2010 3
Mô hình 1.2. Chui gía tr gin đn 5
Mô hình 1.3. Mô hình chui cung ng 7
Mô hình 1.4. Chui giá tr m rng 8
Mô hình 1.5. S phân chia giá tr gia tng trong chui giá tr toàn cu nói chung 18
Mô hình 2.1: S đ lu chuyn cá tra ging vùng BSCL 3
Mô hình 2.2: Kênh th trng ca sn phm giá tr gia tng 56
Mô hình 3.1. Mô hình x lý nc thi t ao nuôi cá tra 81
Mô hình 3.2. S dng cht thi đ phc v nông nghip 83
Mô hình 3.3. Mô hình liên kt dc 96
Mô hình 3.4. Quy trình truy xut ngun gc sn phm cá tra 104
 th 2.1. Trình đ vn hóa ca ngi lao đng sn xut và ng ging cá tra 29
 th 2.2. Trình đ chuyên môn ngi lao đng sn xut và ng ging cá tra 29
 th 2.3. Chu k sinh sn ca tri cá ging 32
 th 2.4. Thc trng x lý cht thi c
a h nuôi 39
 th 2.5. Mc đ x lý cht thi ca h nuôi 39
 th 2.6. Cách thc chn ging 41
 th 2.7. Loi thc n s dng trong quá trình nuôi cá tra 42

 th 2.8. C cu chi phí đ sn xut cá tra 43
 th 2.9. Ngun vn tài tr cho nuôi cá tra 44
 th 2.10. Bin đng giá cá tra nguyên liu t 1998-3T/2011 46
 th 2.11. Th trng đu ra ca các nhà nuôi cá tra thng phm 47
 th 2.12: Hình thc xut khu ca cá tra 55

 th 3.1. Mc tiêu th thy sn bình quân đu ngi  Vit Nam
giai đon 1990-2010 81
 th 3.2. Nhu cu thy sn trên th gi
i giai đon 2011-2020 83
 th 3.3.Giá bình quân nguyên liu ca các loi cá tht trng
và cá tra Vit Nam 2000-2010 84

i

LI M U
1. Tính cp thit ca đ tài
M đu cho tính cp thit ca đ tài là nhng con s thng kê n tng v
nhng đóng góp ca cá tra cho nn kinh t Vit Nam. Trong hn 10 nm (1998-
2010) t mt loài cá bn đa, cá tra đã tr thành sn phm mang tm chin lc
quc gia ca Vit Nam vi giá tr xut khu tng gn 140 ln, xut khu đi 130 quc
gia và vùng lãnh th trên khp th gii. c bit, đn nm 2010, tng gía tr xut
khu cá tra đt gn 1,47 t USD, vi 659.000 tn sn lng xut khu, đt mc cao
nht t trc đn nay. Chính vì l đó mt trong nhng mc tiêu ca “Chin lc
phát trin thy sn Vit Nam đn nm 2020” tp trung vào ni dung gia tng sn
lng nuôi trng thy sn lên ti 65 - 70% tng sn lng mà cá tra tip tc đc
xem là mt trong nhng tim nng vàng cho chin lc này. Tuy nhiên cùng vi
nhng bc đt phá, cá tra Vit Nam cng tri qua nhiu giai đon thng trm trong
quá trình mang li li ích kinh t quc gia. Trong nhiu nm qua, cá tra tr thành
mt vn đ thi s nóng hi trên toàn cu. Khi nó đng chm đn nhiu tên tui ln
nh: M, các t chc tm c nh WWF hoc các v kin bán phá giá buc tòa án
quc t can thip Ti sao li nh vy? Ti vì cá tra Vit Nam có rt nhiu li th
mà các nhà ch bin, nuôi trng thy sn  các nc tiên tin phi chu s cnh
tranh khc lit. Mt s nhà nuôi trng, ch bin ca M đã phi ngng sn xut khi
cá tra Vit Nam tràn vào nc M. Không phi nc nào trên hành tinh này cng có
th nuôi đc nhiu cá tra nh Vit Nam. Vi li th đc thiên nhiên u đãi,

