Giải pháp tăng vốn tự có của các Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam đến năm 2015

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM



ÀO XUÂN HNH



GII PHÁP TNG VN T CÓ CA CÁC
NGÂN HÀNG THNG MI C PHN
VIT NAM N NM 2015


LUN VN THC S KINH T




TP.H CHÍ MINH – NM 2011
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM




ÀO XUÂN HNH

GII PHÁP TNG VN T CÓ CA CÁC
NGÂN HÀNG THNG MI C PHN
VIT NAM N NM 2015

Chuyên ngành: Kinh t tài chính – Ngân hàng
Mã s: 60.31.12

LUN VN THC S KINH T


NGI HNG DN KHOA HC:
PGS.TS. NGUYN NG DN


TP.H CHÍ MINH – NM 2011
MC LC
Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc các ký hiu, ch vit tt
Danh mc các bng s liu, biu đ và đ th
Phn m đu

LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan đây là đ tài nghiên cu ca riêng tôi. Các s liu trong bài
vit này là trung thc và có ngun gc c th, rõ ràng. Tôi xin chu hoàn toàn trách
nhim nu không đúng s tht.
NGI CAM OAN


ÀO XUÂN HNH

CHNG 1
TNG QUAN V VN T CÓ CA CÁC NGÂN HÀNG THNG MI
1.1. Tng quan v vn t có ca các ngân hàng thng mi
1.1.1. Khái nim vn t có 1
1.1.2. c đim vn t có 2
1.1.3. Chc nng vn t có 3
1.1.4. Thành phn vn t có 5
1.1.5. o lng quy mô vn t có 24
1.1.6. Vn ngân hàng và ri ro 25
1.2. S cn thit phi tng vn ca các ngân hàng thng mi
1.2.1. Các áp lc buc ngân hàng phi tng vn t có 27
1.2.2. Các yu t nh hng đn vic la chn phng pháp tng vn t có 28
1.2.3. Hoch đnh nhu cu vn ca Ngân hàng 29
KT LUN CHNG 1
o0o
CHNG 2
THC TRNG VN T CÓ CA CÁC NGÂN HÀNG THNG MI
2.1. Quá trình tng vn ca h thng ngân hàng thng mi Vit Nam
2.1.1. Thi k t nm 1987 đn nm 1997 33
2.1.2. Thi k t nm 1998 đn nm 2006 36
2.1.3. Thi k t nm 2007 đn nay 38
2.2. Nn kinh t và nguyên nhân buc các ngân hàng thng mi phi tng
vn t có
2.2.1. S lc bi cnh kinh t nm 2010 41
2.2.2. Nguyên nhân buc các ngân hàng thng mi phi tng vn t có 43
2.2.3. Tình hình tng vn t có ca các ngân hàng thng mi 47
2.3. Kt qu đt đc trong quá trình tng vn t có ca các ngân hàng
thng mi
2.3.1. u đim 50
2.3.2. Nhng hn ch 59

2.4. Nhng tn ti trong quá trình tng vn t có trong thi gian qua
2.4.1. Phng din Chính ph 60
2.4.2. Phng din Ngân hàng Nhà nc 60
2.4.3. Phng din Ngân hàng thng mi 61
KT LUN CHNG 2
o0o
CHNG 3
GII PHÁP TNG VN T CÓ CA CÁC NGÂN HÀNG THNG MI
C PHN VIT NAM N NM 2015
3.1. im mnh, đim yu, thi c và thách thc đi vi các ngân hàng
thng mi c phn Vit Nam
3.1.1. im mnh 63
3.1.2. im yu 64
3.1.3. Thi c 65
3.1.4. Thách thc 66
3.2. Nhng gii pháp tng vn t có ca các ngân hàng thng mi c phn -
3.2.1. Tng t ngun vn bên trong 68
3.2.2. Tng t ngun vn bên ngoài 71
3.2.3. Sáp nhp, hp nht, mua li 73
3.2.4. Bài hc t Malaysia 74
3.3. Các gii pháp đi vi Nhà nc và Chính ph
3.3.1. Hoàn thin h thng pháp lut phù hp vi thông l quc t 75
3.3.2. Phát trin th trng chng khoán 76
3.3.3. n đnh c ch chính sách và môi trng đu t trong lnh vc Ngân hàng 76
3.4. Các gii pháp đi vi Ngân hàng Nhà nc
3.4.1. Lành mnh hóa môi trng kinh doanh Ngân hàng 77
3.4.2. y mnh chng trình ci cách, c cu li h thng ngân hàng 77
3.4.3. Tng bc thit lp c ch đánh giá vn t có theo chun quc t 77
3.4.4. Tng cng công tác thanh tra, giám sát 78
3.5. Gii pháp h tr khác đi vi các ngân hàng thng mi c phn

3.5.1. Tip tc thc hin c cu li hot đng Ngân hàng 78
3.5.2. Xây dng chin lc phát trin nhân s 79
3.5.3. u t phát trin công ngh thông tin trong lnh vc Ngân hàng 79
KT LUN CHNG 3
KT LUN
Tài liu tham kho


