Cơ chế điều chỉnh pháp luật mối quan hệ giữa nhà nước và cá nhân ở việt nam hiện nay (TT)

HC VIN CHNH TR QUC GIA H CH MINH





TRN TH THANH MAI





cơ chế điều chỉnh pháp luật mối quan hệ
giữa nh nớc v cá nhân ở việt nam hiện nay



Chuyờn ngnh : Lý lun v lch s Nh nc v phỏp lut
Mó s : 62 38 01 01




TểM TT LUN N TIN S LUT HC

H NI - 2015


Công trình đc hoàn thành ti
Hc vin Chính tr quc gia H Chí Minh



Ngi hng dn khoa hc: GS, TS Lê Minh Tâm



Phn bin 1:



Phn bin 2:




Phn bin 3:




Lun án s đc bo v trc Hi đng chm lun án cp Hc vin
hp ti Hc vin Chính tr quc gia H Chí Minh
Vào hi gi ngày tháng nm 2015

Có th tìm hiu lun án ti: Th vin Quc gia và
Th vin Hc vin Chính tr quc gia H Chí Minh



1
M U
1. Tính cp thit ca đ tài
Cá nhân và nhà nc là hai ch th đc bit có mi quan h cht ch
tng tác và ph thuc ln nhau. Trong đó, nhà nc là thit ch xã hi t
chc thc hin quyn lc công, nhà nc nhân danh xã hi bo v li ích
chung và các giá tr khách quan ph bin ca con ngi. Mi quan h
(MQH) gia nhà nc và cá nhân đc th hi
n ch yu di hình thc
QHPL. Vì vy, nghiên cu v c ch điu chnh pháp lut (CPL) MQH
gia nhà nc và cá nhân là vn đ có ý ngha quan trng trong quá trình
hoàn thin nhà nc và pháp lut nói chung.
 Vit Nam, sau gn 30 nm đi mi, ch trng xây dng NNPQ
XHCN, nn KTTT đnh hng XHCN và m rng hp tác quc t, đã
mang li nhng thay đi quan trng trong nhn thc chung c
a xã hi v cá
nhân và MQH gia nhà nc và cá nhân. Nhiu thành tu v phát trin con
ngi đã đc ghi nhn, Vit Nam là mt trong s hn 40 nc đang phát
trin đt đc nhng tin b đáng k v phát trin con ngi trong nhng
thp k gn đây. Ch s phát trin con ngi ca Vit Nam đã tng 41%
trong vòng hai thp k qua. ng thi, quá trình dân ch hoá đ
i sng xã
hi và nn kinh t th trng cng mang li nhng thay đi quan trng cho
mi cá nhân trong nhn thc v bn thân mình.

Tuy nhiên, bên cnh nhng kt qu đã đt đc, trong điu kin xây
dng nhà nc pháp quyn XHCN hin nay, c ch CPL MQH gia nhà
nc và cá nhân còn tn ti nhiu bt cp cha đáp ng đc yêu cu,
nhim v c
a quá trình đi mi "Quyn làm ch ca nhân dân  nhiu ni,
trên nhiu lnh vc còn b vi phm Tình trng quan liêu không thc s tôn
trng dân ch và thc hành dân ch còn khá nng trong mt b phn cán
b, đng viên, công chc". Bên cnh đó, trong không ít trng hp, tình
trng đòi tuyt đi hóa vai trò ca cá nhân, đ cao t do cá nhân vô chính
ph, coi nh các giá tr xã hi, nh hng không nh đn trt t, k cng
xã hi.
ng thi, quá trình hi nhp quc t hin nay mang li nhiu c hi
cho vic hoàn thin c ch CPL MQH gia nhà nc và cá nhân, nhng


2
đng thi, cng đt ra nhiu thách thc, đòi hi chúng ta phi nâng cao
nhn thc v c ch CPL MQH gia nhà nc và cá nhân. MQH gia nhà
nc và cá nhân cha đc nghiên cu mt cách c bn và toàn din. T
đó, các gii pháp gii quyt nhng vn đ bt cp liên quan đn c ch
CPL MQH gia nhà nc và cá nhân còn có biu hin lúng túng, b đng,
thiu tính tng th, khách quan và khoa hc.
Vì vy, vic nghiên cu c ch CPL MQH gia nhà nc và cá
nhân trên c s nhn thc khách quan v mi quan h này là mt vn đ có
ý ngha cp thit v mt lý lun và thc tin. ó là lý do tác gi chn vn đ
"C ch điu chnh pháp lut mi quan h gia nhà nc và cá nhân 
Vit Nam hin nay” làm lun án tin s lut hc chuyên ngành Lý lun và
lch s Nhà nc và pháp lut.
2. Mc đích và nhim v ca lun án
2.1. Mc đích ca lun án

Xây dng nhng lun c khoa hc cho vic phân tích, đánh giá quá
trình phát trin và thc trng c ch CPL MQH gia nhà nc và cá nhân
 Vit Nam. T đó, xác đnh quan đim, đ xut gii pháp nhm hoàn thin
c ch 
CPL MQH gia nhà nc và cá nhân  Vit Nam hin nay.
2.2. Nhim v ca lun án
- Phân tích khái nim cá nhân, MQH gia nhà nc và cá nhân; đc
đim ca mi quan h gia nhà nc và cá nhân.
- Phân tích khái nim, đc đim c ch CPL MQH gia nhà nc và
cá nhân; các tiêu chí đánh giá mc đ hoàn thin ca c ch CPL MQH
gia nhà nc và cá nhân; các yu t nh hng đn c ch CPL MQH
gi
a nhà nc và cá nhân.
- Phân tích qúa trình phát trin ca c ch CPL MQH gia nhà nc
và cá nhân  Vit Nam; đánh giá thành tu, hn ch ca thc trng c ch
CPL MQH gia nhà nc và cá nhân  Vit nam hin nay và rút ra nhng
nguyên nhân ca các thành tu và hn ch đó.
- Phân tích các yêu cu đt ra đi vi vic hoàn thin c ch CPL
MQH gia nhà nc và cá nhân; Phân tích các quan đim và đ xut, lun


3
chng cho h thng các gii pháp hoàn thin c ch CPL MQH gia nhà
nc và cá nhân hin nay.
3. i tng và phm vi nghiên cu ca lun án
 thc hin mc đích nghiên cu, lun án tp trung vào đi tng
nghiên cu là MQH gia nhà nc và cá nhân, c ch CPL MQH gia
nhà nc và cá nhân, trc tip là khái nim, các phng tin pháp lut c
bn trong c ch CPL MQH gi
a nhà nc và cá nhân, môi trng vn

hành. Các tiêu chí đánh giá mc đ hoàn thin ca c ch CPL MQH gia
nhà nc và cá nhân; Các yu t kinh t, chính tr, đo đc tôn giáo, truyn
thng lch s vn hoá và các quy phm xã hi tác đng đn c ch CPL
MQH gia nhà nc và cá nhân.
Lun án nghiên cu quá trình phát trin ca c ch CPL MQH gia
nhà nc và cá nhân t nm 1945 đn nay và tp trung đánh giá thc trng
c ch CPL MQH gia nhà nc và cá nhân trên c s Hin pháp nm
1992 (sa đi, b sung nm 2001).
4. C s lý lun và phng pháp nghiên cu ca lun án
Lun án đc thc hin da trên nhng nguyên lý c bn ca ch
ngha Mác - Lênin, t tng H Chí Minh, các quan đim, đng li, chính
sách ca ng và Nhà nc ta v nhà nc, pháp lut, xã h
i, vn đ con
ngi, QCN, QCD.
Da trên phng pháp lun duy vt bin chng và duy vt lch s ca
trit hc Mác - Lênin, lun án s dng các phng pháp nghiên cu c th
nh sau: Phng pháp phân tích - tng; Phng pháp h thng; Phng
pháp logic; Phng pháp lch s; Phng pháp thng kê - so sánh, Phng
pháp kt hp gia lý lun và thc tin
5. Nhng đóng góp mi ca lun án.
Lun án là công trình chuyên kho đu tiên, nghiên cu có h thng
và toàn din v c ch CPL MQH gia nhà nc và cá nhân  Vit Nam,
vi nhng đóng góp mi v mt khoa hc nh sau:
- Di góc đ chuyên ngành Lý lun và lch s Nhà nc và Pháp
lut, lun án xây dng khái nim cá nhân; khái nim MQH gia nhà nc


