Đánh giá sự hài lòng của xã viên đối với hớp tác xã nông nghiệp trường hợp tỉnh Bến Tre

i

B GIÁO DCăVĨăĨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP.HCM


MAI TH NGHA


ỄNHăGIỄăS HÀI LÒNG CA XÃ VIÊN
I VI HP TÁC XÃ NÔNG NGHIP
TRNG HP TNH BN TRE

Chuyên ngành: Kinh T Phát Trin
Mã s: 60.31.05

LUNăVNăTHCăSăKINHăT

NGIăHNG DN KHOA HC:
PGS.TS NGUYN TRNG HOÀI



TP.HCM,ănmă2011
i

LIăCỄMăN

 thc hin đc đ tài này, trc tiên tôi xin chân thành cám n tt c Quý Thy
Cô đã trc tip ging dy, truyn đt kinh nghim hc tp và nghiên cu cho tôi
trong thi gian va qua, đc bit là Quý Thy Cô Khoa Kinh T Phát Trin –

Trng i hc Kinh t TP.HCM.
Tôi xin chân thành cám n, PGS.TS Nguyn Trng Hoài - Thy hng dn khoa
hc ca đ tài đã tn tình hng dn và giúp đ tôi rt nhiu đ tôi hoàn thành đc
lun vn tt nghip ca mình.
Tôi cng xin chân thành cám n anh Nguyn Ngc Danh, các thy cô, gia đình và
đng nghip đã giúp đ và h tr tôi trong quá trình hoàn thành lun vn.
Xin cám n Ban lãnh đo Liên minh Hp tác xã Bn Tre đã cung cp thông tin và
các thành viên Hp tác xã tham gia tr li bng câu hi giúp tôi có đc ngun d
liu thc hin đ tài.
Tôi xin kính chúc mi ngi di dào sc khe, thành công trong công vic và hnh
phúc trong cuc sng.
Sau cùng, mt ln na tôi xin gi li cám n chân thành nht đn tt c Quý Thy
Cô, gia đình, đng nghip và các bn.
Trân trng!

ii


LIăCAMăOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu ca riêng tôi. Tài liu s dng trong
lun vn đc trích dn rõ ràng, s liu thu thp là trung thc.
TP.HCM, ngày 25 tháng 10 nm 2011
Tác gi

Mai Th Ngha
i

Mcălc
DANHăMCăCHăVITăTT iv
PHNăMăU 1

1. Vnăđ nghiênăcu 1
2. Cácămcătiêuănghiênăcu 3
3. PhngăphápăvƠăphmăviănghiênăcu 3
4. ụănghaăthcătinăcaăđătƠi 4
5. Ktăcuăcaălunăvn 4
CHNGă1: TNG QUAN LÝ THUYT VÀ KINH NGHIM V HP
TÁC XÃ 5
1.1 CăsălỦăthuyt 5
1.2 KinhănghimăHTXănôngănghipătiămtăsăncătrênăthăgii 10
1.2.1 Mô hình HTX nông nghip ca c 10
1.2.2 HTX nông nghip  Nht: 11
1.2.3 HTX nông nghip Hàn Quc: 12
1.2.4 HTX nông nghip Thái Lan: 13
1.3 MôăhìnhănghiênăcuăvƠăgiăthitănghiênăcu 13
1.3.1 Nhng nghiên cu liên quan đn HTX 13
1.3.2 Nhân t to nên thành công ca Hp tác xã 16
1.3.3 Gi thit nghiên cu và mô hình nghiên cu 19
Chngă2:ăPHNGăPHỄPăNGHIểNăCU 25
2.1ăGiiăthiu 25
2.2ăThităkănghiênăcu 25
ii

2.2.1 Phng pháp nghiên cu 25
2.2.2 Quy trình nghiên cu 26
2.3ăXơyădngăthangăđo 26
2.4 Mô hình hiăqui 27
2.5ăMu 27
Chngă3:ăỄNHăGIỄăVĨăPHÂNăTệCHăKTăQUăKHOăSỄTăCMăNHNă
TăXẩăVIểNăHTX 28
3.1ăoălngămcăđăđánhăgiáăvămiăquanăhăbênătrong caăHTX 28

3.2ăoălngămcăđătinăcyăcaăxƣăviênăHTXăđiăviăđiătácăvƠăcăquanănhƠă
nc. 29
3.3ăoălngăsăthamăgiaăcaăxƣăviênăvƠoăHTX 30
3.4ăoălngăsăhătrăcaănhƠăncăđiăviăHTX 32
3.5ăánhăgiáăcaăxƣăviênăvăhiuăquătheoăquyămôăcaăHTX 34
3.6ăánhăgiáăhotăđngăcaăbanăchănhimăHTX 35
3.7ăánhăgiáăliăíchăcaăxƣăviênănhnăđcăkhiăthamăgiaăHTX 36
3.8ăCăhiăciăthinăvăthuănhpăvƠăvicălƠmăcaăxƣăviên 39
3.9ăánhăgiáămcăđăhƠiălòngăvăHTXăcaăxƣăviên 40
3.10 SăgnăktăđiăviăHTX 41
3.11.ăTómăttăchngă3 42
Chngă4:ăỄNHăGIỄăTỄCăNGăCAăCỄCăNHÂNăTăNăMCăă
HĨIăLọNGăCAăXẩăVIểNăIăVIăHTX 44
4.1ăGiiăthiu 44
4.2ăánhăgiáăsăbăthangăđo 44
4.2.1 ánh giá thang đo bng h s tin cy Cronbach alpha 44
iii