BSCL, đc bit là h thng sông Mêkông mi cho phép nuôi cá tra vi tr lng
ln và cht lng tt nh hin nay. Không phi ch có M hay WWF, mà trc đây
chúng ta tng nghe nhng câu chuyn phù phim nh n cá tra b ung th, không tt
cho sc khe ngi tiêu dùng Tuy nhiên s phù phim y không ch xut phát t
nhng cnh tranh không lành mnh trên thng trng mà còn xut phát t nhng
du hiu ca s phát trin không bn vng trong chui giá tr cá tra BSCL: cht
lng không đm bo, quy trình nuôi và ng ging không đáp ng tiêu chun th
ii

gii đó chính là cái c đ các t chc quc t áp đt s “trng pht” và h uy tín
con cá tra Vit Nam làm cho chui giá tr càng ngày càng mt đi s cân đi và gim
v th trong chui giá tr thy sn toàn cu.
Quá trình hi nhp kinh t quc t đang din ra sâu rng trên khp mi lnh
vc, và tham gia vào chui giá tr toàn cu đc xem là mt trong nhng hng đi
quan trng đ mang li li ích quc gia. Hng đi này chc chn s mang li cho
Vit Nam nhng c hi đón đu trong tng lai cng nh thay đi vn mnh ca
đt nc. Song song đó là nhng thách thc mi và s cnh tranh khc lit hn.
Trc bi cnh đó, vic nghiên cu và đánh giá thc trng chui giá tr cá tra
BSCL đã tr nên cp thit.  t đó nhn din ra nhng du hiu bt thng và
có nhng gii pháp thích hp nhm phát trin bn vng chui giá tr cá tra đ nâng
cp v th chui trong chui giá tr thy sn toàn cu.
2. Tình hình nghiên cu đ tài
Trong nhng nm tr li đây, cá tra Vit nam đã thu hút rt nhiu s quan
tâm t d lun không ch bi nhng vn đ tranh chp mà còn v tim nng phát
trin rng m trong tng lai. Chính vì l đó đã có nhiu công trình nghiên cu v
loi cá này ca các B, các vin thy sn, trng i hc và các t chc quc t.
Trong s đó ni bt là đ tài khoa hc “Phân phi li ích và chi phí trong chui giá
tr cá tra BSCL nh th nào” ca TS Võ Th Thanh Lc, thuc Vin nghiên cu
phát trin BSCL , trng đi hc Cn Th.  tài đi sâu vào phân tích kinh t
chui cng nh vic phân chia li ích gia các tác nhân trong chui nhm cho ta cái

nhìn tng quan v cách thc liên kt đ to ra giá tr gia tng cho toàn chui.
Nm 2007, bài nghiên cu “phát trin các tiêu chun nuôi cá tra, basa” trong
cuc đi thoi vi s tham gia ca hn 70 nhà sn xut, ngi mua, chính ph và
các t chc, cá nhân đn t khp ni trên th gii. Bài nghiên cu tp trung ch yu
vào vn đ tìm ra gii pháp phát trin bn vng v mt môi trng cho ngh nuôi cá
tra Vit Nam. Tuy nhiên bài ch đa ra các quan đim và quy tc làm sao đm bo
iii

