THỰC TRẠNG KIẾN THỨC của NGƯỜI dân về 20 LOÀI cây THUỐC có tác DỤNG KHÁNG KHUẨN tại 7 xã VÙNG đệm vườn QUỐC GIA BA vì

y học thực hành (762) - số 4/2011



49
nhng cht ny c nut vo thc qun xung d dy.
Khi vo n d dy, chỳng s kớch thớch gõy phn x
bun nụn nụn.T gi th 13 tr v sau, bun nụn v
nụn xy ra ớt hn so vi 12 gi u hu phu. iu ny
cú th l do cỏc yu t kớch thớch nờu trờn ó gim hoc
khụng cũn na, cỏc thuc gõy mờ cng ó ht tỏc dng;
thờm vo ú, giai on mun ny cũn cú tỏc dng
chng bun nụn v nụn ca Dexamethason.
iu tr cu nguy khi bnh nhõn (BN) bun nụn kộo
di > 30 phỳt hoc nụn > 1 ln trong 15 phỳt. S BN
bun nụn v nụn cn iu tr cu nguy trong nhúm 2
chim t l khỏ cao 78,38% so vi nhúm 1 (33,33%). Tt
c BN c iu tr u ỏp ng tt vi thuc chng
nụn, khụng cú BN no b nụn tỏi phỏt.Cỏc trng hp
nụn c phỏt hin v x trớ kp thi nờn khụng cú BN
no nụn nhiu n mc gõy ra ri lon nc in gii.
Bnh nhõn ỏp ng hon ton; khụng bun nụn,
khụng nụn v khụng cn iu tr cu nguy trong sut 24
gi sau m, trong nhúm 1 chim t l cao 91,43% so vi
nhúm 2 (52,86%)
Nhng tỏc dng khụng mong mun ca thuc chng
nụn: nhúm 1 cú 1 (1,43%) bnh nhõn (BN) b nga, 2
BN (2,86%) nhc u v 2 BN (2,86%) chúng mt
Thomas R v cs nm 2001 ó s dng Ondansetron
n thun 4 mg hoc phi hp Dexamethason 8 mg
trờn 177 bnh nhõn (BN) c phu thut ph khoa.

Trong nhúm dựng thuc phi hp: khụng cú BN no b
nga, 1 BN (1,72%) nhc u, 3 BN (5.17%) chúng mt
Usmani Hamani v cs nghiờn cu trờn 90 bnh nhõn
(BN) phu thut tai gia, s dng Ondansetron n
thun (0,1 mg/kg) hoc phi hp Dexamethason (0,15
mg/kg). Kt qu cú 5 % BN b nga, 7 % BN nhc u,
7% chúng mt
Kt qu nghiờn cu ca chỳng tụi tng t vi tỏc
gi Thomas R v cs
(13),
Usmani Hamas v cs
(14)
. Nhng
tỏc dng ph ny xut hin thoỏng qua vi t l thp.
Tỏc dng ph trong gii hn chp nhn c
Tai bin, bin chng sau Gõy mờ Phu thut trong
nghiờn cu ny c lit kờ trong bng 6, l nhng tai
bin thụng thng, c theo dừi, chm súc mt cỏch
chu ỏo, hiu qu; tt c u ỏp ng tớch cc v xut
vin an ton.
KT LUN
Qua nghiờn cu chỳng tụi nhn thy hu qu ca hớt
cht nụn úi khi bnh nhõn cũn mờ gõy tỏc hi vi c
quan hụ hp vụ cựng quan trng; s dng phi hp
thuc Ondansetron 4 mg vi Dexamethason 4 mg cú
hiu qu tt trong d phũng bun nụn - nụn sau phu
thut Tai Mi Hng trờn BN cú nguy c trung bỡnh v BN
cú nguy c cao bun nụn - nụn. S phi hp
Ondansetron v Dexamethason hiu qu v an ton cho
bnh nhõn vi tỏc dng ph trong gii hn chp nhn.

