MỘT SỐ GIẢI PHÁP GÓP PHẦN NÂNG CAO NĂNG LỰC TÀI CHÍNH CHO KHU VỰC KINH TẾ NHÀ NƯỚC Ở VIỆT NAM TRONG XU THẾ HỘI NHẬP

BQ
GIAO
Dl)C
VA
BAO
TAO
TRUONG
BAI
HQC KINH
TE
THANH PHO HO CHI MINH
oOo
~
PHAN
THl
CAM
THY
.A.
_,
? I I
~
MOT SO GIAI PHAP GOP PHAN
NANG CAO NANG Ll)'C TAl CHfNH
CHO KHU Vl)'C KINH
TE
NHA
NU'OC
? "
_,
- -
d VII;T NAM TRONG

XU
THE HOI
NH~P
Chuyen nganh: TAr CHINH LUU THONG TIEN
T~
v A TIN
Dl)NG
Ma s6: 5.02.09
LU!N
vAN
T~c
si
KINH
TE
Ngu'C1i
hu'ong
dfrn
khoa h9c:
TS.
NGUYEN TAN HOANG
'
~
~
;
~
THANH PHO HO CHI
MINH-
NAM 2003
r
so·

GIA·on''''' \·
1
·~:"::·
•
•-
~,.
~ \:
r\
_.,. ··'·-·'
TRUdNG
DH
Kii·:H
T
:i
-;:
·
THL'
V
1
11;.,.,,_r
.LI\
·'+
~
CJ6~·~~
Ml)C
Ll)C
Trang
Trang
ph1,1
bla

M1,1C
ll,lC
Danh
ffil,lC
cac bang
Danh
ffil,lC
cac
bi~u
?
~
MO
DAU 1
Chu'o'ng 1
-MOT
so
vAN
DE LY
LU!N
VE KINH
TE
NHA
Nu'dc
v A
TAl
CHINH 5
1.1. Stf cfin thie't ciia kinh te'
nha
nu'6'c
trong

n~n
kinh te'
thl tru'ong xa h()i chii
nghia












5
1.2. Khai
ni~m
v~
kinh te' nha
nu'6'c
6
1.3.
Vai
tro
cua
kinh te' nha mt6'c 6
1.3.1. Vai tro kinh te' 6
1.3.2. Vai

tro chinh tri 7
1.3.3. Vai
tro
xa
h9i 8
1.4.
Vi
tri
kinh te'
nha
nu'6'c
lJ
ml)t s6 mt6'c
trong
khu vtfc va
tr~n
the'
gi6'i
9
1.5.
Vi
tri
chu
d~o
cua
kinh te'
nha
nu'6'c
trong
n~n

kinh te'
nhi~u
thanh
phfin
lJ
nu'6'c
ta
12
1.5 .1.
Sl,l'
t5n
t~i
tfft ye'u
nhi~u th~mh
phffn kinh te' trong
. . d
~
d"
1"
h?
h- - h". 12
g1a1
o~n
qua Q
en
c u ng
1a
xa
<,n
.

1.5.2. Vi tri chu
d~o
cua
kinh te' nha
m.toc

13
1.5.3. Quan
di~m
cua
Bang
ta
v~
vi tri
cua
kinh te' nha mtoc
til'
B~i
h9i
Bang
Iffn
thu
IX
, 16
1.6. Vai
tro
ciia
tai
chinh d6i
v6'i

stf
tang
tru'dng va
phat
triin
ciia
doanh
nghi~
p . .

. .

.





.

. .


.

.



.

.


. .


.

.

.

. .

. 18
1 6 1
Kh'.
. "
)<
'.
h'
h
18
. . .
a1
nH(m
ve
tal
c

1n
.
1.6.2.
Ngu5n hlnh
thanh
kha
nang
tai
chinh cho doanh
nghi~p.19
1.6.3.
Tac
d9ng
cua
nang
hfc
tai
chfnh do'i voi
Slf
phat
tri€n
cua
doanh
nghi~p

20
Chttdng
2-
THl)'C
TR~NG

HO~
T
DONG
CUA KHU Vl)'C
KINH
TE
NHA NUOC d
V~T
NAM TRONG
THOI
GIAN
QUA
23
2.1.
Nhung
d6'i
mOi
cua
Dang
v~
che'
d()
sd
huu
va
thanh
phfrn
kinh
te'
23

2.1.1. Nhung
dBi
rnoi
quan
di€rn, chfnh
sach
v€
che"
d9
scJ
huu
va thanh
ph~n
kinh
te"
cua
Bang
tu
Bc.ti
h9i
VI
de"n
nay
23
2.1.2. Nhung
dBi
rnoi quan trQng v€ kinh
te"
nha nu'oc trong
cac

thanh
ph~n
kinh
te"
26
2.2.
Tht.fc
tr~ng
ho~t
d()ng
kinh
te'
Nha
nu'O'c:
bi~u
hi~n
CQ.
th~
d
cac
doanh
nghi~p
nha
nu'O'c
;
26
2.2.1.
Ke"t
qua
dc.t

t
du'<;lc
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
26
2.2.2. Tlnh
trc.tng
hoc.tt
d9ng kern
hi~u
qua
29
2.2.3. Nguyen
nhan
hoc.tt
d9ng kern
hi~u
qua
cua
doanh
nghi~p
nha nu'oc
33
2.3. Xu the' h()i
nh~p
tren
the'
giOi

35
2.3.1.

Tac
d9ng tfch clfc
35
2.3.2.
Tac
d9ng
tieu
clfc
38
2.3.3.
Nang
hjc c;;tnh tranh
cua
cac
doanh
nghi~p
Vi~t
Narn
n6i chung
va
cua
doanh
nghi~p
Nha nu'oc
n6i
rieng
39
2.4.
M()t s6 phu'dng
hu'O'ng

nang
cao
nang
lt.fc
c~nh
tranh
cho
ca·c
doanh
nghi~
p 40
2.5.
Nang
cao
nang
lt.fc
tai
chinh-
m()t
trong
nhung
phu'dng
hu'O'ng
quan
trQng
nang
cao
kha
nang
c~nh

tranh
cU.
a
doanh
nghi~p
: 42
Chu'dng 3 - MQT
s6
GIAI
PHAP
GOP
PHAN
NANG CAO NANG Ll)'C
TAl
CHINH CHO KHU
VTjC
KINH
TE
NHA NUOC
d
V~T
NAM TRONG
XU
THE
HQI
NH!P
44
3.1.
VO'n
dftu tu'

til
ngan
sach
nha
nu'6'c
44
3.1.1. Quan ly chi
ngan
sach nha nude 45
3.1.2.
Cai
each
thuS-
gop
ph~n
tang
thu
ngan
sach
47
3.2. Ngu6n
vO'n
tin
dQ.ng
nha
nu'6'c

49
3.3. D6i
m6'i,

siip
x~p
I~i
khu
vtf.c
kinh
t~
nha
mi6'c
nh~m
nang
cao
hi~u
qua
ho~t
d()ng cho
khu
vtf.c
kinh
t~
nay
50
3.3.1.
B6i
moi phu'dng thuc t6 chuc
va
quan ly trong
cac
doanh
nghi~p

nha nu'oc
ho<;1t
d<)ng
kinh doanh
theo
hu'ong cong
~y
h6a 52
3.3.2.
T6
chile
l<;1i
cac
t6ng cong ty theo huang
t~p
doan
53
3.3.3.
T6
chuc cong ty
d~u
tu'
tai
chinh
cua
Nha nu'oc 57
3.3.4.
Xu
ly
cac

khoan nq ngan
hang
con t6n
dQng
(j
cac
doanh
nghi~p
nha nu'oc 60
3.3.5.
Thl,l'c
hi~n
cac hlnh thuc
lien
ke't giii'a
tu'
nhan va
nha nu'oc
trong qua trlnh
phat
tri€n kinh te' . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
3.4.
Giai
phap
thu()c
v~
chinh sach
quan
Iy
cua

nha
nu'6'c

63
3.4.1.
T<;1o
l~p
moi truong phap ly
tai
chinh hoan chinh 63
3.4.2.
Hi~n
d<;1i
h6a
cong
ngh~
tai
chfnh
63
3.4.3.
Bao
t<;1o
d9i ngii can b9
quan
ly
tai
chfnh 64
KETLU!N

65

Ph1,111,1c
Tai
li~u
tham
khao
~
?
DANH MVC CAC BANG
Bang
2.1 : Cd ca'u
doanh
nghi~p
nha
nu'oc
phan
theo
nganh
kinh
te'
Bang
2.2
·:·
Hi~u
qua
ho<;1t
dong
cua
cac
DNNN
nam

1995, 1997, 1998
Bang
2.3 :
Hi~u
qua
ho<;1t
dong
cua
cac
DNNN
nam
1999
Bang
2.4 : Gia
thanh
san
xua't
mot
s6
san
ph~m
trong nu'oc so
voi
gia
nh~p
kh~u
(nam
2001
va
nam

