Độ bất bão hòa và ứng dụng - Tài liệu Hóa học 12

Khóa hc LTả KIT-1 môn Hóa –Thy Ngc
 bt bão hòa và ng dng

Hocmai.vn – Ngôi trng chung ca hc trò Vit
Tng đài t vn: 1900 58-58-12
- Trang | 1 -





I. KHÁI NIM
1. nh ngha và công thc tính
 bt bão hòa (k) là đi lng đc trng cho mc đ cha no ca mt hp cht hu c, đc tính bng
tng s liên kt  và s vòng trong CTCT. Biu thc tính k có th vit đn gin nh sau:
4 3 1
2S + S - S + 2
k =
2

trong đó S
1
, S
3
, S
4
ln lt là tng s nguyên t có hóa tr 1, 3, 4 tng ng (s lng nguyên t có hóa tr
2 không nh hng đn giá tr ca k).
VD:
06 1 3 3
2 6 + 1 3 - (10 + 3) + 2

C H Cl ON k = = 2
2

*
Chú ý phân bit mui amoni và amino axit/este ca amino axit.

2. Tính cht
0,k N (k k Z)
.

ph©n tö m¹ch nhãm chøc
k = k + k
.

II. NG DNG CA  BT BÃO HÒA
1. Xác đnh s đng phân
-  xác đnh đc s đng phân ca mt cht hu c, nht thit phn phân tích đc đc đim ca các
thành phn cu to nên cht hu c đó (gc, nhóm chc), trong đó có các đc đim v mch C và loi
nhóm chc.
-  xác đnh đc các đc đim này, vai trò ca k là rt quan trng, th hin qua biu thc:
ph©n tö m¹ch nhãm chøc
k = k + k
.
VD
1
: s đng phân ca C
4
H
10
O (7 đng phân = 4 ru + 3 ete).

VD
2
: s đng phân ca C
4
H
8
O.
2. Xác đnh CTPT t CT thc nghim
Xác đnh CTPT cht hu c là yêu cu ph bin và c bn nht ca bài tp Hóa hu c. Có nhiu phng
pháp đ xác đnh CTPT cht hu c (trung bình, bo toàn nguyên t, bo toàn khi lng, …), tùy thuc
vào đc đim s liu ca bài toán đa ra. Trong bài hc này, ta xét trng hp đ bài yêu cu xác đnh
CTPT t CT thc nghim mà không cho KLPT ca cht hu c đó.
Cách làm: gm 3 bc:
Bc 1
: T CT thc nghim, vit li CTPT theo n
VD: Công thc thc nghim ca mt acid hu c (C
2
H
3
O
2
)
n
có th vit li là C
2n
H
3n
O
2n .
Bc 2

: Tính k theo n.
Bc 3: So sánh giá tr k tìm đc vi đc đim Hóa hc ca cht hu c đã cho hoc tính cht ca k.
VD
1
: Hiđrocacbon X tác dng vi Brom, thu đc cht Y có công thc đn gin nht là C
3
H
6
Br. CTPT
ca X là:
A. C
3
H
6.
B. C
6
H
12.
C. C
6
H
14.
D. B hoc C đu đúng.
VD
2
: Axit cacboxylic no, mch h X có công thc thc nghim (C
3
H
4
O

3
)
n
, vy công thc phân t ca X
là:
A
. C
6
H
8
O
6.
B. C
3
H
4
O
3.
C. C
12
H
16
O
12.
D. C
9
H
12
O
9.

(Trích đ thi tuyn sinh H – C khi B – 2008)
 BT BÃO HÒA VÀ NG DNG
(TÀI LIU BÀI GING)
Giáo viên: V KHC NGC
ây là tài liu tóm lc các kin thc đi kèm vi bài ging “ bt bão hòa và ng dng
” thuc Khóa hc LTH
KIT-1 môn Hóa hc – thy V Khc Ngc ti website Hocmai.vn.  có th nm vng kin thc phn “ bt bão
hòa và ng dng”, Bn cn kt hp xem tài liu cùng vi bài ging này
.
Khóa hc LTả KIT-1 môn Hóa –Thy Ngc
 bt bão hòa và ng dng

Hocmai.vn – Ngôi trng chung ca hc trò Vit
Tng đài t vn: 1900 58-58-12
- Trang | 2 -


