GÓP PHẦN NÂNG CAO VAI TRÒ CỦA THUẾ TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ TẠI VIỆT NAM

BO
GIAO DUC
VA
DAO
TAO
. . .
TRUONG
E>~l
HQC
KINH
TE
THANH
PHO
HO
CHi
MINH
~
~
&
NGUYEN
HONG
THANG
,
~


?
[ GOP PHAN
NANG
CAO VAl TRO CUA
K ,

~
K
. THUE TRONG
PHAT
TRIE·N KINH TE
TAl
VIETNAM
• •
· Chuyen
nganh:
Tai
chfnh,
lu'u
thong
tien
t~
va
tfn du.ng
Ma
so:
s.o2.o9
" , ,.,t
, ,
, ,
LU~N
AN
TIEN
SI KINH TE
NGUOI
Hu'ONG

DAN
KHOA HOC:
~
~
1.
GS.TS. NGUYEN THANH TU.YEN
"'
"""
~
2.
PGS.TS.
LE
VAN
TE
Thanh
pho
Ho
Chi
Minh-
Nom
2001
Loicamdoan
Danh ffil,IC cac
chu
vie't tlit
Danh ffil,IC cac
bang
Danh ffil,IC
cac
hlnh ve, d6 thi

MVCLVC
Trang
?
.::
MO
£>AU
1
? ? , -
~
" ?
, ,
~
Chudng
1:
Cd
Sd
LV
LU~N
VE
VAl
TRO
CUA
THUE
TRONG
NEN
KINH
TE
5
.1.1. Nqi
dung

kinh
te' ciia
thue'
5
1.1.1. Cdc quan
diim
ve
thut
va
ban
chdt cua thue' 5
1.1.2.
Chuc nang cua
thut
trong
nen
kinh te' 8
1.2.
Mqt
s6
nguy~n
ttic
cd
ban
xay
dt!ng
thue'hu~ng
vao
kich
thich

kinh
te' 9
1.2.1. Minh
bt;zch
9
1.2.2. Hi?u qua 10
1.2.3. Linh
hot;zt
11
1.2.4. Cong bdng 14
1.3. Vai
tro
ciia thue'
trong
phat
tri~n
kinh
te' 14
1.3.1.
Tg,o
sff
thu chu
ye'u
cho nha
nuuc
15
1.3.2. Tham gia dieu chinh kinh te'
vimo
17
1.3.2.1.

Tac
d()ng de'n
can
b~ng
thi truong
18
1.3.2.2.
Tac
d()ng de'n
tO'c
d9 tang trudng GDP
21
1.3.2.3.
Tac
d()ng de'n
cac
ye'u
tO'
san
xua't: lao d()ng va
tu'
li~u
lao d9ng 23
1.3:2.4. Kich
thich dftu
tu'
26
1.3.2.5.
Tac
d()ng de'n thu'ong

m~i
qu6c te' 27
1.3.3.
FJieu
hoa thu
nh~p,
thl!c hi?n cong bdng xii
hr)i
trong phan phffi 30
1.4.
Nhung
bai
hQc
kinh
nghi~m
sit
dQng
thue'
tac
d()ng de'n
phat
tri~n
kinh
te'
(J
mqt
s6
nli~c
tr~n
the'