4
và cá nhân; khái nim c ch CPL MQH gia nhà nc và cá nhân. T
đó, lun án ch ra 4 tiêu chun đánh giá mc đ hoàn thin ca c ch

CPL MQH gia nhà nc và cá nhân và 3 yu t c bn tác đng đn c
ch CPL MQH gia nhà nc và cá nhân.
- Lun án làm rõ quá trình phát trin ca c ch CPL MQH gia nhà
nc và cá nhân  Vit Nam t nm 1945 đn nay và đánh giá thc trng c
ch CPL MQH gia nhà nc và cá nhân hin nay.
- Lun án phân tích các yêu cu đt ra trong bi cnh hin nay đi vi
vic hoàn thin c ch CPL MQH gia nhà nc và cá nhân. Trên c s
đó, ch ra ba quan đim c bn và nm nhóm gii pháp c bn hoàn thin c
ch CPL MQH gia nhà nc và cá nhân.
6. Ý ngha lý lun và thc tin ca lun án
- V lý lun: Kt qu
 nghiên cu ca lun án có đóng góp vào h
thng kin thc lý lun chung v nhà nc và pháp lut và là tài liu tham
kho có giá tr cho các nhà nghiên cu lý lun và ging dy v nhà nc và
pháp lut
- V thc tin: Kt qu nghiên cu ca lun án có ý ngha quan trng
trong quá trình hoàn thin c ch CPL MQH gia nhà nc và cá nhân
hin nay.
7. Kt cu ca lun án
Ngoài phn m đ
u và kt lun, danh mc công trình ca tác gi đã
công b và danh mc tài liu tham kho, lun án đc kt cu thành 4 chng,
12 tit.





5
Chng 1

TNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CU VÀ
NHNG VN  T RA
1.1. TÌNH HÌNH NGHIÊN CU TRONG NC
Trong qúa trình đi mi,  Vit Nam có nhiu công trình nghiên cu
liên quan đn c ch CPL MQH gia nhà nc và cá nhân. Di góc đ
nghiên cu ca đ tài, tác gi chia các công trình nghiên cu có liên quan đn
c ch CPL MQH gia nhà nc và cá nhân thành 3 nhóm: Nhóm công
trình nghiên cu v nhà nc pháp quyn (NNPQ) và xã hi công dân;
Nhóm công trình nghiên cu liên quan đn cá nhân và MQH gia nhà nc
và cá nhân; Nhóm công trình nghiên cu v c ch CPL. Trong đó, các
công trình nghiên cu v NNPQ và xã hi công dân đã làm rõ khái nim, đ
c
trng NNPQ, xã hi công dân vi tính cht là sn phm ca lch s nhân loi,
t đó, vn dng xây dng khái nim, đc trng mô hình NNPQ XHCN,
XHDS trong điu kin nc ta hin nay; Các công trình nghiên cu liên quan
đn cá nhân và MQH gia nhà nc và cá nhân đc nhiu nhà khoa hc
quan tâm nghiên cu trong quá trình đi mi va qua. Tuy nhiên, các nghiên
cu, nhìn chung ch tip cn vn đ cá nhân và MQH gia nhà nc và cá
nhân t nhng góc đ nht đnh ph
c v cho các nghiên cu ca mình v
mt vn đ hay lnh vc nht đnh ca đi sng xã hi; Các công trình
nghiên cu v c ch CPL cng chim mt s lng không nh, nhng đây
là mt vn đ khá phc tp, nên nhiu quan đim còn cha có s thng nht.
1.2. TÌNH HÌNH NGHIÊN CU  NGOÀI NC
Các công trình nghiên cu liên quan đn c ch CPL MQH gia nhà
nc và cá nhân  nc ngoài đã có mt quá trình phát trin lâu dài trong
lch s, vi mt s lng ln. Di góc đ nghiên cu ca đ tài, tác gi
chia thành hai nhóm: Nhóm các công trình nghiên cu liên quan đn MQH
gia nhà nc và cá nhân; Nhóm các công trình nghiên cu liên quan đn
c ch CPL.

Vi nhóm các công trình nghiên cu liên quan đn MQH gia nhà
nc và cá nhân, đây là mt vn đ ln, li có quá trình phát trin lâu dài, các
nghiên cu liên quan đn MQH gia nhà nc và cá nhân đc tip cn di
nhiu góc đ khác nhau, nh tip cn t vn đ ch quyn nhân dân, các giá


6
tr ca nhà nc pháp quyn, xã hi dân s, ch ngha lp hin; tip cn t
vn đ QCN, QCD.
Nhóm công trình nghiên cu v c ch CPL, đây là vn đ ch yu
đc các hc gi Liên Xô nghiên cu, th hin trong các giáo trình, sách
chuyên kho,…nhm làm rõ các ni dung khái nim, đc đim, vai trò ca
các phng tin pháp lut,… trong c ch CPL.
1.3. MT S VN  T RA CN TIP TC NGHIÊN CU
TRONG LUN ÁN
1.3.1. V lý lun
- Các khái nim cá nhân và MQH gia nhà nc và cá nhân là nhng
khái nim công c quan trng cn đc tip cn mt cách toàn din di góc
đ lý lun và lch s nhà nc và pháp lut. Nhng các công trình nghiên
cu trên cha đ cp đn hoc còn cha làm sáng t; nhn thc v cá nhân
trong khoa hc pháp lý hin nay còn cha đy đ, có phn xem nh.
- Khái nim, đc đim, ni dung c ch CPL MQH gia nhà nc
và cá nhân là nhng vn đ cha tng đc nghiên cu trong các công
trình khoa hc đã lit kê. Vì vy, lun án có trách nhim tip tc nghiên
cu, làm rõ.
- Phân tích, làm rõ các tiêu chun đánh giá mc đ hoàn thin c ch
CPL MQH gia nhà nc và cá nhân và các yu t tác đng đn c ch
CPL MQH gia nhà nc và cá nhân.
1.3.2. V thc tin
- Lun án nghiên cu làm rõ quá trình phát trin ca c ch CPL

MQH gia nhà nc và cá nhân trong lch s. Qua đó, nhn thc v nhng
đc thù trong quá trình phát trin, nhng đim mnh có th tip tc k tha,
phát trin trong c ch CPL MQH gia nhà nc và cá nhân hin nay.
- Lun án phân tích đánh giá thc trng c ch CPL MQH gia nhà
nc và cá nhân qua các thành t ca c ch CPL, ch rõ nhng bt cp,
hn ch
và nguyên nhân ca hn ch
- Lun án phân tích, làm rõ các yêu cu đt ra đi vi quá trình hoàn
thin c ch CPL MQH gia nhà nc và cá nhân
Trên c s thc trng và yêu cu đt ra vi c ch CPL MQH gia
nhà nc và cá nhân, lun án đ xut quan đim và gii pháp hoàn thin c
ch CPL MQH gia nhà nc và cá nhân  Vit nam trong nhng nm
tip theo.