TI LIU THAM KHO
1. Apfel Christian C (2009). Postoperative Nausea
and Vomiting. Miller's Anesthesia. 7
th
Edition, 86, pp
518-531
2. Cracken Geoff Mc, Patricia Houston, et al (2008).
Guideline for the Management of Postoperative Nausea
and Vomiting. National Guideline Clearinghous, pp 600
- 605.
3. Gan Tong J, Tricia Meyer, et al (2003).
Consensus Guidelines for Managing Postoperative
Nausea and Vomiting. Anesthesia Analgesia, pp 62 - 71
4. Henzi I, Walder B, et al (2000). Dexamethasone
for the prevention of postoperative nausea and vomiting:
A quantitative systematic review. Anesthesia Analgesia,
90, pp 186 - 194
5. Ho Kok Yuen, Gan Tong Joo, et al (2008).
Postoperative Nausea and Vomiting. Complications in
Anesthesiology, 1st Edition 39, pp 571 - 578.
6. Kim Eun Jin, Justin Sang Ko, et al (2007).
Combination of Antiemetics for the Prevention of
Postoperative Nausea and Vomiting in High Risk
Patients. The Korean Academy of Medical Sciences, pp
878 - 882.

Thực trạng kiến thức của ngời dân về 20 loài cây thuốc
có tác dụng kháng khuẩn tại 7 xã vùng đệm vờn Quốc gia Ba Vì

Phan Thị Thu Hiền - Bộ Y tế

Phạm Văn Thao - Học viện quân y
TểM TT
Nghiờn cu kin thc ca 200 ngi dõn v 20 loi
cõy cú tỏc dng khỏng khun ti vựng m vn quc gia
Ba Vỡ cho thy: T l ngi dõn hiu bit ỳng v v
20 loi cõy thuc khỏ cao (70,0% - 96,5%). T l hiu bit
sai cao nht ch l 5,0%. Kờnh tip cn thụng tin chim t
l cao nht l thuc nam gia truyn (70,0%), tip theo l
qua c sỏch, bỏo (60,0%), qua nghe i, xem ti vi
(40,0%) Tuy nhiờn, qua hot ng ca Hi ụng y ch
chim 20,0%. i tng tip cn 2 kờnh truyn thụng
chim t l cao nht (33,0%), tip cn 3 kờnh truyn
thụng l 28,0% thp nht l tip cn 6 kờnh (2,0%).
T khúa: loi cõy, khỏng khun
SUMMARY
The study of 200 people's awareness about 20
plants have antibacterial properties in the buffer zone of
Ba Vi National shows that: Percentage of people
understand truthly and completely on 20 species of
medicinal plants is quite high (70.0% - 96.5%). Maximum
misunderstanding rate is only 5.0%. Information Channel
was accessed the most widely is traditional medicine
(70%), followed was reading books, newspapers (60%),
via radio, watching television (40.0%). However, through
the activities of Traditional medicine organisation is only
20.0%. Objects accessed two channels account for the
highest percentage (33.0%), communication 3 channels
approaching is 28.0% the lowest rate (2.0%) is 6
channels accessing objects.
Keywords: medicinal plants, antibacterial

T VN .
Nn y hc c truyn Vit Nam ó cú t lõu i, qua
quỏ trỡnh xõy dng v phỏt trin t nc cỏc kinh
nghim dõn gian quý bỏu ó c ỳc kt v ghi chộp
trong nhng cun sỏch lu truyn trong nhõn dõn. Nh
ú kho tng kin thc v cỏc loi dc liu Vit Nam
ngy cng phong phỳ, l nn tng phỏt trin nn y hc
c truyn ca dõn tc. Khu vc vựng m vn Quc
gia Ba Vỡ, cú rt nhiu loi cõy thuc mc hoang di
hoc c gõy trng cú giỏ tr dc liu cao, trong ú
y häc thùc hµnh (762) - sè 4/2011




