Mối quan hệ giữa giá vàng và lạm phát tại Việt Nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH
*



NGUYN TH HOÀ






M
M


I
I


Q
Q
U
U
A
A
N
N

H
H




G
G
I
I


A
A


G
G
I
I
Á
Á


V
V
À
À

N
N
G
G


V
V
À
À


L
L


M
M


P
P
H
H
Á
Á
T
T

T
T


I
I


V
V
I
I


T
T


N
N
A
A
M
M





CHUYÊN NGÀNH KINH T TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG

MÃ S: 60.31.12



LUN VN THC S KINH T



NGI HNG DN KHOA HC
GS.TS TRN NGC TH





Thành ph H Chí Minh – nm 2011



LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan Lun vn Thc s Kinh t vi đ tài “Mi quan h gia giá vàng
và lm phát ti Vit Nam” là công trình nghiên cu ca riêng tôi, di s hng
dn ca GS.TS Trn Ngc Th. Các s liu trong lun vn có ngun gc rõ ràng,
đáng tin cy và đc x lý khách quan, trung thc.
Thành ph H Chí Minh, tháng 07 nm 2011
Hc viên thc hin


Nguyn Th Hoà

MC LC
DANH MC CH VIT TT
DANH MC CÁC BNG
DANH MC CÁC  TH
PHN M U
CHNG 1: CÁC BNG CHNG THC NGHIM V MI QUAN H
GIA GIÁ VÀNG VÀ LM PHÁT
1.1 Vàng là du hiu ch báo và bo him chng li lm phát 1
1.2 Lm phát gây nên s tng giá ca vàng 3
1.3 S tác đng ca giá vàng đi vi lm phát 8
1.4 Tác đng ca s thay đi trong l

m phát k vng đn giá vàng 10
Kt lun chng 1 13
CHNG 2: XÂY DNG MÔ HÌNH VÀ KIM NH MI QUAN H
GIA GIÁ VÀNG VÀ LM PHÁT TI VIT NAM GIAI ON 2002-2010
2.1 Các yu t tác đng đn giá vàng và lm phát 14
2.1.1 Các yu t tác đng đn giá vàng 14
2.1.2 Các yu t tác đng đn lm phát 14
2.2 Giá vàng và lm phát trong thi gian t 2002-2010 15
2.3 Gi thuyt 36
2.1.1 Gi thuyt 1: Giá vàng tác đng đn lm phát 36
2.1.2 Gi thuyt 2: Lm phát tác
đng đn giá vàng 37
2.4 Mô hình kim đnh 39
2.3 D liu 44


2.5.1 Ngun d liu 44
2.5.2 Giai đon 44
2.6 Kt qu kim đnh 44
2.4.1 Ma trn hip phng sai gia giá vàng và lm phát 44
2.4.2 H s tng quan gia giá vàng và lm phát 44
2.4.3 Kim đnh đng liên kt gia giá vàng và lm phát 45
2.4.4 Gi thuyt 1: Giá vàng tác đng đn lm phát 45
2.4.5 Gi thuyt 2: Lm phát tác đng đn giá vàng 47
2.4.6 Kt qu kim đnh Granger gia giá vàng và lm phát 49
2.4.7 S tác đng ca t giá USD/VND đ
n mô hình kim đnh 50
Kt lun chng 2 56
CHNG 3: MT S GI Ý CHÍNH SÁCH QUN LÝ TH TRNG
VÀNG

3.1 Chính sách tài chính tin t phù hp 57
3.2 n đnh tâm lý th trng 59
3.3 Xây dng phng án tng lng vàng d tr 63
3.4 Tng cng s qun lý ca NHNN đi vi th trng vàng 64
3.5 Tin ti t do hóa th trng vàng 65
3.5.1 Chính sách nhp khu vàng 65
3.5.2 Chính sách xut khu vàng 66
3.6 Tng b
c tin ti thành lp sàn giao dch vàng quc gia 67
3.7 Hi nhp th trng vàng th gii 67
3.7.1 Kinh doanh vàng theo tiêu chun quc t 68


3.7.2 H tr và to điu kin đ ngành kim hoàn Vit Nam tham gia vào th
trng th gii 68
Kt lun chng 3 69
KT LUN 70
TÀI LIU THAM KHO
PH LC

DANH MC CH VIT TT
CPI Ch s giá tiêu dùng
IMF Qu Tin t Quc t
FED Cc d tr liên bang M
GDP Tng thu nhp quc ni
LSCB Lãi sut c bn
NH Ngân hàng
NHNN Ngân hàng Nhà nc Vit Nam
NHTW Ngân hàng trung ng
NHTM Ngân hàng Thng mi
TTTC Th trng tài chính
TTCK Th trng chng khoán
TTC u t tài chính
KTXH Kinh t xã hi
XH Xã hi
PBOC Ngân hàng nhân dân Trung Hoa
SGE Sàn giao dch vàng Thng Hi
OECD T chc hp tác phát trin kinh t
VN Vi
t Nam
TG Th gii

DANH MC CÁC BNG
Bng Tên bng Trang
2.1 Ma trn hip phng sai gia giá vàng và lm phát 25
2.2 H s tng quan gia giá vàng và lm phát 25
2.3 Kim đnh đng liên kt gia giá vàng và lm phát 26
2.4 Kt qu kim đnh gi thuyt giá vàng tác đng đn lm phát 27
2.5
Kt qu kim đnh LR cho gi thuyt giá vàng tác đng đn
lm phát
27
2.6 Kt qu kim đnh gi thuyt lm phát tác đng đn giá vàng 29
2.7
Kt qu kim đnh LR cho gi thuyt lm phát tác đng đn
giá vàng
30
2.8
Kt qu kim đnh quan h nhân qu gia giá vàng và lm
phát
31
2.9
Kim đnh đng liên kt gia giá vàng, lm phát và t giá
USD/VND
32
2.10
Kt qu kim đnh gi thuyt t giá USD/VND tác đng đn
lm phát