gi~i
36
1.4.1. Trung
Quo'c
36
1.4.2. Cdc
nWJc
ASEAN 40
1.4.3.
M9t
sff
quae gia cong nghi?p
mai
(NICs) Chau A 43
1.4.4. Canada va
Nh~t
46
1.4.5. Bai h9c kinh nghi?m 47
~~~~]
~
?
~
•

_,
, ,._?
_,.
?
Chudng
2.:

SO'
DVNG
TH
TAC
DQNG
DEN
PHAT
TRIEN
KINH
TE
0
VI~T
NAM
TlJ
NAM
1990 DEN
NAY
51
2.1.
Cai
each
thue'
51
2.1.1 Cai each buac
mr)t,
1990-1998
52
2.1.2. Cai
each
buac hai, tit

nam
1999
2.2.
Sd
d1,mg
thu@'
bic
dqng
vao
kinh
t@'
tu
nam
1990
d@'n
nay
2.2.1.
Tr;w
moi
truang
thul
bznh ddng gifla
cdc
doanh nghi?p
2.2.2. Khuye'n khfch
san
xudt
va ddu
tu
2.2.2.1. Thue' gia

hi
gia tang
2.2.2.2. Thue'
l<Ji
tuc/thue' thu
nh~p
doanh
nghi~p
2.2.3. Siip xe'p doanh nghi?p nha
nuac
va
h8
tr{J
cd
phdn
h6a
doanh nghi?p
nha mtac
2.2.3.1.
S3:p
xe'p doanh
nghi~p
nha nuoc
2.2.3.2.
Ha
tr<J
c6 phffn h6a doanh
nghi~p
Nha nuoc
2.2.4. Djnh huang

san
xudt
va tieu dung
hqp
ly
mQt
sd
hang h6a, djch
v~
dijc
bi?t
2.2.5.
Bao
hQ
san
xudt
nQi
tlja va
aiiu
tie't xudt, nht1p khdu
2.2.6.
H8
trq
qud trznh
hQi
nht)p kinh te'
2.2.
7.
Diiu
tie't thu nht)p xii h9i va

tliiu
tilt
lao tlQng
2.3.
Nhung
h~n
cht
ciia
h~
thffng
thut
hi~n
hanh
anh
huclng
d@'n
vai
tro
kich thlch
kinh
tt
ctia
thut
2.3.1. Quy tljnh huang
d&n
thi hanh
thul
ruam
ra,
chua

dn djnh
va
thie'u khd
nang
bao
quat
ngu6n thu
"'
~
2.
Tinh tr{lng bao
hQ
san
xudt
nQi
dja bling
thul
vdn
phd
bie'n
~·~;.3.
vtQn
mi~n
va giam
thut
con
nhiiu
1.,.,·.'>-(_
fia11h
thu chua a{lt hi?u qua cao

2.3.5.
Ca
cdu
thul
chua h(fp ly
2.3.6.
DQ
ndi
cua
thul
90n thdp
Ktt
luljn chztdng 2
, ? , - ? , ,. .
Chlidng3:
CAC
GIAI
PHAP
NANG
CAO
VAl
TRO
CUA
THUE
TRONG
,
~'I
'
,.,

PHAT
TRIEN
KINH
TE
T~l
VII;:T
NAM
3.1. M()t
s6quan
di~m
dinh
hu8ng
sd
d1,1ng
thutkich
thich
kinh
tt
phat
tri~n
3.1.1. Sit
d~ng
day
tlu chtic nang
von
co
cua
tang
lo{li
thut

ttl klch thlch va
ai€
u
tilt
kinh
tt
3.1.2.
Xay
difng chlnh sdch
thut
thlch nghi
qud
trznh
hQi
nht1p kinh te' vai Khu
VifC
Vtl
the' giai
3.1.3.
Nang
cao
vai tro kinh te'
cua
thut
la mQt
cdu
thanh
hflu
C(J
cua

qud
trznh hoan thi?n chlnh sdch
thut
3.2. Phu'dng hli8ng
phat
tri~n
kinh
tt
va
IDl,IC
ti@u
ctia
chinh
sach
thu@"
d@'nnam2010
3.2.1. Phuang huang
phdt
triin
kinh te'
nuac
ta
den
nam
2010
3.2.2.
M~c
tieu cua chlnh sdch
thut
de'n

nam
2010
3.2.3. Dl!
bdo
C(J
ca'u
thut
dtn
nam
2010
55
56
56
61
61
68
73
73
76
77
80
85
89
92
96
98
100
102
104
106

108
111
111
111
114
118
121
121
123
124
3.2.4. Nhitng thu(in l(li va thach thuc v€
mt;it
kinh
tl
tac d9ng
dtn
qua trznh
thr!c
hi~n
m~:tc
tieu cua chfnh sach
thut
dtn
nam 2010
3.2.4.1.
Thu~n
1qi
3.2.4.2. Thach thuc
3.2.4.3.
M9t

sci
mau
thuftn mly sinh khi
sti'
dl)ng cong
Cl)
thue'
3.3.
Mf}t
s6 gbii
phap
3.3.1. Gidi phap tdng quat
3.3.1.1. Di€u chinh ty
1~
thue' tren GDP hqp
1y
theo d9ng thai kinh te'
3.3.1.2.
Mo
r9ng
di~n
chiu thue' va
co
sa
tinh thue', d6ng
thC1i
thu h¥P
cac
mll'c
thue' sufft danh nghia

3.3.1.3.
Xay
dgng
h~
thfing thue' thfch hqp
de
phat trien
co
sa
hC;l
tffng
tai
chfnh
3.3.1.4. Di€u chinh
co
ca'u
h~
thcing thue' tren
co
sa
giam
thffp tlnh
trC;lng
bao
hQ
san
xua't n9i dja va huong vao ngu6n thu n9i dja
3.3.1.5.
Ban
hanh thue' moi truong va thue' tai san ca

nhan
3.3.2. Gidi phap nang cao vai tro kinh
tl
cua m9t so'
lor;li
thut
chit
ytu
3.3.2.1. Thue' gia
tri
gia tang )
3.3.2.2. Thue' tieu
thl;l
d~c
bi~t
3.3.2.3. Thue' xufft khffu-thue'
nh~p
khffu
3.3.2.4. Thue' thu
nh~p
doanh
nghi~p
3.3.2.5. Thue' thu
nh~p
dfii voi nguoi
c6
thu
nh~p
cao
3.3.3. Gidi phap hoan

thi~n
b9 may qudn ly
thut
3.3.3.1. Nang cao
hi~u
htc ctia b9
may
cuong che' thue'
3.3.3.2. Nang cao cha't 1uqng d9i ngu
can
b9 tlme'
3.3.3.3. Phfii hqp
ch~t
che giua
co
quan thue' vdi
cac
co quan chuc
nang
huu
quan
3.3.4. Cac
bi~n
phap
h8
tr(l
3.3.4.1. Giao
dl)C
y thuc cong
dan

v€ nghia
Vl)
thue'
3.3.4.2.
Kiem
soat va quan
1y
ch~t
dfii tuqng n9p thue'
3.3.4.3. Kien quye't thgc
hi~n
co
che' ttl khai,
tl)'
tfnh va
tl)'
n9p
thue'
3.3.4.4.
Tri~t
de
chcing thfft thu thue'
3.3.4.5. Thfing nhfft b9 khung va
nang
cao tinh phap
1y
v€ phi,
1~
phi thu9c
ngan sach nha nu6c

3.3.4.6. Bai bo quye't toan thue'
3.3.4.7. Nang cao y
thll'c
trQng
1u~t
n6i chung,
1u~t
va
phap
1u~t
thue' n6i
rieng cho ngay ca
co
quan hanh thu
3.4.
Di~u
ki~n
c~n
thie't bao dams-«
dt.mg
hi~u
qua cong
C\1
thue'
trong
phat
tri~n
kinh te'
t~i
Vi~t

Nam
3.4.1.
Thu&ng
xuyen duy
trz
va
bdo
v~
gia trt d6ng ti€n
Vi~t
Nam,
tiln
ttJi
dbng ti€n chuyln ddi
3.4.2. Xay
dT!flg
moi
tru&ng
phap ly d6ng b9 va ch(it che
125
125
126
128
131
131
131
134
135
137
140

142
142
147
150
151
154
158
158
158
160
161
161
162
164
165
167
168
169
171
171
172
3.4.3.
Ytu
ttl
con nguai
va
thong tin
Ke't
luQn chlldng 3
KET

LU~N
DANHMl)C CONGTRINHCUA TAC
G:rA
' A ?
TAl
LieU
THAM KHAO
Pill)
Ll)C
172
174
176
DANH
MVC
cAc CHO
VIET
TAT
AFTA
APEC
A SEAN
BOT
BT
BTO
CEPT
FDI
GDP
GEL
GST
Gr
HS

ICOR
IL
MFN
NICs
ODA
OECD
PNTR
ppp
SL
TEL
TN
TNDN
VAT
WEF
WTO
Khu
vf!c
m~u
dich
tf!
do ASEAN
H<Jp
tac kinh te' Cha u A -
Thai
Blnh Duong
Hic$p
h9i
cac
quO'c
gia E>ong-

Nam
A
Xay
df!ng-
Ho~t
d()ng-
Chuy€n giao
Xay
df!ng-
Chuy€n giao
Xay
df!ng-
Chuy€n
giao-
Ho~t
d()ng
Thue'
nh~p
khffu ttu diii c6
hic$u
lf!c chung
E>~u
ttt tn!c tie'p
cua
nttoc ngoai
TGng
san
phffm
quO'c
n()i

Danh
ffi\lC
lo~i
tru
vinh
vi~n
Thue'hang
h6a va dich
V\1
(t~i
Singapore)
Ty
11$
tang trttdng GDP
He$
thO'ng
di~u
hoa
(H()i d6ng
h<Jp
tac hiii quan the' gioi
su
dl;lng)
Ty
sO'
san
lttqng
bien
va
vO'n

bien
Danh m\lc giam thue'
Nttoc dttqc
ttu diii nha't
(tO'i
hue$
quO'c)
Cac
quO'c
gia cong
nghic$p
moi
H6
tr<J
pha t tri€n chinh
thl1c
T6
chl1c
h<;Jp
tac va pha t tri€n kinh te'
Quan
he$
thttong
m~i
blnh thttong vinh
vi~n
Nguyen
t~c
ngttoi
gay

o
nhi~m
phai
tra
Danh
ffi\lC
nh~y
cam
Danh
ml;lc
lo~i
tru
t~m
thoi
Thunh~p
Thu
nh~
p doanh
nghic$p
Thue' gia tri gia tang
Di~n
dan
kinh te' the' gioi
T6
chl1c
thttong
m~i
the' gioi
')
DANH

Ml)C
BANG
Bang
1.1
Ty
1~
kha'u hao
d6i
voi cac
lo~i
Uti
san
t(.li
Indonesia
Trang
41
Bang
1.2
Phan chia thue' giua cac
ca'p
ngan sach dia phttdng
t(.li
Philippines Trang43
Bang
1.3
Thue' sua't thue' thu
nh~p
cong ty
t(.li
Singapore

tu
nam 1985
de'n 1996
Trang44
Bang
1.4
So sanh thue' sua't moi voi thue' sua't trttoc nam 1998
t(.li
Nh~t
Trang 47
Bang
2.1 Di€n bie'n thay d6i thue' sua't thue' doanh thu
tu
thang 10/1990
de'n thang
12/1998
Trang 58
Bang2.2
S6
thu
tu
thue' lqi tuc
tu
nam
1991 de'n 1999
Trang
70
Bang
2.3
Dong g6p ctia

cac
thanh phffn kinh te' vao GDP
Trang
75
Bang
2.4
Di€n bie'n thay d6i muc khdi
di~m
chiu thue' thu
nh~p
d6i voi
thu
nh~p
thttong xu yen va khong thttong xuyen
Trang 90
Bang
2.5
S6
thu
tu
thue' thu
nh~p
d6i voi ngttoi c6 thu
nh~p
cao
tu
nam
1991 de'n 2000
Trang
91

Bang
2.6
T6c
d()
tang trttdng hang
nam
v~
GDP va thue', phi ctia tung
khu
vf!c
kinh te'
tu
nam
1994 de'n 1999
Trang 94
Bang
2.7
Ke't qua thu ctia m()t s6lo(,li thue' chti ye'u nhung nam
gffn
day
Trang 94
Bang 2.8
Minh
h9a
thue' ghi
tq
gia tang: khong mi€n thue' gia
tri
gia
tang cho doanh

nghi~p
B
Trang
101
Bang 2.9
Minh h9a thue'
gi£1
tq
gia tang: mi€n thue' gia tri gia tang cho
doanh
nghi~p
B
Trang 102
Bang
2.10
Ty
trQng
m()t
s6
thue' chti ye'u trong t6ng thue', phi
Trang 105
Bang
2.11 GDP va thue' va phi giai
do(.ln
1991-
1999
Trang 106
Bang
2.12
Bang tfnh

d()
n6i ctia thue', giai
do~n
1992-
1999
Trang 107
Bang
3.1
Ty
trQng
m()t
s6
s~c
thue' chti ye'u trong t6ng thue' va phi
tu
nam 2000 de'n 2010
Trang 125
Bang3.2
Xac dirih Gy ctia
Vi~t
N am theo mo hlnh
Harrod-
Do mar
Trang
132
Bang
3.3
Bi~u
thue' tieu
tht,I

dijc
bi~t
(d~
nghi)
Trang 148
Bang3.4
Chi phi trttoc thue' tra cho ngttoi
V~t
Nam va ngttoi nttoc
ngoai
t(.li
cung m()t muc thu
nh~p
sau thue'
Trang 155
Bang3.5
Phan
b6
bien che' nhan vien cho
~a
khu
vf!c
t(.li
Thanh
ph6
H6
Chi
Minh
dff
u

nam
1999
Trang 164
Bang3.6
Lich trlnh thf!c
hi~n
m()t
s6
giai phap chti ye'u
Trang 170

-
~
DANH
MVC
HINH VE,
f>O
THI
Hznh 1.1 Tac d()ng ctia thue' de'n
din
bAng
thi tnl'ong Trang 19
mnh
1.2 Cung lao d()ng la m()t du'ong thiing che'ch
tu
trai len phiii Trang 24
ffinh 1.3 Cung lao d()ng la m()t du'ong thiing che'ch v€ phia sau Trang 24
ffinh 1.4
Danh
thue'

nh~p
kh~u
lam
tang gia hang
nh~p
kh~u
Trang
28
Hznh 1.5
MO'i
quan
h~
giii'a thue' ghin thu va thu
nh~p
ca nhan Trang 34
ffinh 1.6
MO'i
quan
h~
giii'a thue'
tn;tc
thu va thu
nh~p
ca nhan Trang
35
mnh
1.
7 Quan
h~
t5ng

h<jp
ctia thue' gian thu va thue'
tn;tc
thu so
~~~
~ll
ffinh 2.1
Tac
d()ng day chuy€n ctia chinh sach
bao
h()
bAng
thue' Trang 100
ffinh 3.1 Vong
lu~n
qu~n
ctia
san
xua't ye'u kern Trang 117
?
~
MO
DAU
Thu~
do
nha
nuoc
t6
chuc
va

