B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH TTP.H CHÍ MINH
oOo
LÂM TRÍ C
TÁC NG CA U T VÀ C CU U T
N TNG TRNG KINH T
TNH TIN GIANG
LUN VN THC S KINH T
TP. H Chí Minh – Nm 2011
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH TTP.H CHÍ MINH
oOo
LÂM TRÍ C
TÁC NG CA U T VÀ C CU U T
N TNG TRNG KINH T
TNH TIN GIANG
Chuyên ngành: KINH T TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG
Mã s: 60 31.12
LUN VN THC S KINH T
NGI HNG DN KHOA HC
PGS.TS. NGUYN VN S
TP. H Chí Minh – Nm 2011
LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan ni dung lun vn thc s kinh t này do chính bn thân
nghiên cu thc hin thông qua quá trình thu thp s liu v vn đu t, tng trng
kinh t và kho sát thc t ti đa phng.
Kt qu phân tích ca đ tài là trung thc, không trùng vi bt k đ tài
nghiên cu khoa hc nào.
Hc viên thc hin
Lâm Trí c
DANH MC CÁC BNG, HÌNH V
Trang
1. DANH MC BIU BNG
Bng 2.1. T l vn đu t so vi GDP tnh Tin Giang 35
Bng 2.2. u t phát trin ca tnh phân theo ngun vn 36
Bng 2.3. u t phát trin khu vc nhà nc 38
B
ng 2.4. u t phát trin khu vc t nhân trong nc 39
Bng 2.5. Tình hình thc hin các d án đu t trc tip nc ngoài 41
Bng 2.6. u t phát trin phân theo ngành kinh t 42
B
ng 2.7. u t t phát trin khu vc 1 42
Bng 2.8. u t phát trin khu vc 2 44
Bng 2.9. u t phát trin khu vc 3 47
Bng 2.10. Lao đng tnh Tin Giang 48
B
ng 2.11. Trình đ hc vn ca ngi lao đng 49
Bng 2.12. Xut khu tnh Tin Giang 49
Bng 2.13. Tng trng kinh t tnh Tin Giang 51
Bng 2.14. H s ICOR tnh Tin Giang 52
Bng 2.15. Ma trn h s tng quan các bin mô hình chính 53
Bng 2.16. Kt qu kho sát la chn hàm và to bin phù hp 55
Bng 2.17; 2.18; 2.19; 2.22. Kt qu phân tích hi quy ca các mô hình 57,64,65,71
Bng 2.20. Kt qu phân tích nhân t 69
Bng 2.21. Kt qu phân tích đ tin cy ca thang đo 70
Trang
2. DANH MC HÌNH V
Hình 2.1. C cu vn đu t phân theo ngun vn 37
Hình 2.2. C cu vn đu t phân theo ngành kinh t 43
CÁC T VIT TT
BSCL ng bng sông Cu long
VT n v tính
GDP Gross Domestic Product - Tng sn phm ni đa
GDP
hh
Tng sn phm ni đa theo giá hin hành
GDP
ss
Tng sn phm ni đa theo giá so sánh
FDI Foreign Direct Investment-u t trc tip nc ngoài
ODA Official Development Assistance-Tài tr phát trin chính thc
ICOR Incremental Capital Output Ratio - hiu sut s dng vn sn
phm gia tng
TFP Total Factors of Product - Tng nng sut các nhân t
KCN Khu công nghip
CCN-TTCN Cm công nghip - tiu th công nghip
MC LC
Trang
LI CAM OAN
MC LC
DANH SÁCH CÁC BNG, HÌNH V, TH
CÁC T VIT TT
PHN M U
1 Tng quan
1
2 Mc tiêu nghiên cu
3
3 Phng pháp nghiên cu
3
4
i t
ng nghi
ên c
u v
à ph
m vi nghi
ên c
u
4
5 Ngun s liu s dng
4
6 Kt cu đ tài
4
CHNG 1. TNG QUAN V U T, TNG
TRNG KINH T VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CU
NGH
1.1 u t
6
1.1.1 Khái nim v đu t 6
1
.1.2
C c
u đu t
7
1.1.2.1 C cu đu t theo ngun vn 7
1.1.2.2
C cu đu t theo ngành 8
1.2 Tng trng kinh t
8
1.2.1 Khái nim v tng trng kinh t 8
1.2.2 o lng tng trng kinh t 8
1.3 Tác đng ca đu t đn tng trng kinh t
9
1.3.1 Tác đng ca tc đ tng đu t đn tng trng 9
1.3.2 Tác đng ca c cu đu t đn tng trng 9
1.3.2.1 Tác đng ca c cu đu t theo ngun vn đn tng trng 9
1
.3.2.2
Tác đ
ng ca c
c
u đu t
theo ngành đ
n tng tr
ng
15
1.4 Mt s mô hình tác đng ca đu t và các nhân t
khác đn
16
Trang
tng tr
ng kinh t
1.4.1 Khái quát chung 16
1
.4.2
Mô hình Harrod Domar
.