33
2.11
Kt qu kim đnh LR cho gi thuyt t giá USD/VND tác
đng đn lm phát
34
2.12
Kt qu kim đnh gi thuyt t giá USD/VND tác đng đn
s thay đi giá vàng
35
2.13
Kt qu kim đnh LR cho gi thuyt t giá USD/VND tác
đng đn s thay đi giá vàng
36








DANH MC CÁC  TH
 th Tên đ th Trang
1.1
Tc đ tng ca giá vàng, giá du và t l lm phát ca M
trong giai đon 1963 – 2008
6
2.1 Din bin giá vàng th gii theo tháng t tháng 7/1982 – 3/2006 16
2.2 Nhu cu v vàng  Vit Nam 1992 – 2007 17
2.3 Giá vàng TG và giá vàng Vit Nam t nm 1998 đn 2007 18

2.4 T giá đô la M t nm 1998 đn 2007 18
2.5 Giá du th gii t nm 1998 đn 2007 19
2.6 Giá vàng TG, giá vàng VN và t giá USD giai đon 2008-2010 24
2.7 Giá du th gii t nm 2008 đn tháng 3/2010 25
2.8 Tc đ tng cung tin và lm phát 1995-2008 29
2.9  th phân tán ca tc đ tng M2 và lm phát 30
2.10 Tng trng tín dng, cung tin M2 và CPI t 1996 đn 2009 30
2.11
Tng trng tín dng, cung tin M2 và CPI t 01/2007 đn
11/2009
31
2.12 Thay đi CPI so vi cùng k 32
2.13 Thay đi CPI so vi tháng trc 32
24
Mi liên h gia tng trng tín dng vi tng trng kinh t
và lm phát
35











PHN M U
1. S cn thit ca đ tài:

Trong nn kinh t th trng, s phát trin ca th trng vàng có vai trò quan trng,
góp phn xây dng mt TTTC hoàn chnh, b sung thêm kênh đu t cho các nhà
đu t.  Vit Nam, nhng nm gn đây, cùng vi s phát trin ca các b phn
TTTC khác nh TTCK, th trng bt đng sn, th trng vàng cng ngày càng tr
nên sôi đng hn. Song hành vi s gia tng ca s lng các nhà đu t và nhu
cu mua bán vàng, s lng các sàn giao dch vàng cng tng lên mt cách đáng k.
Ngoài các giao dch mua bán vàng di hình thái vt cht, loi hình kinh doanh
vàng phi vt cht, kinh doanh vàng trên tài khon cng đã đc trin khai. Tuy
nhiên, bên cnh nhng thành công hot đng ca th trng vàng cng tn ti nhiu
bt cp, tim n nhiu ri ro và gây bt n cho nn KTXH. c bit trong vài nm
tr li đây, nhng bin đng mnh trên th trng vàng và th trng ngoi hi đã
gây ra không ít khó khn cho các nhà hoch đnh chính sách tin t. Vic ngi dân,
doanh nghip và c các t chc tài chính, trong đó có các NHTM, liên tc chuyn
đi tài sn t VND sang vàng, USD và ngc li đã làm cho th trng tin t tr
nên bt n. Lãi sut huy đng và cho vay VND luôn chu nhng bin đng mnh,
trong khi nhiu NHTM thng xuyên ri vào tình trng thiu thanh khon, điu này
đã gây nh hng không nh đn hot đng kinh doanh và sn xut ca các doanh
nghip.
Theo ngân hàng UBS AG ca Thy S, trong hai tháng đu nm 2011, Trung Quc
đã mua vào 200 tn vàng, góp phn đy giá kim loi quý này lên mc k lc. Theo
s liu ca Hi đng Vàng th gii đa ra ngày 17/02/2011, nhu cu vàng ca
Trung Quc đã tng gp 3 ln trong vòng 10 nm qua. Lm phát tng cao là nguyên
nhân chính khin ngi dân Trung Quc đ xô mua vàng tích tr. Không ch  Vit
Nam và các nc châu Á mà ngay c ngi dân Châu Âu và M cng đang có xu
hng tích tr vàng đ chng chi vi lm phát – Ông Federic Panizzuti, phó ch


tch tp đoàn tinh luyn vàng hàng đu Thy S MKS Financial SA khng đnh.
Vi nhng nhn xét trên có th thy rng lm phát là nguyên nhân làm giá vàng
tng cao. Tuy nhiên cng có quan đim cho rng giá vàng tng cao là mt trong

nhng yu t làm lm phát tng. Mt nghiên cu  M cho thy khi giá vàng tng
thì ngi ta cm thy bt an. Ni s hãi ca ngi M đc đo bng ch s bin
đng ca th trng (VIX - Volatility Index). Nghiên cu này cho thy quan h
nhân qu theo chiu giá vàng tng thì đ hn lon ca nn kinh t tng (vàng tngå
VIX tng). Do đó kim soát đc giá vàng nu không trc tip làm gim lm phát
thì cng làm n đnh tâm lý ngi dân.
Nm 2010 th trng vàng bin đng tht thng vi nhng mc giá k lc liên tip
đc thit lp. Ngày 17/09/2010 ln đu tiên ngi dân chng kin giá vàng trong
nc đt mc giá 30 triu đng/lng, đu tháng 11/2010 đã có lúc lên ti 38 triu
đng/lng. T cui nm 2009 đn ht tháng 12/2010, giá vàng quc t tng 26%
trong khi giá vàng trong nc tng đn 44%. S bin đng ca th trng vàng đã
tác đng không nh đn nn kinh t đc bit trong bi cnh khng hong. Bài toán
vàng, lm phát luôn là vn đ thách thc ca các nhà điu hành chính sách tài chính
ti Vit Nam. Trc tình hình đó, nhiu gii pháp nhm n đnh th trng tin t
nói riêng và kinh t v mô nói chung đã đc đa ra, trong đó có các đ xut v vic
cm mua bán vàng ming trên th trng t do. Khi chính ph đã quyt lit trin
khai gói chính sách bao gm c kim soát th trng vàng và th trng ngoi hi
cng nh chính sách tin t và tài khoá tht cht, chc chn lm phát s gim. Tuy
nhiên, do ngun lc có hn, chính ph nên u tiên cho vic kim soát th trng
vàng hay nên tp trung kim soát tt chính sách tin t và tài khoá nh đã công b?
Trc khi đ xut chính sách thì các chuyên gia kinh t có th tham kho các công
trình nghiên cu v quan h nhân qu gia giá vàng và lm phát, và kim chng
trên s liu thc t ca Vit Nam.
La chn đ tài: “Mi quan h gia giá vàng và lm phát ti Vit Nam”, tác gi
mun nghiên cu mi quan h này ti Vit Nam trong giai đon t nm 2002 đn
nm 2010. Vic kim đnh này s góp phn đánh giá đc hiu qu, tác đng ca


