Ứng dụng mô hình bảng điểm cân bằng (Balanced Scorecard) trong quản lý tài chính tại công ty cổ phần du lịch công đoàn

 CNG
B GIÁO DC ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH






NGUYN VN HI




NG DNG MÔ HÌNH BNG IM CÂN BNG
(BALANCED SCORECARD) TRONG QUN LÝ
TÀI CHÍNH TI CÔNG TY C PHN DU LCH
CÔNG OÀN

LUN VN THC S KINH T







TP. H Chí Minh - 2011

 CNG
B GIÁO DC ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH

NGUYN VN HI



NG DNG MÔ HÌNH BNG IM CÂN BNG
(BALANCED SCORECARD) TRONG QUN LÝ
TÀI CHÍNH TI CÔNG TY C PHN DU LCH
CÔNG OÀN


Chuyên ngành: Tài chính Nhà nc.
Mã s: 60.31.12



LUN VN THC S KINH T



Ngi hng dn khoa hc : PGS.TS NGUYN NGC HÙNG





TP. H

 Chí Minh
, nm

2011

LI CM N

u tiên, tôi xin gi li cm n chân thành và sâu sc nht đn Phó Giáo s
– Tin s Nguyn Ngc Hùng, ngi đã tn tình hng dn và giúp đ tôi trong sut
thi gian thc hin lun vn. Xin cm n Quý Thy, Cô trng i hc Kinh t
TPHCM đã tn tình ging dy tôi trong thi gian qua.
Tôi xin gi li cm n đn Ban Giám đc, Hi đng Qun tr, Trng/Phó
phòng ban, b phn và tt c nhân viên Công ty C phn Du lch Công đoàn đã
nhit tình giúp đ, h tr tôi trong sut quá trình thu thp d liu, xin ý kin nhn
xét, đóng góp, tp hp tài liu, x lý thng kê s liu theo dõi qua các nm, đ
giúp tôi hoàn thành tt lun vn.
Dù đã c gng tìm kim tài liu, nghiên cu và hc hi, song lun vn s
không tránh khi nhng khim khuyt nht đnh. Tác gi kính mong nhn đc s
góp ý t Quý Thy, Cô, đng nghip và nhng đc gi quan tâm đn đ tài này đ
đ tài đc ng dng vào thc t có th hn ch đc nhng khim khuyt.
Mi ý kin xin gi v hp th đin t:
hoc


Xin chân thành cm n.
LI CAM OAN

“ng dng mô hình bng đim cân bng (Balanced ScoreCard) trong qun lý
tài chính ti Công ty C phn Du lch Công đoàn” là công trình nghiên cu khoa
hc đc lp ca tôi. ây là đ tài lun vn Thc s kinh t, chuyên ngành Tài chính

Nhà nc. Lun vn này cha đc ai công b di bt c hình thc nào.

Tác gi
Nguyn Vn Hi
MC LC
MC LC
DANH MC CÁC KÝ HIU, CÁC CH VIT TT
DANH MC CÁC HÌNH, VÀ BNG BIU
PHN M U 1
CHNG 1: MÔ HÌNH BNG IM CÂN BNG
1.1 Nhng vn đ c bn v qun lý 3
1.1.1 o lng thc hin 3
1.1.2 Qun lý thông tin thc hin 5
1.2 Mt s mô hình qun lý hin nay 5
1.2.1 Mô hình qun lý 3D 5
1.2.2 Mô hình tích hp Lean và 6-Sigma 6
1.2.3 Mô hình Balanced Scorecard - BSC 8
1.3 Mô hình bng đim cân bng - BSC 9
1.3.1 Khái nim 9
1.3.2 Vai trò ca BSC 10
1.3.3 Liên kt các thc đo trong BSC vi chin lc 22
1.3.4 Phm vi ng dng ca BSC đi vi các doanh nghip 24
1.4 ng dng BSC vào qun lý tài chính 25
1.4.1 Li ích ca BSC khi đc ng dng 26
1.4.2 S gia tng ca tài sn vô hình 26
1.4.3 Hn ch ca thc đo tài chính truyn thng 28
CHNG 2: THC TRNG QUN LÝ TÀI CHÍNH TI CÔNG TY
C PHN DU LCH CÔNG OÀN
2.1 Gii thiu khái quát v Công ty C phn Du lch Công đoàn 31
2.1.1 Quá trình hình thành 31

2.1.2 C cu t chc 32
2.2 Thc trng qun lý tài chính ti Công ty C phn Du lch Công đoàn 35
2.2.1 Phng din tài chính 35
2.2.2 Phng din khách hàng 44
2.2.3 Phng din quy trình ni b 47
2.2.4 Phng din đào to và phát trin 49
2.2.5 So sánh vi các Công ty cùng ngành ngh 50
2.3 Nhng tn ti trong qun lý tài chính ti Công ty 52
CHNG 3: NG DNG MÔ HÌNH BNG IM CÂN BNG
TRONG QUN LÝ TÀI CHÍNH TI CÔNG TY C
PHN DU LCH CÔNG OÀN
3.1 Li ích ca vic ng dng mô hình bng đim cân bng trong qun lý tài
chính ca Công ty C phn Du lch Công đoàn 56
3.2 S mnh, tm nhìn ca Công ty 57
3.2.1 S mnh 57
3.2.2 Tm nhìn 58
3.3 Mc tiêu ca chin lc 58
3.4 Xây dng bng đim cân bng trong qun lý tài chính ca Công ty C phn
Du lch Công đoàn 58
3.4.1 Phng din tài chính 58
3.4.2 Phng din khách hàng 68
3.4.3 Phng din quy trình ni b 75
3.4.4 Phng din đào to và phát trin 83
3.4.5 Xây dng bn đ chin lc 89
3.5 S gn kt gia các yu t trong mô hình BSC 90
3.6 Trin khai s dng BSC 92
3.7 Kin ngh 93
KT LUN 96
DANH MC TÀI LIU THAM KHO
DANH MC CH VIT TT