16
1.4.2.1 Lun đim c bn 16
1.4.2.2 Hn ch ca mô hình 18
1
.4.3
Mô hình Robert Solow
18
1.4.3.1 Phn d Solow 18
1
.4.3.2
H
n ch ca mô h
ình
19
1.4.4 Mt mô hình tng trng ni sinh tiêu biu – Mô hình Mankiw-
Romer
-
Weil
19
1.5 Cht lng tng trng kinh t
21
1.6 Mt s nghiên cu trc liên quan đn đu t và tng tr
ng
kinh t
22
1.7 Các mô hình nghiên cu đ ngh
23
1.7.1 Mô hình phân tích tác đng ca đu t và c cu đu t đ
n tng
trng kinh t tnh Tin Giang 24
1.7.1.1 Mô hình nghiên cu đ ngh 24
1.7.1.2 Các gi thit 26
1.7.1.3
Ngun s liu s dng 26
1.7
.2
M
t s mô h
ình
đ
u t
26
1.7.2.1 Mô hình tác đng ca đu t công đn đu t t nhân 26
1.7.2.2 Mô hình các nhân t tác đng đn môi trng quyt đnh đu t
ca doanh nghip 27
1.7.2.3 Mô hình các yu t nh hng đn hiu qu qun lý d án đu t
công 28
1.8 Kinh nghim huy đng vn đu t và c cu đu t mt s tnh
30
Kt lun Chng 1
32
CHNG 2. PHÂN TÍCH TÁC NG CA U T
VÀ C CU U T N TNG TRNG KINH T
TNH TIN GIANG
2.1 S lc v tnh Tin Giang
33
2.1.1
V
trí đa lý
33
Trang
2.1.2
Dân s
33
2.1.3 Kinh t 33
2.1.4
Ti
m nng phát trin kinh t
34
2.1.4.1 Tim nng phát trin nông nghip, thy sn 34
2.1.4.2 Tim nng phát trin công nghip 34
2.1.4.3
Ti
m nng phát trin th
ng m
i, du lch
34
2.2 Mô t hin trng
35
2.2.1
u t
toàn x
ã h
i
35
2.2.2 C cu đu t 36
2.2.2.1
C c
u đu t
theo ngu
n vn
36
2.2.2.2 C cu đu t theo ngành kinh t 42
2.2.3 Mt s nhân t khác nh hng đn tng trng kinh t 48
2.2.3.1 Lao đng 48
2.2.3.2 Vn con ngi 49
2.2.3.3 Xut khu 49
2.2.4 Tng trng kinh t 50
2.3 Phân tích tác đng ca đu t và c cu đn tng trng kinh t
53
2.3.1 Mô hình tác đng ca đu t và c cu đu t đn tng trng 53
2.3.1.1 Xem xét ma trn h s tng quan 53
2.3
.1.2
L
a chn h
àm và t
o các bin ph
ù h
p
54
2.3.1.3 Hi quy tác đng ca đu t và c cu đu t đn tng trng 57
2.3
.2
Phân tích m
t s mô h
ình v
đu t
62
2.3.2.1 Mô hình tác đng ca đu t công đn đu t t nhân 62
2.3.2.2 Mô hình các nhân t tác đng đn môi trng quyt đnh đu t
ca doanh nghip 66
2.3.2.3 Mô hình các nhân t nh hng đn hiu qu qun lý d án đu t
công
71
Kt lun Chng 2
73
CHNG 3. GI Ý CHÍNH SÁCH
3.1
Gi ý chính sách
75
Trang
3.1.1
Gi
i pháp v thu hút vn đu t
75
3.1.1.1
Thu hút vn đu t khu vc t nhân 75
3.1.1.2
Huy đ
ng vn khu vc nh
à n
c
78
3.1.2
Gii pháp v c cu đu t 79
3.1.2.1
C cu đu t khu vc 2 79
3.1.2.2
C c
u đu t
khu v
c 3
80
3.1.2.3
C cu đu t khu vc 1 80
3.1.3
Gi
i pháp nâng cao cht l
ng tng tr
ng kinh t
81
3.1.3.1
Nâng cao hiu qu đu t 81
3.1.3.2
Chuy
n đi mô h
ình t
ng tr
ng kinh t
84
3.2
Mt s hn ch và hng nghiên cu tip theo
84
Kt lun Chng 3
85
PHN KT LUN
86
Ph lc 1. C cu vn đu t phát trin phân theo ngun vn
Ph lc 2. C cu vn đu t phát trin phân theo ngành kinh t
Ph lc 3. Tng trng kinh t tnh Tin Giang
Ph lc 4. Hiu qu đu t tnh Tin Giang
Ph lc 5. Kt qu la chn hàm và to các bin phù hp mô hình tác đ
ng
đu t và c cu đu t đn tng trng
Ph lc 6. Kt qu phân tích hi quy tác đng ca c cu đu t theo ngu
n
vn đn GDP
Ph lc 7. Kt qu phân tích hi quy tác đng ca c cu đu t
theo ngành
kinh t đn GDP
Ph lc 8. Kt qu la chn hàm và to các bin phù hp mô hình hi qu
y
gia t sut sinh li ca doanh nghip và đu t công
Ph lc 9. Kt qu phân tích nhân t mô hình tác đ
ng ca các nhân t nh
h
ng đn hiu qu qun lý đu t
công
Ph lc 10. Kt qu hi quy mô hình tác đng ca các nhân t nh h
ng
đ
n hiu qu
qu
n lý đu t
công
Ph lc 11. Bng phng vn
TÀI LI
U THAM KHO
H và tên hc viên: Lâm Trí c
Tên đ tài: Tác đng ca đu t và c cu đu t đn tng trng kinh t tnh Tin
Giang.
GII THIU NHNG IM MI VÀ KT QU T C
CA TÀI NGHIÊN CU
1/. Lun vn đã h thng hóa c s lý thuyt v đu t đu t và tng trng kinh t;
nghiên cu tác đng ca đu t và mt s nhân t khác đn tng trng kinh t và xem
xét mt s nghiên cu trc liên quan đn đu t và tng trng. T tng quan lý
thuyt, Lun vn đã đa ra mô hình nghiên cu đ ngh “Tác đng ca đu t và c
cu đu t đn tng trng kinh t tnh Tin Giang” và các mt s mô hình đu t
khác.
