Đánh giá hiệu quả kinh tế của các hộ sản xuất chè trên địa bàn xã lùng vai huyện mường khương tỉnh lào cai

I HC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM



LÝ THỊ PHƢƠNG

ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ KINH TẾ CỦA CÁC HỘ SẢN XUẤT CHÈ TRÊN
ĐỊA BÀN XÃ LÙNG VAI, HUYỆN MƢỜNG KHƢƠNG,
TỈNH LÀO CAI

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC



Hệ đào tạo : Chính quy
Chuyên ngành : Khuyến nông
Khoa : KT&PTNT
Khoá học : 2011 - 2015


Thái Nguyên, năm 2015
I HC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM



LÝ THỊ PHƢƠNG

ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ KINH TẾ CỦA CÁC HỘ SẢN XUẤT CHÈ TRÊN
ĐỊA BÀN XÃ LÙNG VAI, HUYỆN MƢỜNG KHƢƠNG,

TỈNH LÀO CAI

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC


Hệ đào tạo : Chính quy
Chuyên ngành : Khuyến nông
Lớp : K43 - KN
Khoa : KT&PTNT
Khoá học : 2011 - 2015
Giảng viên hƣớng dẫn : ThS. Bùi Thị Thanh Tâm


Thái Nguyên, năm 2015

i
LỜI CẢM ƠN




t nghi















  thiu vi mi sinh viên ,  , 


 t vi thc tin sn xu c chuyên môn t 
giúp sin

  thành mt c nhân nm trc lí thuyt và
gii v thc hành, bit vn dng nhun nhuyn lí thuyt vào thc hành.
Xut phát t  c s nht trí cng, ban ch nhim khoa
KT & i Hc Nông Lâm Thái Nguyên, tôi tin hành thc tp tt
nghip v tài “ Đánh giá hiệu quả kinh tế của các hộ sản xuất Chè trên địa
bàn xã Lùng Vai, huyện Mường Khương, tỉnh Lào Cai ”.
n nay khóa lu      c bày t lòng bi  
thành ti các thy cô giáo trong khoa Kinh Ti Hc Nông Lâm
c bit là cô giáo Bùi Thị Thanh Tâm c ting dn,
ch bo tôi trong sut quá trình thc hi i
ban o, cán b o bà con nhân dân
 tôi trong thi gian qua.
  , kinh nghim thc t bn thân có hn ch, thi gian thc tp
không nhiu, khóa lun không th tránh khi nhng thiu sót.Vì vy, rt mong nhn
c s n ca thy cô giáo, các anh ch cùng vi nhi quan
 ni dung khóa luc hoàn thi
Tôi xin chân thành cảm ơn !
Thái Nguyên, tháng 5 năm 2015

Sinh viên


Lý Thị Phƣơng

ii
DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
Bng 2.1. Din tích trng chè trên th gii 24
Bng 2.2. Dit, sng chè ca mt s c trên th gii 
2011 25
Bng 4.1. Tình hình s da xã Lùng Vai t 2012- 2014 38
Bng 4.2. Bng t l h nghèo ca xã Lùng Vai t - 2014 41
Bng 4.3. Bu nhân khu, dân s và s ng ca xã Lùng Vai t 
2012  2014 41
Bm mm yi, thách thc ca xã Lùng Vai 46
Bng 4.5. S h tham gia thc hin tra bàn nghiên cn
2012-T5/2014 47
Bng 4.6. Dit trng chè ca các h Error! Bookmark
not defined.
Bng 4.7. Tình hình h tr chi phí cho các h nông dânError! Bookmark not
defined.
Bng 4.8. Các khon chi phí cho sn xut chè Error! Bookmark not defined.
Bng 4.9. Hiu qu kinh t ca h nông dântr 51
Bng 4.10. Hch toán kinh t và so sánh gia cây chè vàcây ngô 52
Bng 4.11. Nhu cu phát trin chè ca các h nông dân 53