BSC Bng đim cân bng – Balanced Scorecard
CBCNV Cán b công nhân viên
TPHCM Thành ph H Chí Minh
Q Quyt đnh
UB y ban
LL TP Liên đoàn Lao đng Thành ph H Chí Minh
HQT Hi đng qun tr
BKS Ban kim soát
BG Ban Giám đc
DN Doanh nghip
TSC Tài sn c đnh
CCDC Công c dng c
TNCN Thu nhp cá nhân
TNDN Thu nhp doanh nghip
TTB Tiêu th đc bit
GTGT Giá tr gia tng
NVL Nguyên vt liu
HH Hàng hóa
VT Vt t
P.KTTC Phòng K toán Tài chính
P.TKD Phòng u t Kinh doanh
P.TCHC Phòng T chc Hành chính
P.KT Phòng K thut
DANH MC CÁC HÌNH, VÀ BNG BIU

CHNG 1:
Hình 1.1: Mô hình đu vào - đu ra.
Hình 1.2 : Mi quan h gia 3 yu t ca mô hình 3D.
Hình 1.3: Mô hình Th đim cân bng.

Hình 1.4: Mi quan h các thc đo ca phng din khách hàng.
Hình 1.5: Chui giá tr ca phng din quy trình ni b.
Hình 1.6: Mi quan h gia các thc đo trong phng din đào to và phát
trin.
Hình 1.7: Quan h nhân qu gia các thc đo trong BSC.

CHNG 2:
Hình 2.1: S đ c cu t chc ca Công ty C phn Du lch Công đoàn.
Bng 2.1: Bng thng kê CBCNV ti Công ty.
Bng 2.2: Bng tng hp ngun thu.
Bng 2.3: Bng tng hp doanh thu tài chính và thu khác.
Bng 2.4: Bng tng hp chi phí.
Bng 2.5: Bng tng hp chi phí tài chính và chi phí khác.
Bng 2.6: Bng cân đi k toán.
Bng 2.7: Báo cáo kt qu hot đng kinh doanh.
Bng 2.8: Bng phân tích các t s tài chính.
Bng 2.9: Bng thng kê lng khách hàng đn vi dch v khách sn.
Bng 2.10: Bng thng kê lng khách hàng đn vi dch v thm m.
Bng 2.11: Bng thng kê CBCNV đc đào to chuyên môn, nghip v.
Bng 2.12: Bng ch s tài chính c bn ca Công ty CP du lch Hi An.
Bng 2.13: Bng ch s tài chính c bn ca Công ty CP Khách sn Sài Gòn.

CHNG 3:
Hình 3.1: Bn đ chin lc Công ty C phn Du lch Công đoàn.
Hình 3.2: S gn kt gia các yu t trong mô hình BSC.
Bng 3.1: Bng trin khai chin lc ca Công ty v phng din tài chính.
Bng 3.2: Bng trin khai chin lc ca Công ty v phng din khách hàng.
Bng 3.3: Bng trin khai chin lc ca Công ty v phng din quy trình ni
b.
Bng 3.4: Bng trin khai chin lc ca Công ty v phng din đào to và

phát trin.


1
PHN M U

1. Tính cp thit ca đ tài.
Trong giai đon nn kinh t Vit Nam đang phát trin, các doanh nghip Vit
Nam ngày càng nhn thc rõ mi quan h gia xây dng chin lc vi điu hành
và phát trin doanh nghip, ngày càng quan tâm đn gn kt tm nhìn chin lc
vi thc tin hot đng sn xut kinh doanh. ây chc chn là mt tin đ tt đ các
doanh nghip tin nhng bc vng chc trong xây dng k hoch chin lc phù
hp vi li th cnh tranh ca mình và phn ng nhanh chóng vi nhng thay đi
ca th trng nhm đt đc hiu qu cao trong hot đng kinh doanh. Vì vy, đ
thích ng vi nhng nhu cu mi, các Công ty Vit Nam cn phi điu chnh nh
th nào đ có chin lc hot đng, qun lý, điu hành tt, và hot đng kinh doanh
có hiu qu. Vn đ đt ra là các doanh nghip Vit Nam cn phi áp dng theo mô
hình nào, và theo nhng tiêu chí nào đ có th đt đc mc đích trên.
Công ty C phn Du lch Công đoàn – là mt trong nhng đn v hot đng
kinh t ca H thng Công đoàn Thành ph H Chí Minh – cng là mt trong
nhng doanh nghip ca Vit Nam, và cng đang cn ng dng mô hình mi đ đáp
ng cho nhu cu phát trin. Vn đ qun lý tài chính ca công ty có vai trò quan
trng, mang tính quyt đnh đn s thành bi ca công ty.
Xut phát t nhng lun đim nêu trên, tác gi đã mnh dn chn đ tài:
“ng dng mô hình Bng đim cân bng (Balanced ScoreCard – BSC) trong qun
lý tài chính ti Công ty C phn Du lch Công đoàn” làm lun vn bo v nhn hc
v Thc s kinh t.
Mô hình Bng đim cân bng xut phát t ý tng xây dng mô hình qun lý
thc hin cho các công ty kinh doanh vi mc tiêu gia tng sc cnh tranh và giá tr
cho các c đông ca công ty. Tác gi ca mô hình này là Robert Kaplan, giáo s

