Nâng cao hiệu quả quản lý thuế đối với các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Champasack nước CHDCND Lào

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINHăTăTP.H CHÍ MINH









SIDAVONG SNANE






NỂNGăCAOăHIUăQUăQUNăLụăTHU
IăVIăCỄCăDOANHăNGHIPă
TRểNăA BẨNăTNHăCHAMPASACKăậ NC
CHDCND LÀO

LUN VN THCăS KINH
T










TPăHăCHệăMINH,ă NM
2011
2

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINHăTăTP.H CHÍ MINH








SIDAVONG SNANE

NỂNGăCAOăHIUăQUăQUNăLụăTHU
IăVIăCỄCăDOANHăNGHIPăTRểNăăAăBẨNă
TNHăCHAMPASACKăậ NC CHDCND LÀO





Chuyên ngành : KinhătăTài chính ậ Ngân hàng
Mã s : 60.31.12




LUN VN THC SăKINH
T





Ngi hng dn khoa hc: PGS.TS NGUYNăNGCăHỐNG

TPăHăCHệăMINH, NM
2011
3

LIăCAMăOAN


Tôiă camă đoană rng,ă lună vnă thcă să kinhă t ắNỂNGă CAOă HIUă QAă
QUNăLụăTHUăIăVIăCỄCăDOANHăNGHIPăTRểNăAăBẨNăTNHă
CHAMPASACK ậ NCăCHDCNDăLẨO”ălàăcôngătrìnhănghiênăcuăcaăriêngă
cá nhân tôi. CóăsăhătrătăGiáo viênăhngădnăkhoaăhcălàăPGS.TS.ăNGUYNă
NGCăHÙNG.ăNhngăsăliuăđcăsădngăđcăchărõăngunătríchădn.ăKtăquă
nghiênăcuănàyăchaăđcăcôngăbătrongăbt kăcôngătrìnhănghiênăcuănàoătătrcă
đn nay.

Ngiăthcăhin.
SIDAVONG Snane
4

MCăLC


Trang
LIăCAMăOAN
DANHăMCăCỄCăBNGăS LIU
DANHăMCăCỄCăCHăVITăTT
LIăM U 1
1. Tính Ếp thit Ếa đ tài nghiên Ếu: 10
2. MẾ đíẾh nghiên Ếu 11

3. i tng và phm vi nghiên Ếu 11
4. Phng pháp nghiên Ếu 11
5. Nhng đóng góp Ếa lun vn 11
6. Kt Ếu Ếa đ tài 12
CHNGă1ăTNGăQUANăVăTHUăVẨăQUNăLụăTHU 13
1.1 THUăVẨăVAIăTRọăCAăTHU 13
1.1.1 Khái nim thu . 13
1.1.2 Ế đim Ếa thu 14
1.1.3 Phân loi thu 15
1.1.4 Vai trò Ếa thu 17
1.2 CỄCăTIểUăCHUNăXỂYăDNGăHăTHNGăTHUăTIăU. 19
1.2.1 Tính hiu qu: 20
1.2.2 Tính Ếông bng: 20
1.2.3 Tính n đnh: 21
1.2.4 Tính thun tin: 21
1.3 QUNăLụăTHUăVẨăHIU QUăQUNăLụăTHU 21
1.3.1 Khái nim, mẾ tiêu ni ếung và vai trò Ếa qun lý thu: 21
1.3.2 Nguyên tc qun lý thu 22
1.3.3 CáẾ mô hình t ẾhẾ B máy qun lý thu : 24
1.3.3.1 Mô hình tăchcăbămáyăqun lý theo sc thu 25
5

1.3.3.2 Mô hình tăchcăbămáyătheoănhómăNNT 26
1.3.3.3 Mô hình tăchcăbămáyătheoăchc nng 28
1.3.3.4 Mô hình ktăhpăgia các nguyên tc qun lỦăthu 29
1.3.4 ảiu qu qun lý thu 30
1.3.4.1ăăQuanăđimăvàăcácăchătiêuăđánhăgiáăhiuăquăqunăălỦăthu 30
1.3.4.2 Săcnăthităcaăvicănângăcaoăhiuăqu qunălỦăthu 32
1.3.4.3ăCácănhânătănhăhngăđnăvicănângăcaoăhiuăqu qunălỦăthu 33
1.4 KINHăNGHIMăQUNăLụăTHUăăCỄCăNCăTRểNăTHăGII. 34

1.4.1 Tng Ếng s tuân th t nguyn ca TNT 35
1.4.2 Phân loi các TNT đ thc hin các bin pháp qun lý khác nhau 36
1.4.3 Áp dng k thut qun lý thu theo ri ro 36
1.4.4 Chuyn đi v Ế Ếu t chc 37
1.4.5 Xây dng đi ng cán b thu chuyên nghip, tn tâm 38
1.4.6 ng dng công ngh thông tin trong qun lý thu và cung cp dch v cho
ngi np thu 39
CHNGă2ăTHC TRNG QUN LÝ THU I VI CÁC DOANH NGHIP
TRểNăA BÀN TNH CHAMPASACK ậ NC CHDCND LÀO. 41
2.1 KHỄIăQUỄTăCăIMăKINHăTăXĩăHIăVẨăHOTăNGăCAăCỄCă
DOANHăNGHIP TRểNăAăBẨNăTNHăCHAMPASACK . 41
2.1.1 Ế đim kinh t - xã hi Ếa tnh CảAMPASACK 41
2.1.2 Khái quát hat đng ca các doanh nghip trong nẾ trên đa bàn
tnh Champasak. 42
2.1.3 Khái quát hat đng ca các doanh nghip có vn đu t nc ngoài
trên đa bàn tnh Champasak. 43
2.2 Tă CHCă Bă MỄYă QUNă Lụă THUă CAă Să THUă TNHă
CHAMPASACK. 45
2.3.1 ả thng Ếhính sáẾh thu và mô hình qun lý thu hin hành Ếa Lào 47
2.3.1.1.ăHăthngăchínhăsáchăthuăcaăLào. 47
2.3.1.2. Mô hình qunălỦăthuăăCHDCND Lào 49
6

2.3.2 ThẾ trng qun lý thu đi vi ẾáẾ ếoanh nghip trên đa bàn tnh. 52
2.3.2.1 Trc khi có Lut QunălỦăThuă(ă19/05/2005ă) 52
2.3.2.2 TăkhiăLut QunălỦăThu có hiuălcăthiăhành 54
2.3.3 Kt qu thu thu đi vi ẾáẾ ếoanh nghip trên đa bàn tnh. 57
2.3.3.2 Ktăquăthuăthuătheoătngăscăthu 60
2.3.3.3 Ktăquăthuăthuătheoătngăscăthuăđiăviătngăloiăhìnhădoanhănghip. . 64
2.4 ỄNHă GIỄă CHUNGă Vă NHNGă THẨNHă QUă VẨă TN TIă TRONGă

