Mối quan hệ giữa vàng và lạm phát tại Việt Nam

Trang

1

CHƯƠNG 1:
CÁC BẰNG CHỨNG THỰC NGHIỆM VỀ MỐI QUAN HỆ GIỮA GIÁ
VÀNG VÀ LẠM PHÁT
1.1 Vàng là dấu hiệu chỉ báo và bảo hiểm chống lại lạm phát.
Nghiên cứu này cố gắng điều tra xem liệu vàng hay dầu là chỉ báo tốt hơn về
lạm phát và cố gắng tìm ra giữa vàng và dầu, đâu là nhân tố cung cấp hàng rào
chống lại lạm phát tốt hơn ở Thổ Nhĩ Kỳ. Các m
ối quan hệ lâu dài giữa giá dầu,
vàng và tỷ lệ lạm phát đã được điều tra bằng cách sử dụng dữ liệu hàng tháng về
giá dầu, vàng và tỷ lệ lạm phát. Các dữ liệu bao gồm các giai đoạn từ ngày
10/02/1994 đến ngày 12/02/2008. Phát hiện của nghiên cứu cho thấy rằng chỉ số
CPI hiển thị một mối tương quan cao với cả giá vàng và giá dầu. Kết quả cũng
cho thấy vàng là một ch
ỉ số dự báo lạm phát tốt hơn so với dầu. Nghiên cứu kết
luận rằng khả năng bảo hiểm rủi ro lạm phát của cả vàng và dầu phụ thuộc vào
sự tồn tại của một mối quan hệ ổn định lâu dài với tỷ lệ lạm phát, với lưu ý rằng
vàng và CPI cũng như giá dầu và CPI không có quan hệ đồng liên kết có nghĩa
là không có mối quan hệ lâu dài giữ
a tỷ lệ lạm phát và giá vàng, giá dầu.
Sau sự sụp đổ của hệ thống Bretton Woods năm 1971, các nhà đầu tư bắt đầu
tìm kiếm các loại tiền tệ làm "nơi trú ẩn an toàn". Tuy nhiên các loại tiền tệ an
toàn nhất lại có liên quan đến nguy cơ kinh tế và chính trị. Vào thời điểm đó đầu
tư vàng hóa ra là một cách để tự bảo hiểm rủi ro. Vàng đóng vai trò tiền tệ trong
nhiều thế kỷ
và không bao giờ được sử dụng trong quá trình sản xuất do đó nó
đã giữ sức mua của nó về lâu dài (Jastram, 1977). Vàng khác với các tài sản
khác bởi vì tiềm năng đối với vàng là tính thanh khoản cao và nó phản ứng với

những thay đổi giá (Lawrence, 2003). Hơn nữa, không giống như các hàng hóa
khác, vàng được sản xuất để tích lũy, tất cả số vàng đã từng được khai thác vẫn
còn tồn tại đến ngày hôm nay (Ranson và Wainwright, 2005). Bởi vì vàng không
phải là đầu vào ngành công nghiệ
p chính, giá cả tương đối của nó không thay
đổi theo chu kỳ kinh doanh (Ranson và Wainwright, 2005).
Trang

2

Hội đồng Vàng Thế giới (2005) tuyên bố vàng là một hàng rào hiệu quả chống
lạm phát, có tương quan nghịch với đồng đô la Mỹ và do đó là tiền tệ trú ẩn
chống lại lạm phát tốt. Nếu vàng là hàng rào hoàn hảo trong nội bộ một quốc gia
thì giá vàng tính theo đồng tiền trong nước đó nên tăng ở mức tương tự như chỉ
số giá trong nước. Nếu vàng là hàng rào hoàn hảo bên ngoài một quốc gia thì giá
vàng tính theo đồ
ng tiền nước đó nên tăng cùng một tỷ lệ tương tự như tỷ giá
của nước đó. Vàng được coi là một hàng rào chống lại lạm phát nếu những thay
đổi trong lợi nhuận trên đầu tư vàng có thể bù đắp được những thay đổi trong
mức giá chung của một quốc gia cụ thể.
Sherman (1986), Jaffe (1989), Chua và cộng sự (1990) đã chứng minh rằng vàng
cung cấp lợi ích cho việc đa dạng hoá. Ariovich (1983), Aggarwal và cộng s
ự
(1992), Dooley và cộng sự (1995) chỉ ra rằng vàng là một hàng rào hiệu quả
chống lại lạm phát, tình trạng bất ổn chính trị và rủi ro tiền tệ.
Laurent (1994) điều tra các mối quan hệ giữa giá vàng và chỉ số giá bán buôn ở
Mỹ và kết luận rằng giá vàng và chỉ số giá bán buôn có quan hệ tương ứng chặt
chẽ từ năm 1888 đến năm 1992. Tuy nhiên giá vàng được tìm thấy biến động
hơn so với chỉ
số giá bán buôn trong ngắn hạn. Garner (1995) kiểm tra các tín

hiệu bước ngoặt của giá vàng trong giai đoạn 1960-1995 tại Hoa Kỳ để xem giá
vàng có phải là chỉ báo tốt về lạm phát. Mahdavi và Zhou (1997) so sánh giá
vàng và giá hàng hóa, đâu là chỉ số lạm phát hàng đầu bằng cách áp dụng
phương pháp đồng liên kết qua các thời kỳ 1958:Q1-1994:Q4 và 1970:Q1-
1994:Q4. Kết quả nghiên cứu cho thấy giá vàng có thể là chỉ báo lạm phát tốt
phụ thuộc vào khoảng thời gian kiểm tra. Harmston (1998) xây dựng sức mua
của các chỉ
số vàng bằng cách chia các chỉ số vàng cho các chỉ số giá bán buôn
và so sánh các chỉ số này với nhau giữa các nước Mỹ, Anh, Pháp, Đức và Nhật
Bản trong những khoảng thời gian khác nhau. Nghiên cứu của ông khẳng định
rằng vàng là nơi trú ẩn hiệu quả chống lại lạm phát lâu dài. Gosh và cộng sự
(2002) cũng kết luận rằng có một mối quan hệ lâu dài giữa giá vàng và chỉ số giá
bán buôn của Mỹ bằng cách sử dụng dữ
liệu hàng tháng 1976-1999 với kỹ thuật
Trang

3

đồng liên kết. Ranson và Wainright (2005) áp dụng phương pháp bình phương
bé nhất (OLS) để xem liệu dầu hay giá vàng là chỉ báo tốt hơn về lạm phát và lãi
suất không dự kiến trước được. Nghiên cứu kết luận rằng giá vàng tốt hơn so với
giá dầu trong vai trò là yếu tố dự báo lạm phát năm tới.
Dữ liệu sử dụng trong phân tích được lấy từ tháng 01/1996 đến tháng 02/2008
với 146 quan sát. Dữ liệu bao gồm các quan sát hàng tháng của giá vàng, giá dầu
và tỷ
lệ lạm phát dựa trên chỉ số giá tiêu dùng thu được từ Istanbul Gold
Exchange, Ngân hàng Trung ương của nước Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ và Reuters.
Để đánh giá độ mạnh của mối quan hệ giữa giá vàng và tỷ lệ lạm phát, dầu và tỷ
lệ lạm phát, phương pháp đơn giản nhất là nhìn vào cấu trúc tương quan của các
nhân tố được đo bằng hệ số tương quan. Kiểm định nghiệm đơn vị và tiêu chuẩ

n
ADF được áp dụng cho chuỗi số liệu giá vàng, giá dầu và chỉ số giá tiêu dùng để
xem xét các thuộc tính tĩnh của chúng.
Kết quả nghiên cứu thực nghiệm cho thấy CPI có liên quan chặt chẽ với cả giá
vàng và giá dầu với thực tế là vàng có tương quan với chỉ số CPI nhiều hơn so
với giá dầu. Các khả năng bảo hiểm rủi ro lạm phát của vàng và dầu phụ thuộc
vào sự tồn tại c
ủa một mối quan hệ ổn định lâu dài giữa tỷ lệ lạm phát và giá
vàng, giá dầu. Tuy nhiên, kiểm định đồng liên kết khẳng định rằng giá vàng và
CPI cũng như giá dầu và CPI không có quan hệ đồng liên kết, có nghĩa là không
có mối quan hệ lâu dài giữa tỷ lệ lạm phát và giá vàng, giá dầu.
1.2 Lạm phát gây nên sự tăng giá của vàng.
Điểm mới của bài nghiên cứu này là tiến hành phân tích về mối quan hệ đồng
liên kết và
đồng bộ hoá giữa thị trường vàng và dầu giao ngay cũng như giao
sau. Tác giả đưa ra khung khái niệm rằng khi giá dầu tăng, tạo sức ép làm tăng
lạm phát, điều này thúc giục các nhà đầu tư đầu tư vào vàng để chống lại lạm
phát. Bài nghiên cứu cũng kiểm tra mối liên hệ dài hạn giữa giá vàng và giá dầu
trên thị trường giao sau ở các kỳ hạn thanh toán khác nhau và chứng cứ làm
sáng tỏ mối quan hệ đồng liên k
ết. Điều này hàm ý rằng: (a) các nhà đầu tư sử
dụng thị trường vàng làm công cụ chống lại lạm phát, và (b) thị trường dầu có
Trang