ngành k toán ca i hc Harvard và David Norton, chuyên gia t vn ca vùng
Boston. Mô hình này đã đc ng dng rng rãi trong khu vc t và rt nhiu t
chc đã đt đc thành công khi áp dng mô hình.
2
2. Mc tiêu nghiên cu.
- ánh giá đúng mc thc trng qun lý tài chính hin ti ca Công ty C phn
Du lch Công đoàn; t đó rút ra nhng mt thành công và nhng tn ti cn hoàn
thin trong qun lý tài chính ca công ty.
- Xác đnh nhng đim mi ca BSC có th ng dng trong qun lý tài chính.
- ng dng mô hình BSC trong qun lý tài chính ca Công ty C phn Du lch
Công đoàn.
-  xut gii pháp đ thc hin mô hình.
3. Phm vi nghiên cu.
- Vn dng BSC vào công tác qun lý tài chính ti Công ty C phn Du lch Công
đoàn. Trong phm vi nghiên cu ca đ tài, lun vn ch dng li  vic vn
dng BSC là mt h thng đ đo lng qun lý tài chính ti Công ty C phn Du
lch Công đoàn trong nm 2010 da trên chin lc phát trin ca Công ty đn
nm 2020.
- D liu nghiên cu đc trích t các báo cáo tài chính t 2005-2010.
- Lun vn không thc hin đánh giá, kho sát mc đ hài lòng ca khách hàng,
và mc đ hài lòng ca nhân viên.
4. Phng pháp nghiên cu.
- Nghiên cu lch s: nghiên cu báo cáo trong quá kh sau đó tác gi tng hp,
phân tích, đánh giá t đó rút ra nhn xét ca tác gi đ tài.
- Nghiên cu ng dng: da vào mô hình có sn đ xây dng mt mô hình ng
dng cho mt Công ty c th.
5. Kt cu ca đ tài.
Ngoài phn m đu và kt lun, lun vn đc kt cu thành 03 chng:
- Chng 1 : Mô hình bng đim cân bng.
- Chng 2 : Thc trng qun lý tài chính ti công ty c phn du lch công đoàn.

- Chng 3 : ng dng mô hình bng đim cân bng trong qun lý tài chính ti
công ty c phn du lch công đoàn.
3

CHNG 1: MÔ HÌNH BNG IM CÂN BNG

1.1 Nhng vn đ c bn v qun lý thc hin.
i vi mt doanh nghip, thành công chính là s tng thích gia mc tiêu
và kt qu hành đng. Kt qu ca các hành đng  hin ti vi mc đích là đ đt
đc các mc tiêu mong mun  tng lai. Qun lý thc hin chính là to ra s
tng thích này. C th, đó chính là quá trình đnh hng hành đng sao cho kt
qu mà nó to ra phi phù hp vi mc tiêu. iu này ch có th thc hin da trên
s đo lng và qun lý thông tin ca kt qu đc to ra. Nh vy, có th nói, qun
lý thc hin chính là đo lng kt qu hành đng và hng hành đng (duy trì hay
điu chnh) theo mc tiêu đã đnh sn trên c s đánh giá kt qu ca hành đng.
Qun lý thc hin phi khi đu bng mc tiêu. Mc tiêu chính là kt qu mà
doanh nghip hng đn đ đt cho bng đc, đng thi chính là tiêu chun đ lp
k hoch thc hin, đánh giá, và khen thng. Nu không có mc tiêu, thi gian và
ngun lc s b lãng phí.
V khía cnh qun lý, thit lp mc tiêu là mt chc nng thit yu ca qun
lý. Trách nhim ca ngi qun lý là phi thit lp mc tiêu cho doanh nghip.
Theo tha nhn ca nhiu chuyên gia, công tác thit lp mc tiêu s thành công khi
và ch khi mc tiêu phi đt các chun sau:
- D nhn bit.
- Rõ ràng.
- Ngn gn.
- Có th đo lng và xác đnh thi gian hoàn thành.
- Phù hp vi chin lc ca doanh nghip.
- Có tính kh thi nhng đy th thách.
- S tng thng xng đáng.

Sau đây, chúng ta xem xét tip các b phn cu thành ca qun lý thc hin,
1.1.1 o lng thc hin.
Mô hình:

4

Trong mt chu trình qun lý, đo lng có th đc thc hin  các giai đon
nh: đu vào, đu ra hoc kt qu. Mô hình tiêu biu có th xem xét chính là mô
hình đu vào – đu ra.

Mô hình này cung cp mt cách có h thng v quy trình vn hành ca mt
doanh nghip. Nó đc khi đu t mc tiêu chin lc. Nhng mc tiêu chung này
thng đc tuyên b trong “tm nhìn” hay tài liu v chin lc ca đn v. Sau
đó, các mc tiêu chung này s đc chi tit hóa thành các mc tiêu vn hành ca
đn v. Sau khi có mc tiêu c th, đn v s s dng đu vào (con ngi, c s h
tng, tài chính, tài sn) đ thc thi hành đng to đu ra. Khi đó doanh nghip s
vn hành mt cách tt nht đ đm bo s lng đu vào hp lý và cht lng ca
đu ra; đng thi đo lng kt qu ca đu ra, đm bo phù hp vi mc tiêu vn
hành hay không? T đó, doanh nghip s có s điu chnh trong các hành đng sp
ti ca mình sao cho có th d dàng đt đc mc tiêu. Mô hình này đc vn hành
lp đi lp li trong sut quá trình hình thành và phát trin ca doanh nghip.
Ch tiêu đo lng thc hin:

Các doanh nghip đo lng thc hin da trên các ch tiêu xut phát t mô
hình đu vào - đu ra. Các ch tiêu đó có th tp trung vào khía cnh li ích hoc
kinh t. C th là:
- Ch tiêu kinh t: Chi phí trên đn v đu vào.
- Ch tiêu v nng sut : S lng đu ra trên đn v đu vào.
- Ch tiêu hiu qu: Chi phí trên đn v đu ra.
- Ch tiêu hiu lc: Kt qu trên đn v đu ra, chi phí trên mi kt qu.