các chính sách mà chính ph đang trin khai đi vi th trng vàng có góp phn
làm gim lm phát và bình n v mô nn kinh t hay không?

2. Mc tiêu nghiên cu:
Phân tích mi quan h gia giá vàng và lm phát ti Vit Nam.
3. i tng và phm vi nghiên cu
i tng: Lm phát, giá vàng.
Phm vi nghiên cu: ti Vit Nam
4. Phng pháp nghiên cu
Lun vn s dng ch yu các phng pháp nh: Phng pháp lch s, phng
pháp so sánh, phng pháp thng kê, phng pháp lun ca d báo nhân qu,
phng pháp phân tích s liu bng hi quy chui d liu thi gian và kim đnh
nhân qu Granger.
Ngoài ra, lun vn còn s dng các tài liu tham kho t báo chí, báo đin t, các
báo cáo ca các t chc tài chính, các quy đnh liên quan đn hot đng kinh doanh
vàng đ thu thp thông tin và s liu.
5. Ý ngha khoa hc và thc tin
Phân tích đc mi quan h gia giá vàng và lm phát ti Vit Nam trên c s s
liu thc t. Trên c s đó, đ xut gi ý gii pháp đ bình n giá vàng thông qua đó
góp phn bình n lm phát.
6. Kt cu ca đ tài
Chng 1: Các bng chng thc nghim v mi quan h gia giá vàng và lm phát.
Chng 2: Xây dng mô hình và kim đnh mi quan h gia giá vàng và lm phát
ti Vit Nam giai đon 2002 – 2010.
Chng 3: Mt s gi ý chính sách qun lý th trng vàng.
Kt lun
Tài liu tham kho
Ph lc

Trang

1

CHNG 1:
CÁC BNG CHNG THC NGHIM V MI QUAN H GIA GIÁ
VÀNG VÀ LM PHÁT
1.1 Vàng là du hiu ch báo và bo him chng li lm phát.
Nghiên cu này c gng điu tra xem liu vàng hay du là ch báo tt hn v
lm phát và c gng tìm ra gia vàng và du, đâu là nhân t cung cp hàng rào
chng li lm phát tt hn  Th Nh K. Các mi quan h lâu dài gia giá du,
vàng và t l lm phát đã đc điu tra bng cách s dng d liu hàng tháng v
giá du, vàng và t l lm phát. Các d liu bao gm các giai đon t ngày
10/02/1994 đn ngày 12/02/2008. Phát hin ca nghiên cu cho thy rng ch s
CPI hin th mt mi tng quan cao vi c giá vàng và giá du. Kt qu cng
cho thy vàng là mt ch s d báo lm phát tt hn so vi du. Nghiên cu kt
lun rng kh nng bo him ri ro lm phát ca c vàng và du ph thuc vào
s tn ti ca mt mi quan h n đnh lâu dài vi t l lm phát, vi lu ý rng
vàng và CPI cng nh giá du và CPI không có quan h đng liên kt có ngha
là không có mi quan h lâu dài gia t l lm phát và giá vàng, giá du.
Sau s sp đ ca h thng Bretton Woods nm 1971, các nhà đu t bt đu
tìm kim các loi tin t làm "ni trú n an toàn". Tuy nhiên các loi tin t an
toàn nht li có liên quan đn nguy c kinh t và chính tr. Vào thi đim đó đu
t vàng hóa ra là mt cách đ t bo him ri ro. Vàng đóng vai trò tin t trong
nhiu th k và không bao gi đc s dng trong quá trình sn xut do đó nó
đã gi sc mua ca nó v lâu dài (Jastram, 1977). Vàng khác vi các tài sn
khác bi vì tim nng đi vi vàng là tính thanh khon cao và nó phn ng vi
nhng thay đi giá (Lawrence, 2003). Hn na, không ging nh các hàng hóa
khác, vàng đc sn xut đ tích ly, tt c s vàng đã tng đc khai thác vn
còn tn ti đn ngày hôm nay (Ranson và Wainwright, 2005). Bi vì vàng không
phi là đu vào ngành công nghip chính, giá c tng đi ca nó không thay
đi theo chu k kinh doanh (Ranson và Wainwright, 2005).
Trang