4.2.2 ánh giá thang đo bng phân tích nhân t khám phá (EFA) 45
4.3ăiuăchnhămôăhìnhăvƠăgiăthitănghiênăcu 47
4.4 MôăhìnhăkinhătălngăđoălngăsăhƠiălòngăcaăxƣăviênăđiăviăHTX 48
4.5 Tómăttăchngă4: 51
PHNăKTăLUN 52
1.ăTómăttălỦăthuytăvƠămôăhìnhănghiênăcu 52
2.ăCácăktăquăchính 52
3. GiiăphápănơngăcaoămcăđăhƠiălòngăcaăxƣăviênăđiăviăHTX 54
4. Kinăngh 57
6. Hnăchăcaănghiênăcu 57
TĨIăLIUăTHAMăKHO 58
Phălc 1

iv

DANHăMCăCHăVITăTT



BCN: Ban ch nhim
HTX: Hp tác xã
GDP: Tng sn phm quc ni
UBND: y ban nhân dân

1

PHNăMăU
1. Vnăđ nghiênăcu
Kinh t tp th, trong đó kinh t Hp tác xã đóng vai trò nòng ct trong phát trin
kinh t ca mi quc gia. c bit hin nay, mô hình HTX đã tr thành lc lng
sn xut khá mnh  nhiu nc trên th gii nh: Nht Bn, Hàn Quc, Thái Lan,
n , Malaysia, c, Canada.  Vit Nam, trong Ngh quyt ca i hi ng
khóa IX, kinh t tp th là mt phn kinh t quan trng, không ch đóng góp cho
tng trng kinh t mà còn phát huy vai trò toàn din v vn hóa, chính tr, xã hi
và là mt tiêu chí đánh giá hiu qu ca công cuc thc hin Nông Thôn Mi trong
giai đon hin nay.
Tính đn tháng 06/2007, c nc có 17.599 HTX, đn nay, các HTX c c bn
đã đc chuyn đi theo các quy đnh ca Lut HTX. Tuy nhiên, kinh t tp th vn
đang phi đi mt vi nhiu vn đ khó khn, đu tiên là tc đ tng trng vn đã
thp li rt bp bênh, thm chí có xu hng gim. Bình quân tng trng GDP ca
khu vc kinh t tp th t 1995-2003 ch đt 4,13% (nm 2003-2005 gim còn di
4%), thp hn nhiu so vi tng trng bình quân GDP c nc (7,29%/nm). Vn,

c s vt cht yu kém, trình đ qun lý HTX còn bt cp so vi c ch qun lý
mi, cùng vi tình trng ngi dân vn còn cha nhn thc m h v mô hình HTX
là nhng khó khn chung trong vic m rng và nâng cao hiu qu kinh t ca mô
hình HTX nói riêng và kinh t tp th nói chung.
Trong khi đó, tr ngi ln nht hin nay đi vi hp tác xã ca đng bng sông
Cu Long là nhn thc v HTX kiu mi và Lut HTX ca hu ht cán b c s và
nông dân cha thu đáo và quán trit đy đ, mt khác trên thc t vic chuyn đi
và thành lp mi HTX còn mang nng tính hình thc và thiu nhng mô hình hot
đng có hiu qu. Trình đ cán b qun lý HTX vn còn bt cp so vi c ch qun
lý mi. Sau chuyn đi, b máy qun lỦ HTX đã đc tinh gim gn nh hn,
nhng nhìn chung đi ng cán b qun lý hu ht hot đng theo kinh nghim thc
t, không đc tuyn chn, rèn luyn, bi dng phù hp vi điu kin kinh t th
trng. Khó khn v mt công tác qun lỦ và giúp đ ca Nhà nc đi vi kinh t
2

HTX. ng và Nhà nc đã có nhiu chính sách (đc bit có Lut HTX) to hành
lang pháp lý cho HTX chuyn đi, xây dng mi, thc hin hot đng sn xut,
kinh doanh-dch v. Nhng trên thc t, s tác đng ca các ch trng, chính sách
đó còn chm đn các c s. Nhiu chính sách đã đc ban hành nhng đn nay các
HTX cha đc hng li t nhng chính sách đó.
Theo báo cáo ca Liên minh Hp tác xã tnh Bn Tre (2009) là tính đn 6
tháng đu nm 2009 toàn tnh có 1080 t hp tác và 101 HTX cho các lnh vc
nông nghip, thy sn, giao thông vn ti, xây dng, tín dng, thng mi, khai
thác tài nguyên . . . Trong s HTX này thì ch khong 33% là hot đng tt, còn
40% là hot đng cm c và phn còn li khong 27% là yu kém và đang ch
chuyn phng hng hoc ch gii th ví d nh HTX dch v cung ng lúa
ging, HTX dch v tiêu th sn phm nông nghip, HTX qun lý khái thác nghêu,
HTX ch s da, HTX than thêu kt, HTX nc đá Ch Lách. H thng HTX Bn
Tre nhìn chung có đóng góp nht đnh trong vic to ra thu nhp và vic làm cho
mt b phn dân c trong đa bàn Tnh, tuy vy vn còn tn ti mt s nhc đim

cn phi kho sát sau:
- Hot đng ca HTX vn nng v tính hình thc cha đi sâu vào các liên kt
cng đng t nguyn và cha minh bch/công khai/công bng trong phân
chia các li ích kinh t gia các xã viên.
- Nhiu HTX còn thiu các ngun lc đ phát trin bn vng nh: vn tín
dng, đt đai, công ngh, kh nng tip cn th trng, k nng qun tr và
điu hành bên không đm bo đc tính lãnh đo nhm thc hin các
phng án kinh doanh do đi hi xã viên HTX đ ra ban đu.
- Vic nhn thc v mô hình HTX kiu mi là phù hp vi lut HTX, đm bo
tính t nguyn và li ích kinh t, đm bo nguyên tc gn kt vi các hot
đng chia s tài nguyên theo mô hình qun lý cng đng còn yu và cha rõ
ràng mc dù đã có nhng lp tp hun do Liên Minh HTX Tnh t chc.
3

- Vic qun lỦ nhà nc v h thng HTX trên đa bàn tnh còn thiu cán b
chuyên trách  cp Huyn Th và các cán b chuyên trách còn thiu k nng
qun lý nên tip cn xã viên và các HTX trong vic trin khai các hot đng
liên quan còn yu nên hn ch trong vic m rng và phát trin mô hình
HTX kiu mi.
- Kh nng điu hành ca các b phn qun lý HTX và xã viên còn yu kém
trong các công tác tài chính, phân phi li ích, tip cn th trng, tuân th
hp đng kinh doanh và liên kt.
Nghiên cu “ánh giá s hài lòng ca xã viên đi vi Hp tác xã nông
nghip– trng hp tnh Bn Tre” đc tác gi thc hin vi hi vng s giúp cho
hot đng ca HTX, c th là HTX  Bn Tre hot đng hiu qu hn t các đánh
giá ca xã viên.
2. Cácămcătiêuănghiênăcu
Mc tiêu chung: nghiên cu này đc thc hin nhm đo lng các yu t tác
đng đn s hài lòng ca xã viên và đánh giá mc đ hài lòng ca xã viên đi vi
hp tác xã nông nghip– trng hp nghiên cu đin hình ti Bn Tre. Vi các mc