DANH MỤC CÁC HÌNH
Trang
Hình 2.1. Top 10 th ng xut khu ca Vi 29

iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

BVTV : Bo v thc vt
CN : Công nghip
CSHT  h tng
FAO :T chc và Nông nghip Liên Hip Quc
HQKT : Hiu qu kinh t
KH : K hoch
KT : Kinh t
LMLM : L mm long móng
NN : Nông nghip
PTNT : Phát trin nông thôn
SXKD : Sn xut kinh doanh
T : Tn
TMDV i dch v
TNHH : Trách nhim hu hn
UBND : y Ban Nhân Dân



iv
MỤC LỤC

PHẦN 1: MỞ ĐẦU 1
t v 1
1.2. Mu c tài 2
1.3. Mc tiêu 2
1.4. Yêu cu c tài 3

 3
c tp và nghiên cu khoa hc 3
c tin 3
PHẦN 2: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 4
 lý lun 4
2.1.1. Khái nim v   4
m v hiu qu và hiu qu kinh t 4
2.1.3. Gii thiu chung v cây chè 9
 m, yêu cu v u kin sinh thái, vai trò ca cây chè trong cuc
sng và các nhân t n sn xut chè 11
 thc tin 24
2.2.1. Tình hình sn xut và tiêu th chè th gii 24
2.2.2. Tình hình sn xut và tiêu th chè  Vit Nam 28
2.2.3. Tình hình sn xut và tiêu th chè  tnh Lào Cai 30
2.2.4. Tình hình sn xut và tiêu th chè  huy 30
2.2.5.Tình hình sn xut và tiêu th chè  xã Lùng Vai 32
PHẦN 3: ĐỐI TƢỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 33
ng và phm vi nghiên cu 33
m và thi gian tin hành 33
m 33
3.2.2. Thi gian 33
3.3. Ni dung nghiên cu 33
u 33

v
3.4.1.Thu thp s liu th cp 33
3.4.2.Thu thp s lip 34
 lý s liu 34
3.5. H thng các ch tiêu nghiên cu 34
PHẦN 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 36

a bàn nghiên cu 36
u kin t nhiên 36
u kin kinh t- xã hi 38
n ln vic nâng cao hiu qu
kinh t ca nông h sn xut chè. 45
4.2. Thc trng kt qu sn xut ca các h sn xua bàn xã Lùng Vai
huynh Lào Cai 47
4.2.1. Tng s h tham gia thc hin tra bàn xã Lùng Vai 47
4.2.2.Tình hình dit và sng ca các h u tra Error!
Bookmark not defined.
4.2.3. Kt qu sn xua các h u tra 48
4.3. Hiu qu kinh t ca các h u tra Error! Bookmark not defined.
4.3.1. Hiu qu kinh t,xã hng ci vi dân xã Lùng
Vai Error! Bookmark not defined.
4.3.2. Các yu t ng ti hiu qu kinh t cây chè 53
ng, mc tiêu nâng cao hiu qu sn xut kinh doanh chè 54
ng 54
4.4.2. Mc tiêu 54
4.5.  xut gii pháp nhm nâng cao hiu qu kinh t ca bàn 54
4.5.1. Nhóm gii pháp v kinh t 54
4.5.2. Nhóm gii pháp v k thut 55
4.5.3. Nhóm gii pháp v  h tng 56
4.5.4. Gii pháp v ng 56
PHẦN 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 58

