Chia sẻ rủi ro về đầu tư cơ sở hạ tầng ở Việt Nam thông qua hình thức hợp tác nhà nước - tư nhân

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH




N
N
G
G
U
U
Y
Y


N
N


S
S




C
C





N
N
G
G





CHIA S RI RO VÀ U T C S H
TNG  VIT NAM THÔNG QUA HÌNH
THC HP TÁC NHÀ NC – T NHÂN

LUN VN THC S KINH T


CHUYÊN NGÀNH: KINH T TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG
MÃ S: 60.31.12


NGI HNG DN: TS NGUYN TH HUYN

TP.H CHÍ MINH – NM 2011


LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu khoa hc ca riêng tôi, không
sao chép công trình ca ngi khác. Các s liu, thông tin đc ly t ngun thông tin
hp pháp, chính xác và trung thc. Nhng khuyn ngh đc nêu trong lun vn là ca
cá nhân tôi đa ra sau quá trình nghiên cu tà lý thuyt và thc tin.
Tôi chu hoàn toàn trách nhim nu có bt k s gian di nào trong đ tài nghiên
cu này.
TP.H Chí Minh, ngày tháng nm 2011
Ngi cam đoan


Nguyn S Cng

MC LC
Trang
PH BÌA
MC LC
DANH MC BNG, DANH MC HÌNH
DANH MC CÁC T VIT TT

CHNG 1
TNG QUAN V D ÁN U T CÔNG VÀ HÌNH THC HP TÁC NHÀ
NC - T NHÂN

1.1 Khái nim và đc đim d án đu t công 4
1.1.1 Khái nim d án đu t công 4
1.1.2 c đim d án đu t công 5
1.1.3 Phân loi d án đu t công 6
1.1.3.1 Phân loi theo ni dung d án đu t 6
1.1.3.2 Phân loi theo phí ngi d dng 6
1.2 C s lý thuyt ca hình thc hp tác nhà nc t nhân 7
1.2.1 Bi cnh ci cách khu vc công và lý thuyt qun lý công mi NPM 7
1.2.2 Quan h hp tác công t góp phn thc hin mc tiêu chin lc qun lý chi
tiêu công 9
1.2.3 Thc hin quan đim “đáng giá đng tin trong vic la chn đu t theo
hình thc hp tác nhà nc t nhân 10
1.3 Hình thc hp tác nhà nc t nhân 11
1.3.1 Khái nim hp tác nhà nc t nhân 11
1.3.2 Các hình thc hp tác nhà nc t nhân 12

1.3.3 c đim hp tác nhà nc t nhân 14
1.3.4 Mc tiêu ca chính ph và s la chn hình thc nhà nc t nhân 23

1.4 Vn đ v ri ro và chia s ri ro trong đu t c s h tng theo hình thc hp tác
nhà nc – t nhân 20
1.4.1 Khái nin và các loi ri ro trong đu t c s h tng 20
1.4.1.1 Lý thuyt v ri ro 20
1.4.1.1 Nhng ri ro trong đu t c s h tng 21
1.4.2 Vn đ v chia s ri ro trong đu t c s h tng thông qua hình thc hp
tác nhà nc – t nhân 25
1.4.2.1 Lý thuyt v chia s ri ro 25
1.4.2.1 Vn đ chia s ri ro trong đu t c s h tng thông qua hình thc
hp tác nhà nc – t nhân 26
1.5 Kinh nghim các nc áp dng hình thc hp tác nhà nc t nhân 31
1.5.1 Vng quc Anh 31
1.5.2 Úc 32
1.5.3 Hàn Quc 32
1.5.4 n  33
1.5.5 Philippines 34
1.5.6 Inđônêxia 36
Tóm li, bài hc kinh nghim 37
CHNG 2
CHIA S RI RO VÀ NHNG TR NGI
KHI ÁP DNG HÌNH THC HP TÁC NHÀ NC – T NHÂN TRONG
U T C S H TNG  VIT NAM

2.1 Nhng d án đu t c s h tng theo hình thc BOT và các tha thun tng t
đã trin khai  Vit Nam giai đon 2001 – 2010 38
2.1.1 C s pháp lý đã ban hành có liên quan đn hình thc hp tác nhà nc t
nhân  Vit Nam 38
2.1.2 Danh mc d án đu t c s h tng theo hình thc BOT và các tha thun
tng t đã trin khai  Vit Nam giai đon 2001-2010 39
2.2 Nhng d án gp ri ro và c ch chia s ri ro ca các đi tác tham gia đu t c

s h tng theo hình thc BOT và các tha thun tng t đã trin khai  Vit Nam
giai đon 2001-2010 44
2.2.1 C ch chia s ri ro gia nhà nc và khu vc t nhân trong đu t c s
h tng theo hình thc hp tác công t 44
2.2.2 Nhng d án đu t c s h tng theo hình thc BOT và các tha thun
tng t đã trin khai  Vit Nam giai đon 2001-2010 gp vn đ v ri ro 45
2.3 Nhng tn ti và hn ch trong hot đng trong hp tác nhà nc t nhân v đu
t c s h tng  Vit Nam 61
2.3.1 Cha đúng bn cht ca hình thc đu t BOT 61
2.3.2 Nng lc qun lý thc hin các d án BOT và các tha thun tng t ca
các c quan nhà nc có thm quyn và các bên liên quan 62
2.3.3 Khung pháp lý và th ch quy đnh v hình thc đu t 62
2.3.4 Tr ngi do môi trng đu t kinh doanh 63