quy trình nuôi trng theo đúng tiêu chun quc t nhng cha thông qua đc các
gii pháp c th đ thc hin hng đi này.
Nm 2008, ông Ngô Phc Hu, phó ch tch ca Hip hi ch bin và xut
khu thy sn Vit Nam đã trình bày mt bài tham lun v phát trin bn vng cá
tra Pangasius đng di quan đim ca các nhà sn xut. Bài tham lun đa ra các
mâu thun c bn đã dn đn quy trình nuôi cá mang tính t phát, ct khúc, manh
mún trong khi công sut ca các nhà máy ch bin hin nay có quy mô ln và nhu
cu ngày càng cao. T đó bài nghiên cu đa ra các gii pháp nhm to giá tr gia
tng cho sn phm cá tra Vit Nam nhng vn cha gii quyt đc mi mâu thun
trên.
Nghiên cu v chui giá tr cá tra là mt đ tài cp thit trong nhng nm
gn đây. Tuy nhiên phn ln các bài nghiên cu trên ch tp trung vào mt khía
cnh nh ca chui giá tr nên cha đa ra cái nhìn bao quát cng nh nhng gii
pháp c th đ gii quyt nhng vng mc hin nay liên quan đn con cá tra Vit
Nam. Phát trin bn vng chui giá tr không ch đn thun nhm gia tng giá tr
cho các tác nhân tham gia chui ca nc ta mà  tm nhìn chin lc cao xa hn là
tr vng và không ngng nâng cp trong chui giá tr thy sn toàn cu. Qu tht,
nu không mun mình b đy lùi  phía sau, nu không mun mình mãi mãi dm
chân  v trí là cái xng gia công khng l ca th gii thì đó là điu tt yu khi
hi nhp. Vì vy đây chính là đim mi ca đ tài thc s, khi nghiên cu v chui
giá tr cá tra  góc nhìn c th hn và mang tm chin lc trong dài hn.
3. Mc đích nghiên cu

Trên c s phân tích thc trng ca chui giá tr cá tra BSCL trong nhng
nm gn đây, đ tài s đi sâu vào nhn din nhng vn đ còn hn ch trong chui
giá tr, mà nhng vn đ này là nguyên nhân chính đã gây nên tranh cãi trên thng
trng quc t trong sut thi gian qua. Do đó đ tài s đ xut nhng gii pháp
đng b nhm phát trin bn vng chui giá tr cá tra BSCL và tng bc nâng
iv

cp v th chui trong chui giá tr thy sn toàn cu trc bi cnh Vit Nam hi
nhp ngày càng sâu rng vào nn kinh t khu vc và th gii. Hy vng rng vi
nhng gii pháp này, trong tng lai không xa, cá tra s là mt thng hiu quc
gia vng mnh và đy đ bãn lnh đ đng đu vi mi s cnh tranh.
4. Nhim v nghiên cu
 đt đc mc đích nói trên, đ tài có nhng nhim v chính nh sau:
Nghiên cu thc tin chui giá tr cá tra BSCL thông qua phân tích các tác
nhân tham gia chui và các kênh th trng ca cá tra.
Phân tích s phân chia li ích gia các tác nhân trong chui.
Phân tích và đánh giá mt cách khách quan thc trng ca chui giá tr bng
cách nhn din nhng du hiu ca s phát trin không bn vng và t đó nêu lên
nhng nguy c tim n có th xy ra cho s phát trin không bn vng này.
 xut nhng gii pháp và kin ngh nhm phát trin bn vng chui giá tr
cá tra BSCL và tin ti quy trình nâng cp chui.
5. i tng và phm vi nghiên cu
i tng nghiên cu chính ca đ tài là chui giá tr cá tra BSCL
Pham vi nghiên cu: đ tài nghiên cu thc trng ca chui giá tr giai đon
2000-2010, và đ xut các gii pháp cho giai đon 2011-2020.
6. Phng pháp nghiên cu
Trên c s ca phng pháp lun duy vt lch s và duy vt bin chng, đ tài s
dng các phng pháp nghiên cu: phng pháp tng hp, phân tích, thng kê, so
sánh, d báo, và phng pháp phng vn chuyên gia.
Thông tin th cp

c thu thp qua các tài liu có liên quan đc xut bn, các nghiên cu
trc đây trong và ngoài nc, các báo cáo tng kt ca các c quan chuyên ngành
v

ca các tnh, các thông tin trên website, các bài báo chuyên ngành có liên quan đn
ch đ nghiên cu. Tin hành phng vn mt s cán b đa phng ph trách thu
sn bng biu mu son sn.
Thông tin s cp
S dng bn phng vn đã đc son sn đ tin hành thu thp thông tin trc
tip t các c s sn xut ging, c s ng cá ging, thng lái, h nuôi cá tra
thng phm và nhà máy ch bin thy sn.
Phân b mu theo tng đa bàn nghiên cu
Kt qu kho sát t các nhóm đi tng tham gia sn xut ging, ng, nuôi
cá tra thng phm, thng lái và nhà máy ch bin thy sn đc trình bày trong
bng sau:
a bàn Tri sn xut
ging
Thng lái
cá ging
C s nuôi Nhà máy
ch bin
Tng
An Giang 150 10 120 10 290
ng Tháp 98 120 4 222
Trà Vinh 2 30 2 31
Tin Giang 30 2 32
Cn Th 4 4
Tng cng 250 10 300 22 582