4

thể được sử dụng để dự đoán giá thị trường vàng, vì vậy hai thị trường này đều
cùng không hiệu quả.
Các tài liệu về thị trường vàng, bao gồm cả thị trường vàng giao sau, đã bao phủ
một số lĩnh vực nghiên cứu khác nhau. Ball và đồng sự (1985) kiểm tra các hành

vi giá hội tụ trên thị trường vàng giao sau và họ đã tìm thấy sự tồn tại của hội tụ
giá. Bertus và Stanhouse (2001) tìm kiếm bong bóng giá trong giá vàng tươ
ng
lai và sử dụng phân tích nhân tố năng động, đã không thể tìm thấy chứng cứ của
bong bóng đầu cơ hợp lý. Cai và đồng sự (2001) xem xét các yếu tố trong biến
động lợi nhuận hằng ngày của các hợp đồng vàng giao sau và thấy rằng trong số
23 thông báo về kinh tế vĩ mô của Mỹ, báo cáo việc làm, GDP, CPI, và thu nhập
cá nhân có tác động lớn đến biến động lợi nhuận của vàng. Ciner (2001) xem xét
các mối quan hệ dài hạn giữ
a giá vàng và giá bạc và không tìm thấy mối quan hệ
trong dài hạn giữa giá của hai kim loại này. Phát hiện của ông mâu thuẫn với
những nghiên cứu trước đó của Adrangi và đồng sự (2002), Wahab và đồng sự
(1994), Escribano và Granger (1998), tất cả những người này đều tìm thấy quan
hệ đồng liên kết giữa giá vàng và bạc giao sau. Bailey (1998) nghiên cứu tác
động của cung tiền đối với sự bất ổn của thị trường vàng và thấy rằng sự biến
động của vàng gia tăng khi tốc độ tăng trưởng của cung tiền cao hơn mong đợi.
Cùng mạch suy nghĩ, Christie – David và đồng sự (2000) phân tích tác động của
các tin tức vĩ mô phát ra đối với giá vàng và giá bạc, và họ thấy rằng giá vàng
phản ứng khá mạnh đối với tin CPI.
Thị trường vàng đã có sự tăng giá khá vững chắc trong suốt thập kỷ qua. Điển
hình trong suốt giai đoạn 2002 – 2008 mức tăng giá của vàng trung bình hàng
năm khoảng 18.5%. Cùng trong thời gian đó, giá dầu cũng tăng khá mạnh, ở
mức trung bình 53.9%. Điều này đưa ra câu hỏi: phải chăng thị trường dầu đang
dẫn dắt thị trường vàng? Nếu điều này xảy ra, có nghĩa là giá dầu có thể được sử
dụng để dự đoán giá của thị trường vàng và ngược lại. Điều này cũng có nghĩa là
có sự không hiệu qu
ả trong cả hai thị trường.
Trang

5

Mối liên hệ giữa thị trường vàng và dầu có thể giải thích tốt nhất thông qua các
kênh lạm phát. Khi giá dầu tăng cao thì mức giá chung cũng tăng (xem thêm
Hunt, 2006; Hooker, 2002). Khi mức giá chung (hay lạm phát) tăng, giá vàng
cũng tăng do vàng cũng là một loại hàng hoá. Điều này mở ra khả năng là vàng
có thể được sử dụng để chống lại lạm phát (xem thêm Jaffe, 1989). Melvin và
Sultan (1990) cho rằng có một kênh khác để thiết lập mối quan hệ giữa thị
trường vàng và d
ầu. Luận điểm chính của họ là giá dầu tác động tới giá vàng
thông qua kênh doanh thu xuất khẩu. Về cơ bản vàng là một phần của kênh đầu
tư dự trữ quốc tế của một vài quốc gia bao gồm cả các quốc gia xuất khẩu dầu,
họ lập luận rằng nếu có một cú sốc dẫn tới mong đợi việc mua vàng thì dự kiến
trong tương lai giá vàng sẽ tăng lên. Khi giá dầ
u tăng, những nhà xuất khẩu dầu
thu lợi từ việc dầu tăng, Melvin và Sultan (1990) lập luận rằng điều này sẽ có
thể tác động đến giá vàng, miễn là vàng bao gồm một phần quan trọng trong
danh mục đầu tư tài sản của những nhà xuất khẩu dầu (liên quan đến các quốc
gia khác) và họ sẽ mua vàng tương ứng với sự giàu có của mình. Điều này sẽ
dẫn đến s
ự gia tăng nhu cầu về vàng và vàng sẽ tăng giá. Do đó giá dầu tăng cao
kéo theo sự tăng giá của vàng.
Bài nghiên cứu đưa ra ba giả thuyết:
Giả thuyết 1: sự tăng giá của dầu gây ra lạm phát
Giả thuyết 2: lạm phát gây nên sự tăng giá của vàng
Giả thuyết 3: nếu giả thuyết 2 là đúng thì sự tăng giá dầu gây ra sự tăng giá
của vàng.
Dữ liệu được sử dụng là giá vàng và giá dầu giao ngay hàng n
ăm trong giai đoạn
1963-2008 đối với nước Mỹ. Giá dầu là trung bình giá xăng dầu của thế giới,
trong khi giá vàng được đo lường bởi đơn vị tính USD/Oz. Tỷ lệ lạm phát được

tính toán từ tốc độ tăng trưởng của chỉ số giá tiêu dùng (CPI). Ba dữ liệu này cụ
thể là giá vàng, giá dầu trung bình và CPI được lấy từ thống kê tài chính quốc tế,
được xuất bản bởi quỹ tiền tệ
quốc tế.
Trang

6

Đồ thị 1.1: Tốc độ tăng của giá vàng, giá dầu và tỷ lệ lạm phát của Mỹ trong giai
đoạn 1963-2008

Các quan sát chính là tốc độ tăng trưởng của giá dầu và giá vàng giao ngay di
chuyển rất chặt chẽ với nhau, trong khi lạm phát ổn định mà không có sự chênh
lệch đáng kể so với tốc độ tăng của giá vàng và giá dầu. Vì vậy, mối quan hệ
giữa lạm phát và giá dầu; lạm phát và giá vàng rõ ràng không phải là đồ hoạ.
Tác giả xác nhận điều này dựa vào kinh nghiệm sau đó bằng cách tiếp cận
phương pháp bình phương nhỏ
nhất. Liên quan đến ba giả thuyết thảo luận ở
trên, bài nghiên cứu đưa ra ba mô hình hồi quy tương ứng với từng giả thuyết
như sau:
Giả thuyết 1: π
t
= α
0
+ α
1
goil
t
+ ε
t

Giả thuyết 2: ggold
t
= β
0
+ β
1
π
t
+ µ
t
Giả thuyết 3: ggold
t
= θ
0
+ θ
1
goil
t
+ ω
t
Trang