vi
5.1. Kt lun 58
5.2. Kin ngh 59
TÀI LIỆU THAM KHẢO 61
I. Tài liu Ting Vit 61

II. Tài liu Internet 61

1
PHẦN 1
MỞ ĐẦU
1.1. Đặt vấn đề
Vit Nam vi tng din tích rng t nhiên 33 tri ¾ din tích
i núi, nm trong vùng nhiu kin t nhiên thun li nên thc vt rng
rng. Rng có vai trò quan tri vi sng ci,
c bing bào sng trong rng, gn rng và ph thuc vào rng . Rng không
ch cung cp g mà còn cung cc sn quý phc v cho nhu cu cuc sng
ca hang tring bào min núi. Rng nguc, bo v
t, chng xói mòn, làm sng và mang li giá tr n. Tuy
nhiên cùng vi s phát trin ca xã hi, s bùng n ca dân s th gii, rng càng b
thu hp v din tích, gim sút v chng. Nguyên nhân ch yu ca mt rng là s
can thip thiu hiu bit ci. Vu kin shai
thác rng mt cách quá kh c hi ca nó.Ngoài ra nhng bit
lâm sinh và nhng bin pháp v kinh t, xã hi thiu khoa hng
ng tiêu cn rng. Nhiu nghiên cu g ra rng mt trong nhng
gii pháp tt nht cho bo v và phát trin rng là kinh doanh lâm sn ngoài g, kinh
doanh lâm sn ngoài g cho phép tc ngun thu nhp kinh t i dân
min bo v c rng.[14]
Chè là cây công nghip dài ngày có giá tr kinh t cao, nó có v trí quan trng
i sng sinh hoi sng kinh ti, c trng khá
ph bin trên th gii, tiêu biu là mt s quc gia thuc khu vc ChâuÁ 
Trung Quc, Nht Bn, Vit Nam Chè là sn phm có giá tr xut khu rt ln, 
c ta chè là mt trong mt hàng nông sn xut khu mnh nhi ngun
thu ngoi t cao.Theo s liu ca Tng cc Thng chè xut
khu ca Vit 134.000T vi kim ngt 179.5 tri
v  giá tr so vi cùng k .[13]

i vi ngun thu nhp cao và nh,
ci thii sng kinh t i, tc làm cho b phn lao

2
  a nht là  các vùng nông th       i
quyt 6 tring trên 34 tnh thành trong c c. Mt khác, cây chè có chu k
kinh t dài, nó có th ng, phát trin và cho sn phm liên tc khong 30 -
t thì chu k này còn kéo dàa.[1]
Hin, tng din tích chè t   a bàn huy   
  t chè búp ca huy  ng khong 40 - 50 t n
 t sn xua
huyng Kht 33,5 t ng. Sn phm chè ch yu dành cho xut khu.
Nhiu h nh trc nghèo, nâng cao thu nhp.[12]
V tr      n k hoch trng mi
250 ha chè tn tích chè Shan chng cao là 200 ha. Chè
trng mi ch yu tp trung ti Bn Xen, Lùng Vai, Bn Lu, Thanh Bình, Cao
u Nhin.Hin nay trong sn xut nông nghip, cây chè không ch là
 c
.[12]
Xut phát t a ch Đánh giá hiệu quả kinh tế của các hộ
nông dân sản xuất chè trên địa bàn xã Lùng Vai, huyện Mường Khương, tỉnh
Lào Cai”.  tài nghiên cu nhm góp phy vic sn xut và xut
khu a bàn tnh Lào Cai.
1.2. Mục đích nghiên cứu của đề tài
u qu kinh t cây chè ca các h a xã Lùng Vai,
huyn 2013 - 2014 t 
ng, gii pháp nâng cao hiu qu kinh t a bàn huyn.
1.3. Mục tiêu
- c thc trng phát trin, hiu qu kinh t ca
bàn xã Lùng Vai,huynh Lào Cai.

- nh các nhân t n hiu qu kinh t ca cây chè.
- c các gii pháp nhm nâng cao hiu qu kinh t ca cây chè trên
a bàn huyn.

3
1.4. Yêu cầu của đề tài
- S liu thu thp phi trung thc, khách quan.
- Kt qu phân tích phi chính xác.
- Nhng kin ngh i phù hp vi tình hình thc t ca 
1.5. Ý nghĩa
1.5.1. Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu khoa học
- Giúp bn thân thu thc nhng kinh nghim và kin thc thc t, cng
c và áp dng nhng kin thc, t  c chuyên
ng thi bit cách thc hin m 
n nông thôn.
- Góp phn thu thp nhng thông tin cn thit v thc tin sn xut  a
u tham kh cho các nghiên cu tip theo.
1.5.2. Ý nghĩa trong thực tiễn
Kt qu nghiên cu c tài s , tài liu tham kho cho các nhà
qu phát huy th mnh, khc
phm yu còn tn t gii quyt nh ngi nhm phát trin
nông nghip ngày càng vng mnh.