CHNG 3
NHNG KHUYN NGH V CHIA S RI RO TRONG U T C S H
TNG THEO HÌNH THC HP TÁC NHÀ NC T NHÂN  VIT NAM

3.1 Nhu cu vn đu t c s h tng  Vit Nam giai đon 2011 – 2020 66
3.2 Nhng gii pháp hoàn thin hình thc hp tác nhà nhà nc – t nhân trong đu t
c h tng 67
3.2.1 Chun b tt danh mc d án kêu gi đu t theo hình thc hp tác nhà
nc t nhân 67
3.2.2 Thành lp Trung tâm hp tác nhà nc t nhân 68
3.2.3 Ban hành lut v hp tác nhà nc t nhân vi khung pháp lý hoàn thin và
đy đ 69
3.2.4 Quy đnh rõ các c ch h tr và đm bo ca Nhà nc đi vi các d án
hp tác công t 69
3.3.5 Xây dng c ch h tr và chia s ri ro vi đi tác t nhân 70
3.3 Nhng gii pháp tng cng chia s ri ro trong mô hình hp tác nhà nc – t

nhân v đu t c s h tng  Vit Nam 70
3.3.1 S dng mô hình tài chính đ h tr vic ra quyt đnh đu t 71
3.3.2 Kim tra kh nng thanh toán n hàng nm trên c s ch s tài chính v
thanh toán n 71
3.3.3 Khuyn ngh trong công tác gii phóng mt bng 72
3.3.4 Xác đnh nng lc tài chính ca Ch đu t đ hn ch ri ro v cung cp
tài chính cho d án 73
3.3.5 Khuyn ngh vn đ khu vc công chia s ri ro v nhu cu vi khu vc t
nhân 74
3.3.6 Thành lp qu h tng đô th h tr cho các d án hp tác công t 75
3.3.7 Rút ngn thi gian đàm phán hp đng hp tác công t 75
3.3.8 Tng cng chc nng qun lý thc hin hp đng PPP ca các c quan
nhà nc có thm quyn 76
Kt lun 77
Kin ngh nghiên cu tip theo 77
DANH MC TÀI LIU THAM KHO 79
Danh mc Bng:
Trang
- Bng 1.1: So sánh đc đim khác nhau gia đu t công và đu t t 5
- Bng 1.2: Phân loi d án đu t theo phí ngi s dng 7
- Bng 1.3: Vai trò ca các bên trong hình thc hp đng hp tác công t 13
- Bng 1.4: Mc tiêu ca Chính ph và s la chn hp đng PPP 19
- Bng 1.5: Li ích và mc đ tham gia ca khu vc t nhân vào hp tác công t 19
- Bng 1.6: Phân b ro gia Nhà nc và đi tác t nhân trong hp tác công – t 28
- Bng 1.7: m bo doanh thu ti thiu trong các d án PPP c s h tng 33
- Bng 2.1: Danh mc d án đu t c s h tng đin hình theo hình thc BOT và các
tha thun tng t khác t nm 2001 – 2010 40
- Bng 2.2: Các d án đu t BOT đin hình gp ri ro trong giai đon 2001- 2010 46
- Bng 2.3: Bng thng kê s thay đi ca lu lng xe d án Quc l 2 Ni Bài-Vnh
Yên 52

- Bng 2.4: Bng thng kê s thay đi ca lu lng xe ti ca d án Cu Phú M 53
- Bng 2.5: Tin đ nhu cu vn ca d án Cu Rch Chic 55
- Bng 2.6: Báo cáo ngân lu Tng đu t Cu Phú M 59
- Bng 2.7: Báo cáo ngân lu Ch đu t Cu Phú M 59
- Bng 3.1: Nhu cu đu t phát trin c s h tng ca Vit Nam trong giai đon 2011
-2020 66
- Bng 3.2: Phân tích dòng tin vi vic gi đnh nhng thay đi ca mt s yu t 72
Danh mc Hình:
- Hình 1.1: Mô hình mi quan h gia chính sách và chng trình d án công 5
- Hình 1.2: Cu trúc hp đng BOT và các tha thun tng t 14
- Hình 1.3: Quy trình ADB trong hp tác công t – PPP 15
- Hình 1.4: C cu vn ca d án PPP 16
- Hình 1.5: Li ích ca các bên liên quan trong mi quan h đi tác nhà nc t nhân 18
- Hình 1.6: Mô hình xác đnh và hành đng gii quyt ri ro 26
- Hình 1.7: Phng thc tham gia và chia s ri ro ca khu vc công và khu vc t 27


Ph lc 1:
- Bng PL - 1.1: Các thông s d án Cu Phú M
- Bng PL - 1.2: Mc chi phí s dng vn và vn hành d án Cu Phú M
- Bng PL - 1.3: Lu lng xe và Mc giá thu phí hin hu Cu Phú M
- Bng PL - 1.4: D kin doanh thu d án và t l xe tng hàng nm Cu Phú M
- Bng PL - 1.5: Lch tr n vay ca d án Cu Phú M
- Bng PL - 1.6: Báo cáo thu nhp ca d án Cu Phú M

Ph lc 2:

- Bng PL - 2.1: So sánh s khác nhau v khuôn kh pháp lý gia Ngh đnh 108/N-
CP và Quyt đnh 71/2010/Q-CP
- Bng PL - 2.2: Quy trình thc hin d án đu t c s h tng do nhà nc đ xut

thc hin theo hình thc hp tác nhà nc – t nhân
- Bng PL - 2.3: Quy trình thc hin d án đu t c s h tng do t nhân đ xut thc
hin theo hình thc hp tác nhà nc – t nhân












DANH MC CÁC T VIT TT
ADB Ngân hàng Phát trin Châu Á
BOT Xây dng – Kinh doanh – Chuyn giao
BTO Xây dng - Chuyn giao – Kinh doanh
BT Xây dng – Chuyn giao
CSHT C s h tng
CPI Ch s giá tiêu dùng
DWRF Qu quay vòng nc Philippines
GDP Tng sn phm quc dân
ICC y ban điu phi đu t
IDA Hip hi Phát trin Quc t
IMF Qu tin t Quc t
JBIC Ngân hàng Hp tác Quc t Nht Bn
KKPPI y ban Xúc tin c s h tng Inđônêxia
NEDA C quan phát trin kinh t quc gia