7

Trong đó π, goil, ggold là tốc độ tăng trưởng của CPI (lạm phát), bình quân giá
dầu, và giá vàng. Số dư của những mô hình này được xác định tương ứng là ε, µ,
và ω.
Kết quả của phương pháp ước lượng bình phương nhỏ nhất (OLS) tương ứng
với ba giả thuyết như sau:
π

t
= 0.039 + 0.041goil
t
+ ε
t
(10.759) (3.358)
ggold
t
= -0.064 + 3.119π
t
+ µ
t
(-1.162) (2.870)
ggold
t
= 0.039 + 0.365goil
t
+ ω
t
(1.430) (3.842)
Kết quả thực nghiệm trong ngắn hạn hỗ trợ cho những giả thuyết thảo luận trên
về mối quan hệ giữa giá vàng và giá dầu; nói cách khác, kết quả tìm thấy sự hỗ
trợ cho cả ba giả thuyết. Tóm lại: (a) sự gia tăng giá dầu gây ra lạm phát, (b) sự
gia tăng lạm phát dẫn đến sự tăng giá của vàng, và (c) sự tăng giá của dầu làm
cho vàng tăng giá.
Một vài nghiên cứu
đã kiểm tra mối quan hệ giữa giá vàng và các biến kinh tế vĩ
mô khác, ví dụ như lạm phát cũng được tìm thấy có ý nghĩa thống kê đáng kể và
có mối quan hệ cùng chiều với giá vàng. Một nghiên cứu khác của Jaffe (1989)
nghiên cứu về mối quan hệ giữa lạm phát và lợi nhuận của vàng sử dụng số liệu

hàng tháng trong giai đoạn từ tháng 9/1971 đến tháng 6/1987. Dựa trên phương
pháp ước lượng bình quân nhỏ nhất (OLS), ông th
ấy rằng trung bình chỉ số giá
tăng 1% kéo theo giá vàng thay đổi khoảng 2.95%. Kết quả của bài nghiên cứu
này cũng tương tự - tác giả tìm thấy sự tác động khoảng 3.1% - mặc dù cỡ mẫu
được sử dụng trong hai nghiên cứu khác nhau hoàn toàn. Cỡ mẫu bài nghiên cứu
sử dụng là từ năm 1963 – 2008 cũng là cỡ mẫu mới nhất và được xem xét trong
giai đoạn gần đây về sự tăng giá đáng kể củ
a giá vàng.
Bài nghiên cứu này đóng góp thêm vào nghiên cứu thị trường giao sau bằng
cách kiểm tra các mối quan hệ dài hạn giữa giá dầu và giá vàng giao ngay và
Trang

8

giao sau ở các kỳ hạn khác nhau. Các lý thuyết động lực cho mối quan hệ này
bắt nguồn từ việc các nhà đầu tư sử dụng thị trường vàng để chống lại lạm phát.
Sử dụng phương pháp đồng liên kết, nghiên cứu cho thấy thị trường vàng và thị
trường dầu giao ngay cũng như là giao sau có sự liên kết chặt chẽ trong kỳ hạn
10 tháng. Phát hiện này hàm ý rằng các nhà đầu tư sử dụng th
ị trường vàng như
một hàng rào chống lại lạm phát. Nó cũng ngụ ý rằng thị trường dầu có thể được
sử dụng để dự đoán giá thị trường vàng và ngược lại, do đó cả hai thị trường này
cùng không hiệu quả.
1.3 Sự tác động của giá vàng đối với lạm phát
Sử dụng dữ liệu của 14 quốc gia trong giai đoạn 1994-2005, nghiên cứu tìm thấy
giá vàng đ
em lại thông tin đáng kể cho việc dự báo lạm phát trong tương lai đối
với một số nước, đặc biệt là những nước đã áp dụng chính sách lạm phát mục
tiêu chính thức.

Một số chỉ số hàng đầu được theo dõi bởi các ngân hàng trung ương và các cơ
quan khác trong nền kinh tế để dự báo tỷ lệ lạm phát. Giá các tài sản tài chính
cũng được tìm thấy hữu ích đối với thuộc tính chỉ báo hàng đầu củ
a lạm phát vì
tỷ suất sinh lợi của chúng đã tính đến lạm phát kỳ vọng, nhưng sức mạnh dự
đoán của các tài sản tài chính chỉ được tìm thấy trong một số giai đoạn và đối
với một số nước nhất định, xem thêm khảo sát của Stock và Watson (2003).
Trong số tài sản tài chính đó, có thể kế đến giá vàng. Trong thực tế, vàng thường
được phân tích với vai trò là hàng hoá, nhưng không giống các hàng hóa thông
thường khác, vàng có sự khác bi
ệt lịch sử, vàng đã và đang được sử dụng để bảo
tồn giá trị và là nơi trú ẩn để chống lại lạm phát. Nếu xem vàng là một loại tài
sản tài chính, vàng có thể được kỳ vọng để xác định là nhân tố dự báo hàng đầu
cho lạm phát. Các nghiên cứu gần đây đã kiểm tra các chỉ báo hàng đầu khác
nhau cho lạm phát, như là nghiên cứu của Stock và Watson (1999), Cecchetti,
Chu và Steindel (2000), Boivin và Ng (2006) và Banerjee và Marcellino (2006)
đã không xem là giá vàng như là một ứng c
ử viên của chỉ báo hàng đầu. Tuy
nhiên, với sự đồng thuận chung đang nổi lên từ những nghiên cứu này cho thấy
Trang

9

rằng rất khó khăn để tìm một chỉ số hàng đầu cho lạm phát mà có thể thể hiện tốt
bước ngẫu nhiên (random walk), nên việc xem xét giá vàng tại thời điểm này có
thể là một quyết định đáng giá.
Vàng là một tài sản đặc biệt, vì vàng vừa là một loại hàng hóa, ví dụ trong việc
sản xuất đồ trang sức và các thiết bị công nghiệp, vừa là tài sản tài chính, nơi nó
có thể được sử dụ
ng như để bảo tồn giá trị. Vàng không có đối thủ trong việc

làm tài sản để bảo tồn giá trị sau cùng, vì nó có một lợi thế tâm lý hơn các tài
sản khác xuất phát từ việc sử dụng nó cho mục đích này bao trùm nhiều thế kỷ
qua.
Bài nghiên cứu này mong muốn thiết lập được với những chuyển động trong giá
vàng, với một mức độ nào đó, có thể dự báo được mức độ lạm phát trong t
ương
lai. Về lý thuyết, sự gia tăng kỳ vọng lạm phát làm giảm sức mua của đồng tiền,
do đó, sẽ có tâm lý tìm đến vàng để bảo tồn giá trị. Điều này sẽ làm tăng nhu cầu
vàng, khiến giá vàng tăng cao, do đó, giá vàng càng cao là tín hiệu cho thấy tỷ lệ
lạm phát cao hơn trong tương lai. Lưu ý rằng, đối với bất kỳ quốc gia cụ thể, tỷ
lệ lạm phát được tính b
ằng cách sử dụng giá trị đồng nội tệ. Vì là một nơi trú ẩn
chống lại lạm phát, các nhà đầu tư phải xem xét tỉ lệ lợi nhuận từ vàng thể hiện
bằng đơn vị đồng nội tệ. Bởi vì giá vàng được xác định tại các thị trường thế
giới và được định giá bằng USD, nên giá vàng trước hết phải được nhân bởi tỷ
giá hối đoái hiệ
n hành trước khi tính toán tỷ suất sinh lợi của nó.
Trong nghiên cứu này sử dụng dữ liệu hàng tháng kéo dài trong giai đoạn từ
tháng 09/1994 đến tháng 12/2005 của 14 quốc gia. Dữ liệu giá vàng được sử
dụng là giá vàng hàng tháng được tính trung bình từ giá hàng ngày với đơn vị
tính USD/Oz. Tỷ lệ lạm phát được tính bằng sử dụng chỉ số giá tiêu dùng của
các nước. Tỷ giá hối đoái được lấy từ nguồn dữ liệu thống kê tài chính quố
c tế
của IMF.
Kết quả thực nghiệm của nghiên cứu cho thấy giá vàng có thể dự báo tốt cho
lạm phát đối với nhiều nước với khoảng thời gian lên đến hai năm. Kết quả
nghiên cứu cho thấy:
Trang