thl,ic
hi~n
nhilm
d()ng
vi@n
m()t phAn
thu
nh~p
cua
doanh
nghi~p
va
d~n
cu. Dilng san
qua
tdnh
tai
ph~n
ph6i
nay
la
nhi@u
va'n
d@
kinh
t~-xa
h()i gay
g&t
nhti:
ph~n

chia
thu
nh~p
qu6c
d~n
giua
khu
vl,ic
cang
va
khu
vl,ic
tu;
ttiong
quan
giua
chi
tich Iii y
va
chi
ti~u
dung
thu()c
ng~n
sach
nha
nu'oc; tu'ong
quan
giua so'
thu

hi~n
tl;li
voi so'
thu
tu'ong
lai;
lmh
hu'dng
cua
thu~
d~n
hanh
vi
kinh
doanh
va d()ng
thai
ti~u
dung
xa
h()i,
din
thu
hut
v6n
diu
tu'
va
h()i
nh~p

kinh
ti;
thu~
va
bing
trtidng
kinh
t~,
ti~n
h<?
xa
h()i;
v.v

Do
d6,
thui
la
m()t
phuc
hgp
cac
va'n
d@
kinh
t~-Xa
h{)i,
VUa
doi
hoi

tinh
khoa
hQC
v@
m~t
ly
lu~n,
Sl,i
chinh
Xac
lu~t
dinh
vua
doi
hoi
ngh~
thu~t
hanh
thu
tinh
t~,
linh
hol;lt nhting
ld@n
quy~t.
N6i
each
khac,
thu~
ch1ia

dl,l'ng
n()i dung
kinh
t~
va
chlnh
tri,
xa
h()i
s~u
s&c
rna
khang
don
thuAn Ia m()t
cang
Cl}.
thu
ng~n
sach
cua
nha
nu'oc.
Thoi
gian
vua
qua,
qua
trinh
chuy~n

sang
co
ch~
tht
tru'ong
cua
n@n
kinh
t6
Vi~t
Nam
doi
hoi
va
thuc
diy
ml;lnh
me
nhi@u
thay
d6i
tich
cl,ic
tr~n
linh
vl,ic
tai
chinh,
ti@n
t~

va
tin
dl}.ng.
Cung voi
nhung
htioc
ciH
each
thu~
toan
di~n,
co
han
va
s~u
s&c
nam
1990
va
nam
1999,
Nha
mtoc
ta
luan
tu
chinh
h~
tho'ng
phap

ht~t
thu~
nhilm du'a
thu~
ngay
cang
ti~p
c~n
thl,ic
ti~n,
phan
anh
va
theo
kip
hu'oc
chuy~n
to
Ion
cua
n@n
kinh
t~,
dang
thoi
khai
thac
to'i
da
nhii'ng uy

ll,ic
ti@m
nang
cua
n6
d~
kich
thich
kinh
t~
phat
td~n.
Voi
ill\lC
dich
dung
thu~
nhti
m()t
cang
C\1
kinh
t~
huu
hi~u,
Lu~n
an
"Gop
phtin
nang

cao
vai
tro
cua
thud
trong
phat
trilln
kinh
te~
t<ti
Vi~t
Nam"
t~p
trung
ph~n
tich
co sl1ly
lu~n
v@
vai
tro
kich
thich
kinh
t~
phatt
1
tri~n
ciia

thu€,
danh
gia
tac
d~ng
ciia
chinh
sach
thu€
hi~n
hanh
l~n
cac
ho~t
d~ng
kinh
t€-xa
h~i
va
dua
ra
m~t
s6 giai
phap
nh~m
nang
cao
vai
tro
cua

thu€
d6i
voi
ti€n
trinh
phat
tri~n
kinh
t€
t~i
Vi~t
Nam.
Tr~n
tinh
thdn
do,
ngoai
phdn
mlJ
ddu,
k€t
lu~n
va
ph\1 1\lc,
Lu~n
an
gAm
ha
chudng. Chudng 1:
Cd

slJ
ly
lu~n
v8
vai
tro
cU.
a
thu€
trong
n8n
kinh
t€.
Chudng
2:
Sii'
d\lng
thu€
tac
d~ng
d€n
phat
tri~n
kinh
t€
lJ
Vi~t
Nam
til
nam

1990
d€n
nay.
Chudng 3:
Cac
giai
phap
nang
cao vai
tro
ciia
thu€
trong
phat
tri~n
kinh
t€
t~i
Vi~t
Nam.
Ph~m
vi
nghi~n
c(iu
cua
d8
tai
hao
gAm
nhung

vfin d8
thu~c
chinh
sach
thui
hi~n
hanh
cua
Vi~t
Nam.
Tuy
nhi~n,
d~
phan
anh
m~t
each
toan
di~n,
d8
tai
con
d8
c~p
m~t
s6
thay
ddi
cua
chinh

sach
thu€
trlioc
day.
Nhung
nghi~n
CUll
thu~c
d8
tai
chti
y~u
phan
tich
anh
hudng
cua
thu€
d~n
cac
m~t
ho~t
d~ng
kinh
t~-Xa
h~i
Va
kh6ng
qua
di

Vao
nghi~p
V\).
C\1
th~.
D8
tai
ciing
kh6ng
phan
tich
chuy~n
situ tilt
ca
sAc
thu€
hi~n
hanh
rna
chi
t~p
trung
vao
m~t
s6lo~i
chu
yin:
thu€
gia
tri

gia
tang,
thu€
ti~u
.
th\1
d~c
hi~t,
thu€
xufit
khiu-thu€
nh(lp
khiu,
thu€
thu
nh(lp
doanh
nghi~p
va
thu€
thu
nh(lp
d6i
voi
nguoi co
thu
nh~p
cao,
hlJi
ty

trQng
IOn
trong
tdng
thu
thu€
va
vai
tro
quan
trQng
cua
chung
d6i
voi
ho~t
d~ng
kinh
ti-xa
h~i.
M~t
khac,
n8n
kinh
t€
mioc
ta
dang
v(ln
d~ng

trong
m~t
th€
giOi
kinh
ti
ddy
bi€n
ddi,
kh6ng
it
cd
h~i
ciing
kh6ng
it
thii'
thach.
M~t
cd
h~i
IOn
la
chung
ta
thu~c
v8
khu
vt1c
kinh

t€
phat
tri~n
nang
d~ng
nhfit
toan
cdu;
th~m
nua,
chung
ta
hQC
hoi
duqc
nhi8u
kinh
nghi~m
quy
gia,
ca
thanh
c6ng
lin
thfit
h~i,
cua
cac
qu6c gia
di

truoc.
Thach
th(ic
d6i
voi
chung
tala
v(ln
d1.1ng
nhung
hai
hQc
kinh
nghi~m
vao thl.ic
ti~n
Vi~t
Nam
nhu
th~
nao.
ThliC
ti~n
thu€
ciing
kh6ng
ngoai
h6i
canh
nay.

Do
d6,
m9t
2

phAn
ne?i
dung
lu~n
an
dtigc
danh
ra
de
trlnh
hay
kinh
nghi~m
si'i
d'Q.ng
c6ng
c'Q.
thui
t~;ti
me}t
s6 qu6c gia
Ian
c~nho~c
co
tlnh

tr~;tng
kinh
ti-xa
he}i
tuong t\i
Vi~t
Nam.
De
don
gilm
hoa
nhung
vin
giu
nguyen
mQi
gia
tri
phan
tich,
chung
t6i
t~p
hgp
cac
chu
the
tham
gia
vao

ho~;tt
de}ng
kinh
ti-xa
he}i
thanh
ha
nhom:
nha
nuoc,
doanh
nghi~p
va
gia
dlnh.
Nha
nuoc
la
nguoi
st¥
d'Q.ng
thui
nhti
IDQt
c6ng
C'Q.
nhitm th\fc
hi~n
cac
chuc

nang
Va
nhi~m
V'Q.
CUa
mlnh;
quy m6
cua
thui
va
quy m6
cua
khu
V\fC
c6ng
CO
anh
huang
h3
tuong voi
nhau.
Cac
doanh
nghi~p
va
gia
dlnh
nh~n
tac
de}ng

ci'Ia
thui
duoi
hai
d~;tng
:
di~u
tiit
va
di~u
chinh.
S\i
5n
dtnh
va
tang
truang
cua
khu
V\fC
tli
kh6ng
chi
anh
huang
tr\fc
tiip
din
quy m6
CUa