DANH MC CÁC KÝ HIU, CH VIT TT
STT

Ký hiu, vit tt Tên đy đ
1 STB Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thng tín
2 Eximbank Ngân hàng TMCP Xut nhp khu Vit Nam
3 ACB Ngân hàng TMCP Á Châu
4 Techcombank Ngân hàng TMCP K thng Vit Nam
5 MB Ngân hàng TMCP Quân i
6 VIB Ngân hàng TMCP Quc t
7 Maritime Bank Ngân hàng TMCP Hàng hi Vit Nam
8 SeABank Ngân hàng TMCP ông Nam Á
9 DongA Bank Ngân hàng TMCP ông Á
10 SCB Ngân hàng TMCP Sài Gòn
11 ABBank Ngân hàng TMCP An Bình
12 SHB Ngân hàng TMCP Sài Gòn Hà Ni
13 MD Bank Ngân hàng TMCP Phát trin Mê Kông
14 PhuongNam Bank

Ngân hàng TMCP Phng Nam
15 Habubank Ngân hàng TMCP Nhà Hà Ni
16 Saigon Bank Ngân hàng TMCP Sài Gòn Công thng

17 Kiên Long Bank Ngân hàng TMCP Kiên Long
18 VietA bank Ngân hàng TMCP Vit Á
19 Nam A Bank Ngân hàng TMCP Nam Á
20 PG Bank Ngân hàng TMCP Xng du Petrolimex
21 Wester Bank Ngân hàng TMCP Phng Tây
22 GiaDinhBank Ngân hàng TMCP Gia nh
23 Navi Bank Ngân hàng TMCP Nam Vit
24 BaoViet Bank Ngân hàng TMCP Bo Vit
25 VTC Vn t có
26 VL Vn điu l
27 VP Vn pháp đnh
28 VCSH Vn ch s hu

29 NH Ngân hàng
30 NHNN Ngân hàng Nhà nc
31 NHTM Ngân hàng thng mi
32 NHTMCP Ngân hàng thng mi c phn
33 TCTD T chc tín dng
34 NHT Ngân hàng Trung ng



DANH MC BNG S LIU, BIU  VÀ  TH
Bng 1.1: Mc vn pháp đnh ca TCTD.
Bng 1.2: Thc thi Basel II  mt s nc Châu Á.
Bng 2.1: Mc VL ti thiu giai đon 1994-1996.
Bng 2.2: Mc VL ti thiu đi vi các TCTD thành lp t nm 1996.
Bng 2.3: Mc VP ti thiu ca các NHTM t nm 2001.
Bng 2.4: Mc VP áp dng t nm 2008 đn nay.
Bng 2.5: Danh mc VP d kin.

Bng 2.6: Quy mô VL ca mt s NHTM ca các quc gia trong khu vc.
Bng 2.7: Quá trình tng vn ca các Ngân hàng.
Bng 2.8: Thng kê VP.
Bng 2.9: Quy mô VCSH ca các NHTMCP Vit Nam qua các nm.
Biu đ 2.1: Các NHTMCP có VCSH di 3.000 t đng.
Biu đ 2.2: Các NHTMCP có VCSH t 3.000 đn 5.000 t đng.
Biu đ 2.3: Các NHTMCP có VCSH trên 5.000 t đng.



LI M U
S cn thit ca đ tài.
“o mng Lehman Brothers” – phá sn vì khon thua l 660 t USD (v
phá sn ln nht trong lch s th gii) – Nn nhân đu tiên ca cn bão tài chính t
nm 2008. Và là s khi đu đen ti cho s sp đ hàng lot Ngân hàng  M nói
riêng và trên th gii nói chung. Lãnh đo hàng đu ca các nn kinh t thuc G20
cho rng các ngân hàng cn tng vn mnh đ có th ngn khng hong tài chính
lp li. Ngoài ra các nhà lãnh đo cng đa ra bin pháp linh hot hn đ khuyn
khích các ngân hàng thay đi. Theo d tho đa ra ti G20, đn cui nm 2012, các
nc cn áp dng tiêu chun mi và ngân hàng vì th s có th tng vn trong giai
đon chuyn di này. Các ngân hàng cn tng vn cp 1 đ ng phó tt hn vi mt
cuc khng hong mi mà không cn đn h tr t chính ph.
H thng NHTMCP Vit Nam tuy cha hi nhp sâu trong h thng tài
chính th gii nhng cng không sm đ chun b nhng bin pháp đm bo an
toàn cho h thng trc cuc khng hong có quy mô toàn cu nh hin nay. Buc
các Ngân hàng phi đáp ng mc vn điu l ti thiu là bin pháp u tiên đc
Chính Ph đ ra di s giám sát, kim tra ca NHNN. Theo l trình thì các ngân
hàng phi liên tc tng vn đn nm 2015 vi tc đ cao nhm ci thin nng lc tài
chính đ tng sc chu đng trc nhng ri ro kinh doanh. ó cng là mt bin
pháp nhm sp xp, ci cách tng bc h thng ngân hàng phù hp vi quy lut

phát trin kinh doanh.
Trc thc trng cp bách đó, tôi đã chn đ tài “GII PHÁP TNG VN
T CÓ CA CÁC NGÂN HÀNG THNG MI C PHN VIT NAM
N NM 2015” làm mc tiêu nghiên cu cho lun vn.
i tng, phm vi nghiên cu.