7
Chng 2
C S LÝ LUN V C CH IU CHNH PHÁP LUT
MI QUAN H GIA NHÀ NC VÀ CÁ NHÂN
2.1. KHÁI NIM, C IM MI QUAN H GIA NHÀ NC
VÀ CÁ NHÂN
2.1.1. Khái nim
Nhà nc và cá nhân là hai hin tng, hai ch th đc bit, mc dù có
s khác bit v v trí, vai trò, chc nng và trách nhim xã hi, nhng gia
chúng li có MQH khách quan, gn bó và quy đnh ln nhau. Cá nhân là mt
phm trù có ni hàm rng, đc b sung phong phú thêm cùng vi s phát
trin ca nhn thc và s phát trin ca xã hi qua tng thi k c th. Cá
nhân va là cá th
ngi đc đc trng bng nhng cá tính, phm cht,
nng lc, nhu cu, li ích riêng, va là mt ch th xã hi có s nguyn đc

lp và kh nng t quyt, th hin thành ý chí, nguyn vng riêng, đòi hi
đc tôn trng và phn ánh. Trong xã hi hin đi, cá nhân tham gia các
quan h xã hi vi nhiu t cách: Cá nhân là mt con ngi có nhng phm
cht, n
ng lc, cá tính vi nhng giá tr khách quan, ph bin; Cá nhân là
công dân vi nhng quyn và ngha v pháp lý; Cá nhân là thành t hp
thành Nhân dân - Ch th ca quyn lc xã hi và quyn lc nhà nc; Cá
nhân là thành viên ca gia đình, các t chc kinh t, t chc xã hi, chính tr,
tôn giáo. Vi mi t cách đó, cá nhân có v trí, vai trò, quyn, ngha v, trách
nhim xã hi khác nhau Nhng dù vi t cách nào, dù trc tip hay gián tip
thì MQH gi
a nhà nc và cá nhân đu xut phát t nhng nhu cu khách
quan, ph bin và tng tác: Th nht, nhà nc là đi din chính thc ca
toàn xã hi, có s mnh và chc nng qun lý xã hi, cá nhân dù xut hin
vi t cách nào dù trc tip hay gián tip cng đu là đi tng qun lý ca
nhà nc. Th hai, s ra đi và tn ti ca nhà nc xut phát t
nhu cu
khách quan ca xã hi và tr thành công c đ thc hin quyn lc công
cng Th ba, nhà nc là thit ch duy nht có quyn ban hành pháp lut,
phng tin đc bit th hin ý chí chung ca xã hi.
Tóm li, MQH gia nhà nc và cá nhân là MQH có tính khách quan,
có ni dung phong phú, đa dng th hin  các quyn và ngha v ca nhà
nc và cá nhân; MQH gia nhà nc và cá nhân phn ánh s tng tác,
mt thit và ph thuc ln nhau gia nhà nc và cá nhân, đc xác lp ch
yu di hình thc các QHPL.


8
2.1.2. c đim ca mi quan h gia nhà nc và cá nhân
* Mi quan h gia nhà nc và cá nhân đc hình thành, phát trin

mt cách khách quan trong quá trình phát trin ca xã hi. S phát trin
ca nhn thc con ngi v t nhiên, xã hi và v bn thân mình là mt quá
trình. Chính khát vng v quyn đc sng, đc t do, hnh phúc, an toàn
và phát trin ca mi ngi đã thúc đy mi ngi mong mun có nhà n
c
và đi đn tha thun chung, thành lp ra nhà nc và MQH gia nhà nc
và cá nhân xut hin theo quy lut đó.
* Mi quan h gia nhà nc và cá nhân là MQH mt thit và ph
thuc ln nhau, xut phát t nhng nhu cu khách quan và ch quan, t mc
đích ca vic xác lp và điu chnh MQH gia nhà nc và cá nhân, t tính
cht, đc đim và trách nhim xã hi ca m
i ch th, gia nhà nc và cá
nhân có MQH rt mt thit và ph thuc ln nhau, đc biu hin  nhiu
ni dung và hình thc khác nhau. Vì vy, khi xem xét MQH gia nhà nc
và cá nhân phi đt nhà nc và cá nhân trong s tác đng qua li và ph
thuc ln nhau. Di góc đ hình thc pháp lý, MQH gia nhà nc và cá
nhân là MQH bình đng v quyn, ngha v và trách nhim pháp lý.
* MQH gia nhà nc và cá nhân có tính phong phú, đa dng có th
phân
đnh chúng thành nhng nhóm quan h c bn có ni dung là các quyn
và ngha v, bao gm: quan h nhà nc và cá nhân liên quan đn vic điu
chnh và thc hin quyn con ngi; quan h nhà nc và cá nhân liên quan
đn vic điu chnh và thc hin các quyn và ngha v c bn ca công dân;
quan h nhà nc và cá nhân liên quan đn vic điu chnh và thc hin ch
quyn nhân dân; quan h nhà nc và cá nhân thông qua ch th th ba là
các t chc kinh t, t chc xã hi và tôn giáo.
* MQH gia nhà nc và cá nhân đc th hin ch yu di hình
thc các QHPL vi đc thù riêng v ch th, khách th và ni dung
2.2. KHÁI NIM, NI DUNG, C IM CA C CH IU
CHNH PHÁP LUT MI QUAN H GIA NHÀ NC VÀ CÁ NHÂN

2.2.1. Khái nim c ch điu chnh pháp lut mi quan h gia
nhà nc và cá nhân
C ch CPL là mt trong nhng vn đ quan trng trong h thng
kin thc c bn ca khoa hc pháp lý. Tuy nhiên, do tính cht phc tp ca
c ch CPL, do s khác bit v cách tip cn và nhng nguyên nhân khác,
vn có nh
ng ý kin khác nhau v khái nim c ch CPL: Có quan đim
đng nht tác đng pháp lut vi điu chnh pháp lut; Có quan đim cho


9
rng CPL gm phng thc điu chnh pháp lut và phng thc điu
chnh hành vi, cha chú trng đn yu t cu thành; Có quan đim cho rng,
C ch cha đng 2 ni dung là cu trúc ca mt chnh th và phng thc
vn hành ca chnh th, t đó đnh ngha“C ch CPL là h thng các
phng tin pháp lut có MQH mt thit, tác đng qua li vi nhau trong
mt th thng nht theo mt quá trình nht đnh đ điu chnh các quan h
xã hi vi s bo đm ca nhà nc nhm đt đc mc đích xác đnh”.
Chúng tôi nht trí vi quan đim này và cho rng, đnh ngha này đã phn
ánh đc mt cách toàn din tính cht, đc đ
im và ni hàm ca khái nim.
C ch CPL MQH gia nhà nc và cá nhân là mt dng ca c ch
CPL nói chung, có th đnh ngha nh sau: C ch CPL MQH gia nhà
nc và cá nhân là h thng các phng tin pháp lut có MQH mt thit
vi nhau trong mt th thng nht, đc vn hành theo nhng nguyên tc,
quá trình đc pháp lut quy đnh đ điu chnh MQH gi
a nhà nc và cá
nhân vi s bo đm ca nhà nc nhm đt đc nhng mc đích xác đnh.
2.2.2. Ni dung, đc đim ca c ch điu chnh pháp lut mi
quan h gia nhà nc và cá nhân

2.2.2.1. C ch điu chnh pháp lut mi quan h gia nhà nc và
cá nhân có cu trúc gm các phng tin pháp lut c bn có mi quan h
mt thit vi nhau trong mt th thng nht
Th nht, h thng QFPL, xét  góc đ chung, là c s hình thành nên
quy ch pháp lý ca cá nhân, bao gm các quyn, ngha v, trách nhim pháp
lí ca cá nhân, các bo đm cho vic thc hin chúng, đc th hin  h
thng QPPL điu chnh MQH gia nhà nc và cá nhân bao gm:(1) H
thng QPPL điu chnh các QHPL gia nhà nc và cá nhân trong lnh vc
quyn con ngi; (2) H thng QPPL điu chnh các QHPL gia nhà nc
và cá nhân trong lnh vc quyn và ngha v c bn ca công dân; (3) H
thng QPPL điu chnh các QHPL gia nhà nc và cá nhân trong lnh vc
bo đm và phát huy ch quyn nhân dân;(4) H thng QPPL điu chnh các
QHPL gia nhà nc và cá nhân thông qua ch th th ba là các t chc
kinh t, xã hi, tôn giáo.
Trong
đó, QFPL điu chnh MQH gia nhà nc và cá nhân, không ch
cha đng các khuôn mu mô hình hành vi c th mà còn th hin thành các
nguyên tc chung, đc quy đnh ch yu bng Hin pháp
Th hai, vn bn áp dng pháp lut trong c ch CPL MQH gia nhà
nc và cá nhân gi vai trò là phng tin pháp lut đ c th hoá quy phm