2002)
Ph1,1
h,1c
1 : V6n
dff
u
tu'
pha
t
tri~n
theo
thanh
phffn
kinh
te'
Ph1,111,1c
2 : Cd ca'u
doanh
nghi~p
theo
nganh
kinh te'
Phl,l
ll,IC
3 : s6
cd
sd
san
xua't kinh doanh va
s6

lao
dong
de'n 117/2002
Phl,lll,lc
4 : Gia
tri
xua't
kh~u
mot
s6
m~t
hang
xua't
kh~u
chu
ye'u
Phl,lll,lc
5
:Kim
ng<;1ch
xua't
nh~p
kh~u
qua
cac
nam
Phl,lll,lc 6 : T6c do
tang
gia
tri

san
xua't
cong
nghi~p
Phl,lll,IC
7 :
Chi
s6
C(;lnh
tranh
tang
tru'dng
cua
Vi~t
Nam
Phl,lll,IC
8
:.
Vi the'
C(;lnh
tranh
vi
mo
(MICI)
cua
Vi~t
Nam
qua
cac
nam

Ph1,111,1c
9 : Cd ca'u chi
ngan
sach
nha
nu'oc
nam
2002
Phl,lll,lc 10:
Dl,l'
bao
nhung
thay dBi
cd
c{u
va
t6ng thu
~an
sach
nha
nude trong
hoi
nh~p
AFTA
Ph1,111,1c
11:
Lo
trlnh s:lp xe'p doanh
nghi~p
nha

nu'oc giai
do<;1n
2003-2005
~
,{?
DANH MVC CAC BIEU
Bi~u
2.1 : Cd ca'u
doanh
nghi~p
Nha
nu'oc
phan
theo
nganh
kinh
te'
Bi€u
2.2 :
Hi~u
qua
sll'
d1,1ng
v6n
Nha
nude
t<;1i
cac
DNNN
1995,

1997, 1998, 1999
-1-
? ~
MdDAU
1.
Tfnh
ca'p
thie't ciia
lu~n
van
Tt:ti
E>t:ti
hoi
dt:ti
bi~u
toan qu6c lffn
thu
VI (thang 12
nam
1986),
E>lmg
ta
da
dc3
ra
chu
tntdng
d6i
moi
tOElll

di~n
va
tri~t
d~
nc3n
kinh
te,
chuySn
tu
Cd
che
t~p
trung bao ca'p sang
cd
che
thi tnl'dng c6
Slf
dic3u
tiet
cua
Nha nu'oc
theo
d!nh hu'ong xa hoi
chu
nghia. Trong d6,
vi~c
phat
triSn
nc3n
kinh

te
nhic3u
thanh
ph§n la
mot
chien
lu'QC
CO
y nghia rfft quan
tr<;mg
va
vai
tro
CUa
khu
Vl/C
kinh
te
nha
nu'OC
da
du'QC
xem
xet
lt:ti
mot
each
nghiem
tUC.
E>a

c6
nhic3u
cong trlnh
nghien
CUll
dang
tin
c~y
trong va
ngoai
nu'oc
dc3
c~
p
den
hi~u
qua
cua
khu
Vl/C
kinh
te
nha nu'oc
bi~u hi~n
Cl,l
thS qua
hi~u
qua
hot:tt
dong

cua
cac doanh
nghi~p
nha nu'oc (vl doanh
nghi~p
nha
nu'oc la
bo
ph~n
chu
yeu
trong khu
VlfC
kinh
te
nha
nu'OC)
va
ket
qua
du'QC
ghi
nh~n
dc3u
gi6ng nhau
(J
ch8: doanh
nghi~p
nha nu'oc du'qc
hu'CJng

qua
nhic3u
u'u dai,
d~c
bi~t
la u'u dai'
vc3
v6n so voi
cac
doanh
nghi~p
thuoc
cac
thanh
ph§n kinh
te
khac, nhu'ng doanh
nghi~p
nha nu'oc
lt:ti
lam
an
mot
each
kern
hi~u
qua va
thieu
tfnh
nang

dong
dn
thiet
khi chuySn
sang
cd
che
moi.
Hai
ly do
nay
da
dan den
h~u
qua
Hit
yeu
la
ngan
sach
nha
nu'oc-
do
vi~c
danh
u'u
ai
cho khu
Vl/C
nay.: da trd nen qua tai,

voi
muc
tham
hl;lt
Ion, Jam
anh
hu'dng
den
t5ng
thS
n6n
kinh
te
n6i chung.
Qua trlnh hoi
nh~
p voi n6n kinh
te
the
gioi dem
lt:ti
nhii'ng
th<'1i
cd
cho
cac
doanh
nghi~p
voi thi tru'dng
tieu

thl;l
ngay
cang
md
rong, nhu'ng d6ng thdi
cling
tt:to
ra thach thuc cho
c~c
doanh
nghi~p
tntoc slf
ct:tnh
tranh
gay
ga:t
tren
thi tru'dng.
-2-
Trong tlnh hlnh nay, khu
vrf.c
kinh t€ nha nu'oc mu6n vii'ng
m:;mh,
c6
kha
nang
qnh
tranh voi
ca.c
thanh

ph~n
kinh t€ khac trong nu'oc va cac
doanh
nghi~p
ngoai nu'oc, nhieu phu'ong
huang
dn
phai
du'Qc
d~
t ra, trong d6
nang
cao
nang
lrf.c
tai chlnh cho khu
vrf.c
kinh
t€
nha
nu'oc
la
mot
trong nhii'ng
vi~c
dn
thi€t. V
oi
nang
lrf.c

tai chfnh d6i dao, kinh
t€
nha nuoc moi c6 kha
nang
d~u
tu',
trang
bi
may m6c
hi~n
d~i
g6p
ph~n
nang cao
nang
sufft lao
dong
t~o
ra san phffm
t6t,
gia thftnh
h~
d€
c6 th€
c~nh
tranh voi
cac
doanh
nghi~p
khac, d6ng thai

phat
huy vai tro chu
d~o
trong nen kinh
t€.
Voi mong mu6n g6p
ph~n
lam
nang cao
hi~u
qua
ho~t
dong
cua
khu
vrf.c
kinh
t€
nha nu'oc,
giii'
vii'ng vi tri chu
d~o
trong
nen
kinh t€ theo dinh
huong
xa
hoi chu nghia rna
Dang
va Nha nu'oc

dade
ra,
em
da ch9n
d~
tai:
"Mot
s6
giai phap g6p
ph~n
nang cao nang
lrf.c
tai chinh cho khu
vrf.c
kinh
t€
nha nuoc a
Vi~t
Nam trong xu the' hoi
nh~p"
cho
lu~n
van
Th~c
si Kinh
t€
cua
mlnh.
Do
lu'Qng

t.hoi
gian cling nhu' ki€n thuc con
h~n
ch€
nen
khi
thrf.c
hi~n
lu~n
van nay,
ch3:c
ch3:n
em
khong tranh khoi sai s6t. Kinh mong quy thfiy co
nh~n
xet
va g6p y
a€
em
c6 th€ mo rong
t~m
hi€u bi€t
cua
mlnh va
thrf.c
hi~n
t6t
bon 0 nhii'ng cong trlnh nghien cuu sau nay.
2.
MQc

dich nghien cuu
Lu~n
van
du'Qc
thrf.c
hi~n
tren co
so
nghien cliu
thrf.c
tr~ng
hi~u
qua
ho~t
dong va nang
lrf.c
c~nh
tianh cua khu
vrf.c
kinh
t€
nha nu'oc bi€u
hi~n
qua
cac
doanh
nghi~p
nha nu'oc, k€t
hQp
voi

vi~c
nghien cuu cac ly
lu~n
v~
tai
chinh
cua
doanh
nghi~p
a€
tlm ra mot
s6
giai phap phu
hQp
nh~m
nang
cao
nang
lrf.C
tai cmnh cua khu
Vrf.C
kinh
t€
nha
nu'OC
trong
XU
the' hoi
nh~p
hi~n

nay.
-3-
3.
D6i
tli<jng
va
ph~m
vi nghien
CUll
Lu?n
van
c6 lien quan de'n
ra"t
nhi~u
l'inh
vf!c
khoa h9c khac nhau nhu:
kinh
te',
tai
chinh~·
ke' toan, phap lu?t va cii nhftng m6i quan
h~
qu6c
te'.
Tuy
nhien,
lu?n van chi gioi
h~n
ph~m

vi nghien cuu t?p trung vao nang cao nang
lf!c tai chinh cho khu
Vf!C
kinh tS nha
nltOC
trong qua trlnh
h{)i
nh?p
VOi
n~n
kinh te' the'
giOi.
4. Phudng phap nghien cull
Lu~n
van duqc thf!c
hi~n
df!a
tren phuong phap
lu~n
cua chu nghia
duy
v~t
bi~n
chung ke't hqp voi phuong phap logich, phuong phap th6ng ke,
phuong phap phan tich, phuong phap
so
sanh

5. Y nghia ly
lll~n

va
th1.fc
ti~n
Tren co
sa
nghien
CUll
ly
lu~n
va phan tich c6
h~
th6ng cac
va'n
d~
ly
lu~n
lien quan de'n khu
VlfC
kinh te' nha nuoc va
vffn
d~
tai chinh trong doanh
nghi~p,
t6ng hqp
thl;l'c
tr~ng
ho~t
dong va kha nang
qnh
tranh cua cac doanh

nghi~p
nha nuoc trong xu the' hoi
nh~p
voi
n~n
kinh te' the'
giOi,
lu?n van se
d~
xua't nhung giai phap
nh~m
g6p phffn nang cao nang llfc tai chinh cho khu
Vf!C
kinh te' nha nuoc trong b6i canh hoi nh?p
hi~n
nay.
Ben
c~nh
d6, thong
qua
vi~c
phan tich va danh gia
thf!c
ti6n
ho~t
dong cua cac doanh
nghi~p
nha
nuoc a
Vi~t

Nam trong thoi gian qua, lu?n
van
se
g6p phffn
lam
sang to va
hoan
thi~n
ly
lu~n
V~
vai tro cua khu
Vf!C
kinh te''nha
nltOC,
lam
cho no ngay
dmg
ho~t
dong c6
hi~u
qua bon va gift vung vai tro chu
d~o
trong
n~n
kinh te'
nhi~u
thanh
ph~n
theo dinh huong xa hoi chu nghia.