tiêu c th sau:
- ánh giá tác đng ca các yu t đn mc đ hài lòng ca xã viên đi vi HTX
- Gi ý chính sách ci thin hot đng ca HTX da trên vic nâng cao mc đ
hài lòng ca xã viên HTX
3. PhngăphápăvƠăphmăviănghiênăcu
 tài này nghiên cu s hài lòng ca các xã viên đi vi HTX ca tnh Bn Tre
bng phng pháp đnh lng, trc khi đnh lng là phng pháp đnh tính đ
xây dng thang đo phù hp đi vi HTX. Bng câu hi đc thit k s dng thang
đo Likert 5 đim. Thông tin thu thp t nghiên cu đnh lng dùng đ (1) sàng lc
các bin quan sát, (2) đánh giá mc đ hài lòng ca các xã viên và (3) xác đnh tác
đng ca các yu t đn mc đ hài lòng.
4

 tài đc thc hin trên đa bàn tnh Bn Tre, trong đó bng câu hi s đc
gi đn các xã viên ca 30 HTX thuc nhiu lnh vc c th: nông nghip, thy
sn…
4. ụănghaăthcătinăcaăđătƠi
 tài nghiên cu này đem li mt s Ủ ngha thc tin cho HTX nông nghip
ca Tnh Bn Tre, c th nh sau:
Mt là, kt qu ca nghiên cu này giúp HTX nm bt đc nhng yu t quan
trng tác đng đn s hài lòng ca xã viên làm nn tng khi xây dng, hoch đnh
vic phân phi thu nhp, li ích mt cách hiu qu.
Hai là, kt qu ca nghiên cu này giúp HTX xác đnh các mong mun ca xã
viên; đng thi bit đc mc đ phù hp ca các điu l hin đang áp dng . T
đó HTX có th la chn nhng cách thc thích hp đ duy trì và phát trin HTX;
5. Ktăcuăcaălunăvn
Kt cu ca báo cáo nghiên cu này gm phn m đu; Chng 1: Tng quan lý
thuyt và kinh nghim v hp tác xã; Chng 2: Phng pháp nghiên cu; Chng
3: ánh giá và phân tích kt qu kho sát cm nhn t xã viên HTX; Chng 4:
ánh giá tác đng ca các nhân t đn mc đ hài lòng ca xã viên đi vi HTX và

phn kt lun.
5

CHNGă1: TNG QUAN LÝ THUYT VÀ KINH NGHIM V
HP TÁC XÃ
1.1 CăsălỦăthuyt
1.1.1.Hp tác:
Hp tác theo đnh ngha ca Miroslav Rebernik và Barbara Bradac (2006) là
hành đng, làm vic hoc liên kt vi ngi khác vì li ích chung. S hp tác đc
xem nh là mt s chia s thông tin, nó có th gây ra hai trc là ri ro đo đc và s
la chn bt li khi bt cân xng thông tin gia hai bên đi tác trong quá trình hp
tác ca mt t chc nht đnh. Theo Hardin and Olson, Elinor Ostrom
1
cho rng s
hp tác rt khó có th đt đc mt cách hoàn ho nhng không phi là không th
đc  mt mc đ hiu qu nào đó, vì đn gin là hot đng ca các cá nhân v
bn cht là luôn ph thuc ln nhau vi mc đích tìm kim “li ích cá nhân” trong
bi cnh cnh tranh, do vy nu hp tác thc s mang li li ích thì các cá nhân s
th hin tính t nguyn trong quá trình hp tác vi mt t chc hay cng đng.
 có đc s hp tác gia các cá nhân vi nhau đòi hi phi có nhng điu kin
ràng buc vì nhng điu kin này s giúp s hp tác đc bn vng và lâu dài hn.
Bên cnh đó, trong quá trình hp tác cng phát sinh nhiu yu t to nên tng tác
qua li gia các đi tác, các yu t này cng góp phn nh hng tích cc hoc tiêu
cc đn mc đ hp tác. Các yu t chính cn quan sát trong quá trình hp tác bao
gm: nim tin; s đoàn kt và ph thuc; chi phí giao dch; mng li và chun
mc; giám sát quá trình hp tác; quy mô ca nhóm hp tác…
- Nim tin: nim tin đc hiu là s tin tng ca ngi này đi vi ngi khác,
thng nó hình thành trong nhng nhóm xã hi nh: gia đình, bn bè, cng đng, t
chc, công ty… Nim tin s làm các cá nhân không nhng quan tâm đn li ích vt
cht mà còn quan tâm đn các mi quan h và cht lng ca mi quan h trong

“nhóm” (Miroslav Rebernik và Barbara Bradac, 2006). Nim tin có đc t nhng
giao dch thành công vi đi tác qua thi gian khi h nhn đc nhng chun mc
ca hành vi. Trong hp tác không ch các cá nhân tin tng vào ngi khác mà còn


1
Trích trong (Flygare, 2006)
6

phi đc đc nhng ngi khác trong “nhóm” tin tng thì tính hp tác mi bn
vng và to ra mt chun mc nim tin tích cc (Putnam, 1993). Khía cnh hp tác
v kinh t, nim tin đc dùng đ lý gii nguyên nhân vì sao con ngi làm vic
hoc không làm vic vi nhau (Flygare, 2006).
- oƠnăkt và s ph thuc: S đoàn kt trong “nhóm” liên quan đn nhng gn
kt ca cá nhân đn vi nhóm đó. Yu t quan trng đ to nên s gn kt trong t
chc chính là vn xã hi- theo ngha rng, vn xã hi bao gm: nim tin, mng li
và chun mc (Flygare, 2006). S ph thuc ln nhau là yu t quan trng nói lên
tính đoàn kt trong nhóm. Mc đ ph thuc khác nhau tùy theo đc đim ca
nhóm và nhng thành viên ca nó. Bn yu t to ra và có kh nng gia tng s ph
thuc ca thành viên trong 1 nhóm, đó là: (1) S gii hn cung cp các sn phm
thay th bên ngoài nhóm; (2) Thiu thông tin; (3) Chi phí tham gia hay ri khi
nhóm tn ti, có ngha là đ tr thành thành viên ca nhóm phi mt mt khon chi
phí, nhng nu ri khi nhóm thì cng mt đi li ích t nhóm mang li, do vy cá
nhân khi tham gia vào nhóm s so sánh chi phí gia nhp (ví d nh vn đu t) vi
li ích đc phân chia t nhóm (ví d đc phân chia li nhun hoc hng các
dch v cung cp vi giá thp hn); (4) Mi quan h cá nhân gia các thành viên và
s thân thin là ngun vn xã hi- cái không d nhìn thy đc (Flygare, 2006).
Hành đng ca cá nhân nh hng đn phúc li ca ngi khác và nh hng đn
li ích chung ca nhóm hay cng đng (Schmid, 2004).
- Chi phí giao dch: Chi phí giao dch đc hiu nh là chi phí hình thành nên