10
pháp lut thành quyn và ngha v hay mt bin pháp ch tài c th, hoc đ
xác nhn s tn ti hay không tn ti mt s kin pháp lý.
Th ba, QHPL trong c ch CPL MQH gia nhà nc và cá nhân là
mt loi hình QHPL đc bit th hin  tính cht ca QHPL, tính xác đnh
ca các bên ch th và tính cht phc tp ca các QHPL này.
Th t, hành vi thc hi
n pháp lut ca ch th trong MQH gia nhà

nc và cá nhân là hình vi do chính các ch th xác lp ch không phi do
nhà nc. Kt qu ca hành vi quyt đnh c ch CPL đã hoàn thành hay
cn chuyn sang giai đon truy cu trách nhim pháp lý.
Các phng tin pháp lut này có MQH mt thit, tng tác vn hành
theo nhng nguyên tc, quy lut xác đnh. Vì vy, nghiên cu c ch CPL
MQH gia nhà nc và cá nhân phi có quan đi
m bin chng, khách quan,
toàn din trong cu trúc tng th.
2.2.2.2. C ch điu chnh pháp lut mi quan h gia nhà nc và
cá nhân đc vn hành theo nhng nguyên tc, quá trình nht đnh
S vn hành ca c ch CPL hin nay đc ch đo bi các nguyên
tc: (1)  cao vai trò và giá tr ca Hin pháp và lut, tha nhn Hin
pháp và lut gi vai trò ti thng trong đi sng nhà nc và xã hi. Vic
xây dng và thc hin c ch CPL MQH gia nhà nc và cá nhân phi
bo đm tính hp hin, hp pháp. (2)  cao ch quyn nhân dân, bo đm
nhà nc pháp quyn xã hi ch ngha Vit Nam là ca Nhân dân, do
Nhân dân, vì Nhân dân; tt c quyn lc nhà nc thuc v nhân dân. (3)
Tôn trng quyn con ngi, quyn công dân; bo đm các quyn con
ngi, quyn công dân v
chính tr, kinh t, vn hóa, xã hi đc công
nhn, tôn trng, bo v, bo đm theo Hin pháp và pháp lut. (4) Quyn
công dân không tác ri ngha v công dân. (5) Mi công dân đu bình
đng trc pháp lut. (6) Nguyên tc nhân đo xã hi ch.
Quá trình vn hành theo mt quy trình gm ba giai đon, là giai
đon thit lp khuôn mu hành vi; giai đon cá bit hoá khuôn mu hành
vi; Giai đon các quyn và ngha v pháp lý đc hin thc hoá. V
i
tính cht đc thù ca mình, c ch CPL MQH gia nhà nc và cá
nhân đòi hi phi đc vn hành mt cách linh hot nhng cht ch
bng các cp đ, phng thc khác nhau, nhm bo đm tính thng nht

cao ca c ch.


11
2.2.3. C ch điu chnh pháp lut mi quan h gia nhà nc
và cá nhân đc nhà nc bo đm nhm đt đc nhng mc đích
xác đnh
S bo đm ca nhà nc là điu kin quan trng cho s vn hành
ca c ch CPL MQH gia nhà nc và cá nhân. Bao gm các hot đng
ban hành pháp lut, t chc thc hin và bo v
pháp lut. ng thi, vi
vai trò là mt bên trong MQH gia nhà nc và cá nhân, nhà nc là ch th
đng thi cng là đi tng ca CPL, nhà nc phi thc hin đy đ các
quyn và ngha v ca mình theo quy đnh ca pháp lut.
2.3. CÁC TIÊU CHUN ÁNH GIÁ MC  HOÀN THIN CA
C CH IU CHNH PHÁP LUT MI QUAN H GIA NHÀ
NC VÀ CÁ NHÂN
Mc đ hoàn thin ca c ch CPL MQH gia nhà nc và cá nhân
đc phn ánh qua mc đ hoàn thin ca mi phng tin pháp lut
2.3.1. Mc đ hoàn thin ca h thng các nguyên tc, quy phm
pháp lut điu chnh mi quan h gia nhà nc và cá nhân Trc ht,
đc đánh giá qua mc đ hoàn thin ca các nguyên tc điu ch
nh MQH
gia nhà nc và cá nhân, th hin  mc đ bao quát đc các t cách ca
cá nhân trong MQH vi nhà nc; mc đ phù hp vi điu kin kinh t, xã
hi, truyn thng lch s vn hoá quc gia và xu hng phát trin ca vn
hoá, vn minh nhân loi ti cao ca hin pháp và hiu qu ca c ch bo
hin; Th hai, đc đánh giá 
mc đ hoàn thin ca h thng QFPL c th
điu chnh mi quan h gia nhà nc và cá nhân, th hin  tính toàn din,

đng b, phù hp và trình đ k thut pháp lý ca h thng QFPL điu chnh
MQH gia nhà nc và cá nhân.
2.3.2. Cht lng ca hot đng áp dng pháp lut c đánh giá
 tính hp pháp, hp lý và kp thi ca v
n bn áp dng pháp lut trong c
ch CPL MQH gia nhà nc và cá nhân.
2.3.3. Tính hin thc ca các quan h pháp lut, đc th hin 
nhiu yu t nh: nng lc ch th ca ch th pháp lut; tính hp pháp,
hp lý, kh thi ca quyn, ngha v và trách nhim ca các ch th; và tính
đa dng ca ch th.
2.3.4. Kt qu c
a hành vi thc hin pháp lut ca ch th, đc
đánh giá qua tính hp hin, hp pháp ca hành vi; tính tích cc ch đng ca
ch th và ý ngha kinh t - xã hi mà hành vi mang li.


12
2.4. NHNG YU T C BN TÁC NG N C CH IU
CHNH PHÁP LUT MI QUAN H GIA NHÀ NC VÀ CÁ NHÂN
2.4.1. Yu t kinh t
C th là các điu kin vt cht và trình đ phát trin kinh t, c ch
qun lý ca nhà nc đu có tác đng, nh hng trc tip ti các thành t,
phm vi, phng pháp điu chnh ca c ch CPL MQH gia nhà nc và
cá nhân. Các gii hn, ni dung ca quyn và t do ca cá nhân đc m
rng, đ
òi hi pháp lut phi có thay đi phù hp; s thay đi v c ch qun
lý kinh t dn đn nhng thay đi v đi tng, phng pháp điu chnh và
s vn hành ca các phng tin pháp lut trong c ch CPL.
2.4.2. Yu t chính tr
Các phng tin pháp lut c bn ca c ch CPL MQH gia nhà

nc và cá nhân luôn b tác đ
ng, nh hng trc tip ca quan h li ích
gia các giai cp, tng lp trong xã hi. Trc ht, Hin pháp là vn bn
phn ánh tng quan gia các lc lng, giai cp trong xã hi, ch đo qúa
trình xây dng và hoàn thin h thng pháp lut. Th hai,  nc ta, đng
li, chính sách ca đng cm quyn có vai trò đnh hng, tác đng đn tt
c
các thành t trong c ch CPL MQH gia nhà nc. Th ba, s trng
thành ca cá nhân v nng lc làm ch bn thân và xã hi là điu kin quan
trng cho vic hoàn thin các thit ch dân ch, hoàn thin c ch CPL
MQH gia nhà nc và cá nhân.
2.4.3. Tác đng ca đo đc, tín ngng, truyn thng lch s vn
hóa và các quy phm xã hi khác
C ch CPL MQH gi
a nhà nc và cá nhân luôn hng đn vic đ
cao các giá tr khách quan, ph bin ca cá nhân. ó là các giá tr phi đc
xây dng và phát trin trên nn tng các giá tr đo đc. Tín ngng, tôn giáo
theo thi gian tr thành đc trng ca nn vn hoá dân tc, quyt đnh ni
dung, phng thc vn hành ca các phng tin pháp lut trong c ch
CPL MQH gia nhà nc và cá nhân. Ngoài ra, các quy phm xã hi khác,
đc bi
t là quy phm ca các t chc xã hi có tác đng quan trng b sung,
h tr c ch CPL MQH gia nhà nc và cá nhân.
Vic nhn thc đy đ các yu t tác đng, nh hng đn c ch
CPL MQH gia nhà nc và cá nhân, giúp chúng ta có quan đim toàn
din hn trong quá trình nghiên cu kinh nghim xây dng và hoàn thin c
ch CPL MQH gia nhà nc và cá nhân  nc ngoài.