2/. Lun vn đã s dng phng pháp nghiên cu đnh tính và đnh lng trong vic
phân tích mô hình nghiên cu đ ngh và các mô hình v đu t. Vic s dng phng
pháp nghiên cu đnh lng đ phân tích là mt đim mi so vi các nghiên cu trc
có liên quan v đ tài huy đng vn đu t đ tng trng kinh t thng s dng
phng pháp đnh tính: thng kê, mô t v thc trng đu t, nhn đnh v các tn ti
v đu t và tng trng đ có các gii pháp trong thi gian ti.
3/. Vi vic kt hp phng pháp nghiên cu đnh tính và đnh lng vi mc tiêu
phân tích tác đng ca đu t và c cu đu t đn tng trng kinh t tnh Tin Giang
đ t đó gi ý các gii pháp v đu t và c cu đu t phù hp nht nhm thúc đy
tng trng kinh t tnh Tin Giang, Lun vn có nhng phát hin nh sau:
- Trong các nhân t nh hng đn tng trng kinh t thì nhân t vn đu t và t
trng đu t vào khu vc 2 đóng vai trò quyt đnh đn tng trng kinh t (gii thích
cho tng trng đn 97,8%, các nhân t còn li nh lao đng, vn con ngi, xut
khu. ch gii thích 2,2% cho tng trng kinh t ca tnh Tin Giang. iu đó cho đ
thúc đy tng trng kinh t, tnh Tin Giang cn có chính sách thu hút đu t và c
cu đu t hp lý theo hng công nghip hóa.
- huy đng vn đu t cn tác đng theo th t u tiên đi vi ba nhóm chính sách:
Nhóm th nht (chính sách u đãi đu t; c s h tng; tip cn tín dng; v trí, đa
đim doanh nghip); nhóm th hai (cách c x ca quan chc đa phng; th tc
hành chính; ngun nhân lc); nhóm th 3 (ngun nguyên liu, th trng tiêu th).
Trong vic c cu đu t, cn u tiên đu t cho các ngành có tác đng mnh đn tng
trng kinh t nh: ngành công nghip ch bin (khu vc 2), ng
ành thy sn (khu vc
1) và ngành kinh doanh tài sn và dch v t vn (khu vc 3). nâng cao hiu qu
đu t cn nâng cao hiu qu qun lý đu t công (tp trung vào hai nhóm nhân t tác
đng nh sau: Nhóm th nht (công tác đu thu; qun lý thi công; thi công; lp, thm
đnh, phê duyt d toán; lp, thm đnh phê duyt d án); nhóm th hai (công tác quy
hoch; ch trng đu t; công tác thanh, quyt toán, công tác b trí vn đu t);
chuyn đi mô hình tng trng theo hng bn vng./.
1
PHN M U
1. Tng quan
Vn đ tác đng ca đu t đn tng trng kinh t là mi quan tâm không
ch hin nay mà là mi quan tâm t lâu, tt c các nc trên th gii. u t và
tng trng đang tr thành vn đ kinh t quan trng hin nay ca đt nc. Tng
thêm vn đu t và nâng cao hiu qu đu t nhm đy nhanh tc đ và cht lng
tng trng kinh t là nhim v quan trng hàng đu.
Ngày 15/9 nm 2008, đánh du mc khng hong nghiêm trng, cha tng
có trong vòng 80 nm tr li đây, sau cuc đi khng hong 1929-1933 khi ngân
hàng Lehman Brothers tuyên b phá sn, làm rung chuyn h thng tài chính th
gii. Cuc khng hong tài chính th gii đã và đang có nhng tác đng trc tip và
gián tip đn các nc đang phát trin, trong đó có Vit Nam. ngn chn suy
gim tng trng kinh t, trong nm 2009, Chính ph Vit Nam thc hin gói kích
cu đu t đ kích thích tng trng kinh t. Bên cnh đó, cuc khng hong kinh
t có tác dng hai mt: mt mt làm l rõ tt c nhng yu kém, khuyt tt và bt
hp lí ca c cu kinh t hin ti, nhng mt khác li to c hi đ tái cu trúc li
nn kinh t phù hp hn. Mt ví d d nhn thy đ chng minh cho nhn đnh đó,
là khng hong tài chính và suy thoái kinh t toàn cu xy ra t quý 3/2008, trong
khi t nm 2007 đn trc quý 3/2008, trong nn kinh t ca chúng ta đã xut hin
không ít khó khn (lm phát cao, nhp siêu ln ). Nh vy rõ ràng là nguyên nhân
suy gim kinh t ca Vit Nam, nh trên đã nói, không ch đn t bên ngoài, mà
quan trng nht là do nhng nguyên nhân ni ti. Nhng biu hin chính là: GDP
tng ch yu da vào vn đu t nhng hiu qu đu t ngày càng kém, nng sut
lao đng thp, công ngh chm đi mi, c cu kinh t, c cu xut khu cha thoát
khi lc hu, tim n nguy c lm phát cao.
Trong bi cnh chung ca nn kinh t c nc, đi vi tnh Tin Giang, cuc
khng hong kinh t đã nh hng đn vic thu hút vn đu t và tng trng kinh
t ca tnh nhà: tc đ tng trng kinh t (GDP) nm 2009 đt 9,2%, thp nht
trong 5 nm gn đây (nm 2005: 10,7% ; nm 2006: 11,1% ; nm 2007: 13% ;
2
2008: 11,3%); vn đu t trc tip nc ngoài đng ký 50 triu USD, gim so 68%
so vi nm 2008. khôi phc và phát trin kinh t tnh nhà trong giai đon “hu
khng hong”, vn đ tác đng ca đu t đn tng trng kinh t nh: vic thu hút
vn đu t và c cu vn đu t đ nâng cao hiu qu s dng vn càng đc Lãnh
đo tnh quan tâm sâu sc, nht là trong giai đon sau khng hong kinh t toàn cu
nh hin nay.