NPM Lý thuyt Qun lý công mi
ODA H tr Phát trin chính thc
OECD T chc Hp tác Kinh t Châu Âu
OGC Vn phòng Thng mi Vng quc Anh
PEM Chin lc qun lý chi tiêu công
PIMAC

Trung tâm nghiên cu qun lý đu t nhà nc và t nhân trong c s h tng
PPP Mô hình hp tác công t
VFM Hiu qu đu t
UBND y ban Nhân dân
USAID

C quan phát trin Hoa K
WB Ngân hàng Th gii
WEF Din đàn kinh t Th gii




1
PHN M U

1. Lý do chn đ tài
Thc hin Chin lc Phát trin kinh t - xã hi 10 nm 2001-2010, Vit
Nam đã có nhng bc phát trin mnh m, vi tc đ tng trng GDP bình quân
khong 7%/nm, đã đa nc ta t mt nc thuc nhóm các nc kém phát trin,
có thu nhp bình quân đu ngi thp, tr thành nc thuc nhóm các nc có thu
nhp bình quân đu ngi trung bình trên th gii. t đc thành qu này, đu t
công luôn chim vai trò ht sc quan trng, chim t trng ln trong tng đu t

ca toàn xã hi, to ra c s h tng kinh t - xã hi then cht cho s phát trin ca
đt nc, đng thi, to điu kin, đnh hng và “mi vn” vn đu t xã hi vào
nhng lnh vc cn khuyn khích phát trin.
Tuy nhiên, hin nay do thâm ht ngân sách cao, ngun vn ODA và các
ngun tài tr khác ca Chính ph b thu hp, hn ch v quy mô vn và các điu
kin gii ngân ngày càng khó khn, dn đn ngun vn đu t có ngun gc t ngân
sách nhà nc không đ đ đáp ng nhu cu rt ln v đu t c s h tng. Do đó,
đ chia s gánh nng đu t công vi nhà nc trong điu kin ngun vn ngân
sách hn hp, thu hút thêm ngun vn ni lc ca khu vc t nhân đ đu t phát
trin c s h tng phc v phát trin kinh k xã hi là nhng vn đ cn đt ra và
mô hình xây dng – kinh doanh – chuyn giao (BOT) và các tha thun tng t
(mô hình hp tác công t) là mt li gii cho nhng khó khn trong đu t công
hin nay.
y mnh hình thc hp tác công t trong đu t c s h tng s giúp gim
vn đu t ca khu vc công, tng thêm ngun vn đu t, tng tính cnh tranh
trong cung cp sn phm, dch v, xóa b c ch đc quyn Qua đó ngi dân có
c hi tip cn vi mt cht lng dch v ngày càng cao, vi mt mc phí hp lý.
Do đó, tác gi đã chn đ tài “ Chia s ri ro v đu t c s h tng  Vit
Nam thông qua trong hình thc hp tác nhà nc t nhân” đ làm lun vn tt
nghip ca mình.



2
2. Mc tiêu nghiên cu
Hình thc quan h hp tác nhà nc t nhân (PPP) trong đu t c s h tng
mang li li ích ln nht là cung cp đa dng hàng hóa dch v công vi cht lng
đáng giá đng tin, nhng không d áp dng đi vi nhng nc đang phát trin. Mt
trong nhng vn đ khó khn nh hng đn vic thu hút và thc hin d án PPP là
vn đ chia s ri ro gia nhà nc và t nhân trong d án đu t c s h tng.

Do vy, mc tiêu nghiên cu là nhn din nhng ri ro và xem xét nguyên
tc chia s ri ro trong hình thc quan h hp tác nhà nc t nhân trên lý thuyt và
đi chiu vi nhng d án trên thc tin theo hình thc BOT (mt dng ca hình
thc PPP)  Vit Nam đ làm rõ vic chia s ri ro gia nhà nc và t nhân nh
th nào.
3. i tng nghiên cu:
 C s nào hình thành mi quan h hp tác nhà nc t nhân trong đu t c s h
tng.
 iu gì nh hng mnh m đn kh nng thành công ca các d án đu t c s
h tng theo hình thc hp tác nhà nc t nhân? (đ tài mun xem xét, nhn
din các ri ro và vn đ chia s ri ro trong các d án PPP).
Phm vi nghiên cu:
 Tp trung xem xét và nhn din ri ro ch yu liên quan đn tính bn vng ca
d án và chia s ri ro trong d án đu t theo hình thc BOT, BTO, BT và các
tha thun tng t trên đa bàn Vit Nam t nm 2001 đn 2010: Các d án đã
đu t, các d án đang đc kêu gi đu t theo Ngh đnh 78/2010/N-CP ca
Chính ph v thí đim thc hin đu t theo hình thc hp tác công t – PPP.
 Phân tích d án ch yu  khía cnh tài chính, pháp lý, không đ cp đn khía
cnh k thut, công ngh có th nh hng đn d án; không đ cp đn c s lý
thuyt v s hình thành cng nh cách xác đnh phí s dng.
4. Phng pháp nghiên cu
Lun vn s dng phng pháp nghiên cu chính: nghiên cu đnh tính.
Phng pháp nghiên cu đnh tính  đây không nhm xây dng lý thuyt t hin