Phng pháp x lý và phân tích s liu

S liu sau khi thu thp đc kim tra, phân tích và mã hoá trc khi đc
nhp vào máy tính. S dng phn mm Excel for Windows đ nhp s liu vào máy
tính đ kim tra và hoàn chnh b sung trc khi x lý và phân tích.
vi

7. Kt cu ca lun vn
Ngoài li m đu, kt lun và ph lc, lun vn có 3 chng:
Chng 1: C s khoa hc v chui giá tr, và s cn thit phi phát trin bn
vng chui giá tr cá tra ng Bng sông Cu Long.
Chng 2: Thc trng ca chui giá tr cá tra ng Bng sông Cu Long và
nhng du hiu c
a s phát trin không bn vng.
Chng 3: Nhng gii pháp nhm phát trin bn vng chui giá tr cá tra
ng Bng sông Cu Long trong thi k hi nhp kinh t quc t.

1




C S KHOA HC V CHUI GIÁ TR VÀ S CN THIT
PHÁT TRIN BN VNG CHUI GIÁ TR CÁ TRA
NG BNG SÔNG CU LONG

2

Trc thp k 70, thng mi quc t phn ln đc hiu là s thông
thng gia công ty và các nc đc lp. Tuy nhiên, trong hn hai thp k qua,
th trng th gii đã chng kin s ra đi ca mt lot các phng thc mi kt
hp sn xut và trao đi đc mô t nh các chui giá tr. Chui giá tr bao gm
các hot đng t sn xut đn tiêu th. Khác vi khái nim thông thng ca
chui cung, phng pháp này thit lp mt mng li các mi liên kt có nh
hng trc tip đn quá trình sn xut và xác đnh rõ vai trò nòng ct ca các
thành phn tham gia và c ch trong vic xác đnh ai đc hng li và  mc
đ nh th nào. Do đó cha bao gi ti Vit Nam, thut ng chui giá tr li
đc đ cp nhiu nh trong thi gian gn đây. Hàng lot các công trình nghiên
cu v chui giá tr đc trin khai cng nh vic các doanh nghip Vit Nam
không ngng n lc tham gia vào chui giá tr và xem nó nh mt đnh hng
chin lc sng còn cho s phát trin lâu dài.
1.1. C S LÝ LUN V CHUI GIÁ TR VÀ NHNG HIU BIT
V PHÁT TRIN BN VNG.
Mt trong nhng tiêu chí quan trng ca “Chin lc phát trin 2011-
2020” ca Hi ngh Trung ng 10 đã xác đnh rng: “…phát trin bn vng
chui giá tr ni đa trc khi gia nhp chui giá tr toàn cu là mt yêu cu cp
thit đi vi các nn kinh t, đó không phi là mt, mà đó là con đng tt yu
đa nhanh đt n
c tin lên hin đi hóa…”. Chính vì l đó vic nghiên cu

chui giá tr và nhng hiu bit v thut ng phát trin bn vng là cn thit.
1.1.1. C s lý lun v chui giá tr
Chui giá tr là mt trong nhng sáng to hc thut ca
GS. Michael
Porter - cha đ ca chin lc cnh tranh. Ông đa ra thut ng này ln đu tiên
vào nm 1985 trong cun sách phân tích v
li th cnh tranh. T đó nhng
khám phá v chui giá tr ca ông đã có tm nh hng rt ln  M cng nh
các quc gia phát trin khác. Michale Porter đã dùng khung phân tích chui giá