10

- Giá vàng là một chỉ số thống kê đáng kể nhất đối với các nước OECD đã
thông qua chính sách lạm phát mục tiêu. Cụ thể nếu giá vàng thế giới tăng
10% thời gian này, tỷ lệ lạm phát tại Canada sẽ tăng 0,25% trong 12 tháng kế
tiếp. Tại New Zealand, quốc gia đầu tiên đã thực hiện chính sách lạm phát
mục tiêu, 10% gia tăng của giá vàng thế giới sẽ dẫn đến một sự gia tăng
1,1% trong tỷ
lệ lạm phát trong 24 tháng tới, nếu tỷ giá vẫn không đổi.
- Đối với các nước OECD không thông qua chính sách lạm phát mục tiêu
chính thức, như Nhật Bản và Mỹ, nghiên cứu cho thấy sức mạnh giải thích
của vàng đối với lạm phát nói chung là yếu hơn. Vàng là một yếu tố dự báo
quan trọng của lạm phát ở Mỹ trong vòng một năm mặc dù mức độ phù hợp
của phương trình này là tương đố
i khiêm tốn. Vàng không cho thấy được yếu
tố dự báo đối với lạm phát tại Nhật Bản.
- Đối với các nước ngoài nhóm OECD, vàng là dấu hiệu chính xác cho lạm
phát tại Trung Quốc trong khoảng thời gian từ 6 tháng đến 1 năm. Cụ thể
vàng tăng giá 10% sẽ kéo theo tỷ lệ lạm phát tại Trung Quốc tăng 1.2% trong
12 tháng tiếp theo; tuy nhiên, chất lượng của các dự báo này có thể bị ảnh
hưởng bởi tỷ giá h
ối đoái của Trung Quốc, được cố định trong suốt phần lớn
của mẫu thời gian nghiên cứu.
Một so sánh sâu hơn của giá vàng với các chỉ số lạm phát khác cho Canada
chứng tỏ vàng vẫn còn ý nghĩa thống kê khi được ghép đôi với các biến khác,
chẳng hạn như tiền, khoảng cách sản lượng, lạm phát của Mỹ hoặc giá dầu.
1.4 Tác động của sự thay đổi trong lạm phát k
ỳ vọng đến giá vàng.
Bài nghiên cứu này xem xét những thay đổi trong lạm phát kỳ vọng tác động
đến giá vàng giao ngay như thế nào. Các bài báo tài chính thường đề cập đến
việc giá vàng chịu ảnh hưởng bởi những thay đổi trong lạm phát kỳ vọng. Bài

nghiên cứu này xem xét và kiểm tra thực nghiệm lý thuyết trên cơ sở mối quan
hệ giả thuyết. Nó cũng cho thấy rằng cơ sở lý thuyết cho mối quan hệ này là
không rõ ràng. Những người
ủng hộ lý thuyết hiệu ứng lạm phát kỳ vọng lập
luận rằng nếu lạm phát kỳ vọng tăng lên, các nhà đầu tư sẽ mua vàng để đầu cơ
Trang

11

trên sự tăng giá của vàng hoặc để chống lại sự mất giá của đồng tiền pháp định.
Dù bằng cách nào các áp lực mua vàng sẽ gây ra một sự gia tăng giá vàng ngay
lập tức. Bài nghiên cứu này cũng xem xét tác động của lạm phát đến lãi suất và
chi phí của việc giữ vàng. Sự gia tăng trong lạm phát kỳ vọng sẽ làm giá vàng
tăng cao hơn, tuy nhiên nó cũng làm cho lãi suất tăng lên và vì vậy làm gia tăng
chi phí của việc giữ vàng. Bấ
t kỳ lợi nhuận đầu cơ nào từ việc giữ vàng trong
suốt thời kỳ lạm phát sẽ bị triệt tiêu bởi chi phí của việc nắm giữ vàng cao hơn
(ví dụ chi phí lãi suất cao hơn). Theo đó, sẽ không có động cơ cho việc mua
vàng và vàng vì vậy sẽ không phản ứng với những thay đổi của lạm phát kỳ
vọng.
Có rất nhiều bài nghiên cứu học thuật cũng như các bài báo tài chính đ
i sâu
nghiên cứu tính hiệu quả của thị trường vàng và phạm vi mà vàng cũng như các
tài sản khác có liên quan đến vàng cung cấp cơ hội đa dạng hóa tốt hơn là đầu tư
vào cổ phiếu. Một cách mà nhà đầu tư thường đầu tư vào vàng là cố gắng tiên
đoán những thay đổi trong lạm phát kỳ vọng và sau đó mua vàng với dự đoán
lạm phát kỳ vọng sẽ lên và ngược lại sẽ bán vàng khi dự
đoán lạm phát kỳ vọng
sẽ giảm xuống. Các bài báo tài chính chỉ ra rằng có những bằng chứng đáng kể
cho thấy có một mối quan hệ mạnh mẽ giữa lạm phát kỳ vọng và giá vàng. Các

nhà phân tích thị trường thường cho là những thay đổi đáng kể trong giá vàng do
tác động của thay đổi trong lạm phát kỳ vọng. Alan Greenspan, cựu chủ tịch Cục
dự trữ liên bang Mỹ đã nhận xét rằng vàng là “một ch
ỉ số rất tốt” của lạm phát
và rất có ích trong cuộc chiến chống lại lạm phát.
Mặc dù có được sự công nhận rộng rãi về mối quan hệ giữa lạm phát và giá
vàng, tuy nhiên không có bằng chứng thực nghiệm thuyết phục đễ hỗ trợ nó.
Garner (1995) xem xét năm yếu tố dự báo hàng đầu cho lạm phát, trong đó có
vàng. Kết quả là ông chỉ tìm thấy sự hỗ trợ yếu duy nhất cho sức m
ạnh dự đoán
của các chỉ số. Mahdavi và Zhou (1997) kiểm tra phạm vi mà giá vàng và giá
các loại hàng hóa khác trong việc dự đoán lạm phát, và họ kết luận rằng sự đóng
góp của vàng đối với việc dự đoán lạm phát là không có ý nghĩa thống kê.
Trang

12

Cecchetti, Chu, và Steindel (2000) cho thấy rằng khi bao gồm vàng trong các chỉ
số hàng đầu dự báo lạm phát thì kết quả kiểm định của mô hình có hệ số âm,
nghĩa là giá vàng tăng cao hơn có liên quan đến lạm phát thấp hơn – hoàn toàn
ngược lại với giả thiết ban đầu.
Trong bài nghiên cứu này sử dụng những thay đổi bất ngờ của chỉ số giá tiêu
dùng (CPI) như là đại diện cho những thay đổi bất ngờ của lạm phát kỳ
vọng.
Bất cứ khi nào có sự thay đổi bất ngờ của chỉ số CPI, giới tài chính cho rằng các
nhà phân tích sẽ xem xét lại dự báo của họ về lạm phát trong tương lai. Ví dụ,
nếu chỉ số CPI bất ngờ tăng mạnh thì sẽ được hiểu là lạm phát sẽ cao hơn trong
tương lai. Do nguồn vốn cần thiết để đầu tư vào vàng đòi hỏi các quỹ phải từ bỏ
việc đầu tư vào các tài sản khác, nên chi phí đầu tư vào vàng là chi phí cơ hội
đầu tư của các quỹ vào các tài sản khác với cùng mức độ rủi ro. Những nghiên

cứu trước đó cho thấy rằng vàng và những tài sản khác liên quan đến vàng (như
các công ty khai thác vàng và các quỹ tương hỗ) hoặc là không có tương quan
hoặc là tương quan âm và rất yếu với các chỉ số của thị trường. Vì các nghiên
cứu cho thấy rằng vàng có hệ số β = 0 (ho
ặc xoay quanh mức 0), tỷ lệ phi rủi ro
là một mức có thể chấp nhận được đối với chi phí của việc nắm giữ vàng. Bài
nghiên cứu này xem xét tác động của những thay đổi của lạm phát kỳ vọng với
chi phí giữ vàng bằng cách đo lường tác động của những thay đổi bất ngờ của
chỉ số CPI với những trái phiếu chính phủ Mỹ đến hạn tại các kỳ
hạn 1, 2, 3, 5,
7, 10 năm. Một mối quan hệ dương đáng kể chỉ ra rằng chi phí của việc nắm giữ
vàng sẽ tăng lên cùng với mức tăng của lạm phát kỳ vọng.
Bài nghiên cứu trình bày hai lý thuyết khác nhau nhưng có cùng mục đích giải
thích mối quan hệ giữa lạm phát kỳ vọng và giá vàng. Giả thuyết đầu cơ lập luận
rằng những thay đổi của lạm phát kỳ vọ
ng sẽ làm cho giá vàng thay đổi tức thời.
Giả thuyết chi phí thực hiện lập luận rằng lạm phát kỳ vọng càng cao sẽ làm cho
lãi suất tăng cao hơn (hiệu ứng Fisher). Lãi suất tăng cao sẽ làm cho chi phí của
việc nắm giữ đầu tư vào vàng tăng cao hơn và triệt tiêu đi phần nào lợi nhuận
nhận được từ việc đầu cơ vàng. Theo đó, giả thuyết chi phí thực hiện dự
đoán
Trang