3
tng, mà đi tìm nhng c s lý thuyt đ cp đn đi tng nghiên cu: C s lý
thuyt v s hình thành ca hình thc PPP và c s lý thuyt v ri ro và chia s ri
ro trong d án đu t. T đó, lun vn so sánh, phân tích và kim chng vi nhng

d án BOT (mt dng ca PPP) có chn lc trên thc tin  Vit Nam đ tìm ra vn
đ ct lõi dn đn s không thành công ca nó trong thi gian qua.
Lun vn còn s dng phng pháp thng kê mô t, so sánh, phân tích, tng
hp; s dng minh ha, s kin trong thc tin; s dng các trích dn ý kin ca chuyên
gia đ minh ha vn đ cn nghiên cu.
5. Ý ngha thc tin ca đ tài
Hình thc hp tác nhà nc t nhân trong đu t công tuy là mô hình đc
áp dng nhiu  các nc trên th gii, nhng là mô hình mi đi vi Vit Nam
nht là v c ch tài chính, k thut, c ch chia s ri ro, phí s dng. Trong đó, ri
ro và chia s ri ro là mt khía cnh rt quan trng quyt đnh đn s thành công
hay tht bi ca d án đu t c s h tng theo mô hình hp tác nhà nc t nhân.
 tài này hng đn mc tiêu nhn din các ri ro, đi tng chu ri ro và c ch
chia s ri ro trong các d án BOT và các tha thun tng t. Qua đó, đa ra các ý
kin đóng góp v lý lun, kinh nghim thc tin khi áp dng hình thc hp tác nhà
nc t nhân trong đu t c s h tng theo điu kin nn kinh t hin nay ti Vit
Nam.
6. Ni dung lun vn:
Lun vn gm: 77 trang vi: 16 bng, 07 hình và 02 ph lc
Ngoài m đu và kt lun, Lun vn gm 3 chng:
Chng 1: Tng quan v hình thc hp tác nhà nc t nhân và chia s ri ro trong hình
thc hp tác nhà nc – t nhân v đu t c s h tng.
Chng 2: Chia s ri ro và nhng tr ngi khi áp dng hình thc hp tác nhà
nc t nhân trong đu t c s h tng  Vit Nam.
Chng 3: Nhng khuyn ngh v chia s ri ro trong đu t c s h tng theo
hình thc hp tác nhà nc t nhân  Vit Nam




4

CHNG 1: TNG QUAN HÌNH THC HP TÁC NHÀ NC – T
NHÂN VÀ CHIA S RI RO TRONG HÌNH THC HP TÁC NHÀ
NC – T NHÂN V U T C S H TNG
Chng này trình bày mt s lý thuyt nn, khái nim và đc đim có liên
quan đn d án đu t đu t công, d án đu t c s h tng, các quan đim v
chia s ri ro trong d án đu t c s h tng theo hình thc hp tác nhà nc –
t nhân.
1.1 Khái nim và đc đim d án đu t công:
1.1.1 Khái nim d án đu t công:
Theo Glenn P.Jenkins và Arnold C.Harberger “D án đu t công là nhng d
án do Chính ph tài tr (cp vn) toàn b hay mt phn hoc do dân chúng t nguyn
đóng góp vn bng tin hay bng ngày công nhm đáp ng nhu cu mang tính cng
đng
.[18,9].
Theo Ngh đnh 52/N-CP ngày 8/7/1999 d án đu t công là quá trình Nhà
nc s dng mt phn vn tin t đã đc to lp thông qua hot đng thu ca ngân
sách nhà nc đ đu t xây dng c s h tng kinh t - xã hi, đu t phát trin sn
xut và đ d tr vt t hàng hoá nhà nc nhm đm bo thc hin các mc tiêu n
đnh và tng trng kinh t. Các khon chi đu t phát trin to ra nhng c s vt cht
k thut ca nn kinh t, nâng cao tri thc con ngi to ra nhiu ca ci vt cht cho
xã hi. Các khon chi này có tác dng làm cho nn kinh t tng trng.
Nh vy, chúng ta có th thy rng d án đu t công là d án đu t do chính ph
tài tr toàn b hay mt phn đ hình thành c s h tng kinh t xã hi, vi mc tiêu đáp
ng nhu cu phát trin và mang li li ích cho cng đng. D án đu t công đc thc
hin đ đáp ng nhu cu phát trin kinh t xã hi nên các d án này đc đt ra trong
chng trình đu t công hoc trong chính sách, quy hoch ca ngành và vùng lãnh th.
(Xem hình: 1.1)

5











Hình 1.1: Mô hình mi quan h gia chính sách và chng trình d án công
1.1.2 c đim d án đu t công
D án đu t công đc thm đnh da trên nhiu khía cnh: phân tích tài
chính, phân tích kinh t, phân tích phân phi, tác đng môi trng iu này có
ngha là d án khi quyt đnh đu t cn xem xét d án có bn vng v mt tài
chính hay không và chú trng đn vic d án mang li li ích gì cho nn kinh t hay
xã hi.
in ging nhau ca đu t công và đu t t là: nhu cu vn ln, thi gian
đu t và thu hi vn kéo dài, chu tác đng ca các yu t kinh t, xã hi, th
trng…., đim khác nhau gia đu t công và đu t t ( Xem bng 1.1)
Bng 1.1: So sánh đc đin khác nhau gia đu t công và đu t t
Ni dung u t công u t t
Vn đu t 100 % vn ngân sách
Ch yu ngun vn t khu
vc t nhân, vn vay

Ri ro trong hot đng đu
t
Khi xy ra ri ro nhà nc
gánh chu hoàn toàn
T nhân chu ri ro, t nhân
qun lý tt vi mc tiêu hn
ch thp nht ri
Li ích kinh t
Li ích xã hi => Li ích
kinh t
Khu vc t nhân phi có li
ích kinh t

Chính sách, chin lc phát trin
quc gia và vùng lãnh th
Chng trình, quy hoch quc gia v h tng,
kinh t, xã hi, an ninh quc phòng…
Dù ¸n ®Çu t c«ng