4
PHẦN 2
TỔNG QUAN TÀI LIỆU

2.1. Cơ sở lý luận
2.1.1. Khái niệm về đánh giá và các vấn đề liên quan đến đánh giá
- Theo t n ting Ving mc

 c ca mt s vt, s vic vi các tiêu chí c.[16]
- u qu kinh t là mt quá trình phc tp và công phu. Vì v
vit kt qu tm nhn sau:
- Phân tích mc tiêu kinh t thành các ch tiêu kinh t.
- t ra các yêu cu v m c các ch tiêu kinh t da trên nhng
du hiu có th ng hoc.
- Ting các du hi  c v các
yêu ct ra, biu th bng s liu
- Phân tích, so sánh các thông tin nhc vi các yêu c ra r
xem xét kt qu t  phát huy th mnh, ci tin, khc phm.
2.1.2. Quan điểm về hiệu quả và hiệu quả kinh tế
- Hiu qu là vic t cu ra trên m u vào.
- Hiu qu kinh t là mt phm trù kinh t chung nht có liên quan trc tip
n nn sn xut hàng hoá và tt c các phm trù, các quy lut kinh t khác.
- Hiu qu kinh t là mt phm trù phn ánh mt chng ca các hot
ng kinh tng li dng các ngun lc sn có phc v cho li
ích cng ca các hong kinh t. Nâng
cao hiu qu kinh t là mi khách quan ca mi nn snxut xã hi xut
phát t nhng nhu cu vt cht c Yêu cu ca công tác
qun lý kinh t i phi nâng cao chng ca các hong kinh t làm xut
hin phm trù hiu qu kinh t.[16]
-Xut phát t  nghiên cu khác nhau, các nhà kinh t u
m khác nhau v hiu qu kinh t.[15]

5
m th nht: i ta coi hiu qu kinh t là kt qu t
c trong hong kinh tm này không còn hp lý, bi vì
nu cùng mt kt qu xum này
chúng có cùng mt hiu qu.
m th hai: Hiu qu nh bng nh ng

sn phm xã hi hoc thu nhp quc dân, hiu qu s cao khi các nh a
các ch c ngun lc s d
u kin sn xun ti khác vc, yu t bên trong và
bên ngoài ca nn kinh t có nhng m
c tho 
 m th ba: Hiu qu là m hu ích ca sn phc sn
xut ra, tc là giá tr s dng ch không phi là giá tr.
m th  Hiu qu kinh t là ch tiêu so sánh m tit kim chi
phí trong m kt qu hu ích và m ng kt qu hu ích
ca hong sn xut vt cht trong mt thi k, góp phi ích
ca xã hi, ca nn kinh t quc dân.
y, có rt nhim v hiu qunh khái nim
hiu qu cn xut phát t m trit hc Mác xt và nhng lum ca lý
thuyt h th có cách nhìn nhn.
-  

[14]. 


 

- Hai là: m ca lý thuyt h thng thì nn sn xut xã hi là
mt h thng các yu t sn xut và các quan h vt cht hình thành gia con i
v

n xut. H thng sn xui bao g

6
quá trình sn xun bo tn và tip ti sng xã hi.[14]
Vic bo tn và tip ti sng xã hng các nhu cu xã hi, nhu cu

ci là nhng yu t khách quan phn ánh mi liên h nhnh ca con
i vi vt chng
gia sn xut xã hng.
- Ba là: Hiu qu kinh t là mi là mc tiêu cui cùng
mà là mn xuyên sut mi hong kinh t. Trong k hoch, hiu
qu là quan h so sánh tu vào, là li ích ln nhc
vi mt chi phí nhnh hoc mt kt qu nhnh vi chi phí nh nht. Trong
phân tích kinh t, hiu qu kinh t c phn ánh thông qua các ch 
kinh t k thunh bng các t l so sánh giu vào ca h thng
sn xut xã hi, ph s dng ngun lc và vic to ra li ích nht
c mc tiêu kinh t - xã hi.[16]






m v hiu qu u kin hin nay là phi tho mãn v tit
kim thi gian, tài nguyên trong sn xut mang li li và bo v môi
ng. Chính vì vy mà hiu qu ca m
din c ba khía cnh: Hiu qu kinh t, hiu qu xã hi và hiu qu ng.
Khái nim hiu qu kinh t có th tóm tm sau.[1]
* HQKT theo h thm th nht cho rnh
bi t s gia kt qu n lc, vt lc, tin v
 t kt qu  c th hin qua công thc sau:
Hiệu quả kinh tế=
Q/ C =
Kết quả thu đƣợc
Chi phí bỏ ra