thui
rna con
la
kit
qua
cua
me}t
chinh
s{teh
thuihgp
ly.
D~
tai
dugc
xay
-d\fng
tren
co
sa
ly
lu~n
kinh
ti
chinh
tri
Macxit-
Leninnit
va
cac
chu truong,

duong
16i
phat
trien
kinh
ti-xa
he}i
cua
Dang
va
Nha
nuoc. Ngoai
ra,
Chiin
luqc
phat
trien
kinh
ti-xa
he}i
nuoc
ta
din
nam
2010
va
Chiin
luqc
tai
chinh

qu6c gia
din
nam
2010 cilng duqc
sfr
d'Q.ng
lam
co
sa
ly
lu~n
va
djnh
huong
cho
cac
giai
phap
neu
trong
d~
tai.
Cac
s61i~u
trong
Lu~n
an
dugc
trich
din

til
s61i~u
c6ng
h6
chinh
thuc
cU.
a
Be}
Tai
chinh,
T5ng
C\lC
Hai
quan,
T5ng
C'Q.C
Th6ng
ke,
T5ng
C\IC
Thui
nha
nuoc,
cua
cac
be},
cd
quan
khac

va
til
hao
chuyen
nganh
kinh
ti,
tai
chinh.
MC}t
di~u
kh6ng
the
tranh
la
de}
sai
l~ch
giua cac
s6
li~u
khi
ciing
phan
anh
me}t
ne}i
dung. Do
do,
dii

hit
sue c6 giing,
Lu~n
an
ciing
kh6ng
the
hao
mon
tinh
goc
c~;tnh
cua
s6li~u
til
nhung
ngu<ln
noi
tren.
D~
tai
sa
d'Q.ng
phuong
phap
lu~n
duy
v~t
hi~n
chung :

phan
tich
cac
anh
huang
cua
thui
fheo
chi~u
htiong
Cle}ng
va
xem
toan
he}
h~
th6ng
chinh
sach
thui
la
me}t
chinh
the
hiin
chuyen
theo
th\iC
ti@n.
D~

tai
co S\i
3
ke't
hqp
gina
ly
lu~n
va
thtic
ti~n,
d6ng
thoi
xem
qua
trinh
n§.ng cao
vai
tro
kinh
te' ciia thue'
la
m~t
nh§.n to'
ctu
thanh
ch:inh
sach
tai
ch:inh quo'c

gia. Ngoai
ra,
do
thue'
kh6ng
thu~n
tuy
mang
t:inh
kinh
te',
tai
chinh
rna
con
c6
anh
hudng
xa
h~i
rtt
s§.u
site,
nen
cac
giai
phap
d@
ra
cfing chu y

de'n kh:ia
c~nh
xa
h~i
cua
thue'.
Duoi stt
huong
din
cua
cac
Giao
suva
n6
lttc
cua
ban
th§.n,
Lu~n
an
da
dua
ra
duqc
nhung
di~m
moi
sau
d§.y:
Lam

sang
to
vai
tro
k:ich th:ich
kinh
te'
cua
thue'
trong
bo'i
canh
n@n
kinh
te'
dang
chuy~n
d6i
sang
co che'
thi
trliong.
l>anh
gia
toan
canh
cai
each
thue'
buoc

m~t
Va
buoc
hai
voi
IDQ.C
tieu
h~i
nh~p
thue'
vao
cac
ho~t
d~ng
kinh
te'
cua
xa
h~i.
I>ua
ra
cac
giai
phap
n§.ng
cao
vai
tro
ldch
th:ich

kinh
te'
cua
thue'
trong
bo'i
canh
Va
IDQ.C
tieu
dtt
li~u;
d6ng
thoi
x§.y
dttng
CaC
giai
phap
thanh
m~t
h~
tho'ng
bi~n
chung.
4
Chlidng 1
?
,.
-

~
' ?
_,
Cd
SO
LV
LU~N
VE
VAl
TRO
CUA
THUE
TRONG
NEN
KINH
TE.
- J ? J
1.1.
NQI DUNG
KINH
TE
CUA
THUE
1.1.1.
Cac
quan
di~m
v~
thue va ban chat cua thue
Thue'

gi{n
li~n
voi
sv
t~n
t~i,
phat
tri~n
ciia nha
m.toc
va la
mQt
cong
cv
quan tr9ng rna ba't ky nha mtoc nao cling
sii'
dvng
d~
thvc thi
chrrc
nang,
nhi~m
V\).
cua mlnh. Tuy
thUQC
vao
ban
cha't nha nuoc va each thuc nha
nuoc
sii'

dvng thue', c6
nhi~u
quan
di~m
khac nhau
v~
thue'.
Vao the' ky
18
nhung nguoi theo
thuytt
thue' ul!c,
di~n
hlnh
1a
Jean
Jacques Rousseau
[73], cho
r~ng
thut
la dffi gia cua hang hoa va dfch
v~
cong
cqng
do chfnh phu cung cap,
la
ke't qua ta't ye'u ciia m9t khe' ttoc
m~c
dinh
giua nha nttoc va dan

chung. T6ng
s6
thue'
do
sv
thoa
thu~n
giua m9t ben la
chinh phil,
ben
kia la
d~i
bi~u
dan
chung (qu6c h9i).
MQt
d~ng
khac cua
thuye't thue' ttoc la
thuye't
tU(Jng
ddng, voi cac
d~i
bi~u:
S.D. Montesquieu,
F.M. Voltaire
[74], S.D. Montesquieu cho ding thue' la
mqt
phdn tai san
cong dan dong gop

dl
yen huang
phdn
con
lr;zi.
M~c
du
thuytrt thue' ttoc va thuye't tttong
d~ng
giai thfch ro ngu6n tai
tr<j cong chi va chi ra m6i tttong quan
m~t
thie't giua ngu6n thu voi
nhi~m
V\1
chi ngan sach nha
m.toc,
song tren thvc te', chua bao gio xay ra tranh
lu~n
v~
'gia'
giua dan chung va chinh phil. Hon nua, cung voi
sv
hoan
thi~n
ky
thu~t
danh
Va
thu thue', y

ni~m
d6i gia dich
V\).
cong
CQng
CUa
thue' nga y
dmg
bi lu
mo. Be'n khi nha nttoc danh thue' tren toan
th~
hang h6a va dich
V\1,
ta kh6
nh~n
ray
ni~m
d6.
5
Ly thuye't nay phat triSn thanh thuyit trdi khaan xa hqi (theorie de la
dette sociale).
Thue' khong con rnang tlnh khe' tide hay
do'i
gia dich
V\1
nua
rna la
rn{)t
rnon
n<;1

xa h9i
du<;1c
hiSu dudi goc d9
v~t
cha't, tuc la
b3:t
bu{)c
dong gop theo kha nang, rna kha nang thl kho minh dinh, cho
nen
che' d9
thue'
phai
dt;ta
tren nhung
can
ban
pha p ly
din
xua't
tu
s\f
tan
d6ng
trt;tc
tie'p
ho~c
gian tie'p cua ngttoi cbiu thue' (thong qua
quo'c
h{)i).
Thuye't nay

do'i
l~p
va khong
c~n
che
d~y
nhtt thuye't thue' tide va thuye't tu'ong
d~ng
rna chi r6 chinh
S\1'
C~n
thie't va
quy~n
b,tc
cua nha nude quy dtnh
S\1'
t6n
t~i
cua thue'. No
concho
tha'y
Slf
chuyin
biin
ta quan
dilm
ddnh
thui
thea lqi ich
th¥ huang sang quan dilm ddnh thue' thea kha nang dong gop va

d~ c~p
nhi~u
de'n y thuc cong dan
v~
nghia
V\1
n{)p
thue'.
Tie'p do,
thuyit quyin life nha mtac ra doi va
kh~ng
dinh, ne'u da thua
nh~n
nha nude thl phai thua
nh~n
n9p thue' la
rn{)t
bdn
ph~n
cua
cong dan
do'i
vdi nha nude.
M<;>i
nguoi gop vao chi
tit~u
cong
c{)ng
theo kha nang cua
rnlnh va s\f dong gop do rnang tlnh cuong bach rna khong d\fa tren long hao

tam
hay
t\1'
nguy~n.
Nhung
xet
cho cung, ngttoi dan
n{)p
thue'
d~
phl;lc
V\1
cho
nhu
c~u
chi tieu cua chlnh rnlnh thong qua
hat;zt
dqng
cua nha nuac. y
ni~rn
bi
cuo~g
bach
dong gop va y
ni~rn
t\1'
dong gop
ph~n
nao dung
hoa

vdi
nhau.
Thuye't nay
dtt<;1c
cac
h<;>c
gia
hi~n
d~i
thS
hi~n
tuong
do'i
phong phu. E.R.A.
Seligman
dinh nghia thue' la "sif dong gop
cuiJng
bach cua m6i nguai cha
chinh
phu
di
trang trdi cdc chi phi
vz
quyin lqi chung, khong
cefn
cu
vaa
cdc
lr;i
rieng

l'lur;c
huang" [12, 432]. Philip E. Taylor dinh nghia tu'ong
t\1'
nhu
E.Seligrnan,
nhU'ng
ong
sii'a
ddi doi chut nhu
sau:
"Thui
la
sif dong gop
cuiJng
bach cua m6i nguai cha chinh phu
di
trang trdi cdc chi phi
vz
quyin
lr;i
chung
ma
it can
cu
vaa cdc
l(Ji
rieng
du(Jc
huang" [14, 260] . Giao
su