13

Chng 3
QUÁ TRÌNH PHÁT TRIN VÀ THC TRNG
CA C CH IU CHNH PHÁP LUT MI QUAN H
GIA NHÀ NC VÀ CÁ NHÂN  VIT NAM HIN NAY
3.1. QUÁ TRÌNH PHÁT TRIN CA C CH IU CHNH PHÁP
LUT MI QUAN H GIA NHÀ NC VÀ CÁ NHÂN T NM 1945
N NAY
C ch CPL MQH gia nhà nc và cá nhân trong nhà nc kiu
mi ra đi t sau Cách mng tháng Tám nm 1945, có đc đim: Th nht,
quá trình phát trin ca c ch CPL gn lin vi lch s lp hin ca dân
tc và qúa trình phát trin ca h thng pháp lut; Th hai, thi đim ra đi
ca hin pháp luôn gn lin vi s bt đu ca nhng thay đi ln trong c
ch CPL MQH gia nhà nc và cá nhân; Th ba, nu so vi thi đim
lch s ca dân tc thì nhng thay đi ln trong c ch CPL MQH gia nhà
nc và cá nhân thng có “đ tr”. Theo đó, quá trình phát trin ca c ch
CPL MQH gia nhà nc và cá nhân đc chia thành 3 giai đon:
3.1.1. Giai đon t 1945 đn 1959
ây là giai đon đu tiên ca mt nhà nc kiu mi c ch CPL
MQH gia nhà nc và cá nhân thi k này có đc đim:
Các nguyên tc điu chnh MQH gia nhà nc và cá nhân đ cao ch
quyn nhân dân, các quyn và t do cá nhân, đc lp dân tc, dân ch. H
thng QFPL điu chnh MQH gia nhà nc và cá nhân hng đn xây dng,
hoàn thin t chc b máy nhà nc kiu mi, hoàn thin th ch thc hin
các QCD. Th tc áp dng, hình thc và hiu lc ca các vn bn áp dng
pháp lut, nhìn chung khá đn gin, bo đm tính nhanh chóng, kp thi trong
điu kin thi chin. Tính hin thc ca các QHPL đc bo đm bi tính phù
hp ca pháp lut. Kt qu hành vi thc hin pháp lut đc cng c bi tính
tích cc ca các ch th, quyt đnh thng li ca cách mng dân tc, dân ch.
3.1.2. Giai đon t 1959 đn 1980
Các nguyên tc điu chnh MQH gia nhà nc và cá nhân đã có

nhng thay đi quan trng phù hp vi nhim v cách mng trong giai đon
mi. H thng các QFPL đc ban hành mt cách ch đng và có k hoch,
phm vi điu ch
nh ca pháp lut đc m rng. Thm quyn, th tc, hình
thc áp dng pháp lut đc quy đnh cht ch hn mang li thay đi v
cht lng hot đng áp dng pháp lut; Tính hin thc ca các QHPL


14
đc cng c và m rng bng các bo đm v điu kin kinh t, chính tr
xã hi, t tng. Hành vi thc hin pháp lut đc các ch th pháp lut
đc cng c bi tinh thn t nguyn, ch đng và tích cc mang li nhng
thành tu tích cc trong công cuc đu tranh thng nht t quc và xây
dng ch ngha xã hi.
3.1.3. Giai đ
on 1980 đn 1992
Các nguyên tc điu chnh MQH gia nhà nc và cá nhân trong Hin
pháp 1980 là s tip tc hoàn thin nguyên tc tp quyn XHCN, quyn làm
ch tp th và các mc tiêu ca CNXH trong Hin pháp 1959. H thng
QFPL điu chnh MQH gia nhà nc và cá nhân trong giai đon này có
nhiu thay đi vt lên trên các t tng, quan đim, nguyên tc điu chnh
MQH gia nhà nc và cá nhân trong Hin pháp 1980. Hot
đng áp dng
pháp lut trong c ch CPL MQH gia nhà nc và cá nhân đã phát trin v
tính hiu lc, hiu qu vi s ra đi ca nhiu vn bn QFPL v th tc, trình
t, thm quyn. QHPL trong c ch CPL MQH gia nhà nc và cá nhân
phát trin trong s đa dng. ng thi, kt qu ca hành vi thc hin pháp
lut đc thúc đy b
i tính tích cc ca các ch th và đc h tr nh
nhng chính sách ci cách, đi mi kp thi

3.1.4. Giai đon t 1992 đn nay
Các nguyên tc điu chnh MQH gia nhà nc và cá nhân trong Hin
pháp 1992 và Hin pháp 1992 sa đi, đã th hin rõ hn ch quyn ti cao
ca nhân dân. H thng QFPL điu chnh MQH gia nhà nc và cá nhân có
s phát trin nhm hin thc hoá các nguyên tc điu chnh MQH gia nhà
nc và cá nhân. Cht lng hot đng áp dng pháp lut cng đc ci
thin, nh nhng thay đi v thm quyn, trình t, th tc áp dng pháp lut
và c ch giám sát bo đm tính công khai, minh bch, đn gin, nhanh
chóng, thun tin. Các QHPL trong c ch CPL MQH gia nhà nc và cá
nhân, nhìn chung, có s phát trin đa dng, tính hin thc cao. Tính tích c
c,
t giác thc hin hành vi pháp lut ca các ch th xut phát t nhn thc
ca cá nhân v vai trò ca pháp lut trong vic bo v quyn và li ích chính
đáng ca cá nhân, các giá tr ln ca xã hi.
3.2. THC TRNG C CH IU CHNH PHÁP LUT MI
QUAN H GIA NHÀ NC VÀ CÁ NHÂN  VIT NAM HIN NAY
3.2.1. H thng các nguyên tc, quy phm pháp lut điu chnh mi
quan h gia nhà nc và cá nhân
- Các nguyên tc điu chnh MQH gia nhà nc và cá nhân trong
Hin pháp nm1992 sa đi là phù hp vi th ch chính tr ca nc ta


15
và xu hng phát trin ca th gii. Ch đ kinh t, xã hi, vn hoá, giáo
dc, khoa hc, công ngh và môi trng đc quy đnh phù hp vi yêu
cu phát trin, bo đm tính hin thc ca QCN, QCD, mc tiêu ca
CNXH. Bên cnh nhng kt qu đt đc, các quan đim, t tng,
nguyên tc điu chnh MQH gia nhà nc và cá nhân còn bc l nhng
hn ch nht đnh: Th nht, cha phn ánh đc đy đ ch quyn ti
cao ca nhân dân; Th hai, cha phn ánh đc tính khách quan ca

