Giáo dục phát triển tình cảm và kỹ năng xã hội (Dành cho giáo viên)

1
Giáo dục phát triển tình cảm và kó năng xã hội
G
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
DỰ ÁN TĂNG CƯỜNG KHẢ NĂNG SẴN SÀNG ĐI HỌC
CHO TRẺ MẦM NON

MÔ ĐUN MN1-C
IÁO DỤC PHÁT TRIỂN
TÌNH CẢM VÀ KĨ NĂNG XÃ HỘI
(Dành cho giáo viên)


Hà Nội, 2013
Giáo dục phát triển tình cảm và kó năng xã hội
2
THAM GIA BIÊN SOẠN
1. Cố vấn chun mơn : PGS. TS. Kay Margetts
2. Các tác giả : Ths. Lương Thị Bình
Ths. Phạm Thị Bền
Ths. Lê Mỹ Dung
Ths. BS. Vũ Yến Khanh
Ths. Hồng Thị Thu Hương
Ths. Lê Thị Thu Huyền
PGS. TS. Lã Thị Bắc Lý
Ths. Nguyễn Thị Qun
Ths. Bùi Thị Kim Tuyến
TS. Hồng Thị Oanh
3
Giáo dục phát triển tình cảm và kó năng xã hội
MÔ ĐUN

GIÁO DỤC PHÁT TRIỂN TÌNH CẢM VÀ KĨ NĂNG XÃ HỘI
GIỚÍ THIỆU TỔNG QUAN VỀ MƠ ĐUN
MỤC TIÊU TỔNG QT
Mơ-đun này hướng tới việc cung cấp cho giáo viên mầm non kiến thức và kĩ năng để
hiểu và thực hiên các phương pháp chăm sóc và giáo dục trẻ thích hợp để nâng cao sự phát
triển tình cảm và các kĩ năng xã hội cho trẻ mầm non.
BỐI CẢNH XÂY DỰNG MƠ ĐUN
 Phát triển tình cảm, kĩ năng xã hội là tiền đề quan trọng cho việc học và phát triển tồn
diện của trẻ.
 Phát triển tình cảm, kĩ năng xã hội có ảnh hưởng đến sự phát triển nhân cách của trẻ.
Sự phát triển tình cảm và kĩ năng xã hội góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của trẻ
cũng như q trình học tập suốt đời.
 Nếu trẻ khơng đạt được sự phát triển tình cảm và kĩ năng xã hội tối thiểu vào khoảng
6 tuổi, trẻ có thể gặp nhiều khó khăn trong cuộc sống sau này.
 Kết quả khảo sát về sự sẵn sàng đi học của trẻ 5 tuổi (EDI) năm học 2011- 2012 cho
thấy có hơn một nửa số trẻ bị thiếu hụt hoặc có nguy cơ bị thiếu hụt một lĩnh vực phát triển,
trong đó, kỹ năng xúc cảm – xã hội của trẻ đạt thấp.
MỤC TIÊU CỤ THỂ
Về kiến thức
 Trình bày được khái niệm và nội dung phát triển tình cảm, kĩ năng xã hội cho trẻ mẫu
giáo. Tầm quan trọng của phát triển tình cảm, kĩ năng xã hội với sự phát triển nhân cách trẻ.
 Nêu được cách thức hỗ trợ trẻ phát triển tình cảm, kĩ năng xã hội theo quan điểm giáo
dục lấy trẻ làm trung tâm trong tổ chức mơi trường học tập và các hoạt động giáo dục ở
trường/lớp mầm non.
Về kỹ năng
 Thực hiện được các hoạt động giáo dục hỗ trợ trẻ phát triển tình cảm, kĩ năng xã hội
theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.
 Tổ chức mơi trường giáo dục theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm nhằm phát
triển tình cảm, kĩ năng xã hội cho trẻ.
MÔ ĐUN MN1-C

