MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CHÍNH SÁCH THUẾ NHẬP KHẨU VIỆT NAM THỜI KỲ HỘI NHẬP
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (3.41 MB, 77 trang )
80 CIAO DUC VA DAO TAO
.
.
.
. .
TRlfONG DAI HOC KINH TE TP. HO CHi MINH
f>INH
VU PHONG
Chuyen nganh: Tai chinh, luu thong tien t~ va tin d~;~ng
Ma so: 5.02.09
LUAN VAN THAC Sl KINH TE
.
.
NguOi hucmg dftn khoa hQc: PGS.TS NGUYEN THJ DIEM CHAU
..
·~------- ~--~
P'QGIAOD CVAEJ_~~T~O
. TIIIIJONG f)H KINH TE TP .HC 'J:
.
{
l
_1
...
THU VJ~N
I
.l !if . ~?,? --T~.
H6 Chi Minh, thang 6/2003
DANH MVC CAC CHU VIET TAT
------roc-a - - - - - AFfA: Asean free trade area- Khu Vl,l'c m~u dich tt1 do ASEAN.
APEC: Asia- Pacific economic cooperation- Hqp tac kinh te" Chau A- Thai Binh Du'ong.
-··
ASEAN: Association of south east asian nations- Hi~p h(>i cac qu6c gia Bong NamA.
CEPT: Common effective preferential tariff scheme - Chttong trlnh u'U dai thue" quan c6
hi~u
b;c chung.
CIF: Cost, Insurance, Freight- Ti~n hang, Bao hi~m. Phi v~n tai.
CNH- HDH: Cong nghi~p h6a- Hi~n d~i h6a.
C/0: Certificate of orgin - Gifiy chll'ng nh~n xufit xU'.
EU: European union- Lien minh Chau Au.
GATT: General agreement of tariff and trade - Hi~p dinh chung Thue" quan va thttong
m~t.
GDP: Gross domestic product- T6ng san ph~m qu6c n(>i.
GTGT: Gia tfigia trmg.
HS: Harmonized system- H~ th6ng di~u hoa.
IMF: International monerary fund - Quy ti~n t~ qu6c W.
MFN: Most favoured nation- T6i hu~ qu6c.
NAFfA: North American free trade area- Khu Vl,l'c m~u dich tt1 do Bllc My.
NSNN: Ngan sach nha nttoc.
ODA: Official development assistance - Chttong trlnh h6 tr<;l phat tri~n chinh thll'c.
TTI>B: Tieu th1;1 d~c bi~t.
WB: World Bank- Ngan hang the" gioi.
WfO: World trade organization- T6 chll'c thttong m~i the" gioi.
XNK: Xu fit nh~p kh~u.
MVCLVC
-f0Ql-
Trang
Trang ph1;1 bla
Danh ffi\IC cac chfi' vie't tAt
Ml;lC ll;lC
Danh ffi\IC cac bang, hlnh
?
,..
Md da.u ...................................................................................................................................... 1
Chttdng 1: T6ng quan v~ chinh sach thu€ ~p khdu Vi~t Nam .................................. 3
.-• ym /!<
..!
11 Khat nhiA ve thue ........................................................................................................... .3
.
..!
1.2 Thue nhA kh;! t-..
~p
au u.ong th:N' k' hA nhA kinh f-A! quoc f-...! ............................................... .5
vl y Ql
~p
le ..! le
0
1.3 Cac cong Cl;l phi thu€ quan, m6i quan h~ gifi'a cong Cl;l thu€ quan va phi thue' quan
tlloi ky h9i nh~p kinh te' .................................................................................................................7
1.4 Cac nguyen t:Ac cam ke't rang bu{>c v~ tllue' nh~p khffu trong di~u ki~n h{>i nh~p ..... 9
1.5 Cac n{>i dung cam ke'trang bu{>c v~ thue' nh~p khffu trong di~u ki~n h{>i nh~p ...... 10
1.6 Vai tro cua nha mtdc trong qua trlnh tllam gia h{>i nh~p kinh Wqu6c W.................. 13
1.7 Sl;i ciln thie't phai hoan thi~n chfuh sach tllue' nh~p khffu Vi~t N am hi~n nay ......... 14
Chttdng 2: Th\fc tr~ng chinh sach thut ~p kMu Vi~t Nam.....................................16
2.1 Qua trlnh hlnh tllanh va hoan thi~n chfuh sach tllue' nh~p khffu Vi~tNam.............. 16
2.2 Th1;tc tr1;1ng chfuh sach tllue' nh~p khffu Vi~t Nam vdi yeu cilu tll\l'c hi~n cac cam ke't
qu6ct€ .......................................................................................................................................... 20
2.2.1 Cac tllanh tlJU chfuh sach tllue' nh~p khffu Vi~t Nam d~t du'
2.2.3 Nguyen nhan cua nhfi'ng t6n ~i trong chfnh sach tllue' nh~p khffu hi~n nay ..... 32
Chttdng 3: M()t s6 ghli pluip hoi:m thi~n chinh sach tho€ ~p khdu thm
kY h()i
nbiJ.p............................................................................................................................................... 37
3.1 M1;1c tieu hoan thi~n chfuh sach tllue' nh~p khffu Vi~t Nam ....................................... 37
3.2 Nguyen tAc hoan thi~n chinh sach thu€ nh~p khftu thoi ky h(>i nh~p kinh t€........... 38
3.3 Quan diem va yeu cfiu hoan thi~n chinh sach thu€ nh~p khftu thoi ky h(>i nh~p .... 41
3.4 M(>t s6 giai phap hoan thi~n chinh sach thu€ nh~p khftu thoi ky h(>i nh~p .............. 45
3.5 Dieu ki~n thlfc hi~n cac giai phap hoan thi~n chinh sach thu€ nh~p khftu .............. 55
Ktt lu{ln ..................................................................................................................................60
Taili~u
thamkhao ................................................................................................................. 61
Ph'\lll;lC ..................................................................................................................................... 64
DANH MVC CAC BANG, HINH
£001
Trang
Bing 2.1: T'mh hlnh tho thut xui't ~p khiu tit 1988-1991 ................••......••••.•...•••..•.......64
B8.ng 2.2: Tmh hlnh tho thu~ ~p kh.Au tU 1992-1995•••••••••......•.•••••••....••.••.•...•..•..•.•••.••... 64
B8ng 2.3: T'mh hlnh tho tho~ ~p kh.Au tit 1996-2002••..••••.................•••.•••..••••.....•...........65
Bang 2.4: Ty I~ thu~ ~p kbiu danh nghia va thl/c t~ 1992-2002...................................65
Bing 2.5: Ph£\n M mUc dQ thu~ ~p kh.Au ctia nliO'c ta ....................................................66
Bang 2.6: K~t
qua Mu tranh ch6ng bu6n ~u tit nam 1990- 2002 ....................................66
Bang 2.7: Hang boa kh6ng qua kiim smit h3i quan va tMt thu thu~ tit 1992- 2002 ....67
B3ng 2.8: 'Fmh hlnh thu chi ctia ng8nh H3i quan 1997-2002 ••••..••••••••••.....••.......•••....••••••.• 67
Bang 3.1: Phftn lo~i cac ~t hang ~p Wu theo cam k~t vm Biiu thu~ ~p Wu
hien hanh ..........•...............•...........................•........................•..............................................•.......68
Bang 3.2: Danh ID\IC dl/ ki~n cac ~t hang ap d\lllg thi diim thu~ gia tri tuy~t d6i....68
Bang 3.3: M()t s6 ~t hang ~P kh.Au ciit gi3m theo CEPf nam 2003.........................69
ffinh 3.4: Sd d6 quy trlnh tho t\IC h3i quan d6i vm hang boa ~p khiu theo hf/p d6ng
mua ban .........••............••........................••••••............•......................................•••.....•••...................70
ffinh 3.5: Sd d6 hi~n d~i boa nganh Hai quan d~n nam 2010 ............................................71
B3ng 3.6: Bi~u tho~ xui't ~p kh.Au cila Trung Qu6c .......................................................72
MClDAU
1. Tinh c£lp thi~t cua d~ uli:
Vifn d~ t1J do h6a thttong m~i ngay nay da trd nen rift c~n thie't d6i voi m6i qu6c gia
tren the' gioi. H~ qua ciia n6 la qua trlnh khu VlJ'c h6a, toan c~u h6a kinh te' dang dien ra rift
soi d()ng. H()i nh~p kinh te' qu6c te' dtt~c xem la m()t tilt ye'u khach quan va trd thanh vifn
d~ thoi
SlJ the' gioi. Qua trlnh h()i nh~p kinh W qu6c te' cua mfii qu6c gia d€ d~t du'~C hi~U
qua cao thl cac vifn d~ v~ oo che', chinh sach c~n phai dtt~c xem xet, danh gia va hoan
thi~n cho phil h~p voi trlnh d() phat tri€n
kinh te' cua m6i qu6c gia va thong 1~ qu6c te'.