M
c ti
êu chi
n l

c

Mc tiêu vn hành
u
vào
Hot
đng
u
ra
Kt qu
trung gian
Kt qu
cui cùng
Chu trình chính sách

Hình 1.1: Mô hình đu vào - đu ra
Ngun: Public Management and Governance – Tony Bovaird and Elke Loffler
5

1.1.2 Qun lý thông tin thc hin.
Qun lý thông tin thc hin chính là vic hng hành đng theo mc tiêu đã
đnh trên c s đo lng và đánh giá kt qu ca hành đng đó.
Thông tin thc hin có th xut hin  tt c các khâu ca mô hình: đu vào,
hành đng, đu ra, kt qu… Nhng nhìn tng th, đo lng và đánh giá thông tin
thc hin thng đc s dng trong chu trình chính sách và thc thi trách nhim.

Chu trình chính sách gm 4 bc: chun b, quyt đnh, thc thi và đánh giá.
Thông tin thc hin có th xut hin trong tt c các bc ca chu trình.
1.2 Mt s mô hình qun lý hin nay.
1.2.1 Mô hình qun lý 3D (Three Dimensions – 3D).
Mô hình qun lý 3D đc xây dng bi giáo s Kopelman (trng qun tr
NewYork). Theo ông, s thành công ca doanh nghip da trên 3 yu t c bn:
1- S tha mãn ca khách hàng – khi mua sn phm, hay dch v ca doanh
nghip khách hàng tin rng h nhn đc giá tr tt.
2- Hiu qu trong vic s dng vn và các ngun lc khác ca doanh nghip.
3- S tha mãn ca ngi lao đng – tin lng và các khon ph cp, nhu cu
phát trin ngh nghip và nhu cu cá nhân có tha mãn không.

Hình 1.2 : Mi quan h gia 3 yu t ca mô hình 3D.
Ngun: quantritructuyen.com – Theo Saga.vn
Mô hình này đc xây dng da trên c s mt công trình nghiên cu các
mô hình doanh nghip, t chc phi chính ph và chính ph. Kopelman chn đi
tng kho sát là ngi lao đng vì theo ông trong nn kinh t dch v, đc bit đi
vi nn thng mi đin t thì ngi lao đng tr nên quan trng hn bao gi ht,
6

trên c đi ng qun lý, khách hàng và c đông ca doanh nghip vì nhng lý do
sau đây:
- Ngi lao đng là ngun thông tin tt nht v thc tin kinh doanh ca công ty.
- Tha mãn nhu cu ca ngi lao đng là bc khi đu trong vic thu đc s
tha mãn ca khách hàng theo nguyên lý.
- Nu công ty mun nâng cao tính hiu qu trong kinh doanh đ làm vui lòng
khách hàng thì ngi lao đng phi đc vui trc. Nu không, chính mc tiêu
nâng cao hiu qu kinh doanh s “khai thác” sc lao đng ca ngi lao đng và
khin h có th s b doanh nghip đi ni khác.
u đim:

Mô hình này giúp các nhà qun lý hiu công vic ca h đc tt hn, giúp
thc hành công vic ca h “trn gói mà đn gin”. Mô hình tp trung vào yu t
chính đó là ngi lao đng. Mô hình đt ra các công vic cho doanh nghip phi
chú ý đn s tha mãn ca ngi lao đng nhm đt đc mc đích là gi chân h
 li vi doanh nghip.
Khuyt đim:

 làm cho khách hàng đc tha mãn khi s dng sn phm, dch v ca
công ty thì phi làm cho ngi lao đng đc tha mãn trc. Nh vy là không
chú ý đn nhu cu, và s tha mãn ca khách hàng.
Quá đ cao ngi lao đng trong doanh nghip. Cha thy đc nhng yu
t khác tác đng đn hot đng ca doanh nghip nh: các quy trình hot đng ni
b, các chính sách v khách hàng, các ngun lc v tài chính cng nh phân tích
đánh giá tình hình tài chính,
1.2.2 Mô hình qun lý tích hp Lean và 6-Sigma.
Tit kim chi phí, ti u hóa s dng ngun lc nhm qun lý sn xut hiu
qu, đm bo cht lng sn phm hay dch v cung cp luôn là mc tiêu phn đu
ca các doanh nghip.
Mô hình sn xut tinh gn – Lean:
7