Giáo dục phát triển tình cảm và kó năng xã hội
4
Về thái độ
• Chủ động và sáng tạo thực hiện quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm vào việc tổ
chức mơi trường và thực hiện các hoạt động hỗ trợ trẻ phát triển tình cảm, kĩ năng xã hội ở
trường mầm non.
NỘI DUNG CHÍNH
Nội dung Thời gian
1 Giới thiệu 10 phút
2 Phát triển tình cảm, kĩ năng xã hội và tầm quan trọng đối với sự
phát triển nhân cách trẻ.
2.1 Phát triển tình cảm
2.2 Phát triển kĩ năng xã hội
90 phút
3 Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển tình cảm, kĩ năng xã hội
của trẻ
3.1 Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển tình cảm, kĩ năng xã
hội của trẻ
3.2 Kết quả EDI
60 phút
4 Cách thức hỗ trợ trẻ phát triển tình cảm, kĩ năng xã hội
4.1 Cách thức hỗ trợ phát triển tình cảm
4.2 Phát triển kĩ năng xã hội
4.2.1 Tự nhận thức
4.2.2 Phát triển kĩ năng xã hội
180 phút
5 Kế hoạch hành động cá nhân 20 phút
TÀI LIỆU CẦN
1. Cách chúng ta hỗ trợ trẻ nhận biết các cảm xúc. Bayley and Kay Margetts - Exploring
emotions 2011

2. Cách sử dụng các câu chuyện và tình huống trong giáo dục cảm xúc cho trẻ Bayley
and Kay Margetts - Exploring emotions 2011
3. Trẻ quyết định đánh giá như thế nào về bản thân mình?- Nursery Nursing – A guide
to work in early years.Penny Tassoni, Kate.Heinemann . Child care. UK
4. Trẻ học thơng qua mơi trường sống.
5. Làm thế nào giúp trẻ kiểm sốt được cảm xúc của mình?
5
Giáo dục phát triển tình cảm và kó năng xã hội
Những câu hỏi gợi ý khi sử dụng tranh lơ tơ/ ảnh thẻ để giáo dục cảm xúc cho trẻ -
Maggie Escartin - Mis Sentimientos (Những cảm xúc của tơi).
TÀI LIỆU
Trang lơ tơ cảm xúc
TÀI LIỆU VÀ PHƯƠNG TIỆN HỖ TRỢ
• Giấy A0, giấy A4 và bút dạ
• Tài liệu bổ trợ
• Băng dính
• Bảng và bàn ghế
• Máy tính và máy chiếu
TÀI LIỆU CHUẨN BỊ TRƯỚC
• Đọc Hướng dẫn dành cho Báo cáo viên
• Xem trước Tài liệu giảng dạy
• Xem trước bài giảng Powerpoint slides
• Kiểm tra và chạy thử các đoạn băng hình (nếu có)
• Đảm bảo học viên có đủ Tài liệu bổ trợ
• Đảm bảo báo cáo viên có đủ các Tài liệu phát tay
• Đảm bảo có đầy đủ danh sách học viên

Giáo dục phát triển tình cảm và kó năng xã hội
6
1. GIỚI THIỆU

CHIẾU SLIDE # 1
ĐỌC SLIDE

GIẢI THÍCH
Phát triển tình cảm, kĩ năng xã hội là tiền đề quan trọng cho việc học và phát
triển tồn diện của trẻ. Các năng lực tình cảm và xã hội có mối quan hệ chặt chẽ
với kết quả học tập và phát triển của trẻ. Đó là nền tảng vững chắc cho sự phát
triển nhận thức ở trẻ em cũng như khả năng tham gia hiệu quả vào các cơng việc
nhóm hay trách nhiệm của trẻ với xã hội. Khi trẻ có ý thức rõ ràng và tích cực về
bản thân mình, trẻ tự chủ và tự tin hơn thì trẻ sẽ biết quan tâm đến người khác
trong giao tiếp, biết thơng cảm và tơn trọng.
Nếu trẻ khơng đạt được sự phát triển tình cảm và kĩ năng xã hội tối thiểu vào
khoảng 6 tuổi trẻ có thể gặp nhiều khó khăn trong cuộc sống sau này.
Kết quả khảo sát về sự sẵn sàng đi học của trẻ 5 tuổi (EDI) năm học 2011- 2012
cho thấy có hơn một nửa số trẻ bị thiếu hụt ít nhất một lĩnh vực phát triển hoặc
có nguy cơ bị thiếu hụt một lĩnh vực phát triển, trong đó, kỹ năng xúc cảm – xã
hội của trẻ đạt thấp, tỉ lệ % trẻ bị thiếu hụt và nguy cơ bị thiếu hụt còn cao.
Chính vì vậy, trong đợt tập huấn này chúng ta sẽ cùng nhau chia sẻ với nhau giáo
viên cần làm gì và làm cách nào để hỗ trợ trẻ phát triển tốt về mặt tình cảm, kĩ
năng xã hội.
7
Giáo dục phát triển tình cảm và kó năng xã hội
GIẢI THÍCH
Bây giờ chúng ta sẽ xem xét các mục tiêu của mơ đun này.