các quan h xã hi, nu lòng tin cao thì chi phí giao dch thp (Adam Fforde, 2001).
Nu cá nhân và “nhóm” tìm thy li ích t vic giao dch, điu đó có ngha là trong
quá trình giao dch đã hiu rng “nhóm” đã loi b nhng rào cn hay nhng ngn
chn và to điu kin thun li nht cho các hot đng ca cá nhân và chi phí giao
dch lúc này là nh còn ngc li tham gia vào nhóm mà chi phí giao dch li cao
hn mc chi phí giao dch ca tng cá nhân b ra lúc cha hp tác thì tng cá nhân
s không đng ý tham gia hot đng chung ca nhóm (Schmid, 2004).
7

- S t nguyn: nói lên mc đ sn lòng ca các cá nhân khi h quyt đnh mt
hành đng c th, ví d nh tham gia vào mt nhóm hay mt t chc. S t nguyn
có quan h vi mng li mà h tham gia – ni nào mà có yu t chun mc, vn
xã hi cao thì s t nguyn tham gia ca các cá nhân càng cao và trong quá trình
hp tác, các thành viên s có xu hng t nguyn tham gia cao trong các hot đng
ca nhóm (Putnam, 1993).
- Giám sát: giám sát là s kim soát quá trình hot đng trong nhóm hoc t
chc, trong hp tác s giám sát dùng đ đánh giá vic các cá nhân, ban ph trách
nhóm có tuân th thc hin các cam kt hay không. S giám sát giúp cho nhng
ngi trong nhóm liên kt vi nhau theo mt c ch kim soát nht đnh. Trong quá
trình giám sát, hai yu t đc đ cp đn là: nng lc kim soát và kh nng giám
sát. Trong đó nng lc kim soát ph thuc vào kh nng x pht và to ra mt c
ch thng pht công bng; kh nng giám sát là yu t quan trng cho bit thành
viên có tuân th s hp tác hay không, ví d - đ giám sát đc thun li thì nhóm
hay t chc thng có các cuc hp đc t chc thng k nhm tho lun nng
lc kim soát và kh nng giám sát (Flygare, 2006).
- Qui mô nhóm: qui mô ca nhóm trong hp tác đc hiu là s lng ngi
cùng tham gia trong nhóm đ thc hin mt hay nhiu mc tiêu chung. Qui mô ca
nhóm có tác đng đn s hp tác, theo Olson (1965) (trích trong Flygare, 2006) cho
rng, nhng nhóm có quy mô nh thì s hp tác trong nhóm thun li hn t đó dn
đn s hot đng tt trong nhóm mà không cn bt c hành đng cng ch hay

khuyn khích nào.
Nh vy, trong các yu t trên, nim tin, chi phí giao dch và li ích kinh t là các
yu t quan trng đ mi ngi có th t nguyn hp tác vi nhau. T trong quá
trình hp tác đó, các mi quan h phát sinh nh s ph thuc ln nhau gia nhng
ngi tham gia hp tác cng nh vic to ra các yu t vn xã hi nh mng li và
chun mc ca nhóm. Tuy nhiên, s giám sát cng cn thit đ kim soát vic cam
kt thc hin hp tác ca mi ngi đc din ra mt các hiu qu theo nh cam
kt, nhng nhóm có qui mô ln thì s giám sát li ht sc cn thit nhm đm bo
8

tt vic chia s li ích cho các thành viên trong nhóm và t đó h cam kt trung
thành vi nhóm bn vng hn và có th hn ch các xung đt không cn thit trong
quá trình hot đng ca nhóm.
1.1.2 Hp tác xã:

Các khái nim Hp tác xã
HTX là t chc hoàn toàn t nguyn xây dng vi mc đích làm tng li ích kinh
t cho các xã viên ca nó thông qua hot đng kinh doanh vi hai tiêu chí quan
trng: cùng hp tác và t h tr (Lele, 1981). HTX là t chc kinh t da trên s t
nguyn và kim soát dân ch, đc điu hành bi xã viên ca nó và theo đui mc
tiêu li ích (Flygare, 2006).
HTX là doanh nghip kinh t hot đng vì li ích ca con ngi – nhng xã viên
ca HTX – nó đc điu khin và kim soát bi nhng xã viên ca HTX. T chc
ng ký xã hi thân thin trong (Hind, 1997) phân bit hp tác xã và phi hp tác xã
thông qua các yu t: (1) hp tác xã vi cách kinh doanh phi cùng mang li li ích
cho các xã viên t vic cùng tham gia vào vic kinh doanh; (2) Các xã viên có
quyn li nh nhau (mi ngi là 1 lá phiu); (3) lãi vn không đc vt quá mt
mc cn thit đ lng vn gi li đ đ thc hin các mc tiêu ca hp tác xã; (4)
li nhun s đc chia cho các xã viên ph thuc vào mc đ tham gia vào hot
đng ca hp tác xã; (5) xã viên không đc tng quyn s hu và li tc mt cách

gi to.
Theo đnh ngha ca Liên minh hp tác xã quc t (2007):“hp tác xã là t chc
t tr ca nhng ngi t nguyn tham gia đ đáp ng nhu cu chung v kinh t, xã
hi và vn hóa và nguyn vng thông qua s góp vn và qun lý dân ch”
2
. Vi 7
nguyên tc hot đng: (1) t nguyn và m rng xã viên: hp tác xã là t chc t
nguyn và m ca cho mi ngi có th s dng dch v ca h; (2) dân ch: các
xã viên có quyn li và trách nhim nh nhau; (3) s tham gia bình đng các hot
đng kinh t ca xã viên; (4) t ch và đc lp; (5) Giáo dc, đào to và thông tin:
hp tác xã cung cp giáo dc và đào to cho các xã viên, thông tin đn tt c các xã