Nghiern
E>~ng
cho
r~ng
"Thue'
la
mqt sif cung cdp
tiin
tai trifc
tie'p,
doi hoi a cdc
6
cong dan bling
phu(Jng
phdp
quyin
life,
di
ti:li
trr; cdc gdnh n{ing cong
c<)ng
-
slf cung cdp nay co ttnh each chung
c~c
va khong c6 dtfi gid"
[3].
Simon
James va Christopher Nobes dinh nghia
thu6
gQn

han: "
Thui
la mqt khoan
thu
do nha mtac thlfc hi?n ma khong c6
bdt
kY
m<)t
slf haem tra trlfc
tiep
nao"[67, 10].
B€n
day
taco
thi
rut
ra
nhung
dij,c
tinh
cd
ban
ci£a
thu~
nhtt
sau.
:E>~c
tinh
d~u
tien cua

thut
la
khong
doz gia
tr~tc
tie'p.
NQp
thut
la m9t
ngrua
Vt;l
Xa
hQi;
cong
dan
khong
CO
quy~n
tro'n
Va
cfing khong
dU'<;jC
quy~n
doi hoi
dO'i
ghi
tn,tc
ti6p. Mqi phap nhan
va
ca

nhan, du n9p
ho~c
khong n9p,
n9p it
hay nhi€u,
d~u
du<;1c
nha
nut1c
dO'i
xii'
binh
dAng
trll'oc
phap
lu~t.
d day,
sO'
ti~n
thut
phiii
nQp
khong tuy thu9c
vao
d9
thoa
dt;tng
sinh ra
tu
cac dich

Vt;l
cong
CQng
do chinh phu cung
d(p,
tUc
Ia
cac
l<;ji
rieng
dU'<;jC
hU'Cfng,
rna tuy
thUQC
vao kha nang
tht;t
thut.
Tren
y nghia d6, dong
thut
la chia
xe
m9t
ph~n
ganh
n~ng
cong chi voi chinh phiL
Thu
hai
la

tinh
CltiJng
che:
dU'<;jc
th€
hi~n
(f
ch6 mqi
sa:c
thue'
d~u
do
lu~t
ho~c
phap
l~nh
quy dinh.
Day
Ia
d~c
tinh bao
. trum nhfft.
Thut
khong th€ xay
dl,tng
tren va dung hoa voi
tu'
tudng
tt;(
nguy~n

va
khong
th~
trong cho vao
thi~n
chi hay
nhi~t
tlnh
cua
dan
chung
dO'i
voi
nha nuoc.
:E>~c
tinh thu ba,
~n
trong khai
ni~m,
la gdn chijt
hotJ,t
dQng
kinh te:
bai vi
v~
m~t
nguyen
ta:c,
thut
chu

ytu
di~u
tie't
ph~n
gia
tri
th~ng
du
du<;1c
t~o
ra
tu
ho~t
d9ng san xufft-kinh doanh. Dijc tinh nay cho thtly
thut
co
mQt
vai tro nhlit djnh den qua tr'inh
phat
triin
kinh
tt-xii
hQi
cua
mQt
dlit mtuc.
Tren
co
sa
phan tich nhfi'ng

d~c
tinh chung nhfft cua
thut,
tac gia
lu~n
an trinh
bay
khai
ni~m
thut
nhu sau :
Thui
la
m<)t
khoan thu
bdt
bu<)c,
khong
bJi hoan trlfc
tilp
cua nha
nLtOc
dtfi vai cdc
td
chuc va cd nhan nhtlm trang
trai
mQi
chi
phi
vilqi

tch chung.
7
Xet
vi
ban chift,
thut
Ia
mQt
kinh
thuc
nha
mtuc tdi phiin phoz thu
nhQ,p
do doanh
nghi~p
va
dl:in
chung
sting
tr;zo,
hinh
thanh
nen
thu
ngl:in
sdch
nha
nztuc. Xet
vi
hi~n

tu(lng, thue'
za
qua trinh
chuyin
dich mQt chieu
thll nhijp tit
khu
V((C
tzt
VaO
khll
V(tC
cong, bien
mQt
ph/in chi tieu rieng tzt
thanh
chi tieu vi l(li fch chung.
1.
1.2.
Chuc nang
cua
thue trong
n~n
kinh
te
Xua't phat
ttl'
ban
cha't, chuc niing hang dilu cua
thut

Ia
tai
phl:in
phtfi
thu nhijp xii
hQi
- con
gQi
Ia
chuc nang thu ngan sach. Thong qua chuc nang
nay, thue'
d{)ng
Vien
IDQt
ph~n
thu
nh~p
CUa
khu
Vf!C
tu'
t~O
nen
thu
nh~p
nha
nu'oc.
E>6
Hi
m()t

qua trlnh rna c6
tac
gia
gQi
la 'nha
nu'oc
h6a m()t
b()
ph~n
t6ng
san
phffm qu6c n9i'[63]. Tinh
c~n
thie't cua qua trlnh nay
du'<Jc
minh
chung qua
thf!c
ti~n
Ia
khu
vf!c
tu'
khong th€ cung ca'p
ho~c
cung
ca'p
kern
hil$u
qua nhii'ng san phffm cong-c()ng

bai
ho~t
d()ng san xua't va trao d6i san
phffm
giii'a doanh
nghil$p
va h9 gia dlnh
di~n
ra theo cd che' thi truong. Do d6,
trong
n~n
kinh te' thi tru'ong, ne'u thie'u
v~ng
ho~t
d()ng cua chinh phil thl cac
. ca nhan va h9
gia dlnh thu
nh~p
tha'p khong c6 cd
h()i
thg hu'dng
l<Ji
ich t6i
thi€u
cua
doi so'ng c()ng d6ng. Hdn nii'a, k€
tu
sau Chie'n tranh the' gioi
I~n
thu Hai, xua't phat

ttl'
nhii'ng doi hoi
v~
kinh te' va chinh tq, vai tro
cua
nha
nu'oc
ngay cang gia tang a
mQi
quO'c
gia· tren
khil:p
the' gioi.
M9t
m~t~
nha
nu'oc
cung ca'p cac dich vg phuc
l<Ji
cong c()ng, nhu' : y
te',
giao dgc,
tr<J
ca'p
xa
h()i,
hu'u
b6ng,
M~t
khac,

b~ng
nhi~u
chinh sach, nha nu'oc· can
thil$p
trf!c
tie'p vao kinh te'
nh~m
t~O
moi
tru'Ong
thu~n
l<Ji
cho
Sf!
ho~t
d()ng
hii'u
hil$u
cua
khu
Vf!C
tu'.
Ngu6n
v~t
cha't
deli
dao,
cha:c
chil:n
va thu'ong xuyen

d~
t~ti
tr<J
cho cac
ho~t
d()ng
nay
chi c6
th~
de'n
b~ng
each danh thue' vao khu
vf!c
tu'.
8
Cung trong
bO'i
clmh kinh te' thi tntong, chuc nang thu nha't - tai phan
pho'i, ctia thue'
md
duong cho chuc niing
thu
hai:
dilu
titt
kinh
tt
vi mo. Khi
d6
thue'

trd
thanh
m<)t
tac nhan ctia qua trlnh tai
san
xua't xa
h<)i.
Tntoc he't,
thue' tac
d<)ng
vao t6ng
cffu,
Jam thay d6i thu
nh~p
kha
dt,mg
tc.ti
khu
vg'c
tu,
qua d6 gian tie'p tac d9ng de'n t6ng cung (GDP). Ngoai ra thue'
con
tac
d<)ng
de'n
tO'c
d9 tang trudng GDP va
cac
nhan
tO'

san
xua't,
di~u
chinh
co
ca'u GDP,
di~u
tie't xua't
nh~p
kh~u
va chlnh sach kinh te'
dO'i
ngoc.ti,
thu hut
dffu
tu
trong
va
ngoai nuac,

Chuc nang tai phan
phO'i
thu
nh~p
chi
ra
chi~u
huong
v~n
d<)ng

ctia thu
nh~p
ti't
khu
vt,tc
tu de'n khu
vt,tc
cong. ·Chuc nang
di~u
tie't kinh te' cho tha'y
huang tac d()ng
b~ng
cong
C\l
thue' ti't nha nu'oc
xuO'ng
doanh
nghi~p
va h9
gia·
dlnh. Chuc nang thu nha't
tc.to
di~u
ki~n
tht,tc
hi~n
chuc nang
thu
hai. Tuy
nhien,