CHIẾU SLIDE # 2 Mục tiêu.
ĐỌC SLIDE
GIẢI THÍCH
Trong mơ đun này, chúng ta sẽ thảo luận những vấn đề sau.

CHIẾU SLIDE # 3 Nội dung chính.
ĐỌC SLIDE

Giáo dục phát triển tình cảm và kó năng xã hội
8
2. PHÁT TRIỂN TÌNH CẢM, KĨ NĂNG XÃ HỘI VÀ TẦM QUAN
TRỌNG ĐỐI VỚI SỰ PHÁT TRIỂN NHÂN CÁCH CỦA TRẺ
2.1. PHÁT TRIỂN TÌNH CẢM
GIẢI THÍCH
Bây giờ chúng ta tập trung thảo luận về phát triển tình cảm.

CHIẾU SLIDE # 4 Phát triển tình cảm, kỹ năng xã hội.
ĐỌC SLIDE
GIẢI THÍCH
Nhớ rằng, tình cảm liên quan tới cảm xúc của chúng ta.
Hãy chia sẻ ý kiến của các bạn với mọi người cùng bàn.
Các anh/chị hãy cử một người làm thư ký và viết lại các ý kiến. Sau đó tơi sẽ u
cầu thư ký chia sẻ các ý kiến này với các nhóm còn lại.
9
Giáo dục phát triển tình cảm và kó năng xã hội
HỎI
Anh/chị định nghĩa phát triển tình cảm như thế nào? Ý kiến của các anh/chị ra
sao?
KHUYẾN KHÍCH và GHI NHẬN các ý kiến.
VIẾT các ý kiến lên bảng.
Ví dụ
- Tình cảm là thái độ thể hiện cảm xúc của con người đối với sự vật, sự việc có liên
quan đến nhu cầu và động cơ của họ.
- Nhận biết và thể hiện cảm xúc và tình cảm với người khác
- Nhận biết, hiểu và phản ứng lại tình cảm của người khác

- Phát triển khả năng hiểu biết và điều tiết cảm xúc
-
Thể hiện và cho thấy những cảm xúc tự thân phù hợp với mơi trường xung
quanh
NĨI
Chúng ta hãy xem câu trả lời của anh/chị giống thế nào với các định nghĩa được
đưa ra trong slide.
Giáo dục phát triển tình cảm và kó năng xã hội
10

CHIẾU SLIDE # 5 Phát triển tình cảm.
ĐỌC SLIDE
CHIẾU SLIDE # 6 Phát triển tình cảm.
ĐỌC SLIDE
11
Giáo dục phát triển tình cảm và kó năng xã hội
GIẢI THÍCH
Có 7 cảm xúc cơ bản của con người.
HỎI
Anh/chị hãy kể tên những cảm xúc đó.
KHUYẾN KHÍCH từng người trả lời
VIẾT lên bảng ý kiến của người tham gia
Ví dụ
xem slide
CHIẾU SLIDE # 7 Các cảm xúc cơ bản.
ĐỌC SLIDE
GIẢI THÍCH
Chúng ta thường có thể nhận biết/ cảm nhận được cảm xúc của người khác khi chúng
ta giao tiếp với người đó và bằng cách nhìn vào gương mặt, và đặc biệt là ta nhìn vào
gương mặt của trẻ em, nếu trẻ đang thể hiện một trong những cảm xúc này.

Giáo dục phát triển tình cảm và kó năng xã hội
12

CHIẾU SLIDE # 8 Cảm xúc xã hội.
ĐỌC SLIDE
HỎI
Anh/chị hãy kể tên những cảm xúc này.
KHUYẾN KHÍCH và GHI NHẬN các ý kiến.
VIẾT
(Bổ sung/ sửa chữa theo ý kiến của người tham gia)
Ví dụ
- Xấu hổ
- Bối rối
- Ghen tỵ
- Tự hào
- Thất vọng
13
Giáo dục phát triển tình cảm và kó năng xã hội

CHIẾU SLIDE # 9 Trải nghiệm của bản thân.
ĐỌC SLIDE
HỎI
Ai muốn chia sẻ trải nghiệm của bản thân khi bạn cảm thấy sợ hãi trong thời
gian bạn đi học?
KHUYẾN KHÍCH và GHI NHẬN các ý kiến
HỎI
Ai muốn chia sẻ trải nghiệm của bản thân khi bạn cảm thấy vui vẻ/ hạnh phúc
trong thời gian anh/chị
đi học?
KHUYẾN KHÍCH và GHI NHẬN các ý kiến.