i tng nghiên cu tìm hiu ngun vn t có, bin pháp tng vn trong
phm vi các NHTMCP Vit Nam hin nay, đc bit trong giai đon đn nm 2015.
Phng pháp nghiên cu:
Phng pháp đc s dng là phng pháp phân tích so sánh, thng kê, quy
np và tham kho kt qu nghiên cu ca mt s nhà nghiên cu khác.
Ý ngha khoa hc và thc tin ca đ tài:
Lun vn hng ti giúp ngi đc hiu đc các khái nim c bn v vn
ca ngân hàng, vai trò và tm quan trng ca nó, tính cp thit buc các NHTMCP
phi tng vn trong giai đon đn nm 2015. Nêu ra nhng thc tin và nhng khó
khn trong quá trình tng vn ca h thng NHTMCP. ng thi, đóp góp nhng ý
kin, bin pháp nhm gia tng VTC cho các ngân hàng trong giai đon khng hong
tài chính nói chung và h thng ngân hàng nói riêng.
Kt cu ca Lun vn:
Lun vn có b cc gm 3 chng.
Chng 1: TNG QUAN V VN T CÓ CA CÁC NGÂN HÀNG
THNG MI.
Chng 2: THC TRNG VN T CÓ CA CÁC NGÂN HÀNG
THNG MI.
Chng 3: GII PHÁP TNG VN T CÓ CA CÁC NGÂN HÀNG
THNG MI C PHN VIT NAM N NM 2015.



1

CHNG 1:
TNG QUAN V VN T CÓ CA CÁC NGÂN HÀNG THNG MI
1.1. Tng quan v vn t có ca các ngân hàng thng mi.
Quá trình nghiên cu cho thy, khái nim VTC và Vn ch s hu (VCSH)
thng đi kèm vi nhau, đôi khi đc đng nht. Tuy nhiên, theo Peter S.Rose
thut ng “VCSH” có mt ý ngha đt bit đi vi Ngân hàng, đây là ngun tin
đc đóng góp bi nhng ngi ch Ngân hàng. VCSH bao gm ch yu là c
phiu, các khon d tr và li nhun không chia [15, tr557]. Còn khái nim VTC s
rng hn khái nim VCSH  ch, khi nói đn VTC thì ngi ta hàm ý trong đó c
phn vn ch s hu và các loi vn khác có th xem là ngun VTC nh các Qu
d tr khác, trái phiu chuyn đi, trái phiu dài hn,…. C s đ xem xét này
thng da vào đánh giá mc đ an toàn ca ngun vn đó vi hot đng ngân
hàng. Vì vy, trong lun vn này, khái nim VTC và VCSH s đc tách bit theo
các hiu nêu va nêu trên.
1.1.1. Khái nim vn t có.
VTC là mt khái nim rng, tùy góc đ mà ngi ta có th đa ra nhng
đnh ngha khác nhau nhng nhìn chung đu thng nht rng đây là ngun vn n
đnh, an toàn trong mt doanh nghip. nh ngha này đc áp dng cho tt c loi
hình doanh nghip, k c ngân hàng. Tuy nhiên, do tính cht đc trng ca ngành
ngân hàng nên ngi ta còn đa ra mt s khái nim khác v VTC đ có th kim
soát hot đng ca ngân hàng.
V khía cnh k toán: VTC ca mt ngân hàng ti thi đim nht đnh là
hiu s gia giá tr ghi s ca tài sn có và giá tr ghi s ca tài sn n ca ngân
hàng ti thi đim đó. Thông qua các s liu k toán, ngi ta xây dng các ch tiêu
tng quan gia VTC vi các s liu tài chính đ có th đánh giá hp lý vn ca
ngân hàng.
V khía cnh kinh t: VTC là vn riêng ca ngân hàng do các ch s hu
đóng góp và vn đc to ra trong quá trình kinh doanh, di hình thc li nhun
2

gi li và các hình thc s hu khác. Theo quan đim này, VTC là c s đ ngân
hàng ch đng đnh hng các chính sách phân phi tài chính, thc hin chin lc
thu hút vn, m rng hp tác, phát trin kinh doanh.
V khía cnh pháp lý: VTC ca ngân hàng là điu kin cn bn đ ngân hàng
đc thành lp và là yu t ch yu đ đm bo trách nhim ca ngân hàng đi vi
khách hàng, to nim tin cho khách hàng v trách nhim kinh t ca ngân hàng
đng thi đm bo an toàn cho hot đng ca toàn h thng.
V khía cnh qun lý qun tr: di quan đim quan tr, VTC ca ngân hàng
đc phân thành 2 loi: vn cp 1 và vn cp 2. Cách phân bit theo cu trúc vn
làm tng tính linh hot đng qun lý, cho phép ngân hàng d dàng tìm kim thêm
các ngun vn mi vi chi phí hp lý hn. Vn dng quan đim này, ban qun tr
ngân hàng có th xây dng chính sách qun lý vn hp lý hn, góp phn nâng cao
cht lng tng ngun vn, gia tng kh nng cnh tranh, đáp ng các mc tiêu đ
ra.
V khía cnh qun lý Nhà nc:  Vit Nam, theo quy đnh ca Lut các T
chc tín dng (TCTD) nm 2010, VTC gm giá tr thc ca vn điu l ca t chc
tín dng hoc vn đc cp ca chi nhánh ngân hàng nc ngoài và các qu d tr,
mt s tài sn n khác theo quy đnh ca Ngân hàng Nhà nc Vit Nam. Ngoài ra,
VTC còn là cn c đ tính toán các t l đm bo an toàn hot đng ngân hàng.
Nh vy, tùy theo mc đích mà ngi ta s có quan nim khác nhau v VTC
nhng tt c đu thng nht rng VTC phi bao gm trong đó vn ch s hu, li
nhun gi li và các phn vn đm bo đc tính n đnh, lâu dài. Theo quá trình
phát trin, ngi ta m rng khái nim này thông qua vic hình thành các phng
pháp k thut xác đnh VTC da vào quy ch hot đng đc thù ca ngành ngân
hàng nhm đm bo h s hot đng an toàn. Trên c s này, lun vn s nghiên
cu VTC theo quan đim giá tr đ có th xây dng đc nhng k hoch kinh
doanh tt hn thông qua vic phân chia c th cu trúc vn.
1.1.2. c đim vn t có.
3