50

nhóm cây có tác dụng kháng khuẩn có trữ lượng đáng
kể. Nhận thức của người dân về các cây thuốc có ảnh
hưởng rất lớn đến việc trồng, khai thác và sử dụng
nguồn dược liệu này. Chúng tôi tiến hành nghiên cứu
này nhằm mục tiêu: Mô tả thực trạng kiến thức của
người dân về 20 loài cây thuốc có tác dụng kháng khuẩn
tại khu vực vùng đệm vườn Quốc gia Ba Vì.
ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.
1. Đối tượng nghiên cứu:
+ 20 loài cây thuốc có tác dụng kháng khuẩn, gồm:
Nghệ, Riềng, Nhân trần, Diếp cá, Hoa hồng đỏ, Lựu,
Seo gà, Bạch hoa xà, Lá lốt, Ba chẽ, Nhội, Tô mộc, Cỏ
lào, Nhọ nồi, Đại bi, Cây cứt lợn, Cau, Bồ bồ, Bạch đồng

nữ, Rau đắng.
+ Đại diện hộ gia đình: chọn 200 hộ gia đình theo
phương pháp ngẫu nhiên hệ thống.
Đại diện hộ gia đình được chọn là chủ hộ, nếu chủ
hộ đi vắng thì chọn người bất kỳ trong cùng hộ khẩu
thay thế. Những người được chọn phải trên 18 tuổi, là
người nắm được những vấn đề cây thuốc, có khả năng
trả lời được những câu hỏi phỏng vấn. Trường hợp hộ
được chọn không có ai ở nhà thì lấy hộ kế cận trong
danh sách các hộ gia đình của địa phương thay thế.
2. Địa điểm, thời gian nghiên cứu:
- Địa điểm nghiên cứu: Khu vực vùng đệm vườn
quốc gia Ba Vì, gồm 7 xã: Tản Lĩnh, Ba Trại, Minh
Quang, Ba Vì, Vân Hòa, Yên Bài, Khánh Thượng.
- Thời gian nghiên cứu: Từ tháng 10/2009 đến tháng
4/2010
3. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp nghiên cứu thực vật học: Xác định
20 loài cây thuốc có tác dụng kháng khuẩn tại khu vực
vùng đệm vườn quốc gia Ba Vì.
- Phương pháp phỏng vấn: Tiến hành phỏng vấn đối
tượng về nhận biết cây, bộ phận sử dụng, mùa thu hái,
cách sơ chế, bào chế, tác dụng đối với 20 loài cây thuốc
có tác dụng kháng khuẩn thường dùng, các kênh tiếp
nhận các thông tin trên.

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Bảng 1. Kiến thức của đối tượng điều tra về 20 loài cây thuốc có tính chất kháng khuẩn và cách sử dụng (n = 200)
Hiểu đúng-đủ Hiểu đúng-chư a đủ Hiểu sai Không biết TT

Tên Việt Nam
SL % SL % SL % SL %
01 Cau 188 94,0 10 5,0 1 0,5 1 0,5
02 Cây cứt lợn 187 93,5 12 6,0 1 0,5 0 -
03 Đại bi 178 89,0 16 8,0 5 2,5 1 0,5
04 Nhọ nồi 181 90,5 19 9,5 0 - 0 -
05 Cỏ lào 175 87,5 24 12,0 1 0,5 0 -
06 Tô mộc 140 70,0 45 22,5 10 5,0 5 2,5
07 Nhội 136 68,0 46 23,0 3 1,5 15 7,5
08 Ba chẽ 173 86,5 14 7,0 0 - 13 6,5
09 Lá lốt 189 94,5 10 5,0 1 0,5 0 -
10 Bạch hoa xà 192 96,0 8 4,0 0 - 0 -
11 Seo gà 167 83,5 21 10,5 7 3,5 5 2,5
12 Lựu 178 89,0 20 10,0 2 1,0 0 -
13 Hoa hồng đỏ 140 70,0 57 28,5 2 1,0 1 0,5
14 Diếp cá 189 94,5 10 5,0 1 0,5 0 -
15 Nhân trần 182 91,0 18 9,0 0 - 0 -
16 Riềng 170 85,0 29 14,5 1 0,5 0 -
17 Nghệ 193 96,5 7 3,5 0 - 0 -
18 Bồ bồ 177 88,5 23 11,5 0 - 0 -
19 Bạch đồng nữ 145 72,5 45 22,5 5 2,5 5 2,5
20 Rau đắng 155 77,5 41 20,5 3 1,5 1 0,5