Trong cac vifn d~ d6, thue' nh~p khftu dtt~c xem la c~u n6i rift quan tr9ng trong qua h()i
nh~p kinh te' qu6c te' cua m6i qu6c gia.
Sau ngay d6i moi, thtJc hi~n chinh sach md cii'a va chu d()ng h()i nh~p the' gioi cua dift
nu'oc thl h~ th6ng chinh sach thue' Vi~t Nam da trai qua hai giai do~n cai each. Trong d6,
thue' nh~p khftu ciing dtt~c cai thi~n m()t each ro r~t. Chinh qua trlnh cai each d6 da dem
l~i nhii'ng dong g6p tich ctJc cua thue' nh~p khftu vao vi~c phat tri€n kinh W Vi~t Nam, h()i
nh~p VOi khu VlJ'C Va the' gioi. Tuy nhien,
SO
VOi yeu C~U phat tri€n va h()i nh~p kinh te' CUa
Vi~t Nam thl chinh sach thue' nh~p khftu vfin t6n ~i nhi~u bift c~p. Bi~u d6 da lam h~n che'
tie'n trlnh h()i nh~p, phat tri€n quan h~ kinh te', thttong m~i va d~u tu' gifi'a Vi~t Nam voi cac
nu'oc. Trong tie'n trlnh h()i nh~p, Vi~t N am da trd thanh thanh vien cua Hi~p h()i cac qu6c
gia Bong NamA (ASEAN), tham gia vao khu VlJ'c m~u djch tlJ do ASEAN (AFfA), gia
nh~p dien dan kinh
te' Chau A- Thai Blnh Du'ong (APEC), ky ke't Hi~p dinh thttong m~i
voi Hoa Ky- md dttong cho vi~c gia nh~p T6 chll'c thttong m~i the' gioi (WTO). Vl v~y,
tie'p t\lc nghien cll'u hoan thi~n chinh sach thue' nh~p khftu nhAm dap U'ng lqp thoi yeu c~u
cua qua trlnh h()i nh~p la doi hoi dip thie't. Cho nen, vi~c ch9n d~ tai "M()t
s6 giai phap
hoan thi~n chinh sach thue' nh~p khftu Vi~t Nam thoi ky h()i nh~p" vita c6 y nghia v~ ly
lu~n, vita c6 y nghia thoi stJ trong giai do~n phat tri€n kinh te' Vi~t Nam hi~n nay.
2. M\lc tieu nghien coo:
K€ tll' sau ngay d6i moi, chii d()ng h()i nh~p kinh te' ciia Nha nttoc ta da c6 nhii'ng c6ng
trlnh nghien cll'u d€ clti each chinh sach thue' nh~p khftu. Tuy nhien, voi m6i cong trlnh d~u
1
dung tren cac g6c d9 khac nhau nen vi~c nghien cU'u cW dtrng l~i o g6c d9 rna cac cong
trlnh da nghien CUu. Mvc tieu cua d~ tai di sau phan tich, xay dlJ'ng cac lu~n ell' khoa h<;>c
nhhm du'a ra giai phap d~ hoan thi~n chinh sach thu€ nh~p khffu trong di~u ki~n n~n kinh
t€ Vi~t N am h()i nh~p ngay cang dfty du hdn voi kinh te' khu VlJ'c va the' gioi.
3. P~m vi nghi~n cll'u:
f)~ d~t mlJC tieu nghien CUu du'
ly lu~n v~ thu€ nh~p khffu trong di~u ki~n h()i nh~p; ijch sti' hlnh thanh va hoan thi~n d~
tim ra quy lu~t cua qua trlnh v~n d()ng cd ch€, chfnh sach; l~y mvc tieu cam ke't gia nh~p
WTO va cac cam ke't quo'c te' khac v~ thu€ nh~p khffu lam n~n tang cho vi~c hoan thi~n
chfnh sach thu€ nh~p khffu, xay dlJ'ng cac cam ke't v~ thue' nh~p khffu. Cac gilti phap du'
rang bu()c tU cac cam ke't quo'c te', cam ke't song phu'dng, dang phu'dng v~ thue' nh~p khffu.
4. Phlidng phap nghi~n cll'u:
B~ t:ai sii' dvng phu'dng phap duy v~t bi~n chll'ng va duy v~t ijch sii' d~ giai quye't cac
v~n d~ nghien cU'u. Voi phu'dng phap nay, thu€ nh~p khffu la m()t v~n d~ luon bie'n d6i, v~n
d()ng nen phiii hoan thi~n cho phu h
t€
du'
Ngoai phftn mo dftu, ke't lu~n, phlJ lvc va bi~u blmg, n()i dung cua d~ tai th~ hi~n chu
ye'u g6m 3 chu'dng:
Chu'dng 1: T6ng quan v~ chinh sach thu€ nh~p khffu Vi~tNam.
Chu'dng 2: ThlJ'c tr~ng chinh sach thue' nh~p khffu Vi~tNam.
Chudng 3: M9t so' giai phap hoan thi~n chinh sach thu€ nh~p khffu Vi~t Nam thoi ky ·
h()inh~p.
2
Chu'dng 1
,Q
~
-'
lftt
,
A
,Q
A
TONG QUAN VE CHINH SACH THUE ~p KHAU VI:t::T NAM
1.1 Kluii ni~m v~ thut:
1.1.1 Kluii ni~m:
Cac nha kinh W h<.>c khac nhau deu c6 nhii'ng quan di~m khong gio'ng nhau ve thu€.
H<_>c gilt ngu'oi My E.R.A Seligman neu :"Thu€ la stf dong gop cu'Ong buc ciia mbi ngttoi
cho Chlnh phil d~ trang triii cac chi phi va lqi ich chung khong din cu vao lqi ich rieng
du'<;1c hu'Clng" [39]. Lu~t gia Oliver Wendall Holmes cho r~ng: "Thu€ la nhii'ng kholm ta
phai tra cho m(>t xa h9i van minh" [36].
CJ Vi~t Nam, nhieu cong trlnh nghien cll'u khac nhau se co khai ni~m ve thu€ cling
khac nhau. Nhu'ng cftn hi~u r~ng thu€ la m(>t phftn thu nh~p rna mbi t6 chuc ca nhan co
nghia vt;t dong gop cho Nha mroc theo lu~t dpm d~ dap U'ng yeu cftu chi tieu theo chuc
nang ciia Nha nuoc; ngttoi dong thu€ duqc httC1ng hqp phap phftn thu nh~p con l:;ti.
1.1.2 Ban ch£lt cila thut:
Thu€ c6 ban chift kinh te'- chlnh tti- xa h(>i ra't sau silc, c1;1 th~:
- Tntoc he't thue' la m(>t phftn thu nh~p ciia xa h(>i dttqc ~P trung d~ ph1;1c vt;l nhu cftu
chi tieu ciia nha nttoc. Kinh te' la co sC1 ciia thue', thu€ giln ch~t voi san xuift kinh doanh va
ki~m soat thu nh~p cua m<_>i t6 chuc va ca nhan d~ d(>ng vien va dieu hoa thu nh~p, dieu
tie't kinh t€. Ngu6n thu tir thu€ cho ngan sach chi co th~ tang nhieu tren ccJ sd nen kinh W
phat tri~n va d:;tt hi~u qua cao. Ngttqc l:;ti, qua thu thu€ phai gop phftn kich thich san xuift
kinh doanh phat tri~n, thuc dfty thgc hanh tie't ki~m ve m<_>i m~t trong san xuift va tieu dung
m(>t each hqp ly d~ t:;to ngu6n thu thu€ ngay cang cao.