QUNă Lụă THUă Iă VI CỄCă DOANHă NGHIPă TRểNă Aă BẨNă TNHă
CHAMPASACK. 69
2.4.1 Nhng thành qu: 69
2.4.1.1 V chínhăsáchăthu 69
2.4.1.2 V QunălỦăthu 70
2.4.2 Nhng tn ti : 72
2.4.2.1 V chính sáchăthu 72
2.4.2.2 V QunălỦăthu 74
CHNGă 3ă MT Să GIIă PHỄPă NỂNGă CAOă HIUă QUă QUNă Lụă THUă
Iă VIă CỄCă DOANHă NGHIPă TRểNă Aă BẨNă TNH CHAMPASACK -
NCăCNGăHọAăDỂNăCHăNHỂNăDỂNăLẨO. 79
3.1 NHă HNGă PHỄTă TRINă KINHă Tă - Xĩă HIă CAă TNHă
CHAMPASACKăNăNMă2015. 79
3.1.1 Chin lẾ phát trin t nm 2011-1015 79
3.1.2 MẾ tiêu phát trin kinh t - xã hi Ếa tnh đn nm 2015: 80
3.2 MC TIÊU NÂNG CAO HIUă QU QUN LÝ THUă Iă VIă CỄCă
DOANHă NGHIPă TRểNă Aă BẨNă TNHă CHAMPASACK ậ NCă
CHDCND LÀO. 81
3.2.1 Mc tiêu tng quát 81
3.2.2 MẾ tiêu Ế th 82
3.3 PHNG HNG HOÀN THIN CÔNG TÁC QUN LÝ THU IăVI
CÁC DOANH NGHIP TRểNăAăBẨNăTNHăCHAMPASACK. 83
7

3.3.1. Ci cách qun lý thu gn lin vi Ếi cách chính sách thu 83
3.3.2. Hoàn thin qun lý thu 83
3.4 MTăSăăGII PHÁP NÂNG CAO HIU QUă QUN LụăTHUăăIă
VIăCỄCăDOANHăNGHIP TRểNăAăBẨNă TNHăCHAMPASACK-CHDCND
LẨOầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ 85

3.4.1 CI CÁCH CHÍNH SÁCH THU 85
3.4.2 CI CÁCả QUN LÝ TảU 86
3.4.2.1 Hoànăthinăcôngătácătăchcăbămáyăthuăthu 86
3.4.2.2 CiăcáchăcăcuătăchcăbămáyăqunălỦăthuă: 88
3.4.2.3 yămnhăvicăngădngăcôngănghăthôngătinăvàoăqunălỦăthu 89
3.4.2.4 yămnhăcôngătácătuyênătruyn và hătr tăchc,ăcáănhânănpăthu 91
3.4.2.5 Nâng cao nngălc đi ngăcán b, công chcăthu 93
3.4.3 CÁC ẢII PảÁP KHÁC 95
3.4.3.1 Hoàn thin quy trình qun lý thu 95
3.4.3.2 Hoàn thin h thng thông tin qunălỦăthu 97
3.4.3.3 Hòanăthinăcôngătácăkim tra, thanhătraăthu 98
KTăLUN 102
DANHăMCăTẨIăLIUăTHAMăKHO 104
PHăLCă01
105
PHăLCă02 110

8

DANH MCăBNGăSăLIU





BNG

NIăDUNGăBNG
TRANG
Bngă2.1

Ktăquăthuăthuătheoăloiăhìnhădoanhănghip
49
Bngă2.2
Tătrngăthuăthuătheoăloiăhìnhădoanhănghip
50
Bngă2.3
Ktăquăthuăthuătheoătngăscăthu
51
Bngă2.4
Tătrngăktăquăthuăthuătheoătngăscăthu
54
Bngă2.5
Ktăquăthuăthuătheoătngăscăthuăđiăviădoanhănghipăătrongă
nc
56
Bngă2.6
Ktăquăthuăthuătheoătngăscăthuăđiăviădoanhănghipăcóăă
vnăđuătăncăngoài
58

9



DANHăMCăCỄCăCHăVITăTT


ASEAN
: Association of South East Asian Nations - Hip hi các quc gia
ông nam Á

CHDCND LÀO : CNGăHọAăDÂNăCHăNHÂNăDÂNăLÀO
CNTT : Công ngh thông tin
TNN : uăt nc ngoài
TNT : i tng npăthuă
FDI : uătătrc tip nc ngoài
GDP : Tng sn phm quc ni
GTGT : Giáătrăgiaătang
LTO : B phn chuyên qun lý TNT ln
NSNN : Ngân sách nhà nc
ODA : Official Development Assistance - HătrăPhátătrin chính thc
QLT : Qun lý thuă
TCT :Tng Cc thu
TNCN : Thu nhp cá nhân
TNDN : Thu nhp doanh nghip
TTB : Tiêu thăđc bit
WTO : World Trade Organization - Tăchc Thng mi th gii

XNK : Xut nhp khu.
10

LIăM U

1. Tính Ếp thit Ếa đ tài nghiên Ếu:
ThuăraăđiăvàăphátătrinăgnălinăviăsăhìnhăthànhăvàăphátătrinăcaăNhàănc và
nnăkinhătăhàngăhóa.ăiăviăămiăqucăgia,ăthuăluônălàăngunăthuăchăyuăcaăNgână
sáchăNhàănc.ăHăthngăthuăcaăNhàăncăđcăxâyădngătrênăcăsănhngăđiuăkină
kinhătă- chínhătră- xãăhiăcăthătrongămiăgiaiăđonălchăsănhtăđnh.
QunălỦăthuălàămtătrongănhngăniădungăquanătrngăcaăqunălỦăNhàăncăvă
kinhăt.ăQunălỦăthuătácăđngătrcătipăhocăgiánătipăđnătoànăbăđiăsngăkinhătă- xã
hiăcaămtăqucăgia.ăNgàyănay,ătrongăbiăcnhătoànăcuăhoáăvăkinhăt,ăqunălỦăthuă
khôngăchăchuăsăchiăphiăthunătúyăcaăriêngămiăqucăgiaămàăcònăchuăsăchiăphi,ănhă
hngăbiănhngăyuătămangătínhăkhuăvc vàăqucăt. QunălỦăthuăđãătriăquaăcácăthiă
kăciăcách,ăbăsung,ăhoànăthinănhmăphùăhpăviătinătrìnhăxâyădng,ăphátătrinăkinhătă
- xãăhiătrongăgiaiăđonăcôngănghipăhoáă- hinăđiăhoáăđtăncăvàăhiănhpăkinhătăqucă
t.ă
Tuy nhiên,ăvic tipătcăđiămiătrongăqunălỦăthuăăcaăNhàăncănóiăchungăvàă
các đaă phng nóiă riêngă cngă đtă raă nhiuă vnă đă vă lỦă lună vàă thcă tină cnă đcă
nghiênăcuănh:ă
- CăsălỦălunătrongăqunălỦăthuăcaăLàoăđãăphùăhpăviăcácăhotăđngăcaăcácă
doanhănghipăhayăchaă?
- CácăncătrênăthăgiiăcóăkinhănghimăqunălỦăthuăraăsaoă?
- HotăđngăchăyuăcaăcácădoanhănghipătrênăđaăbànătnhăChampasackănhă
thănàoă?
- HăthngăthuăvàămôăhìnhăqunălỦăthuăcaăLàoăđãăquyăđnhănhăthănàoă?
- QuáătrìnhăqunălỦăthuăcaăSăthuătnhăChampasackăđiăviăcácădoanhănghipă
trênăđaăbànătnhătrongăthiăgianăquaăđãăthăhinănhăthănàoă?
- NhngăgiiăphápăcnăđcăthcăhinăđănângăcaoăhiuăquăqunălỦăthuăđiăviă