13

rằng giá vàng sẽ không thay đổi khi lạm phát kỳ vọng thay đổi. Mối quan hệ này
được kiểm tra bằng cách sử dụng những thay đổi bất ngờ của chỉ số CPI như là
thước đo của thay đổi trong lạm phát kỳ vọng, Kết quả cho thấy rằng những thay
đổi bất ngờ của chỉ số CPI không có tác động đến giá vàng.
Những kết luận được rút ra từ bài nghiên cứu:

-
Giá vàng không thay đổi như là kết quả của những thay đổi trong kỳ vọng về
lạm phát trong tương lai. Những bài báo tài chính thường gắn chặt sự thay
đổi của giá vàng với những thay đổi trong lạm phát kỳ vọng có thể đã sai
lầm.
- Thậm chí nếu một nhà đầu tư có tầm nhìn xa hoàn hảo và biết rằng lạm phát
trong tương lai sẽ khác biệt đáng kể với kỳ vọng của th
ị trường, thì nhà đầu
tư đó cũng không thể thiết lập được sự đầu cơ có lợi nhuận từ thị trường
vàng để được lợi từ những thông tin đó. Tuy nhiên nhà đầu tư có thể tìm
kiếm được lợi nhuận đầu cơ từ thị trường trái phiếu, hay nói cách khác, nhà
đầu tư nên sử dụng thị trường trái phiếu để đầu cơ trên sự thay đổi c
ủa lạm
phát kỳ vọng thay vì là sử dụng thị trường vàng.
- Cuối cùng, không thể xác định được lạm phát kỳ vọng của thị trường bằng
cách xem xét giá vàng giao ngay.
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1
Với những bằng chứng thực nghiệm của những nghiên cứu tiền đề trên thế giới về
mối quan hệ giữa giá vàng và lạm phát, có thể cho thấy rằng giá vàng và lạm phát
tồn tại m
ột mối quan hệ tác động qua lại và trong một số trường hợp có thể sử dụng
giá vàng để làm chỉ số dự báo lạm phát trong tương lai.






Trang

14

CHƯƠNG 2:
XÂY DỰNG MÔ HÌNH VÀ KIỂM ĐỊNH MỐI QUAN HỆ GIỮA GIÁ VÀNG
VÀ LẠM PHÁT TẠI VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 2002-2010
2.1 Các yếu tố tác động đến giá vàng và lạm phát
2.1.1 Các yếu tố tác động đến giá vàng:
- Thứ nhất, những thay đổi về chính sách tiền tệ cùng với những biến động
chính trị trên thế giới như chiến tranh, khủng bố…làm thay đổi giá trị của
USD.
- Thứ hai, giá dầu tăng cao, chi phí nhiên liệu cho s
ản xuất tăng, hàng hóa tăng
giá, dẫn tới tình trạng lạm phát, kéo theo đó là sự mất giá của đồng USD.
- Thứ ba, sản lượng của các công ty khai thác vàng giảm, ảnh hưởng tới nguồn
cung trong lúc nhu cầu sử dụng vàng ngày một tăng nhất là ở các thị trường
mới nổi như Trung Quốc và Ấn Độ.
- Thứ tư, động thái của giới đầu tư và các quỹ tiền tệ cũng nh
ư các quốc gia
trên thế giới tăng tỷ lệ dự trữ vàng.
2.1.2 Các yếu tố tác động đến lạm phát:
Lạm phát về thực chất là sự mất giá của đồng tiền so với hàng hóa, dịch vụ, với
nguyên nhân chung là sự mất cân đối giữa tổng cung và tổng cầu, mà biểu hiện của
nó là mất cân đối tiền – hàng. Nguyên nhân chủ yếu của lạm phát bao gồm những
yếu tố
tác động đến hai vế của quan hệ cân đối này, tức là các yếu tố tác động đến
tổng cung – hàng hóa và các yếu tố tác động đến tổng cầu – tiền.
Tiền tệ là nguyên nhân trực tiếp của lạm phát. Tốc độ tăng dư nợ tín dụng cao gấp
nhiều lần tốc độ tăng GDP. Năm 2010 so với năm 2000, tín dụng cao gấp trên 13,7
lần, trong khi GDP chỉ gấp trên 2 lần; hệ số gi
ữa tốc độ tăng của tín dụng và của

GDP lên đến trên 6,2 lần-một hệ số rất cao. Do vậy, dư nợ tín dụng/GDP đã ở mức
khoảng 125%, cao gấp đôi con số tương ứng của nhiều nước. Cùng với tăng trưởng
tín dụng là tăng trưởng tổng phương tiện thanh toán, mà tổng phương tiện thanh
toán của Việt Nam không chỉ là tiền đồng mà còn có vàng, có ngoại tệ.

Trang

15

Tình trạng vàng hóa và đô la hóa khá cao cũng gây ra tác động tiêu cực đối với lạm
phát trên 4 mặt.
- Hút vào thị trường vàng và USD một lượng vốn lớn của xã hội mà không được
đầu tư trực tiếp cho sản xuất kinh doanh tạo ra sản phẩm để cân đối với tiền.
- Vàng và USD trở thành phương tiện thanh toán, làm cho tổng phương tiện thanh
toán tăng lên.
- Giá vàng trong nước biến động, nhiều lần cao hơn giá vàng thế giới, tác động tớ
i
nhập lậu, kéo tỷ giá biến động theo. Khi giá vàng và tỷ giá tăng cao lại tác động đến
tâm lý, đến lòng tin vào đồng nội tệ...
- Tỷ giá tăng tuy khuyến khích xuất khẩu, nhưng lại làm khuyếch đại lạm phát ở
trong nước và đây là yếu tố lạm cho lạm phát của Việt Nam cao hơn lạm phát của
thế giới; làm tăng nợ quốc gia khi tính bằng VND.
Giá cả thế giới tăng là một trong nh
ững yếu tố quan trọng tác động đối với lạm phát
ở trong nước xét trên các góc độ khác nhau.
2.2 Giá vàng và lạm phát trong thời gian từ 2002-2010
Từ năm 2001 đến 2005, giá vàng thế giới liên tục trong xu hướng tăng mạnh, có lúc
tăng đột biến. Bắt đầu từ 2001, khi Tổng thống George Bush chính thức lên nắm
chính quyền tại Mỹ thì cũng là thời điểm khởi đầu của chu kỳ tăng giá vàng, đặc
biệt là từ sau v

ụ khủng bố 11-9 cho đến nay. Đây là chu kỳ tăng giá dài nhất trong
vòng 3 thập kỷ qua. Nếu như mức tăng giá vàng thế giới trong giai đoạn 1991 –
1995 và 1996 – 2000 giảm lần lượt là -1,44% và -29,65% thì giai đoạn 2001 –
2005 tăng mạnh lên 90,04%. Trong giai đoạn này, điều kiện nền kinh tế nước ta nói
chung và thị trường vàng nói riêng hội nhập càng sâu rộng với thế giới và trong
điều kiện thông tin hiện đại nên giá vàng trong nước theo nguyên tắc “bình thông
nhau” v
ới giá vàng thế giới, đồng thời giá vàng ở nước ta cũng phản ánh tức thì,
cùng chiều và theo sát giá vàng trên thị trường thế giới. Nếu như mức tăng giá vàng
trong nước giai đoạn 1996 – 2000 là -6,16% thì giai đoạn 2001 – 2005 tăng mạnh
lên 102,07%.
Trang