Mô hình này nhm qun lý sn xut hng ti vic gim ti đa chi phí trong
sn xut. Tp trung vào 3 yu t chính: Con ngi – Quá trình – Công ngh. Mô
hình hng ti s tham gia ca mi ngi, vi t duy Lean (tinh gn) luôn thng
trc trong mi ngi khi tham gia vào các quá trình sn xut, dch v. Các quá trình
t chc, qun lý sn xut đc ti u hóa nhm loi b ti đa các loi chi phí. Vic
này đc h tr bi ng dng công ngh hin đi, t đng hóa. Công ngh đc
dùng đ h tr con ngi và các quá trình sn xut mt cách hiu qu nht. Và tt
c 3 yu t này cui cùng nhm ti là khách hàng, tha mãn đc khách hàng chính

là s thành công. Mc tiêu to giá tr cho khách hàng là: ít lãng phí, giao hàng
nhanh, cht lng tt. Hai yu t mu cht là gim lãng phí và tng tc đ giao
hàng. Kt hp vi đó là s linh hot, tham gia ca mi ngi, trên nn tng chun
hóa công vic.
u đim:
to ra sn phm vi chi phí ít nht; Giao hàng trong thi gian
nhanh nht; tp trung vào tng tc đ ca quá trình vi gim ti thiu lãng phí bng
công ngh máy móc; xác đnh chui hot đng giá tr; s dng cách tip cn k
thut công nghip và hiu qu s dng thit b nói chung.
Khuyt đim:
cha quan tâm đn cht lng ca sn phm, dch v; không
xem xét v khía cnh khách hàng nh là: s hài lòng ca khách hàng, s lng
khách hàng mi tng lên, ; ch quan tâm đn quá trình sn xut mà không quan tâm
đn nhng quá trình ni b; không quan tâm đn các ngun lc tài chính cng nh
phân tích đánh giá tình hình tài chính;
Mô hình 6-sigma:
Mô hình này xut hin vào đu nhng nm 1980. Cho đn nay mô hình này
đã đc trin khai rng rãi trong lnh vc sn xut, dch v nhm nâng cao dn cht
lng phc v vi cách thc kim soát cht ch các khâu, các quá trình cung cp
theo mô hình 6 Sigma: s ci tin thành qu ca các quá trình đc da trên s kin
đ gii quyt vn đ theo cht lng đi vi khách hàng; ci tin s hài lòng ca
khách hàng nh: tng trách nhim vi khách hàng, gim s bt mãn ca khách
8

hàng; gim chi phí: gim sai sót v sn phm, dch v và thi gian chuyn giao.
Tng hiu sut, gim ch phm. Tt c nhm làm tng doanh thu và li nhun.
u đim:
tp trung vào quá trình vi gim thiu s bin đi, s dng các k
thut thng kê đ kim soát quá trình sn xut hay dch v. Các quá trình đc thit
k sao cho đt đc s bin đi, và chúng đc xác đnh thông qua các k thut

thng kê, phân tích các yu t gây ra sai li và tìm cách điu chnh đ quá trình đt
đc mc tiêu đã xác đnh.
Khuyt đim:
s dng đánh giá thng kê, ch phân tích s bin đi và ti u
hóa thng kê, ch quan tâm đn quá trình sn xut mà không quan tâm đn nhng
quá trình ni b, không quan tâm đn các ngun lc tài chính cng nh phân tích
đánh giá tình hình tài chính,
1.2.3 Mô hình Balanced Scorecard – BSC.
BSC là h thng k hoch và qun lý chin lc, đc s dng ti các t
chc kinh doanh, phi li nhun và chính ph nhm đnh hng hot đng kinh
doanh theo tm nhìn và chin lc ca t chc, nâng cao hiu qu truyn thông ni
b và bên ngoài, theo dõi hiu qu hot đng ca doanh nghip so vi các mc tiêu
đã đ ra.
ây là mô hình đo lng hiu qu hot đng có tích hp thêm các ch s
không thuc tài chính bên cnh các ch s tài chính truyn thng, vic này cho phép
các nhà qun lý có mt cái nhìn “cân bng” hn v hot đng ca doanh nghip.
BSC đã tr thành h thng xây dng k hoch và qun lý chin lc xut phát t
mô hình đánh giá hiu qu hot đng doanh nghip đn gin.
BSC giúp doanh nghip trin khai nhng chin lc trên giy thành nhng
“mnh lnh hành đng” cho hot đng hng ngày ca mình. Giúp to ra các mô
hình không ch đo lng hiu qu hot đng mà còn giúp hoch đnh nhng công
vic cn phi thc hin và đánh giá. Nó cho phép các nhà qun lý thc s trin khai
đc các chin lc ca mình. BSC cho phép doanh nghip hiu rõ tm nhìn và
chin lc, bin chúng thành nhng hành đng c th. Khuyn khích phn hi c v
quy trình kinh doanh ni b ln kt qu kinh doanh nhm giúp nhà qun lý liên tc
9

ci thin và tng hiu qu hot đng. BSC giúp chuyn nhng k hoch, chin lc
mang tính cht lý thuyt thành trung tâm điu phi mi hot đng trong doanh
nghip.