Trong thi gian đu hot đng, VTC là c s đ to nên ngun lc tài chính
ca NHTM. Vn t có đc s dng cho mc đích đu t vào tài sn c đnh, đu
t dài hn và ngn hn đ sinh li.
Là ngun vn n đnh và thng tng trng trong quá trình hot đng đng
thi vn t có luôn tham gia vn đng và tham gia vào quá trình kinh doanh ca
ngân hàng. Mi quyt đnh tng thêm vn luôn gn lin vi yêu cu phát trin các
sn phm, dch v mi, m rng hot đng ca ngân hàng.
Mc dù ch chim t trng nh trong tng ngun vn (t 10 – 15%) nhng
VTC đóng mt vai trò vô cùng quan trng vì nó là c s đ hình thành nên các
ngun vn khác. Giá tr ca VTC gn lin vi uy tín, nng lc, v th ca ch s
hu vn và quan h cung cu vn trên th trng.
VTC quyt đnh quy mô hot đng ca ngân hàng nh các gii hn huy đng
vn, gii hn cho vay và bo lãnh,… vì hot đng ca ngân hàng thng mi
(NHTM) phi chu s chi phi ca các quy đnh pháp lut da trên cn c là quy
mô vn t có.
Ngoài ra, VTC đc hình thành t nhng ngun vn hp pháp đc phép
lu chuyn trên th trng tài chính. Trong điu kin hi nhp ca nn kinh t, VTC
ca ngân hàng s mang tính quc t gn lin vi môi trng cnh tranh cao khi mà
các NHTM đang m rng vic thu hút đu t thông qua th trng tài chính bng
các công c tài chính đa dng.
1.1.3. Chc nng vn t có
1.1.3.1. Chc nng bo v:
Vi chc nng bo v, vn t có là lá chn chng đ, bù đp nhng tn tht
trong hot đng kinh doanh ngân hàng. Các ngân hàng phi có đ VTC đ đm bo
đc kh nng thanh toán trong mi trng hp đng thi còn phi cung cp đc
mt khon vn d tr đ đ duy trì đc kh nng tr n tránh mi s đe da do
thua l. ây cng chính là lý do khin cho NHNN rt quan tâm trong vic đa ra
nhng quy đnh giám sát cht ch VTC ca các NHTM. .
4

Bên cnh đó, VTC còn làm chc nng chu trách nhim v tài sn đi vi
ngi gi tin. Thông qua VTC, NHTM phi th hin đc trách nhim v tài sn
ca ngi kinh doanh đi vi nhng khon tin gi nhm to ra s tin cy và an
tâm cho khách hàng. iu này th hin  ch, h s VTC đi vi các khon mc
trong bng tng kt tài sn đc ng ý nh là mc đ mà  đó khi các ngân hàng b
thit hi, di hình thc này hay hình thc khác, mà vn đ vn đ đm bo s an
toàn vn ca ngi ký thác. Bo v quyn li cho ngi gi tin thc cht là bo v
s an toàn cho chính ngân hàng vì kinh doanh ngân hàng là lnh vc hot đng có
tính nhy cm cao, thng xuyên gn lin vi các ri ro.
1.1.3.2. Chc nng hot đng
VTC không ch đc dùng làm lá chn và đm an toàn mà còn đc dùng đ
đu t đáp ng yêu cu hot đng kinh doanh ca ngân hàng.
Trc ht, VTC tham gia vào vic hình thành nên tài sn c đnh cho các
ngân hàng hot đng. Tài sn c đnh là điu kin v vt cht và công ngh có ý
ngha quyt đnh đn quy mô hot đng ca mt ngân hàng. Kh nng gia tng và
hin đi hóa tài sn c đnh tu thuc vào quy mô ca VTC và chin lc ca các
nhà qun tr ngân hàng.
Vn cung cp nng lc tài chính cho s tng trng và phát trin ca các
hình thc dch v mi, cho nhng chng trình và trang thit b mi. Khi mt ngân
hàng phát trin, nó cn vn b sung đ thúc đy tng trng và chp nhn ri ro gn
vi s ra đi nhng dch v mi và nhng trang thit b mi. Hu ht các ngân hàng
đu m rng và phát trin c s vt cht so vi lúc đu và s b sung vn s cho
phép ngân hàng m rng tr s, xây dng thêm nhng vn phòng chi nhánh đ theo
kp vi s phát trin ca th trng và tng cng cht lng phc v khách hàng.
Ngoài ra, khi s dng VTC vào vic đu t các tài sn ngn hn và dài hn nh đu
t vào c phiu, trái phiu công ty, trái phiu chính ph,… là đ đem li li nhun
cho ngân hàng cng đng thi nhm duy trì mc vn kh dng cho ngân hàng.
1.1.3.3. Chc nng điu chnh
5