C1
nhii'ng giai
doc.tn
kinh te'
phat
tri~n
nha't dinh,
lc.tm
dt.mg
chuc nang tai
phan pho'i
thu
nh~p
theo huang chi c6 lqi cho nha nuac se
dffn
thti tieu d()ng
lQ'c
kich thich phat
tri~n
ctia khu
vt,tc
tu, va ddng nghia vai
vi~c
VO
hi~u
h6a
chuc nang
di~u
chinh kinh te' ciia thue'.
M~t

khac,
tht,tc
te' cung cho tha'y, ne'u
dung thue'
di~u
tie't kinh te'
b~ng
vi~c
a'n
dinh thue' sua't phan
bi~t
qua muc

giii'a
cac nganh,
ngh~
thl c6
th~
d~n
de'n hanh vi
dffu
tu kern
hi~u
qua chi vl
lQ'a
chqn thue' sua't tha'p. Do d6, qua trlnh
v~n
dl;lng
hai chuc nang tren doi hoi
phai

thich ung tung giai
doc.tn
phat
tri~n
kinh te'-xa h()i.
1.2.
MQT
SO
NGUYEN
T.AC
ca
BAN
XA
Y
DV'NG
THUE
HU'ONG
V
Ao
KiCH
THiCH
KINH
TE
1.2.1. Minh
bQCh
V~
m~t
xa
h()i
nguyen

ta:c
nay
doi
hoi
cac
quy dinh
v~
thue'
phiH
ro
rang va
mang tfnh
d(Ji
chung
nh~m
ngan ngua
hi~n
tuqng
lc.tm
thu
dO'i
voi
nguoi
nQp,
ngan
ngll'a
hi~n
tu<;~ng
tham o va
bi~n

l~n
thue'
C1
nhan vien thue',
9
d6ng thoi cho tha'y thai d9 ton trQng ngu'oi n9p thue'
cua
chinh
phiL
Trang
kinh doanh,
thue' la
m9t
khmln chi phi (nghia vv) nhu'ng cilng c6 thS la
m9t
khoan u'u dai
(quy~n
l<;1i);
do d6,
Slf
r5 rang cua thue' giup cac chu thS kinh
doanh
hOl.!Ch
djnh chfnh
XaC
IDQi
chi phi
V~
thue' va danh gia
d~y

du u'u
dai
cua thue'.
Tu
d6,
hQ
cam
tha'y
yen
Him
san
xua't-kinh doanh va mqnh dqn bo
vo'n
dftu
tu'
Hiu
dai.
Nguyen
t~c
minh
bl.lch
thS
hi~n
C\1
thS qua cac diSm sau:
- Thue' phai
du<;1c
xay
dlfng theo
m9t

trinh tl! phap ly nghiem
ng~H.
- Nha nu'oc va cac cd quan hanh thu phai
t(.lo
di~u ki~n
dS doanh
nghi~p
va
dan
chung thlfc
hi~n
quy~n
du<;1c
bie't
m9t
each minh
bl.lch
so'
ti~n
thue' phai n9p, thu
we
thu, n9p thue',
ttu
dai
v~
thue',
-
Nhung quy dinh
v~
thue' phai ph6 thong va nha't quan; tinh toan thue'

phiii ddn gian,
d~
thlfc
hi~n
va
d~
kiSm tra.
-
Thue' thu phiii
thu~n
ti~n
cho ngu'oi n9p theo thoi gian va khong gian.
1.2.2.
Hi~u
qua
Nguyen tdc nay doi hoi vi?c
xay
df!ng m6i sdc
thul
va
h~
thong thue'
phai chu trqng
dln
hi?u qua kinh tl-xii hqi.
Mqt
h~
thdng
thut
g9i la

hi~u
qua khi
dur;c
phat huy
to'i
da
m9i tac
df!,ng.
Tac
dvng cua thue' ngay nay khong chi gioi
hl.ln
C1
ch6
t(.lo
khoan thu
chu ye'u cho nha nu'oc, rna con
du'<;1c
sa
dt;Lng
dS tac d9ng
vao
.mQi
m~t
hol.lt
d9ng
cua
doi so'ng kinh te'-xa h9i. N6i khac di, thue' la m9t cong
Ct;l
thu9c
chfnh

sach
ali chfnh
VI
mo chti'a dlfng
nhi~u
ffi\[C
tieu:
tl.!O
so' thu ngan sach
nha nu'oc, tang cu'ong quan ly
cac
hol.lt
d9ng kinh
tt-xa
h9i,
di~u
chinh cac
hol.lt
d9ng kinh te' vi mo theo httong thuc dfiy tang tru'dng kinh te'
toi'm
di~n.
t(.l.O
hanh lang
Cl.lnh
tranh binh
d~ng
gifi'a
CaC
doanh
nghi~p,

khuye'n khfch
d~U
10
tu'
va tie't
ki~rn
ben
trong
n€n
kinh te', di€u tie't
h<;:ip
1y
thu
nh~p
ctia
cac
doanh
nghi~p
va
rnQi
t~ng
Wp
dan
cu',

Tinh da
rn1;1c
tieu
khong doi hoi rn6i
s~c

thue"
ph<H
du'<;jc
xay
d\l'ng theo
huang
da
rn1;1c
tieu bdi nhu' th€ se cbng
k~nh
va
kern
hi~u
qua, rna tnli
1c;ti,
c~n
phai chuyen
bi~t
h6a
rn1;1c
tieu cho
tUng
s~c
thu€.
Them nila,
hi~u
quil cua
h~
thdng
thut

con
thi
hi?n thong qua chi
phi
himh thu thdp. Chi phi
nay
khac
nhau
(J
rn6i
s~c
thu€, nhttng binh
quan
khong
nen
vu'<;:it
1%
s6
thu€
thu
du<;:~c.
(Tc;ti
nu'oc Anh, narn
ngan
sach 1993/1994,
d~
thu 38959,2
tri~u
bang
thue' gia

tri
gia tang
phai
chi 331
tri~u
bang
(ty
1~
0,85% ), trong khi
d~
thu 25538,2
tri~u
bang
thu€
tieu
th1;1
d~c
bi~t
chi t6n 32,2
tri~u
bang
(ty
1~
0,13%) [67, 39]). Tie"r giarn chi phi thu
thue"
lien
qm!n nhi€u
de'n phuong
pha
p

hanh
thu. Phuong
pha
p tuong d6i
tie"t
ki~rn
chi phi
Ia
d~
ngitC1i
n9p
thu€
t\1'
khai,
t\1'
tinh
va
n9p thue'.
Tren
phu'ong
di~n
toan
n€n
kinh
t€, phili tinh vdo chi
phi
thu
thut
nhilng chi phi ma
xa

h9i mdt di cho m9t d6ng thue' thu
dur;c
vao ngan sach
nha nuac.
D6
1a
chi phi v€ thoi gian
va
cong
sll'c
rna
d6i·tu<;:~ng
n9p thue'
phai
. bo ra
d~
nghien cll'u tht!c thi thu€,
1a
chi phi
s~p
xe"p
qua trlnh kinh doanh phu
h<;:ip
nhung quy dinh thue' rnoi,

Nguyen
t~c
hi~u
qua
yeu

c~u
ddi xit
thut
nhu
mqt cong
Cf!-
kinh
te'
nhArn
tang
cu'ong vai tro ctia thue' d6i voi
cac
hoc;tt
d()ng kinh te'-xa h9i
1.2.3.
Linh
hoQt
Nguyen tdc linh
hor;zt
dbi hoi
thut
gdn
chr;it
hor;zt
dqng kinh
te:
philn anh
thlfc slf nhilng thang trdm
kinh te'
va

nhilng bien dqng chinh
trj,
xa
hqi.
Tinh linh
hoc;tt
th~
hi~n
qua dq ndi va dq co gian
cua
thu€
(tax
bouyancy and tax elasticity).
Dq ndi cua thue' la
ry
stf
giila phdn tram thay
ddi tdng so'
thut
thu
dur;c
vai phdn tram thay ddi
GDP.
G9i
%11
T
Ia
ph~n
11
tram

thay
d6i
cua
t6ng thu
thue"
nam
nay
so voi
nam
tntoc va
%~
y Ia
ph~n
tram
thay
d6i
GDP
nam
nay
so voi
nam
tntoc, thi d9
n6i
cua
thue"
du<Jc
tinh
nhusau.
Dq
ntfi cua

thut
= [Phdn tram thay dtfi tdng thu tit
thul]:
[Phdn tram
thay ddi GDP]
Dq
ntfi cua
thut
=
%L1T
I
%L1Y
Ch£ng
h~n,
%L1T
Ia
7%
va
%L1Y
la
5% thi
d9
n6i
cU.
a thue"Ia 1 ,4.
E>i€u
nay
c6
nghia
la

cu
1% tang GDP thi t6ng thu
thue"
tang 1,4%. Khi d6 ta
n6i
h~
thO'ng
thue'
mang
tinh n6i: thue"
du<Jc
coi
nhu
chie'c
hi
tren
mfj.t
nuoc la
n€n
kinh te'. Ne'u nhung thay d6i v€
cd
sd
thue"
hofj.c
thue" sufft
hofj.c
d.
hai
khie"n
t5ng thu thue'

tang
theo nhip d9 bAng
hofj.c
Ion hdn nhip d9
tang
trudng
cua
n€n
kinh te' thi khi d6
chie"c
hi - thue'
se
n6i
tren
b€
mfj.t
cua
n€n
kinh te'. Ne'u
nhung
thay
d5i
v€
cd
sd
thue'
hofj.c
thue' sufft
hofj.c
ca

hai
khong
lam
t6ng thu
thue' gia
tang
hofj.c
tang
khong Iqp GDP thi chie'c hi -
thue"
khong
n6i
du<Jc
(d9 n5i < 1).
Nhu
v~y,
df)
ndi phlm anh
df)
quy?n ch(it cua
thut
vao
hot;zt
· df)ng kinh t€.
Mi~n,
giam
thue' se
gay
anh
hudng

nguy
hi~m
de'n d9
n6i
cua
thue".
TUc
la,
ne'u
can
ban
thue"
bi
x6i
mon
do
quy dinh
nay
thi
sO'
thue' thu
dli'<Jc
khong
th~
tang
cung
m9t
ty
I~
voi GDP.