Qua khảo sát các đối tượng nghiên cứu về sự hiểu
biết (nhận biết cây, bộ phận sử dụng, mùa thu hái, cách
sơ chế, bào chế, tác dụng) đối với 20 loài cây thuốc có
tác dụng kháng khuẩn thường dùng, kết quả cho thấy tỷ
lệ giữa các nhóm có kiến thức: đúng-đủ chiếm tỷ lệ khá
cao (từ 70,0 - 96,5%); Hiểu đúng-chưa đủ chiếm tỷ lệ từ

3,5 - 28,5%; Tỷ lệ hiểu sai cao nhất chỉ chiếm 5,0%; Tỷ
lệ không biết rất thấp. Sự khác nhau có ý nghĩa thống kê
với p<0,001. Như vậy kiến thức của nhân dân tại khu
vực nghiên cứu về 20 loài cây có tính chất kháng khuẩn
rất khác nhau.
Bảng 2. Các kênh tiếp cận thông tin về y học cổ
truyền của đối tượng điều tra (n = 200).
Kênh thông tin Số lượng % Giá trị p
- Học qua trường lớp 18 9,0
- Hoạt động tuyên truyền của
hội Đông y
40 20.0
- Thuốc nam gia truyền 140 70,0
- Đọc sách, báo 120 60,0
- Nghe đài, xem ti vi 80 40,0
- Tự tìm hiểu thiên nhiên 4 2,0
< 0,001
Kết quả bảng 2 cho thấy, người dân có kiến thức về
y học cổ truyền chủ yếu do gia truyền (70,0%) tức là
kiến thức được truyền từ đời này sang đời khác cho nên
nhiều bài thuốc gia truyền không được phép ra khỏi
dòng họ và đã bị thất lạc. Tuy nhiên, phương tiện thông
tin đại chúng cũng đóng vai trò quan trọng: với 60,0% số
người được hỏi đã nói họ tiếp thu kiến thức qua sách
báo, 40,0% số người được hỏi nói rằng họ tiếp thu kiến
thức qua phương tiện truyền hình và truyền thanh. Hoạt
động của hội Đông y đạt hiệu quả thấp vì chỉ có 20,0%
số người được hỏi cho rằng đã được tham gia những
khóa học hoặc các buổi nói chuyện về thuốc nam chữa
bệnh. Chỉ có 9,0% số người được hỏi là học qua trường

lớp về dược, có thể chỉ là trình độ sơ cấp nhưng đây
chính là những đối tượng có kiến thức cơ bản và có khả
năng đẩy mạnh hoạt động khám chữa bệnh bằng cây
thuốc nam. Đặc biệt là có 2,0% số người nói rằng trong
quá trình tìm tòi khám phá thiên nhiên, họ đã phát hiện
ra những điều mới trong cây thuốc nam, có thể vị thuốc
mới hoặc ứng dụng mới mà trước đây họ chưa biết.
y học thực hành (762) - số 4/2011