D án
đu t
công
D án
đu t
công

D án
đu t
công

D án
đu t
công

D án
đu t
công




6
1.1.3 Phân loi d án đu t công

1.1.3.1 Phân loi theo ni dung d án đu t
Phân loi theo ni dung d án chia làm hai nhóm: d án đu t v h
tng kinh t và d án đu t v h tng xã hi.
D án đu t v h tng kinh t: c s h tng tin ích công cng (public
utilities): nng lng, vin thông, nc sch cung cp qua h thng ng dn, khí đt
truyn ti qua ng, h thng thu gom và x lý các cht thi trong thành ph ; công
chánh (public works): đng sá, các công trình xây dng đp, kênh phc v ti
tiêu ; giao thông (transport): các trc và tuyn đng b, đng st, cng cho tàu
và máy bay, đng thu
D án đu t v h tng xã hi (social infrastructure): bao gm các c s,
thit b và công trình phc v cho giáo dc đào to, nghiên cu khoa hc, ng dng
và trin khai công ngh; các c s y t, bo v sc kho, bo him xã hi và các
công trình phc v cho hot đng vn hoá, xã hi, vn ngh, th dc th thao, chm
sóc các đi tng thuc din chính sách, cai nghin, thông tin truyn thông và điu
tr các bnh xã hi…
1.1.3.2 Phân loi theo phí ngi s dng d án đu t

Thông qua hot đng đu t, nhà đu t b ra mt khon chi phí nht
đnh đ cung cp dch v cho ngi tiêu dùng, nhm mc đích bù đp chi phí đu t
b ra và thu đc li nhun (v li nhun kinh t hay ích li xã hi) trong tng lai,
hot đng cung cp dch v có th thu phí hoc không phí ngi s dng tùy theo
mc đích ca nhà đu t. (Xem Bng 1.2)










7
Bng 1.2: Phân loi d án đu t theo phí ngi s dng
Loi d án Phm vi áp dng
Có thu phí
Mc phí nhm đm bo cân
đi kinh t và tài chính: không
ch bù đp chi phí mà còn to
ra li nhun cho ch d án.
u t Trung tâm thng mi, trung tâm
th thao, ch đu xe, đng quc l, cu
cng, sân bay, mng thông tin vin
thông;….
 bù đp chi phí đu t
nhng không to ra li nhun

u t xây dng các khu vui chi gii trí
công cng, hm giao thông, tnh l, khu an
điu dng
Thu phí đ bù đp chi phí qun
lý, vn hành, duy tu bo dng
không bù đp phn chi đu t.
u t đng giao thông nông thôn, cu,
cng thoát nc, khu điu dng ngi
già, din chính sách…
Không thu
phí
D án to dng nhng c s,
phng tin đ khu vc công
cung cp dch v công tt hn
cho ngi dân
D án v sinh môi trng, to cnh quan,
trng hc, công trình vn hóa, kin trúc
lch s, trung tâm điu hành giao thông,
xúc tin thng mi….
Ngun: Giáo trình thm đnh d án đu t khu vc công, TS. Nguyn Hng Thng và TS.
Nguyn Th Huyn,2009
1.2 C s lý thuyt ca hình thc hp tác nhà nc – t nhân
1.2.1 Bi cnh ci cách khu vc công và lý thuyt qun lý công mi –
NPM [3,65]

Gia thp niên 70, sc ép gia tng t hai phía (suy thoái kinh t - tht
nghip cao, lm phát và s ch trích kéo dài v cht lng và hiu qu ca dch v
công) đã thúc đy s thay đi trong qun tr ca chính quyn. Mô hình “Qun lý
công mi – New Public Management - NPM” ra đi  Anh. ng Bo th đng
đu là Th tng Mageret Thatcher - lãnh đo chính ph Anh vào 1979 đã bt đu

hàng lot ci cách. Sau đó, New Zealand, M, Úc đã tham gia và mang li làn sóng
ci cách lan ta trên th gii vào thp niên 80.
NPM đc to ra bi nhng lý thuyt đc chia làm hai nhóm:



8
Mt là, “kinh t th ch mi”, đc xây dng da trên lý thuyt la chn
công (Public Choice Theory) ca Kenneth Arrow (1950), James Buchanan phát
trin thêm(1962); lý thuyt ngi ch - ngi đi din (Principal-Agent Theory) ca
Ross (1973), Wood và Waterman (1994) và lý thuyt chi phí giao dch (Transation
Cost Economics) ca Ronald Coase (1960), Klein (1978), Oliver (1985) mà xem
chính tr nh là mt hin tng ca th trng.[23,1]
Hai là, “ngh thut qun lý” mà ý tng ca nó đ cp nhng ci cách
khu vc công bt ngun t khu vc t hay ng dng mt s k thut qun lý doanh
nghip vào quá trình cung ng hàng hoá dch v công (Hood, 1991; Yamamoto,
2003).
S đnh hng đn th trng là nguyên tc đu tiên ca NPM, vi s
gii thiu nhng c ch th trng bao gm công ngh và nhng giá tr trong khu
vc công, s dn đn dch v công ca chính ph có cht lng cao và hiu qu,
cng làm chi phí ln hn (Zhang, 2004). NPM cung cp mt s phng pháp và
công c qun lý đn khu vc công, nh là t nhân hóa và hp đng đ nhn thc rõ
s không thích hp ca nhng t chc chính quyn mang tính quan liêu truyn
thng, đng thi xác đnh li quan h gia ngi mua dch v (công dân) và nhà
cung cp (t chc công). Vì th, có s cnh tranh nhiu hn  c hai: gia các t
chc công vi nhau và gia các t chc công và khu vc t nhân khi đa ra s cung
ng dch v. T đó, cht lng dch v đc ci tin thông qua vic s dng nhng
nhà cung cp có tính cnh tranh và nhng điu khon cam kt trong hp đng
(Yamamoto, 2003).
S hot đng thiu hiu qu ca các t chc công (các đn v công) cung

ng dch v là do nhng can thip cha đúng ca chính ph, cng nh c cu và b
máy nhà nc có tính quan liêu cao, lý do đó đã thúc đy s ci cách. Trong thp niên
90, làn sóng ci cách v qun lý chi tiêu công  các nc OECD đc tip tc theo
hng đy mnh trách nhim gii trình và qun lý hiu qu (xu hng qun lý và son
lp ngân sách theo kt qu). Các k nng qun lý  khu vc t cng đc quan tâm:
nhn din và qun lý ri ro trong các d án đu t; ng dng k thut công ngh và s