cácădoanhănghipătrênăđaăbànătnhălàăgìă?
11

ng trcă yêuăcuăcpă thităđó ktăhpă viăkin thcătipăthuăđcă trongă quáă
trìnhătheoăhcăkhóaăđàoătoăcaoăhcăkinhăt,ătôi chnăđătài “ Nơngăcaoăhiuăqu qunălỦă
thuă điă viă cácă doanhă nghipă trênă đaă bƠn Tnhă Champasack - ncă CHDCNDă
Lào”ălàmălunăvnăthcăsăkinhăt caămình.
2. MẾ đíẾh nghiên Ếu
HăthngăhoáăcácălỦălunăcăbnăvăqunălỦăthu,ăphânătíchăđánhăgiáăthcătrngă
côngătácăqunălỦăthuăđiăviăcácădoanhănghip trênăđaăbàn TnhăChampasack - Ncă
CHDCND Lào,ătăđóărútăraănhngătnăti vàăđaăraăcácăgiiăphápăkhcăphcănhmănângă
caoăhiuăqu qunălỦăthuătrongăthiăgianăti.
3. i tng và phm vi nghiên Ếu
iătngănghiênăcuălàănhngăvnăđălỦălunăvàăthcătinăvăqunălỦăthu.
PhmăviănghiênăcuălàăcôngătácăqunălỦăthuăđiăviăcácădoanhănghip trênăđaăbàn
TnhăChampasack- NcăCHDCNDăLào.ăLunăvnăcngăgiiăhnăvicăkhoăsátăthcătă
chăđăcpăđnăvicăphânătích,ăđánhăgiáăcôngătácăqunălỦăthuădoăcăquanăthuăđmănhn
trongăkhongăthiăgianătănmă2008 - 2010.
4. Phng pháp nghiên Ếu
Trongăquáătrìnhănghiênăcu,ătácăgiăđãăsădngăphngăphápălun ca logic hcă
ktăhpăgiaăcácăphngăphápăkhácănh:ăphânătích,ăthngăkê,ătngăhpăsoăsánhătrongăcácă
phnătrìnhăbàyălỦălunăcngănhăthcătin qunălỦăthuăđiăviăcácădoanhănghip trênăđaă
bàn TnhăChampasack - NcăCHDCNDăLào.
5. Nhng đóng góp Ếa lun vn
V mt lý lun: công tác qun lý thu là hot đng t chc, điu hành và giám
sát ca c quan thuănhm đm bo ngi np thu chp hành ngha v np thu vào
Ngân sách Nhà nc theo quy đnhăca pháp lut.
măboătínhăhiu lcăcaăchínhăsáchăthuăvàănângăcao hiu qu thu thu; to
điu kin thun li cho ngi np thu np đúng, đ, kp thi sătin thu vào Ngân
sách Nhà nc và căquan qunălỦăthuăkimătraăthuăđúng, thu đătinăthu.

Qun lý thu có vai trò bo đm cho chính sách thu đc thc thi nghiêm
chnh trong thc tin đi sng kinh t - xã hi.
12

V mt thc tin: ToăcăsăkhoaăhcăchoăsăthuătnhăChampasack cóănhngăđnhă
hngăvàăquytăđnhătrongăqunălỦăthuămangăliăhiuăquăcao.ăMtăkhácăđătàiăcngălàătàiă
liuăthamăkhoăhuăíchăđiăviănhngăngiăquanătâmăđnălnhăvcăthu,ăchngăthtăthuă
thuănhmăđmăboăcôngăbng,ăđngăviênăđiăviăcácăchăthăkinhătăphátăhuyăngunălcă
caămìnhăđyămnhăsnăxut,ănângăcaoănngăsutălaoăđng.
6. Kt Ếu Ếa đ tài
Ngoàiăphnămăđu,ăktălun,ăph lcăvàădanhămcătàiăliuăthamăkho.ăătàiăđcă
ktăcuăthành 3ăchng:
Chngă1: Tngăquan văthuăvàăqunălỦăthu
Chngă2: Thcă trngă qună lỦă thuă điă viă cácă doanhă nghipă trênă đaă bàn Tnhă
Champasack - Nc CHDCND Lào
Chng 3: Mtăsăgiiăphápănhmănângăcaoăhiuăqu qunălỦăthuăđiăviăcácădoanhă
nghipătrênăđaăbàn TnhăChampasack - NcăCHDCNDăLàoătrongăthiă
gianăti

13

CHNG 1
TNGăQUAN VăTHUăVẨăQUNăLụăTHU

1.1 THUăVÀ VAIăTRọăCA THU
1.1.1 Khái nim thu .
Thu ra đi và tn ti cùng vi s ra đi và tn ti ca Nhà nc vàănnăkinhătă
hàng hóa, do đó s hin din ca thu trong nn kinh t là mt tt yu khách quan
nhm đm bo các nhu cu chi tiêu theo chc nng ca Nhà nc. Các-Mác đã nói vă
quan hăkinhăt gia Nhà nc và thu nh sau: “Thu là c s kinh t ca b máy

Nhà nc, là th đon gin tin cho kho bc thu đc bng tin hay sn vt mà ngi
dân phi đóng góp đ dùng vào mi vic chi tiêu ca Nhà nc”. ng- Ghen cng đã
ch ra:  duy trì quyn lc công cng, cn phi có s đóng góp ca công dân cho Nhà
nc,ăđóălà thu.
Nhà nc là điu kin đu tiên cho s ra đi và tn ti h thng thu ca mt
quc gia. Trong trng hp thu nhp ca ngi dân không đ chi dùng cho bn thân h
thì Nhà nc cng không th thu đc thu. Do đó, mt điu kin thă hai rt quan
trng cn phi có đ bo đm s tn ti ca thu đó là thu nhp xã hi. S hình thành
thu nhp trong xã hi chính là tin đ cho vic đng viên các khon thu ca Nhà nc mà
trong đó thu là khon đngăviênăc bn nht.
Tu theo tng góc đ nghiên cu mà ngi ta có nhng cách nhìn khác nhau vă
thu:
•
Di góc đ nghiên cu ca kinh t chính tr hc, thuăđc coi là hình thc phân
phi và phân phi li tng sn phm xã hi và thu nhp quc dân đ hình thành nên qy
tin t ca Nhà nc nhm đáp ng nhu cu chi tiêu theo chc nngăcaăNhàănc.
•
Di góc đ nghiên cu pháp lut, thu đc coi là mt đóngăgópămangătínhă
phápălnhăcaăNhàăncăđiăviăcác t chc và cá nhân trongă xãăhiănhmă đápăngă
nhuăcuăchiătiêuăca Nhà nc.
•
Di góc đ nghiên cu ca kinh t hc, thu đc coi là khon mt mát ca
các doanh nghip hay h gia đình đ hình thành nên qy tin t ca Nhà nc nhm
14

đáp ng cho vic chiătiêuăv các hàng hoá và dchăvăcông.
Dù đc nhìn nhn di góc đ nào, có l không ai có th ph nhn rng thuălà
khon đóng góp có tính cht bt buc cho Nhà nc, đc thc hin mà không đ cp
đn li ích c th ca ngi đóng thu. Cng chính vì đc đim này mà ngi np thu
thng không my d chu và có cm giác b tc đot mt phn tài sn cá nhân ca h,

dù rng ai cng mun đc hng nhiu dch v phúc li công cng t Nhà nc.
Nhn thc đc đc đim này ca thu, chúng ta s d dàng xác đnh nhng yêu cu
mà ngi np thu thng đòi hiăămt h thng thu.
T nhng phân tích  trên, có th hiu thu theo khái nim nh sau: Thu là
khon đóng góp mang tính Ếht bt buc, trích t mt phn thu nhp ca các t
ẾhẾ và cá nhân cho Nhà nc theo quy đnh ca pháp lut đ phc v cho các nhu
cu chi tiêu theo ẾhẾ nng Ếa Nhà nc.