7
 Q Kt qu c
C Chi phí b ra
- m: phn ánh rõ rt vic s dng ngun lc th hin thông qua chi phí
sn xut.
- m: không phc quy mô cm này
c s ng, s ng ca các yu t ngun lc t nhiên.
* HQKT theo h thm th hai: ng hiu s gia
t giá sn xung chi phí b  t hiu qu m
này th hii dng công thc tính ca nó là.[1]
HQKT = Kết quả thu đƣợc – Chi phí bỏ ra
Hay H = Q – C
:
H Hiu qu kinh t
Q Kt qu c
C Chi phí b ra
 n ánh quy mô HQKT song không rõ rn ánh ht mong
mun ca nhà sn xung xã hi và kh
p sn phm cho xã hi c sn xut có li nhu
* HQKT theo h thm th ba: khác vi quan c tiên
phi xem xét HQKT trong thành phn bing gia chi phí và kt qu sn xut.
c biu hin bng t s gia pha kt qu và ph
thêm ca chi phí hay là quan h t s gia kt qu b sung và chi phí b sung. Theo
c th hin qua công thc sau:[1]
HQKT =
Phần tăng thêm về kết qủa thu đƣợc
Phần tăng thêm chi phí

Hay H = DQ/DC
 H Hiu qu kinh t

DQ Pha kt qu c
DC Phn 

8
Bn cht ca HQKT[1]
HQKT là mt phm trù kinh t xã hi, phn ánh mt chng ca các hot
ng kinh t.Thc cht ca HQKT là v nâng cao hiu qu s dng các ngun
lc sn xut kinh doanh và tit kim chi phí các ngun lhai mt ca v
u qu. Nói cách khác, bn cht ct lao
ng xã hi và tit king xã hi, hai mt này có mi liên h mt thit gn
lin vi hai quy lung ca nn sn xut xã hi là quy lug sut
ng và quy lut tit kim ngun tài nguyên.
HQKT liên quan trc tin các yu t u vào và yu t u ra ca quá
trình sn xut kinh doanh. Trong quá trình SXKD vinh yu t u vào và
u ra s có mt v sau:
- i vi các yu t u vào:
u tham gia nhiu ln vào quá trình sn xu   u
trong nhii rnh giá tr i và chi phí sa cha nên
vic khu hao và phân b  tính toán các ch tiêu hiu qu ch có tính cht
i.
+ S bii giá c th ng gây tr ngi cho vinh chi phí bao
gm c chi phí bii và chi phí khu hao tài sn c nh.
+ Mt s yu t u vào quan trng cn phi ho   c t
không th c c th: Chi phí xây dng CSHT, thông tin giáo dc, tuyên
truyn khuy
+ Kt qu c v mt vt cht có th  
u t không th  bo v môi ng sinh thái,
tái sn xut k thut ca doanh nghip, kh 
y HQKT ph thc hin các nhu cu ca xã hi.Vic
nghiên cu HQKT không nh    tìm ra các giipháp

phát trin sn xut v  a hai k chng
kt qu, chi phí (mi loi cây con/ mt v/ di bi
vì trong thc tin kt qu sn xuc luôn là hiu qu ca chi phí có sn cng

9
vi chi phí b sung mà  mc chi phí có sn khác nhau thì HQKT ca chi phí b
s khác nhau.
Tóm lm v HQKT cuu có chung m
là s so sánh gia:
+ Toàn b yu t u vào và toàn b yu t u ra.
+ Phi (hoi) ca yu t u ra.
HQKT là mt phm trù kinh t phn ánh  khai thác các yu t 
các ngun lc t c quc th hin bng các h
thng ch tiêu thng kê, nhm các mc tiêu c th ca chính sách phù hp vi yêu
cu xã hi. HQKT là mi là mc tiêu cui cùng mà là mc
tiêu xuyên sut trong hong kinh t.[15]
Mt gii pháp HQKT cao là phi i ti
a kt qu i và chi phí nh HQKT phi 
các mi quan h ging trên và thc tiêu chun ca HQKT là t
hoá kt qu và ti thiu kin ngun lc có hn nhnh.[2]
2.1.3. Giới thiệu chung về cây chè
 Tên gọi của cây chè[7]
- Cây chè (Thea sinensis L)
- Chè là mt cây công nghi i sng kinh t lâu dài và mau cho
sn phm.
 Công dụng
- Cafein và mt s hp cht ancaloit trong chè có tác dng kích thích h thn
n minh mn nâng cao hiu qu làm vic.
- Hn hp tannin trong chè có kh  i khát và cha mt s bnh
ng ru l

- Chè còn cha mt s loi vitamin A,B1,B2,B6 vitamin PP và mt s loi
vitamin C.
- Chè có tác dng chng phóng x (ch c cht stronti SR90) là mt
trong nhng v phóng x rt nguy him.