51
Nhúm nhng ngi ny ó chu khú my mũ cú
nhng kin thc riờng ca mỡnh. Khoa hc phỏt trin
liờn tc v liờn tc i mi. Nhng phỏt kin mi v y
hc dõn tc l nhng iu vụ cựng quan trng vỡ nú cú
th ng dng ngay vo trong cuc sng hng ngy
bo v sc khe cng ng.
Kho sỏt tip theo v tn sut tip nhn thụng tin
ca i tng nghiờn cu thu c bng sau:
Bng 3. Tn sut cỏc kờnh tip nhn thụng tin v y
hc c truyn ca i tng iu tra (n = 200).
S kờnh thụng tin tip nhn S h dõn (%) p
1 kờnh 30 15,0
2 kờnh 66 33,0
3 kờnh 56 28,0
4 kờnh 32 16,0
5 kờnh 12 6,0
6 kờnh 4 2,0
<0,001

Kt qu kho sỏt cho thy cú 6 kờnh thụng tin m
ngi dõn cú th tip cn v tỡm hiu v kin thc i
vi cõy thuc cú tớnh khỏng khun, gm cỏc kờnh: Hc
qua trng lp; Hot ng tuyờn truyn ca hi ụng y;
Thuc nam gia truyn; c sỏch, bỏo; Nghe i, xem ti
vi; T tỡm hiu thiờn nhiờn.
T l i tng tip cn c 2 kờnh thụng tin chim
t l cao nht (33,0%), tip theo l tip cn c 3 kờnh
thụng tin (28,0%) T l i tng tiộp cn c 6 kờnh
thụng tin chim t l thp nht (2,0%).
BN LUN.
iu tra kin thc ca ngi dõn v cõy thuc v
cỏch s dng 20 loi cõy thuc cú tớnh cht khỏng
khun, kt qu cho thy: t l ngi dõn hiu bit ỳng
v 6 ni dung (nhn bit cõy, b phn s dng, mựa
thu hỏi, cỏch s ch, bo ch, tỏc dng) l khỏ cao (t
70,0% - 96,5%) iu ny cho thy ngi dõn rt quan
tõm tỡm hiu cõy thuc ng thi cng cho bit cụng tỏc
tuyờn truyn v YHCT núi chung v cõy thuc cú tớnh
khỏng khun núi riờng trong khu vc nghiờn cu ó em
li nhng hiu qu nht nh.
V cỏc kờnh truyn thụng m nhõn dõn tip cn
thụng tin y hc c truyn: t l cao nht l t kờnh thuc
nam gia truyn (70,0%) cho thy kin thc v YHCT ch
yu c truyn t i nay qua i khỏc theo phng
thc gia truyn nờn nhiu bi thuc khụng c phộp ra
khi dũng h v cú th cú nhiu bi thuc ó b tht lc.
Tip theo l qua kờnh c sỏch, bỏo (60,0%) v qua
nghe i, xem ti vi (40,0) cho thy vai trũ ht sc quan
trng ca cỏc phng tin thụng tin i chỳng i vi

i sng nhõn dõn núi chung v i vi vic tuyờn
truyn kin thc YHCT núi riờng. Tuy nhiờn, hot ng
ca hi ụng y t hiu qu thp vỡ ch cú 20,0% s
ngi c hi cho rng ó c tham gia nhng khúa
hc hoc cỏc bui núi chuyn v thuc nam cha bnh.
V tn xut cỏc kờnh truyn thụng YHCT: dn u l
nhúm 2 kờnh vi t l 33,0%, nh vy l a s mi ngi
u tip nhn thụng tin t ớt nht hai kờnh, trong ú s cú
mt kờnh chớnh v mt kờnh ph tựy theo thúi quen tng
ngi. c bit vi nhúm dõn c mự ch thỡ ch cũn cỏch
truyn ming hoc truyn thanh truyn t thụng tin.
iu ú lý gii ti sao nhng bi thuc gia truyn vn
c lu truyn t nhiu i nay m vn khụng h b mai
mt tỏc dng, tuy rng khụng cú sỏch v no ghi chộp li.
Nhúm tip theo l 3 kờnh phi hp vi 28,0%, nhúm ny
l nhng ngi bit ch v cú kin thc v thuc nam
cha bnh. Tip theo cỏc nhúm 4 kờnh, 5 kờnh, 6 kờnh
cú t l gim dn. Nhúm 1 kờnh cú t l tng i thp
(15,0%), nh vy nhng ngi ch tip nhn thụng tin t
mt ngun l khụng nhiu. Nhng ngi cú trỡnh cng
cao thỡ cỏc cú nhiu c hi v kh nng tip nhn thụng
tin t nhiu ngun khỏc nhau, c bit cú nhng ngi cú
kh nng nghiờn cu v khỏm phỏ thiờn nhiờn t
c nhng kt qu mi.
KT LUN.
- T l ngi dõn hiu bit ỳng v v 20 loi cõy
thuc cú tớnh khỏng khun khỏ cao (70,0% - 96,5%). T
l hiu bit sai cao nht cng ch l 5,0%.
- Kờnh tip cn thụng tin v YHCT cao nht l thuc
nam gia truyn (70,0%), tip theo l qua c sỏch bỏo