Tin Giang là mt tnh có nhiu thun li v điu kin t nhiên nh khí hu,
đt đai, v trí đa lý, cho phát trin kinh t. Bên cnh đó, các ngun lc cho phát
trin kinh t ca tnh khá phong phú, đa dng, qu đt đai còn ln, đa dng v sn
phm nông nghip, lao đng di dào, v trí thun li v giao thông đng b, đng
sông và đng bin. Mc dù các ngun lc khá thun li song tc đ tng trng
kinh t ca tnh cha tng xng vi tim nng. kinh t Tin Giang ‘ct cánh’,
hi nhp vào vùng kinh t trng đim phía Nam, cn ý chí quyt tâm cao ca tnh
và mt yu t mang tính quyt đnh đó là vn đu t. Trong nhng nm qua, đu t
trên đa bàn tnh còn hn ch: c s h tng, nht là h tng cho phát trin công
nghip còn thiu thn do hn ch ca ngun vn đu t nhà nc; đu t khu vc t
thì ch yu là các d án nh l, vn ít, s dng công ngh thp, cha đáp ng nhu
cu đu t ca tnh và cha thc s nâng cao ni lc ca tnh, cha to đc sc bt
rõ rt cho kinh t tnh nhà.
tìm hiu s tác đng ca nhân t vn đu t và c cu vn đu t đn
tng trng kinh t ca tnh Tin Giang trong thi gian qua nhm mc đích nâng
cao hn na tc đ v
à cht lng tng trng kinh t, tôi đã la chn đ tài: “Tác
đng ca đu t và c cu đu t đn tng trng kinh t tnh Tin Giang”.
Lun vn này đi tìm câu tr li cho các câu hi nghiên cu nh sau:
- Các nhân t nào tác đng đn tng trng kinh t ti Tin Giang?
- Tác đng ca nhân t đu t và c cu đu t đn tng trng kinh t Tin
Giang nh th nào?
- Gii pháp đu t và c cu đu t đ thúc đy tng trng kinh t Tin
Giang nh th nào?
3
Gii đáp các câu hi nghiên cu trên thông qua Lun vn s giúp Lãnh đo
tnh nhn rõ v mô hình tng trng kinh t ca đa phng hin nay; đánh giá tác
đng ca vn đu t, c cu đu t đn tng trng kinh t; đng thi đ xut các
gii pháp đu t tham mu chính quyn tnh đ phc v cho mc tiêu tng trng
trong ngn hn, trung hn cng nh trong vic hng đn mô hình tng trng kinh
t bn vng ca tnh trong dài hn.
2. Mc tiêu nghiên cu
Lun vn này nhm gii quyt các vn đ sau đây:
- Xác đnh mt s nhân t tác đng đn tng trng kinh t tnh Tin Giang.
- Phân tích tác đng ca đu t và c cu đu t đn tng trng kinh t tnh
Tin Giang.
- xut các gii pháp đu t và c cu đu t nhm giúp Chính quyn tnh
trong vic nâng cao tng trng kinh t tnh Tin Giang.
3. Phng pháp nghiên cu
Phng pháp nghiên cu ca tác gi Lun vn là:
- Phng pháp đnh tính: T lý thuyt v đu t và tng trng kinh t; các
mô hình tác đng ca đu t đn tng trng kinh t ca các nhà Kinh t hc và các
tác gi trong nc; phng vn các chuyên gia công tác ti S K hoch và u t
Tin Giang, tác gi Lun vn đa ra mô hình nghiên cu đ ngh; mô t thc trng
tình hình thc hin các ch tiêu kinh t có liên quan đn vn đ nghiên cu.
- Phng pháp đnh lng: Sau khi có mô hình nghiên cu đ ngh và mô t
thc trng các bin trong mô hình; s dng các s liu th cp t Niên giám thng
kê, Quy hoch tng th phát trin kinh t - xã hi; K hoch phát trin kinh t - xã
hi 5 nm và hàng nm và các Báo cáo tình hình thc hin phát trin kinh t - xã
hi đa phng ca y ban nhân dân tnh …đ kim đnh tác đng các nhân t,
trong đó chú trng đn nhân t đu t và c cu đu t đn tng trng kinh t bng
phng pháp hi quy tuyn tính, chy trên phn mn SPSS. i vi các mô hình
đu t, gn các bin ca các mô hình nghiên cu này vào thang đo Likert, sau đó
thc hin phng vn các doanh nghip và các đn v có liên quan đ thu thp d
4
liu s cp, sau khi có d liu s dng các phng pháp thng kê mô t, phân tích
nhân t, phân tích hi quy, s dng phn mm SPSS đ x lý s liu.
4. i tng nghiên cu và phm vi nghiên cu
- i tng nghiên cu ca Lun vn là nhân t đu t, c cu đu t và
tng trng kinh t; tác đng ca đu t và c cu đu t đn tng trng kinh t.
- Phm vi nghiên cu:
+ Lun vn phân tích tác đng ca đu t và c cu cu đu t đn tng
trng kinh t ca tnh Tin Giang giai đon t 2000-2010.
+ Trong phân tích các mô hình v đu t, tác gi Lun vn tin hành phng
vn chn mu mt s doanh nghip đang hot đng trên đa bàn tnh và các S,
ngành có liên quan đn công tác qun lý d án đu t công nh: S K hoch và
u t, S Tài chính, S Xây dng, Thanh tra tnh, mt s Ban qun lý d án.