2
p/coop/principles.html
9

viên v tình hình, li nhun ca hp tác xã ; (6) hp tác gia các hp tác xã: cùng
hp tác vi nhau đ đt hiu qu; (7) quan tâm đn cng đng: hp tác xã đóng góp
bn vng cho cng đng ca h.
Lut Hp tác xã Vit Nam s 18/2003/QH11ca Quc hi khóa XI, kì hp th
4 đnh ngha:ắHp tác xã là t chc kinh t tp th do các cá nhân, h gia đình,
pháp nhân (sau đây gi chung là xã viên) có nhu cu, li ích chung, t nguyn góp
vn, góp sc lp ra theo quy đnh ca Lut này đ phát huy sc mnh tp th ca
tng xã viên tham gia hp tác xã, cùng giúp nhau thc hin có hiu qu các hot
đng sn xut, kinh doanh và nâng cao đi sng vt cht, tinh thn, góp phn phát
trin kinh t - xã hi ca đt nc.
Hp tác xã hot đng nh mt loi hình doanh nghip, có t cách pháp nhân, t
ch, t chu trách nhim v các ngha v tài chính trong phm vi vn điu l, vn
tích lu và các ngun vn khác ca hp tác xã theo quy đnh ca pháp lut”.

Theo lut HTX (2003) quy đnh Hp tác xã t chc và hot đng theo 4 nguyên
tc: (1) T nguyn; (2) Dân ch, bình đng và công khai; (3) T ch, t chu trách
nhim và cùng có li; (4) Hp tác và phát trin cng đng.
Nhìn chung, khái nim và nguyên tc hot đng ca hp tác xã  Vit Nam và
ca hp tác xã trên th gii có tính tng đng nhau: trên c s t nguyn, t ch,
phát trin vì cng đng. ây là t chc đc thành lp trên c s t nguyn tham
gia, góp vn ca nhng ngi có cùng chung mc đích và lnh vc hot đng ging
nhau không nht thit  lnh vc kinh t mà còn c vn hóa, xã hi. Vi mc tiêu
nghiên cu ca đ tài tác gi s xem xét HTX vi vai trò là t chc hot đng vì li
ích ca các thành viên trong hp tác xã, vì s phát trin bn vng ca hp tác và đc
bit là vì s phát trin ca cng đng.
* Các nguyên nhân cngăđng tham gia Hp tác xã:
Phn ln nhng ngi tham gia HTX nông nghip là nông dân, nng lc tip cn
th trng hn ch, điu này cho thy đây là ni ci thin đi sng cho h thông qua
cung cp vic làm và thu nhp t HTX. Các nguyên nhân tham gia có th là vì tài
chính, li ích, c hi ngh nghip, đc bo đm (Co-operative and Policy
10

Alternative Center, 2005). Barton
3
đa ra 6 nguyên nhân nông dân tham gia vào
HTX: (1)  có mt mc giá công bng và hiu qu, (2) gim chi phí thông qua quy
mô kinh t và s điu phi (3) cung cp cho th trng nhng sn phm có nguy c
bin mt, (4) chia s ri ro, (5) nhn li nhun  lnh vc khác, (6) li ích t vic
gia tng nng lc th trng. Nhìn chung, có hai loi li ích mà ngi tham gia
HTX mong đi: li ích vt cht và li ích phi vt cht. Li ích vt cht biu hin
qua kt qu và s phân phi kt qu hot đng ca HTX cho xã viên. Li ích phi vt
cht th hin là xã viên có th đc đào to  các lnh vc qun lý, tài chính, sn
xut…t s h tr ca các t chc bên ngoài có liên kt vi các chng trình ca
HTX, còn nhng mong đi đc chính quyn, các t chc ngh nghip h tr hu

nh không đt nh mong đi (Co-operative and Policy Alternative Center, 2005).
Nh vy, các nguyên nhân ch yu quyt đnh s tham gia HTX ca các thành
viên là do hai nhóm li ích: li ích vt cht (Thu nhp, vic làm, tip cn th trng,
gia tng nng lc th trng, h tr tín dng…) và li ích phi vt cht (phát trin
các mi quan h cng đng, trao đi kinh nghim, đc đào to…)
1.2 KinhănghimăHTXănôngănghipătiămtăsăncătrênăthăgii
1.2.1 Mô hình HTX nông nghip caăc
4

S lng HTX nông nghip ca c chim t l khá cao, chim 60% trong tng
s 5324 HTX nm 2008. HTX nông nghip c hot đng kinh doanh, dch v 
nhiu lnh vc, ngành ngh khác nhau… không ch cung cp dch v đu vào cho
các xã viên và còn quan tâm đn khâu phát trin đu ra cho sn phm nông nghip
vi nhiu sn phm sch mang thng hiu ca HTX. Các dch v ca HTX đi vi
xã viên, xã viên là h tr mang tính kinh t, đem li li ích kinh t trc tip và c
lâu dài cho xã viên. ây chính là lí do đ HTX đc thành lp, đc duy trì đ tn
ti và phát trin. Nhà nc đc bit chú trng đn vic đào to cho ngi nông dân,
giúp h nâng cao ý thc bo v môi trng và hn ch ti đa nh hng xu ti h
sinh thái. Do đa s ngi nông dân tham gia là xã viên ca mt HTX nông nghip


3
Trích trong (Sara Flygare, 2006)
4
(Phm Quang Vinh, 2008)
11

nên rt nhiu chng trình đào to hay h tr gián tip cho ngi nông dân đc
các HTX ch đng thc hin hoc kt hp, hp tác vi các c quan, t chc
khác.Vi đc thù ca mô hình kinh t HTX, xã viên đng thi khách hàng, các HTX