QCN; Th ba, c ch bo đm tính ti cao ca các nguyên tc điu chnh
MQH gia nhà nc và cá nhân còn thiu hiu qu.
- H thng QFPL c th điu chnh mi quan h gia nhà nc và cá
nhân, đã phát trin toàn din và đng b đáp ng yêu cu ca xã hi, vi
nhng thay đi v th tc ban hành vn bn QFPL và các quy đnh v công
tác pháp đin hoá, c ch kim tra, kim soát vn bn QFPL. K thut pháp
lý cng đc nâng lên mt cách đáng k, bo đm tính n đnh, minh bch,
thng nht ca h thng các QFPL. Tuy nhiên, HTPL điu ch
nh MQH gia
nhà nc và cá nhân còn nhiu bt cp: Vic xây dng pháp lut ch yu vn
phn ánh ý chí, li ích ca các c quan nhà nc, cá nhân có thm quyn;
mt s QCD theo Hin pháp cha đc tôn trng và thc hin đy đ do
thiu hoc bt cp v c s pháp lý; Tình trng chng chéo v chc nng,
nhim v gia các c quan nhà nc, dn đn tình trng đùn đy trách nhim
làm gim hiu qu hot đng ca b máy nhà nc; Nhiu QFPL cha phù
hp vi các điu kin thc tin gây khó khn cho cá nhân thc hin quyn
ca mình; T duy “qun cht” thi k tp trung quan liêu, dn đn tính phc
tp ca b máy và h thng th ch.
3.2.2. Cht lng ca hot đ
ng áp dng pháp lut
Cùng vi s hoàn thin ca b máy nhà nc và h thng pháp lut,
thm quyn, trình t, th tc áp dng pháp lut đc kim soát cht ch hn,
bo đm tính công khai, minh bch trong áp dng pháp lut. Tuy nhiên, bên
cnh nhng kt qu đã đt đc, nhiu vn bn áp dng pháp lut còn bt
hp pháp, hp lý, th tc áp dng pháp lut còn phc tp, mt nhiu thi
gian, cha kp thi, gây thit hi cho cá nhân, t chc, xã hi và nhà nc,
xâm phm các QCN, QCD mà Hin pháp đã ghi nhn.
3.2.3. Tính hin thc ca quan h pháp lut thc hin mi quan h
gia nhà nc và cá nhân
Tính hin thc ca QHPL đc bo đm bi quyn t đnh đot ca cá

nhân đc tôn trng và ý thc pháp lut ca cá nhân đc nâng cao. ng


16
thi, h thng các QFPL coi trng vic bo v, phát huy các giá tr cá nhân
và hng ti thc hin các giá tr xã hi, đã to đng lc cho cá nhân tham
gia vào các QHPL. Tuy nhiên, các QHPL thi k này cng bc l không ít
nhng bt cp nh hng đn tính hin thc ca QHPL nh: s phát trin
ca nn kinh t th trng thiu kim soát cht ch, đã phát sinh các hành vi
gian di, la đ
o; hn ch v ý thc pháp lut và s phc tp ca th tc
pháp lý, làm cho ch th pháp lut không tuân th đy đ pháp lut khi thc
hin quyn ca mình; quyt đnh áp dng pháp lut không rõ ràng, không
kh thi làm cho QHPL phát sinh khó thc hin; S thiu n đnh ca HTPL,
tim n nhiu ri ro cho các ch th
3.2.4. Hành vi thc hin pháp lut ca các ch th trong mi quan
h
 gia nhà nc và cá nhân
Tính tích cc, ch đng ca các ch th pháp lut trong vic thc hin
hành vi pháp lý đã đc ci thin, kt qu hành vi thc hin pháp lut ca
các ch th pháp lut trong MQH gia nhà nc và cá nhân đã mang li
nhng thành tu đáng k trong vic bo v và phát huy các QCN, QCD, thc
hin mc tiêu dân giàu, nc mnh, xã hi công bng dân ch vn minh. Tuy
nhiên, bên cnh nh
ng kt qu tích cc nêu trên có th thy, kt qu hành vi
thc hin pháp lut ca các ch th cng còn nhiu tn ti. Hành vi vi phm
pháp lut xy ra trên tt c các lnh vc xã hi vi s lng không nh, xâm
phm an ninh, an toàn, t do cá nhân; Tính tích cc ca ch th b hn ch
bi tính phc tp ca HTPL, cha to đc đng lc cho cá nhân; hiu qu


thp ca các chính sách an sinh xã hi, nng xut lao đng cha cao.
Nguyên nhân ca nhng bt cp trong c ch CPL MQH gia nhà
nc và cá nhân đc xác đnh: Th nht, nhng hn ch trong nhn thc v
MQH gia nhà nc và cá nhân; Th hai, c ch bo hin cha thc s hiu
qu làm cho các nguyên tc điu chnh MQH gia nhà nc và cá nhân đc
thc thi mt cách hn ch trong h thng pháp lut, quá trình t chc thc thi
pháp lut và bo v pháp lut; Th ba, bt cp v quy trình làm lut và cht
lng ca đi biu Quc hi là nguyên nhân dn đn tính thiu thng nht,
đng b và phù hp ca h thng QFPL điu chnh MQH gia nhà nc và
cá nhân; Th t, quá trình ci cách b máy hành chính nhà n
c cha theo
kp yêu cu ca xã hi; Th nm, v trí, vai trò ca toà án nhân dân trong t
chc b máy nhà nc cha tng xng vi yêu cu ca nhà nc pháp


17
quyn XHCN trong vic bo v công lý và QCN; Th sáu, cht lng ca
đi ng cán b, công chc còn hn ch; Th by, quá trình chuyn đi và hi
nhp có tác đng mnh m ti các chun mc đo đc, giá tr vn hoá truyn
thng ca dân tc.

Chng 4
NHNG YÊU CU, QUAN IM VÀ GII PHÁP C BN
HOÀN THIN C CH IU CHNH PHÁP LUT MI QUAN H
GIA NHÀ NC VÀ CÁ NHÂN  VIT NAM HIN NAY
4.1. NHNG YÊU CU C BN HOÀN THIN C CH IU
CHNH PHÁP LUT MI QUAN H GIA NHÀ NC VÀ CÁ NHÂN
4.1.1. Yêu cu xây dng nn kinh t th trng đnh hng xã
hi ch ngha
- Ch quyn nhân dân phi đc phát huy trong t chc và hot đng

ca b máy nhà nc theo hng nâng cao nng lc xây dng th ch, nng
lc d báo và hiu qu điu hành trên các lnh vc ca đi sng xã hi. Các
vn đ là mt trái ca nn kinh t th
trng, phi đc gii quyt mt cách
hiu qu song song vi các chính sách phát trin kinh t.
- H thng pháp lut, c ch chính sách phi đc hoàn thin đ tháo
g mi rào cn, to thun li gii phóng và phát trin mnh m lc lng
sn xut.
- Trong nn kinh t th trng, cn hn ch s can thip trc tip ca
nhà nc
đn các quan h th trng, phát huy ti đa nng lc cá nhân, vai
trò t điu tit ca xã hi, bng vic tha nhn rng rãi các loi hình t chc
mang tính cht t nguyn, nh hip hi doanh nghip, hip hi kinh doanh
bt đng sn,
4.1.2. Yêu cu xây dng nhà nc pháp quyn xã hi ch ngha
ca nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân
Vn đ hoàn thin c ch
CPL MQH gia nhà nc và cá nhân
phi đc đt trong MQH gia các thit ch trong h thng chính tr đ
phát huy tt nht quyn làm ch ca nhân dân vi nhà nc và xã hi bng
dân ch trc tip và sc mnh ca khi đi đoàn kt dân tc, da trên nn
tng liên minh giai cp công nhân, nông dân và đi ng trí thc di s
lãnh đo ca ng.


18
Bo đm tính ti cao ca pháp lut, nhà nc qun lý xã hi bng pháp
lut và b kim soát bi pháp lut. Nhà nc và cá nhân là nhng ch th
bình đng, khi vi phm pháp lut, xâm phm quyn, li ích ca cá nhân, nhà
nc và xã hi đu phi chu trách nhim; đ cao QCN, QCD vi tính cht là