16

Bước sang năm 2006, thị trường kim loại quý vẫn liên tục lên cơn sốt tăng giá và
liên tục lập những kỷ lục mới. Trong phiên giao dịch ngày 12/5/2006, giá vàng đã
có lúc tăng lên mức cao kỷ lục 731 USD/ounce – mức cao nhất kể từ tháng 1/1980.
Như vậy, so với đầu năm 2006, giá vàng đã tăng khoảng 200 USD/ounce – tương
đương 38,1%. Giá vàng trong nước sáng 12/5/2006 đã vượt mức 1,5 triệu đồng/chỉ
tại hầu hết các địa phương. Nh
ư vậy, giá vàng trong nước tính đến thời điểm
(12/5/2006) đã tăng 46% so với đầu năm 2006.
Đồ thị 2.1 Diễn biến giá vàng thế giới theo tháng từ tháng 7/1982 – 3/2006


0
100
200
300

400
500
600
700
800
7/82
7/83
7/84
7/85
7/86
7/87
7/88
7/89
7/90
7/91
7/92
7/93
7/94
7/95
7/96
7/97
7/98
7/99
7/00
7/01
7/02
7/03
7/04
7/05
DIỄN BIẾN GIÁ VÀNG THẾ GIỚI THEO THÁNG

(giai đoạn từ tháng 7/1982 - 3/2006)
31/12/2005 (tăng 90,04% so
31/12/2000)
31/12/1990
31/12/1995 (giảm 1,44% so
31/12/1990
)
31/12/2000 (giảm 29,65% so
31/12/1995)
tháng 9/01
USD/ounce

Nguồn: Nguyễn Hữu Tú-Phòng PTKT&DB-Vụ CSTT-NHNN, “Những diễn biến
bất thường trên thị trường vàng: Nguyên nhân, tác động và giải pháp”, 19/05/2006.
Việc giá vàng tăng cao đã gây nên hội chứng tâm lý làm nhiều người dân đổ xô đi
mua vàng, một số đã rút tiền tiết kiệm để mua vàng. Tuy nhiên, trước sự trồi sụt thất
thường của giá vàng thế giới đã khiến không ít người dân bị thua thiệt nghiêm trọng
Trang

17

do đầu tư theo “phong trào” – giá lên thì đổ xô đi mua, giá hạ thì ào ạt bán. Đây
cũng là một nguyên nhân kỳ vọng tác động đẩy giá vàng trong nước tăng cao ngoài
nguyên nhân chính là do giá vàng thế giới biến động.
Nhìn vào đồ thị nhà đầu tư cũng có thể thấy tổng cầu về vàng (cả đồ trang sức và
đầu tư lẻ) ở Việt Nam đều tăng lên rõ rệt từ năm 2002 đến 2008 nhu cầu về vàng
trên thị trường hiện nay càng ngày càng t
ăng, giá vàng cao kỉ lục nhưng vẫn được
đầu tư mua vào. Hiện tượng này xảy ra đơn giản bởi vì nhà đầu tư tiếp tục kỳ vọng
giá vàng sẽ còn cao thêm nữa.

Đồ thị 2.2 Nhu cầu về vàng ở Việt Nam 1992 – 2007 (Đvt: Tấn)

Nguồn World Gold Council
Nhìn qua 3 đồ thị 2.3, 2.4 và 2.5, chúng ta thấy rõ tác động của từng yếu tố đến xu
hướng của giá vàng. Cụ thể, trong khi xu hướng của tỷ giá đô la Mỹ và giá dầu là
tăng từ năm 1998 đến 2001 giai đoạn này giá vàng tương đối ổn định. Từ năm 2001
đến 2003 giá vàng tăng nhẹ và giá dầu giảm nhẹ trong khi tỷ giá đô la Mỹ tăng cao.
Từ năm 2003 đến năm 2007, giá vàng, giá dầu và tỷ
giá đô la Mỹ cùng trong xu
hướng tăng cao.
Đồ thị 2.3 Giá vàng TG và giá vàng Việt Nam từ năm 1998 đến 2007
Trang

18

-
5,000
10,000
15,000
20,000
25,000
30,000
35,000
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Giá vàng TG (đ/lượng) Giá vàng VN (đ/lượng)

Nguồn Cục Thống kê TP. Hồ Chí Minh và website www.kitco.com
Tỷ giá đô la Mỹ tăng lên hàng năm, giai đoạn từ 2000 đến 2003 tăng cao, sau đó
tăng nhẹ từ năm 2004 đến 2007
Đồ thị 2.4 Tỷ giá đô la Mỹ từ năm 1998 đến 2007

12,000
12,500
13,000
13,500
14,000
14,500
15,000
15,500
16,000
16,500
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Tỷ giá VNĐ/USD

Nguồn Cục Thống kê TP. Hồ Chí Minh
Giá dầu thế giới tăng nhẹ từ năm 1998 đến 1999, từ năm 2000 đến 2003 giảm nhẹ
và tăng mạnh từ năm 2004 đến 2007.
Đồ thị 2.5 Giá dầu thế giới từ năm 1998 đến 2007
Trang

19

0.00
10.00
20.00
30.00
40.00
50.00
60.00
70.00
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

Giá dầu thế giới (USD/thùng)

Nguồn Reuters
Hai nỗi lo trái ngược thống trị trong năm 2008 là lạm phát và giảm phát đã tạo
những cơn sóng trồi sụt liên tục cho vàng. Vàng liên tục gia tăng giá trị cùng với sự
leo dốc của chỉ số lạm phát trong những tháng đầu năm 2008, tuy nhiên nửa cuối
năm còn lại thật sự là quãng thời gian khó khăn cho giá vàng khi nó phải liên tục dò
tìm những đáy mới trong bối cảnh nỗi lo suy giảm kinh tế toàn cầu gia t
ăng.
Năm 2008 chứng kiến sự lan rộng của cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu xuất
phát từ sự sụp đổ thị trường địa ốc kéo theo một số lượng con nợ lớn chưa từng thấy
của thị trường cho vay dưới chuẩn tại Mỹ. Ảnh hưởng của nó đã khiến nhiều nền
kinh tế trên thế giới chao đảo và trong bối cảnh lạ
m phát tăng cao, các nhà đầu tư ồ
ạt chuyển vốn sang thị trường vàng - loại hàng hóa an toàn và hấp dẫn trong thời kỳ
lạm phát và xu hướng này thực sự đã tạo ra một hậu phương hết sức vững chắc giúp
quý kim thẳng tiến chinh phục những đỉnh cao mới. Vào ngày 17/03/2008, thị
trường tiền tệ thế giới ghi nhận mức giá kỷ lục trong lịch sử của giá vàng – mức
1.033,90 USD/Oz. Chỉ tính trong quý 1/2008, vàng
đã gia tăng được 14% giá trị của
nó. Nỗi ám ảnh về lạm phát ngày càng đe dọa toàn cầu, trong đó biểu hiện rõ ràng
nhất là việc giá dầu cứ tiếp tục leo lên từng mốc, mốc sau lại cao hơn mốc trước và
việc FED liên tục hạ lãi suất để chống đỡ với sự tàn phá của cuộc khủng hoảng tín
dụng trong khi các NHTW khác lại cố gắng giữ lãi suất ở mứ
c cao nhằm kiềm chế
lạm phát lại càng gây sức ép nặng nề cho đồng USD.
Trang