1.1.2 Ế đim Ếa thu
Bnăchtăcaăthuăđcăthăhinăbiăcácăthucătínhăbênătrongăvnăcóăcaănó,ănhngă
thucătínhăđóăcóătínhănăđnhătngăđiăvàăđcăthăhinăraălàăcácăđcăđimăcaăthu.ă
Nghiênăcuăcácăđcăđimăcaăthuăchoăphépăchúngătaăhiuăraăhnăbnăchtăcaăthuăvàă
phânăbităthuăviăcácăkhonăthuăkhácăcaăNSNN.
Th nht,ăthuălàăkhonăthuăcaăNSNNămangătínhăbtăbuc.ăTínhăbtăbucăcaăthuălàă
ttăyuăkháchăquanăxutăphátătăđcătínhăcaăhàngăhoáăcôngăcng.Viăđcătínhăca hàng hoá
côngăcngălàăcóăthăsădngăchungăvàăkhóăcóăthăloiătr,ăNNăluônălàăchăthăcungăcpăđiă
băphnăhàngăhoáăcôngăcngăchoăxãăhiănhmăđmăboăchoăvicăsădngătiăđaăcaăxãăhi.ă
SongăkhôngăaiătănguynătrătinăchoăvicăhngăthăhàngăhoáăcôngăcngădoăNNăđuătă
cungăcpănh:ăqucăphòng,ămôiătrngăphápălut,ăphòngădchăbnh,ătuăsaăđêăđiu ăVìă
vy,ăđăđmăboănhuăcuăchiătiêuăcôngăcng,ăttăyuăNNăphiăsădngăquynălcăcaămìnhă
đăbtăbucăcácăthănhânăvàăphápănhânăphiănpăthuăchoăNN.
Tínhăbtăbucăcaăthuăthăhinăănghaăvă vàăquynăliăđóngăgópăcaămiăthă
nhânăvàăphápălutăđiăviăliăíchăcôngăcngăcaătoànăxãăhiăvàăđcăthăchăhoáătrongă
hinăphápăcaămiăqucăgia.ăNNăbanăhànhăcácălutăthuăvàătăchcăbămáyăqunălỦăthuă
15

thu,ăcácăthănhânăvàăphápănhânăcóănghaăvăthcăhinătheoăđúngălutăđnh,ăthăchăhoáă
thuănpăthuăbngăcácăvnăbnăphápălutămtămtăthăhinătínhăphápălỦăcaoăcaăthu,ămtă
khácănhmătránhătuătinătrongăvicăthuăthuăvàăthcăhinănghaăvănpăthu.
Th hai,ăthuălàăkhonăthuăcaăNSNNămangătínhăchtăkhôngăhoànătrătrcătip.ă

Thuăkhôngăgnătrcătipăviăliăíchăcăthămàăngiănpăthuăđcăhngătăhàngăhoáă
côngăcngădoăNNăcungăcp.ăCácăthănhân,ăphápănhânăthcăhinănghaăvănpăthuăchoă
NNătheoălutăđnhăkhôngăcóăquyn đòiăhiăNNăphiăcungăcpătrcătipăchoăhămtălngă
hàngăhoá,ădchăvănàoăđóăhocăhoànătrăsăthuăhăđãănpăđúngătheoălutăđnh.ăMcăđă
chuynăgiaoăthuănhpăcaăcácăthănhânăvàăphápănhânăchoăNNăthôngăquaăthuăđcăxácă
đnhădaătrênăcăsăthcătrngăkinhătă- xãăhi,ămcătiêuăphátătrinăđtăncăvàănhuăcuătàiă
chínhăchungăcaăNNătrongătngăgiaiăđonăcăth.
căđimănàyăgiúpătaăphânăbităthuăviăcácăkhonăthuăphí,ălăphíăcaăNSNN,ăphíă
vàălăphíăcngălàăkhonăthuămangătínhăbtăbucăcaăNSNN,ănhngătínhăbt bucăcaăphíă
vàălăphíăgnătrcătipăviăvicăkhaiăthácăcaăhngăthăliăíchătăhàngăhoáăcôngăcngădoă
NNăđuătăcungăcpăcho cácăthănhânăvàăphápănhânătrongăxãăhi.
Th ba,ăthuălàămtăhìnhăthcăphânăphiăcaăxãăhiănóăchaăđngăcácăyuătăchính
tră- kinhătă- xãăhi.ăNhà ncăđánhăthuăthcăchtălàăNNăthamăgiaăvàoăphânăphiăthuă
nhpăcaăcácăthănhân,ăphápănhânănhmătpătrungămtăbăphnătngăsnăphmăqucădână
vàoătrongătayăNNăvàăđiuătităthuănhpăgiaăcácăthănhân,ăphápănhân.ăNNăvàăthuăkhoáălàă
haiăphmătrùăgnăbóăhuăcăviănhau,ăchínhăsáchăthuăcaămtăqucăgiaăluônăgnălinăviă
bnăchtăchínhătrăcaăNNăvàăliăíchăcaămtăthănhân,ăphápănhân.ăVìăvy,ăchínhăsáchăthuă
luônăchaăđngăyuătăchínhătră- kinhătă- xãăhiărngăln.
Ngunăthuăcaăthuălàăktăquăcácăhotăđngăkinhătă- xãăhi.ăTácăđngăđnămiăhotă
đngăkinhătă- xãăhiănhătităkim,ăđuăt,ătiêuădùng,ăxutănhpăkhu,ăgiáăc,ăthătrng,ă
vicălàm,ăthtănghip,ăcôngăbngăxãăhi.
1.1.3 Phân loi thu
Khi nghiên cu lý lun, các nhà kinh t có thădùng nhiu tiêu thc đ phân loi
thu. Trên c s đó, nghiên cu hoch đnh chính sách thu và t chc qun lý thu có
hiu qu.
16

 Phân loiătheoătínhăchtăkinhăt
Cách phân loi c đin và thng đc nhc nhiu là cn c vào tính cht kinh
t, tính cht có thă chuyn dch gánh nng v thu gia ngi np thu và ngi chu

thu. Ngi ta phân chia thu thành hai loi ch yu, đó là thu trcăthuăvàăthu gián thu.
- Thu trcăthuă:
Thu trc thu là loi thu đánh trc tip vào thu nhp ca các đi tng np
thu. Vic đng viên cho ngân sách qua thu trc thu có tính công bng hn so vi thu
gián thu, bi vì phn đóng góp v thu thng phù hp vi kh nng ca tng đi
tng; thu nhp cao thì phi np thu nhiu, thu nhp thp thì np thu ít, thu nhp ch
đ trang tri chi phí cn thit hoc không có thu hp thì không phi np thu.
Thuc loi thu trc thu có th k đn các lut th nh: thu Thu nhp,ăthu liă
tc,ăthu Tài sn,ă…
- Thu gián thu :
Thu gián thu là loi thu đánh vào vic s dng thu nhp ca các t chc, cá
nhân khi tiêu dùng hàng hoá, dch v trên th trng. Thu này do ngi sn xut
kinh doanh cung ng hàng hoá, dch v np cho Nhà nc, nhng ngiătiêu dùng
cui cùng là nhng ngi chu thu. Nhà doanh nghip chuyn thuăbng cách cng
thu vào giá bán hàng hoá, dchăvănên ngiătaăgi là thu gián thu. Các doanh nghip
 đây ch gi vai trò nh ngi thu h thu cho Nhà nc. Thuc loi thu gián thu
gm có các lut thu nh: thu giá tr gia tng, thu tiêu th đcăbit, thu xut khu,
thu nhp khu …
Tùy theo đc đim và trình đ phát trin kinh t, xã hi ca mi nc, cng nhă
quan đim ca nhng ngi lãnh đo Nhà nc trong tng thi k, ngi ta có th laă
chn, coi trng loi thu gián thu hay thu trcăthu.
 Phân loi theo điătng đánhăthu
Phân loi theo tiêu thc này, thu bao gm các loi thu sau:
- Thu đánh vào hot đng sn xut kinh doanh, nh: thu Giá trăGiaătng.
- Thu đánh vào hàng hóa, nh: thu Tiêu th c bit, thu Xut khu, thu
Nhp khu.
17

- Thu đánh vào thu nhp, nh: thu Thu nhpădoanhănghip, thu thuănhpăcáă
nhân.