Vi chc nng điu chnh, VTC xác lp các gii hn cho hot đng kinh
doanh ngân hàng. C c quan qun lý ngân hàng và th trng tài chính đu đòi hi
rng vn ngân hàng cn phi đc phát trin tng ng vi s tng trng ca danh
mc cho vay và nhng tài sn ri ro khác. Khi thành lp chi nhánh mi hoc trin
khai các hot đng kinh doanh mi, quyt đnh đu t, cho vay, mua sm tài sn,
hay khi quyt đnh mua li, sáp nhp,… đ có đ kh nng thc hin các quyt đnh
trên và có đ c s pháp lý đ đc cp giy phép kinh doanh thì vn t có ca
ngân hàng cng phi đc xác đnh li sao cho tng ng vi các yêu cu thc t có
th phát sinh.
Các c quan qun lý, giám sát ngân hàng s dng các quy đnh v t l gii
hn VTC nh mt công c v mô đ điu tit các hot đng ca cán NHTM. Các
gii hn này đc lut hóa bng các tiêu chun pháp lý c th vi hàng lot các quy
đnh ràng buc có liên quan, da trên c s phân loi mc đ ri ro ca các tài sn
đu t, mc đ khó khn, s khác bit gia các ngân hàng,….
1.1.4. Thành phn vn t có:
1.1.4.1. Hip c BASEL v an toàn vn
1.1.4.1.1. Quá trình ra đi ca Hip c vn Basel
U ban Basel v giám sát ngân hàng (Basel Committee on Banking supervision
- BCBS) đc thành lp vào nm 1974 bi mt nhóm các Ngân hàng Trung ng
và c quan giám sát ca 10 nc phát trin (G10) ti thành ph Basel, Thy S
nhm tìm cách ngn chn s sp đ hàng lot ca các ngân hàng vào thp k 80.
Hin nay, các thành viên ca y ban gm đi din ngân hàng trung ng hay c
quan giám sát hot đng ngân hàng ca các nc: Anh, B, Canada, c, Hà Lan,
Hoa K, Luxembourg, Nht, Pháp, Tây Ban Nha, Thy in, Thy S và Ý. y
ban đc nhóm hp 4 ln trong mt nm.
Hi đng th ký ca y ban Basel đc đ xut bi Ngân hàng Thanh toán
Quc t  Basel, gm 15 thành viên là nhng nhà giám sát hot đng ngân hàng
chuyên nghip đc bit phái tm thi t các t chc tín dng tài chính thành viên.
6

y ban Basel và các tiu ban sn sàng đa ra nhng li t vn cho các c quan
giám sát hot đng ngân hàng  tt c các nc.
y ban Basel không có bt k mt c quan giám sát nào và nhng kt lun ca
U ban này không có tính pháp lý và yêu cu tuân th đi vi vic giám sát hot
đng ngân hàng. Thay vào đó, y ban Basel ch xây dng và công b nhng tiêu
chun và nhng hng dn giám sát rng rãi, đng thi gii thiu các báo cáo thc
tin tt nht trong k vng rng các t chc riêng l s áp dng rng rãi thông qua
nhng sp xp chi tit phù hp nht cho h thng quc gia ca chính h. Theo cách
này, y ban khuyn khích vic áp dng cách tip cn và các tiêu chun chung mà
không c gng can thip vào các k thut giám sát ca các nc thành viên.
y ban báo cáo thng đc ngân hàng trung ng hay c quan giám sát hot
đng ngân hàng ca nhóm G10. T đó tìm kim s hu thun cho nhng sáng kin
ca y ban. Nhng tiêu chun bao quát mt di rt rng các vn đ tài chính. Mt
mc tiêu quan trng trong công vic ca y ban là thu hp khong cách giám sát
quc t trên hai nguyên lý c bn là: (1) không ngân hàng nc ngoài nào đc
thành lp mà thoát khi s giám sát; và (2) vic giám sát phi tng xng.  đt
đc mc tiêu đ ra, t nm 1975 đn nay, y ban Basel đã ban hành rt nhiu vn
bn, tài liu liên quan đn vn đ này.
Vào nm 1988, y ban đã quyt đnh gii thiu h thng đo lng vn mà nó
đc đ cp nh là Hip c vn Basel (the Basel Capital Accord) hay Basel I. H
thng này cung cp khung đo lng ri ro tín dng vi tiêu chun vn ti thiu 8%.
Basel I không ch đc ph bin trong các quc gia thành viên mà còn đc ph
bin  hu ht các nc khác có các ngân hàng hot đng quc t. n nm 1996,
Basel I đc sa đi vi rt nhiu đim mi. Tuy vy, Hip c vn có khá nhiu
đim hn ch.
 khc phc nhng hn ch ca Basel I, tháng 6/1999, U ban Basel đã đ
xut khung đo lng mi vi 3 tr ct chính: (i) yêu cu vn ti thiu trên c s k
tha Basel I; (ii) s xem xét giám sát ca quá trình đánh giá ni b và s đ vn ca
các t chc tài chính; (iii) s dng hiu qu ca vic công b thông tin nhm làm