20

Trong khi đó nguồn cung vàng có dấu hiệu giảm sút do việc khai thác vàng ở các
nước khó khăn hơn khi phải tìm vàng ở độ sâu khá lớn và trả lương cao cho công
nhân, cộng thêm những biến động về chính trị đã chắp cánh cho giá vàng thăng hoa.
Việc giá vàng cao ngất ngưởng đã khiến cho một bộ phận các nhà đầu tư tỏ ra e
ngại khiến nhu cầu mua vàng giảm 19% trong quý 2 nhưng những diễn biến phức
tạp về tình hình lạ
m phát của toàn cầu cùng với sự hỗ trợ của yếu tố đồng hành lâu
năm với vàng là dầu thô, vàng vẫn tiếp tục giữ vững được vị thế của mình. Không ai
có thể ngờ dầu thô có thể cán mốc kỷ lục 147,27 USD/thùng vào ngày 11/07/2008
bởi lực hậu thuẫn xuất phát từ nhiều nguyên nhân: Đồng USD tiếp tục mất giá, xung
đột về địa chính trị lên cao, trữ lượng dầu có phần h
ạn chế, hoạt động đầu cơ trên
thị trường, tình hình thời tiết không mấy thuận lợi... Vàng đã tận dụng được lợi thế
này và duy trì được phong độ trong một khoảng thời gian khá dài.
Tuy nhiên, tính chất hầm tránh bão của vàng trong thời kỳ lạm phát đang giảm dần
bởi cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu bước sang thời điểm mới: các nền kinh tế
dẫn đầu th
ế giới bắt đầu bộc lộ những dấu hiệu giảm tốc và nỗi lo suy giảm tăng
trưởng kinh tế mà xa hơn là suy thoái kinh tế bắt đầu làm đau đầu các nhà lãnh đạo
khu vực Châu Âu, Mỹ , Nhật, Trung Quốc... Nguồn vốn trên thị trường bắt đầu tập
trung vào những tài sản có mức bảo toàn vốn cao như trái phiếu chính phủ, tiền
mặt... Sự lao dốc đến chóng mặt củ
a thị trường chứng khóan trong thời buổi kinh tế
khó khăn khiến các nhà đầu tư nhanh chóng thanh lý hợp đồng vàng - loại hàng hóa
có mức thanh khoản cao - để bù đắp những khoản thua lỗ trên các thị trường khác.
Đồng USD bất ngờ lại lấy lại được lợi thế của mình khi các nhà đầu tư nhận ra rằng
đây vẫn là đồng tiền an tòan nhất và chiếm khối lượng giao dịch lớn nhất trên thị
trườ
ng ngoại hối. Sự giằng co giữa hai xu hướng: bán vàng bù lỗ, nắm giữ USD mặt
và nhu cầu sụt giảm trong bối cảnh suy thoái kinh tế với việc mua vào lọai hàng hóa

vốn từ lâu đời có tính an toàn và bảo toàn giá trị khiến vàng có những phiên trồi sụt
thất thường và giao động trong biên độ rộng từ 750 – 980 USD/Oz.
“Cơn sóng thần” của cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu đã gây ra nhiều hậu quả
nặng nề: sự
thua lỗ, đổ vỡ, quốc hữu hóa, phá sản, vỡ nợ… Chính phủ các nước
Trang

21

phải đưa ra các kế hoạch hỗ trợ cho nền kinh tế tuy nhiên những giải pháp này vẫn
chưa phát đi những tín hiệu đáng mừng nào cho thị trường. Hơn nữa, nỗi ám ảnh về
mối lo giảm phát đã đưa thời kỳ “bong bóng”của thị trường hàng hóa đi vào hồi kết
trong đó giảm sâu nhất phải kể đến dầu thô có lúc giảm tới 70% so với đỉnh điể
m
hồi tháng 7 và liên tục trượt dài đến nay mặc cho những nỗ lực của các nước sản
xuất dầu lớn nhất thế giới như OPEC, Nga, Arab Saudi đã cắt giảm mạnh sản lượng.
Vàng và dầu không còn có thể tiếp tục đồng hành cùng nhau: trong khi dầu liên tục
trượt dốc không phanh từ tháng 7 đến nay và có lúc giảm chỉ còn 33.87 USD/thùng
(19/12); vàng vẫn giữ được phong độ là loại hàng hóa giảm giá ít nhất trong chỉ số
Reuters/Jefferies CRB Index của 19 lo
ại hàng hóa (chỉ giảm khỏang 12% giá trị)
nhờ những tính chất truyền thống vốn có của nó.
Nhu cầu đối với vàng với tư cách là mặt hàng an toàn không mất đi thậm chí cả tình
hình kinh tế không mấy sáng sủa, nhất là dư âm từ vụ sụp đổ Lehman Brother và
các tổ chức tài chính khổng lồ khác đã đưa giá vàng lên đỉnh cao vào ngày
10/10/2008 ở mức 950USD/Oz, đồng thời với những rắc rối vẫn chưa
được tháo gỡ
triệt để của các nền kinh tế hàng đầu và việc FED quyết định đưa lãi suất về mức
thấp nhất trong lịch sử, cộng thêm những biện pháp bơm USD với khối lượng
khổng lồ vào nền kinh tế để chống khủng hoảng đang tạo áp lực mất giá trở lại đối

với USD và khiến người ta đặt câu hỏi về sự hình thành củ
a một chu kỳ lạm phát
mới sẽ là lực hỗ trợ cho thị trường quý kim tiếp tục ghi điểm.
Nguy cơ giảm phát sẽ còn bao trùm nền kinh tế toàn cầu trong năm tới sẽ là một lý
do để hạn chế đà tăng giá của giá vàng. Tuy nhiên với những khó khăn hiện tại của
nền kinh tế, khi công cụ lãi suất không còn có thể dễ dàng sử dụng (khá nhiều quốc
gia đã hạ
thấp lãi suất đồng tiền của mình), các quốc gia lớn trên thế giới sẽ buộc
phải nghĩ đến việc in thêm tiền ra lưu thông và vay mượn đa quốc gia và chính điều
này sẽ lại trở thành động lực tốt cho giá vàng phục hồi. Hơn nữa khi kinh tế toàn
cầu lấy lại được mãi lực tăng trưởng, nhu cầu hàng hóa sẽ tăng trở lại cũng là một lý
do để giá vàng ti
ếp tục leo dốc.
Trang

22

Năm 2009 chứng kiến sự xuất hiện liên tiếp những mốc giá vàng chưa từng có trong
lịch sử, đồng thời cũng ghi nhận những biện pháp can thiệp tích cực nhằm bình ổn
thị trường vàng của Ngân hàng Nhà nước. Tăng khá đều đặn trong các quý 1, 2 và 3
rồi bứt phá mạnh trong quý 4 là xu hướng chính của giá vàng thế giới năm 2009.
Khởi động năm 2009 với mức giá khoảng 880 USD/Oz, giá vàng giao ngay thị
trường thế giớ
i đến ngày 23/12 đóng cửa ở mức gần 1.090 USD/Oz, tăng xấp xỉ
24%. Mức đỉnh cao lịch sử của giá vàng giao ngay đóng cửa tại thị trường New
York hiện là mức 1.215,8 USD/Oz thiết lập vào ngày 2/12/2009. Mức giá này đã bỏ
xa kỷ lục đóng cửa 1.002,8 USD/Oz của năm 2008.
Dưới tác động của giá vàng thế giới, giá vàng trong nước cũng liên tục khiến thị
trường đi từ bất ngờ này đế
n bất ngờ khác. Năm 2009 là một năm giá tăng khá

nhanh và mạnh chưa từng có của vàng trong nước. Ngày lịch sử của thị trường vàng
trong nước năm này là 11/11, khi giá vàng lần lượt chinh phục các mốc giá 27, 28,
rồi 29 triệu đồng/lượng chỉ trong vòng có vài giờ đồng hồ buổi sáng. Đỉnh cao mọi
thời đại của giá vàng trong nước năm 2009 là mốc 29,3 triệu đồng/lượng.
Đầu năm 2009, giá vàng trong nước đứng ở mức g
ần 18 triệu đồng/lượng. Tính tới
ngày 24/12, khi giá vàng ở mức 26,5 triệu đồng/lượng, thì giá vàng trong nước đã
tăng 8,5 triệu đồng/lượng, tương đương 47%.
Điều đáng nói là giá vàng thế giới năm 2009 lập kỷ lục giữa lúc khủng hoảng tài
chính không còn căng thẳng như năm 2008, đồng thời rủi ro lạm phát cũng không
phải là một mối lo lớn của hầu hết các quốc gia. Tuy không phát huy được tố
i đa vai
trò “hầm trú ẩn an toàn”, giá vàng năm nay lại được hỗ trợ nhiều bởi chính sách tiền
tệ và tài khóa nới lỏng của nước Mỹ. Xu hướng suy yếu của tỷ giá USD do Cục Dự
trữ Liên bang Mỹ (FED) duy trì lãi suất cơ bản ở mức thấp kỷ lục là nhân tố nâng
đỡ tích cực nhất cho giá vàng trong năm.
Thay vì là vàng, kênh đầu tư được xem là “vịnh tránh bão” hàng đầu năm nay trên
thị trường thế giớ
i chính là đồng USD. Trong hầu hết thời gian của năm, đồng “bạc
xanh” được nâng đỡ mỗi khi có thông tin kinh tế bất lợi xuất hiện, và giảm giá khi
có tin tốt.
Trang