-4-
6. B6 Cl}C cua lm}n
van
Ngoai phffn
Md
dffu
va Ke't
lu~n,
lu~n
van g6m 60 trang,
15
bang, 2
bi~u,
duqc chia
lam
3 chu'dng:
Chudng 1 : Nhung va'n aS ly
lu~n
vS
kim
vrfc
kinh te' nha nuoc va tai
chfnh
Chu'dng
2:
Thrfc
tr~ng
ho~t
dt)ng
cua

khu
Vrf.C
kinh te' nha nu'oc d
Vi~t
Nam
trong thai gian qua
Chudng 3 :
M9t
s6
giai phap gop phffn nang cao nang
lrfc
tai chinh
cho khu
vrfc
kinh te' nha nu'oc d
Vi~t
Nam trong xu the'
ht)inh~p
-5-
Chudng 1
" K K
~
" "
~
""
' -'
MOT
SO VAN
DE
LY

LU~N
VE
KINH
TE
NHA Nu'OC


,
VA
TAICHINH
1.1. St!
c~n
thie't cua kinh te'
nha
nu6c
trong
n~n
kinh te' thf truO'ng xa hqi
chii
nghia
Chu nghia
Mac
cho
r~ng
vi~c
t6 chile san
xua"t
tren cd sd che' do cong hii'u
xa hoi chu nghia la
sv

khac nhau c6 y nghia quye't dinh giii'a che' do xa hoi chu
nghia va che' do
tu'
ban chu nghia. Trong tac phgm "Diu tranh giai
ca"p
d
Phap
1848 - 1850",
lffn
dffu
tien
Mac
neu
len mot nguyen ly c6 y nghia quan tn;mg:
"d~t
nhii'ng
tu'
li~u
san xua't d6 du'oi
Slf
chi ph6i cua giai ca'p cong
nhan
".
D6
chinh la che' do cong
hii'u
tu'
li~u
san
xua"t.

Chi c6 phat buy vai tro chu
d?O
cua
kinh te' cong
hii'u,
nha nu'oc moi c6
thl,(c
llfc kinh te' hung
h?u
d~
chu ye'u slt
dl,mg
bi~n
phap
kinh te' hu'ong dfin cac thanh phffn kinh te' ngoai cong
hii'u
ho?t dong
theo nhu
du
cua n€n kinh te' qu6c dan,
nh~m
phat buy vai tro
dn
thie't cua
chung
trong phat
tri~n
kinh
te',
bao

dam
n€n kinh te' phat
tri~n
lanh
m?nh.
Che' do cong
hii'u
c6 2 hlnh thuc cd ban:
sCi
hii'u
nha nu'oc va
sCi
hii'u
t?p
th~.
Vl the', mu6n cai each, c6
th~
phat
tri~n
va
lam
cho kinh te'
cong
hii'u
IOn
m?nh,
dn
chu tn.mg
lam
t6t toan bo kinh te'

sd
hii'u
nha nu'oc. Kinh te' nha nu'oc
c6 vai tro chu
d?O
theo nghia la cong
Cl,l
v?t
cha't cua nha nu'oc
d~
chi ph6i va
di€u tie't
Slf
ph
at
tri~n
cua to
an
bo n€n kinh te' qu6c dan.
Kh&ng
dinh la'y chu nghia
Mac
- Lenin,
tu'
tu'dng H6 Chl Minh
lam
n€n
tang
tu'
tu'dng, kim chi nam cho hanh dong,

Dang
va Nha nu'oc ta da chu tru'dng
thl,(c
hi~n
nha"t
quan va
Hiu
dai chlnh sach
phat
trien n€n kinh te' nhi€u thanh
phffn
v?n
dong theo cd che' thi tru'ong, c6 slf quan ly cua nha nu'oc theo dinh
huang
xa hoi chu nghia, trong d6 kinh te' Nha nu6'c
giu
vai
tro
chu
d~o.
Kinh te'
-6-
N~a
mtoc cung
vOi
kinh te'
t~p
th~
ngay
cang

trd thanh
n~n
tang vii'ng chac trong
n~n
kinh te' qu6c dan.
1.2.
Khai
ni~m
v~
kinh
te'
nha
mt6'c
Kinh te' nha
mi'oc
bao g5m
cac
doanh
nghi~p
nha nu'oc va
cac
sd
hii'u
cua
nha nuoc, nhu:
cta't
ctai,
ngan sach,
h;tc
lu<Jng

dlf
tru

va
kS
ca
m9t
phffn v6n ciia
nha nu'oc
du'a
vao
cac
doanh
nghi~p
thu9c
cac
thanh
phffn
kinh te' khac.
Nhu'
v~y
kinh te' nha nu'oc c6 2 b9
ph~n:
doanh
nghi~p
nha nu'oc va b9
ph~n
phi doanh
nghi~p
nhu' da't dai, ngan sach, llfc

lu'<Jng
dlf
trii'

Kinh te' nha
nu'OC
bao
gBm
tfft
ca
cac
linh
VlfC
ho~t
d()ng
CUa
nha
nu'OC
CO
lien quan de'n qua trlnh
phat
tri~n
va tang tru'dng kinh
te'.
Do
v~y.
cac
doanh
nghi~p
nha

mt6'c
phai
du'qc
phat
triin
trong nhii'ng nganh, nhii'ng linh vlfc
tr9ng ye'u. Doanh
nghi~p
nha nu'oc n6i chung phai c6 quy m6 vua va
IOn,
cong
ngh~
tie'n b9, kinh doanh c6
hi~u
qua
t~o
ngu5n thu
IOn
cho ngan sach.
Cac
doanh
nghi~p
nha
nu'oc
la ch6 dlfa, la don
b~y
d§y nlianh tang tru'dng kinh te' va
giai quye't nhung
va'n
d~

xa h9i, md du'ong, hu'ong dftn, h6
tr<J
cac
thanh phffn
kinh te' khac cung phat
tri~n,
Utm
llfc
lu'<Jng
v~t
cha't
d~
nha nu'oc thlfc
hi~n
cac
chuc nang
di~u
tie't va quan ly vi m6
t~o
n~n
tang cho che' d9 xa h9i moi. Do d6
dn
di
sau
cai
each doanh
nghi~p
nha nu'oc
d~
lam

cho kinh te' nha nu'oc ngay
cang
IOn
m~nh
va hoan
thi~n,
bdi vl kinh te'
Sd
hii'u
nha nu'oc la
tri;I
CQt
ciia kinh
te' qu6c dan.
1.3. Vai
tro
cua
kinh
te'
nha
nu'6'c
1.3.1. Vai
tro
kinh
te'
a. Thlfc
hi~n
chie'n
lu'QC
tang t6c, rut ngan va

t~o
dl;l'ng
cd
sd
kinh te'
cua
nha
nu'oc xa h9i chu
nghia,
Do
xua't phat
di~m
ciia
Slf
phat
tri~n
a
cac
nu'oc dang
phat
tri~n
Ia
m9t
tr~ng
thai
ch~m
phat
tri~n
cua
n~n

kinh
t€
bi~u
hi~n
d:
muc thu
nh~p
blnh quan
-7-
d§u ngu'oi thffp, c6ng thu'dng
nghi~p
chua
phat
tri~n,
nang
nghi~p
con chie'm
vi tri la nSn tang,
d~i
bo
ph~n
dan
ell'
s6ng trong n6ng
nghi~p,
ky
thu~t
va
c6ng
nghi~p

l~c
p~u.
NSn kinh te'
ch~m
phat
tri~n
cfing c6 nghia la muc do
t~p
trung
san
xua't la
ra't tha'p,
h~
th6ng kinh doanh
cua
nSn kinh te' la
h~
th6ng kinh doanh nho,
phan
tan, manh mun,
it
v6n voi
ky
thu~t,
c6ng
ngh~
con
l~c
h~u.
Trong