- Thu€ ra doi giln lien voi stf ra doi ciia nha nttoc. Nha nttoc d:;ti di~n cho quyen lqi
ciia giai cilp tho'ng tti xa h(>i, nen ban chift ciia nha nttoc quye't d!nh ban chift ciia thu€. Nha
nu'oc mang ban chift giai cilp nen thu€ cling mang ban chift giai cilp.
- Thu€ th~ hi~n tinh xa h9i rift r(>ng rai. Tntoc he't vi thu€ thu vao toan dan, thu€ co
lien quan de'n m<.>i t6 chuc, ca nhan trong xa h(>i. Thu€ giln lien voi nha nttoc nhu'ng trong
3
cd che" "Bang chi d~o.
nhan dan lam chii, nha mtoc quan ly" thi chi c6 nha mtoc la chii th€
duy nhftt c6 chll'c nang quan ly toan xa h{>i. Thue" la cong c1;1 c6 hi~u llfc du'
1.1.3 Chuc nang cua thut:
1.1.3.1 Chll'c nang phan ph6i va phan ph6i l~i: Bay la chll'c nang cd ban, d~c thu nhftt
rna tftt ca cac nu'oc deu phai sii' dl;lng. Thong qua chll'c nang nay, cac quy ti8n t~ ciia Nha
mt6c dtt
sv ho~t d(>ng va t6n ~i ciia Nha
mt6c. Chinh chll'c nang phan ph6i va phan ph6i l~i ciia thue" chufin bi cho Nha nttoc nhii'ng
kha nang hi~n thlfc d€ phan ph6i l~i m{>t b{> ph~n GDP, GNP nhlim thlfc hi~n chll'c nang
ciia Nha nu'oc thong qua vi~c huy d(>ng ngu6n thu vao NSNN.
1.1.3 .2 Chll'c nang dieu tie"t Vl mo nen kinh te":
Thue" tfl!c tie"p tac d{>ng vao thu nh~p ciia m6i th€ nhan, phap nhan; thue" tac d{>ng
gian tie"p vao thu nh~p thong qua gia tren thi trttong nen c6 tac d{>ng rftt lon lam tang len
ho~c giam di nhu cftu. Nhu' v~y. xet ve ye"u
t6 nhu cftu tren thi tru'ong thi vi~c danh thue"
cfing c6 tac d(>ng tfl!c tie"p de"n san xuftt, qua trlnh chuy€n dich cd cftu kinh te'.
Thue" tac d(>ng vao qua trlnh san xuftt xa h{>i tren ca 3 ye"u t6: tu' li~u lao d{>ng, d6i
tu'<jng lao d{>ng va sll'c lao d(>ng. Khi ngttoi lao d(>ng nh~n ti8n lttdng h<,> se chi dung vao
vi~c mua s~m hang hoa, dich V1:1 ph1;1c V1:1 cho nhu cftu sinh ho~t ciia minh va n{>p thue". Luc
d6 tlme" tac d(>ng de"n qua trlnh san xuftt theo 2 hu'ong:
M(>t la, thue" se anh huang de"n mll'c d(> va cd cftu ciia Wng cftu, d6ng thoi thong qua
co che" ciia mll'c cftu tren thi tru'ong c6 th€ thuc dfiy ho~c h~n che" san xuftt.
Hai la, mll'c d{> danh thue" tren thu nh~p cfing anh huang de"n vi~c xac dinh ti8n lu'dng.
Bdi vi khi tinh toan ti8n lttdng, gioi chii nhan va ngttoi lam thue bao gio cfing chu y de"n
ti~n thue" nhu' la m{>t ye"u t6 ciia ti8n lu'dng, phai dtt
1.1.3.3 M6i quan h~ giii'a cac chll'c nang ciia thue":
Chll'c nang phan ph6i va phan ph6i l~i thu nh~p qu6c dan va dieu tie"t vi mo n8n kinh
t€ ciia thue" luon c6 m6i quan h~
ch~t che voi nhau. M6i quan h~ nay th€ hi~n slf th6ng
nhflt ciia hai m~t d6i l~p. Chll'c nang phan ph6i va phan ph6i l~i xuftt hi~n la nguyen nhan
4
lmh hu'dng de'n sl;1' v~n d(>ng va phat tri~n cua chuc nang di~u tie't vi mo n~n kinh te'. f)i~u
nay du'<Jc ly giai rt!ng, khi ngu6n llfc tai chinh huy d(>ng vao NSNN c6 ngu6n g6c time' gia
tang thlltlc d6 chinh chuc nang nay da 41o di~u ki~n khach quan d~ nha nuoc tac d(>ng vao
qua trlnh slm xuftt xa h(>i dt chi~u r(>ng lftn chi~u sau. Ngu'
tang thu nh~p cho cac tftng lop nhan dan va chinh d6 la cd sd quan tn;mg d€ md r(>ng ph~m
vi tac d(>ng cua chuc nang phan ph6i va phan ph6i l~i.
1.2 Thu~ ~P klUiu trong thm kY hqi ~P kinh W qu6c W:
1.2.1 Kluii ni~m:
f)~ hi€u khai ni~m time' nh~p khffu ta din hi€u v~ time' quan. Thue' quan du'
te' duy nhftt la bao h(> thi tru'ong trong nu'oc, la khoan
thu hilt bu(>c cho nha nuoc. Thue' quan la time' d6i voi hang hoa khi qua "cii'a khffu" ciia
m6i qu6c gia.
Theo each nhin ciia cac nha xuftt nh~p khffu thl time' quan du'<Jc xem nhu' m(>t lo~i chi
phi v~n chuy~n. Ne'u vi~c danh time' quan bt!ng ho~c Ion hon chenh l~ch gia giii'a hai th!
tntong thl se khong c6 vi~c v~n chuy€n hang hoa tll' nu'oc xuftt khffu de'n nuoc nh~p khffu.
Xet trong qua trlnh v~n d(>ng ciia hang hoa qua cii'a khffu thl thue' quan c6 2lo~i:
- Thue' xuftt khffu: thue' danh tren hang hoa xuftt khffu qua khoi bien gioi qu6c gia.
- Thue' nh~p khffu: thue' danh tren hang hoa nh~p khffu tll' thj tntong nu'oc ngoai vao
tht tntong trong nu'oc.
Trong di~u ki~n n~n kinh te' md, cac khai ni~m "cii'a khffu", "bien gioi qu6c gia",
"tht tntong trong nu'oc", "tht tntong nu'oc ngoai",... can du'<Jc hi~u theo nghia r(>ng hon bdi
xuilt hi~n cac hlnh thuc kinh te' nhu' khu oong nghi~p, khu che' xuftt, khu kinh te' cii'a khffu,...
du'<Jc ho~t d(>ng voi cac quy che' d~c thu, du'
1.2.2.1 Ki€m soat hang hoa nh~p khffu:
Ki~m soat hang hoa nh~p khffu la mvc tieu s6ng con ciia m6i qu6c gia, d~c bi~t la
trong xu the' tlf do hoa thu'ong m~i tren ph~m vi khu Vtfc va the' gioi. Thong qua vi~c ki~m
5
tra thu thue' nh~p khffu d~ bie't dU'
1.2.2.2 Bao h9 san xufft trong nu6c:
Ngoai chuc nang quan ly, dieu tie't vi mo nen kinh t€ thue' nh~p khftu co chuc nang
bao h9 nen san xulft trong nu6c thong qua vi~c tac d(>ng vao gia ca cua hang hoa nh~p
khftu tren fhi tntC1ng.
1.2.2.3 Huy d(>ng ngu6n ll!c tai chinh cho ngan sach Nha nu6c:
Khi thl!C hi~n chuc nang quan ly, dieu tie't VI mo nen kinh te' Va bao h(> nen san XUftt
trong nU'6c, thue' nh~p khftu gop phfin quan tr<;>ng trong vi~c hlnh thanh ngu6n thu clio
NSNN. Thu thue' nh~p khftu (j muc cao vll'a bao h9 san xufft trong nu6c vll'a dong gop
ngu6n thu dang k~ cho NSNN. Ngttqc l~i, thu nh~p khftu thftp, tll'c la khuye'n khich nh~p
khftu, nhln be ngoai s6 thu dong gop cho ngan sach thffp ho~c khong dang k~, nhll'ng xet
trong t6ng th~ quy trlnh san xufft xa h9i, thl thu ngan sach se tang len (J khau tieu th-.;t san
phftm bttng cac lo~i thue' n(>i dja.