7

lành mnh k lut th trng nh là mt s b sung cho các n lc giám sát. n
ngày 26/6/2004, bn Hip c quc t v vn Basel mi (Basel II) đã chính thc
đc ban hành.
Lch s vn tt:
 Nm 1974, BCBS đc thành lp t nhóm G10 Ngân hàng Trung ng.
 Nm 1988, Hip c vn Basel đu tiên (Basel I) ra đi và có hiu lc t 1992.
 Nm 1996, đc sa đi b sung thêm ri ro th trng (có hiu lc t 1997).
 Tháng 6/1999, đ xut mt khung mi – chng trình t vn ln th nht (First
Consultative Package – CP1).
 Tháng 1/2001, chng trình t vn ln th hai (CP2).
 Tháng 4/2003, chng trình t vn ln th ba (CP3).
 Quý 4/2003, phiên bn hoàn thin ca Hip c Basel mi.
 Tháng 1/2007, Hip c vn Basel mi (Basel II) có hiu lc.
 2010, chm dt quá trình chuyn đi.
1.1.4.1.2. Nhng đim c bn ca Basel I và Basel II:
a. Basel I:
 Mc đích ca Basel I: Cng c s n đnh ca toàn b h thng ngân hàng
quc t;
Thit lp mt h thng ngân hàng quc t thng nht, bình đng nhm gim
cnh tranh không lành mnh gia các ngân hàng quc t.
 Tiêu chun ca Basel I:
(1) T l vn da trên ri ro - “T l Cook”: t l này đc phát trin bi BCBS
vi mc đích cng c h thng ngân hàng quc t, đi tng ban đu là nhng ngân
hàng hot đng quc t, nhng sau này đã đc thc thi trên hn 100 quc gia.
Theo tiêu chun này, ngân hàng phi gi li lng vn bng ít nht 8% ca r tài
sn, đc tính toán theo nhiu phng pháp khác nhau và ph thuc vào đ ri ro
ca chúng.
8

T l tho đáng v vn (CAR) = Vn bt buc/Tài sn tính theo đ ri ro gia
quyn (RWA)
Theo đó, ngân hàng có mc vn tt là ngân hàng có CAR > 10%, có mc vn
thích hp khi CAR > 8%, thiu vn khi CAR < 8%, thiu vn rõ rt khi CAR <
6% và thiu vn trm trng khi CAR < 2%.
(2) Vn cp 1, cp 2 và cp 3: Thành tu c bn ca Basel I là đã đa ra
đc đnh ngha mang tính quc t chung nht v vn ca ngân hàng và mt cái gi
là t l vn an toàn ca ngân hàng. Tiêu chun này quy đnh: Vn cp 1 ≥ Vn cp
2 + Vn cp 3
Vn cp 1 là lng vn d tr sn có và các ngun d phòng đc công b,
nh là khon d phòng cho các khon vay, bao gm: Vn ch s hu vnh vin; D
tr công b (Li nhun gi li); Li ích thiu s (minority interest) ti các công ty
con, có hp nht báo cáo tài chính; Li th kinh doanh (goodwill).
Vn cp 2 (Vn b sung) gm: Li nhun gi li không công b; D phòng
đánh giá li tài sn; D phòng chung/d phòng tht thu n chung; Công c vn hn
hp; Vay vi thi hn u đãi; u t vào các công ty con tài chính và các t chc
tài chính khác.
Vn Cp 3 (Dành cho ri ro th trng) = Vay ngn hn
(3) Vn tính theo ri ro gia quyn:
RWA = Tng (Tài sn x Mc ri ro phân đnh cho tng tài sn trong bng cân đi
k toán) + Tng (N tng đng x Mc ri ro ngoi bng)
Basel I đa ra trng s ri ro gm 4 mc: quc gia 0%; ngân hàng 20%; doanh
nghip 100% Trng s ri ro không phn ánh đ nhy cm ri ro trong mi loi
này.
 Nhng thiu sót ca Basel I: Sau khi ri ro tín dng đc thit lp vào nm
1988, U ban Basel đã chuyn s chú ý ca h sang ri ro th trng đ phn ng
li các hot đng kinh doanh chuyên hu ngày càng tng ca các ngân hàng thng
mi và đn nm 1996, Basel I đã đc sa đi vi mc đích tính đn c phí vn đi
vi ri ro th trng.