thc hin chính sách m trong vic thu hút xã viên vào HTX, luôn luôn gia tng các
li ích kinh t đ ngi có nhu cu t nguyn gia nhp HTX. Chính vì l đó s
lng xã viên các HTX  toàn CHLB c lên ti 20 triu ngi, bng khong mt
phn t dân s nc này.
Nh vy, ngi nông dân trong HTX đã nhn đc s đào to nâng cao kh
nng trong sn xut, ý thc bo v tài nguyên môi trng nhm to điu kin bn
vng cho vic phát trin  tng lai. V phía HTX nông nghip c, h đã tn
dng s h tr ca chính quyn đ to điu kin phát trin cho HTX ca mình.
Ngoài ra, ban qun lỦ HTX đã mnh dn đa dng hóa các hot đng t cung cp
các dch v đu vào đn tìm kim th trng đu ra cho sn phm, đây là yu t to
nên thành công ln cho HTX vì h đã đáp ng đc nhu cu cho ngi nông dân.
T thành công ca HTX nông nghip  c cho thy s h tr ca chính quyn
là cn thit cho s phát trin; HTX ch đng đc khâu đu ra và mang li nhiu li
ích cho xã viên thì nhu cu t nguyn tham gia ca ngi dân vào HTX s càng cao.
1.2.2 HTX nông nghip  Nht
5
:
Xã viên chính thc là nhng nông dân vi din tích canh tác nh nht là 0,1-0,3
ha, thi gian làm nông nghip ti thiu 90 ngày/nm. Xã viên liên kt là nhng
ngi không phi là nông dân chuyên nghip nhng mong mun đc s dng các
dch v thit thc ca HTX nông nghip, hu nh mi nông dân đu t nguyn
tham gia vào HTX nông nghip. Hot đng chính ca các HTX nông nghip  Nht
là: Cung cp các chng trình giáo dc nhm ci thin k thut nông nghip, nâng
cao mc sng ca nông dân; s dng máy móc tp th nhm gim chi phí nông
nghip; tip th, bán hàng và vn chuyn sn phm nông nghip; cung cp nguyên
liu đu vào; cung cp vn vay cho nông nghip; cung cp bo him đi sng; dch
v chm sóc sc kho, du lch; vn đng hành lang cho các chính sách nông nghip


5

(Thùy Liên, 2008)
12

ca chính ph Các HTX nông nghip Nht Bn không hp tác trong sn xut mà
ch hp tác trong phân phi. Ngha là, HTX ch yu ch cung cp nguyên liu đu
vào cho nông dân nh ging, phân bón, hoá cht nông nghip, thc n, trang thit b
sn xut và k thut cho sn xut trng trt và chn nuôi gia súc ng thi, HTX
cng giúp ngi nông dân thu gom, bo qun, tiêu th các sn phm nông nghip
da vào mng li tiêu th sn phm quc gia và quc t. Chính ph Nht Bn
hoàn toàn đ các HTX hot đng đc lp song có nhiu chính sách h tr, khuyn
khích. Các ngành, các cp cng đc yêu cu phi giúp đ HTX v mt vn, k
thut, t liu sn xut
Bài hc rút ra cho HTX Vit Nam t HTX  Nht Bn là cn đy mnh hot
đng  c khâu đu vào cho sn xut và khâu đu ra cho sn phm nông nghip, m
các khóa đào to cho xã viên nm bt đc k thut sn xut đ nâng cht lng
cng nh s lng ca sn phm. Ngoài ra, HTX phi bit kêu gi s h tr ca
chính quyn đa phng và các t chc, góp ý cho chính quyn đa phng v
nhng chính sách phát trin HTX hay các hình thc liên kt khác ca ngi dân.
1.2.3 HTX nông nghip Hàn Quc
6
:
Nm 2008 Hàn Quc có 1.239 HTX nông nghip (bao gm các HTX dch v
nông nghip, sn xut cây lng thc, chn nuôi gia súc) và hn 88 HTX chuyên
trng cây n qu, hoa, rau, nhân sâm, thu hút 100% nông dân tham gia làm xã viên
(2,4 triu ngi). Tt c các HTX này đu là xã viên ca Liên đoàn HTX nông
nghip Hàn Quc, to thành mt h thng thng nht trin khai các dch v h tr
nông dân t khâu lp k hoch và hng dn k thut sn xut, cung ng nguyên
vt liu đu vào, ch bin và tiêu th nông sn cho đn cung cp các dch v ngân
hàng và bo him. Di s h tr ca Liên đoàn quc gia, các HTX nông nghip
đc xây dng thành nhng trung tâm tài chính, vn hoá và phúc li ca đa

phng, đáp ng các nhu cu đa dng ca nông dân và ngi dân nông thôn. Ngoài
các hot đng cung cp dch v đu vào và đu ra, các HTX  Hàn Quc còn liên
kt vi nhau đ h tr s phát trin ca nhau.


6
(Nguyn Xuân Hiên, 2008)
13

Nh vy, HTX  Hàn Quc hot đng mt cách h thng, các HTX liên kt vi
nhau trong các khâu t sn xut đn bán sn phm, t khâu cung cp dch v đu
vào và đn phát trin đu ra ca sn phm. S liên kt gia các HTX đã giúp cho
hot đng ca HTX hot đng hiu qu hn, gim chi phí.
1.2.4 HTX nông nghip Thái Lan
7
:
Là mt quc gia nông nghip, HTX nông nghip đóng vai trò quan trng trong
nn kinh t Thái Lan và trong vic nâng cao v th xã hi ca ngi nông dân. Hin
nay,  Thái Lan có khong 4.137 HTX nông nghip vi 5.950.809 xã viên nông
dân. Các HTX nông nghip trin khai các hot đng kinh doanh khác nhau nhm
đáp ng nhu cu ca xã viên, trong đó tp trung chính vào 5 lnh vc: cho vay tín
dng vi lãi sut u đãi, gi tin tit kim và ký qu, bán hàng tiêu dùng và cung
cp đu vào cho sn xut nông nghip vi mc giá hp lý, h tr nâng cao giá tr
gia tng và tìm kim th trng đu ra cho sn phm nông nghip, h tr phát trin
nông nghip thông qua các hot đng khuyn nông và dch v.
Nh vy, nm bt đc li ích và hot đng đúng lnh vc mà ngi dân có nhu
cu s khuyn khích đc s tham gia ca h vào HTX.
Tóm li, HTX tp hp nhng ngi có cùng chung mc đích vi nhau trên các
nguyên tc hp tác đ giúp đ, tng tr ln nhau trong sn xut, lu thông, đi
phó li nhng khó khn ca t nhiên, vi sc ép ca kinh t th trng, s cnh

tranh ca các đi th kinh t nhm bo v li ích ca chính mình. Ngoài vic giúp
đ ln nhau h còn có th nhn đc s h tr t chính quyn đa phng; tn
dng tt s h tr này s giúp cho HTX có điu kin phát trin.
1.3 MôăhìnhănghiênăcuăvƠăgiăthitănghiênăcu
1.3.1 NhngănghiênăcuăliênăquanăđnăHTX
Nghiên cu ca Abigail M. Hind (1997)
Abigail M. Hind (1997) đã chng minh trong nghiên cu ca mình và ch ra
đc có mi quan h tng quan thun gia tui đi kinh doanh ca HTX vi s