- Thu đánh vào tài sn, nh: thu Nhà đt,ăthu tàiăsn.
- Thu đánhăvàoăvicăsădngătàiăsn thuc săhu Nhà nc, nh: thu Tài nguyên,
thuăsădngăđtănôngănghip.

 Phân loiăthu theoăphng thc sădng
Theo phng thc này, thu đc phân thành: Thu tng hp và thu chuyên
dùng.
Thu tng hp: Là loi thu tuy đc thu t nhiu ngun khác nhau nhng
đc tp trung vào Ngân sách Nhà nc và đc s dng chung cho các mc đích phát
trin kinh t – xã hi có tính cht toàn quc.
Thu chuyên dùng: Là loi thu thu t mt ngun (hoc mt s ngun) nht
đnh nào đó và đc tp trung vào mt qy nht đnh trong Ngân sách Nhà nc.ăQy
này đcăsădng gn viămc đích đãăđc xác đnhătrc.
Ngày nay, Chính ph các nc phát trin ch yu là các loi thu tng hp. Tuy
nhiên, h vn còn duy trì mt vài loi thu chuyên dùng nht đnh đ thc hin mt să
nhim văchiăcpăbách, quan trng.
1.1.4 Vai trò Ếa thu
Viănhngăđcăđimăvnăcóănhăđãăphânătíchăătrên,ăthuăcóăvaiătròăchăyuăsauă:
 ThuălàăcôngăcăchăyuătrongăvicătpătrungăngunălcăvàoăNSNNăđápăngă
cácănhuăcuăchiătiêuăcaăNN.
NNăcóăthăthcăhinăphátăhànhătinăvayătrongăncăhocăngoàiănc,ăbánătàiăsnăqucă
giaăvàăđánhăthuăđăhuyăđngăngunălcănhmăduyătrìăsătnătiăcaăbămáyănhimăvă
mình.ăPhátăhànhătinăđăchiătiêuălàăbinăphápăđnăginănht,ăxongăvicăphátăhànhătinăliă
thiuăcăsăvtăchtăđmăboănênăsăgâyăhuăquătiêuăccăđiăviăcácăquáătrìnhă- xãăhi,ăvayă
nătrongăncăhayăngoàiănc,ăsuyăchoăcùngăthìăcngăphiătìmăngunăđătrăn,ăkhôngăchă
năgcămàăcătinălãiăvàănuăvayăngoàiăncăcònăbălăthucăbênăngoàiăvăchínhătră- kinhătă
ămcăđănhtăđnh,ătàiăsnăqucăgiaăcngăchăcóăgiiăhnănht đnh,ănênăvicăbánătàiăsnă
18

qucăgiaăkhôngăthăđcăcoiălàăbinăphápăchăyuăđăhuyăđngăngunălcăchoăNN.ăDoăvy,ă

ăhuăhtăcácăqucăgia,ăthuălàăcôngăcăgiăvaiătròăch yuătrongăvicăhuyăđngăngunălcă
đăđápăngăcácănhuăcuăchiătiêuăcaăNN.
 ThuălàăcôngăcăqunălỦăvàăđiuăchnhăvămôănnăkinhăt.
Trongănnăkinhătăthătrng,ăcùngăviăvicămărngăchcănngăcaăNN,ăthuăđãă
thcăsătrăthànhăcôngăcăquanătrngăđăNNăthcăhinăđiuăchnhăvămôănnăkinhătăqucă
dân,ătuăthucăvàoăthcătrngăkinhătă- xãăhiătrongătngăthiăk,ăNNăcóăthăchăđngă
điuăchnhăchínhăsáchăthuănhmăthcăhinămcătiêuăđiuăchnhăvămôănnăkinhătăqucă
dânănhăđiuăchnhăchuăkăkinhăt,ăcăcuăkinhătătheoăngànhăvàătheoăvùngălãnhăth,ăgiáă
c,ăđiuăkin,ăđuăt,ăvicălàm,ăxutănhp khu,ăphânăphiăliăthuănhp,ătngăcung,ătngă
cu,ă
Săphátătrinăcaămtănnăkinhătăluônămangătínhăchuăk,ăgiaiăđonăsuyăthoáiăkinhă
t,ăNNăcóăthăgimăthuăđătngăcu,ăkhuynăkhíchăđuătămărngăsnăxutăkinhădoanhă
nhmăkhôiăphcăsătngătrngăca nnăkinhăt.ăNgcăli,ăgiaiăđonănnăkinhătăphátă
trinăquáănóngăcóănguyăcădnăđnămtăcânăđiăvàămtănăđnh,ăNNăcóăthătngăthuăđă
thuăhpăđuătănhmăđmăboăcácăquanăhăcânăđiăvàăgiăvngănhpăđătngătrngăbnă
vngăcaănnăkinhăt.
Bngăvicăban hànhăcácăscăthuăcăthăviănhngăquyăđnhăvăđiătng,ăphmăviă
điuăchnh,ăthuăsut,ăcácă trngăhpăuă đãiăvàăminăgimăthu,ă NNăcóăthă thcăhină
đcămcătiêuăđiuăchnhăcăcuăkinhătătheoăngànhăvàăvùngălãnhăth,ăđiuăchnhăquanăhă
xutănhpăkhu,ăkhuynăkhíchătiêuădùngăhocătităkim,ăđiuătităthuănhpăgiaăcácătngă
lpădânăcăgimăsămtăbìnhăđngăvăthuănhpătrongăxãăhi.
Tuyăvy,ăthuăcóătácăđngăthunănghchăđngăthiăđnăcácămcătiêuăkinhătă- xãăhiă
vămôănnăkinhăt,ăNNăphiăxemăxétăthnătrngătácăđngătngăhpăcaăvicăđiuăchnhă
chínhăsáchăthuăđnăcácămcătiêuăkinhătă- xãăhiăvămô.ăNgoàiăra,ăNNăcònăsădngăthuă
đătácăđngătrcătipălênăcácăyuătăđuăvàoăcaăsnăxutănhălaoăđng,ăvtăt,ătinăvnă
nhmăđiuătităhotăđngăkinhătătrongănc,ăsădngăthuătácăđngăvàoăcácăhotăđngă
xut,ănhpăkhuănhmăthcăhinăchínhăsáchăthngămiăqucătăvàăhiănhpăkinhătăthă
gii.
19