1.2.3 Cac phu'dng poop tinh thut ~P khAu:
- Thue' nh~p khffu theo
tY 1~: la thue' dU'QC ftn djnh theo tY ~~ phfin tram CUa trj gia
hang hoa nh~p khftu.
- Thue' nh~p khffu theo don vj: la thue' quy djnh m9t khoan tien nhfft djnh tren m(>t
don vj hang hoa nh~p khftu.
- Thue' nh~p khftu ke't h<_jp: la Sl! ke't h<_jp giii'a thue' nh~p khftu tinh theo tY 1~ Va thue'
nh~p khftu tinh theo don vj.
- Thue'bie'n thien: la thue' nh~p khftu duqc danh tren hang nh~p khftu nhll'ng thue' sufft
thay d6i thuC1ng xuyen.
1.2.4 Phu'dng phap xac djnh trj gia tinh thu~ hang nh~p khAu:
Gia tinh thue' hang nh~p khftu la co sd d~ xac djnh s6 thue' phai n(>p. L!ch su thuong
m~i ghi nh~n,
cac qu6c gia tren the' gi6i aa trai qua nhieu each xac djnh tr! gia, bdi tinh da
6
d:;mg, phuc ~p ciia gia ca tren thi tntong chi ph6i each xac djnh
B~ c6 m(>t h~ th6ng phttong phap xac
tti gia ciia mbi qu6c gia.
d!nh chinh xac, th6ng nhftt tren co sd ron tr<;mg cac
quy lu~t thi tntong, ~o di~u ki~n cho giao btu thu'ong m~i qu6c
quan va thttong m~i (GATI) nam 1947 (gQi tAt Hi~p djnh gia
t€, Hi~p d!nh chung thu€
tti GAIT 1947) da cho ra
doi phttong phap xac djnh tti gia hang nh~p kh~u vdi nhii'ng nguyen !Ac rang bu(>c, c1:1 th~:
- Phai can cu vao gia tti tht!c t€ mua ban ciia hang hoa.
- Khong du'
tti gia ciia hang hoa san xuftt ~i nude nh~p kh~u ho~c tti
gia hu' cftu hay ap d~t.
- Phai Ia gia rna muc gia d6 dtt
H~ th6ng xac djnh tti gia tinh thu€ v6i IDl:IC tieu dam bao cong bhng, 6n djnh va trung
l~p nen Hi~p djnh da dtt
tti gia tinh
thu€ nh~p kh~u ciia mlnh. Trong qua trlnh tht!c hi~n. Hi~p djnh tti gia GAIT 1947 da b(>c
1(> nhii'ng h~n ch€ nhftt djnh. Do v~y nam 1994, Hi~p djnh da du'
1.3 C~c c6ng C\1 phi thue' quan, m6i quan h~ giii'a c6ng C\1 thue' quan va phi thue'
quan thm kY h()i nh{lp kinh te':
1.3.1 Kruii ni~m v~ c6ng C\1 phi thue' quan:
Cong c1:1 phi thu€ quan Ia Wng h
v~ n~n san xuftt trong nude tntoc sl! xam nh~p ciia hang hoa ill' nude ngoai.
1.3.2 Ban chilt cila c6ng C\1 phi thue' quan:
Ban cha"t ciia oong Cl:l phi thu€ quan Ia ap dl:lng cac bi~n phap hanh chinh d~ di~u
chlnh ho~t d(>ng ngo~i thttong theo m1:1c dich ciia nha nude. Bay Ia bi~n phap hanh chinh
trong quan ly kinh
t€, chl phu h
Vi~c sii'
dvng cac bi~n phap phi thu€ quan g6p phftn lam gia hang hoa bi hanh chinh hoa, khong
tuan thii theo quy lu~t thi. tntong, gay can trd cho tv' do m~u dich. f)~ thuc d~y thu'dng m~i
7
qu6c t€ phat trien, cac mtoc da di de'n cam ke't lu'
1.3.3 Cac Io~i c6ng C\1 phi thue' quan:
Trong thu'ong m~i qu6c
t€ cac nu'oc thu'ong dung cong
Cl;t
phi thu€ quan nhu' h~n
ng~ch nh~p khfiu, tai tr
de ap gia hang nh~p khfiu,... tfit ca cac bi~n phap hanh chinh can thi~p vao qua trlnh ho~t
d()ng kinh
wd6i ngo~i nhftm dam bao tang cu'ong quan ly va dieu tie't vi mo nen kinh t€
deu thu()c ph~m trU phi thu€ quan. Trong dieu ki~n phat trien kinh t€ va van minh ctia
nhan lo~i, cac bi~n phap nay c6 the bieu hi~n (j nhieu giac d() khac nhau, nhu'ng mt;tc dich
xau xa ctia n6 vftn la dam bao sl;t' can thi~p ctia nha nu'oc vao qua trlnh kinh t€.
1.3.4 M6i quan h~ giua c6ng C\1 thut quan
va phi thue' quan trong chfnh sach
thu'dng m~i qu6c tt:
Thue' quan la bi~n phap kinh W me d()ng
tfl;t'C
tie'p len cac quan h~ kinh
W tren fhi
tru'ong, con cac bi~n phap phi thu€ quan la nhii'ng me d()ng hanh chinh len quan h~ thu'ong
m~i qu6c te'. Mt;tc dich chinh ctia bi~n phap thu€ quan va phi thu€ quan deu nhftm h~n che'
nh~p khfiu, bao V~ nen san xufit trong nu'oc. Thue' quan c6 l
gia, con sti' dt;tng bi~n phap phi thu€ quan c6 l
quyen, l~m quyen thong qua vi~c ban hanh cac bi~n phap phi thu€ quan.
Trong tUng bttoc h()i nh~p, phai thu€ quan h6a cac hang rao phi thue' quan. Cac nu'oc
c6 the ap dt;tng cac bi~n phap phi thu€ quan de bao v~ nen san xufit trong nu'oc khi cac quy
dPili ctia qu6c te' chua cfim. Tuy nhien, vi~c ban hanh cac bi~n phap phi thu€ quan trong
lu'ong lai phai du'
t€. M~t khac, tranh l
dt;tng nhfi'ng rao can nay de ~0 l
8
1.4 Cac nguy~n tic cam k~t rang bu()c v~ thu~ ~P kllliu trong di~u ki~n h()i
~p:
1.4.1 Nguy~n tic kh()ng pMn bi~t d6i xil trong quan h~ thudng DU,li qu6c W:
Bay Ut m(lt nguyen tAc bao trUm nhftt cua WTO, du'
Nguyen t:Ac th~ hi~n dttoi hai d~ng d6 la nguyen t:Ac t6i hu~ qu6c (MFN) va nguyen t:Ac u'U
dai qu6c gia (NT).
1.4.2 Nguy~n tic bao h() san xwtt trong nu8c th<>ng qua thu~ ~P kllliu:
Nguyen t:Ac quy dinh mfii qu6c gia chi du'
phi lien quan de'n nh~p khfiu khong dttqc sii' d1;1ng d~ bao h(l gian tie'p cho san xuftt trong
nttoc.
1.4.3 Nguy~n tic c()ng khai va khuytn khich thuc dAy c~nh tranh:
Nguyen t:Ac nay cung cftp cho cac thanh vien co sd d~ tie'n hanh vi~c ch6ng tra l~i
cac bi~n phap c6 th~ b6p meo gia ca ho~c gay t5n h~i cho cac nu'oc thanh vien. N6 rang
bu<)c cac nu'oc phai du'a ra nhii'ng d6i xii' cong bhng, giam bot bao h(l m~u dich, lu~t 1~
thttdng m~i th~ hi~n trong chinh sach qu6c te' phai dttqc oong khai ro rang d~ gia hang
nh~p khfiu, thii tvc lien quan de'n qua trlnh nh~p khfiu khong bi b6p meo. Khac hon, che' d(l
chfuh sach thue' nh~p khfiu, thu tlJC lien quan de'n nh~p khfiu phai du'QC cong khai ro rang,
chfuh xac, khong bi b6p meo bdi cac rang bu(lc hanh chinh.