h~
th6ng kinh doanh cua nSn kinh te', kinh te' nha nude
giii'
vi tri duy
nhfft
thlfC
hi~n
SU
m~ng
lich
Slt
CUa
vi~C
t~O
l~p
nhfi'ng ye'u
t6
quye't dinh cho
mot
chie'n
lu'cjc
phat
tri~n
rut
nga:n,
tang t6c vl:
Thu
nha't: u'u the'
vS
quy mo

t~p
trung san xua't, do d6,
Ut
u'u the'
vS
kha nang
huy dong v6n va kha nang tham gia vao thi tru'ong the' gioi.
Thu
hai: voi sue
m~nh
dlfa vao quy m6
t~p
trung san xua't kinh doanh, kinh
te' nha nude c6
u'u
the' trong
vi~c
chuy~n
giao c6ng
ngh~
hi~n
d~i.
b. Kinh te' nha nu'oc thain gia giai quye't nhii'ng va'n
dS
kinh te' trong nSn kinh te'
thi truong.
Khac
ph1;1c
tr~ng
thai doc quySn tlf nhien, nhii'ng tac dong huang

ngo~i
pha t
sinh trong
nSn kinh te' thj tru'ong.
L{p
vao nhii'ng ch6 tr6ng rna khu
VlfC
kinh te'
tu'
nhan
ho~c
khong mu6n lam,
ho~c
kh6ng c6 kha nang
lam
du'cjc,
d6ng thai kh6ng th€ dung nhii'ng giai
phap
vi
m6
d~
giai quye't.
Kinh te' nha nu'oc trong
vi~c
d§u
tu'
vao nhii'ng nganh quye't djnh cho slf
phat
tri~n
dai

h~n
va
hi~u
qua chung
cua
nsn
kinh te'
lam
cho no co
mot
vai tro
d~c
bi~t,
vai tro gia do cua nSn kinh
te'.
1.3.2. Vai tro chinh tri
a. Kinh te' nha nu'oc cung ca'p cho nha nu'oc
mot
cd
so kinh te', d€ nha nu'oc tro
thanh
mot
llfc
lu'cjng
chi ph6i trlfc tie'p d6i voi bo
ph~rr
kinh te'
tu'
nhan.
-8-

DO'i
voi m()t mtoc qua d9
len
chu nghia xa h()i, n6 cung ca' p ngti6n
h,tc
chinh, chu ye'u cho
ho~t
d()ng nha mtoc
ben
c~nh
ngu6n thu
tu
thue', la cong
c1:1
tnfc tie'p
hii'u_
hi~u
dS thuc
dffy
nSn kinh te' theo dinh hu'ong xa
h()i
chu
nghia va
thl,l'c
hi~n
nhii'ng
ml;IC
tieu kinh
te',
xa

h()i
do
Dang
CQng
san va
Chinh phu
dS
ra.
b.
La
khu vvc cung ca'p nhii'ng hang h6a, dich
Vl;l
cho cac
ho~t
d()ng
quO'c
phong.
Trong
diSu
ki~n
m()t nu'oc ch?m
phat
triSn,
tu'
nhan khong thS
lam
du'qc
ho~c
khong du'qc
phep

lam,
ho~c
khong
muO'n
lam
vi khong c6
l<;ii
nhu?n ha'p
d~n.
1.3.3. Vai tro
xa
ht)i
a.
DS
diSu tie't nSn kinh te'
tho:H
khoi khung hoang, giup cho xa h9i giii' du'qc
tr~ng
thai
6n
dinh.
Trang nSn kinh te' thi tntong, du la kinh te' nha nu'oc hay kinh te'
tu'
nhan
dSu chiu
sv
chi
phO'i
cua guy lu?t thi truong, trong
do

dS t6n
t~i
va
phat
triSn
n6 phai
t~o
ra lqi nhu?n. Nhu'ng
ho~t
d()ng cua kinh te' thi tru'ong c6 nhii'ng
khuye't t?t gay
hi~u
ling xa
h()i.
D6 la: trong giai
do~n
khung hoang, lqi
nhu?n giam dang kS, nhieu nha
kinh doanh rut lui khoi kinh doanh,
t~o
ra
tha't
nghi~p
IOn;
dS khac
phl;lc
tinh
tr~ng
nay, nhii'ng chinh
sach

kinh te' vi mo
chie'm vi tri quye't dinh.
d day, kinh te' nha nu'oc c6 m()t vai tro nha't dinh: n6
t~o
ra cong an
vi~c
lam, giup cho xa h()i giii' du'qc
tr~ng
thai 6n dinh
b.
Giup giai quye't va'n
dS
tha't
nghi~p,
t~o
cong
an
vi~c
lam, tang thu nh?p va
giam
sv
ba't binh
ding
trong xa h()i.
Trong nSn kinh te' thi tru'ong,
sv
phan
h6a
giau ngheo la khong tranh khoi.
M()t

trong nhii'ng ngu6n
gO'c
cua qua trinh
nay
la qua trinh t?p trung h6a,
hi~n
d~i
h6a, va ke't qua Ia giai ph6ng lao d()ng, gay
nen
n~n
tha't
nghi~p.
Nhu'ng
t~p
trung h6a,
md
r()ng guy mo, thuc
dffy
cong
ngh~
ky thu?t Ia ta't
ye'u cua qua
trlnh theo du6i lqi nhu?n
tang
len, vi the' khong th€ ngan ngua
-9-
qua trlnh nay duqc.
BS
t<;to
nhiSu

vi~c
lam, thl phai
t<;to
ra nhung doanh
nghi~p
sii'
d1,1ng
nhiSu lao dong.
Bay
la ch6 nha mtoc cfin can
thi~p.
B~ng
doanh
nghi~p
nha
m.toc
sii'
d1,1ng
nhiSu
lao
dong, nha mtoc c6 thS giup giai
quye't nhii'ng va'n
dS
nay:
lam
giam
ty
1~
tha't
nghi~p,

lam
tang thu
nh~p
va
do d6 giam
du'<,1c
sv
ba't blnh
d~ng.
c.
Hlnh thanh
sv
phat
triSn
can
dO'i
giua
cac
dia phudng.
Trong
mot
quO'c
gia, c6 nhii'ng vung xa x6i
heo
lanh, trlnh do
phat
triSn
tha'p,
dan
cu

a nhung vung
nay
phai
chiu
thi~t
thoi vl
sv
phat
triSn ma't
can
dO'i.
BS
di
thi~n
nhii'ng vung nay, va'n
dS
la
phai
c6 chinh
sach
dftu
tu'
va
nhii'ng
cd
sd
kinh te'
du'<,jc
xay
dvng

dS
cung ca'p nhii'ng d!ch
v1,1,
d6ng thai
t<;to
ra
cong
an
vi~c
lam
(J
day. Ciing
l<;ti
nhii'ng doanh
nghi~p
nha nuoc moi c6
diSu
ki~n
dS
thvc
hi~n
nhung chudng trlnh dlf
an
cai
thi~n
nhung vung kern
phat
triSn cua da't nuoc.
d.
Cung ca'p cac dich

Vl,l
c6ng cho toan xa hoi.
Xa
hoi phat triSn,
hang
h6a
va dich
Vl,l
cong cong ciing tang. Nhii'ng hang
h6a
va dich
Vl,l
cong cong
nay
se
tang phuc lqi
len
dang kS. (j day, phuc lqi
cong cong
du'<,1c
phan
phO'i
dSu cho
mQi
nguoi, vl
the
tang phuc
IQi
cong cong
ciing tuc la tang muc do cong

b~ng.
BO'i
voi
nhung nuoc
ch~m
phat
triSn,
doanh
nghi~p
tu'
nhan
con nho,
phan
tan, thl doanh
nghi~p
nha nuoc c6 vai
tro quye't dinh
dO'i
voi
vi~c
san
xua't
hang
c6ng cong.
1.4.
Vi
tri
kinh te'
nha
mt6'c

(J
mQt s6 mt6'c
trong
khu
vtf.c
va
tren
the'
gi6'i
CJ
'frung
QuO'c
Trong qua trlnh chuySn sang kinh te' thi tn.tong, Trung
QuO'c
da
thl.fc
hi~n.
chinh
sach
phat triSn nh1Su thanh
ph~n
kinh
te'.
Tren
thl.fc
te', tnii qua qua trlnh
lich
sii'
ma'y
ch1,1c

nam,
(J
Trung
QuO'c
da
thl.fc
hi~n
che' do
sd
hii'u toan
dan
va
t~p
thS
dO'i
voi cac
tu'
li~u
san
xua't chu ye'u. Trong qua trlnh d6, da tie'n
hanh
quO'c
-10-
hii'u h6a, xay dt!ng
cac
xi
nghi~p
qu6c doanh, xay dt!ng
mQt
lo;;tt

cac
cong trlnh
thuy lqi,
md
mang
nhi~u
xi
nghi~p
t~p
th~,
tich luy duqc
mQt
kh6i luqng
IOn
Uti
san cong
CQng.
v.v