7
(Nguyn Xuân Hiên, 2008)
14

hp tác, điu này cho thy khi HTX càng hot đng lâu nm thì các mi quan h
ca nó càng khng khít. i vi hot đng ca HTX thì các yu t bên trong (hp
tác, kinh doanh ni b) có tác đng rt ln đn s thay đi HTX hn là các yu t
bên ngoài nh s cnh tranh và xu hng ca nn kinh t. Nh vy, mi quan h
gia các xã viên đi vi HTX càng tng khi thi gian tn ti ca HTX càng ln và
các yu t ni b có vai trò rt ln cho s phát trin ca HTX.
Nghiên cu ca Micheal L.Cook (1995)
Hot đng kinh doanh ca HTX đóng góp mt v trí không nh trong giá tr
thng mi ca nông nghip. Thông qua nghiên cu tác gi đã cho thy, ti M
nm 1993 khong 30% trong tng s giá tr nông nghip đc bán ra bi HTX và
28% giá tr đu vào dùng đ sn xut trong nông nghip đc mua bi các HTX.
Giá tr đu vào phc v cho hot đng sn xut nông nghip đc mua t các HTX
ngày càng có xu hng tng, đc bit là phân bón, nhiên liu và hóa cht. Ngoài ra,
tác gi đã đa ra nm giai đon ca s hình thành, phát trin và kt thúc ca các
HTX nông nghip.Trong đó, giai đon th 3 đc xem là quan trng, xut hin
nhiu vn đ liên quan đn vic tip tc phát trin hay kt thúc ca HTX khi vn đ

“ngi c hi” xut hin khi quyn tài sn không đc đm bo hay không đc
xác đnh, li ích phân chia không đng đu gia nhng ngi mi gia nhp và xã
viên lâu nm. Vn đ “tm nhìn”, vn đ “danh mc đu t”, vn đ “kim soát”
liên quan đn khong chi phí hot đng đ ngn chn s khác bit v li tc ca
ngi lãnh đo và xã viên trong HTX.
Nghiên cu này cho thy HTX có vai trò quan trng trong vic giúp ngi nông
dân nâng cao kh nng thng lng vi khách hàng, tip cn đc th trng và
ngi lãnh đo có vai trò trong vic gii quyt các xung đt, điu hành HTX hiu
qu nh vào kh nng ca h.
Nghiên cu ca Murray Fulton (1995)
Tác gi đã cho rng HTX nông nghip phát trin trong mt môi trng không
đi; mà trong đó 2 yu t nn tng cho hot đng ca HTX đó là k thut và giá tr
xã hi, khi hai yu t này thay đi s làm cho HTX gp khó khn. Khi k thut thay
15

đi s làm thay đi cu trúc nông nghip và vic tng “ch ngha cá nhân” s là
nguy c cho HTX. Tác gi cng cho thy, nhng quy đnh, chính sách h tr phát
trin ca chính quyn đa phng có nh hng đn s phát trin ca HTX, nu nh
các chính sách này b bãi b HTX s gp khó khn hn. S hình thành ca HTX
ph thuc vào s h tr ca th ch, t chính ph và nhng HTX đang tn ti.
Nh vy, th ch và s h tr ca chính quyn đa phng là yu t giúp cho
HTX phát trin; ngoài ra nhng yu t v k thut và xã hi cng tác đng đn hot
đng ca HTX.
Nghiên cu ca Mahlon G. Lang (1995)
Lang cho thy tng lai ca HTX s ph thuc vào vai trò ca ngi lãnh đo
trong vic thuyt phc các xã viên trong HTX ca h thay đi cu trúc ca HTX đ
hoàn thin đa dng hóa sn phm, to giá tr gia tng… Nh vy, lãnh đo trong
HTX là yu t quyt đnh quan trng cho tng lai phát trin ca HTX, và s đa
dng hóa các loi hình dch v cng đc nhng ngi lãnh đo quan tâm đ to
ngun thu cho HTX.

Nghiên cu ca Roy J. Black, Barry J. Barnett, và Yingyao Hu (1999)
Nghiên cu này cho rng HTX s làm gim chi phí giao dch làm tng thu nhp
cho các xã viên mà không cn qua trung gian. Hp tác xã góp phn ngn chn s
đc quyn và có th t ch trong vic bán hàng hóa mà không b ép giá nh vy
nng lc thng lng trên th trng ca ngi nông dân tng lên. Nh vy, mt
ln na cho thy HTX có th giúp ngi nông dân nâng cao nng lc th trng và
gim các khon chi phí cn thit.
T các nghiên cu trên cho thy, nhng ngi càng gn kt lâu dài vi HTX s
càng hài lòng đi vi HTX, các nhân t ni b ca HTX có vai trò quan trng trong
vic to nên s phát trin cho HTX. Lãnh đo HTX là nhân t giúp cho HTX đt
đc hiu qu do đó nh hng đn mc đ hài lòng ca xã viên đi vi HTX. Các
thành công ca HTX cng đc mang li t các h tr t bên ngoài (chính quyn,
đi tác…) do đó khi HTX nhn đc nhng h tr này h s thy hài lòng hn đi
vi HTX đó. Kh nng tip cn th trng ca HTX đc ngi xã viên rt chú
16

trng, vì đu ra là mi quan tâm hàng đu ca hu ht các xã viên đc bit là các
xã viên hot đng trong lnh vc nông nghip; do đó kh nng tip cn th trng
ca HTX càng ln thì xã viên càng nhn thy hài lòng.
1.3.2 NhơnătătoănênăthƠnhăcôngăcaăHpătácăxã
Nghiên cu v HTX trên th gii ca nhiu tác gi: Lele (1981), Rankin (2004),
Flygare (2006), Vishwas Satgar (2008)… cho thy s thành công ca HTX do
nhiu yu t, không ch đn t nhng yu t bên trong ca HTX nh mi quan h
gia xã viên vi nhau, xã viên vi ban lãnh đo, s công bng trong phân chia li
ích to nên đng lc đóng góp vào s phát trin ca HTX. Ngoài ra, nhng yu t
bên ngoài tác đng đn HTX cng giúp HTX phát trin đó là s h tr t chính
quyn đa phng, t các t chc đoàn th, môi trng kinh t, c ch th
trng…Các nguyên cu trc v HTX trong và ngoài nc đã tng kt các yu t
cn bn sau:
(1) S đoàn kt trong ni b HTX: s đoàn kt trong ni b HTX th hin s