BSC không ch gi li các ch s tài chính truyn thng. Nhng ch s này
phn ánh tình hình hot đng ca doanh nghip trong quá kh, vn ch phù hp vi
nhng doanh nghip hot đng trong nn kinh t công nghip, trong đó đu t vào
nng lc dài hn và mi quan h khách hàng không phi là nhân t mang li thành
công. Tuy nhiên, trong nn kinh t thông tin, khi doanh nghip đnh hng to ra
giá tr tng lai thông qua đu t vào khách hàng, nhà cung cp, nhân viên, quy
trình, công ngh và ci tin, thì vic ch s dng ch s tài chính là cha đ.
(Mô hình BSC s đc trình bày c th  mc 1.3)
1.3 Mô hình Bng đim cân bng (Balanced ScoreCard – BSC).
1.3.1 Khái nim.
“Balanced ScoreCard là mt phng pháp nhm chuyn tm nhìn và chin
lc ca doanh nghip thành nhng mc tiêu và thc đo c th thông qua vic
thit lp mt h thng đ đo lng công tác qun lý trong mt doanh nghip trên
bn phng din: tài chính, khách hàng, quy trình ni b, đào to và phát trin”.
BSC là mt trong nhng công c đ thc thi qun lý. BSC đc xây dng
bi Robert Kaplan, giáo s ngành k toán ca i hc Harvard và David Norton,
chuyên gia t vn ca vùng Boston. Nm 1990, hai ông đã thc hin mt công trình
nghiên cu trên 12 công ty nhm tìm ra mt phng pháp đo lng thc hin mi.
C s ca cuc nghiên cu này xut phát t quan đim cho rng, đi vi các doanh
nghip kinh doanh hin đi, các thc đo tài chính không còn hiu qu. Cùng quan
đim này, các đi din ca các công ty đc nghiên cu cng cho rng vai trò ca
các phép đo tài chính trong vic to ra giá tr cho công ty không còn nh trc đây,
đc bit là trong điu kin cnh tranh ngày càng gay gt.
Nhóm nghiên cu này đã xem xét, tho lun nhiu gii pháp và cui cng đã
cht li vi ý tng v bng đim cân bng (Balanced ScoreCard – BSC), trong đó
chú trng v quá trình xuyên sut ca c mt doanh nghip: yu t khách hàng, quy
10

trình x lý ni b, hot đng ca nhân viên, yu t tài chính và c mi quan tâm ca
c đông. BSC không ch b sung cho các thc đo tài chính hng đn quá trình

thc hin trong tng lai mà còn là mt công c đ truyn đt chin lc ca doanh
nghip thông qua các thc đo ca BSC.
Nhng phép đo ca BSC th hin s cân bng bn khía cnh: tài chính,
khách hàng, quy trình ni b, đào to và phát trin. Các phép đo đc la chn cho
BSC là công c dành cho ngi lãnh đo s dng đ truyn đt đn ngi lao đng
và các bên liên quan nhng đnh hng v kt qu và hiu qu hot đng mà qua đó
doanh nghip s đt đc nhng mc tiêu chin lc ca mình.
1.3.2 Vai trò ca BSC.
BSC có vai trò là mt h thng đo lng, h thng qun lý chin lc và là
công c trao đi thông tin. Trong phm vi nghiên cu ca đ tài, tác gi ch gii hn
trình bày vai trò ca BSC là mt h thng qun lý chin lc vì điu này có liên
quan đn vn đ tài chính. BSC cho phép làm rõ tm nhìn và chin lc ca doanh
nghip bng cách đa ra nhng mc tiêu và thc đo đ qun lý tài chính tng th
trên bn phng din:

Hình 1.3: Mô hình Th đim cân bng
Trong vic đo lng thc hin, nu ch tp trung vào mt ngun lc nào đó
thì không th thy đc kt qu hot đng ca toàn b đn v. Xut phát t ý tng
Tài chính: đ thành công,
chúng ta phi th hin trc c
đông nh th
 n
ào?

Khách hàng: đ đt
đn tm nhìn, chúng ta
th hin trc khách
hàng nh th nào?
ào to và phát trin: đ đt
đn tm nhìn, chúng ta phi

duy trì kh nng v s thay đi
và c
i tin nh
 th
 n
ào?

Quy trình ni b: đ tha
mãn khách hàng và các c
đông, doanh nghip phi
hoàn thin, ci tin bn
thân nh th
 n
ào?

Tm nhìn
và chin
lc
11

này, BSC đã đnh hình nên mt bn đ chin lc ca mt doanh nghip trên c s
kt hp hài hòa bn phng din nêu trên.
 hiu rõ v mô hình BSC, cn phi nghiên cu chi tit các mc tiêu và
thc đo tng phng din.
1.3.2.1 Phng din tài chính.
Tài chính là phng din luôn đc doanh nghip chú trng nht t trc
đn nay vì nó là tin đ cho mi hot đng ca doanh nghip. Trong phng din
này, các doanh nghip đc bit quan tâm đn nhng thc đo hot đng tài chính vì
suy cho cùng thì thc đo tài chính đa ra mt cái nhìn tng th v kt qu hot
đng ca mt doanh nghip và kt ni trc tip vi nhng mc tiêu dài hn ca

doanh nghip.
Mc tiêu tài chính:

BSC luôn xut phát t chin lc ca doanh nghip. Trong ngn hn cng
nh trong dài hn, doanh nghip nào cng mong mun tình hình tài chính tt ngha
là li nhun tng lên, ngân sách hot đng ca doanh nghip luôn trong tình trng
thng d hay ít nht cng không b thâm ht. Do đó, h luôn đt ra các mc tiêu
tng ngun thu, hn ch ri ro, tng cng hiu sut s dng tài sn, tit kim chi
phí và nâng cao hiu qu s dng ngân sách.
Tuy vy, tùy thuc vào chin lc cnh tranh mà doanh nghip có nhng
mc tiêu tài chính linh hot trong tng giai đon, thm chí doanh nghip có th chp
nhn hy sinh mc tiêu tài chính đ đi ly s thành công  các mc tiêu trong
nhng phng din khác. Nhng đó ch là trong ngn hn, còn trong dài hn thì
mc tiêu tài chính vn phi là đích đn trong chin lc ca doanh nghip.
Mc tiêu tài chính cn phi đc xem xét sau tng giai đon, có th là hàng
quý hay hàng nm vì nhng thay đi v công ngh, th trng và nhng thay đi
trong quy đnh ca các c quan qun lý nhà nc khó tiên đoán.
Thc đo ca phng din tài chính:

Doanh nghip phi thit k các thc đo đ đo lng vic thc hin các mc
tiêu tài chính đã đc thit lp. Thc đo phù hp vi mc tiêu là c s đ đánh giá
12

liu doanh nghip có đt đc mc tiêu tài chính và doanh nghip có b chch
hng hay khơng. ây cng chính là vn đ qun lý và kim sốt tài chính. Kim
sốt tài chính thng liên quan đn vic thit lp mc tiêu hot đng, đo lng hot
đng, so sánh hot đng vi mc tiêu đã đt ra, tính tốn nhng khác bit (bin
đng) gia hot đng đc đo lng và mc tiêu t đó có hành đng đ đi phó vi
bin đng nu cn thit. Mt s các thc đo v tài chính nh:
Thc đo v t s thanh tốn:

- T s thanh tốn hin hành (R
q
): là mt trong nhng thc đo kh nng thanh
tốn ca doanh nghip. T s cho thy doanh nghip có bao nhiêu tài sn có th
chuyn đi thành tin mt đ đm bo thanh tốn cho các khon n ngn hn.
hạnngắnNợ
kho
tồn

Hàng

-

động

lưu

sản

Tài
nhanh toán thanh sốTỷ 
Thc đo v t s hot đng:
đo lng hot đng kinh doanh ca mt doanh
nghip.
- S vòng quay các khon phi thu: đc s dng đ đo lng vic thanh tốn các
khon phi thu khi khách hàng thanh tốn tt c các hóa đn ca h, lúc đó các
khon phi thu quay đc mt vòng.
thu phải khoảnCác
thuần

thu

Doanh
thu phải khoảncác quay vòng Số 
- S vòng quay hàng tn kho: dùng đ đo lng doanh nghip s dng hàng tn
kho ca mình hiu qu nh th nào.
khotồn Hàng
thuần

thu

Doanh
khotồn hàngquay vòng Số 
- Hiu sut s dng tài sn c đnh: t s này nói lên 1 đng tài sn c đnh to ra
đc bao nhiêu đng doanh thu. Qua đó đánh giá hiu qu s dng tài sn c
đnh ca doanh nghip.
đònh cố sản Tài
thuần

thu

Doanh
đònh cố sản tài dụngsử suất Hiệu 
- Hiu sut s dng vn c phn: đây là ch tiêu rt hu ích trong vic phân tích
khía cnh tài chính ca doanh nghip.
13

phÇncỉ Vèn
thn thu Doanh
phÇncỉ vèn dơng sưst HiƯu 

Thc đo v t s đòn by tài chính:
dùng đ đánh giá mc đ mà mt doanh
nghip tài tr cho hot đng kinh doanh ca mình bng vn vay. Khi vay tin,
doanh nghip ln phi thc hin mt chui thanh tốn c đnh. Vì các c đơng ch
nhn đc nhng gì còn li sau khi chi tr cho ch n, n vay đc xem nh là to
ra đòn by. Thơng qua ch tiêu này doanh nghip thy đc nhng ri ro v tài
chính ca đn v mình.
- T s n trên tài sn: cho bit bao nhiêu phn trm tài sn ca doanh nghip
đc tài tr bng vn vay.
sản tài Tổng
nợ

Tổng
nợ sốTỷ 
- T s n trên vn c phn:
phầncổ Vốn
nợ

Tổng
phầncổ vốn trênnợ sốTỷ 
- Kh nng thanh tốn lãi vay: là mt khon chi phí tài chính c đnh và doanh
nghip ln mun bit đn v sn sàng tr lãi đn mc nào. T s này dùng đ
đo lng mc đ mà li nhun phát sinh do s dng vn đ đm bo tr lãi vay
hàng nm ca doanh nghip.
vay Lãi
va

lãi
và

thuế

trước

Lãi
vay lãi toán thanh năngKhả 
Thc đo v t s sinh li:
dùng đ đo lng thu nhp ca doanh nghip vi các
nhân t khác to ra li nhun nh: doanh thu, tng tài sn, vn c phn.
- T sut sinh li trên doanh thu: ch tiêu cho bit 1 đng doanh thu to ra đc
bao nhiêu đng li nhun.
thuần thu Doanh
ròngï
nhuận

Lợi
thu doanh trên lợi sinhsuất Tỷ 
- T sut sinh li trên tng tài sn (ROA): đo lng kh nng sinh li trên 1 đng
vn đu t vào doanh nghip.
14

100 x
sản tài bộToàn
ròng
nhuận

Lợi
sản tài tổng trên lợi sinhsuất Tỷ 
- T sut sinh li trên vn c phn (ROE): cho thy kh nng to lãi ca 1 đng
vn mà c đơng đã b ra đ đu t vào doanh nghip.