9

Mc dù vy, Basel I vn có khá nhiu đim hn ch. Mt trong nhng đim hn
ch c bn ca Basel I là không đ cp đn mt loi ri ro đang ngày càng tr nên
phc tp vi mc đ ngày càng tng lên, đó là ri ro vn hành (không có yêu cu
vn d phòng ri ro vn hành). Ngoài ra, còn mt s đim hn ch khác, nh:
không phân bit theo loi ri ro, không có li ích t vic đa dng hóa…
b. Basel II:
 Mc tiêu ca Basel II: Nâng cao cht lng và s n đnh ca h thng ngân
hàng quc t; To lp và duy trì mt sân chi bình đng cho các ngân hàng hot
đng trên bình din quc t; y mnh vic chp nhn các thông l nghiêm ngt
hn trong lnh vc qun lý ri ro.
Hai mc tiêu đu ca Basel II là nhng mc tiêu ch cht ca Hip c vn
Basel I. Mc tiêu cui cùng là mi, đó là du hiu ca vic bt đu chuyn dn t
c ch điu tit da trên t l, mà đó ch là mt phn ca khung mi, hng đn
mt s điu tit mà s da nhiu hn vào các s liu ni b, thông l và các mô
hình.
 Basel II s dng khái nim“Ba tr ct”:
(1) Tr ct th I: liên quan ti vic duy trì vn bt buc. Theo đó, t l vn bt
buc ti thiu (CAR) vn là 8% ca tng tài sn có ri ro nh Basel I. Tuy nhiên,
ri ro đc tính toán theo ba yu t chính mà ngân hàng phi đi mt: ri ro tín
dng, ri ro vn hành (hay ri ro hot đng) và ri ro th trng. So vi Basel I,
cách tính chi phí vn đi vi ri ro tín dng có s sa đi ln, đi vi ri ro th
trng có s thay đi nh, nhng hoàn toàn là phiên bn mi đi vi ri ro vn
hành. Trng s ri ro ca Basel II bao gm nhiu mc (t 0%-150% hoc hn) và
rt nhy cm vi xp hng.
(2) Tr ct th II: liên quan ti vic hoch đnh chính sách ngân hàng, Basel II
cung cp cho các nhà hoch đnh chính sách nhng “công c” tt hn so vi Basel
I. Tr ct này cng cung cp mt khung gii pháp cho các ri ro mà ngân hàng đi
10

mt, nh ri ro h thng, ri ro chin lc, ri ro danh ting, ri ro thanh khon và
ri ro pháp lý, mà hip c tng hp li di cái tên ri ro còn li (residual risk).
Basel II nhn mnh 4 nguyên tc ca công tác rà soát giám sát: Th nht, các ngân
hàng cn phi có mt quy trình đánh giá đc mc đ đy đ vn ni b theo danh
mc ri ro và phi có đc mt chin lc đúng đn nhm duy trì mc vn đó. Th
hai, các giám sát viên nên rà soát và đánh giá vic xác đnh mc đ vn ni b và
chin lc ca ngân hàng, cng nh kh nng giám sát và đm bo tuân th t l
vn ti thiu; giám sát viên nên thc hin mt s hành đng giám sát phù hp nu
h không hài lòng vi kt qu ca quy trình này. Th ba, Giám sát viên khuyn
ngh các ngân hàng duy trì mc vn cao hn mc ti thiu theo quy đnh. Th t,
giám sát viên nên can thip  giai đon đu đ đm bo mc vn ca ngân hàng
không gim di mc ti thiu theo quy đnh và có th yêu cu sa đi ngay lp tc
nu mc vn không đc duy trì trên mc ti thiu.
(3) Tr ct th III: Các ngân hàng cn phi công khai thông tin mt cách
thích đáng theo nguyên tc th trng. Basel II đa ra mt danh sách các yêu cu
buc các ngân hàng phi công khai thông tin, t nhng thông tin v c cu vn,
mc đ đy đ vn đn nhng thông tin liên quan đn mc đ nhy cm ca ngân
hàng vi ri ro tín dng, ri ro th trng, ri ro vn hành và quy trình đánh giá ca
ngân hàng đi vi tng loi ri ro này.
Nh vy, quá trình phát trin ca Basel và nhng Hip c mà t chc này đa ra,
các ngân hàng thng mi càng ngày càng đc yêu cu hot đng mt cách minh
bch hn, đm bo vn phòng nga cho nhiu loi ri ro hn và do vy, hy vng s
gim thiu đc ri ro.
c. u đim ca Basel II so vi Basel I:
 V cu trúc và ni dung: Basel I tp trung vào mt gii pháp qun lý ri ro
duy nht là “yêu cu vn ti thiu”. Trong khi, Basel II tp trung nhiu hn vào các
phng pháp ni b ca chính ngân hàng, đánh giá hot đng thanh tra, giám sát và
k lut trên nguyên tc th trng. Do đó, quyn lc ca các nhà qun lý quc gia
11

đc tng lên bi h cn phi đánh giá s đ vn ca ngân hàng có tính đn đc
đim ri ro c th ca nó.
 V tính linh đng ca ng dng: Basel I quy đnh chung mt chn la cho tt
c các ngân hàng. Basel II linh hot hn vi mt danh sách các phng pháp, các
bin pháp khuyn khích đ các nhà qun lý quc gia và các ngân hàng chn la.
 V tính nhy cm vi ri ro: Basel I đo đc ri ro quá s b. Basel II nhy
cm hn vi ri ro thông qua đ nhy cm ca yêu cu vn đi vi mc đ ri ro
tng lên và s công khai bt buc mt cách chi tit v đ nhy cm ri ro và chính
sách ri ro.
 V trng s ri ro: Basel I quy đnh t 0 - 100 và u đãi hn vi các nc
thuc T chc hp tác và phát trin kinh t (OECD- Organisation for Economic Co-
operation and Development). Basel II quy đnh t 0 - 150 hoc hn và không có đc
quyn nào, bao gm c phân cp bên trong và bên ngoài.
 V k thut gim ri ro tín dng: Basel I ch h tr và đm bo. Basel II tha
nhn v k thut gim thiu ri ro tt hn, đa ra nhiu k thut hn nh h tr,
đm bo, phái sinh tín dng, lp mng li v th (position netting)
1.1.4.1.3. Thc tin áp dng Basel II ti Châu Á:
Hu ht các nhà qun lý  Châu Á đu ng h các mc tiêu chung ca Basel
II và tin tng rng khuôn kh này s đa ra nhng khích l hn na đ ci thin
công tác qun lý ri ro, cng nh các thay đi khác nhm b sung cho các mc tiêu
giám sát ca h. Vic thc thi Basel II  mt s nc Châu Á c th nh sau:
Bng 1.2: Thc thi Basel II  mt s nc Châu Á
Quc gia