23

Giảm dự trữ USD và tăng dự trữ vàng là cách đa dạng hóa dự trữ ngoại hối mà ngân
hàng trung ương nhiều quốc gia, đặc biệt là các nền kinh tế mới nổi lớn như Trung
Quốc, Nga, Ấn Độ, Brazil..., đang thực hiện. Trong đợt Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF)
bán 403,3 tấn vàng đang diễn ra, Ấn Độ đã mua 200 tấn, Sri Lanka mua 10 tấn,
Maritus mua 2 tấn. Ấn Độ, Trung Quốc và Nga được gi

ới quan sát xem là những
khách hàng tiềm năng cho việc mua nốt số vàng còn lại từ IMF trong đợt bán ra
này. Thị trường thế giới năm 2009, mà chủ yếu là quý 4, cũng chứng kiến một số sự
kiện gây sốc, có tác động mạnh đến giá vàng, trong đó khu vực Trung Đông có
“đóng góp” khá tích cực.
Đầu tháng 10, thế giới xôn xao trước tin đồn một số nước vùng Vịnh đang âm thầm
bàn thảo một kế hoạch nh
ằm loại đồng USD ra khỏi giao dịch dầu lửa. Thông tin
này sau đó đã bị các nước liên quan phủ nhận, nhưng cũng đủ đẩy tỷ giá USD thế
giới sụt sâu, giúp giá vàng có những bước tăng tốc mạnh.
Sau đó, đến cuối tháng 11, thị trường một lần nữa bất ngờ trước việc tập đoàn Dubai
World của Dubai có nguy cơ vỡ nợ. Rủi ro về một cuộc khủ
ng hoảng nợ ở thế giới
Arab đã thúc đẩy giới đầu tư quay trở lại với trái phiếu kho bạc Mỹ và USD để tìm
kiếm sự an toàn, kéo tỷ giá USD tăng và giá vàng quay đầu đi xuống.
Nỗi lo về khủng hoảng nợ công tại Hy Lạp gia tăng sau khi ba hãng định mức tín
nhiệm Fitch, S&P và Moody’s đánh tụt hạng mức tín nhiệm nợ của nước này, cũng
gây bất lợi cho giá vàng trong tháng cuối nă
m.
Theo số liệu hãng tin tài chính Bloomberg cung cấp, trong 11 tháng đầu năm 2009,
các loại trái phiếu có định mức tín nhiệm thấp trên thế giới đem đến cho giới đầu tư
tỷ lệ lợi nhuận 58%, tiếp đó là thị trường hàng hóa với mức lợi nhuận 36%, vàng
(34%), chứng khoán (29%), trái phiếu doanh nghiệp (23%), và trái phiếu chính phủ
(8%). Năm nay sẽ là năm tăng giá thứ 9 liên tục của vàng thế giới. Trong nước, giá
vàng từ đầu n
ăm tới ngày 24/12 đã tăng gần 150%, chỉ số VN-Index tăng 51,8%,
còn lãi suất tiết kiệm VND kỳ hạn 1 năm ở thời điểm đầu năm 2009 vào khoảng
8%.
Trang

24

Nhìn chung, giá vàng trong nước năm 2009 biến động cùng chiều với giá vàng thế
giới. Tuy nhiên, do còn chịu tác động từ tình hình cung cầu và biến động tỷ giá
USD/VND nên giá vàng trong nước năm này có thời điểm thấp hoặc cao hơn giá
vàng thế giới tới cả triệu đồng/lượng. Ở thời điểm giữa quý 1, khi người dân ồ ạt
bán vàng để chốt lời ở mức giá 19-20 triệu đồng/lượng, còn doanh nghiệp mạnh tay
gom mua để xuất khẩu, giá vàng trong nước có lúc thấp hơn giá vàng thế giới 1,5
triệu đồng/lượng. Trong khi đó, vào giữa quý 4, khi các nhà đầu tư tranh mua vàng,
giá vàng trong nước lại thường xuyên cao hơn giá thế giới. Trong ngày sốt đỉnh
điểm 11/11, giá vàng trong nước có lúc cao hơn giá vàng thế giới 3,6 triệu
đồng/lượng. Thừa hoặc thiếu cung vàng là lý do chính mà các công ty kim hoàn đưa
ra để lý giải cho sự vênh giá trên. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, sự lệch giá này
là kết quả của hoạt
động ghìm giá hoặc thổi giá của giới đầu cơ.
Đồ thị 2.6: Giá vàng TG, giá vàng VN và tỷ giá USD giai đoạn 2008-2010
0
5,000
10,000
15,000
20,000
25,000
30,000
35,000
40,000
0
1
/20
0
8

04/2008
07/2008
1
0/
20
08
01/2009
04/2009
07/2
0
09
1
0
/20
0
9
01/2010
04/2010
0
7/
20
10
10/2010
Giá vàng trong nước (Ngàn
VND/Lượng)
Giá vàng thế giới quy đổi (Ngàn
VND/Lượng)
Tỷ giá USD/VND
Nguồn Cục thống kê TP.HCM và website www.kitco.com
Sự lên xuống của tỷ giá USD/VND thị trường tự do ở nhiều thời điểm cũng là một

nguyên nhân quan trọng khiến giá vàng trong nước không tăng giảm cùng biên độ
với giá vàng thế giới, thậm chí biến động ngược chiều với giá vàng thế giới.
Qua đồ thị 2.6 và 2.7, chúng ta thấy xu hướng giá vàng trong nước là cùng chiều giá
vàng thế giới và tỷ giá đô la Mỹ nhưng ngược chiề
u với giá dầu.
Trang

25

Đồ thị 2.7 Giá dầu thế giới từ năm 2008 đến tháng 3/2010

91.48
53.56
70.26
0
20
40
60
80
100
2008 2009 2010
Giá dầu TG (USD/thùng)

Nguồn website
Năm 2009 tiếp tục chứng kiến tâm lý đám đông của các nhà đầu tư vàng nhỏ lẻ ở
trong nước. Trong quý 1, người dân tỏ ra sáng suốt khi xếp hàng để bán vàng chốt
lãi ở các mức giá 19-20 triệu đồng/lượng. Trong quý 2 và quý 3, do sức hút từ sự
phục hồi của thị trường chứng khoán và nhà đất, thị trường vàng trong nước khá
trầm lắng mặc dù giá vàng lần lượt chinh phục các mốc 21-22 triệu
đồng/lượng.

Tuy nhiên, với nhận định rằng giá vàng khó có thể tăng xa hơn, nhiều nhà đầu tư
khi đó đã vay vàng để bán, với hy vọng khi nào giá xuống sẽ mua vào để trả nợ.
Đến quý 4, khi giá vàng lên 24-25 triệu đồng/lượng, hoạt động đầu tư “đánh xuống”
vẫn diễn ra.
Đến đầu quý 4, khi giá vàng tiến về 26 triệu đồng/lượng, nhiều người bắt đầu thực
sự lo ngại v
ề khoản nợ bằng vàng của mình. Tới lúc này, nhiều người cuống cuồng
mua vào để thanh toán số vàng đã vay nhằm cắt lỗ, khiến tình hình nguồn cung
vàng trong nước thêm phần căng thẳng giữa lúc hoạt động nhập khẩu vàng chưa
được nối lại. Nhiều người không vay vàng cũng mất hết kiên nhẫn khi thấy giá vàng
liên tục leo thang nên cũng ồ ạt đi mua.
Trước những diễn biến bất thườ
ng của thị trường vàng trong nước, Ngân hàng Nhà
nước đã quyết định cho nối lại hoạt động nhập khẩu vàng nhằm hạ nhiệt thị trường.
Quyết định được công bố vào chiều ngày 11/11 này được xem như một liều thuốc
giải nhiệt hiệu quả và kịp thời đối với cơn sốt vàng đang ở đỉnh điểm. Trước đó,
hoạt động nh
ập khẩu vàng đã bị tạm ngừng hơn 1 năm.