9
cnh tranh; li ích mang li t hot đng có tính hiu sut và hiu qu khi tng bc có
s tham gia khu vc t trong cung ng dch v công thông qua các dng hp đng dch
v, hp đng qun lý, hp đng hp tác công t trong đu t (PPP).
Do đó theo lý thuyt NPM và xu hng qun lý ngân sách theo kt qu
này, quan h hp tác công-t là cn thit đ cho phép các ngành thuc khu vc công có
th thích ng vi th trng và tr nên cnh tranh hn.
1.2.2 Quan h hp tác nhà nc t nhân t góp phn thc hin mc
tiêu chin lc qun lý chi tiêu công
Theo quan đim ca World Bank (1997), Chính ph kt hp vi khu vc t
đ cung ng hàng hóa, dch v công là mt cp đ cao trong thc hin chc nng
kinh t ca mình là gii quyt tht bi th trng. Phi hp gia nhà nc và t
nhân trong cung ng hàng hóa dch v công là mt chính sách góp phn thc hin
nhng mc tiêu trong chin lc qun lý chi tiêu công [3,12] (Public Expenditure
Management - PEM) đó là:
+ Tuân th k lut tài khóa tng th (N công và vay  mc hp lý, không
to gánh nng n và vt ngng an toàn n cho th h sau);
+ Hiu qu phân b ngun lc;
+ Hiu qu hot đng.
Chính ph gia tng đu t thông qua huy đng vn t nhân  hình thc hp
tác PPP là cách làm khôn khéo đ tha mãn nhiu vn đ nh: đáp ng nhu cu đu

t đ phát trin kinh t xã hi nhng không quá chú trng v ngun vn; tn dng
k nng qun lý và công ngh  khu vc t nhân (k c nhà đu t nc ngoài); có
s cnh tranh trong la chn nhà đu t (gia các đn v công hoc gia t chc
công và t) và chia s ri ro.
Theo thi gian, chính ph nhiu quc gia đã ngày càng coi PPP là cách đ
thay th hoc b sung cho tài chính và qun lý các d án c s h tng phc tp.
Các mi quan h PPP cho phép các chính ph có th cân nhc các d án mà cha có
kh nng thc hin. Theo khía cnh này, PPP giúp hoàn thin nhng thiu sót v c
s h tng mà chính ph có th thc hin đc và b sung nhng gì mà xã hi và



10
công chúng cn. Chính ph mong đi và u đãi hn cho các đn v t khi tham gia
vào nhng tha thun PPP. Trong khi các chính ph c gng tn dng ngun lc
hn ch ca h thông qua s tham gia ca t nhân vào PPP, thì các công ty t nhân
cng có li nhun khi tham gia nhng tha thun đó. Do vy, li nhun d án PPP
là rt quan trng đ thu hút các đi tác t nhân. Các d án c s h tng thng có
chi phí tr trc ln và thng cn thi gian đ to ra doanh thu. iu này cng có
ngha rng ri ro thng mi ca các d án nh vy là cao.
1.2.3 Thc hin quan đim v “áng giá đng tin” trong vic la
chn đu t theo hình thc hp tác nhà nc t nhân
Theo Darrin Grimsey
[16,135-137], đáng giá đng tin (Value for money)
đc đnh ngha là s ti kt hp ti u chi phí ca tòan b vòng đi ca d án và
cht lng dch v đ đáp ng yêu cu ngi s dng. Qua nghiên cu kinh nghim
ca các t chc quan h đi tác và t vn cho các c quan chính ph ti Úc, Canada,
lc đa châu Âu, Hng Kông và Anh, đã đa ra 6 yu t quyt đnh “s dng đng
tin đáng giá” (Athur Andersen,2000):
+ Chuyn giao ri ro gia các đi tác tham gia d án PPP;

+ Hp đng dài hn (bao gm chi phí vòng đi ca d án);
+ S hu ích ca dch v đu ra c th (dch v công);
+ S cnh tranh;
+ o lng kt qu hot đng và các u đãi;
+ Nhng k nng qun lý ca khu vc t.
Trong đó, yu t cnh tranh và ri ro là hai yu t quan trng nht đ xác đnh
quan h hp tác công t có “áng giá đng tin” hay không.  xác đnh các yu t
ca “đáng giá đng tin” thì các c quan nhà nc có thm quyn phi xây dng đc
các ch tiêu, tiêu chun đánh giá d án đu t, đ cho khu vc công thc hin tt hn
hay khu vc t thc hin tt hn, hay phân chia tng hng mc đ mi bên có kh
nng tt hn thc hin (phi có d án tng t đã hoàn thành đ đi chiu, so sánh).