5. Ngun s liu s dng
Lun vn s dng s liu:
- S liu th cp: Niên giám thng kê, Quy hoch phát trin kinh t - xã hi
tnh, K hoch phát trin kinh t - xã hi 5 nm và hàng nm; các báo cáo kinh t-
xã hi ca y ban nhân dân tnh Tin Giang t nm 2000 đn nm 2010.
- S liu s cp: Thit k bng câu hi phng vn vn trên c s lý thuyt và
ý kin ca các chuyên gia; trên c s đó tin hành phng vn các doanh nghip và
các đn v có liên quan đ thu thp s liu.
6. Kt cu đ tài
Lun vn gm ba chng:
Phn m đu trình bày gii thiu tính cp thit ca đ tài, nêu câu hi, mc
tiêu nghiên cu và gii thiu phng pháp nghiên cu.
Chng mt trình bày tng quan v đu t và tng trng kinh t; mt s
nghiên cu trc có liên quan và mô hình nghiên cu đ ngh.
Chng hai phân tích tác đng ca đu t và c cu đu t đn tng trng
kinh t bng phng pháp mô t, thng kê hin trng; đng thi phân tích đnh
5
lng các mô hình nghiên cu đã đa ra trong Chung mt; s dng phn mm
SPSS đ x lý s liu. T các phân tích trên, đa ra các đúc kt và gi ý chính sách.
Chng ba, gi ý các chính sách đu t và c cu đu t nhm nâng cao tc
đ và cht lng tng trng kinh t ca tnh.
QUY TRÌNH NGHIÊN CU
Xác đnh vn đ nghiên cu
Mc tiêu nghiên cu
T
ng quan lý thuyt v đu t
và trng kinh t; tác đng
ca đu t đu t và c cu
đu t đn tng trng kinh
t.
Mô hình nghiên cu đ ngh
Phân tích mô hình b
ng
phng pháp đnh tính và
đnh lng
xut các gii pháp
6
Chng 1
TNG QUAN V U T VÀ TNG TRNG KINH T
1.1. u t
1.1.1. Khái nim v đu t:
u t là mt thut ng đc nhiu tác gi đnh ngha vi nhiu góc đ khác
nhau. Theo t đin Qun lý ngân hàng (do Nhà xut bn ngoi vn Vin tin t tín
dng n hành) thì tu theo quan đim, có ba khái nim chính v đu t:
. Theo quan đim kinh t: đu t là to mt vn c đnh tham gia vào hot
đng ca xí nghip trong nhiu chu k kinh doanh ni tip. ây là vn đ tích ly
các yu t vt lý ch yu v sn xut hay thng mi.
. Theo quan đim tài chính: đu t là làm bt đng mt s vn nhm rút ra
tin lãi trong nhiu thi k ni tip. Khái nim này, ngoài vic to ra các tài sn còn
bao gm các chi tiêu không tham gia trc tip vào hot đng ca xí nghip nh
nghiên cu, đào to nhân viên
. Theo quan đim k toán, khái nim đu t gn lin vi vic phân b mt
khon chi vào mt trong các khon mc ca bng cân đi k toán.
Theo các tác gi ca T đin Qun lý tài chính ngân hàng thì rõ ràng khái
nim đu t không th tách khi khái nim thi gian, thi gian càng dài thì vic b
vn ra đu t càng gp nhiu ri ro.
Theo “Tài chính doanh nghip hin đi: “u t chính là s hy sinh giá tr
chn chn thi đim hin ti đ đi ly (kh nng không chc chn) giá tr trong
tng lai” (Trn Ngc Th, 2007, Nhà xut bn Thng kê).
Khái nim đu t này đ cp đn ba yu t là yu t thi gian, yu t ri ra
và yu t li nhun và đu t đây đc đ cp trên mt bình din rt rng, bao
gm c đu t tài chính và đu t thc. “Giá tr” trong khái nim này có th hiu là
nhng giá tr có th đnh lng đc (vn, tài sn…) và c nhng giá tr không th
đnh lng (con ngi, hiu qu xã hi…).
7
Tuy có nhiu quan đim v đu t nhng có th hiu mt cách đn gin
“đu t là mt hot đng b vn hin ti nhm mc đích sinh li trong tng
lai”.
1.1.2. C cu đu t
C cu đu t là c cu ca các yu t cu thành đu t nh c cu v vn,
ngun vn, c cu huy đng và s dng vn… quan h hu c, tng tác qua li
gia các b phn trong không gian và thi gian, vn đng theo hng hình thành
mt c cu đu t hp lý và to ra nhng tim lc hn v mi mt kinh t - xã hi
(Nguyn Bch Nguyt, 2007).
Các loi c cu đu t:
+ C cu đu t theo ngun vn:
Trên phng din v mô, có mt s loi ngun vn ch yu sau đây:
- u t khu vc nhà nc:
+ Vn ngân sách nhà nc: Là ngun vn đc trích lâp t ngân sách ca
Nhà nc chi cho các hot đng đu t. ây là mt ngun vn quan trng trong
chin lc phát trin kinh t xã hi ca mi quc gia và thng đc đu t cho các
d án kt cu h tng kinh t xã hi, quc phòng, an ninh, h tr các d án ca
doanh nghip đu t vào lnh vc cn s tham gia ca nhà nc.
+ Vn tín dng đu t phát trin ca nhà nc: ngun vn này có vai trò
quan trng trong phc v cho công tác qun lý nhà nc và điu tit kinh t v mô.
Thông qua ngun này, nhà nc khuyn khích phát trin kinh t ca các ngành,
vùng, lnh vc theo đnh hng chin lc ca mình. Ngun vn còn đc phân b
đ thc hin các mc tiêu phát trin xã hi.