H~u
he't
cac
quO'c
gia
d€u
dua
ra
chinh
sach
rni~n,
giam
trong
cac
si{c
thue'
C\1
th~,
nhfft
la
thue' thu
nh~p
nen
tinh n6i
cua
thue' thu
nh~p
ra't kern.
Hdn
nua

Sl!l~m
d\].ng
chinh
sach
d6
se
lam
suy ye'u tinh cuong
che"
cua
thue"
va
gay
ra
tr~ng
thai ba't binh d£ng thue'.
Dq
co giiin cua
thut
la
ry
stf
giila phdn tram thay ddi tdng thu
thut
vai
phdn tram
thay ddi GDP. T6ng thu thue' dung
d~
tinh d9 co
gHin

khong
duc;c
bao g6m cac khoan thu do thay ddi
ca
sa
thut
ho(ic
thut
sudt ho(ic ca hai.
E>9
12
co
gHin
cU.
a thuS
la
m9t
scf
do
dQ
nhf!-y
cam
cU.
a thuS tntoc nhung thay d6i
cU.
a
n~n
kinh t€. G9i
%LiT*
Ia

ph§n
tram
thay d6i t6ng thu thu€ khong ttnh den
thay d6i co
Sd
thu€
hoi,ic
thuS sua't
hoi,ic
ca
hai
va
%LiY
Ia
phfin
tram
thay d6i
GDP, d9
co
gHin
cua
thu€
dttqc tinh nhtt sau.
%LiT*
lJQ
co giiin cua
thut
=
%LlY
D9 co gHin thue' kh6 tinh hon d9

n6i
cU.
a thuS bdi phai
lo~i
tru
thay d6i
co
Sd
thu€
hoi,ic
thu€
sua't
hoi,ic
ca
hai.
D9
co
gian
thuS
thU'CJng
nho
dU'oi
d9
n6i
cua
thuS. Y nghia
cua
chung
cung
khac

nhau. ChAng
h~n.
thC1i
ky
1976-
1982, Malaysia c6 d9 co gian thue'
Ia
0,5, chu ye'u do
nam
1976,
m9t
ph~n
dang
k~
cua
t6ng thu thue' dSn
tu
thuS xua't
kh§:u
danh
vao
cao
suva
d§u CQ
nhung kim
ng~ch
xua't
kh§:u
cua
chung khong

tang
b~ng
nhjp d9 tang GDP
sau
nam
tie'p theo. Ngay
l~p
tuc, Chinh phil Malaysia
di~u
chinh
co
ca'u thuS,
md
r9ng
co
sd
thu€
(danh thuS
vao
d~u),
khie'n t6ng thu thuS tang nhanh hon
GDP
va
d9 n6i
cua
ca
h~
thcfng thue'
d~t
de'n 1,23 [68, 12].

Nhu
v~y.
tlnh
tr~ng
khong nfli
auf/c
ho~c
nfli
qua
muc
cua
thu€
phan
anh
tlnh
tr~ng
thu€
thoat ly
ho~t
d()ng kinh tS. Khi d6 khong
th~
ban
de'n vai tro
kich thich
kinh
tS
cua
thuS.
Ngoai
d9

n6i
va d9 co gian,
nguyen
ta:c
linh
ho~t
con doi hoi khi dua
ra
cdc quy dtnh, phdp
lutJ,t
thue'
phdi
tien
li~u
mqi
phat
sinh hay thay d6i cua
citn
ban
thue',
khi d6 thue'
se
d~t
m9t
d9
6n
djnh trong
m9t
khoang
thCJi

gian
nha't djnh.
Nhu
v~y
chinh slf linh
ho~t
cua
thue'
lam
cho nhung quy djnh
v~
thuS
6n
djnh.
Di~u
nay, khong chi giup nha nuoc tie't
ki~m
chi phi
hanh
thu
rna
con
giup
cac
doanh
nghi~p
tiSt
ki~m
dang
k~

thC1i
gian va
cong
sue cho
vi~c
thlfc thi thuS.
13
1.2.4.
cong
bang
Tren phu'dng
di~n
kinh
te',
nguyen
ta:c
cong
b~ng
doi hoi thue' tai phan
ph6i
thu
nh~p
xa h9i theo kha nang
ted
chinh
cua
ngu'C1i
emu thue'.
v€
m~t

xa
hQi,
nguyen
ta:c
cong
b~ng
doi hoi thue' khong
du'QC
phan
bi~t
d6i
Xlt
d6i
tu'qng
nQp
thue'
va
thue' phai g6p
ph~n
t~o
moi
tru'C1ng
c~nh
tranh lanh
m~nh
giua cac doanh
nghi~p.
Nguyen
ta:c
cong

b~ng
c6 lien quan de'n nguyen
ta:c
thue' trung
l~p.
Nguyen
ta:c
thue' trung
l~p
doi hoi nha nuoc khong
du'<Jc
nhan
cd
h9i danh
thue'
d~
lam
thay d6i
tu'dng
quan thu
nh~p
giua
cac
doanh
nghi~p
ho~c
tlnh
trc;tng
kinh te' cua m5i cong dan. Thue' chi
nen

lam
s6
thu
nh~p
thu'ong xuyen
cua
tu'
nhan giam xu6ng, r6i
de'n
khi chi tieu, nha
nu'oc
hoan
l~i
cho ca nhan
b~ng
lqi ich
CUa
cac dich
V\1
do
chinh phu cung ca'p.
Khong
chi hanh thu thue' sao cho cong
b~ng,
rna ngay ca d9ng vien
bao nhieu
ph~n
tram GDP qua thue' cling la
m9t
va'n

d€
thu9c linh
vrfc
cong
b~ng.
Nha nuoc
na:m
quy~n
lrfc
cong c9ng,
nen
chie'm u'u the' khi phan chia
thu
nh~p
voi doanh
nghi~p
va dan
cu'.
Ne'u nha nu'oc thu thue'
Vu'Qt
qua kha
nang
th\1
thue' cua doanh
nghi~p
va dan
cu'
thl khong nhung chi phi
d~
thu

m9t d6ng thue' se
vu'<Jt
qua lqi ich
do
d6ng thue' mang
l~i
rna
con gay cang
th~ng
trong phan chia thu
nh~p
giua khu
vrfc
tu'
va khu
vrfc
cong. Di€u nay
cha:c
cha:n
anh
hu'dng
khong nho de'n
b~u
khong khi kinh doanh tren
ph~m
vi
canu'oc.
1.3.
" ?
_,.