Thôngă quaă vică thuă thuă nhàă ncăthcă hin vică kimă tra,ă kimă soátă cácă hotă
đngăsnăxutăkinhădoanh.ăCăquanăthuăcóăthăkimătra,ăkimăsoátămiăhotăđngăcaăcácă
tăchc,ăcáănhânătrongănnăkinhătăđmăboăthcăhinăttăcôngătácăqunălỦăNNăvămiămtă
kinhătă- xãăhiănóiăchung,ăthuăcóăvaiătròăquanătrngăđiăviăsătnătiăvàăphátătrinăcaă
miăqucăgia.ăVìăth,ăđăphátăhuyăvaiătròănàyăcnătpătrungăhuyăđngăđyăđăcácăngună
lcătàiăchínhăcaăđtăncă(cnăphiăthuăđúng,ăthuăđăvàăthuăkpăthi)ăđăđmăboăchoăbă
máyăNNăđcăhotăđngămtăcáchăbìnhăthngăvàălinhăhotănhmăthúcăđyăkinhătăđtă
ncăphátătrin.
 Thuălà công c điuăhoàăthuănhp,ăgópăphnăthcăhinăbìnhăđngăvàăcông
bngăxãăhi.
Trongăphânăphi,ăbênăcnhărtănhiuăuăthăsoăviăcăchăkinhătăkăhochăhoáătpă
trungăcăchăkinhătăthătrngăcngăcònătnătiănhiuăkhimăkhuyt,ămtătrongăsăđóălàă
săchênhălch ngàyăcàngălnăvămcăsngăvăthuănhpăgiaăcácătngălpădânăc.ăSăchênhă
lchănàyăkhôngăchăliênăquanăđnăvnăđăđoăđcăvàăcôngăbngăxãăhiămàăcònătoănênăsă
điălpăvăquynălcăvàăcaăciăgiaăcácătngălpădânăc,ălàmămtăđiăỦănghaăcaăsăphátă
trinăkinhătă- xãăhi.ăDoăvy,ăđòiăhiăphiăcóăsăcanăthipăcaăNNăvàoăquáătrìnhăphână
phiăthuănhpăcaăciăxãăhi.ăThuăcóătácăđngătrcătipăvàoăquáătrìnhănàyăthôngăquaăvică
ápădngăthuătiêuăthăđcăbit,ăthuăthuănhpăcáănhânăviăcácămcăthuăsutăkhácănhau,

1.2 CỄCăTIểUăCHUNăXỂYăDNGăHăTHNGăTHUăTIăU.
HăthngăthuălàătngăhpăcácăscăthuăkhácănhauădoăNNăbanăhành,ăgiaăchúngăcóă
miăquanăhămtăthitănhmăthcăhinăcácănhimăvănhtăđnhăcaăNNătrongătngăthiăk.ă
Hăthngăthuăbaoăgmănhiuăhình thcăthuăkhácănhau,ănhngăsăhìnhăthànhăhă
thngăthuăliădoăcăsăthuăvàăphápălutăcaăNNăquyăđnh.ăTrongănnăkinhătăthătrngă
thu,ăsuyăchoăcùngăđuălyătăthuănhpătrongăquáătrìnhătáiăsnăxutăxãăhi.ăThuănhpăđcă
vnăđngătrongămtăchuătrìnhăkhép kínăvàăluônăluônăthayăđiăhìnhătháiăbiuăhinăcaănó.ă
Săbinăđiăđaădngăđóăđãănyăsinhăcácăcăsăthuăkhácănhau,ătoăkhănngăđánhăthuăcaă
chínhăphătrênăcăsăsăluânăchuynăcaădòngăthuănhpăkhépăkínăvàăhìnhăthànhăcácăhìnhă
thcăthuăkhácănhau.
20

TuătheoăbnăchtăchínhătrăcaăNNăvàătrìnhăđăphátătrinăkinhătă- xãăhiăcaămiă
qucăgiaătrongătngăgiaiăđon,ămiăqucăgiaăđuăcóănhngăcnăcăcăthăđăthitălpămtă
hăthngăthuănhmăthcăhinănhngămcătiêuăcaămình.ăSauăđâyălàăcácătiêuăthcăchăyuă
thitălpămtăhăthngăthu.
1.2.1 Tính hiu qu:
Hăthngăthuăđmăboăđcătínhăhiuăquăđiăviănnăkinhătăkhiăgimăthiuăđcă
nhngătácăđngătiêuăccăcaăthuătrongăphânăbăngunălcăvnăđãăđtăđcăhiuăquădiă
tácăđngăcaăcăchăthătrng,ăđngăthiăphátăhuyăđcăsăhuyăđngătíchăccăđiuăchnhă
liănhngăphânăbăngunălcăchaăđtăhiuăquănhmăđtăđcăcácămcătiêuăkinhătă- xã
hiăvămôăcaănnăkinhătăqucădân,ăcngănhămiăhotăđngăkinhătă- xãăhi,ătăchcă
qunălỦăthuăthuăttăyuăphiăphátăsinh cácăchiăphí.ăVìăvy,ătínhăhiuăquăcaăhăthngă
thuăcònăđcăđánhăgiáăđiăviăcăcôngătácăqunălỦăthuăthu.ăHiuăquăcaăcôngătácăqună
lỦăthuăthuăđcăxemăxétăvàăđánhăgiáătrongămiăquanăhăgiaămcăchiăphíătăchcăqunălỦă
thuăthuăvàăsăthuăđcătpătrung vào NSNN.ăChiăphíătăchcăqunălỦăthuăthuăcàngăthpă
thìătínhăhiuăquăcaăhăthngăthuăcàngăcao.
1.2.2 Tính Ếông bng:
Côngăbngălàămtăyêuăcuăkháchăquanătrongăquáătrìnhăphátătrinăcaăxãăhi.ăThuă
cóătácăđngăđnăliăíchăcaămiăchăthătrongăxãăhi.ăVìăvy,ăđăđmăboătínhăkhăthiăcaă
hăthngăthuăvàănăđnhăchínhătră- xãăhiătínhăcôngăbngăcaăhăthngăđcăđtăraălàăttă
yu.
Cácănhàăkinhătăchoărngătínhăcôngăbngăcaăhăthngăthuăđcăxemăxétătrênăhaiă
gócăđăvàă côngăbngătheoăchiuă ngangălàăsăđiăxă văthuănhănhauă điăviăcácăthă
nhân,ăphápănhânăcóătìnhătrngăvàăkhănngănpăthuăgingănhau;ăcôngăbngătheoăchiuă
dcălàăsăđiăxăvăthuăkhácănhauăđiăviăcácăthănhân,ăphápănhânăcóătìnhătrngăvàăkhă
nngănpăthuăkhácănhau,ăngiănàoăcóăkhănngănpăthuăcaoăthìăphiănpăthuăchoăNNă
nhiuăhn.
21