2

Hi đng Vàng Th gii (2005) tuyên b vàng là mt hàng rào hiu qu chng
lm phát, có tng quan nghch vi đng đô la M và do đó là tin t trú n
chng li lm phát tt. Nu vàng là hàng rào hoàn ho trong ni b mt quc gia
thì giá vàng tính theo đng tin trong nc đó nên tng  mc tng t nh ch
s giá trong nc. Nu vàng là hàng rào hoàn ho bên ngoài mt quc gia thì giá
vàng tính theo đng tin nc đó nên tng cùng mt t l tng t nh t giá
ca nc đó. Vàng đc coi là mt hàng rào chng li lm phát nu nhng thay
đi trong li nhun trên đu t vàng có th bù đp đc nhng thay đi trong
mc giá chung ca mt quc gia c th.
Sherman (1986), Jaffe (1989), Chua và cng s (1990) đã chng minh rng vàng
cung cp li ích cho vic đa dng hoá. Ariovich (1983), Aggarwal và cng s
(1992), Dooley và cng s (1995) ch ra rng vàng là mt hàng rào hiu qu
chng li lm phát, tình trng bt n chính tr và ri ro tin t.
Laurent (1994) điu tra các mi quan h gia giá vàng và ch s giá bán buôn 
M và kt lun rng giá vàng và ch s giá bán buôn có quan h tng ng cht
ch t nm 1888 đn nm 1992. Tuy nhiên giá vàng đc tìm thy bin đng
hn so vi ch s giá bán buôn trong ngn hn. Garner (1995) kim tra các tín
hiu bc ngot ca giá vàng trong giai đon 1960-1995 ti Hoa K đ xem giá
vàng có phi là ch báo tt v lm phát. Mahdavi và Zhou (1997) so sánh giá
vàng và giá hàng hóa, đâu là ch s lm phát hàng đu bng cách áp dng
phng pháp đng liên kt qua các thi k 1958:Q1-1994:Q4 và 1970:Q1-
1994:Q4. Kt qu nghiên cu cho thy giá vàng có th là ch báo lm phát tt
ph thuc vào khong thi gian kim tra. Harmston (1998) xây dng sc mua
ca các ch s vàng bng cách chia các ch s vàng cho các ch s giá bán buôn
và so sánh các ch s này vi nhau gia các nc M, Anh, Pháp, c và Nht
Bn trong nhng khong thi gian khác nhau. Nghiên cu ca ông khng đnh
rng vàng là ni trú n hiu qu chng li lm phát lâu dài. Gosh và cng s
(2002) cng kt lun rng có mt mi quan h lâu dài gia giá vàng và ch s giá

bán buôn ca M bng cách s dng d liu hàng tháng 1976-1999 vi k thut
Trang

3

đng liên kt. Ranson và Wainright (2005) áp dng phng pháp bình phng
bé nht (OLS) đ xem liu du hay giá vàng là ch báo tt hn v lm phát và lãi
sut không d kin trc đc. Nghiên cu kt lun rng giá vàng tt hn so vi
giá du trong vai trò là yu t d báo lm phát nm ti.
D liu s dng trong phân tích đc ly t tháng 01/1996 đn tháng 02/2008
vi 146 quan sát. D liu bao gm các quan sát hàng tháng ca giá vàng, giá du
và t l lm phát da trên ch s giá tiêu dùng thu đc t Istanbul Gold
Exchange, Ngân hàng Trung ng ca nc Cng hòa Th Nh K và Reuters.
 đánh giá đ mnh ca mi quan h gia giá vàng và t l lm phát, du và t
l lm phát, phng pháp đn gin nht là nhìn vào cu trúc tng quan ca các
nhân t đc đo bng h s tng quan. Kim đnh nghim đn v và tiêu chun
ADF đc áp dng cho chui s liu giá vàng, giá du và ch s giá tiêu dùng đ
xem xét các thuc tính tnh ca chúng.
Kt qu nghiên cu thc nghim cho thy CPI có liên quan cht ch vi c giá
vàng và giá du vi thc t là vàng có tng quan vi ch s CPI nhiu hn so
vi giá du. Các kh nng bo him ri ro lm phát ca vàng và du ph thuc
vào s tn ti ca mt mi quan h n đnh lâu dài gia t l lm phát và giá
vàng, giá du. Tuy nhiên, kim đnh đng liên kt khng đnh rng giá vàng và
CPI cng nh giá du và CPI không có quan h đng liên kt, có ngha là không
có mi quan h lâu dài gia t l lm phát và giá vàng, giá du.
1.2 Lm phát gây nên s tng giá ca vàng.
im mi ca bài nghiên cu này là tin hành phân tích v mi quan h đng
liên kt và đng b hoá gia th trng vàng và du giao ngay cng nh giao
sau. Tác gi đa ra khung khái nim rng khi giá du tng, to sc ép làm tng
lm phát, điu này thúc gic các nhà đu t đu t vào vàng đ chng li lm

phát. Bài nghiên cu cng kim tra mi liên h dài hn gia giá vàng và giá du
trên th trng giao sau  các k hn thanh toán khác nhau và chng c làm
sáng t mi quan h đng liên kt. iu này hàm ý rng: (a) các nhà đu t s
dng th trng vàng làm công c chng li lm phát, và (b) th trng du có
Trang

4

th đc s dng đ d đoán giá th trng vàng, vì vy hai th trng này đu
cùng không hiu qu.
Các tài liu v th trng vàng, bao gm c th trng vàng giao sau, đã bao ph
mt s lnh vc nghiên cu khác nhau. Ball và đng s (1985) kim tra các hành
vi giá hi t trên th trng vàng giao sau và h đã tìm thy s tn ti ca hi t
giá. Bertus và Stanhouse (2001) tìm kim bong bóng giá trong giá vàng tng
lai và s dng phân tích nhân t nng đng, đã không th tìm thy chng c ca
bong bóng đu c hp lý. Cai và đng s (2001) xem xét các yu t trong bin
đng li nhun hng ngày ca các hp đng vàng giao sau và thy rng trong s
23 thông báo v kinh t v mô ca M, báo cáo vic làm, GDP, CPI, và thu nhp
cá nhân có tác đng ln đn bin đng li nhun ca vàng. Ciner (2001) xem xét
các mi quan h dài hn gia giá vàng và giá bc và không tìm thy mi quan h
trong dài hn gia giá ca hai kim loi này. Phát hin ca ông mâu thun vi
nhng nghiên cu trc đó ca Adrangi và đng s (2002), Wahab và đng s
(1994), Escribano và Granger (1998), tt c nhng ngi này đu tìm thy quan
h đng liên kt gia giá vàng và bc giao sau. Bailey (1998) nghiên cu tác
đng ca cung tin đi vi s bt n ca th trng vàng và thy rng s bin
đng ca vàng gia tng khi tc đ tng trng ca cung tin cao hn mong đi.
Cùng mch suy ngh, Christie – David và đng s (2000) phân tích tác đng ca
các tin tc v mô phát ra đi vi giá vàng và giá bc, và h thy rng giá vàng
phn ng khá mnh đi vi tin CPI.
Th trng vàng đã có s tng giá khá vng chc trong sut thp k qua. in