HỎI
Ai muốn chia sẻ trải nghiệm của bản thân khi bạn cảm thấy bối rối/xấu hổ trong
thời gian anh/chị
đi học?
KHUYẾN KHÍCH và GHI NHẬN các ý kiến.
NĨI
Cảm ơn mọi người vì đã chia sẻ các trải nghiệm của bản thân. Nhiều trải nghiệm
tiêu cực đều đã xảy ra với chúng ta, với các cơ giáo.
Giáo dục phát triển tình cảm và kó năng xã hội
14
CHIẾU SLIDE # 10 Thơng điệp.
ĐỌC SLIDE
2.2. PHÁT TRIỂN KĨ NĂNG XÃ HỘI
GIẢI THÍCH
Phát triển tình cảm liên quan chặt chẽ tới phát triển các kĩ năng xã hội.
Bây giờ chúng ta sẽ tập trung vào vấn đề phát triển kĩ năng xã hội.
GIẢI THÍCH
Hãy nhớ là nếu tình cảm liên quan đến cảm xúc của chúng ta, thì kỹ năng xã hội
liên quan đến thế giới xã hội.
Chọn một đại diện phát biểu trước lớp.
15
Giáo dục phát triển tình cảm và kó năng xã hội

CHIẾU SLIDE # 11 Phát triển kĩ năng xã hội.
ĐỌC SLIDE
HỎI
Anh/chị định nghĩa phát triển kĩ năng xã hội là gì? Anh/chị có những ý kiến như
thế nào?
VIẾT các ý kiến đúng lên bảng.
Ví dụ

- Phát triển kỹ năng thích ứng và duy trì các mối quan hệ xã hội
- Trẻ nhận biết vị trí của mình trong gia đình, lớp học
- Hiểu về vai trò và trách nhiệm của mình
- Hiểu và tn theo những quy tắc xã hội
- Biết thể hiện hành vi phù hợp với người khác
- Biết cách kết bạn
- Biết làm thế nào để tương tác với người khác
- Có trách nhiệm với mơi trường xã hội, trách nhiệm của bản thân đối với xã hội
(quan tâm đến mơi trường).
NĨI
Chúng ta hãy cùng xem các câu trả lời của các anh/chị cho định nghĩa này giống
nhau như thế nào trên slide này.
Giáo dục phát triển tình cảm và kó năng xã hội
16
CHIẾU SLIDE # 12 Phát triển kỹ năng xã hội.
ĐỌC SLIDE
GIẢI THÍCH
Khi trẻ hiểu được các quy tắc xã hội cũng như có thể điều chỉnh và kiểm sốt hành
vi của mình, trẻ có thể hành xử đúng đắn trong các tình huống khác nhau.
GIẢI THÍCH
Các kĩ năng xã hội giúp chúng ta được những người khác chấp nhận và là một
phần trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta.
17
Giáo dục phát triển tình cảm và kó năng xã hội
CHIẾU SLIDE # 13 Các kĩ năng xã hội.
ĐỌC SLIDE
KHUYẾN KHÍCH và GHI NHẬN các ý kiến.
VIẾT
Ví dụ
- Chia sẻ - Chờ đến lượt

- Giúp đỡ - Tham gia họat động nhóm
- Hợp tác - Giải quyết xung đột
- Đồng cảm - Chia sẻ ý tưởng
- Thỏa thuận - Tự đánh giá
- Biểu lộ ý tưởng - Tn thủ theo các chỉ dẫn
- Cảm nhận được người khác tốt (nhiệt tình) - Giúp đỡ người khác
- Lắng nghe
- Nhờ người khác giúp đỡ
Giáo dục phát triển tình cảm và kó năng xã hội
18

CHIẾU SLIDE # 14 Thơng điệp.
ĐỌC SLIDE
CHIẾU SLIDE # 15 Phát triển kỹ năng xã hội
ĐỌC SLIDE
19
Giáo dục phát triển tình cảm và kó năng xã hội
HỎI
Phát triển kỹ năng xã hội và tình cảm liên quan chặt chẽ với sự phát triển nhận
thức và học tập của trẻ như thế nào?
KHUYẾN KHÍCH và GHI NHẬN cá nhân trả lời
Ví dụ
Xem slide
[ĐỌC một số câu trả lời trên bảng]
GIẢI THÍCH
Sự phát triển đầy đủ về tình cảm, kỹ năng xã hội hỗ trợ việc học của trẻ như thế
nào?
CHIẾU SLIDE # 16 Sự phát triển đầy đủ về tình cảm, các kỹ năng xã hội hỗ trợ việc
học của trẻ như thế nào?
ĐỌC SLIDE