10
 Phân loại chè
- Chè Trung Quc lá nh
- Chè Trung Quc lá to
- Chè Shan
- Chè 
- 

 Nguồn gốc cây chè:
 



 


 




            





 

 
 

11






2.1.4.Đặc điểm, yêu cầu về điều kiện sinh thái, vai trò của cây chè trong
cuộc sống và các nhân tố ảnh hưởng đến sản xuất chè
2.1.4.1.Đặc điểm sinh thái, sinh sản của cây chè.[6]
a. Thời vụ
- V Xuân (tháng 3-4): Hái cha 2 lá và lá cá, to tán bng nhng búp cao
t tán thì hái sát lá cá.
- V Hè Thu (tháng 5 - 10): Hái cha 1 lá và lá cá, to tán bng nhng búp
t tán thì hái sát lá cá
- V a lá cá , tháng 12 hái c lá cá
- Vi các ging chè có dng thân bu có th hái kéo
hay hái b nâng cao nng.
b. Chu kỳ phát triển
Chu k ca mt cây chè bao gn.
- n thit k n. Các
bi chè phi trng 3- t khi gieo trng mi phát tring
n cây ln cun chè già ci.
- n chè ln kéo dài 20   giu ki

u s làm cho cây chè b suy
c tun chè t cao nht.
- n chè già ci, cây chè suy yu dn, lá nh, búp ít, chóng
mù xoè, hoa qu nhiu, chi gc mc nhin
i trng chè phi dùng các bin pháp k thu to tán mi cho c
n tr li.Thi gian kéo dài tui th cây chè có th t 5-

12
c. Yêu cầu đầu vào
 Ánh sáng
Cây chè nguyên là mt cây rng mc trong nhu kin t, râm mát
ca vùng khí hu cn nhi nhu cu ánh sáng, cây chè
n cây con, l i bóng

sng thp vì quang hp yu. Ánh sáng tán x  vùng núi cao có tác dng tt
n phm chc xu, t, nhi thp,
 nhin  u ki sn xut chè có cht
ng cao trên th gii.[8]
 Nhi
Nhi không khí thun lng ca chè là 22-28
0
C, búp chè
ng chm  15-18
0
i 10
0
C mc rt chm. Trên 30
0
C chè mc chm,
trên 40

0
C chè b khô xém nng lá non.
 c
c gi vai trò quan trng trong sn xut nông nghip và công ngh ch
bic là thành phn ch yu ca cht nguyên sinh, là nguyên t quan tr
m bo các hong sinh lý ca cây chè.V nông nghic quynh sn
ng và chng ca chè, trong công nghic là thành phn bii nhiu
n héo, vò, lên men, sy khô.
  c trong chè bi ng theo tng b phn, ging chè, bin
pháp k thut và khí hu thi ti chc non có nhiu
 phu sng thp.
ng cây chè trên th gii là
1.500- i không khí t 80-85% có lng ca chè.
 ng
- m
m tp trung  các b ph m tham gia vào
s  m lá chè có màu xanh, quang hp

13
tng kho, nhiu búp, búp to.Thim chi lá ít, lá vàng, búp
nht thp. Bi vt t 2-2,5 ln so vi không
m quá nhic làm chè có v ng, gim phm cht.
- Lân
Lân tham gia vào thành phn cu to ca t bào, trong axit nucleic.Lân có vai trò
quan trng trong vic tích lu ng cho cây, có tác dy s phát trin ca
cây chè, nâng cao ch ng rét, chng hn cho chè.Thiu
lân lá chè xanh thm, có vt nâu 2 bên gân chính, búp nht thp.
- Kali
Kali có trong tt c các b phn ca cây chè nht là thân, cành và các b
phi ch

