Giáo án địa lý 10 bài 17 thổ nhưỡng quyển các nhân tố hình thành thổ nhưỡng

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
BÀI 17: THỔ NHƯỠNG QUYỂN. CÁC NHÂN TỐ HÌNH THÀNH THỔ
NHƯỠNG
1. Mục tiêu.
a. Kiến thức:
- Biết được khái niệm thổ nhưỡng (đất), thổ nhưỡng quyển. Trình bày được vai trò
của các nhân tố hình thành đất.
- Tích hợp GDMT: Thổ nhưỡng là một thành phần của môi trường, có vai trò quan
trọng đối với hoạt động sản xuất và đời sống con người. Con người trong quá trình
hoạt động sản xuất nông lâm ngư nghiệp tác động tới tính chất đất.
b. Kĩ năng:
- Tích hợp GDMT: Phân tích những tác động của con người làm biến đổi tính chất
đất, những tác động tiêu cực của con người làm ảnh hưởng tới môi trường đất. Vận
dụng một số biện pháp khắc phục suy thoái đất.
- Biết phân tích vai trò của từng nhân tố trong quá trình hình thành đất.
c. Thái độ: Hiểu được sâu sắc về đất và ý thức bảo vệ.
2. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh.
a. Giáo viên:
Một số mẫu đất, tranh ảnh về tác động của con người, bài soạn, SGK, SGV, bảng
phụ, tài liệu chuẩn kiến thức, tài liệu tích hợp.
b. Học sinh: SGK, vở ghi
3. Tiến trình dạy học.
a. Kiểm tra bài cũ - định hướng bài: ( 2 phút)
Câu hỏi: Hãy cho biết nguyên nhân tạo thành sóng biển, sóng thần. Kể một số tác
hại của sóng thần mà em biết (Nguyên nhân chủ yếu tạo ra sóng biển là gió, gió
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
càng mạnh thì sóng càng to. Ngoài ra còn do động đất núi lửa phun ngầm dưới đáy
biển, bão; còn sóng thần là động đất núi lửa phun ngầm dưới đáy biển, bão; tác hại
của sóng thần: có sức tàn phá ghê gớm, gây thiệt hại lớn về người và tài sản)
Định hướng: Đất là tư liệu sản xuất quan trọng nhất, không thể thay thế được trong
nông nghiệp. Bài học hôm nay chúng ta sẽ nghiên cứu về các đặc điểm chung của

đất và vai trò của các nhân tố trong quá trình hình thành đất - tài nguyên quý báu
mà thiên nhiên đã ban tặng cho chúng ta.
b. Nội dung bài mới.
Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung chính
Hoạt động 1: Tìm hiểu thổ nhưỡng
(HS làm việc cá nhân 11 phút)
Bước 1: GV cho HS xem mẫu đất của
địa phương, yêu cầu HS trả lời: thế
nào là thổ nhưỡng, độ phì thỏ
nhưỡng, thổ nhưỡng quyển là gì?
Bước 2: HS trả lời GV chuẩn kiến
thức yêu cầu HS ghi nhớ
* Đất được hình thành từ các chất vô
cơ và hữu cơ, do tác động của các
nhân tố tự nhiên.
* Mở rộng: Độ phì tự nhiên, độ phì
nhân tạo.
Hoạt động 2: Tìm hiểu các nhân tố
hình thành đất (HS làm việc nhóm 30
phút)
Bước 1: GV sơ qua các nhân tố hình
I. Thổ nhưỡng
- Thổ nhưỡng (đất) là lớp vật chất tơi xốp
ở bề mặt lục địa, được đặc trưng bởi độ
phì.
- Độ phì của đất: Là khả năng cung cấp
nhiệt, khí, nước các chất dinh dưỡng cần
thiết cho thực vật sinh trưởng và phát
triển.
- Thổ nhưỡng quyển là lớp vỏ chứa vật