3.1 Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển tình cảm, kĩ năng xã hội
21
Giáo dục phát triển tình cảm và kó năng xã hội
CHIẾU SLIDE # 18 Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển tình cảm, kỹ năng
xã hội.
ĐỌC SLIDE
GIẢI THÍCH
Như các anh/chị
có thể thấy, các yếu tố có liên quan đến sự phát triển tình cảm,
kĩ năng xã hội như: các yếu tố chủ quan như là sức khỏe, mức độ phát triển của
trẻ; các yếu tố khách quan như: xã hội, mơi trường văn hóa xã hội bao gồm cả
trường học.
Các mối quan hệ với người khác rất quan trọng đối với sự phát triển tình cảm, kĩ
năng xã hội của trẻ và vì vậy chúng ta nên tạo bầu khơng khí ấm áp, thân thiện
trong lớp học.
Giáo dục phát triển tình cảm và kó năng xã hội
22
CHIẾU SLIDE # 19 Thảo luận nhóm.
ĐỌC SLIDE
KHUYẾN KHÍCH và GHI NHẬN các ý kiến.
VIẾT các ý kiến lên bảng
Ví dụ:
- Giáo viên ít chú ý tới trẻ
- Trẻ có khó khăn về ngơn ngữ
- Bố mẹ ở nhà khơng hay trò chuyện hoặc khơng chơi với trẻ
- Trẻ xem phim, chơi game bạo lực
- Giáo viên chưa biết cách hỗ trợ trẻ
- Người lớn khơng làm gương cho trẻ
3.2 KẾT QUẢ EDI
GIẢI THÍCH

Tiếp theo chúng ta sẽ tìm hiểu kết quả “Đánh giá trẻ thơ Việt Nam” (EDI), trong
đó có kết quả về phát triển tình cảm và năng lực xã hội.
23
Giáo dục phát triển tình cảm và kó năng xã hội
Slide tiếp theo cho thấy phát triển tình cảm, xã hội được định nghĩa như thế nào
trong kết quả EDI.
CHIẾU SLIDE # 20 Phát triển tình cảm, kỹ năng xã hội trong EDI.
ĐỌC SLIDE
CHIẾU SLIDE # 21 Phát triển tình cảm, kỹ năng xã hội trong EDI.
ĐỌC SLIDE
GIẢI THÍCH
Slide tiếp theo cho thấy kết quả EDI và trẻ bị thiếu hụt hoặc có nguy cơ bị thiếu hụt.
Giáo dục phát triển tình cảm và kó năng xã hội
24
CHIẾU SLIDE # 22 Tỷ lệ % về sự thiếu hụt của trẻ phân theo 4 mức độ trong từng
lĩnh vực.
ĐỌC SLIDE
GIẢI THÍCH
Các anh/chị có thể thấy trong bảng này có khoảng 25% trẻ bị thiếu hụt hoặc có
nguy cơ bị thiếu hụt trong cả hai lĩnh vực EDI.
CHIẾU SLIDE # 23 Tỉ lệ % thiếu hụt của 5 lĩnh vực theo vùng.
ĐỌC SLIDE
25
Giáo dục phát triển tình cảm và kó năng xã hội
GIẢI THÍCH
Kết quả điều tra thể hiện qua biểu đồ trên cũng cho thấy tỉ lệ trẻ bị thiếu hụt về
tình cảm và xã hội ở vùng Tây Ngun có xu hướng cao hơn những vùng khác.
CHIẾU SLIDE # 24 Tỉ lệ trẻ bị thiếu hụt ở 5 lĩnh vực theo giới.
ĐỌC SLIDE
GIẢI THÍCH

Kết quả EDI cũng cho thấy tỉ lệ trẻ trai bị thiếu hụt cao hơn trẻ gái ở cả 5 lĩnh vực,
trong đó có lĩnh vực tình cảm, xã hội.
Điều này cũng giống với các kết quả nghiên cứu quốc tế rằng trẻ trai ln dễ bị
thiếu hụt hơn trẻ gái về phát triển tình cảm, xã hội khi bắt đầu đi học.
HỎI
Với tư cách là giáo viên những kết quả EDI cho ta thấy điều gì? Chúng ta nên
làm gì?
KHUYẾN KHÍCH và GHI NHẬN câu trả lời
Ví dụ
- Cần hỗ trợ phát triển kỹ năng tình cảm xã hội cho mọi trẻ
- Quan tâm hỗ trợ phát triển kỹ năng tình cảm xã hội cho trẻ trai