1.4.4 Nguy~n tic c6 di c6 4li va t<>n trQng cac cam k~t v~ thu~ nh{lp kllliu:
Nguyen t:Ac nay quy dinh ne'u m(lt nu'oc c6 vai bi~n phap md cii'a
thi tru'ong nhtt h~
thap thue' nh~p khftu, x6a bo m(lt ph~n hay toan b(l hang rao phi thue' quan d6i voi hang
h6a nh~p khfiu thl h<;> c6 quy~n doi hoi cac nttoc thanh vien khac c6 nhii'ng nhtt
V1;1
cua minh trong cac Hi~p
dinh song phu'ong va da phttong. B6i voi WTO,
nguyen t:Ac nay dtt
h
Hi~p
djnh thu'ong
m~i
thi phai b6i thuC1ng thong qua vi~c giai quye't tranh chifp.
1.4.5 Nguyen tic tl! do h6a va cac rang bu()c ciit ghim thue' quan:
WTO ciing nhu cac t6 chuc kinh t€ khu VlJc khong doi hoi t1J do h6a thu'ong m~i
nhanh chong rna yeu cfiu cac nu'oc thanh vien ~o di~u ki~n d~ dang cho qua trlnh dam
phan thuong m~i nhAm mvc dich t1J do h6a, d~c bi~t thong qua vi~c giam co ban m~t bAng
thue' quan, nhfit la giam muc thue' suift cao d6i voi hang h6a nh~p khau la ye'u t6 rift quan
tr<,mg mang tinh chat n~n tang trong thu'ong m~i qu6c t€. Nhii'ng nhu'
trfin. Cac khO'i m~u d!ch khu VlJc, vfin d~ c~t giam thue' th~ hi~n
(J
nhii'ng rang bu<)c cao
hon (c6 th~ lo~i bo hoan toan thue' quan) voi nhfi'ng quy djnh cv th~ v~ muc thue' phai du'
1.4.6 Nguyen tic bao h() phong ngU'a bit trite:
Cac Hi~p djnh thu'dng m~i (J cap toan cfiu va khu VlJC d~u c6 quy djnh v~ van d~ bao
h<) phong ngll'a trong cac tru'C1ng h
dt;mg cac bi~n phap tr
1.5 Cac n()i dung cam ke't rang bu()c v~ thue' ~P
kMu trong di~u ki~n h()i
~p:
1.5.1 Cac cam ke't rang bu()c khi gia ~P WfO:
Vi~c xac djnh cac cam ke't rang bu<)c v~ thue' nh~p khau, khong c6 nhfi'ng qui djnh cv
th~ v~ each thuc, mtl'c d<) rang bu<)c ap dvng cho m<_>i nu'oc rna tift ca cac n<)i dung cam ke't
d~u la d6i tu'
vien cua WTO. Sau khi dam phan, ke't qua cua n6 se hlnh thanh danh mvc cac cam ke't
nhu'
Tren th1Jc
te', n()i dung du'a ra cam ke't rang bu()c ve
thue' nh~p khftu cua cac nu'oc
trong WTO, khong nhftt thie't phai cam ke't rang bu()c d6i voi 100% cac m~t hang nh~p
khftu, ngo~i tJit CclC m~t hang nong san, Cl;l th~:
- Cac m~t hlmg khbng nh£\t thie't pluii th\fc hi~n cam ke't rang bu()c, g6m 2lo~i:
+ Cac m~t hang lien quan de'n vi~c bao v~ d~o dtl'c xa h()i; bao ve quyen l<;1i va stl'c
khoe con ngu'oi; bao v~ d()ng v~t, th1Jc v~t; vang ho~c b~c; bao v~ tai san qu6c gia ve ngh~
thu~t, lich sii' ho~c khao
c6; bao v~ ta.i nguyen thien nhien; bao v~ an ninh qu6c gia. Cac
m~thang nay ghi ~i dieu 20 va 21 cua Hi~p djnh tri gia GATT.
+ Thy thu()c ke't qua dam phan, cac nuoc xin gia nh~p ciing c6 th~ chu d()ng khong
th1Jc hi~n cac rang bu()c thue' nh~p khftu cho m()t s6 m~t hang c1;1 th~ theo chu tru'ong, djnh
hu'ong chinh sach phat tri~n kinh te' cua tUng nu'oc.
- Cac m~t hang c6 cam ke't rang bu()c thue' ~P khftu, g6m 3lo~i:
Lo~i 1 - Cam ke't mtl'c thftp hon so voi mtl'c thue' suftt dang ap d1;1ng: Cac nuoc phai
dua ra lich trlnh cilt giam thue' c1;1 th~, voi thoi gian d~t du'
Lo~i 3 - Cam ke't (J mtl'c cao bon mll'c dang ap d1;1ng: Ve tu'ong lai cac nu'oc c6 th~
tang mtl'c thue' suftt cao bon mll'c dang ap dl;lng trong ph~m vi rang bu()c. Nhln chung, cac
nu'oc dang phat tri~n. thanh vien cua WTO da dua ra cam ke't theo huong nay. Voi lo~i
cam ke't nay nhhm ~0 ra
SlJ
an toan ve m~t phap ly khi XUftt khftu vao
thi tru'ong CUa hQ
hon Ut tang cu'ong md cti'a th! tru'ong.
Ngoai nhii'ng cam ke't rang bu()c thue' suftt thue' nh~p khffu, WTO cbn doi hoi cac
nu'oc phai lo~i bo cac rao can phi thue'; d~c bi~t la rao can djnh lu<;1ng. Cac bi~n phap nay
khong du'
1.5.2 Cac cam ke't rang bu()c trong AFTA:
Hi~p djnh ve thue' quan utt dai c6 hi~u l1Jc chung (CEPT) nam 1992la ke't qua cua
vi~c thoa thu~n giii'a cac nu'oc thanh vien ASEAN trong vi~c giam thue' quan trong thuong
m~i n()i b() ASEAN xu6ng con tU 0-5%, d6ng thoi lo~i bo tftt ca cac h~n che' ve djnh lu'
va cac hang rao phi thue' quan trong vong 10 nam, bilt dfiu tU 01/0111993 va hoan thanh
11
vao ngay 01101/2003. Nhtt v~y, cong cv chinh d~ th\fc hi~n AFTA la cilt giam thue' quan
trong thttdng m~i n(>i b9 kh6i xu6ng oon 0-5%. Vi~t Nam, thanh vien moi gia nh~p nen
thC1i h~n nay dtt~c hoan thanh vao ngay 01101/2006. Theo tie'n trlnh giam thue' cua Hi~p
d!nh CEPf, hang h6a, san phftm cua cac thanh vien ASEAN dtt~c dtta vao 4 danh mvc cilt
giam voi t6c d(> va thC1i h~n khac nhau, my thu(>c vao muc d9 nh~y cam voi n~n kinh te'.
D6la danh mvc giam thue' ngay, danh mvc ~m thC1i chua cilt giam, danh mvc lo~i trll' hoan
toan va danh mvc hang nong san chua che' bie'n, nh~y cam. Tuy nhien, ben c~nh vfin d~
cftt giam thue' quan, Vi~c lo~i bo CaC rao can thu'dng m~i; h~p tac trong linh Vl,l'C hai quan
cling dong vai tro quan tr<;>ng va khong th~ tach rC1i khi xay d\fng m(>t khu Vl,l'c m~u cijch tf!
do.
1.5.3 Cam k€t th\fc hi~n chttdng trinh cAt gbim thu€ ~p khAu trong APEC:
Chttdng trlnh cilt giam thue' trong APEC d\fa tren thoa thu~n cam ke't song phttdng
ho~c tl! nguy~n cua cac qu6c gia thanh vien, dam bao nguyen tile c6 di, c6 l~i. Nhttng voi
phu'dng cham chttdng trlnh cilt giam phai th\fc hi~n de'n nam 2010 d6i voi cac nttoc phat
tri~n va nam 2020 d6i voi cac nttoc dang phat tri~n. v~ cd ban de'n thoi di~m d6, thue'
nh~p khftu giii'a c~c qu6c gia la 0%.