kh ng c tích lu 
 c ca t t, ch 
chng bnh, chu rét cho chè.
Thiu Kali lá chè có vt nâu, rng lá nhiu, búp nh, lá nh.
- Trunng
Theo mt s nhà nghiên cu, tác dng ca các yu t ng ch th
hin rõ nét  i chè nhiu tui chuyên bón các long
gng gm có: Ca, Mg, S, Al
2.1.4.2. Điều kiện sinh thái cho sự sinh trưởng và phát triển của cây chè
Cây chè phát trin tt nhiu mùn, pH khong 4,5 - t ph
sâu ít nht là 60 cm. Mc ngm phi 1m. ng rt
lng và chng chè. Chè tr
mùi v tng l
m, cn nhic.Yêu cng chè bình quân
   ng 1.500 mm và phân b u trong các tháng. Yêu c  m
không khí cao, khong 85%.
ng tt khi nhi > 10
o
C. Nhi 
 ng và phát tring là 12
o
ng tt trong

14
phm vi 15  23
o
C. Nhi quá cao hoc quá thu n vic tích
lu ta-nanh.Nt quá 35
o
C liên tc kéo dài s dn cháy lá chè.Nhi thp

kt hp vi khô hn là nguyên nhân hình thành nhiu búp m.
Cây chè nguyên sinh si tán rng rm, nên có tính chu bóng rt ln.
Vì vy, chè tin hành quang hp tt nhu kin ánh sáng tán x, ánh sáng
chiu thu kin nhi không khí cao không tt cho quang hp và sinh
ng ca chè, vì v   ng tr   hn ch
nhi cao và ánh sáng quá mnh.
Tùy theo ging và tui ca cây chè mà yêu cu nh sáng khác nhau, thi k
i làm giàn che. Ging chè lá to yêu cu
ng lá nh.
 ng lng và phm cht
chè, ánh sáng còn n phát dc ca cây chè, nên nhng ging
chè  vùng có ánh sáng ban ngày ngn nhng vùng có ánh sáng ngày dài
thì s không ra hoa kt qu.
Không khí: Gió nh t có li cho s ng ca cây chè.
Nh m kc phát tán khó thì gió nh s làm cho d
c và cht tip tc vn chuyn lên cây.Gió nh
còn có tác dng CO
2
phân b u, có li cho quang hp. Gió to
không nhng làm cho cây b t cân bc ca cây.
 gim tác hi ca gió, cn chng chè kín gió hoc trng rng vành
, chn ging chè thp cây và trng dày hp lý, nhng vùng có có Lào
cc bit chú ý trng chn gió phòng h.
2.1.4.2. Một số loại sâu bệnh hại trên nương chè
- a qua , tình hình sâu bnh phá hoi trên các lô chè là vô cùng
 dng các bin pháp phòng tr ch c,
phun thuc trit  nên vn còn nhiu lô b phá hoi nng.
- t s loi sâu bng gp.[8]

15

Rầy xanh: Rng thành có màu xanh lá m, ry non màu xanh vàng.
Ry trích hút nha làm búp chè cn ci, m
thm.Rng n sau m trng vào cung búp chè.
u tra tôi thi sâu ng gp nht và phá hoi nhiu nht
c các bác nông dân phn ánh nhiu nht trên cây chè, gây ng rât ln
t và s
Bọ cánh tơ: Là loi sâu h nh n sâu non mi n có
màu trng, 2 mt màu c sang tung thành thì chúng có
 trng ri rác trong các mô lá chè. B ng 
các khe k nt ca lá, Thân chè và  lá mt.
Chúng hi lá chè và búp chè non là cho lá, búp chè bin dng cong queo,
giòn và d gãy, vt ht so sn sùi, màu nâu  lá hay phùn cung búp, trên
lá có 2 vt song song. Hi nng thì lá non b rng ch ng búp.
Bệnh phồng lá:Bnh hi trên búp và lá non, cành non. Vt bnh có hình tròn
lõm xung, mt trên lá vt lõm nhn bóng, mi lá vt bnh phng. Mi
vt phng ph 1 lp nm màu sang tro hoc trng.
Bệnh đốm nâu: Bnh ch yu hi lá già, cành và qu. Trên lá vt bnh bt
u t mép lá, vt bnh có màu nâu, không có hìn dáng nhc hình bán
nguyt. Trên vt bng tâm,  gia vt bnh lá b khô, có màu
n theo hình gn sóu tr
vy, b phn b bnh có th b v, tách ra.
 Giải pháp đƣa ra:
+ Hái k theo quy trình hái ci tin s loi b c khá nhiu trng ry, nu
 hi nng kt hc rt có hiu qu.
n t bên c
dn sch c di và xi xáo giúp hn ch trng sâu n np  i gc chè.
+ Trên nhng hoc bón qua nhi
i, thiu nguyên t ng, thiu cây che bóng  u kin khô hn sâu
bnh s phá hi chè n   y nên trng nh     u,