hình trong sut giai đon 2002 – 2008 mc tng giá ca vàng trung bình hàng
nm khong 18.5%. Cùng trong thi gian đó, giá du cng tng khá mnh, 
mc trung bình 53.9%. iu này đa ra câu hi: phi chng th trng du đang
dn dt th trng vàng? Nu điu này xy ra, có ngha là giá du có th đc s
dng đ d đoán giá ca th trng vàng và ngc li. iu này cng có ngha là
có s không hiu qu trong c hai th trng.
Trang

5

Mi liên h gia th trng vàng và du có th gii thích tt nht thông qua các
kênh lm phát. Khi giá du tng cao thì mc giá chung cng tng (xem thêm
Hunt, 2006; Hooker, 2002). Khi mc giá chung (hay lm phát) tng, giá vàng
cng tng do vàng cng là mt loi hàng hoá. iu này m ra kh nng là vàng
có th đc s dng đ chng li lm phát (xem thêm Jaffe, 1989). Melvin và
Sultan (1990) cho rng có mt kênh khác đ thit lp mi quan h gia th
trng vàng và du. Lun đim chính ca h là giá du tác đng ti giá vàng
thông qua kênh doanh thu xut khu. V c bn vàng là mt phn ca kênh đu
t d tr quc t ca mt vài quc gia bao gm c các quc gia xut khu du,
h lp lun rng nu có mt cú sc dn ti mong đi vic mua vàng thì d kin
trong tng lai giá vàng s tng lên. Khi giá du tng, nhng nhà xut khu du
thu li t vic du tng, Melvin và Sultan (1990) lp lun rng điu này s có
th tác đng đn giá vàng, min là vàng bao gm mt phn quan trng trong
danh mc đu t tài sn ca nhng nhà xut khu du (liên quan đn các quc
gia khác) và h s mua vàng tng ng vi s giàu có ca mình. iu này s
dn đn s gia tng nhu cu v vàng và vàng s tng giá. Do đó giá du tng cao
kéo theo s tng giá ca vàng.
Bài nghiên cu đa ra ba gi thuyt:
Gi thuyt 1: s tng giá ca du gây ra lm phát
Gi thuyt 2: lm phát gây nên s tng giá ca vàng

Gi thuyt 3: nu gi thuyt 2 là đúng thì s tng giá du gây ra s tng giá
ca vàng.
D liu đc s dng là giá vàng và giá du giao ngay hàng nm trong giai đon
1963-2008 đi vi nc M. Giá du là trung bình giá xng du ca th gii,
trong khi giá vàng đc đo lng bi đn v tính USD/Oz. T l lm phát đc
tính toán t tc đ tng trng ca ch s giá tiêu dùng (CPI). Ba d liu này c
th là giá vàng, giá du trung bình và CPI đc ly t thng kê tài chính quc t,
đc xut bn bi qu tin t quc t.
Trang

6

 th 1.1: Tc đ tng ca giá vàng, giá du và t l lm phát ca M trong giai
đon 1963-2008

Các quan sát chính là tc đ tng trng ca giá du và giá vàng giao ngay di
chuyn rt cht ch vi nhau, trong khi lm phát n đnh mà không có s chênh
lch đáng k so vi tc đ tng ca giá vàng và giá du. Vì vy, mi quan h
gia lm phát và giá du; lm phát và giá vàng rõ ràng không phi là đ ho.
Tác gi xác nhn điu này da vào kinh nghim sau đó bng cách tip cn
phng pháp bình phng nh nht. Liên quan đn ba gi thuyt tho lun 
trên, bài nghiên cu đa ra ba mô hình hi quy tng ng vi tng gi thuyt
nh sau:
Gi thuyt 1: 
t
= 
0
+ 
1
goil

t
+ 
t
Gi thuyt 2: ggold
t
= 
0
+ 
1

t
+ µ
t
Gi thuyt 3: ggold
t
= 
0
+ 
1
goil
t
+ 
t
Trang

7

Trong đó , goil, ggold là tc đ tng trng ca CPI (lm phát), bình quân giá
du, và giá vàng. S d ca nhng mô hình này đc xác đnh tng ng là , µ,
và .

Kt qu ca phng pháp c lng bình phng nh nht (OLS) tng ng
vi ba gi thuyt nh sau:

t
= 0.039 + 0.041goil
t
+ 
t
(10.759) (3.358)
ggold
t
= -0.064 + 3.119
t
+ µ
t
(-1.162) (2.870)
ggold
t
= 0.039 + 0.365goil
t
+ 
t
(1.430) (3.842)
Kt qu thc nghim trong ngn hn h tr cho nhng gi thuyt tho lun trên
v mi quan h gia giá vàng và giá du; nói cách khác, kt qu tìm thy s h
tr cho c ba gi thuyt. Tóm li: (a) s gia tng giá du gây ra lm phát, (b) s
gia tng lm phát dn đn s tng giá ca vàng, và (c) s tng giá ca du làm
cho vàng tng giá.
Mt vài nghiên cu đã kim tra mi quan h gia giá vàng và các bin kinh t v
mô khác, ví d nh lm phát cng đc tìm thy có ý ngha thng kê đáng k và

có mi quan h cùng chiu vi giá vàng. Mt nghiên cu khác ca Jaffe (1989)
nghiên cu v mi quan h gia lm phát và li nhun ca vàng s dng s liu
hàng tháng trong giai đon t tháng 9/1971 đn tháng 6/1987. Da trên phng
pháp c lng bình quân nh nht (OLS), ông thy rng trung bình ch s giá
tng 1% kéo theo giá vàng thay đi khong 2.95%. Kt qu ca bài nghiên cu
này cng tng t - tác gi tìm thy s tác đng khong 3.1% - mc dù c mu
đc s dng trong hai nghiên cu khác nhau hoàn toàn. C mu bài nghiên cu
s dng là t nm 1963 – 2008 cng là c mu mi nht và đc xem xét trong
giai đon gn đây v s tng giá đáng k ca giá vàng.
Bài nghiên cu này đóng góp thêm vào nghiên cu th trng giao sau bng
cách kim tra các mi quan h dài hn gia giá du và giá vàng giao ngay và
Trang