1.5.4 Cam k€t th\fc hi~n Hi~p lfinh vm Li~n minh ChlluAu:
Vi~t Nam da di~u chinh giam thue' sufit 248 m~t hang trong khuon kh6 Hi~p djnh.
v~ lau dai, xufit phat tir yeu cilu dam phan gia nh~p WTO, chong ta phai tie'p fl!c dam
phan v~ thue' nh~p khftu d6i voi cac m~t hang con l~i trong bi~u thue' d~ dam bao nguyen
tile c6 dily du cac cam ke't voi cac thanh vien trong WTO.
1.5.5 Cam k€t rang bu{>c trong Hi~p lflnh thtto'ng ~i Vi~t Nam - Hoa Ky:
Theo n(>i dung cua Hi~p djnh da dtt~c ky ke't, ngay tir khi Hi~p djnh c6 hi~u 1\fc,
chung ta phai th\fc hi~n chttdng trlnh cilt giam 244 m~t hang trong bi~u thue' hi~n hanh. V~
lau dai, tren cd sd n~n tang cam ke't v~ thue' nh~p khftu voi WTO va rang bu(>c cua Hi~p
djnh, chung ta se phai dam phan d~ c6 Hi~p djnh cv th~ cam ke't danh mvc thue' nh~p khftu
cho !fit ca cac m~t hang oon l~i.
12
1.6 Vai tro cila nha mtoc trong qua trlnh tham gia h()i nh~p kinh tt qu6c tt:
1.6.1 Xay d\fng hanh lang pluip Iy:
Ht)i nh~p qu6c t€ du (j muc dt) nao thllu~t phap qu6c t€ cling nhu' cac thong I~ qu6c
~ d~u tOn tr<,mg vai tro va l
ra (j dfp dt) qu6c gia, khu Vt!c, lien khu Vt!c va tren ph~m vi the" gioi d~u phai dt!a tren moi
tnt<1ng phap ly, cac cam ke"t qu6c
t€... Chinh vl v~y, van d~ xay dl;l'ng lu~t phap qu6c gia
phu h
t€ v~ moi tnt<1ng kinh doanh Ia trach nhi~m ciia
nha nuoc. Hanh lang phap ly 6n djnh, oong bAng ~o nen moi tnt<1ng kinh doanh blnh d!ng,
khuye"n khich m<,>i d6i tu'
1.6.2 Thuc tmy nang h.tc c~nh tranh:
Ye"u t6 cd ban quye"t djnh thanh cong ciia qua trlnh ht)i nh~p Ia kha nang c~nh tranh
ciia cac doanh nghi~p. Kha nang c~nh tranh du'
t6 co ban la chilt
lu'
nghi~p. titng nganh hang. Trong d6, dang k~ Ia kha nang tai chinh, tie"p c~n
thi tnt<1ng, can
bt) ky thu~t, trlnh dt) quan ly,... Vl v~y. ngoai n6 lt!c ciia doanh nghi~p thl vai tro ciia nha
nu'oc c6 y nghia quye"t djnh nh~m g6p ph~n thuc d~y nang lt!c c~nh tranh tit vi~c ho~ch
djnh chie"n lu'
1.6.3 Xac ~p I() trlnh th\fc hi~n cac cam ke't:
Quan h~ kinh W, thu'ong m~i cling nhu' cac linh Vt!C khac giii'a cac qu6c gia voi nhau
phai thong qua dam phan, ky ke"t giii'a cac nha nuoc voi nhau. Lt) trlnh c1;1 th~ phai xuilt
phat tit kha nang nt)i ~i, xu the" khach quan ciia n~n kinh
t€ va quy djnh ciia cac djnh che"
qu6c t€. Can cu 19 trlnh ht)i nh~p. cac nganh, cac doanh nghi~p xay d\l'llg It) trlnh Cl;l th~
tren cd s?J khai thac ti~m nang, l
13
1.6.4 Sil d\(llg cac c6ng C\1 kinh tt, tili chinh trong titn trlnh tham gia h(>i nh~p:
Tren phudng di~n h(>i nh~p la t6ng th~ n~n kinh te', y chi cda nha mtdc th~ hi~n thong
qua IDl;lC tieu CUa qua trlnh h(>i nh~p. Mu6n d~t dUQC IDl;lC tieu phi'ti thong qua cac oong Cl;l
kinh te', tai chinh, bttng cac don b~y kinh te' c1;1 th~ nhtt chinh sach Hii sufit tin d1;1ng, chinh
sach tY gia, chinh sach phan ph6i, chinh sach lao d(>ng,... H~ th6ng chinh sach, cac oong Cl;l
kinh te', tai chinh d6ng b(> se la d(>ng b;c t:rl!c tie'p hoftc gian tie'p rna h~ qua cda n6 la ne'u
chinh sach, cac oong c1;1 du9c sd' d1;1ng h9p ly se kich thich phat tri~n n~n kinh te' thong qua
cac t€ bao cda n6 la cac doanh nghi~p, cac nha san xufit.
1.7. S\1' cAn thitt pluii hoan thi~n chinh sach thut ~P kluiu Vi~t Nam hi~n nay:
1.7.1. Hoan thi~n chinh sach thut ~p kluiu nhlim gbii quytt t6t m6i quan h~
bi~n chUn.g giii'a md ella h(>i ~p va phat triin kinh tt:
Bang va Nha nude ta da d~ ra chie'n 1119c phap tri~n kinh t€ theo hudng da phudng
h6a, da d~ng h6a cac m6i h~ kinh te' vdi the' gidi. Bftu th~p nien 90, n~n kinh te' Vi~t Nam
thlJc sv tUng budc tham gia vao kinh te' qu6c t€. Hi~u qua cda tie'n trlnh h(>i nh~p ra sao ph1;1
thu(>c rfit ldn vao kha nang c~nh tranh cda doanh nghi~p trong nude. Trong d6, chinh sach
thu€ nh~p kh~u th~ hi~n vai tro bao h9 n~n san xufit. H(>i nh~p n~n kinh t€ d6ng nghia vdi
md cd'a
thi trttong d~ hang h6a djch V1;1
thi
va dftu ttt tll' nude ngoai d~ dang tham nh~p
trttong n(>i dja. Trong di~u ki~n kha nang c~nh tranh n~n kinh t€ kern hi~u qua, t6c d(> md
cti'a cang nhanh dfin de'n cac doanh nghi~p trong nude chiu sue ep cang ldn tU doanh
nghi~p nude ngoai, di de'n pha san Ia di~u khong th~ tranh khoi. Chinh vi v~y, tinh toan
h9p ly t6c d(> phat tri~n, kha nang va 19 trlnh h(>i nh~p n~n kinh
cti'a n~n kinh te' ph1;1 thu(>c rfit ldn vao cac cam ke't qu6c
te', cfing nhu muc d9 md
te'. Trong d6, sd' d1;1ng thue' nh~p
kh~u nhu la m(>t trong nhfi'ng cong c1;1 c6 tinh quye't dinh trong di~u ki~n h(>i nh~p kinh te'.
1.7.2. Chinh sach thut ~P khAu pluii phu hcjp vm thuc dAy quan h~ kinh
tt
qu6ctt:
Trong quan h~ kinh
te' qu6c te', thue' nh~p kh~u la chie'c cftu n6i cho cac quan
h~.
Hang h6a, djch V1;1 mu6n d~y m~nh xufit kh~u, cftn phai nang cao kha nang c~nh tranh.
Trong d6, kha nang c~nh tranh ph1;1 thu(>c rfit ldn vao ye'u t6 gia ca. Gia cao khi hang h6a,
14
djch Y1:l phai cbiu mll'c thu€ sufit cao 41i nude nh~p khffu. Do v~y, tOn tr<,>ng cam ke't qu6c te'
d6ng nghla vdi vi~c 410 thu~n l
thi trttong the' gidi.