(60,0%), qua nghe i, xem ti vi (40,0%). Tuy nhiờn, qua
hot ng ca Hi ụng y ch chim 20,0%.
- i tng tip cn 2 kờnh truyn thụng chim t l
cao nht (33,0%), 3 kờnh l 28,0% thp nht l 6 kờnh
(2,0%).
TI LIU THAM KHO:
1. Ban Bớ th Trung ng ng (2008), Ch th s
24-CT/TW ngy 04/7/2008 v phỏt trin nn ụng y Vit
Nam v Hi ụng y Vit Nam trong tỡnh hỡnh mi.
2. Huy Bớch v cng s (2006), Cõy thuc v
ng vt lm thuc Vit Nam, tp I,II, Nh xut bn
Khoa hc v k thut, H Ni
3. Tt Li (1977), Nhng cõy thuc v v thuc
Vit Nam, Nh xut bn Khoa hc k thut, H Ni.
4. Trng i hc Lõm nghip (2006), ỏnh giỏ tớnh
a dng sinh hc ngun ti nguyờn cõy thuc ca vn
quc gia Ba Vỡ lm c s cho cụng tỏc bo tn v s
dng bn vng.

Thực trạng tiếp xúc với quảng cáo và khuyến mại thuốc lá
ở ngời dân thành phố Hà Đông, Hà Nội, năm 2010

Hoàng Văn Minh, Kim Bảo Giang
TểM TT
Chớnh ph Vit Nam ó ban hnh lnh cm tt c cỏc
loi qung cỏo thuc lỏ vo nm 2000. Vit Nam hin cú
rt ớt thụng tin v tỡnh hỡnh qung cỏo v khuyn mi
thuc lỏ. Mc tiờu: Mụ t thc trng tip xỳc vi qung
cỏo v khuyn mi thuc lỏ v hot ng ti tr ngi
dõn qun H ụng, thnh ph H Ni v phõn tớch mt s

yu t liờn quan n thc trng tip xỳc vi qung cỏo v
khuyn mi thuc lỏ ny. Thit k nghiờn cu: Mụ t ct
ngang. i tng: Tt c nam v n tui t 15 tr lờn. Kt
qu: 14,5% ngi trng thnh t 15 tui tr lờn nhn
thy qung cỏo, khuyn mi, ti tr thuc lỏ trong vũng 30
ngy. Loi qung cỏo, khuyn mi v ti tr thng thy
nht l qung cỏo ti im bỏn (10,8%). Kh nng tip
xỳc vi cỏc loi qung cỏo, khuyn mi thuc lỏ v hot
ng ti tr ca n ch bng 60% so vi nam. Kt lun:
Cn thc hiờn nghiờm khc hn na cỏc quy nh cm
qun cỏo vo ti tr thuc lỏ ti Vit Nam.
T khúa: Qung cỏo, khuyn mi, thuc lỏ