8

giao sau  các k hn khác nhau. Các lý thuyt đng lc cho mi quan h này
bt ngun t vic các nhà đu t s dng th trng vàng đ chng li lm phát.
S dng phng pháp đng liên kt, nghiên cu cho thy th trng vàng và th
trng du giao ngay cng nh là giao sau có s liên kt cht ch trong k hn
10 tháng. Phát hin này hàm ý rng các nhà đu t s dng th trng vàng nh
mt hàng rào chng li lm phát. Nó cng ng ý rng th trng du có th đc
s dng đ d đoán giá th trng vàng và ngc li, do đó c hai th trng này
cùng không hiu qu.
1.3 S tác đng ca giá vàng đi vi lm phát
S dng d liu ca 14 quc gia trong giai đon 1994-2005, nghiên cu tìm thy
giá vàng đem li thông tin đáng k cho vic d báo lm phát trong tng lai đi
vi mt s nc, đc bit là nhng nc đã áp dng chính sách lm phát mc
tiêu chính thc.
Mt s ch s hàng đu đc theo dõi bi các ngân hàng trung ng và các c
quan khác trong nn kinh t đ d báo t l lm phát. Giá các tài sn tài chính

cng đc tìm thy hu ích đi vi thuc tính ch báo hàng đu ca lm phát vì
t sut sinh li ca chúng đã tính đn lm phát k vng, nhng sc mnh d
đoán ca các tài sn tài chính ch đc tìm thy trong mt s giai đon và đi
vi mt s nc nht đnh, xem thêm kho sát ca Stock và Watson (2003).
Trong s tài sn tài chính đó, có th k đn giá vàng. Trong thc t, vàng thng
đc phân tích vi vai trò là hàng hoá, nhng không ging các hàng hóa thông
thng khác, vàng có s khác bit lch s, vàng đã và đang đc s dng đ bo
tn giá tr và là ni trú n đ chng li lm phát. Nu xem vàng là mt loi tài
sn tài chính, vàng có th đc k vng đ xác đnh là nhân t d báo hàng đu
cho lm phát. Các nghiên cu gn đây đã kim tra các ch báo hàng đu khác
nhau cho lm phát, nh là nghiên cu ca Stock và Watson (1999), Cecchetti,
Chu và Steindel (2000), Boivin và Ng (2006) và Banerjee và Marcellino (2006)
đã không xem là giá vàng nh là mt ng c viên ca ch báo hàng đu. Tuy
nhiên, vi s đng thun chung đang ni lên t nhng nghiên cu này cho thy
Trang

9

rng rt khó khn đ tìm mt ch s hàng đu cho lm phát mà có th th hin tt
bc ngu nhiên (random walk), nên vic xem xét giá vàng ti thi đim này có
th là mt quyt đnh đáng giá.
Vàng là mt tài sn đc bit, vì vàng va là mt loi hàng hóa, ví d trong vic
sn xut đ trang sc và các thit b công nghip, va là tài sn tài chính, ni nó
có th đc s dng nh đ bo tn giá tr. Vàng không có đi th trong vic
làm tài sn đ bo tn giá tr sau cùng, vì nó có mt li th tâm lý hn các tài
sn khác xut phát t vic s dng nó cho mc đích này bao trùm nhiu th k
qua.
Bài nghiên cu này mong mun thit lp đc vi nhng chuyn đng trong giá
vàng, vi mt mc đ nào đó, có th d báo đc mc đ lm phát trong tng
lai. V lý thuyt, s gia tng k vng lm phát làm gim sc mua ca đng tin,

do đó, s có tâm lý tìm đn vàng đ bo tn giá tr. iu này s làm tng nhu cu
vàng, khin giá vàng tng cao, do đó, giá vàng càng cao là tín hiu cho thy t l
lm phát cao hn trong tng lai. Lu ý rng, đi vi bt k quc gia c th, t
l lm phát đc tính bng cách s dng giá tr đng ni t. Vì là mt ni trú n
chng li lm phát, các nhà đu t phi xem xét t l li nhun t vàng th hin
bng đn v đng ni t. Bi vì giá vàng đc xác đnh ti các th trng th
gii và đc đnh giá bng USD, nên giá vàng trc ht phi đc nhân bi t
giá hi đoái hin hành trc khi tính toán t sut sinh li ca nó.
Trong nghiên cu này s dng d liu hàng tháng kéo dài trong giai đon t
tháng 09/1994 đn tháng 12/2005 ca 14 quc gia. D liu giá vàng đc s
dng là giá vàng hàng tháng đc tính trung bình t giá hàng ngày vi đn v
tính USD/Oz. T l lm phát đc tính bng s dng ch s giá tiêu dùng ca
các nc. T giá hi đoái đc ly t ngun d liu thng kê tài chính quc t
ca IMF.
Kt qu thc nghim ca nghiên cu cho thy giá vàng có th d báo tt cho
lm phát đi vi nhiu nc vi khong thi gian lên đn hai nm. Kt qu
nghiên cu cho thy:
Trang