thng nht gia các xã viên, hot đng vì mc đích chung ca HTX. Xã viên HTX
đoàn kt là nhân t quyt đnh thành công cho hot đng ca HTX vì ni b HTX
không có s chia r, t đó b máy qun lý n đnh hot đng hiu qu to đc uy
tín vi xã viên, vi khách hàng trong sn xut kinh doanh, m rng quan h hp tác
vi các t chc khác và t đó kh nng duy trì hiu qu các hot đng ca HTX
(CIEM, 2003).
(2) Công khai, dân ch: Tính công khai trong HTX đc hiu là thông tin trong
HTX đc ph bin minh bch và đm bo các xã viên nm đc chin lc và ch
trng cho các hot đng HTX. HTX thc hin tt vic công khai, dân ch trong
qun lỦ và điu hành, công bng s giúp cho HTX hot đng đc hiu qu và to
đc nim tin cho xã viên(CIEM, 2003). Dân ch là yu t cn thit cho s tn ti
ca HTX, các xã viên có th trình bày quan đim và đa ra các thc mc đ đc
gii quyt mt cách tha đáng (Vishwas Satgar, 2008).
(3) Cng c lòng tin  xã viên: theo CIEM (2003) nghiên cu v HTX  Vit
Nam cho thy t khi lut HTX ra đi nm 1996 phù hp vi nhu cu và nguyn
17

vng ca ngi dân, quá trình vn dng Lut HTX vào hot đng kinh doanh đc
thc hin tt đã to đc nim tin cho xã viên t đó thu hút ngày càng nhiu xã viên
mi tham gia vào HTX. S cam kt ca các xã viên và ban qun tr đi vi HTX là
điu kin cn thit giúp HTX phát trin (Vishwas Satgar, 2008). S tin tng gia
các xã viên cng là yu t thành công, h xây dng môi trng thông tin minh bch
vi nhau. Ban qun tr HTX tin tng rng nim tin gia các xã viên là yu t quan
trng, do đó mi quy đnh chung là to môi trng thông tin vi nhau bng các
cuc gp mt thng k.
(4) Cán b qun lý HTX có nng lc: cán b qun lý có kh nng điu hành tt
hp tác xã, đa hot đng sn xut HTX có hiu qu, nâng cao đi sng cho xã viên
thông qua vic làm và thu nhp hoc cung cp dch v. Nhng cán b qun lý có
nng lc, quyt đoán, ch đng tìm kim th trng đu ra cho sn phm, nng cao
li nhun cho HTX t đó có th phân chia thành qu hot đng ca HTX cho xã

viên ngày càng cao. Ngoài ra, cán b qun lý  mt s HTX không ngng hc tp,
giao lu hc hi đã điu hành các hot đng ca HTX, không đ xy ra thc mc t
phía xã viên, to đc nim tin cho xã viên (CIEM, 2003). S lãnh đo tt ca ban
qun tr phi đc th hin sao cho h là nhng ngi có k nng và có tm nhìn đ
t đó có kh nng lãnh đo hiu qu HTX (Lele, 1981 và Vishwas Satgar, 2008).
(5) Phân chia thành qu hp lý: Vic phân chia thành qu ca HTX hp lý là
yu t giúp cho HTX hot đng thành công vì yu t này nói lên s công bng ca
ban qun tr HTX.Vic phân phi kt qu hot đng đc thc hin theo đúng
nguyên tc góp vn, góp sc, to lòng tin cho xã viên. HTX xây dng vn và qu
tp th nâng cao tài sn phc v sn xut, đu t h tng phc v phúc li cho xã
viên, mua bo him cho xã viên và ngi lao đng, xây dng c s h tng chung
phc v cng đng…(CIEM, 2003). Ngoài ra, ngun qu phúc li thu đc đc
dùng cho vic đào to và hc bng cho con em ca xã viên nghèo.
(6) Li ích mang li cho xã viên: Li ích ca xã viên mong đi t HTX gm
nhiu yu t, s hp dn ca HTX đi vi xã viên trc ht là vn đ công n vic
làm có thù lao và chia kt qu hot đng theo vn góp. Ngoài ra, xã viên còn nhn
18

thy khi tham gia HTX s có ting nói trong vic điu hành hot đng dch v phc
v sn xut nông nghip và mang Ủ ngha chính tr xã hi. Yu t thành công còn
th hin s quan tâm ca ban qun tr đi vi nhu cu ca tng xã viên và tìm cách
gii quyt các khó khn cho h (Vishwas Satgar, 2008). Các xã viên s đc đào
to chuyên môn nht đnh đ có th tham gia điu hành các hot đng ca HTX, do
đó khi HTX có nhng thay đi v nhân s thì hot đng ca nó vn không b gián
đon.
(7) Cung cp dch v đào to cho xã viên: đào to có vai trò quan trng trong
vic phát trin HTX, vai trò ca chính quyn đa phng và các t chc h tr ch
tham gia vào giai đon đu ca vic phát trin HTX ch cha h tr cho s phát
trin lâu dài ca HTX (Co-operative and Policy Alternative Center, 2005). HTX
không ch có chc nng cung cp cho các xã viên vt qua nhng khó khn v vic

làm và thu nhp mà còn giúp đt đc các ngun lc khác nh: đào to, dch v thú
y, thông tin th trng, chng nhn an toàn bng thng hiu, nng lc ch bin
(V Trng Bình và cng s, 2007). Vic đào to không ch đc thc hin bng
cách m các khóa hc cho các xã viên ca HTX mà nhng xã viên này còn đc đi
đn các HTX khác đ hc hi kinh nghim, đúc kt đim mnh đim yu đ áp
dng vào quá trình hot đng ca HTX mình (Vishwas Satgar, 2008)
(8) S quan tâm ca chính quyn đa phng, các t chc: chính quyn đa
phng có vai trò không nh trong vic to nên s thành công cho HTX thông qua
các hình thc h tr v c s h tng, cp chng nhn quyn s dng đt, giúp đ
gii quyt các yêu cu ca hp tác xã (CIEM, 2003). Chính ph có vai trò quan
trng khi HTX hình thành đ đm bo HTX có lng tài sn cn thit, đào to và
ngun lc (Co-operative and Policy Alternative Center, 2005), to điu kin cho
HTX trong nc tip cn mô hình HTX  các nc khác thông qua mô hình du lch
tham quan (Vishwas Satgar, 2008). Chính quyn đa phng h tr cho HTX trong
vic tìm kim đi tác thu mua sn phm  nc ngoài. Nh vy giá thu mua sn
phm ca nông dân cao hn giá th trng (Rankin, 2004).