~ho
nen, kinh
te
cong da
du'cjc
xac
l~p
trong
ca
nu'd'c.
Trung

Qu6c chu tru'dng kien trl phat
tri~n
che
dQ
cong
hii'u
va cho
r~ng
lam
nhu'
v~y
se
c6 lqi cho
vi~c
sli'
dl,mg
hqp ly cac ngu6n tai nguyen va cac
tu'
li~u
san
xua't chu
yeu,
c6 lqi cho
vi~c
t~p
trung lt!c
lu'cjng
tien hanh xay dt!ng kinh
te
mQt

each
trQng
di~m,
t;;to
cho nguoi
lao
d(?ng
c6
di~u ki~n
lao
d(?ng
blnh
d~ng,
bao dam
cong
b~ng
xa
hQi
va
tien theo con du'ong cling giau c6.
Nhung do trlnh d9 phat
tri~n
sue san xua't con thffp, chua c6
di~u ki~n
tht!c
hi~n
che
d9 cong
hii'u
ph6 bien, vl

v~y,
d~
d(?ng
vien duqc m9i nhan t6 tich
ct!c
lam s6ng
d(?ng
kinh
te
va phat
tri~n
sue
san
xua't, Trung Qu6c chu tru'dng cho
phep
va khuyen khich
cac
thanh phffn kinh
te
khac phat
tri~n
d~
b6 sung cho
kinh
te
cong
hii'u.
Cac
thanh phffn kinh
te

khac d Trung Qu6c bao g6m: kinh
te
ca
th~,
xi
nghi~p
tu'
doanh,
cac
hlnh thuc chung v6n va c6 phffn kinh doanh, xi
nghi~p
chung v6n giii'a Trung Qu6c va
nu'd'c
ngoai, xi
nghi~p
hqp doanh giii'a
Trung Qu6c va
nu'd'c
ngoai, xi
nghi~p
100% v6n
nu'd'c
ngoai.
v.
v

Phat
tri~n
nhi~u
thanh phffn kinh

te
da c6 tac
d"Qng
tich
ct!c
vd'i
vi~c
t;;to
them
cong an
vi~c
lam, giai quyet
vffn
d~
lao
dQng
du'
thua trong nong
nghi~p,
tang
them
san phgm cho
Xii
ht)i, nang cao trlnh
dt)
van h6a, khoa
hQC
cua
nhan
dan, thuc dgy

kinh
te
phat
tri~n.
Qua hdn
18
nam
cai
each va
md
cli'a, tht!c lt!c cua cac doanh
nghi~p
Trung
Qu6c da
du'cjc
tang cu'ong,
cac
doanh
nghi~p
nha
nu'd'c
nay
luon luon
na:m
giii'
huyet
m;;tch
cua
n~n
kinh te.

St.!
tru'dng thanh va
IOn
m;;tnh
cua
doanh
nghi~p
nha
nu'd'c
lam
thay d6i
bQ
mclit
kinh
te
cua
Trung Qu6c, giup Trung Qu6c
xay
dt!ng
duqc
h~
th6ng cong
nghi~p
dt)c
1~p
tu'dng d6i hoan chinh, thay d6i
ket
cffu cong
nghi~p,
lam

tang sue
m;;tnh
t6ng hqp
cua
dfft
nu'd'c.
-11-
Doanh
nghi~p
nha
mtoc
(J
Trung
Qu6c
ch~ng
nhii'ng
co
vai
tro
quan
tn;mg
trong
cong
CUQC
xay
dl.,l'ng
n€n
kinh
te"
xa

hQi
chu
nghia
(j
Trung
Qu6c
rna
con
giii'a
vai
tro chii
d~o
Jrong
tie"n
trlnh
hi~n
d~i
hoa
da't mtoc.
- a
Phap
Doanh
nghi~p
nha nu'oc chie"m tren 30% trong toan
b<)
n€n
kinh
te"
qu6c
dan,

rieng
nganh
nang
lu'Qng:
gia
tri
san
lu'Qng
cua
cac
doanh
nghi~p
nha
nu'oc
chie"m
69% tcing gia
tri
san
lu'Qng
cua
toan nganh.
Nganh
giao thong
v~n
tai,
cac
cong
ty du'ong
sa:t,
cong

ty
hang
khong: chu
ye"u
do
nha nu'oc na:m giii'

Trong
nganh
tai
chfnh va
bao
hi~m,
cac
tci
chuc
tai
chfnh nha nu'oc na:m
giG'
90% ti€n
gll'i,
84,8% v6n cho vay, 97,2%
nghi~p
v1,1
tai ch1nh,
ngan
hang
nha nu'oc va
tci
chuc

bao
hi~m
ki~m
soat
toan
di~n ho~t
d<)ng
cua
h~
th6ng
tai
chfnh va
bao
hi~m.
- d Due va cac nu'oc Biic
A.u.
Thl.,l'c
hi~n
n€n kinh
te"
thi truong xa
h<)i
chu nghia, vai tro
cua
nha
nu'oc
du'Qc
tang
cu'ong voi muc cao.
f)~

sll'a
chua
nhii'ng
sai
lffm do
co
ch€
thi
truong
sinh ra, h9 con
thl.,l'c
hi~n
khu
vl.,l'c
kinh
te"
nha
nu'oc (kinh
te"
qu6c doanh)
kha
m~nh.
- d Tht;ty
Di~n,
nam
1990
co
tOi
41% lao
d<)ng

trong khu vlfc
kinh
te"
qu6c
doanh.
-
Trong
kh6i cac nu'oc
cong
nghi~p
moi
phat
tri~n
(NIC).
Cac
doanh
nghi~p
nha
nu'oc
dang
chie"m da
s6
trong
n€n
kinh
te"
va
co
vai
tro

quan
trQng khac nhau trong nhi€u IInh vlfc:
tu
dich
V\1
tai ch1nh,
san
xua't kinh
doanh
nang
san
de"n
IInh
Vl/C
hang
khong

Cac
doanh
nghi~p
nha
nu'oc
dong
vai
tro
chu
d~o
trong
vi~c
dong

gop
vao
GDP
cua
m5i
nu'oc.
-12-
T~i
Indonesia, tuy chi c6 164 doanh
nghi<$p
nha nu'oc
l~i
chie"m
de"n
29%
GDP,
(J
Thai Lan cling
v~y,
chi
vOi
67 cong ty
thu(>c
chinh phil
l~i
chie"m
de"n
hdn
20% t6ng
san

ph§m
_qu6c
gia.
T~i
Han
Qu6c, Singapo,
Nh~t
Ban,
Dai
Loan cling c6 cac doanh
nghi~p
nha nu'oc duoi
nhi~u
hlnh thuc khac nhau.
T~i
Singapo va
Dai
Loan, doanh
nghi<$p
nha nuoc duqc hlnh thanh chu
ye"u
tren cd
sCi
t!ch thu "chie"n lqi
ph§m"
sau
chie"n
tranh
the"
gioi thu 2

(tie"p
quan
cac
cd
sCi
san
xua't
cua
Nh~t)
sau d6
l~i
dffu
tu'
xay
dlfng them
m(>t
lo~t
cac doanh
nghi~p
nha nu'oc nii'a. f)ffu nhii'ng
nam
50, doanh
nghi~p
nha nuoc
(J
Dai
Loan
chie"m
70% toan
b(>

n~n
kinh
te",
de"n
nam
1991
v~n
con
chie"m
42%.
1.5.
Vi
tri
chii
d::.Io
ciia kinh te'
nha
mt6'c
trong
n~n
kinh te'
nhi~u
thanh
ph~n
(J
mt6'c
ta
1.5.
1.
Srf

t6n
t::.Ii
ta't ye'u
nhi~u
thanh
ph~n
kinh te'
trong
giai
do::_ln
quad()
H~n
chii nghia
xa
h()i
Theo nguyen ly
cua
chu nghia
Mac
- Lenin, du m6i nu'oc c6
d~c
di€m
khac
nhau nha't d!nh, nhung buoc vao thoi
ky
qua
d(>
len chu nghia
xa
h(>i

d~u
c6
ba
thanh phffn kinh
t€
chu
ye"u.
-
Thanh
phffn kinh
t€
mang tfnh cha't xa
h(>i
chu nghia (kinh
t€
nha nuoc, kinh
t€
hqp
tac).
-
Thanh
phffn kinh
t€
cua
nhung ngu'oi
san
xua't hang h6a nho (tu' huu nho, ca
th€ cua ngu'oi
lao
d(>ng).