100 x
phầncổ Vốn
ròng
nhuận

Lợi
phầncổ vốn trên lợi sinhsuất Tỷ 
Thc đo v t s giá tr th trng:
là các ch s cho bit giá tr th trng ca c
phn.
- Thu nhp mi c phn (EPS): ch tiêu này là mt yu t quan trng quyt đnh
giá tr ca c phn bi vì nó đo lng sc thu nhp cha đng trong mt c
phn hay nói cách khác nó th hin thu nhp mà nhà đu t có đc do mua c
phn.
thường phầncổ lượng Số
thường

đông

cổ

của

ròng
nhập

Thu
phầncổ mỗi nhập Thu 
- T l chi tr c tc: ch tiêu này nói lên doanh nghip chi tr phn ln thu nhp
cho c đơng hay gi li đ tái đu t. ây là mt nhân t quyt đnh đn giá tr

th trng ca c phn.
phầncổ mỗi nhập Thu
phần
cổ

mỗi

tức

Cổ
tức cổ trả chi lệ Tỷ 
T đó suy ra => t l li nhun gi li = 100% - t l chi tr c tc.
Do c phiu ca Cơng ty C phn Du lch Cơng đồn cha niêm yt và giao
dch trên th trng chng khốn nên các ch s liên quan đn giá th trng (nh:
T s giá th trng trên thu nhp, T sut c tc) s khơng đ cp đ to thc đo.
Và tùy theo tình hình phát trin ca Cơng ty nu niêm yt chng khốn thì các ch
tiêu này s đc xem xét và đa vào bng đim.
Thc đo v doanh thu và chi phí:
là các ch tiêu đo lng các khon to nên
doanh thu và các khon chi phí ca doanh nghip.
- T l tng trng doanh thu: cho bit tc đ tng ngun thu ca doanh nghip.
15

- T l % chi phí tit kim đc: là mc chi phí tit kim đc t các khon chi
phí ca doanh nghip thông qua các bin pháp kim soát chi phí hoc ng dng
công ngh,
Theo mô hình BSC thì ngoài các thc đo đánh giá v tài chính  trên còn có
nhng thc đo khác tác đng và làm nh hng đn doanh thu và chi phí ca
doanh nghip nh: phng din khách hàng, quy trình ni b, đào to và phát trin.
1.3.2.2 Phng din khách hàng.

V phng din khách hàng thì đây là yu t c bn và quyt đnh đn s
thành bi ca mt doanh nghip. Khách hàng là nhng ngi s dng sn phm,
dch v đ to ra doanh thu cho doanh nghip. Nh vy, vic phân tích và qun lý
phng din khách hàng có tác đng nh hng trc tip đn tình hình tài chính ca
doanh nghip.
Ngày nay, nhu cu ca khách hàng rt đa dng và phc tp. Không ch dng
li  nhu cu s dng các sn phm có cht lng tt mà khách hàng còn đòi hi
sn phm phi có kiu dáng đp, thng xuyên có nhng kiu dáng mi l, thi
trang. Vì vy, các doanh nghip phi có mc tiêu rõ ràng trong phng din này đ
t đó doanh nghip có th bán đc nhiu sn phm, dch v đ to ra nhiu doanh
thu nhm đt mc đích cui cùng là ci thin tình hình tài chính ca doanh nghip.
Mc tiêu khách hàng:
đc c th hóa t tm nhìn và chin lc ca doanh
nghip. Nhng mc tiêu này phi gn kt cht ch vi mc tiêu ca phng din tài
chính trong mi quan h nhân qu. Mi doanh nghip có mt mc tiêu riêng nhng
nhìn chung thì các doanh nghip đu hng đn mt s mc tiêu sau:
- Gia tng th phn.
- Gia tng s tha mãn ca khách hàng.
- Tng cng thu hút khách hàng mi.
- C gng duy trì khách hàng hin hu.
- Tng li nhun t khách hàng.
Thc đo ca phng din khách hàng:
Mt s thc đo chính đc các doanh
nghip s dng nh th phn, mc đ hài lòng ca khách hàng qua kho sát, s
16

lng khách hàng mi, duy trì khách hàng hin hu và li nhun t khách hàng
đc minh ha trong hình sau:

Hình 1.4: Mi quan h các thc đo ca phng din khách hàng.

- Th phn: đo lng phn th trng tiêu th mà doanh nghip chim lnh. Nó
đc đo lng bng s lng khách hàng mua hàng hay doanh s bán hàng hoc
s lng hàng bán ra. Vi b phn khách hàng mc tiêu, thc đo này th hin
kh nng thâm nhp th trng mc tiêu ca doanh nghip.
- Thu hút khách hàng: đo lng t l khách hàng mà doanh nghip thu hút đc
hoc doanh thu t các khách hàng mi mang li. Các doanh nghip có th đo
lng vic thu hút khách hàng thông qua các thc đo nh: s lng khách
hàng đc mi s dng sn phm, dch v; t l s lng khách hàng mi thc
t s dng so vi s lng khách hàng đng ký s dng;
- Duy trì khách hàng c và lòng trung thành ca khách hàng: đo lng t l duy
trì và ci thin mi quan h thng xuyên vi khách hàng. Gi đc khách hàng
c là cách đ duy trì hoc gia tng th phn ca doanh nghip. Nhng doanh
nghip cung cp dch v có th đo lng kh nng duy trì khách hàng trong tng
giai đon. Thc đo đc s dng có th là s lng khách hàng còn s dng
sn phm, dch v ca doanh nghip t k trc sang k này; t l tng doanh
thu ca khách hàng hin hu;
- S hài lòng ca khách hàng: đa ra mt thc đo đnh hng cho kt qu hot
đng v phng din khách hàng. ó là thc đo phn hi v mc đ đáp ng
yêu cu ca doanh nghip, ít nht là đi vi b phn khách hàng mc tiêu.
Th phn
Li nhun t
khách hàng
S hài lòng ca
khách hàng
Duy trì
khách hàng
Thu hút
khách hàng