Tính hợp lý của việc thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện hiện nay ở Việt Nam

Website: Email : Tel : 0918.775.368
Lời mở đầu
Chính sách bảo hiểm xã hội (BHXH) là nền tảng cơ bản an sinh xã hội
của mỗi quốc gia. Ở nước ta, BHXH đã được thực hiện ngay từ những ngày
đầu thành lập nước. Từ đó đến nay chính sách BHXH không ngừng được sửa
đổi, bổ sung cho phù hợp với từng thời kỳ phát triển của đất nước.
Bảo hiểm xã hội là việc tạo ra nguồn thu nhập thay thế trong trường
hợp nguồn thu nhập bình thường bị gián đoạn đột ngột hoặc mất hẳn, bảo vệ
cho những người lao động làm công ăn lương trong xã hội. Trong các cơ chế
chủ yếu của hệ thống an sinh xã hội, bảo hiểm xã hội là trụ cột quan trọng
nhất.
Ðể thực hiện hiệu quả chính sách BHXH theo cơ chế mới, ngày 16-2-
1995, Chính phủ đã thành lập BHXH Việt Nam với chức năng, nhiệm vụ
chính là giải quyết chế độ chính sách, tổ chức thu, chi BHXH; bảo toàn, đầu
tư tăng trưởng Quỹ BHXH. 15 năm qua, BHXH Việt Nam đã không ngừng
phát triển, đạt được những kết quả tích cực trên các lĩnh vực hoạt động. Phạm
vi, số lượng đối tượng tham gia các loại hình BHXH, BHYT bắt buộc đã từng
bước được mở rộng đến mọi người lao động ở các thành phần kinh tế, loại
hình BHYT tự nguyện đã được thực hiện tiến tới BHYT cho toàn dân; Loại
hình Bảo hiểm thất nghiệp cũng đã được triển khai. Thực tế mấy năm gần đây
cho thấy, đối tượng tham gia BHXH, BHYT đã tăng rất nhanh. Năm 1996 đối
tượng tham gia BHXH bắt buộc là 2,85 triệu người, đến năm 2009 là
9.103.039 người. Năm 1999 số người tham gia BHYT đạt 13% dân số cả
nước thì năm 2009 là 53,3 triệu người, chiếm 62% dân số. Ðiều đó minh
chứng cho hướng đi đúng đắn, phù hợp xu thế phát triển của đất nước, cũng
như nguyện vọng của nhân dân cả nước. Công tác thu, chi BHXH, BHYT và
quản lý, bảo tồn quỹ BHXH, BHYT cũng đạt được những tiến bộ rõ rệt, nhất
là việc giải quyết kịp thời, đúng chế độ, chính sách cho người lao động và
nhân dân khi tham gia, thụ hưởng BHXH, BHYT.
1
Website: Email : Tel : 0918.775.368

Kết cấu bài viết gồm:
CHƯƠNG I: TỔNG QUAN
1. Bảo hiểm xã hội tự nguyện (BHXHTN) trong đời sống
2. Tính hợp lý của BHXHTN
CHƯƠNG II: ĐÁNH GIÁ VÀ GIẢI PHÁP
1- Hạn chế của BHXHTN
2- Những tồn tại cần khắc phục
2
Website: Email : Tel : 0918.775.368
CHƯƠNG I: TỔNG QUAN
1. Bảo hiểm xã hội tự nguyện (BHXHTN) trong đời sống
BHXH tự nguyện là một phần trong lộ trình thực hiện chính sách của
Đảng và Nhà nước ta về chăm lo an sinh xã hội cho nhân dân. Riêng về
BHXH-BHYT, lộ trình đó bao gồm thực hiện BHXH bắt buộc, BHXH tự
nguyện, BHYT bắt buộc, BHYT tự nguyện và BH thất nghiệp. Trong những
năm trước, do điều kiện thực tế chung của đất nước, nên chỉ mới thực hiện
BHXH bắt buộc cho người lao động có hưởng tiền lương, tiền công trên cơ sở
hợp đồng lao động. Nay nền kinh tế trong nước liên tục phát triển ở mức cao,
đồng nghĩa với thu nhập của người dân đã khá hơn, thì đã đến lúc cần triển
khai thực hiện BHXH tự nguyện. Mặt khác, tiến trình hòa nhập kinh tế quốc
tế và trong kinh tế thị trường, việc thực hiện rộng rãi BHXH sẽ làm giảm bớt
phân hóa xã hội..
BHXHTN được thực hiện trên cơ sở tự nguyện.Theo quy định, các chế
độ BHXHTN gồm hưu trí, tử tuất áp dụng cho 6 đối tượng tham gia, các đối
tượng này phải là công dân Việt Nam trong độ tuổi lao động, không thuộc
diện áp dụng của pháp luật về bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc.
BHXHTN thực hiện trên cơ sở tự nguyện của người tham gia. Người
tham gia BHXHTN được lựa chọn mức đóng và phương thức đóng phù hợp
với thu nhập của mình. Mức đóng này tính trên cơ sở mức thu nhập tháng
đóng bảo hiểm xã hội nhưng thấp nhất bằng mức lương tối thiểu chung và cao