1.2.3 Tính n đnh:

Tínhănăđnhăcaăhăthngăthuăđcăhiuălàăhăthngăthuăvàătngăscăthuăđcă
banăhànhăvàăthcăthiătrongăthcătinătrongămtăkhongăthiăgianăthíchăhp,ăhnăchăvică
saăđiăbăsungătngăscăthuămtăcáchăthngăxuyên.
Tínhănăđnhăcaăhăthngăthuălàămtăđòiăhiăchínhăđángătăphíaăngiăthcăhină
nghaăvănpăthuăvàăyêuăcuănăđnhăkinhătăvămô.ăSănăđnhăcaăhăthngăthuălàăđiuă
kinăquanătrngăđănăđnhămôiătrngăđuătăkinhădoanh.ăChínhăsáchăthuăluônăđcăđòiă
hiăphiăphùăhpăviăthcătrngăkinhătă- xãăhiălàăbtăđnh.ăVìăvy,ăđăđmăboătínhănă
đnhăcaăthuăđòiăhiăvicăxâyădngăvàăciăcáchăhăthngăthuăphiăcóăcáchănhìnătoànădină
vàădàiăhnăđăđoánătrcăđcăxuăhngăvnădngăcaănnăkinhătăqucădân.
1.2.4 Tính thun tin:
Tínhăthunătinăcaăhăthngăthuăđcăhiuălàăhăthngăthuăvàătngăscăthuăphiă
đnăgin,ărõăràng,ădăhiu,ădăthcăthi,ădăqunălỦăvàăcóăkhănngătăđiuăchnhănhtăđnh.ă
Hăthngăthuăphiăđmăboătínhăthunătinălàămtăđòiăhiăkháchăquanănhmăđmă
boă tínhă khă thiă caă hăthngă thuă trongă thcă tin,ă đngăviênă ngună lcă tàiă chínhă vàă
NSNNăămcăcaoănhtăviăchiăphíăhànhăthu
thpănht,ăhnăchăcácătrngăhpătiêuăccăcóă
thăxyăra,ăphiăhpăviătrìnhăđăcaăngiănpăthuăvàăcánăbăqunălỦăthuăthu.

1.3 QUNăLụăTHUăVẨăHIUăQUăQUNăLụăTHU
1.3.1 Khái nim, mẾ tiêu ni ếung và vai trò Ếa qun lý thu:
Qun lý thu là hot đng t chc, điu hành và giám sát ca c quan thuă
nhm đm bo ngi np thu chp hành ngha v np thu vào Ngân sách Nhà
nc theo quy đnhăca pháp lut.
măboătínhăhiu lcăcaăchínhăsáchăthuăvàănângăcao hiu qu thu thu; to
điu kin thun li cho ngi np thu np đúng, đ, kp thi s tin thu vào Ngân
sách Nhà nc và căquan qunălỦăthuăkimătraăthuăđúng, thu đătinăthu.
NiădungăqunălỦăthuăgmă:ăđngăkỦăthu,ăkêăkhaiăthu,ănpăthu,ănăđnhăthu;ă
Thătcăhoànăthu,ăminăthu,ăgimăthu,ăxóaănătinăthu,ătinăpht;ăQunălỦăthôngătinăvă
ngiănpăthu; Kimătra,ăthanhătraăthu;ăCngăchăthiăhànhăquytăđnhăhànhăchínhăthu;ă
22

XălỦăviăphmăphápălutăvăthu;ăGiiăquytăkhiuăni,ătăcáoăvăthu.
Qun lý thu có vai trò bo đm cho chính sách thu đc thc thi nghiêm
chnh trong thc tin đi sng kinh t - xã hi. Chính sách thu thng đc thit kă
nhm thc hin nhng chc nng ca thu nh điu tit kinh t v mô phc v mc tiêu
tng trng ca đt nc hay phân phi thu nhp nhm bo đm s công bngăgia các
tng lp dân c trong xã hi. Tuy nhiên, các mc tiêu này ch tr thành hin thc nu
qun lý thu đcăthc hin tt, đ ai là ngi np thuăthì phi np thu và ngi np
thu phi np đúng, np đ và np đúng hn s thuăphi np vào NSNN. Vì vy, có th
khng đnh qun lý thu có vai trò quyt đnhăchoăsăthành công ca tng chính sách
thu.
1.3.2 Nguyên tc qun lý thu
MiăcpăcăquanăqunălỦăNhàăncăcóănhimăvăkhácănhauătrongăqunălỦăthu.ă
Tuyănhiên,ăhotăđngăqunălỦăthuăcaăcácăcăquanăNhàăncăcóăthmăquynăđuăphiă
tuânătheoănhng nguyênătcănhtăđnh.
(1).ăTuânăthăphápălut
NguyênătcănàyăchiăphiăhotăđngăcaăcácăbênătrongăquanăhăqunălỦăthuăbaoă
gmăcăcăquanăNhàăncăvàăngiănpăthu.ăNiădungăcaăNguyênătcănàyălàăquynă
hn,ătráchănhimăcaăcăquanăqunălỦ;ăquynăvàănghaăvăcaăngiănpăthuăđuădoăphápă
lutăquyăđnh.ăTrongăquanăhăqunălỦ,ăcácăbênăliênăquanăcóăthăđcălaăchnănhngăhotă
đngănhtăđnhănhngăphiătrongăphmăviăquyăđnhăcaăphápălutăvăqunălỦăthu.
(2).ămăboătínhăhiuăqu
Gingă nhă miă hotă đng qună lỦă khác,ă hotă đngă qună lỦă thuă phiă tuână thă
nguyênătcăhiuăqu.ăCácăhotăđngăqunălỦăthuăđcăthcăhin,ăcácăphngăphápăqunălỦă
đcălaăchnăphiăđmăboăsăthuăvàoăNSNNălàălnănhtătheoăđúngălutăthu.ăngăthi,ă
chiăphíăqunălỦăthuălàătităkimănht.ăVíădănhăsălaăchnăquyătrình,ăthătcăvăthuărõă
ràng,ăđnăginăphùăhpăviăđiuăkinăthcătinănhtăđnhăvàătrìnhăđăcaăngiănpăthuăsă
haăhnămangăliăngunăthuăcaoăhnădoătităkimăđcăchiăphíăvnăhànhăbămáyăthuăthuă
vàăchiăphíăcaăngiănpăthuăsoăviăvicăápădngămtăquyătrình,ăthătcăphcătpăhn.
(3).ăThúcăđyăỦăthcătătuânăthăcaăngiănpăthu

