CHƯƠNG 3 PHÂN TÍCH HỆ THỐNG HƯỚNG CẤU TRÚC

CHƯƠNG 3: PHÂN TÍCH HỆ
THỐNG HƯỚNG CẤU TRÚC
TH.S HỒ THANH TRÍ
MỤC TIÊU
Sau khi học chương này người học có thể:
•
Về kiến thức:
–
Trình bày được các công việc cần thực hiện trong
phân tích hệ thống thông tin
–
Áp dụng được sơ đồ phân rã chức năng, sơ đồ dòng
dữ liệu, từ điển dữ liệu trong phân tích một hệ
thống thông tin cụ thể.
–
Đặc tả được quá trình và quyết định có cấu trúc
bằng tiếng Anh có cấu trúc, cây quyết định, bảng
quyết định
NỘI DUNG CHÍNH
1.Sơ đồ phân rã chức năng (Functional Decomposition
Diagram -FDD)
2.Sơ đồ luồng dữ liệu (Data Flow Diagram -DFD)
3.Từ điển dữ liệu (Data Dictionary)
4.Đặc tả quá trình và quyết định có cấu trúc
TÀI LIỆU HỌC TẬP
1.SƠ ĐỒ PHÂN RÃ CHỨC NĂNG
(FDD)
CÁC CHỦ ĐỀ CHÍNH
•
Phân rã chức năng là gì?
•

Tại sao sử dụng phân rã chức năng?
•
Khi nào sử dụng phân rã chức năng?
•
Làm thế nào để thực hiện phân rã chức năng?
•
Một mẫu sơ đồ phân rã chức năng -bước 1
•
Một mẫu sơ đồ phân rã chức năng -bước 2
•
Một mẫu sơ đồ phân rã chức năng -bước 3
•
Mức độ nào để phân rã chức năng?
•
Phương pháp Top – down và Bottom – up.
PHÂN RÃ CHỨC NĂNG LÀ GÌ?
•
Phân rã là quá trình bắt đầu ở một mức độ cao và phân chia
các thực thể thành nhỏ hơn và các bộ phận nhỏ hơn có liên
quan.
•
Phân rã chức năng là một kỹ thuật phân tích nghiệp vụ để
phá vỡ một "hoạt động nghiệpvụ” (business operation)vào
các thành phần chức năng.
•
Sơ đồ phân rã chức năng (FDD) cho thấy một tổ chức thứ
bậc của các chức năng nghiệp vụ bao gồm các hoạt động
nghiệp vụ. Nó không hiển thị chuỗi các sự kiện.
•
FDD là khác biệt với một sơ đồ luồng xửl ý (PFD-process

flow diagram), trong đó cho thấy trình tự của các sự kiện
của một hoạt động nghiệp vụ hoặc chức năng.
TẠI SAO SỬ DỤNG PHÂN RÃ CHỨC NĂNG
•
Mục đích chính của sự phân rã chức năng là để phá vỡ hoạt
động kinh doanh hoặc chức năng lớn hoặc phức tạp thành nhỏ
hơn và những phần dễ quản lý hơn. Vì vậy, tạo điều kiện cho
sự hiểu biết về hoạt động nghiệpvụ hoặc chức năng và do đó
là một công cụ hữu ích trong việc tiến hành phân tích và thiết
kế.
•
Phân rã chức năng được sử dụng trong việc xác định các yêu
cầu chức năng của một giải pháp và trong việc xác định
những điều này trong tài liệu các yêu cầu chức năng
•
Một chức năng lớn hoặc phức tạp dễ hiểu hơn khi được chia
nhỏ bằng cách sử dụng phân rã chức năng.
•
Phân rã chức năng có thể được sử dụng để chia nhỏ hoạt động
nghiệp vụlớn hay phức tạp thành các thành phần nhỏ hơn
trước khi phát triển các sơ đồ luồng xử lý.
KHI NÀO SỬ DỤNG PHÂN RÃ CHỨC NĂNG
•
Phân rã chức năng được sử dụng phổ biến nhất
trong giai đoạn phân tích của một dự án để tạo ra
các sơ đồ phân rã chức năng như là một phần của
tài liệu các yêu cầu chức năng.
•
Nó cũng có thể được sử dụng trong các giai đoạn
lập kế hoạch, phân tích và thiết kế của một dự án để