10

- Giá vàng là mt ch s thng kê đáng k nht đi vi các nc OECD đã
thông qua chính sách lm phát mc tiêu. C th nu giá vàng th gii tng
10% thi gian này, t l lm phát ti Canada s tng 0,25% trong 12 tháng k
tip. Ti New Zealand, quc gia đu tiên đã thc hin chính sách lm phát
mc tiêu, 10% gia tng ca giá vàng th gii s dn đn mt s gia tng
1,1% trong t l lm phát trong 24 tháng ti, nu t giá vn không đi.
- i vi các nc OECD không thông qua chính sách lm phát mc tiêu
chính thc, nh Nht Bn và M, nghiên cu cho thy sc mnh gii thích
ca vàng đi vi lm phát nói chung là yu hn. Vàng là mt yu t d báo

quan trng ca lm phát  M trong vòng mt nm mc dù mc đ phù hp
ca phng trình này là tng đi khiêm tn. Vàng không cho thy đc yu
t d báo đi vi lm phát ti Nht Bn.
- i vi các nc ngoài nhóm OECD, vàng là du hiu chính xác cho lm
phát ti Trung Quc trong khong thi gian t 6 tháng đn 1 nm. C th
vàng tng giá 10% s kéo theo t l lm phát ti Trung Quc tng 1.2% trong
12 tháng tip theo; tuy nhiên, cht lng ca các d báo này có th b nh
hng bi t giá hi đoái ca Trung Quc, đc c đnh trong sut phn ln
ca mu thi gian nghiên cu.
Mt so sánh sâu hn ca giá vàng vi các ch s lm phát khác cho Canada
chng t vàng vn còn ý ngha thng kê khi đc ghép đôi vi các bin khác,
chng hn nh tin, khong cách sn lng, lm phát ca M hoc giá du.
1.4 Tác đng ca s thay đi trong lm phát k vng đn giá vàng.
Bài nghiên cu này xem xét nhng thay đi trong lm phát k vng tác đng
đn giá vàng giao ngay nh th nào. Các bài báo tài chính thng đ cp đn
vic giá vàng chu nh hng bi nhng thay đi trong lm phát k vng. Bài
nghiên cu này xem xét và kim tra thc nghim lý thuyt trên c s mi quan
h gi thuyt. Nó cng cho thy rng c s lý thuyt cho mi quan h này là
không rõ ràng. Nhng ngi ng h lý thuyt hiu ng lm phát k vng lp
lun rng nu lm phát k vng tng lên, các nhà đu t s mua vàng đ đu c
Trang

11

trên s tng giá ca vàng hoc đ chng li s mt giá ca đng tin pháp đnh.
Dù bng cách nào các áp lc mua vàng s gây ra mt s gia tng giá vàng ngay
lp tc. Bài nghiên cu này cng xem xét tác đng ca lm phát đn lãi sut và
chi phí ca vic gi vàng. S gia tng trong lm phát k vng s làm giá vàng
tng cao hn, tuy nhiên nó cng làm cho lãi sut tng lên và vì vy làm gia tng
chi phí ca vic gi vàng. Bt k li nhun đu c nào t vic gi vàng trong

sut thi k lm phát s b trit tiêu bi chi phí ca vic nm gi vàng cao hn
(ví d chi phí lãi sut cao hn). Theo đó, s không có đng c cho vic mua
vàng và vàng vì vy s không phn ng vi nhng thay đi ca lm phát k
vng.
Có rt nhiu bài nghiên cu hc thut cng nh các bài báo tài chính đi sâu
nghiên cu tính hiu qu ca th trng vàng và phm vi mà vàng cng nh các
tài sn khác có liên quan đn vàng cung cp c hi đa dng hóa tt hn là đu t
vào c phiu. Mt cách mà nhà đu t thng đu t vào vàng là c gng tiên
đoán nhng thay đi trong lm phát k vng và sau đó mua vàng vi d đoán
lm phát k vng s lên và ngc li s bán vàng khi d đoán lm phát k vng
s gim xung. Các bài báo tài chính ch ra rng có nhng bng chng đáng k
cho thy có mt mi quan h mnh m gia lm phát k vng và giá vàng. Các
nhà phân tích th trng thng cho là nhng thay đi đáng k trong giá vàng do
tác đng ca thay đi trong lm phát k vng. Alan Greenspan, cu ch tch Cc
d tr liên bang M đã nhn xét rng vàng là “mt ch s rt tt” ca lm phát
và rt có ích trong cuc chin chng li lm phát.
Mc dù có đc s công nhn rng rãi v mi quan h gia lm phát và giá
vàng, tuy nhiên không có bng chng thc nghim thuyt phc đ h tr nó.
Garner (1995) xem xét nm yu t d báo hàng đu cho lm phát, trong đó có
vàng. Kt qu là ông ch tìm thy s h tr yu duy nht cho sc mnh d đoán
ca các ch s. Mahdavi và Zhou (1997) kim tra phm vi mà giá vàng và giá
các loi hàng hóa khác trong vic d đoán lm phát, và h kt lun rng s đóng
góp ca vàng đi vi vic d đoán lm phát là không có ý ngha thng kê.
Trang