23

ă đmă boăhotăđngă thu,ănpă thuă đúngăphápă lut,ăNhàă ncă nàoă cngă tngă
cngăcácăhotăđngăqunălỦăđiăviăngiănpăthu.ăTrong điuăkinăqunălỦăthuăhină
đi,ăsătngăcngăvaiătròăcaăNhàăncătheoăhngătpătrungăvàoăkimătra,ăkimăsoátăktă
quăthcăhinănghaăvăthuăphùăhpăviăquyăđnhăcaăphápălută(kimătraăsau),ăđngăthiă
toăđiuăkinăchoăngiănpăthuăchăđngălaăchnăcáchăthcăkhaiăthuăvàănpăthuăphùă
hpăviăhotăđngăkinhădoanhăcaămình,ătônătrngătínhătăgiácăcaăngiănpăthu.ăă
đmăboănguyênătcănàyăcnăcóăhăthngăcácăvnăbnăphápălutăthuăđyăđ,ărõăràng,ăphùă
hp;ăcóăcácăchătàiăđămnhăđătrngăphtăcácăviăphmăphápălutăthuăvàăcóătácădngărnă
đe.
(4).ăCôngăkhai,ăminhăbch
Côngăkhai,ăminhăbchălàămtătrongănhngănguyênătcăquanătrngăcaăqunălỦăthu.ă
NguyênătcăcôngăkhaiăđòiăhiămiăquyăđnhăvăqunălỦăthu,ăbaoăgmăphápălutăthuăvàă
các quy trình, thătcăthuănpăthuăphiăcôngăbăcôngăkhaiăchoăNNTăvàăttăcănhngătă
chc,ăcáănhânăcóăliênăquanăđcăbit.ăNguyênătcăminhăbchăđòiăhiăcácăquyăđnhăvăqună
lỦăthuăphiărõăràng,ăđnăgin,ădăhiuăvàădinăđtăsaoăchoăchăcóăthăhiuătheoămtăcáchă
nhtăquán,ăkhôngăhiuătheoănhiuăcáchăkhácănhau.ăNguyênătcăminhăbchăcngăđòiăhiă
khôngăquyăđnhănhngăngoiălătrongăthcăthiăphápălutăthu,ătheoăđó,ăcăquanăthuăhocă
côngăchcăthuă đcă quytăđnhă ápădngănhngă ngoiă lăchoă nhngăNNTă khácă nhau.ă
Thcăhinănguyênătcăcôngăkhai,ăminhăbchălàăđăhotăđngăqunălỦăthuăcaăNhàăncă
đcămiăcôngădânăgiámăsát,ălàămôiătrngăttăđăphòngăchngăthamănhng,ăcaăquyn,ă
sáchănhiu;ăquaăđó,ăthúcăđyăhotăđngăqunălỦăthuăđúngălut,ătrongăschăvàătoăđiuă
kinăthúcăđyăsn xut,ăkinhădoanhăphátătrin.
(5).ăTuânăthăvàăphùăhpăviăcácăchunămcăvàăthôngălăqucăt
Hiănhpăkinhătăqucătătoăđiuăkinăthúcăđyăphátătrinăkinhătăvàămărngăquană
hăhpătácăkinhătăchoămiănc.ăngăthi,ăquáătrìnhăhiănhpăcngăđòiăhiămiăqucăgiaă
cnăcóănhngăthayăđiăquyăđnhăvăqunălỦ,ăcngănhăcácăchunămcăqunălỦăphùăhpăviă
cácăcamăktăvàăthôngălăqucăt.ăVicăthcăhinăcácăcamăktăvàăthôngălăqucătăvăthuă
toăđiuăkinăchoăhotăđngăqunălỦăcaăcácăcăquanăNhàăncăhiănhpăviăhăthngă

qunălỦăthuăthăgii.ăTuânăthăthôngălăqucătăcngătoăthunăliăchoăhotăđngăđuătă
caăcácănhàăđuătăncăngoài.
24

1.3.3 CáẾ mô hình t ẾhẾ B máy qun lý thu :
H thng thu bao gm h thng chính sách thu và h thng qun lý thu.
H thng chính sách thu, gm các sc thu đc ban hành di các hình thc
Lut, Pháp lnh. Mi sc thu có mcă tiêuă vàă vai trò nhtă đnh trong nn kinh t,
song giaăchúng có mi quan h rt mt thit và tác đng ln nhau trong quá trình
phát huy tác dng điu tit vămô nn kinh t.
Tuy nhiên, h thng chính sách thu dù đc xây dng mt cách u vit, hoàn
chnh đn đâu cng không th phát huy tác dng nu không đc vn hành trong thc
tin. Quá trình áp dng lut thu vào nn kinh t đòi hi s chp hành ca các đi
tng np thu (TNT), mà qua đó s thu đc huy đng tăcác th nhân và pháp
nhân vào NSNN theo đúng lut đnh. Quá trình này thng không gn lin vi s “t
nguyn” mà cn có mt h thng qun lý thuăđătăchc thc hin, giám sát.
H thng qun lý thu, gm các phng pháp, hình thc qun lý thu thu, các
công c qun lý (các quy đnh, quy trình, bin pháp nghip v, phng tin qun lý),
c cu t chc b máy (các b phn, các đn v thuc c quan thuăcác cp trc tip
hay gián tip thc hin chc nng qun lý thu và mi quan hăgia chúng); đi ng cán
b, công chc thu và các c quan khác có liên quan đn công tác thu theo quy đnh
ca pháp lut … Trong đó, c cu t chc bămáy và đi ng cán b thu (gi chung là
b máy qun lý thu) là mt b phn cc k quan trngătrongăh thng qun lý thu.
T chc b máy qun lý là mt khâu quan trng trong công tác qun lý thu
(QLT), bao gm vic xác đnh c cu t chc b máy và phân b ngun nhân lc mt
cách hp lý, nhm xây dng h thng QLT khoa hc, phù hp, đm bo tính thng
nht, thc hin đy đ, có hiu qu các chc nng QLT nhm thc thi chính sách,
pháp lut mt cách nghiêm minh, đm bo thu đúng, đ, kp thi tin thuăvào NSNN.
T chc b máy qun lý thu có vai trò rt quan trng,ăcăthănhăsau:
- Con ngi luôn là yu t quyt đnh s thành công hay tht bi trong mi lnh

vc qun lý. Trong b máy QLT, đi ng cán b, công chc thu là b phn quan trng,
góp phn vào vic xây dng h thng chính sách thu phù hp, khoa hc, minh bch và
quyt đnh đ xut, áp dng các phng pháp, quy trình và các bin pháp nghip v
25

QLT hp lý, khoa hc bo đmătínhătiênătin, hin đi,ăđtăhiu qu kinh t cao.
- B máy QLT có vai trò quyt đnh đn toàn b h thng thu, nó đc t chc
hp lý, thc hin đy đ các chc nng QLT thì b máy QLT s phát huy đcăti đa
hiu lc ca toàn b h thng chính sách thu và hiu qu qun lý s cao. Ngc li, mt
c cu t chc qun lý không phù hp s kìm hãm, làm suy yuăt chc và hn ch tác
dng ca b máy, ca h thng chính sách thu và qua đó nh hng tiêu cc đn hot
đngăkinhăt xãăhi.
Mô hình t chc b máy qun lý thu là b máy qun lý thu đc khái quát
theo mt nguyên tc c bn nht, bao trùm và chi phi vic xác đnh s lng các bă
phn, chc nng, nhim v qun lý thu ca tng b phn trong c cu t chc. Các nhà
nghiên cu chính sách và qun lý thu (chuyên gia ca Qu Tin t Quc t) đã tng kt
các mô hình và đánh giá u nhc đim các mô hình t chc qun lý thuăđã đc các
nc trên th gii áp dng. Tuy nhiên, trong thc t mt s các mô hình đu đc áp
dng ri rc trong tng cp qun lý thu phù hp vi chc nng,ănhim v ca tng
cp, nhng hu ht các mô hìnhăđc vn dng kt hp vi nhau đăphátăhuyău đim và
khc phc nhcăđim ca tng môăhìnhăriêngăr. Trênăthăgiiăhinănayăcóăcácămôăhìnhă
qunălỦăthuănhăsauă:
1.3.3.1 Mô hình tăchcăbămáyăqun lý theo sc thu
Là mô hình ly vic qun lý theo sc thu là nguyên tc bao trùm. Theo đó, c
cu t chc bao gm các b phn (gi chung là phòng) qun lý mt hoc mt săloi
thu c th (VD: phòng thu Thu nhpă cá nhân; phòng Thu thu thu nhp doanh
nghip,ăphòngăthu Giá trăgiaătng,ăphòngăthuăTiêu th đc bit…).
Mi phòng thc hin tt c các chc nng đ qun lý loi thu mà phòng đó
đc phân công qun lý thu đi viăttăcăcácăđiătng npăthu.
u đim

- To điu kin đ chuyên sâu qun lý tng sc thu, hiu rõ phng pháp
qun lý sc thu mt cách hiu qu nht, cho phép tng phòng t phát trin các
chng trình chuyên sâu phù hp nhtătheoăyêuăcuăqun lý caătngăscăthu.
- Phn ng kp thi vi nhng thay đi ca lut thu hay nhng bin pháp