+ Vn đu t ca doanh nghip nhà nc.
- u t khu vc t nhân:
+ Vn đu t t nhân và dân c: bao gm phn tit kim ca dân ca và
phn tích ly ca các doanh nghip dân doanh, các hp tác xã. Vn ca dân c ph
thuc vào thu nhp ca các h gia đình. Quy mô ca ngun tit kim này ph thuc
vào: trình đ phát trin ca đt nc, tp quán tiêu dùng ca dân c, chính sách
8
đng viên ca nhà nc thông qua thu thu nhp và các khon đóng góp đi vi xã
hi.
+ Ngun vn đu t trc tip nc ngoài: ây là ngun vn quan trng cho
đu t phát trin. Ngun vn này có tác dng cc k to ln đi vi quá trình công
nghip hóa, hin đi hóa, chuyn dch c cu kinh t và nâng cao tc đ và cht
lng tng trng nc nhn đu t.
+ C cu đu t theo ngành
C cu đu t theo ngành là c cu thc hin đu t cho tng ngành kinh t
quc dân cng nh trong tng tiu ngành, th hin vic thc hin chính sách u tiên
phát trin, chính sách đu t đi vi tng ngành trong mt thi k nht đnh.
Có nhiu cách tip cn c cu đu t theo ngành. Trc ht, có th xem xét
c cu đu t theo hai nhóm ngành: sn xut sn phm xã hi và nhóm ngành kt
cu h tng. Mc đích là nghiên cu tính hp lý ca đu t cho tng nhóm ngành.
u t xây dng kt cu h tng phi đi trc mt bc, cn có t l hp lý vì nu
quá tp trung đu t cho c s h tng, không chú ý đúng mc đn đu t sn xut
kinh doanh thì s khó hoc không có tng trng. Th hai, có th nghiên cu c cu
đu t theo 3 nhóm ngành: công nghip, nông nghip và dch v. Mc đích là đánh
giá, phân tích tình hình đu t, thc hin đng li công nghip hóa - hin đu hóa
ca ng, trong đó u tiên phát trin công nghip và dch v, chú ý đu t phát
trin nông nghip hp lý vì nc ta hin nay nông dân chim t trng ln và nông
nghip nông thôn có v trí rt quan trng trong tin trình phát trin.
1.2. Tng trng kinh t
1.2.1. Khái nim v tng trng kinh t
Theo “Kinh t phát trin”: “Tng trng kinh t là s gia tng v quy mô sn
lng quc gia hoc quy mô sn lng quc gia tính bình quân trên đu ngi qua
mt thi gian nht đnh” (inh Phi H, 2006, Nhà xut bn thng kê).
1.2.2. o lng tng trng kinh t
biu th s tng trng kinh t, trc đây ngi ta đo lng tng ca ci
xã hi to ra trong thi k nht đnh bng hai đi lng chính: GNP (tng sn phm
9
quc dân) và GDP (tng sn phm quc ni). GDP là tng giá tr sn phm hàng
hóa dch v cui cùng đc to ra trên phm vi lãnh th ca mt quc gia trong mt
thi k nht đnh (thng là mt nm), không phân bit ngun vn và ch s hu
trong nc hay nc ngoài.
1.3. Tác đng ca đu t đn tng trng kinh t
1.3.1. Tác đng ca tc đ tng đu t và tc đ tng trng kinh t
u t tác đng lên tng trng kinh t c hai mt: tng cung và tng
cu. Trong hàm tng cu thì đu t là mt thành phn ca tng cu. Hàm tng cu
có dng nh sau:
Y= C+I +G+X-M (1)
Trong đó: Y là sn lng hay thu nhp quc dân; C là tiêu dùng dân c, I là
đu t, G là chi tiêu ca nhà nc. X là xut khu và M là nhp khu.
T đng thc (1) trên chúng ta thy rng khi đu t (I) tng lên thì trc tip
làm cho thu nhp quc dân (Y) tng lên. Theo lý thuyt Keynes thì khi đu t tng
lên mt đn v thì làm cho Y tng hn mt đn v.
nh hng khác ca đu t lên tng trng kinh t thông qua tng cung th
hin ch là: vn (capital) là mt yu t đu vào (input) c bn ca quá trình sn
xut. Vn đc kt hp vi lao đng và tài nguyên, thông qua quá trình sn xut, s
to ra ca ci vt cht trong xã hi. Nhiu nghiên cu đi đn kt lun vn là nhân t
quan trng nht to ra tng trng kinh t. Vn không ch đóng góp trc tip vào
tng trng kinh t vi t cách là đu vào ca sn xut (đóng góp v mt lng) mà
còn đóng góp mt cách gián tip thông qua vic thúc đy tin b k thut do các
đu t mi mang li, do li th kinh t nh quy mô ln (economies of scale) - tc là
vi mt s ngành, vic đu t m rng quy mô s làm gim chi phí sn xut – do
chuyên môn hóa… đây là nhng đóng góp v “cht” ca đu t, tc là hiu qu ca
nn kinh t đã đc nâng cao.
1.3.2. Tác đng ca c cu đu t đn tng trng kinh t
1.3.2.1. Tác đng ca c cu đu t theo ngun vn đu t đn tng
trng kinh t
10
* u t khu vc nhà nc (đu t công)
thy vai trò ca nhà nc trong đu t công, trc tiên hãy xem xét mt
s quan đim di đây.