giúp làm rõ hoạt động nghiệp vụ .
LÀM THẾ NÀO ĐỂ THỰC HIỆN PHÂN RÃ
CHỨC NĂNG
•
Tổ chức một cuộc họp với các chuyên gia, những người quản
lý và làm việc với những hoạt động nghiệp vụ.
•
Xác định và đặt tên cho hoạt động nghiệp vụ được phân rã
•
Đối với mỗi hoạt động nghiệp vụ, bắt đầu từ cấp cao nhất và
hỏi: “Hoạt động nghiệp vụ này bao gồm những gì?”.Vẽ các
thành phần ở cấp độ đầu tiên.
•
Phân rã các thành phần cấp độ đầu tiên với chức năng của
mình và tiếp tục phân rã đến mức thấp hơn cho đến khi đạt
được đủ mức độ chi tiết.
•
Vẽ bằng tay phân rã chức năng ban đầu trước các chuyên gia,
để họ xác nhận các thành phần.
•
Hỏi các câu hỏi để xác định mục đích của từng chức năng và
ghi lại thông tin này.
•
Kiểm tra cho sự đầy đủ:

Toàn bộ hoạt động nghiệp vụ đại diện?

Có phải tất cả các thành phần được hiển thị?

Các kết nối giữa các thành phần chính xác không?

•Tinh chỉnh là cần thiết.

Xem xét với các chuyên gia

Làm một kết thúc để kết thúc việc đi qua các hoạt động
nghiệp vụ, kiểm tra từng chức năng để xác nhận rằng nó là
chính xác.

Hãy hỏi nếu có bất kỳ lĩnh vực khác của hoạt động nghiệp vụ
đã không được bao gồm.
LÀM THẾ NÀO ĐỂ THỰC HIỆN PHÂN RÃ
CHỨC NĂNG
MỘT MẪU SƠ ĐỒ PHÂN RÃ CHỨC NĂNG –
BƯỚC 1
Hoạt động kinh doanh này là gì? Vẽ ra cấp cao nhất
Course
Administration
Course
Administration
•
Hoạt động nghiệp vụ này bao gồm những gì?
•
Vẽ ra những hộp mức độ đầu tiên.
•
Lưu ý rằng các hộp cấp độ đầu tiên được cố tình đặt trong ví
dụ để nhấn mạnh rằng các sơ đồ phân rã chức năng không có
ngụ ý trình tự các sự kiện (tức là từ trái sang phải) bởi các vị
trí tương đối của các thành phần.
MỘT MẪU SƠ ĐỒ PHÂN RÃ CHỨC NĂNG –
BƯỚC 2

Course
Administration
Course
Administration
Course
Enrolment
Course
Enrolment
Course
Completion
Course
Completion
Course
Attendance
Course
Attendance
•
Đối với mỗi hộp cấp độ đầu tiên yêu cầu:

Chức năng này bao gồm những gì?

Vẽ hộp cấp độ tiếp theo. Lặp lại cho các cấp tiếp theo khicóyêu
cầu.
MỘT MẪU SƠ ĐỒ PHÂN RÃ CHỨC NĂNG –
BƯỚC 3
Course
Administration
Course
Administration
Course

Enrolment
Course
Enrolment
Course
Completion
Course
Completion
Course
Attendance
Course
Attendance
Course
Application
Course
Application
Course
Payment
Course
Payment
Course
Assessment
Course
Assessment
Course
Certification
Course
Certification
SƠ ĐỒ PHÂN RÃ CHỨC NĂNG:
QUẢN LÝ THƯ VIỆN
Phương pháp top-down