-
Thanh
phffn kinh te'
tu
ban
tu
nhan.
Dlfa tren
nguyen ly chung d6, trong
di~u
ki~n
cua
nu'oc ta, theo
Hie"n
phap
1992 duqc
sil'a
d6i, bd sung theo Nghi
quye"t
s6
5112001-QH10
ngay
25 thang 12
nam
2001,
n~n
kinh te' bao g5m nhii'ng thanh phffn kinh
te'
sau:
- Kinh

t€
nha nuoc.
-13-
- Kinh te'
t~p
th€.
- Kinh te' ca th€, ti€u chu.
- Kinh te'
tu'
ban
tu'
-nhan.
- Kinh te'
tu
ban nha nuoc.
- Kinh te' c6 v6n
d~u
tu'
nu'oc ngoai.
Dl,l'a
vao cac thanh
ph~n
kinh te' nay, Nha nu'oc xay
dl,l'ng
cac
chinh
sach
phil hqp d€ phat tri€n da't nu'oc. Nhu' Di€u 16 Hie'n phap
nu'oc
cong

hoa
xa hoi
chu nghia
Vi~t
Nam (1992), da du'qc
sll'a
dGi
b6 sung
nam
2001, quy dinh:
"M1,1c
dich chinh sach kinh te' cua nha nu'oc la
lam
cho dan giau, nu'oc
m~nh,
dap
ung
nga y cang t6t hdn nhu
cff
U
v~
t chfft va tinh
th~n
cua nhan dan tren
Cd
sd
ph
at
huy
mQi

nang
Ivc san xua't,
phat
huy
IDQi
ti€m nang cua cac thanh phfin kinh te' g6m:
kinh te' nha nuoc, kinh te'
t~p
th6, kinh te' ca th6, ti€u chu, kinh te'
tu'
ban
tu'
nhan,
kinh te'
tu'
ban nha nuoc va kinh te' c6 v6n dfiu
tu'
nu'oc ngoai du'oi nhi€u hlnh
thuc, thuc dgy
xay
dl,l'ng
cd sd
v~t
cha't-
ky
thu~t,
md rong hqp tac kinh
te',
khoa
hQC,

ky
thu~t
va gia?
lu'u
VOi
thi tru'ong thS gioi".
1.5. 2.
Vf
tri
chti
d~o
ctia
kinh
te'
nha
nu'6'c
N€n
kinh te' t6n
t~i
va
phat
tri6n voi
cd
ca'u nhi6u thanh phfin (la
tfft
ye'u
hqp
quy
lu~t
va la

dn
thie't
cua
thl,l'c
ti6n
xay
dl,l'ng
dfft
nuoc).
Cac
thanh phfin
kinh te'
nay
t6n
t~i
va
ho~t
dong khong
bi~t
l~p
rna c6 quan
h~
tac dong
bi~n
chung, gan b6
hii'u
cd voi nhau trong
c~nh
tranh va hqp tac, gop
ph~n

thl,l'c
hi~n
va thuc dgy
sv
hlnh thanh n6n kinh te' hang h6a
IOn
(J
nuoc ta, trong d6 kinh te'
nha nuoc giu
vai tro chu
d~o.
Chu
d~o
khong c6 nghia la kinh te' nha nu'oc c6
m~t
(J
khap ndi,
san
xua't
kinh doanh
du
mQi
m~t
hang, nhi8u hdn, la'n
at
cac
thanh
ph~n
ph~n
kinh te'

khac.
Nhu
v~y
khong phai la chu
d~o,
va
lam
nhu
v~y
thl khong th6 thvc
hi~n
du'QC
vai tro chu
d(,!O.
Vl ne'u
cai
gl ciing lam, rna nang Ivc
l~i
c6
h(,ln,
thl khong
-14-
h1m
duqc
ca.i
gl
cii,
khong
t.;to
duqc sue

m.;tnh.
Chu
d~o
la kinh te'
nha
nude
t.;ta
duqc
cha
mlnh the' va
h,tc
dS
tu
d6 tac d9ng, giup do,
lOi
kea,
chuySn
h6a
st;t
ho.;tt
d9ng
cua
cac
thanh
.phffn
kinh te' khac cung
v~n
d9ng trang quy
d.;to:
tuan thu

quy
lu~t
va
phap
lu~t,
lam
giau cha mlnh va cha dfft nude,
phl,l.C
Vl,l
phat
triSn
san
xua't
va
doi
sO'ng
thea
dinh
huang
xa h9i chu nghia.
Nhu
v~y
dS
lam
duqc chu
d.;ta,
kinh te' nha nu'oc
phai
t~p
trung niim giu,

ha~t
d9ng c6
hi~u
qua 6 nhung nganh hang, nhung khau trQng ye'u, chie'n luqc,
then
chO't
nhu:
cac
la~i
san
ph~m
co
tffm
quye't dinh
sv
6n dinh
va
phat
triSn
cua
n~n
san
xua't, nhung
m~t
hang
quan
h~
de'n
v~n
m~nh

cua
n~n
kinh te' va doi
sO'ng
xa h9i.
B6ng
thoi, kinh te' nha nu'oc cling phai dam
nhi~m
san
xua't kinh
daanh
nhung
m~t
hang
rna cac
thanh
phffn kinh te' khac khong duqc
phep
san
xua't kinh
daanh
(vl an ninh
quO'c
gia), khong c6 kha nang san xua't kinh daanh,
ho~c
khong
muO'n
san
xua't kinh ctaanh, dS dap ung
yeu

du
phat
triSn kinh
te'-
xa
h9i. Phffn con
l.;ti,
d nhung nganh hang thong thu'ong, kinh te' nha nude khong
nhfft thie't
phai
tham gia
dffu
tu
san
xua't kinh daanh, rna
thl;tc
hi~n
nguyen tile:
"ai
lam
tO't
vi~c
gl
hay
tt;ta
di~u
ki~n
cha
hQ
lam", Nha nu'oc

quan
ly
b~ng
bi~n
phap
kinh
te'-
hanh
chinh, dS kinh te' nha nude
t~p
trung sue
lt;tc
lam
tO't
vai tro
chie'n luqc khong
ai thay the'
du'<;jc
cua
n6.
M~t
khac, kinh te' nha nu'oc,
dl;ta
tren che'
d9
cong huu
xa
h9i
chu nghia,
dt;ti

di~n
cha
quan
h~
san
xua't tien tie'n, phai
neu
ta'm gu'ong
Uu
vi~t
v~
trlnh
dQ,
nang
ll;tc
t6 chuc
va
quan ly
hat;tt
dQng
san
XUfft
kinh daanh: k.hoa
hQC,
trung
tht;tc,
lanh
m.;tnh,
van
minh va

hi~u
qua.
MuO'n
v~y,
n6
phai
khong ngung d6i
mdi,
hoan
thi~n
co
che' quan ly va nang
caa
kha nang,
ngh~
thu~t
kinh daanh,
cung voi
co
ca'u t6 chuc b9
may
va d9i ngu can
bQ,
nhan vien.
Trang khi
thl;tc
hi~n
vai tro chu
d.;to,
kinh te' nha nude

con
la
cong
Cl,l
di~u
tie't
vi
mo,
b~ng
hat;tt d9ng dffu
tu'
kinh
daanh
cua mlnh g6p phffn tich
ct;tc
6n
dinh
-15-
cung-
du,
gia ca thi tntdng,
san
sang
d~p
Hit
nhung d9t bie'n (con
sO't)
gia
ca
pha t sinh,

6n
dinh san xua't va doi
sO'ng,
cling nhu' g6p phgn giai quye't
cac
va'n
d~
xa
h9i.
Thtfc
tr~ng
v~
kinh te' nha nu'oc
cua
ta
hi~n
nay con
nhi~u
h~n
che' va ye'u
kern tren ta't ca
cac
rn~t:
t6 chuc quan ly'
c~nh
tranh thi tntdng,
hi~u
qua kinh
doanh

, chu'a thlfc
hi~n
du'<JC
vai tro chu
d~o,
cong
C\1
di~u
tie't
Vi
ffiO
trong
n~n
kinh te' nu'oc nha. Nguyen nhan
cua
n6 khong
chi
(J
ban than kinh te' nha nu'oc,
rna con
do
hoan
canh
lich
stl'
cua da't nu'oc,
d~c
di~rn
cua
n~n

kinh te' va cua
thai
d~i,
nhung kh6
khan
trong quan ly
di~u
hanh
vi
rno
v.v

Do
v~y,
d~
t~o
di~u ki~n
cho kinh te' nha nu'oc thlfc
hi~n
du'<Jc
vai tro chu
d~o
dn
c6
h~
thO'ng
giai phap toan
di~n
va d6ng b9,
tu

Chinh phu de'n nganh va
de'n
cac
don vi kinh doanh. Trong d6,
di~u
rna'u
chO't
la: khong
th~
d~
tlf n6,
"rn~c
k~"
rna c6
du'<JC
vai tro chu
d~o.
Ma
xua't phat
tu
yeu
du
va
d~c
di~rn
d~
kinh te' nha nu'oc thlfc
hi~n
du'<Jc
vai tro chu

d~o,
n6 phai c6 the'
va
llfc,
phai
du'<Jc
S\f h6
tr<J,
t~O
di~u ki~n
giup do
V~
nhi~u
rn~t
nhu':
u'u tien
V~
tin
dt,mg
(vO'n
xay
dlfng co ban), vi tri va
rn~t
b~ng,
v~
thue',
v~
xua't
nh~p
khffu,

v~
dao
t~o
can b9
v.v

Nghia la cac thfmh phgn kinh te'
du'<Jc
dO'i
xU'
blnh
d~ng
v~
m~t
phap
lu~t
chu
khong
phai
nha't
lo~t
nhu' nhau
v~
rnQi
phu'ong
di~n,
che' d9.
Bdi
vl,
t~o

di~u ki~n
cho thanh phgn kinh te' nha nu'oc thlfc
hi~n
du'<Jc
vai
tro chu
d~o
trong
h~
thO'ng
co
ca'u
n~n
kinh te'
nhi~u
thanh phgn Ia
di~u
ki~n
dam
bao cho
n~n
kinh te' nu'oc ta
phat
tri~n
theo dinh huang xa
h9i
chu nghia,
thlfc
hi~n
du'<Jc

rn\}C
tieu rna Dang,
Bac
H6 va nhan dan ta da llfa
chQn
la
dan
gia u, nu'oc
rn~nh,
xa h()i cong
b~ng
van rninh, vung bu'oc tie'n dgn
len
chu nghia
xa h()i.
-16-
1.5.
3.
Quan
di~m
ciia
Dang
ta
v~
vj
tri
ciia kirih te'
nha
mtoc
tu