Các cách tip cn ri ro tín
dng
Các cách tip cn ri ro hot
đng
SA IRBF IRBA BIA SA AMA

Trung
Quc
Không áp
dng
D kin
2010
Không
áp dng

Không áp
dng
D kin
2010
Không áp
dng
Hng
Kong
1/1/2007 1/1/2008

1/1/2007
Không áp
dng
n  31/3/2007 Không áp dng 01/4/2007

Không áp dng
12

Nht Bn 1/4/2007 1/4/2008

1/4/2007 1/4/2008

Hàn
Quc
1/1/2008 1/1/2008
Philipin 1/1/2007 D kin 2010 1/1/2007
D kin
2010
Singapore

1/1/2008 1/1/2008
ài Loan 1/1/2007 1/1/2008

1/1/2007 1/1/2008
Thái Lan 31/12/2008

31/12/2009 31/12/2008 31/12/2009

Ngun: JICA
(SA là cách tip cn chun hóa; IRBF là cách tip cn c bn da trên xp hng
ni b; IRBA là cách tip cn nâng cao da trên xp hng ni b; BIA là cách tip cn ch
s c bn; AMA là cách tip cn đo lng tiên tin)
Vic tip cn Basel II đòi hi k thut phc tp và chi phí khá cao. i vi
mt nc có h thng ngân hàng mi đang  giai đon phát trin ban đu nh Vit
Nam, vic áp dng Basel II gp nhiu khó khn, thách thc và mt nhiu thi gian.
Tuy nhiên, trc xu th hi nhp và m ca th trng dch v tài chính - ngân hàng
vi nhiu loi hình dch v ngân hàng mi, vic áp dng Basel II ti Vit Nam là
yêu cu cp thit nhm tng cng nng lc hot đng và gim thiu ri ro đi vi
các ngân hàng thng mi (NHTM).
Mc dù đc coi nh mt c ch quan trng đ đy mnh ci cách và cng
c toàn b công tác điu hành trong lnh vc tài chính, nhng cuc khng hong tài
chính hin ti đã cho thy nhng thiu sót, bt cp ca Basel II. Mt s thiu sót c

bn ca Basel II là thiu yêu cu v phí vn thanh khon, quá tin cy vào c quan
xp hng tín dng và bn cht có tính chu k ca nó.
Mi đây, lãnh đo hàng đu ca các nn kinh t thuc G20 đã hi thúc y
ban Basel đa ra bin pháp ci thin cht lng và s lng vn ca các ngân hàng
và tht cht yêu cu thanh khon (Basel III) đ các ngân hàng ng phó tt hn vi
khng hong và ngn khng hong tài chính lp li mà không cn đn h tr t
chính ph. Theo d tho đa ra ti G20, đn cui nm 2012, Basel khuyn cáo các
13

nc cn áp dng tiêu chun mi v vn và đa ra các bin pháp linh hot hn đ
khuyn khích các ngân hàng thay đi.
1.1.4.2. Thc tin áp dng ti Vit Nam.
Sau khi Vit Nam gia nhp WTO, NHNN Vit Nam và các TCTD Vit Nam
đã có nhiu n lc trong vic hoàn thin h thng pháp lý v tin t và hot đng
ngân hàng cng nh nâng cao nng lc qun tr điu hành, đc bit là nng lc qun
tr ri ro ca các NHTM tin dn tng bc đn các thông l và chun mc quc t.
Theo đó, vic tng bc áp dng các chun mc ca Basel II đc đc bit chú
trng, nht là sau cuc khng hong tài chính và suy thoái kinh t toàn cu thi gian
qua.
V phía c quan qun lý, NHNN Vit Nam đã ban hành quy đnh mi v các
t l bo đm an toàn trong hot đng ca t chc tín dng (Thông t s
13/2010/TT-NHNN ngày 20/05/2010) và đang khn trng hoàn thin đ ban hành
quy đnh mi v phân loi n, trích lp và s dng d phòng đ x lý ri ro tín dng
trong hot đng ca các t chc tín dng. ây là bc tin quan trng trong vic
tng bc áp dng các chun mc Basel II ti Vit Nam.
V phía các t chc tín dng Vit Nam, Basel II đã có nh hng ln trong
vic nâng cao nng lc qun tr điu hành, nht là nng lc qun lý ri ro. Bên cnh
vic tuân th các quy đnh bt buc ca NHNN, các TCTD cng đang rt n lc đ
hoàn thin hn na h thng qun tr ri ro ca ngân hàng mình cho phù hp vi
điu kin hot đng c th ca mi ngân hàng và tng bc tip cn vi các chun

mc ca Basel II.
Theo Thông t 13/2010/TT-NHNN ngày 20/05/2010, Thông t 19/2010/TT-
NHNN ngày 27/09/2010 sa đi Thông t 13/2010/TT-NHNN. VTC bao gm:
a. Vn cp 1 (vn t có c bn):
 Vn điu l (vn đã đc cp, vn đã góp);
 Qu d tr b sung vn điu l;
 Qu đu t phát trin nghip v;
 Li nhun không chia;