Vdi xu the' h()i nh~p, ta phai thu€ quan h6a cac hang rao phi thu€ quan, cilt giam hang rao
thu€ quan d~ doanh nghi~p Vi~t Nam hudng ttu dai tren thi tntong the' gidi, d6ng nghia vdi
ttu dai cua doanh
nghi~p
nude ngoai tren thi trttong trong nude. Chfnh vl v~y,
ho~m thi~n
chinh sach thu€ nhAm dam bao cac cam ke't cua Vi~t Nam vdi the' gidi ben ngoai la yeu
cfiu khong th~ tranh khoi khi rna sll'c ep d6 xufit hi~n ngay tll' quyen l
Tom l~i, Thu€ la khoan d6ng g6p cua toan dan d~ hlnh thanh ngan kh6 qu6c gia.
Thong qua khoan dong g6p d6, Nha nude thlfc hi~n chll'c nang phan ph6i va phan ph6i l1;1i
cho xa h()i. Thu€, n6 vit'a la cong c1:1 dieu tie't vi mo, vit'a la cfiu n6i trong cac quan h~ kinh
te'. Trong d6, thu€ nh~p khffu d6ng vai tro quan tr<,>ng trong chfnh sach ngo1;1i thuong cua
mfii qu6c gia. flay la oong c1:1 quan tr<,>ng trong ki~m soat hang h6a nh~p khffu, 410 ngu6n
thu cho ngan sach va bao h() san xufit trong nude. ve m~t ly lu~n, c6 nhieu phuong phap
tinh thu€ nh~p khffu, mfii qu6c gia c6 th~ llfa ch<,>n cho minh nhii'ng phuong phap tfnh thu€
thich h
kinh te' qu6c te' dffy du vdi y nghia thlfc thl:l cua n6 thl ve nguyen tile cac rao can phi thu€
quan phai du
cam ke't d6. Nhln chung, nghien ctl'u ly lu~n ve thu€ nh~p khffu trong thoi ky h()i nh~p g6p
phfin quan tr<,>ng cho vi~c danh gia thlfc tr1;1ng cua chfnh sach thu€ nh~p khffu Vi~t Nam
trong thoi gian qua.
15
Chu'dng2
"
,
,..,
A
A
,...
TIIVC "ffi!NG CIDNH SACH TIIUE ~p KHAU VU:T NAM
2.1 Qua trinh hlnh thllnh va hoan thi~n chinh sach thut ~p kMu Vi~t Nam:
2.1.1 Giai do~n 1945 - 1954:
Ngay sau khi thanh l~p. voi s~c l~nh
s6 26/SL ngay 10/9/1945, Chinh phil Him thoi
cila mtoc Vi~t Nam dan chil c<)ng hoa "cho t:ai thi hanh tren toan ooi Vi~t Nam nhii'ng lu~t
1~ v~ thue' quan thue' gian thu" [25]. Chfnh phil ban hanh s~c l~nh s6 27/SL ngay 10/9/1945
thanh l~p Sd thue' quan va thue' gian thu d€ lam nhi~m vt;t "thu thue' nh~p ciing, thu cac
khoi'm thue' gian thu, thu cac m6n ti~n do sl,l'kinh doanh d<)c quy~n".
Thue' nh~p khffu da gop ph~n dang k€ vao vi~c quan ly XNK hang h6a qua vitng tlJ
do va vimg bi 4tm chie'm nhhm g6p ph~n bao v~ va phat tri€n kinh te' cila vitng tlJ do. Time'
tinh theo gia hang h6a voi thue' sufft cao/thffp my theo yeu c~u h~n che' hay khuye'n khich
XNK. V~ ccJ ban hang xufft khffu dU'
Bi€u thue' g6m 116lo~i hang, voi muc thue' sufft t6i thi€u 30%; cac muc thue' sufft nay chil
ye'u nhhm ID\}C dich bao V~ san XUfft trong vitng ttj do.
2.1.2 Giai do~n 1955- 1965:
B€ thl,l'c hi~n mgc tieu B~i h<)i Bi'mg l~n II d~ ra "tang thu, giam chi, th6ng nhftt quan
ly tlm- chi tai chinh" va "thue'kh6a phiii cong bhng, h<;fp ly"[5]. Chinh phil ban hanh Nghi
dinh 421nTg ngay 18/12/1954 v~ chfnh sach thue' XNK nhhm danh vao hang h6a qua cac
cii'a khftu cang HaiPhong, v-mh Linh- Quang Tq. Bi€u thue' xay dl,l'ng tren nguyen me bao
v~ d<)c l~p. chil quy~n. khuye'n khich xuftt khffu, bao v~ san xuftt trong nll'oc, ... Bi€u thue'
g5m 18 chucJng, 69 mvc, voi 435 lo~i hang. Ngoai cac m~t hang trong bi€u thue', con c6
nhii'ng quy dinh d6i voi hang h6a cffm nh~p khffu va hang dU'
2.1.3 Giai do~n 1966 - 1975:
Thue' xufft khffu, thue' nh~p khffu giai do~n nay dU'
th~ san XU~t Va ban cho m~U djch qu6c doanh d~ ~p trung du'
thttdng nghi~p qu6c doanh. Vl v~y, bi~u thue' hanh h6a- bi~u thue' XNK du'
50%. Ngu6n vi~n tr
2.1.4 Giai do~n 1976 - 1985:
Thue' XNK thoi ky nay Ia m(>t b(> ph~n c~u thanh nen thue' hang h6a. N6 du'
Cac quy djnh moi nh~m g6p phftn tich ct!c vao vi~c tang cu'ong quan ly xu~t nh~p khfiu phi
m~u djch dang phat tri~n theo chieu hu'ong kinh doanh, buon ban; k~ ca d6i voi qua bie'u tU
nu'dc ngoai gii'i ve cho than nhan trong nu'oc. D~c bi~t Ia chu trttong khuye'n khich gii'i
ngo~;ti t~ ve nu'oc cang nhieu cang t6t khong phai n(>p thue'.
Tom lr;ti, giai do~;tn 1945 - 1985, Nha nttoc ta chua sii' d1;1ng dfty du oong c1;1 thue' nh~p
kh~u theo dung nghia va tac d1;1ng cua n6. Trong nhii'ng hoan canh nh~t djnh, Nha nu'oc chi
moi sii' d1;1ng tUng khfa Cl;lnh trong cac chtl'c nang. CUa thue' nh~p khfiu d~ dap U'ng ngay
nhfi'ng yeu cftu mang tinh finh the' tru'oc milt, phu h
2.1.5 Giai do~n 1986 - 1991:
Day Ia giai do~;tn dftu cua qua trlnh chuy~n d6i co che' quan ly nh~m tht!c hi~n Nghj
quye't D~;ti h(>i Dang Ifin VI. Nha nttoc sii' d1;1ng chinh sach thue' lam cong c1;1 dieu tie't vi mo
n~n kinh te'. Lftn dftu tien trong ijch sii', Nha nu'oc ban hanh Lu~t thue' xu~t khfiu, thue' nh~p
kh~u hang m~u djch thay the' che' d(> thu bu chenh l~ch ngo~;ti thttong trttoc day. Lu~t thue'
xu~tkhfiu, thue' nh~p khfiu hang m~u djch quy dinh ro:
- D6i tu'
- T6 chll'c n(>p thue' Ia cac t6 chll'c kinh te' du'
h?· ,. th ~
P at nQp ue.
f""'p(;~~A~-cw:"OK0~~~~
I TRUONG DH KINH TE TP.HC ·,: •
1
"rH·u· \-rr~:'1"·~
.
. 1 ."- '~17
I
·-·~21r~-~----- ~
- Thue' su~t hang nh~p khffu g&m 2 mtl'c d6 la time' su~t t6i thi~u va thue' su~t ph6
thong.
- Ghi tinh thue' hang nh~p khffu la gia mua 4ti cii'a k:hffu de'n, k~ ca chi phi v~n tlti va
bao hi~m theo h~p d&ng. Trong tntong h~p gia mua theo phudng thtl'c khac thi din ell' vao
gia ghi tren cac chtl'ng tirh~p 1~.