,
:?
_,
VAl
TRO
CUA
THUE
TRONG
PHAT
TRIEN
KINH
TE
Qua trlnh phat
tri~n
thue' qua cac thoi
d~i
cho tha'y khi nha
nu'oc
nh~n
thuc
v~
thue' ngay cang
d~y
du thl cang
si't
dlfng thue' m9t each thanh
th~o.
linh
ho~t
va do

d6
cang phat huy vai tro cua thue' d6i voi
Srf
phat
tri~n
kinh
14
te'-xa h9i. Ne'u nhu
C1
thoi ky dffu, thue' chi
dong
vai tro
t~o
khm1n
thu chu
ye'u
cho nha nude thl de'n nay no
da
du<;1c
sil'
d1J.ng
nhu m9t cong
ClJ.
s~c
ben
d~
di~u
chinh
ho~t.dQng
kinh te'

VI
ffiO
Va
ffiQt
cong
ClJ.
gop phffn
t~O
ra cong
bling xa
h<)i
(cong bling bling thue'). Lffn
lu<;1t
dudi day, chung ta phan tich
cac
vai tro cua thue'
do'i
vdi
n~n
kinh te'-xa h9i.
1.3.
1.
TQo
khocm
thu
chu
yeu cho
nha
m.tdc
V

di
mlJ.c
dich tim ngu6n
v~
t cha't tai
tr<;1
cong
chi, chinh pht\ co
th~
sil'
dlJ.ng
nhi~u
phudng thuc ngoai thue', nhu :
quyen
gop dan chung, xin
vi~n
tr<;1
tll'
nude ngoai, vay trong va ngoai nude, cho
thue
cong san,
ban
tai nguyen
thien nhien khai thac
du<;1c,
dffu
tu
kinh doanh,
phat
hanh

ti~n,

song chung
khong
th~
t~o
ra
so'
thu
vll'a
doi dao, ben vt1ng vlia
kip
thai cho nha nude. Chi
duy
nha't thue'
t~o
du<;1c
ngu6n thu nhu
v~y.
Chung toi
kh~ng
dinh,
t~o
ngu6n
thu chu ye'u cho nha nude Ia vai tro df)c ton
cua
thue'.
B~
th~t
slf

giii'
dung vai tro
t~o
so' thu
quan
trQng
nha't vao ngan sach
nha nude, thue' phai
bao quat
hff
u he't
mQi
ho~
t d9ng kinh doanh : che' bie'n,
sil'a
chii'a, che'
t~o,
khai thac,
xay
dl,ing,
v~n
tai, huon ban,
an
uO'ng,
dich
VlJ.

,
mQi
ngu6n thu

nh~p
: thuong xuyen, khong thuong xuyen, va
mQi
ho~t
d9ng tieu dung xa h9i. M9t
n~n
tai
chinh quo'c gia chi lanh
m~nh
khi
dl,ia
chu ye'u
vao
ngu6n thu n9i b9
n~n
kinh
te'.
Ngu6n thu do chinh Ia thu
nh~p
quO'c
dan
n9i
dia.
MQi
sl,(
trong cny,
dl,ia
vao
ben
ngoai

d~u
mang
l~i
nhii'ng
h~u
qua xa'u va keo dai.
Nhlim
dam
bao
ngu6n
v~t
cha't cung
U'ng
kip thoi cho nhu
cffu
chi
thuong xuyen, ngay ca khi
n~n
kinh te' co nhii'ng bie'n d9ng khong
thu~n
l<;1i,
thue' gian thu
cffn
luon
du<;jc
coi trQng, bdi tinh
6n
dinh cua n6
to't
hdn

tinh
6n
dinh cua thue'
trl,(c
thu. Thue' gian thu dlfa tren
cd
sd tieu dung
xa
h9i
rna xa h9i
thl khong
th~
ngll'ng
ti•~u
dung cho du
n~n
kinh te'
bi
khung hoeing.
15
Vi~c
coi trQng thue' gian thu con
xuit
phat
tu
nguyen ly: danh thue'
vao
nhung gl rna ngubi chiu
thue'liy
di

cua
xa h()i
se
c6 tac
dl;lng
t6t hon la
danh
vao
nhung gl rna d6i tlt\fng chiu thue'
nh~p
vao
cho xa
h()i.
Hon nua,
do co che' danh thue'I6ng vao gia
ban
nen
thue'
gian
thu
se
duqc ngubi chiu
thue'
de
dang
chip
nh~n,
doi khi con
'kieu
hanh'

khi tni gia cho
sv
tieu dung
cao ca'p cua mlnh.
Thong qua thue', m()t phftn tdng san ph£m qu6c
n()i
duqc d()ng vien d€
hlnh thanh ngan sach nha nuoc. Tuy nhien ne'u nha nuoc dung
sue
m<,tnh
d€
tai phan
phO'i
qua muc GDP thl phftn thu()c
v~
doanh
nghi~p
va gia dlnh giam
xuO'ng.
H9
se
cam
thffy cong
sue
bo
vao
kinh doanh va
lam
vi~c
duqc

d~n
bu
khong thoa dang, va
tu
dffy
chuy€n sang kinh doanh
ng~m nh~m
tro'n
thue'
ho~c
chim
dut
kinh doanh. N6i each khac, ne'u nha nltoc ngay cang tang
ap
Ivc thu, nguai
nQp
thut
cimg bt thai thuc trdn thue' bai
m9t
mlinh ll!c vo h!nh.
Do d6, khi tai phan
phO'i
thu
nh~p
xa h()i
b~ng
thue' phai chu y de'n kha nang
thl;l
thue'
ci1a

tung doanh
nghi~p
va
ca nhan.
Khii niing
thlJ
thut
Ia
tj
1?
tfli da tit thu nhqp ma doanh nghi?p
va
ngllm
dan siln sang
trich ra
di
tra thue'
ma
khong
lam thay ddi
hor.zt
dQng
vfln co cua
h{J.
Dung
lJ
g6c
dQ
nin
kinh

tt
quoc dan, khii niing th(t
thut
ciia
mQt
dat
nu{Jc
cho
thay
tj
philn binh quan ciia thu
nhqp
xii
hQi
du(lc
dQng
vien thong qua
thut
·
Kha
nang
thl;l
thue' tuy thu()c vao
ban
cha't
va
tr<,tng
thai kinh
te',
truy~n

thO'ng
cua
m6i
quo'c gia,
sv
hi€u bie't va thai
d()
ciia
dan
chung
do'i
voi cac
chuong
trlnh hanh d()ng va
sue
m<,tnh
quy~n
Ivc
cua
nha nuoc. Kha nang
tht;t
thue' Ia
m9t
khai
ni~m
ly thuye't duqc dung
d€
phan
dinh ranh gioi phan chia
hqp ly thu

nh~
p xa h()i giii'a khu vvc cong va khu
vrf.c
tlt.
Ne'u
nha nuac d9ng
vien
thui
chua
dc;zt
giai
hc;zn
khd nang th¥
thui
tht ngu6n ll!c xli
hQi
t(jp trung
vao tay nha nuac chua th(jt ddy du.
Ne'u
nha nuac
dQng
vien
vu(Jt
giai
hc;zn
kh/1
16
nang
thf!,
thut

thz
se biw mon khii nang tich lay tai san xutft
mi'J
rqng
t(li
doanh
nghi~p
va lam giiim sut
sd
thu tztang lai.
Ne'u kha nang thv thue' Ia gioi
h~n
d()ng vien thu
nh~p
xa
h()i
vao
ngan saeh nha nude
thl
nJ
lf!c thu
thut
(tax effort) eho tha'y nhung tae d9ng
chil
quan
eii~
nha nude
nh1im
khai thac kha nang thv thue' eila nSn kinh
te'.

GQi
T Ia t6ng thu thue' ea
nam
va
ky
hi~u
GDP la
Y,
thl ty
s6
(TIY) eho tha'y
ty
1~
d()ng vien GDP qua thue' eila
m9t
quo'e gia va gia
sii'
kha nang thv thue'
cila da't nude la
(T*IY), thl n6
h.te
thu thue' la ty
s6
giua (TIY) th\fe te' va
(T*IY) uoe tinh.
NJ
lf!c thu
thut
= [(TIY) thf!c
tt]:

[(T*IY)
ztac
tfnh]
Ne'u ty
s6
tren nho
du'Oi
1 eho tha'y nhung n6 l\fe thu thue' ciia ehinh
phil
ehu'a
d~t
de'n gioi
h~n
kha
nang
thv thue'. Mu6n tang
s6
thu ngan saeh til
thue',
eh1nh
phil e6
th~
thay ddi
ca
siJ
thuthoijc
thut
sut{t hoije
cii
hai

d~
tang
s6
tiSn thue' rna khong
lam
t6n
h~i
quan
h~
phan ph6i thu
nh~p
xa
h<?i
voi
doanh
nghi~p
va gia dlnh,
bC1i
vl tiSm nang thv thue' dang
du'<Je
khai thae
C1
mile.
d9 tha'p. Khi n6
lVe
thu thue' Ion
han
m()t, thl
h~
th6ng thue'

hi~n
t~i
da
thu hut GDP
vtf<Jt
tMm
nang.
NJ
lf!c thu
thut
~ao
khong
nha't
thitt
dOng
nhat
vai xua't
hi~n
tlnh tr(lng bqi thu ngan sach nha nztac
va
dmg
khong
thi
cho
rltng
nin
kinh
tt
dang tang
trztiJng

thu(ln
l{Ji
hoijc chfnh phtl dang
v(ln
himh
chfnh sach
ki~h
tt
dung dtin [68, 21].
1.3.2.
Thorn
gia dieu chinh kinh
te
vi
mo
Ba't
ky
lo~i
thue' nao khi
du'<Je
ban
hanh
<1Su
anh hu'dng de'n cac hanh .
vi
eila doanh
nghi~p
va ngu'oi
tieu
dung,

bC1i
n6 d9ng vien m9t
ph~n
thu
nh~p
cila nhung nguoi
nay
vao tay nha nude. Ngoai ra, thue'
tae
d9ng tr\fe tie'p de'n
cae thanh
t6
eh1nh
eila kinh te' vi mo
nhu':
t6ng san
lu<;1ng
kinh te' (
GDP
ho~e
17