11
1.3 Hình thc hp tác nhà nc t nhân
1.3.1 Khái nim hp tác nhà nc t nhân
Không có đnh ngha duy nht cho quan h đi tác công t .
Theo quan đim ca ADB

[12,1] đnh ngha thut ng “mi quan h đi
tác nhà nc - t nhân” miêu t mt lot các mi quan h có th có gia các t chc
nhà nc và t chc t nhân liên quan đn lnh vc c s h tng và các lnh vc
dch v khác. Nó th hin mt khuôn kh hp tác có s tham gia ca khu vc t
nhân nhng vn ghi nhn và thit lp vai trò ca chính ph đm bo đáp ng các
ngha v xã hi và đt đc thành công trong ci cách ca khu vc nhà nc v đu
t công.
Theo quan đim OECD

[26,3]

mt quan h đi tác công - t là mt tha thun
gia chính ph và mt hoc nhiu các đi tác (có th bao gm các nhà điu hành và các t
chc tài chính) theo hình thc các đi tác t nhân cung cp các dch v theo mc tiêu ca
chính ph vi mc li nhun mc tiêu đc tha thun và hiu qu ca s liên kt ph
thuc vào mt chuyn giao đy đ v li ích và ri ro cho các đi tác t nhân.
Theo JICA [28,6] đnh ngha: PPP là mt khái nim có liên quan đn hp
tác gia khu vc công và t nhân đ cung cp c s h tng và dch v. Mt cu
trúc đin hình PPP thng to ra mt doanh nghip đc lp, duy nht, đc tài tr
và điu hành bi khu vc t nhân. Mc đích ca PPP là đ to ra các tài sn và sau
đó cung cp dch v cho khách hàng ca khu vc công và khu vc t nhân đc
thanh toán mt khon thu nhp tng xng vi mc đ dch v cung cp.
Theo t đin kinh t Chính tr Anh [30,6]

hp tác công t là: Mt hip
đnh gia chính ph và khu vc t nhân v vic cung cp các dch v công cng, c
s h tng. PPP đc xem là mt phng tin nhm mang li hiu qu cho xã hi
vi nhng k nng qun lý ca khu vc t nhân, làm gim gánh nng v chi phí đu
t ln cho chính ph, và chuyn giao các nguy c v tng chi phí đu t sang cho
khu vc t nhân. Chính ph thay vì hoàn toàn chuyn giao tài sn công cng cho
khu vc t nhân thì s hp tác vi t nhân kinh doanh đ cung cp dch v công.



12
Theo Giáo s Jay-Huyng-Kim

[19,2] hp tác công t là mt liên doanh
ca t nhân đc tài tr và hot đng thông qua s hp tác ca chính ph và mt

hoc nhiu công ty t nhân, vi các mc tiêu ci thin cung cp dch v công, bng
cách góp phn tng đu t v cht lng và s lng đ to ra tài sn tim nng ca
khu vc công. Do đó khu vc công s cung cp dch v tt hn cho ngi np thu,
cho nn kinh t và cho phép các bên liên quan nhn đc mt chia s li ích công
bng t hp tác công t .
Theo nhà kinh t hc Micheal Spackman
[20,16] PPP đc mô t là hot
đng kinh doanh dch v đc tài tr và hot đng thông qua mt hp đng hp tác
gia mt đi tác ca Chính ph và mt hoc nhiu công ty t nhân. Quan h đi tác
gia các khu vc công cng và t nhân là yêu cu đ cung cp nhiu li ích ròng
cho khu vc công cng và cho ngi tham gia khu vc t nhân.
Theo Quyt đnh 71/2010/Q-TTg ngày 09 tháng 11 nm 2010 ca Vit
Nam đnh ngha: u t theo hình thc hp tác công-t là vic Nhà nc và Nhà
đu t cùng phi hp thc hin D án phát trin kt cu h tng, cung cp dch v
công trên c s Hp đng d án.
Qua rt nhiu đnh ngha v hp tác công t ca các quc gia và các t
chc kinh t th gii. Tóm li, PPP (Public - Private Partnership) là hình thc nhà
nc và t nhân cùng tham gia đu t vào các dch v hoc công trình công cng
ca nhà nc. Vi mô hình PPP, nhà nc s thit lp các tiêu chun v cung cp
dch v và t nhân đc khuyn khích cung cp bng c ch thanh toán theo cht
lng dch v.
1.3.2 Các hình thc hp tác nhà nc t nhân
Các hình thc hp tác nhà nc - t nhân bao gm: hp đng dch v,
hp đng qun lý, hp đng cho thuê hoc giao thu, hp đng nhng quyn, hp
đng xây dng-kinh doanh-chuyn giao (BOT) và các tha thun tng t. Các bên
trong các hình thc PPP có vai trò khác nhau (Xem Bng 1.3)

13
Bng 1.3: Vai trò ca các bên trong hình thc hp đng hp tác công t
Loi hp đng

Chính ph T nhân
Hp đng dch
v
- Chu trách nhim cung cp
dch v
- B vn đu t
- iu hành mt phn hot đng.
- c tr mt khon phí đnh tr
c cho
dch v
- Thi hn 1 đn 3 nm
Hp đng qun
lý
- Chu trách nhim cung cp
dch v
- B vn đu t
- Quy đnh biu phí
- iu hành hot đng qun lý nhm ci
thin cht lng dch v.
- Ci thin h thng qun lý
- Thi hn 4-5 nm
Hp đng cho
thuê hoc giao
thu
- B vn đu t

- Quy đnh biu phí
- Chu trách nhim cung cp dchv
- Chu trách nhim ri ro tài chính.
- Tr tin thuê cho nhà nc.
- Thi hn 10, hoc gia hn 20 nm
Hp đng
nhng quyn
- iu tit, qun lý giá và ch
t
lng dch v
- Cung cp toàn b dch v. Mc phí xây
dng trong Hp đng.
- Xây dng mi hoc tu b các c s dch
v hin có.
- Thi hn 20 đn 30 nm.
Hp đng BOT
và các tha
thun tng t
- iu tit , qun lý giá và ch
t
lng dch v.
- Tha thun mua mt t l ti
thiu sn lng
- Là mt hình thc nhng quyn đc
chuyên môn hóa.
- Xây dng mt c s h tng mi
- Thi hn 20 đn 30 nm.