nhng giá tr khách quan mà nhà nc có trách nhim ghi nhn, tôn trng,
bo v và bo đm.
4.1.3. Yêu cu m rng quan h
 đi ngoi, ch đng hi nhp nâng
cao v th Vit Nam trên trng quc t
Vit Nam cn ch đng, tích cc hn na trong vic tip cn, k tha
các giá tr ph bin ca nhân loi v dân ch, nhân quyn và xây dng nn
kinh t th trng, NNPQ trong điu kin đc thù ca Vit Nam. Cùng vi
vic tip thu các giá tr nhân loi, cn gi vng đc thù v th ch chính tr,
quan tâm xây dng, bo v và phát huy nn vn hoá tin tin, đm đà bn sc
ca dân tc, gìn gi các giá tr xã hi, lòng t tôn, t hào dân tc.
4.2. CÁC QUAN IM C BN V HOÀN THIN C CH IU
CHNH PHÁP LUT MI QUAN H GIA NHÀ NC VÀ CÁ NHÂN
4.2.1. Quán trit các quan đim ca ng và Hin pháp nm 2013
trong vic hoàn thin c ch điu chnh pháp lut mi quan h gia nhà
nc và cá nhân
Quán trit quan đim c bn ca ng v “m rng dân ch, phát huy
ti đa ngun lc con ngi; coi con ngi là ch th, ngun lc ch yu và là
mc tiêu ca s phát trin”, hoàn thin các hình thc dân ch trc tip và
gián tip trong c ch CPL MQH gia nhà nc và cá nhân. Các quyn
làm ch trc tip ca công dân trong Hin pháp nm 2013 phi đc th ch
hoá đy đ và phát huy có hiu qa trong thc tin. ng thi, th ch hoá
nguyên tc QLNN là thng nht, nhng có s phân công, phi hp và kim
soát trong vic thc hin quyn lp pháp, hành pháp và t pháp, hoàn thin
c ch bo v có hiu qu các QCN, QCD theo Hin pháp.
4.2.2. Hoàn thin c ch điu chnh pháp lut mi quan h gia
nhà nc và cá nhân phi xut phát t điu kin thc tin Vit Nam,
đng thi tip thu có chn lc kinh nghim và chun mc quc t, bo
đm tính n đnh, k tha và phát trin liên tc ca c ch điu chnh
pháp lut mi quan h gia nhà nc và cá nhân

Hoàn thin c ch CPL MQH gia nhà nc và cá nhân phi xut
phát t điu kin thc tin  Vit Nam, Vic tip thu kinh nghim và chun


19
mc quc t phi bo đm tính n đnh, k tha, phát trin liên tc ca c
ch CPL MQH gia nhà nc và cá nhân. Thc hin quan đim này cn
hn ch hai khuynh hng: Th nht, quá đ cao tính đc thù ca Vit Nam,
mà b qua hay ph nhn các giá tr chung ca nhân loi vì mc tiêu gi vng
s n đnh và k tha trong c ch CP MQH gia nhà nc và cá nhân;
Th hai, coi nh tính đc thù ca Vit Nam v th ch chính tr, các giá tr
vn hoá truyn thng, tip thu mt cách thiu chn lc kinh nghim, chun
mc ca th gii
4.2.3. Hoàn thin c ch điu chnh pháp lut mi quan h gia
nhà nc và cá nhân phi phc v
cho mc tiêu phát trin bn vng,
tng trng kinh t gn lin vi tin b, dân ch và công bng xã hi
Hoàn thin c ch CPL MQH gia nhà nc và cá nhân phi hng
đn mc tiêu phát trin bn vng. Theo Vn kin Hi nghi Trung ng IX
khoá X: “Xây dng nn vn hóa và con ngi Vit Nam phát trin toàn din,
hng đn chân - thin - m, thm nhun tinh thn dân tc, nhân vn, dân
ch và khoa hc. Vn hóa thc s tr thành nn tng tinh thn vng chc ca
xã hi, là sc mnh ni sinh quan trng bo đm s phát trin bn vng và
bo v vng chc T quc vì mc tiêu dân giàu, nc mnh, dân ch, công
bng, vn minh”.
4.3. CÁC GII PHÁP C BN HOÀN THIN C CH IU
CHNH PHÁP LUT MI QUAN H GIA NHÀ NC VÀ CÁ NHÂN
HIN NAY
4.3.1. y mnh công tác nghiên cu khoa hc, xây dng c s lý
lun cho vic hoàn thin c ch điu chnh pháp lut mi quan h gia

nhà nc và cá nhân
ây là vn đ còn rt nhiu khó khn và phc tp, sau gn 30 nm đi
mi, “công tác nghiên cu lý lun, tng kt thc tin nhìn chung cha đáp
ng yêu cu. Nhn thc trên nhiu vn đ c th
 ca công cuc đi mi còn
nhiu hn ch, thiu thng nht”. Công tác nghiên cu lý lun ca chúng ta
còn khá b đng và mang tính tng kt thc tin. T đó, dn đn tình trng
lúng túng, thiu ch đng trong vic xây dng và hoàn thin h thng pháp
lut điu chnh MQH gia nhà nc và cá nhân, tình trng chp vá, thiu
thng nht, thiu đng b c
a h thng pháp lut. Thc t này đòi hi công
tác nghiên cu lý lun cn có nhng đi mi mnh m, làm rõ hn na
nhng vn đ lý lun ny sinh t nhng đnh hng phát trin đt nc,
nhm nâng cao vai trò lãnh đo ca ng, bo đm mc tiêu vì con ngi và


20
gii phóng con ngi ca cách mng XHCN theo lý lun ca ch ngha Mác-
Lênin và t tng H Chí Minh trong các điu kin xã hi mi.
4.3.2. Hoàn thin h thng nguyên tc, quy phm pháp lut điu
chnh mi quan h gia nhà nc và cá nhân
ây là vn đ ln và phc tp, đòi hi phi thc hin mt cách đng
b nhiu gii pháp khác nhau:
4.3.2.1. Bo đm tính ti cao ca các nguyên tc hin đnh điu
chnh mi quan h gia nhà nc và cá nhân trong Hin pháp nm 2013
Trc ht, Quc hi cn sm ban hành Lut trng cu dân ý và trong
phm vi thm quyn quyt đnh ca mình, Quc hi cn đ cao vai trò ca
nhân dân trong vic quyt đnh ni dung ca Hin pháp. ng thi, hoàn
thin c ch bo v hin pháp mt cách có hiu qu; Th hai, hoàn thin quy
trình làm lut đ kim soát cht ch li ích b ngành trong ban hành lut.

Nâng cao nng lc thm đnh ca B t pháp, thm tra ca UBTVQH, vai
trò phn bin ca nhân dân và nng lc ca đi biu Quc hi; Th ba, đ
cao v trí, vai trò ca các vn bn lut do Quc hi ban hành; Th t, nâng
cao cht lng các đo lut ca Quc hi, theo hng bo đm tính kh thi
và đ rõ đ nhân dân có th thc hin đc các quyn và t do ca mình.
ng thi, đ cao trách nhim ca các c quan hành chính, t pháp trong
vic t chc thc hin và bo v QCN, QCD theo Hin pháp.
4.3.2.2. Hoàn thin h thng quy phm pháp lut, nhm hin thc
hoá nguyên tc điu chnh mi quan h gia nhà nc và cá nhân trong
Hin pháp nm 2013
S ra đi ca Hin pháp nm 2013 đã đt ra yêu cu rt ln vi Quc
hi trong vic hoàn thin lut điu chnh MQH gia nhà nc và cá nhân. ó
là: Nhu cu hoàn thin lut v các thit ch trong h thng chính tr, bo đm
ch quyn ti cao ca nhân dân; Nhu cu hoàn thin lut v QCN, QCD.
Theo iu 14, khon 2, Hin pháp nm 2013, “QCN, QCD ch có th b hn
ch theo quy đnh ca lut trong trng hp cn thit vì lý do quc phòng, an
ninh quc gia, trt t, an toàn xã hi, đo đc xã hi, sc khe ca cng
đng”. Ngoài ra, là s lng ln các lut quy đnh th ch kinh t, xã hi, vn
hoá, giáo dc, khoa hc công ngh, môi trng và bo v an ninh t quc,
nhm bo đm QCN, QCD v kinh t, xã hi, vn hoá và các giá tr chung
ca xã hi. Quc hi đang đng trc đòi hi cp thit ca xã hi v nâng
cao nng lc hot đng. Trc ht, Quc hi cn đc hoàn thin theo
hng nâng cao cht lng và tính đc lp ca đi biu quc hi nói chung,


21
tng s đi biu quc hi chuyên trách đ tin ti xây dng mt Quc hi
chuyên nghip; Th hai, hoàn thin quy trình làm lut; Th ba, xây dng
chin lc, chng trình, k hoch lp pháp n đnh; Th t, khc phc tình
trng lut ch vn bn di lut