Ý tưởng:
•
Từ các xử lý được tiếp cận tổng quan về hệ
thống, lặp và phân rã thành các xử lý chi tiết áp
dụng các luật trên xuống
•
Chuẩn mực phân rã phổ biến là tính độc lập. Các
xử lý được phân rã liên kết với nhau càng ít càng
tốt.
Ý tưởng: Xác định tất cả các xử lý chi tiết trong
một phạm vi xác định của hệ thống hoặc toàn bộ
hệ thống và liên kết lại tạo thành lược đồ xử lý.
Phương pháp Bottom - up
ÁP DỤNG
Để xây dựng được mô hình phân cấp các chức năng của hệ
thống quản lý thông tin thư viện, tôi có sử dụng kết hợp cả hai
phương pháp bottom-up và phương pháp topdown. Áp dụng
cụ thể vào hệ thống quản lý thông tin thư viện, ta sẽ làm lần
lượt các bước (có áp dụng hai phương pháp trên) như sau:
•
Sử dụng phương pháp top-down để tìm kiếm những chức
năng chi tiết được nêu trong phân mô tả quy trình nghiệp vụ
của hệ thống.
•
Sử dụng phương pháp bottom-up để góm nhóm các chức
năng chi tiết được liệt kê ở trên thành các chức năng ở mức
cao hơn.
•
Thực hiện kết hợp việc giản lược hóa từ ngữ đến khi thu được

chức năng của toàn bộ hệ thống.
GIAI ĐOẠN 1: SỬ DỤNG PP TOP- DOWN
TÌM KIẾM CHỨC NĂNG CHI TIẾT
Để tìm kiếm chức năng chi tiết từ bản mô tả quy trình nghiệp vụ ta thực
hiện đầy đủ theo 5 bước như dưới đây:
•
Bước 1: Gạch chân các động từ và bổ ngữ liên quan đến công việc của
hệ thống (những chức năng chi tiết sẽ được mô tả thông qua các động
từ và bổ ngữ này).
•
Bước 2: Từ danh sách các động từ và bổ ngữ thu được ở bước 1 ta tìm
và loại bỏ những chức năng trùng lặp hay những cụm không phải là
chức năng của hệ thống.
•
Bước 3: Từ danh sách thu được ở bước 2, gom nhóm những chức
năng nào đơn giản do một người thực hiện lại.
•
Bước 4: Trong danh sách thu được từ bước 3, loại các chức năng
không có ý nghĩa với hệ thống.
•
Bước 5: Chỉnh sửa lại các chức năng được chọn sau bước 4 cho hợp
lý.
Gạch chân các động từ và bổ ngữ có được từ quy trình
nghiệp vụ của hệ thống:
•
Khi có yêu cầu về cập nhật thêm đầu sách, số
lượng sách từ Phòng Đào tạo, văn phòng Khoa, Bộ
môn trong trường, bộ phận BDMT sẽ đưa những yêu
cầu cập nhật đó vào danh sách các yêu cầu để phục
vụ cho công tác bổ sung, cập nhật của bộ phận

CNSX. Tùy theo mức độ ưu tiên của mỗi loại yêu cầu,
hoặc hoàn cảnh của mỗi yêu cầu, bộ phận CNSX sẽ
lập được kế hoạch bổ sung thêm đầu sách hay số
lượng sách trong thư viện. Thông thường các yêu cầu
này sẽ rơi nhiều vào các thời điểm như đầu một học kỳ
ở trường.
KẾT QUẢ THU ĐƯỢC TỪ BƯỚC 1
•
(1) Thêm yêu cầu bổ sung đầu sách
•
(2) Lên danh sách sách đặt mua
•
(3) Thống kê tình hình hiện trạng các đầu sách
•
(4) Tìm kiếm đầu sách
•
(5) Lập kế hoạch bổ sung đầu sách
•
(6) Cập nhật thông tin đầu sách
•
(7) Ghi nhận vị trí đầu sách trên giá
•
(8) Xóa thẻ bạn đọc hết hạn
•
(9) Cập nhật thông tin đầu sách
•
(10) Cập nhật, gia hạn thẻ bạn đọc
•
(11) Thống kê yêu cầu cập nhật sách
•