- Bi~u thue' du~c xfty d1!flg din ell' vao chlnh sach khuye'n khlch XNK d6i voi khu
Vl,l'c, nh6m m{lt hang, cac cam ke't u'u dai trong quan h~ buon ban voi Vi~t Nam. Thue' su~t
ph6 thong ap d1;1ng d6i voi cac hang h6a cbn l~i. MU'c thue' su~t th~p nh~t la 0% va cao
nhat la 50%. Hang h6a XNK phi m~u djch du~c ap d1;1ng theo bi~u thue' hang h6a, thue'
suat c6 phftn bi~t tir 35% de'n 50%.
Thue' XNK buoc dau da g6p phan dang k~ vao vi~c d()ng vien ngu&n thu cho ngftn
siich nha nuoc. Qua bang s61i~u 2.1, thue' XNK tir ebb chie'm tY tr<;mg 6,16% (1988) tang
len 12,75% (1991) trong t6ng thu NSNN, tang binh quftn 1,65%/nam.
2.1.6 Giai do~n 1992 - 1995:
Ngay 26/12/1991, Lu~t thue' xu~t k:hffu, thue' nh~p k:hffu voi nhfi'ng n()i dung thay d6i
cd ban
con
da du~c thong qua. Lu~t thue' moi khong nhii'ng chl dieu chlnh hang m~u djch, rna
mt ca cac hinh
XNK m~u djch chinh ng~ch, ti~u ng~ch, phi m~u djch, ... Bi~u thue'
nh~p k:hffu da c6 nhii'ng thay d6i cd ban, voi vi~c du'a vao ap d1;1ng danh IDl;lC HS thay cho
danh mvc hang h6a theo k:h6i H()i d&ng ntdng tr~ kinh te' (SEV). H()i d&ng nha nuoc (Uy
ban thuong V1:1 Qu6c h()i) ban hanh bi~u k:hung thue' su~t d6i voi nh6m m{lt hang, H()i d&ng
B9 tnt?1ng (Chinh phil) ban hanh bi~u thue' c1;1 th~ theo tirng m~t hang va c6 quyen dieu
chlnh mtl'c thue' su~t nay trong gioi h~n khung thue' su~t cho phep.
Cd c~u thue' nh~p khffu phtl'c ~p, c6 tOi 36 mll'c thue' su~t (tir 0% de'n 200%), ap d1;1ng
cho hdn 3.000 nh6m m~t hang. Trong bi~u thue' c6 qua nhieu mtl'c thue' su~t duoi 5%
(55,8% t6ng danh m1;1c trong bi~u thue' nh~p khffu). Thue' su~t cao va qua cao danh vao
m()t s6 m{lt hang tieu dung trong nuoc chua san xu~t du~c ho~c san xu~t voi gia thanh cao.
Vi v~y, da nay sinh finh tr~ng buon l~u do sg chenh l~ch gia giii'a hang buon l~u va hang
chju thue' nh~p khffu. Tuy nhien, voi tie'n trlnh d6i moi cd che' kinh t€, buoc dau, kha nang
18
dieu tie't vi mo cfing da dong gop phan quan trqng d€n vi~c 6n djnh va tang tntdng kinh
w
thong qua chinh siich tai chinh quo'c gia. Qua bang so' li~u 2.2, v6i mll'c dong gop tU
15,74% (1992) khong ngll'ng tang len qua cac nam 1993, 1994. Tuy c6 giam ve
t.Y trqng
nhu'ng so' thu tuy~t do'i vfin lJ mll'c cao qua cac nam.
2.1.7 Giai do~n 1996 dtn nay:
TU ngay 0110111996, thlfc hi~n chutJng trlnh cai each chfnh sach thu€ giai do~n 2,
Vi~t Nam da ti€n hanh
cih giam thu€ su~t nh~p khfiu cua m(>t so' m{lt hang co mll'c thu€
suftt tren 60%. Bi~u thu€ nh~p khftu du'
cho phu h<Jp v6i nhii'ng bi€n d(>ng ciia nen kinh
wtnt6c ap llfc c~nh tranh gia. tang ciia
hang hoa nh~p khftu.
Qua nhieu Ian sii'a d6i, b6 sung cho d€n thang 6/1998, bi~u thu€ xuftt khfiu- thu€
nh~p khftu cua Vi~t Nam c6 hi~u llfc thi hanh g6m 97 chu'dng va 3.280 nhom m{lt hang.
MU'c thu€ sufit thue' nh~p khfiu cao nh!t la 60% va thftp nhftt 13. 0%. Bi~u thu€ g6m co 25
mll'c thu€, dan trai tU 0% d€n 60% du'
+ TU 0% d€n 10%: g6m 10 mll'c thu€ v6i cac thu€ sufit 0%, 1%, 2%, 3%, 4%, 5%,
6%, 7%, 8% va 10%.
+ TU > 10% d€n 20%: g6m 5 mll'c thu€ v6i thu€ su!t 12%, 15%, 16%, 18% va 20%.
+ TU >50% d€n 60%: g6m 2 mll'c thu€ v6i cac thu€ sufit 55% va 60%.
Thy nhien, do'i v6i m(>t so' it m{lt hang tieu dung mll'c thu€ suftt vfin oon cao, c6 m{lt
hang thu€ su!t d€n 150%.
Ngay 0110111999, Quo'c h(>i ban hanh lu~t sii'a d6i, b6 sung m(>t so' dieu cua Lu~t
thu€ xu!t khftu, thu€ nh~p khfiu. Theo quy djnh cua Lu~t nay, m(>t so' n(>i dung cd ban ciia
chinh sach thu€ da du'
m~u dich t1! do ASEAN, Cl:l th~:
- Thu€ sufit hang nh~p khfiu du'
19
+ Thue' su!t thong thuong ap dl;}ng d6i vdi hang h6a nh~p khftu c6 xufit xu ill' nude
khong c6 thoa thu~n d6i xti' t6i hu~ qu6c trong quan h~ thudng m~i vdi Vi~t Nam.'Thue'
sufit nay thuong cao hdn SO% so vdi thue' sufit u'u dili cua m{tt hang tu'dng U'ng.
+ Thue' su!t u'u dai ap dl;lng d6i vdi hang nh~p khftu c6 xufit xu ill' nude c6 thoa thu~n
d6i xti' t6i hu~ qu6c trong quan h~ thudng m~i vdi Vi~t N am.
+ Thue' su!t u'u dai d{tc bi~t ap dl;lng d6i vdi hang nh~p khftu c6 xu!t xu ill' nude rna
Vi~t N am va nude d6 c6 thoa thu~n u'u dai d{tc bi~t ve thue' nh~p khftu.
Bi~u thue' nh~p khftu tU ch6 g6m 29 muc thue', vdi muc thue'
suit danh nghia binh
quan la 40,66% (tru'dc nam 1998), giam xu6ng con 18 muc thue' v6i muc thue' su!t danh
nghia trung binh la 16,20%. Tren thl;l'c te', thue' su!t binh quan giam ill' 16,11% xu6ng con
5,74% vao nam 2000. Bang 2.5 th6ng ke phan b6 muc thue' su!t trong bi~u thue' nh~p khftu
hi~n hanh
ap dl;}ng ill' ngay 0110111999.
- Bieu chlnh theo hudng thu ht;p d6i tu'
- Trong tru'ong h
ch6ng ban pha gia, ho{tc thue' ch6ng tr
Trong khuon kh6 cho phep theo thong 1~ qu6c te', d~ bu dilp
s6 thue' nh~p khftu hi cilt
giam, Vi~t Nam da md r(>ng di~n hang h6a nh~p khftu phai ch!u thue' TTBB va thue'
GTGT. Vi v~y, hang h6a nh~p khftu vao Vi~t Nam ttl' nam 1999, phai chiu 2 trong 3 lo~i
thu€: thue' nh~p khftu va thu€TTBB hay thue' GTGT.
2.2 Th\fc tr~mg chinh sach thu8' ~p kMu Vi~t Nam v6'i yeu cAu th\fc hi~n cac
cam kft qu6c W:
2.2.1 Cac thanh t\ill chinh sach thu8' ~P khAu Vi~t Nam ~t dufjc:
2.2.1.1 ve m{tt chinh sach:
- Chinh sach thue' nh~p khftu dap U'ng yeu cftu md r(>ng h
20