- Quan đim ca trng phái tân c đin
Quan đim này cho rng nhà nc không nên can thip vào quá trình phân
b ngun lc mà s vn đng ca th trng trong quá trình phân b ngun lc mà
s vn đng ca th trng s thc hin tt hn vai trò này. Vai trò ca nhà nc
trong trng hp này ch nên dng li mc cung cp hàng hóa công cn thit cho
nn kinh t phát trin nh c s h tng k thut và c s hn tng xã hi mà nu đ
th trng t nhân vn đng thì không th đáp ng đc. Lý thuyt tân c đin đc
xây dng trên gi đnh th trng cnh tranh hoàn ho tuy nhiên trên thc t đây là
điu hu nh không th có đc.
- Quan đim ng h s can thip ca nhà nc
Quan đim này cho rng quá trình t điu tit ca th trng s không đem
li kt qu ti u mong đi do vic tn ti s không hoàn ho th trng đc bit là
các nc đang phát trin. Hu ht các nc đang phát trin đu có nn kinh t
nông nghip lc hu nên nu đ t thân th trng vn đng thì không th to ra s
phát trin công nghip mnh m đc. Chuyn dch c cu là ni dung c bn ca
tin trình công nghêp hóa và nhà nc cn phi to ra s khi đng ban đu đ
hình thành nên các ngành công nghip. S can thip ca nhà nc, nht là trong
vic phân b các ngun lc cho công nghip bi vì đây là khu vc có th tng nng
sut lao đng nhanh nht, do hp th nhanh nht các thành tu ca khoa hc k
thut; sn xut công nghip không b ràng buc và gii hn bi các điu kin t
nhiên nh sn xut nông nghip; sn phm công nghip có đ co giãn cu theo thu
nhp cao hn sn phm nông nghip… Ngoài ra, khi công nghip phát trin s kéo
theo nông nghip phát trin vì công nghip s cung cp máy móc, thit b, tin b
k thut… cho nông nghip qua đó là tng nng sut trong nông nghip. Công
nghip phát trin s là c s đ đy mnh phát trin các ngành dch v. T thân vn
đng ca th trng trong nn kinh t nông nghip lc hu không th to ra s phát
11
trin công nghip cn thit, nht là trong bi cnh cnh tranh quc t gay gt nh
ngày nay. Do đó, s can thip ca nhà nc là ht sc cn thit.
Dù là quan đim khác nhau v đu t cùng vi mc đ can thip khác nhau
ca nhà nc, nhng đa s các quan đim đu cho rng vai trò ca nhà nc là cung
cp các hàng hóa công cng cn thit cho nn kinh t phát trin nh c s h tng
k thut và c s h tng xã hi. Hay nói cách khác, Chính ph phi tng cng đu
t công vào c s h tng đ thúc đy thu hút đu t ca t nhân vào các ngành sn
xut.
- Tác đng đu t công đn đu t t nhân
Ta hãy xem xét mô hình tng trng kinh t đn gin, trong đó tc đ tng
trng kinh t (g) ph thôc vào hai nhân t: t l đu t (hay t l tit kim) (I) và
t sut sinh li t đu t (r).
(1) g = r.I
Chi ngân sách cho c s h tng đu có nhng tác đng tích cc cng nh
tiêu cc đn tng trng kinh t. Chi ngân sách nói chung có nh hng tiêu cc
đn tng trng kinh t là vì ngun vn tài tr cho chi ngân sách đc to nên ch
yu t thu (T) mà thu càng cao thì càng có nh hng tiêu cc đn tit kim t
nhân, tit kim gim làm đu t gim và vì vy làm gim tc đ tng trng kinh t.
Gi s chi tiêu chính ph (G) đc tài tr bng mt mc thu sut đng nht (t) thì
lúc này tc đ tng trng kinh t là:
(2) g = r(1-t).I
Chi ngân sách, bên c
nh đó, cng có nhng nh hng tích cc đn tng
trng thông qua t sut sinh li đu t (r) tng lên do vic phát trin c s h tng
cng nh dch v công đã giúp cho môi trng đu t tr nên thun li, d dàng
hn, có th gim đc đáng k chi phí đu t và vì vy hiu qu đu t cao hn. Và
khi t sut sinh li đu t càng cao lên thì càng khuyn khích khu vc t nhân tit
kim đ đu t vi mt t trng nhiu hn trong tng thu nhp ca mình; và nh
vy, chi tiêu chính ph đã thúc đy tit kim và đu t. Hai nh hng trên bù tr
ln nhau và nh hng cui cùng đn tng trng tích cc hay tiêu cc tu thuc
12
vào nh hng nào mnh hn. Thu sut càng cao thì càng có nh hng tiêu cc
đn tit kim và đu t t nhân trong khi t l chi đu t c s h tng trong chi tiêu
chính ph càng cao thì càng có nh hng thúc đy mnh m đi vi đu t t
nhân.
Theo cách tip cn mô hình kinh t lng, giáo s James Riedel (i hc
John Hopkins Hoa K) cng khng đnh nhn đnh trong báo cáo “Vai trò ca Nhà
nc và th trng trong nn kinh t Vit Nam” (Hà Ni tháng 2 nm 2000). Trong
phn nghiên cu ca mình v vai trò ca đu t công đn tng trng kinh t, ông
lp lun rng nh hng ca chi c s h tng đn tng trng đc vn hành thông
qua t sut sinh li đu t (ngha là nh hng gián tip) hn là nh hng trc tip
đn đu t. Theo đó thì c s h tng mi, tt hn không nâng cao đc mc tng
trng tr phi nh hng tích cc ca chi c s h tng khuyn khích các ch th
kinh t đu t. Do đó, ông kim đnh nh hng tích cc ca đu t công vào c s
h tng thông qua vic kim đnh trc tip t sut sinh li t đu t thay vì kim
đnh trc tip tc đ tng trng kinh t.
r = f(gx, Gi/G, Gc/G)
gx: Tc đ tng trng xut khu
Gi/G: T trng chi đu t trong tng chi ngân sách
Gc/G: T trng chi ngân sách cho giáo dc trong tng chi ngân sách.