D~i
h()i
Dang
I~n
thu
IX
Thtfc
hi~n
nhat
qmin chinh sach
phat
tri€n
nen
kinh
te"
nhieu
th~mh
phffn.
Cac
th~mh
phffn kinh
te"
kinh doanh theo phap
lu~t
deu
la b9
ph~n
cau
thanh
quan tn.mg

cua
nen
kinh
te"
thi tntong dinh hu'ong xa hoi chii nghia, cling
phat
tri€n
lau
dai,
h<;Jp
tac va
c~nh
tranh lanh
m~nh;
trong d6 kinh
te"
nha nu'oc giii' vai
tro chii
d~o,
kinh
te"
nha nu'oc cling voi kinh
te"
t~p
th€ ngay cang trd thanh
nen
tang vii'ng chile ciia
nen
kinhte" qu6c dan.
Til cac

hlnh thuc sd
hii'u
cd ban: sd
hii'u
toan dan,
sd
hii'u
t~p
th€
va
sd
hii'u
tu'
nhan hlnh thanh nhieu thanh phffn kinh
te"
voi nhii'ng hlnh thuc t6 chile kinh
doanh da
d~ng,
dan xen, h6n
h<;Jp.
Kinh
te"
nha nu'oc
phat
huy vai tro chu
d~o
trong
nen
kinh
te",

la ltfc
lu'<;Jng
v~t
chat quan trQng va la cong
Cl,l
d€ Nha nu'oc dinh hu'ong va
dieu
tie"t
vi mo
nen
kinh
te".
Doanh
nghi~p
nha nu'oc
giii'
nhii'ng vi tri then ch6t, di
dff
u ling
d1,1ng
tie"n
bQ
khoa
hQC
Va
cong
ngh~,
neu
gu'dng ve nang suat,
chat

lu'<;Jng,
hi~u
qua
kinh
te"-
xa h9i va chap hanh phap
lu~t.
Thtfc ti6n ciia
15
nam
d6i moi vua qua cho thay, chinh sach kinh
te"
nhieu
thanh
phffn da g6p phffn giai ph6ng va
phat
tri€n ltfc
lu'<;Jng
san xuat,
du'a
de"n
nhii'ng thanh ttfu to
IOn
c6 y nghia
rat
quan
trc;mg
cua
dat nuoc. Trong qua trlnh
thtfc

hi~n
chfnh sach kinh
te"
nhieu thanh phffn,
dn
phai c6
each
nhln
moi
trong
vi~c
xac dinh vi tri va vai tro ciia cac thanh phffn kinh
te",
dn
phai
thoat
khoi stf
tr6i
bu<)c
ciia
tu'
duy cii, nhii'ng
nh~n
thuc khong dung d6i voi
cac
thanh
phffn.
kinh
te"
ca th€,

tu'
ban
tu'
nhan trong qua trl.nh xay dtfng chii nghia xa
h<)i.
M~t
khac,
dn
khiic
phl,lC
nhii'ng
nh~n
thuc khong dung ve vai tro ciia
sd
hii'u
Nha
nu'oc ciing
nhu' vai tro ciia thanh phffn kinh
te"
Nha nuoc; vl trong qua trlnh d6i
moi vua
qua d nu'oc ta da
xuat
hi~n
quan di€m cho ding: trong
nen
kinh
te"
thi
-17-

tntong khong
dn
c6 kinh te' nha mtoc va ne'u c6 thl kinh te' Nha nu'oc cling
khong
dn
phai
giii'
vai tro chu
dl,tO.
Nhu'ng trong thvc te', bfft
cu
mot
n€n kinh te'
hi~n
dl,ti
nao, khu vtfc kinh te' Nha nu'oc cling t6n
tl;ti
nhu'
mot
nhu
du
khach
quan
bao
dam cho n€n kinh te' tang tntong 6n dinh.
D~c
bi~t
hdn, n€n kinh te' nhi€u thanh phftn o nu'oc ta
ll,ti
la n€n kinh te'

phat
triSn theo dinh
huang
xa hoi chu nghia. Trong
vi~c
xay
dvng
mot
hlnh thai
kinh te' xa hoi moi 0 nu'oc ta, khong phai
m<;>i
thanh phftn kinh te' d€u c6 vai tro
ngang nhau, van
ki~n
Dl;ti
hoi
Dang
da nhffn
ml,tnh
kinh te' thi tru'ong dinh
huang
xa hoi chu nghia o nu'oc ta c6 nhi€u thanh phftn kinh te', trong d6 kinh te' Nha
nu'oc giii'
vai tro chu
dl,to.
Voi y nghia d6, thanh phftn kinh te' Nha nu'oc la
h?t
nhan cua quan
h~
san

xufft moi, la mot
ll,l'c
lu'<;jng
kinh
te',
mot cong
Cl;l
c6 sue
ffil,tnh
v~t
chfft dS nha
nu'oc
Vi~t
N am
thl,l'c
hi~n
vai tro di€u tie't, hu'ong dfin n€n kinh te' nhi€u thanh
phftn
phat
triSn dung dinh huang xa hoi chu nghia. Vl
v~y,
ne'u phu
nh~n
sv
t6n
tl,ti
va vai tro chu
dl,tO
cua khu vvc kinh te' Nha nu'oc cling d6ng nghia voi phu
nh~n

tinh dinh hu'ong xa hoi chu nghia cua n€n kinh
te'.
Trong 5
nam
toi,
phai
co
ban
hoan thanh
vi~c
cung
c6,
s~p
xe'p, di€u
chinh cd
cffu,
d6i moi va nang cao
hi~u
qua
hol,tt
dong
cac
doanh
nghi~p
nha
nu'oc
hi~n
c6, d6ng thoi
phat
triSn

them
doanh
nghi~p
rna Nha nu'oc dftu
tu'
100%
v6n
ho~c
c6 c6 phftn chi ph6i o
mot
s6
nganh,
ITnh
vtfc then ch6t va dia
ban
quan
tr<;>ng.
Xay
dvng
mot
s6
t~p
doan kinh te'
ml,tnh
tren
co
so
cac
t6ng cong ty
Nha

nu'oc, c6
sl,l'
tham gia
cua
cac
thanh phftn kinh
te'.
Thvc
hi~n
t6t chu tru'ong
c6
phftn h6a va da
dl,tng
h6a
so
hii'u
d6i voi nhii'ng doanh
nghi~p
rna Nha nu'oc
khong
dn
n~m
100% v6n; giao, ban, khoan, cho thue