16
trám, mung lá nh giúp cho chè tránh ánh nng bc x ( vì cây chè quang
hp tt nhu kin ánh sang tán x), ngoài ra vic trng cây che bóng còn
hn ch ng g ci.
2.1.4.3. Vai trò của cây chè
 Vị trí của ngành chè trong nền kinh tế quốc dân
Chè là cây công nghip dài ngày, trng mt ln cho thu hoch nhi
Tui th ca chè kéo dài 50 - t nt có th t
 Vit Nam t t s cây chè  Sui Giàng
a L) có tui th 300 - u nhà khoa hc cho rng Vit Nam là
mt trong nhng cái nôi ca cây chè.[8]
Chè là th c ung có nhiu công c, va gii khát, va cha bi
ta tìm thy trong chè có ti 20 yu t ng có li cho sc kho, ví d cafein kích
thích h th các bng rut và mt s axit amin
cn thi.[7]
c trng ch yu  trung du, min núi và có giá tr 
i cao. Mc 5 - 6 t
 ngang vi mt ha lúa  ng bng và gp 3 - 4 ln mt ha lúa
y có th ng t
ng bng lên các vùng xa xôi ho lánh, góp phn phát trin kinh t min núi bo v
an ninh biên gii
Sn xut và xut khu chè thu hút mng khá l
ng chính k c ng chính, k c ng ph ng dch v là gn
i vi mc thu nhp nh và không ngng p bình
qu
i/tháng).
Tr t tri trc", ci thing
sinh thái.Vng chè kt hãy hào gia các hàng
 gi mùn gi c, s dng phân bón hn kc
phát trin kinh t vi bo v ng.[7]

17
Chè là mt sn phm có giá tr xut khu cao và tit khu ln.
Mt ha chè thâm canh thu hoc 10 t bi
tt khu s c mng ngoi t i khi
xut khu 200 t  nhp khu 46T phân hoá hc.
Trên th gii có kho  c tr      c ung
y tim  th ng ca chè Vit Nam rt di dào.Tuy nhiên, tc
 phát trin cây chè ca ta so vi th gii còn cht Nam xut
khu 2400T chè - ng hàng th 6 trên th gin nay, Vit Nam xut khc
- ng hàng th 17. Có th thng
xut khu cn nhng v trí cn 10 bc.[8]
Sn xut chè ca ta có nhiu thun lu kin th ng, khí hu rt
thích hp vi cây chè. Qu t trng chè ln (khong 20 vn ha) trong khi hin nay
ta mi ch trc khong 7 vn ha. Bên cng vn là li th so sánh
cc bing nông nghip vi kinh nghii trong trng
v ch bin chè.
Tóm li, có th kinh ngch xut khu chè còn kém xa các mn
khác (du m, than, gn nhng tích cc ca nó v mt
xã h tn dng mi ngun lc hin có, chúng ta nên tip tc phát trin sn
xut và xut khu chè trong thi gian ti.
 Vai trò của chè đối với đời sống con ngƣời[6]
Chè là loi cây công nghip dài ngày, trng 1 ln cho thu hoch nhiu 
t ng và thâm canh t u, liên t 
 i thu nhp kinh t   sut, sn
i nh. T  theo công ngh và cách ch bin s
to ra các loi sn ph chè vàng, chè túi lc
v.v. Chè có nhiu vitamin có giá tr ng và bo v sc kho. Có tác dng
gii khát, b ng và kích thích h thn kinh trung t
m, gic bnh béo phì, chng lão hoá Do  thành sn ph

ung ph thông trên toàn th gii.