Sau đó, ông tip tc vic hi quy t l đu t trên tng sn phm (I/Y) theo
t sut sinh li t đu t (r) và các bin s khác nh t trng sn lng công nghip
trong GDP (Y
ind
/Y) và GDP bình quân đu ngi (Y/P):
I/Y = f(r, Y
ind
/Y, Y/P)
- Các nhân t nh hng đn hiu qu qun lý d án đu t công
Theo Nguyn Th Thu Phong (2005) tng hp các tài liu nghiên cu liên quan
có đa ra các nhân t nh hng đn hiu qu qun lý đu t xây dng t ngun vn
ngân sách nhà nc nh sau:
- Phân loi d án đu t theo tính cht, quy mô đu t đ phân cp qun lý.
- Công tác k hoch hoá đu t đ tng hp cân đi vn đu t ca tt c các
13
thành phn kinh t trong nn kinh t quc dân, d báo các cân đi v mô.
- Công tác xây dng c ch chính sách v qun lý quy hoch qun lý đu t xây
dng và ban hành các tiêu chun, quy phm, quy chun xây dng…
- Công tác chun b đu t, thm dò th trng, thu thp tài liu, môi
trng sinh thái, điu tra khí tng thu vn, lp d án đu t, điu tra, kho sát thit
k,
- Công tác đu thu xây dng.
- Công tác t chc chun b thc hin d án, qun lý thi công xây lp, trin khai
thc hin d án đu t.
- Công tác kim tra, giám sát tình hình s dng vn đu t.
- Công tác tm ng, thanh toán, quyt toán vn đu t xây dng c bn hoàn
thành.
* u t t khu vc t nhân:
- u t t kinh t t nhân trong nc:
Vai trò và v trí ca phát trin kinh t t nhân đc th hin 4 mt ch yu:
Mt là, góp phn thúc đy tc đ tng trng kinh t, tng GDP, làm cho th
trng sôi đng và sng đng hn, hàng hóa, dch v phong phú và đa dng hn.
ng thi, phát trin kinh t t nhân còn góp phn thúc đy nhanh tin trình công
nghip hóa - hin đi hóa, đy nhanh tc đ lu thông hàng hóa, chuyn dch c cu
kinh t, bo đm phát trin kinh t tng đi đng đu gia các vùng min và gia
các đa phng vi nhau.
Hai là, khu vc kinh t t nhân còn góp phn gii quyt nhiu vn đ thuc
v xã hi nh công n vic làm cho ngi lao đng, tng thu nhp, ci thin đi
sng, xóa đói gim nghèo, hn ch tiêu cc và t nn xã hi, huy đng và s dng
có hiu qu mi ngun vn nhàn ri trong dân c, tng ngun thu ngân sách và tng
tích ly cho nhà nc…
Ba là, kinh t t nhân còn góp phn h tr, thúc đy các thành phn kinh t
khác phát trin, góp phn phát huy các ngành ngh truyn thng và khai thác mi
tim lc, tài nguyên sn có các đa phng.
14
Bn là, khu vc kinh t t nhân còn góp phn khai thác và s dng có hiu
qu th trng trong nc và th trng ngoài nc, đc bit là thi trng ngách, th
trng ni đa. Phát trin khu vc kinh t t nhân còn là “vn m”; là c s đào
luyn các nhà doanh nhân gii, tài nng cho đt nc.
- u t có vn trc tip nc ngoài ( FDI)
FDI tác đng ti tng trng kinh t thông qua nhiu hình thc khác nhau.
Theo cách tip cn hp, tác đng đi vi tng trng ca FDI thng đc thông
qua kênh đu t và gián tip thông qua các tác đng tràn. Theo cách tip cn rng,
FDI gây áp lc buc nc s ti phi nâng cao nng lc cnh tranh quc gia mà
trc ht là ci thin môi trng đu t, qua đó làm gim chi phí giao dch ca các
nhà đu t nc ngoài, tng hiu sut ca vn và rt cuc là tác đng tích cc ti
tng trng kinh t. Mt s ý kin còn cho rng FDI có th làm tng đu t trong
nc thông qua tng đu t ca các doanh nghip trong nc, đc bit là nhng
doanh nghip trong nc cung cp nguyên liu cho doanh nghip FDI hoc tiêu th
sn phm t các doanh nghip FDI. ng thi, các chính sách ci thin c s h
tng ca Chính ph nhm thu hút nhiu vn FDI hn cng thúc đy các doanh
nghip trong nc hình thành và phát trin.
- Các nhân t tác đng đn quyt đnh đu t ca các doanh nghip
Nguyn Th Cành, Hoàng Th Phú, Cung Trn Vit, Nick J Freeman, David
Rey và các tác gi khác đã nghiên cu v các yu t nh hng đn quyt đnh đu
t ca các doanh nghip; có 14 yu t chính có th tác đng đn quyt đnh đu t
ca doanh nghip vào đa phng là:
(1) m bo c s h tng tt (đng sá, cng, đin, nc)
(2) m bo cung ng tt ngun nhân lc
(3) Tip cn vi các ngun nguyên liu/ sn phm trung gian
(4) Tip cn d dàng vi các phng tin cng, sân bay;
(5) Tip cn vi các th trng tiêu th ni đa
(6) Các quy đnh ca chính quyn đa phng
(7) Cách c x ca các quan chc đa phng