chất tơi xốp nằm ở bề mặt lục địa, nơi tiếp
xúc với khí quyển, thạch quyển, sinh
quyển.
II. Các nhân tố hình thành đất
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
thành đất, chia nhóm
+ Nhóm 1, 2: tìm hiểu nhân tố đá mẹ,
khí hậu
+ Nhóm 3, 4: sinh vật, địa hình
+ Nhóm 5, 6: thời gian, con người
* Các nhóm trình bày ảnh hưởng của
từng nhân tố và câu hỏi SGK
Bước 2: Gọi đại diện trình bày từng
nhân tố, các nhóm khác bổ sung, giáo
viên chuẩn kiến thức.
* Câu 1 (T64): Đất hình thành từ đá
mac ma ba dơ như đá vôi và đá ba
dan có màu nâu đỏ, nhiều chất dinh
dưỡng.
* Câu 2 (T64): dựa vào hình 13.2,
14.1, 19.2 để trả lời: các kiểu khí hậu
khác nhau có đất khác nhau:
+ Khí hậu ôn đới: Đất pốtzôn, đất
đen.
+ Nhiệt đới: Feralit, phù sa.
* Câu 3( T64): SV cung cấp chất hữu
cơ, hình thành lớp mùn trong đất.
* Đất ở miền khí hậu nào già, trẻ: Ở
miền nhiệt đới, cận nhiệt già nhất, vì
quá trình hình thành của chúng không

1. Đá mẹ
Là những sản phẩm phong hóa từ đá gốc,
cung cấp chất vô cơ cho đất, quyết định
thành phần cơ giới, khoáng vật, ảnh hưởng
trực tiếp tính chất lí, hóa của đất.
2. Khí hậu
- Ảnh hưởng trực tiếp đến sự hình thành
đất thông qua nhiệt - ẩm
+ Đá gốc → bị phá hủy → đất
+ Nhiệt, ẩm ảnh hưởng đến sự hòa tan, rửa
trôi, tích tụ vật chất.
- Khí hậu ảnh hưởng gián tiếp qua tác
động: khí hậu → sinh vật → đất.
3. Sinh vật
- TV: Cung cấp vật chất hữu cơ, rễ phá
hủy đá.
- Vi sinh vật: Phân giải xác súc vật tạo mùn.
- Động vật: sống trong đất là biến đổi tính
chất đất (giun, kiến mối).
4. Địa hình
- Địa hình dốc: đất bị xói mòn, tầng phong
hóa mỏng.
- Địa hình bằng phẳng: bồi tụ là chủ yếu ,
tầng phong hóa dày.
Nhiệt, ẩm
Phong hóa
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
bị gián đoạn, ở miền cực và ôn đới trẻ
vì mới được hình thành sau thời kì
băng hà (đệ tứ) cách đây chưa đến 1,5

triệu năm.
* Tích hợp : BVMT
Thổ nhưỡng là một thành phần của tự
nhiên, có vai trò quan trọng đối với
hoạt động sản xuất và con người,
trong quá trình canh tác con người có
thể làm thay đổi tính chất đất:( tích
cực, tiêu cực)
- Tích cực: Nâng cao độ phì.
- Tiêu cực: Đốt rừng làm nương rẫy.
- Liên hệ địa phương.
- Địa hình: Ảnh hưởng đến khí hậu →
vành đai dất khác nhau theo độ cao.
5. Thời gian
- Thời gian hình thành đất là tuổi đất.
- Tuổi của đất là nhân tố biểu thị thời gian
tác động của các yếu tố hình thành đất dài
hay ngắn, còn thể hiện cường độ của các
quá trình tác động đó:
+ Vùng nhiệt đới, cận nhiệt: đất nhiều tuổi.
+ Vùng ôn đới, cực: đất ít tuổi.
6. Con người
- Hoạt động tích cực: nâng độ phì cho đất,
chống xói mòn.
- Hoạt động tiêu cực: đốt rừng làm nương
rẫy, xói mòn đất.
c. Củng cố - luyện tập (1 phút)
Nhân tố ảnh hưởng đến sự hình thành đất.
d. Hướng dẫn học sinh học ở nhà (1 phút)
Bài tập trang 65 sách giáo khoa.