12

Cecchetti, Chu, và Steindel (2000) cho thy rng khi bao gm vàng trong các ch
s hàng đu d báo lm phát thì kt qu kim đnh ca mô hình có h s âm,
ngha là giá vàng tng cao hn có liên quan đn lm phát thp hn – hoàn toàn

ngc li vi gi thit ban đu.
Trong bài nghiên cu này s dng nhng thay đi bt ng ca ch s giá tiêu
dùng (CPI) nh là đi din cho nhng thay đi bt ng ca lm phát k vng.
Bt c khi nào có s thay đi bt ng ca ch s CPI, gii tài chính cho rng các
nhà phân tích s xem xét li d báo ca h v lm phát trong tng lai. Ví d,
nu ch s CPI bt ng tng mnh thì s đc hiu là lm phát s cao hn trong
tng lai. Do ngun vn cn thit đ đu t vào vàng đòi hi các qu phi t b
vic đu t vào các tài sn khác, nên chi phí đu t vào vàng là chi phí c hi
đu t ca các qu vào các tài sn khác vi cùng mc đ ri ro. Nhng nghiên
cu trc đó cho thy rng vàng và nhng tài sn khác liên quan đn vàng (nh
các công ty khai thác vàng và các qu tng h) hoc là không có tng quan
hoc là tng quan âm và rt yu vi các ch s ca th trng. Vì các nghiên
cu cho thy rng vàng có h s  = 0 (hoc xoay quanh mc 0), t l phi ri ro
là mt mc có th chp nhn đc đi vi chi phí ca vic nm gi vàng. Bài
nghiên cu này xem xét tác đng ca nhng thay đi ca lm phát k vng vi
chi phí gi vàng bng cách đo lng tác đng ca nhng thay đi bt ng ca
ch s CPI vi nhng trái phiu chính ph M đn hn ti các k hn 1, 2, 3, 5,
7, 10 nm. Mt mi quan h dng đáng k ch ra rng chi phí ca vic nm gi
vàng s tng lên cùng vi mc tng ca lm phát k vng.
Bài nghiên cu trình bày hai lý thuyt khác nhau nhng có cùng mc đích gii
thích mi quan h gia lm phát k vng và giá vàng. Gi thuyt đu c lp lun
rng nhng thay đi ca lm phát k vng s làm cho giá vàng thay đi tc thi.
Gi thuyt chi phí thc hin lp lun rng lm phát k vng càng cao s làm cho
lãi sut tng cao hn (hiu ng Fisher). Lãi sut tng cao s làm cho chi phí ca
vic nm gi đu t vào vàng tng cao hn và trit tiêu đi phn nào li nhun
nhn đc t vic đu c vàng. Theo đó, gi thuyt chi phí thc hin d đoán
Trang

13

rng giá vàng s không thay đi khi lm phát k vng thay đi. Mi quan h này
đc kim tra bng cách s dng nhng thay đi bt ng ca ch s CPI nh là
thc đo ca thay đi trong lm phát k vng, Kt qu cho thy rng nhng thay
đi bt ng ca ch s CPI không có tác đng đn giá vàng.
Nhng kt lun đc rút ra t bài nghiên cu:
- Giá vàng không thay đi nh là kt qu ca nhng thay đi trong k vng v
lm phát trong tng lai. Nhng bài báo tài chính thng gn cht s thay
đi ca giá vàng vi nhng thay đi trong lm phát k vng có th đã sai
lm.
- Thm chí nu mt nhà đu t có tm nhìn xa hoàn ho và bit rng lm phát
trong tng lai s khác bit đáng k vi k vng ca th trng, thì nhà đu
t đó cng không th thit lp đc s đu c có li nhun t th trng
vàng đ đc li t nhng thông tin đó. Tuy nhiên nhà đu t có th tìm
kim đc li nhun đu c t th trng trái phiu, hay nói cách khác, nhà
đu t nên s dng th trng trái phiu đ đu c trên s thay đi ca lm
phát k vng thay vì là s dng th trng vàng.
- Cui cùng, không th xác đnh đc lm phát k vng ca th trng bng
cách xem xét giá vàng giao ngay.
KT LUN CHNG 1
Vi nhng bng chng thc nghim ca nhng nghiên cu tin đ trên th gii v
mi quan h gia giá vàng và lm phát, có th cho thy rng giá vàng và lm phát
tn ti mt mi quan h tác đng qua li và trong mt s trng hp có th s dng
giá vàng đ làm ch s d báo lm phát trong tng lai.






Trang

14

CHNG 2:
XÂY DNG MÔ HÌNH VÀ KIM NH MI QUAN H GIA GIÁ VÀNG
VÀ LM PHÁT TI VIT NAM GIAI ON 2002-2010
2.1 Các yu t tác đng đn giá vàng và lm phát
2.1.1 Các yu t tác đng đn giá vàng:
- Th nht, nhng thay đi v chính sách tin t cùng vi nhng bin đng
chính tr trên th gii nh chin tranh, khng b…làm thay đi giá tr ca
USD.
- Th hai, giá du tng cao, chi phí nhiên liu cho sn xut tng, hàng hóa tng
giá, dn ti tình trng lm phát, kéo theo đó là s mt giá ca đng USD.
- Th ba, sn lng ca các công ty khai thác vàng gim, nh hng ti ngun
cung trong lúc nhu cu s dng vàng ngày mt tng nht là  các th trng
mi ni nh Trung Quc và n .
- Th t, đng thái ca gii đu t và các qu tin t cng nh các quc gia
trên th gii tng t l d tr vàng.
2.1.2 Các yu t tác đng đn lm phát:
Lm phát v thc cht là s mt giá ca đng tin so vi hàng hóa, dch v, vi
nguyên nhân chung là s mt cân đi gia tng cung và tng cu, mà biu hin ca
nó là mt cân đi tin – hàng. Nguyên nhân ch yu ca lm phát bao gm nhng
yu t tác đng đn hai v ca quan h cân đi này, tc là các yu t tác đng đn
tng cung – hàng hóa và các yu t tác đng đn tng cu – tin.
Tin t là nguyên nhân trc tip ca lm phát. Tc đ tng d n tín dng cao gp
nhiu ln tc đ tng GDP. Nm 2010 so vi nm 2000, tín dng cao gp trên 13,7
ln, trong khi GDP ch gp trên 2 ln; h s gia tc đ tng ca tín dng và ca
GDP lên đn trên 6,2 ln-mt h s rt cao. Do vy, d n tín dng/GDP đã  mc
khong 125%, cao gp đôi con s tng ng ca nhiu nc. Cùng vi tng trng
tín dng là tng trng tng phng tin thanh toán, mà tng phng tin thanh

toán ca Vit Nam không ch là tin đng mà còn có vàng, có ngoi t.