Ngun: Heather Skilling và Kathleen Booth. 2007, Tác gi
D án đu t c s h tng theo hình thc PPP thng s dng hp đng

BOT hoc các tha thun tng t (BTO, BT). Hp đng BOT là mt hp đng
đc ký kt gia c quan nhà nc có thm quyn và nhà đu t đ xây dng, kinh
doanh công trình kt cu h tng trong mt thi hn nht đnh; ht thi hn, nhà đu
t chuyn giao không bi hoàn công trình đó cho nhà nc.







14
Theo hình thc này, t nhân chu trách nhim đu t vn, điu hành và bo
dng. (Xem hình 1.2 )














Ngun: Heather Skilling và Kathleen Booth. 2007
Hình 1.2 : Cu trúc hp đng BOT và các tha thun tng t

1.3.3 c đim ca hình thc hp tác nhà nc t nhân
Mi quan h đi tác nhà nc t nhân đu có nhng đc đim chính: Là
mt hp đng xác đnh rõ vai trò và trách nhim ca các bên; Chia s ri ro mt cách
hp lý gia các đi tác nhà nc và đi tác t nhân; Phn thng tài chính cho bên t
nhân tng xng vi nhng kt qu đã đc đ ra t đu và theo quy đnh ca hp
đng. Sau đây là mô hình mt quy trình trin khai thc hin hình thc hp tác công t v
đu t c s h tng theo quan đim ca ADB. (Xem hình 1.3)





Chính ph/
Ngành dch v công ích
Nhà phát trin t nhân
Ngi tiêu dùng
(Trc tip hoc thông
qua nhà phân phi)

Dch v
Doanh thu
BOT
Thu li t vn
đu t
Bi

u phí

V


n đ

u t




15

Ngun: Sách Quan h hp tác công – t, ADB, 2007, page 13
Hình 1.3: Quy trình ADB trong hp tác công t - PPP
Quyt đnh tham gia vào quy trình
PPP
Xác đ

nh các d


án u tiên

Phân tích lnh vc,l trình ca lnh
v

c

Xác đnh nhóm c vn
trong và ngoài d án
La chn và giao nhim
v cho nhóm t vn giao
d

ch

La chn phng án PPP

Chun b/Tính kh thi ca PPP

Lut pháp/ Quy đnh điu tit
K thut/Th ch
Thng mi/Tài chính/Kinh t
Quy trình đu thu
Công b và thông báo d án PPP
S tuyn PPP

Chun b gói thu
Các điu khon tham chiu
D tho hp đng
Các yêu cu d thu
Tin hành đu thu
ánh giá thu và trao hp đng
àm phán và ký hp đng

T
H
A
M


V

N


C
Á
C

B
Ê
N


L

I
Ê
N


Q
U
A
N


- Lnh vc không hiu qu

- ánh giá nhng tr ngi trong
lnh vc
- Xác đnh các mc tiêu ca
lnh vc
- Xây dng nhim v và thi
gian biu
- Xác đnh chuyên gia cn thit
- Xác đnh c quan đu tàu thúc
đy ca Chính ph

- Rà soát các phng án khi
xem xét nhng tr ngi và các
mc tiêu.

- To môi trng chính sách và
môi trng hot đng cho PPP
- Quyt đnh thit k d án
- m bo tính kh thi và tính
bn vng
- Phân b ri ro
- Xác đnh và đào to nhng
vai trò mi tham gia d án



- Thu hút li ích/phn hi ca
th trng v d án



- Chn lc gói thu
- Xây dng d tho hp đng
- Xác đnh quy trình ln cui
- ào to cán b đu thu


- Quy trình minh bch

- u t vn
- Bt đu tha thun chuyn
giao




16
D án đu t theo hp tác nhà nc - t nhân trong lnh vc c s h tng luôn
cn ngun vn ln, ngoài các ngun vn có ngun gc là vn ngân sách nhà nc thì
vic huy đng các ngun tài chính bên ngoài là cn thit cho chi phí đu t ban đu và
s đc thu li theo thi gian t các ngun doanh thu trong tng lai. Các khon đu t
này có th t khu vc nhà nc hoc khu vc t nhân, vn vay các t chc tín dng
( Xem hình 1.4)

Hình 1.4: C cu vn ca d án PPP
C cu tài chính ca d án PPP thng đc xây dng theo mt chng trình
bng biu tiêu chun gm có nhng bng s liu d kin nh: s liu v lm phát,
thu, chi phí xây dng tng thi k, tr cp, chi phí hot đng, d báo nhu cu, l phí,
giá chuyn giao đ hình thành nên nhng dòng tin tài chính.
ánh giá tài chính liên quan đn vic xây dng các chin lc đnh giá chi
tit và có tính kh thi (bao gm các biu phí đi vi khách hàng, các hp đng bao
tiêu,…). Mc tiêu ca đánh giá là cung cp các dch v có mc giá hp lý, khuyn
khích vic s dng dch v, đng thi đem li cho đi tác t nhân doanh thu đ đ
bù đp chi phí đu t và có li nhun đ nâng cao cht lng cung cp dch v
công.
ánh giá các ch tiêu tài chính, đ có c s đánh giá các thay đi trong chi phí
xây dng, chi phí hot đng, nhng thay đi v nhu cu (doanh thu) hoc nhng

thay đi v lm phát và lãi sut có gây ra ri ro cho d án và có bin pháp chia s
đ hn ch thit hi do các ri ro gây ra (tính toán các trng hp ri ro tng ng
vi các ch tiêu tài chính khác nhau, đ nhà đu t có s chun b).
Phn tham gia
nhà nc
Vn ch s hu đu t t
nhân
Vn vay: tin mt, khác
Tng vn
đu t d án