cac
doanh
nghi~p
lol,ti
nho Nha nuoc khong
dn

n~m
giii';
sap
nh~p
giai thS, cho pha san nhii'ng doanh
nghi~p
hol,tt
dong khong
hi~u
qua va khong
f-l:i:¢.:,~e~
C~J~~.c\~.a;~)
~~~n
phap
tren.
TRUONG
fJH
KINH
T.:~·
·r
''
.•
.,
11~~E_~:~N
::Jb-30

-~

-18-
Khffn tru'dng

di
thi~n
tlnh hlnh tai chfnh va lao d(lng
cua
cac
doanh
nghi~p
nha
mtoc, cling
c6
va
hi~n
d1;ti
h6a
mot
bu'oc
cac
t6ng cong ty Nha nu'oc.
Tie'p
tl,lc
d6i
~_oi
cd
che', chinh
sach
d6i voi doanh
nghi~p
nha nu'oc
d~
t1;to

dong llfc
phat
tri~n
va
nang
cao
hi~u
qua theo hu'ong: x6a
bao
ca'p, doanh
nghi~p
Cl;lnh
tranh blnh
d~ng
tren
thi tru'ong,
tl,l'
chiu trach
nhi~m
V~
san
xufft, kinh
doanh;
nop du thue' va c6
Hii.
Thl,l'c
hi~n
t6t quy che' dan chu trong doanh
nghi~p.
C6

cd
che' phu
h<Jp
v~
ki~m
tra,
ki~m
soat, thanh tra
cua
Nha nu'oc
d6i
voi doanh
nghi~p.
Trong xu the'
hoi
nh~p,
kinh te' nha nu'oc phai di
dffu
trong
qua
trlnh cong
nghi~p
h6a
-
hi~n
d1;ti
h6a
theo hu'ong md
ci'ta,
hoi

nh~p
vao
n~n
kinh te' the'
gioi.
B~
thl,l'c
hi~n
chu tntdng cong
nghi~p
h6a-
hi~n
d1;ti
h6a, nha nu'oc
phai
t~p
trung huy dong v6n,
phat
tri~n
v~
quy mo,
hi~n
dl;li
h6a quy trlnh cong
ngh~,
tang cu'ong lien doanh lien ke't, thu hut dffu
tu'
v6n nu'oc ngoai,
nang
cao cha't

lu'<Jng
san
phffm.
Vi~c
ll,l'a
ch<;>n
chinh
sach
cong
nghi~p
h6a thfch
h<Jp
cling thuc
dffy
kinh te' nha nu'oc
phat
huy vai tro chu
d1;to,
nha't la trong
di~u
ki~n
n~n
kinh
te'
md
ci'ta
tl,l'
do
h6a
thu'dng

m1;ti
hi~n
nay.
1 t:
''
• + ' ?
+'
•
h'
h
;f
A'•
h'
-i
t
~
t
-iR
' h
't
t .
,::>
? d h
~.u.
"a1
"ro
cua "ai
c~

In

01
Vvl
st, -

ang

rt.ung
·va
p

a

r1en
cua
oan
nghi~p
1.6.1. Khai
ni~m
v~
tai chinh
B~
thl,l'c
hi~n
t6t
vi~c
ho1;tt
dong
san
xua't kinh doanh,

cac
doanh
nghi~p
dn
phai
c6 v6n
ti~n
t~
ban
dffu
d~
xay
dl,l'ng,
mua
sc1m
cac
d6i
tu'<Jng
lao dong,
d~
tra lu'dng, khen thu'dng, tie'n
hanh
nghien
CUll
thi
nghi~in,
cai
tie'n
Icy
thu~t

Vi~c
chi dung thu'ong xuyen v6n
ti~n
t~
doi hoi phai c6
cac
khoan
thu bu
dclp
tl;LO
nen
qua
trlnh luan
chuy~n
v6n.
Nhu'
v~y,
trong qua trlnh thlfc
hi~n
m1,1c
tieu,
nhi~m
Vl,l,
t1;ti
doanh
nghi~p
phat
sinh
nhi~u
m6i

quan
h~
kinh te' thong qua tuffn hoan
luan
chuy~n
v6n,
gcln
-19-
vdi
vi~c
hinh thanh
va
sll'
d1,mg
cac quy
ti~n
t~.
Cac
quan
h~
kinh
te"
nay
thuoc
ph~m
tru
tai
chlnh.
Tai
chinh doanh

nghi~p
ra doi
tu
n~n
kinh
te"
hang
h6a
va da
trd
thanh
cong
Cl,l
quan
ly
san
XUfft
kinh doanh
t~i
cac
dminh
nghi~p.
Tu
d6, nhan rong ra, c6 thS hiSu:
Tai
chinh la
mot
ph~m
tru kinh
te"

ra doi va
phat
triSn giin
li~n
vdi kinh
te"
hang
h6a, n6 phan
anh
Sl,i
v?n
dong
cac
ngu6n
h,tc
tai chinh thong
qua
nhfi'ng
hinh thuc
ho~t
dong
phan
ph6i thu nh?p,
dffu
tu',
mua
ban
giii'a
cac
chu thS trong

xa hoi.
KS
tu khi
xua"t
hi~n
va
sau d6 la
sl,l'
phat
triSn da
d~ng
cac
hinh thuc
ho~t
dong,
tai
chlnh da d6ng g6p tich
cl,l'c
vao
vi~c
thea
man
nhii'ng nhu cffu kinh
te",
xa hoi
cua
cac chu thS thong qua dap ung
v~
ngu6n
ll,l'c

tai chlnh.
Bi~u
nay
cling
c6 nghia la tai chinh
va
cac
hinh thuc cua n6 da tham gia tich
cl,l'c
vao
cac
ho~t
dong kinh
te"
- xa hoi, tuc la
cac
chu th6 trong xa hoi da khai thac
tai
chinh va
v?n
dl,lng
nhu' la cong
Cl,l
hay dS
thl,l'c
hi~n
cac
ffil,lC
dich
nha"t

dinh.
1.6.2.
NgucJn
hinh
thanh
kha
nang
Uti
chinh cho doanh
nghi~p
BS
ho~t
dong,
mot
doanh
nghi~p
ph:ii c6
ti~n
d6 trang trai
cac
h6a
ddn
mua
hang. Chang
h~n.
tra
ti~n
mua nguyen
v~t
lil$u

va thanh toan cho
cac
nha
cung
cffp
hay mua
cac
lo~i
v?t
tu',
nguyen
v?t
li~u
rna cong ty c6
ke"
ho~ch
dl,i
tru. Khi tie'n hanh kinh doanh san
xua"t,
cling
dn
phai
c6
ti~n
dS duy trl
ho~t
dong
ho~c
dung dS tra ludng cho nhan vien.
Cong

vi~c
cua
nha
quan
tri la huy dong cac ngu6n
ll,l'c
tai
chlnh
va
dam
bao
cho
ti~n
CUa
du'QC
du'a
vao
san xufft
mot
each
h<jp
ly .nhfft,
hi~U
qua
nhfft.
Phai
dam
bao cho
cong
ty luon luon c6 du

ti~n
dS
thanh toan
cac
m6n
n<j
de"n
h~n
ho~c
huy dong
them
ti~n
dS
tai
tr9 cho
san
xua"t
vao
ba"t
cu
h1c
nao
cffn
de"n.
Mot
doanh
nghi~p
bi
thie"u
ngu6n tai chinh

c6
thS
d~n
de"n
pha san.
-20-
Do
d6, khi
huy
dong
ngu6n
ngan
quy
cho
cong
ty,
phai
dam
bao
ding
cac
ngu6n
tai
trQ
phai
phu
h<;1p
voi
nhu
du

tai
chinh
(v~
m~t
thai
gian, ke't cffu)
cua
cong
ty.
Cac
di~u
ki~n,
di~u
khoan
kern
thea
khi huy
dong
cang
thu~n
l<;1i
cang
tO't.
Ngu6n
tai
tr<;1
trong
mot
doanh
nghi~p

bao
g6m
nhi~u
hlnh
thuc
khac
nhau. Ne'u
can
eli
vao
ph<;1m
vi
cua
cac
ngu6n
tai
tr<;1
c6
the
phan
ngu6n
tai
tr<;1
trong
doanh
nghi~p
thanh:
Cac
ngu6n dffu
tu',

tai
trQ
tu
ben
ngoai
La
cac
ngu6n
tai
tr<;1
tu
ben
ngoai
doanh
nghi~p
nhu':
cac
khoan
phai
tra
khach
hang,
n<;1
tich lfiy, vay
til
cac
t6 chuc
tai
chinh trung gian,
phat

hanh
c6
phie'u
Tu
hi~u
qua
hOC;lt
dong
kinh doanh
cua
ban
than
doanh
nghi~p
Day
la
ngu6n
tai
tr<;1
noi
sinh,
hay
la
cac
ngu6n
tai
tr<;1
til
ben
trong

noi
bo
doanh
nghi~p
hay
con
gQi
Ia
kha
nang
ttf
tai
trQ.
Ngu6n
tai
tr<;1
nay
bao
g6m
hai
thanh
phffn chfnh la khffu
hao
tai
san
cO'
dinh
va
lQi
nhu~n

du'QC
tai
dffu
tu'
.
. 1.6.3.
Tac
dQng cu.a
nang
hfc
Hti
chinh do'i voi srf
phat
triin
cua
doanh
nghi~p
Trang
qua trlnh dffu
tu',
de
t<;1o
sv
tang
tru'dng
va
phat
trien
thl ye'u
tO'

v~t
chfft c6 tfnh
ti~n
d~
khong
the
thie'u
du'QC
d6
la
nang
Ivc
tai
chinh
cua
doanh
nghit$p, rna
bieu
hit$n
Cl,l
the
d6
chinh
la
vO'n.
Chinh
sl,l'
pha
t tri€n
cua

the'
gioi
ngay
nay
da
minh
chung
th~t
thuye't
ph1,1c:
vO'n
la
nhan
tO'
d~c
bi~t
quan
trQng,
la
chla
kh6a
cua
sv
thanh
cong
v~
tang
tru'dng
va
phat

trien kinh te'.
VO'n
Ia
nhan
tO'
ti~n
d~
cho
sv
ra doi, t6n
tC;li
va
phat
trien
cua
m6i
ddn vi
kinh te'.
La
mot
phC;lm
tru
tai
chinh,
vO'n
kinh doanh
cua
doanh
nghi~p
du'QC

quan
ni~m
nhu' !a
khQ'i
lu'<Jng
gia tri
du'QC
ti;\O
l?p
va
du'a
VaO
kinh
doanh
nh~m
ffil,IC
dich sinh
l<;1i.
Nhu' v?y,
vO'n
du'QC
bieu
hi~n
b~ng
gia
tq
va
d<;1i
di~n
cho

mot
khO'i