VD
3
: Mt hp cht hu c X cha 87,805% C và 12,195% H v khi lng. Bit 8,2 gam X khi tác dng
vi AgNO
3
/NH
3
d to ra 18,9 gam kt ta vàng nht. S CTCT có th tha mãn các tính cht ca X là:
A. 5. B. 3. C. 2. D. 4.
3. S dng s liên kt  trung bình
Áp dng cho các bài toán Hóa hu c mà các cht trong hn hp: khác nhau v s liên kt , có th xác
đnh đc s liên kt  trung bình thông qua t l s mol ca hn hp trong các phn ng đnh lng s

liên kt  (phn ng cng H
2
, Br
2
, ), hay gp nht là các bài toán hn hp gm ankan và ankin hoc
anken và ankin,
VD
1
: Cho 4,48 lít hn hp X (đktc) gm hai hiđrocacbon mch h tác dng va đ vi 700 ml dung dch
Br
2
0,5M. Sau khi toàn b lng khí b hp th ht thì khi lng bình tng thêm 5,3 gam. Công thc phân
t ca hai hiđrocacbon là:
A
. C
2
H
2
và C
2
H
4.
B. C
2
H
2
và C
3
H
8.

C. C
3
H
4
và C
4
H
8.
D. C
2
H
2
và C
4
H
6.

VD
2
: (tng t) Cho 4,48 lít hn hp X ( đktc) gm hai hiđrocacbon mch h li t t qua bình cha 1,4
lít dung dch Br
2
0,5M. Sau khi phn ng hoàn toàn, s mol Br
2
gim đi mt na và khi lng bình tng
thêm 6,7 gam. Công thc phân t ca hai hiđrocacbon là:
A. C
3
H
4

và C
4
H
8
B. C
2
H
2
và C
3
H
8
C. C
2
H
2
và C
4
H
8
D. C
2
H
2
và C
4
H
6

(Trích đ thi tuyn sinh H – C khi A – 2007)

4. Phân tích h s trong các phn ng đt cháy
- Ta đã bit mt cht hu c bt k cha 3 nguyên t C, H, O có CTPT là
2 2 2n n k x
C H O
vi k là đ bt
bão hòa (bng tng s vòng và s liên kt  trong CTCT).
Xét phn ng cháy ca hp cht này, ta có:
n 2n+2-2k x 2 2
C H O nCO + (n+1-k)H O

Phân tích h s phn ng này, ta có mt kt qu rt quan trng là:
22
H O CO
X
n - n
n =
1 - k

Vi n
X
là s mol cht hu c b đt cháy.
2 trng hp riêng hay gp trong các bài tp ph thông là:
-
k = 0
(hp cht no, mch h C
n
H
2n+2
O
x

) có
22
X H O CO
n = n - n
(ankan, ru no mch h, ete no mch h,
)
-
k = 2
có
22
X CO H O
n = n - n
(ankin, ankađien, axit không no 1 ni đôi, anđehit không no 1 ni đôi, xeton
không no 1 ni đôi, )
Kt qu này cng có th m rng cho c các phn ng cháy ca hp cht hu c cha Nit.
Ví d, đi vi amin no, đn chc mch h, ta có:
min
2 2 2
A H O CO N
V = V - V - V

VD
1
: Hn hp X gm ru metylic, ru etylic, ru propylic và nc. Cho a gam G tác dng vi Natri
d đc 0,7 mol H
2
. t cháy hoàn toàn a gam X thu đc b mol CO
2
và 2,6 mol H
2

O. Giá tr ca a và b
ln lt là:
A. 42 gam và 1,2 mol . B. 19,6 gam và 1,9 mol .
C. 19,6 gam và 1,2 mol . D. 28 gam và 1,9 mol.
VD
2
: t cháy hoàn toàn x gam hn hp gm hai axit cacboxylic hai chc, mch h và đu có mt liên kt
đôi C=C trong phân t, thu đc V lít khí CO
2
(đktc) và y mol H
2
O. Biu thc liên h gia các giá tr x, y
và V là:
A
.
0.
55
28
V x 3 y
B.
0.
55
28
V x 3 y

C.
.
95
28
V x 62y

D.
.
95
28
V x 62y

(Trích đ thi tuyn sinh H – C khi A – 2011)
VD
3
:
(c
:
Khóa hc LTả KIT-1 môn Hóa –Thy Ngc
 bt bão hòa và ng dng

Hocmai.vn – Ngôi trng chung ca hc trò Vit
Tng đài t vn: 1900 58-58-12
- Trang | 3 -


A. C
2
H
6
3
H
8
B. C
3
H

6 4
H
8
C. CH
4 2
H
6
D. C
2
H
4 3
H
6
(Trích đ thi tuyn sinh H – C khi A – 2010)
5. Bin lun CTCT t CTPT và ngc li t các đc đim Hóa hc
Tham kho thêm các bài ging v Bin lun CTCT ca hp cht hu c.



Giáo viên: V Khc Ngc
Ngun: Hocmai.vn