4.3.2.3. Tng cng ch đng hp tác, hi nhp qu
c t thông qua
vic ký kt, gia nhp và thc hin điu c quc t nhm hoàn thin pháp
lut điu chnh mi quan h gia nhà nc và cá nhân
Trc ht, cng c, hoàn thin c s pháp lý điu chnh MQH gia nhà
nc và cá nhân, có tính đn yu t tng thích, phát huy đc các giá tr
nn tng v đo đc, vn hoá, ch đ
ng vn lên nm bt c hi ca quá
trình hi nhp nh c hi m rng th trng, c hi v vn, công ngh,…
cho quá trình phát trin ca đt nc.
Th hai, đy mnh quá trình ký kt, thc hin các điu c quc t đa
phng và song phng, mt mt, nhm thit lp c s pháp lý cho quá trình
hp tác, phi h
p, chia s trách nhim gia các quc gia trong cng đng
quc t đ gii quyt các vn đ v MQH gia nhà nc và cá nhân trên
nhng bình din rng ln hn. Mt khác, vic tham gia các điu c quc t
giúp cho Vit Nam nhanh chóng hoàn thin h thng QFPL quc gia điu
chnh MQH gia nhà nc và cá nhân
4.3.3. Nâng cao cht lng áp dng pháp lut đm bo cao nht
quyn con ng
i, quyn công dân trong Hin pháp nm 2013
4.3.3.1. Tip tc hoàn thin pháp lut v th tc áp dng pháp lut
Th nht, đi vi th tc áp dng pháp lut ca các c quan hành chính
nhà nc. Quc hi cn sm thông qua Lut ban hành quyt đnh hành chính
làm c s pháp lý thng nht xác đnh các tiêu chí ca mt quyt đnh hành
chính, nguyên tc ban hành quyt đnh hành chính, thm quyn, th tc ban
hành quy
t đnh hành chính cá bit, theo hng, bo đm s tham gia ca
các ch th có quyn và ngha v liên quan đn quyt đnh hành chính. Th
hai, vi th tc áp dng pháp lut ca các c quan t pháp, các lut t tng

cn phi đc sa đi, b sung mt cách phù hp, các quy trình th tc phi
rõ ràng, minh bch, bo đm quyn đc lp xét x ca thm pháp và h
i
thm, quyn tham gia t tng ca lut s. Quá trình hoàn thin lut t tng
rt cn thit nghiên cu, b sung các th tc t tng mang tính gin lc, vi
các điu kin cht ch, bo đm tính nhanh chóng, hiu qu trong gii quyt
các tranh chp.


22
4.3.3.2. Nâng cao nng lc, cht lng và chuyên nghip hoá đi
ng cán b, công chc làm công tác áp dng pháp lut
Trc ht, cn thc hin có hiu qu đ án xác đnh v trí vic làm
trong các c quan nhà nc, nht là trong các c quan hành chính nhà
nc. ây là c s đu tiên và tiên quyt cho mt nn công v chuyên
nghip; Th hai, tng tính ch đng cho các c quan nhà nc trong vic
xác đnh biên ch và ch đ tin lng ca cán b công chc. Hn ch
tình trng cào bng v t chc, biên ch gây tình trng ni tha, ni thiu
cán b, công chc trong b máy nhà nc; Th ba, tng bc xây dng
và hoàn thin đi ng cán b công chc đáp ng yêu cu ca quá trình
hoàn thin pháp lut v th tc áp dng pháp lut, đm bo cao nht các
QCN, QCD.
4.3.3.3. Nâng cao ch
 đ trách nhim đi vi hot đng áp dng
pháp lut
Trc ht, cn xác đnh rõ nhim v, quyn hn ca tng ch th tham
gia vào quá trình áp dng pháp lut. y mnh ci cách b máy hành chính
nhà nc theo yêu cu ca Chng trình ci cách hành chính 2011-2020,
trong đó, đc bit quan tâm thc hin mt cách trit đ ch trng phân cp,
xác đnh rõ trách nhim cá nhân ngi đng

đu trong các c quan hành
chính nhà nc. Gim ti đa các cp trung gian trong qun lý hành chính nhà
nc nh ban ch đo, ban điu hành, cp phó,… ng thi, Quc hi cn
sm sa đi, b sung Lut trách nhim bi thng ca Nhà nc theo hng
to thun li cho ngi dân thc hin quyn ca mình. ng thi, xác đnh
rõ trách nhim trong hot đng công v, đ xác đnh
đc ch th có trách
nhim bi thng, hn ch ti đa vic dùng ngân sách đ bi thng nh
hin nay.
4.3.4. Tng cng công tác tuyn truyn, ph bin giáo dc pháp
lut v quyn con ngi, nhm nâng cao nng lc s dng và bo v
quyn ca cá nhân
Sau gn 30 nm đi mi, cá nhân đã có mt s trng thành nht đnh
v nhân cách
đc lp, kh nng t ch, nhng nhìn chung, trong quan h vi
nhà nc, xã hi, cá nhân cha mnh dn khng đnh mình nh mt cá th
có cá tính, nng lc, nhân cách riêng, đòi hi đc tha nhn và tôn trng. Vì
vy, cn tng cng giáo dc, nâng cao nhn thc ca xã hi nói chung v
MQH gia nhà nc và cá nhân.


23
Th nht, tng cng công tác tuyên truyn, giáo dc v QCN, QCD,
nâng cao nhn thc ca cá nhân v nhân cách đc lp ca bn thân. Th hai,
công khai, minh bch hoá hot đng ca nhà nc, Quc hi cn sm thông
qua Lut tip cn thông tin, phát huy sc mnh ca báo trí và các phng
tin thông tin, Th ba, cng c nim tin ca nhân dân vào pháp lut và các c
quan thc thi pháp lut, nhn thc ca cá nhân v
 vai trò ca pháp lut trong
vic bo v và phát huy các giá tr ca cá nhân

4.3.5. Xây dng và phát huy vai trò ca xã hi dân s
Thi gian qua, s phát trin ca xã hi dân s còn gp nhiu khó khn,
nh: Tâm lý e ngi xã hi dân s; V trí, vai trò, phng thc hot đng ca
MTTQ và các t chc chính tr - xã hi cha phù hp vi điu kin xã hi
mi; S tn ti thiu minh bch ca các hi đc thùT đó, s hoàn thin
pháp lut v hi là cn thit, mt mt to hành lang pháp lý minh bch cho s
phát trin ca các hi vì mc đích tng thân, tng ái, chia s, hp tác,…
trên tinh thn bình đng cùng nhau gii quyt các vn đ ca cng đng. Mt
khác, to c s pháp lý kim soát cht ch s ra đi và phát trin ca các hi
đc thành lp vì các mc đích đi ngc li li ích chung ca xã hi. Tuy
nhiên, vi đc thù th ch chính tr ca nc ta hin nay, pháp lut v hi cn
hn ch ti đa khuynh hng hành chính hoá hot đng ca các hi, va to
gánh nng cho ngân sách, va làm hn ch sc hút ca các t chc hi, do
vic xa ri li ích thành viên trong quá trình hot đng.

KT LUN
C ch CPL MQH gia nhà nc và cá nhân là mt vn đ ln và
phc tp, đã đc lun án làm rõ qua các khái nim c bn nh, MQH gia
nhà nc và cá nhân, CPL MQH gia nhà nc và cá nhân, c ch CPL
MQH gia nhà nc và cá nhân; các vn đ bn cht, đc trng ca MQH
gia nhà nc và cá nhân, c ch CPL MQH gia nhà nc và cá nhân,
các yu t tác đng đ
n c ch CL MQH gia nhà nc và cá nhân.
 Vit Nam, c ch CPL MQH gia nhà nc và cá nhân đã có mt
quá trình phát trin lâu dài vi nhiu bin đng. Theo đó, tính khách quan ca
cá nhân không ngng đc nhn thc và phát trin làm c s cho nhng thành
tu phát trin cá nhân, xã hi và nhà nc. Tuy nhiên, vì nhiu lý do ch quan