nhất bằng 20 tháng lương tối thiểu chung.
Người vừa có thời gian đóng BHXH bắt buộc vừa có thời gian đóng
BHXHTN được hưởng chế độ hưu trí, tử tuất trên cơ sở tổng thời gian đã
đóng cả hai loại bảo hiểm nói trên.
3
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Người tham gia BHXHTN được cấp sổ BHXH, hưởng bảo hiểm y tế
khi đang hưởng lương hưu và được phép ủy quyền cho người khác nhận
lương hưu và trợ cấp BHXHTN.
2. Tính hợp lý của BHXHTN
Người tham gia BHXHTN là nam đủ 60 tuổi, nữ đủ 55 tuổi và có đủ 20
năm đóng BHXH trở lên được hưởng lương hưu. Trường hợp thời gian đóng
BHXH còn thiếu không quá 5 năm so với thời gian quy định, kể cả những
người đã có từ đủ 15 năm đóng BHXH bắt buộc trở lên mà chưa nhận BHXH
một lần có nhu cầu tham gia BHXHTN thì được đóng tiếp cho đến khi đủ 20
năm.
Mức lương hưu hằng tháng của người tham gia BHXHTN và đủ điều
kiện hưởng lương hưu nói trên được tính bằng 45% mức bình quân tiền
lương, tiền công, thu nhập tháng đóng BHXH tương ứng với 15 năm đóng
BHXH, sau đó cứ thêm mỗi năm đóng BHXH thì tính thêm 2% đối với nam
và 3% đối với nữ; mức lương tối đa là 75%.
Khi tính mức lương hưu hằng tháng đối với người có thời gian đóng
BHXH bắt buộc đủ từ 20 năm trở lên, mà mức lương hưu hằng tháng thấp
hơn mức lương tối thiểu chung tại thời điểm hưởng lương hưu thì được điều
chỉnh bằng mức lương tối thiểu chung.
Người tham gia BHXHTN được hưởng BHXH một lần khi đối tượng
là: Nam đủ 60 tuổi, nữ đủ 55 tuổi có dưới 15 năm đóng BHXH (hoặc có đủ từ
15 năm đến dưới 20 năm đóng BHXH mà không tiếp tục đóng nữa); chưa đủ
20 năm đóng BHXH mà không tiếp tục đóng nữa và có yêu cầu nhận BHXH
một lần; người tham gia BHXH ra nước ngoài định cư.

Mức hưởng BHXH một lần được tính theo số năm đã đóng BHXH, cứ
mỗi năm (đủ 12 tháng) tính bằng 1,5 tháng mức bình quân tiền lương, tiền
công, thu nhập tháng đóng BHXH.
Cũng theo Nghị định mới này, người đang hưởng lương hưu bị chết thì
trợ cấp tuất một lần có mức thấp nhất bằng 3 tháng lương hưu hiện hưởng
4
Website: Email : Tel : 0918.775.368
trước khi chết. Mức trợ cấp tử tuất cao nhất cho thân nhân của người đang
hưởng lương hưu được tính theo thời gian đã hưởng lương hưu, nếu chết
trong hai tháng đầu hưởng lương hưu thì tính bằng 48 tháng lương hưu đang
hưởng, nếu chết vào những tháng sau đó, cứ hưởng thêm 1 tháng lương hưu
thì mức trợ cấp giảm đi 0,5 tháng lương hưu.
Người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện có những quyền :
- Ðược cấp sổ BHXH;
- Nhận lương hưu hoặc trợ cấp BHXH tự nguyện đầy đủ, kịp thời, thuận tiện
theo quy định của Chính phủ;
- Hưởng BHYT khi đang hưởng lương hưu;
- Yêu cầu tổ chức BHXH cung cấp thông tin về việc đóng, quyền được hưởng
chế độ, thủ tục thực hiện BHXH;
- Khiếu nại, tố cáo với cơ quan nhà nước, cá nhân có thẩm quyền khi quyền
lợi hợp pháp của mình bị vi phạm hoặc tổ chức, cá nhân thực hiện BHXH tự
nguyện có hành vi vi phạm pháp luật về BHXH tự nguyện;
- Ủy quyền cho người khác nhận lương hưu và trợ cấp BHXH tự nguyện.
Tại kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XI ngày 29-6-2006, Quốc hội đã nghe
báo cáo và thông qua Luật BHXH. Một trong 2 chế độ mới được quy định
trong Luật là sẽ thực hiện BHXH tự nguyện. Với loại hình bảo hiểm này,
người lao động (NLĐ) hoàn toàn có thể tham gia khi đang tham gia BHXH
bắt buộc hoặc có nhu cầu được tham gia BHXH để đảm bảo cuộc sống khi
tuổi già.
Theo Bảo hiểm xã hội Việt Nam, BHXH tự nguyện được xây dựng với

đầy đủ các quyền lợi tương tự BHXH bắt buộc. Theo đó, người tham gia
BHXH tự nguyện có các chế độ hưu trí và tử tuất, có sự liên thông giữa
BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện và ngược lại, tạo điều kiện thuận lợi
cho người lao động hưởng chế độ hưu trí khi vừa có thời gian đóng BHXH
bắt buộc vừa có thời gian đóng BHXH tự nguyện. Tuy nhiên, lần đầu tiên
BHXH tự nguyện được triển khai trên diện rộng cho những NLĐ ở khu vực
5