(12) Ghi nhận thông tin sách mượn
•
(13) Phân loại thông tin đầu sách theo biên mục
•
(14) Ghi nhận thông tin sách trả
•
(15) Kiểm tra tình trạng hiện tại của đầu sách
•
(16) In hóa đơn yêu cầu đền sách
•
(17) Tìm kiếm bạn đọc
•
(18) Phân loại sách theo kho
•
(19) Xử lý tài liệu quá hạn, hư hỏng
•
(20) Nhập từ khóa tìm kiếm của tài liệu
•
(21) Tạo yêu cầu đặt in/mua tài liệu
•
(22) Báo cáo
•
(23) Thống kê
BƯỚC 3: GOM NHÓM CHỨC
NĂNG
Gom nhóm các chức năng trùng lặp hoặc các chức năng có thể
khái quát hóa lại được ta có kết quả dưới đây:
•
(1)  (1)
•

(2) + (5)  (2)
•
(4)  (4)
•
(6) + (7) + (9) + (13) + (18) + (20)  (6)
•
(8)  (8)
•
(10)
•
(12)
•
(14)
•
(16)
•
(17)
•
(19)
•
(21)
•
(22)
•
(23) + (3) + (11) + (15)  (23)
Sửa đổi thay thế các từ ngữ cho phù hợp ta thu được kết quả cuối cùng là
danh sách các chức năng chi tiết như sau:
•
Thêm yêu cầu bổ sung tài liệu
•

Lên danh sách tài liệu đặt mua
•
Tìm kiếm tài liệu
•
Cập nhật thông tin tài liệu
•
Xóa thẻ bạn đọc hết hạn
•
Cập nhật, gia hạn thẻ bạn đọc
•
Ghi nhận thông tin tài liệu được mượn
•
Ghi nhận thông tin tài liệu được trả
•
In hóa đơn yêu cầu đền tài liệu
•
Tìm kiếm thông tin bạn đọc
•
Xử lý tài liệu quá hạn, hư hỏng
•
Tạo yêu cầu đặt in/mua tài liệu
•
Báo cáo
•
Thống kê
GIAI ĐOẠN 2: SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP
BOTTOM -UP
Sử dụng phương pháp bottom-up để gom nhóm các
chức năng chi tiết thành các chức năng ở mức cao
hơn. Sau khi làm công đoạn gom nhóm các chức năng

nhỏ được liệt kê trong giai đoạn 1, ta sẽ thu được các
chức năng ở mức cao hơn như sau:
•
Đặt mua/Bổ sung tài liệu.
•
Quản lý tài liệu.
•
Quản lý bạn đọc.
•
Quản lý mượn trả.
•
Báo cáo và thống kê.
Lập bảng và gom các chức năng chi tiết nhỏ theo từng những
chức năng lớn ở trên ta có thể có cái nhìn rõ ràng hơn tập hợp
các chức năng của hệ thống:
Thêm yêu cầu bổ sung tài liệu
Đặt mua/bổ sung tài
liệu
QUẢN
LÝ
THƯ
VIỆN
Lên danh sách tài liệu đặt mua
Tạo yêu cầu đặt in/mua tài liệu
Tìm kiếm tài liệu
Quản lý tài liệu
Cập nhật thông tin tài liệu
Xử lý tài liệu quá hạn, hư hỏng
Tìm kiếm thông tin bạn đọc
Quản lý bạn đọc

Cập nhật thẻ bạn đọc
Xóa thẻ bạn đọc
Ghi nhận thông tin tài liêu được mượn
Quản lý mượn trả
Ghi nhận thông tin tài liệu được trả
In hóa đơn yêu cầu đền tài liệu
Báo cáo
Báo cáo & thống kê
Thống kê