Tải bản đầy đủ (.pdf) (28 trang)

Tóm tắt luận án tiến sĩ dược học Nghiên cứu thành phần hóa học và một số tác dụng sinh học của cây đơn kim (BINDENS FILOSA L,..HỌ ASTERACEAE)

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (550.05 KB, 28 trang )




B GIÁO DC & ÀO TO
B Y T
VINăDCăLIU
==oo0oo==



PHMăVNăVNG

NGHIÊNăCUăTHĨNHăPHNăHịAăHCă
VĨăMTăSăTÁCăDNGăSINHăHCăCAă
CÂYăNăKIMă(BIDENS PILOSA L.,
HăASTERACEAE)ă

CHUYÊN NGÀNH: DC HC C TRUYN
MÃ S : 62.72.04.06


TịMăTTăLUNăÁNăTINăSăDCăHC




HĨăNIă- 2014


CỌNGăTRỊNHăHOĨNăTHĨNHăTI:
Vin Dc liu


Hc vin Quân Y
Vin Hóa Sinh Bin – Vin Hàn Lâm Khoa hc và Công ngh Vit Nam
Trng i hc Dc Hà Ni





Ngiăhngădnăkhoaăhc:ă
1. GS.TS. Phm Thanh K
2. PGS. TS. Nguyn Th Bích Thu



Phnăbină1:
Phnăbină2:
Phnăbină3:
Lun án s đc bo v trc hi đng chm lun án cp Vin t
chc ti Vin Dc liu.
Vào hi gi, ngày tháng nm 2015


CóăthătìmăđcăLunăánăti:
- Th vin Quc gia Hà Ni
- Th vin Vin Dc liu






GIIăTHIUăLUNăÁN
1. Tínhăcpăthităcaălunăán
Cây n kim thuc chi Song nha (Bidens L.), là cây mc hoang  khp nc ta t min núi, trung
du đn đng bng và có  nhiu nc trên th gii nh: Trung Quc, Hàn Quc, Nht Bn, Brazilầ.vv. ây
là loài cây mc quanh nm, sc sinh sn nhanh và đc coi nh loài “c di” [6], [15], [19]. T lâu, cây n
kim đư đc nhân dân nhiu nc trên th gii s dng đ điu tr các bnh nh mn nga, vàng da, ung
nht, viêm loét d dàyầ  Vit Nam, theo tài liu ca Võ Vn Chi, cây n kim có v đng, tính mát, có tác
dng thanh nhit gii đc, ch t kh , hot huyt [6].
Trên th gii, cây n kim đc các nhà khoa hc quan tâm nghiên cu và đư có nhiu công trình
công b v thành phn hóa hc cng nh tác dng sinh hc ca dc liu này. Cây n kim đư đc chng
minh có tác dng: Chng viêm [27], [37], [57], [58], chng oxy hóa [39], [73]; kháng ung th [34], [69-72];
chng đái tháo đng [33], [41], [114]; kháng khun, kháng nm [25], [27]; kháng ký sinh trùng st rét và
điu hoà min dch [27]. Gn đây, các nghiên cu v cây n kim tp trung vào tác dng điu tr tiu đng
[131] và c ch t bào ung th [27].

Cho đn nay, các công trình nghiên cu đư công b v thành phn hóa hc cng nh tác dng sinh
hc ca cây n kim mc hoang  Vit Nam còn rt ít, do đó đ tài: “NghiênăcuăthƠnhăphnăhóaăhcăvƠă
mtăsătácădngăsinhăhcăcaăcơyănăkimă(Bidens pilosa L.,ăhăAsteraceae)” đư đc thc hin vi 2
mc tiêu chính:
2.ăMcătiêuăcaăLunăán
1. Xác đnh thành phn hóa hc ca cây n kim.
2. Th đc tính cp, mt s tác dng sinh hc ca dch chit và cht tinh khit đc phân lp t cây
n kim.
 đt đc mc tiêu đ ra, Lun án đư đc tin hành vi các ni dung sau:
 VăthƠnhăphnăhóaăhc:
- nh tính các nhóm cht hu c chính trong mu nghiên cu;
- Xác đnh các nguyên t vô c trong mu nghiên cu;
- nh lng và phân tích thành phn tinh du lá;
- Chit xut, phân lp và nhn dng các cht phân lp đc.
 VăthăđcătínhăvƠătácădngăsinhăhc:

- Th đc tính cp ca cao lng r và phn trên mt đt cây n kim;
- Th tác dng kháng khun, kháng nm ca tinh du lá;
- Th tác dng chng viêm cp và mn ca cao lng r và phn trên mt đt cây n kim;
- Th tác dng bo v gan ca flavonoid toàn phn chit t phn trên mt đt cây n kim;
- Th tác dng gây đc t bào ung th ca các cht phân lp đc.
3.ăNhngăđóngăgópămiăcaăLunăán
3.1. V thành phn hóa hc
- ư xác đnh phn trên mt trên mt đt cây n kim có: alcaloid, saponin, flavonoid, acid hu c,
carotenoid, acid amin, tanin, phytosterol, tinh du, đng kh và cht béo; trong r có: alcaloid, saponin,
flavonoid, acid amin, tinh du, đng kh và cht béo.
- ư xác đnh trong phn trên mt đt và r cây n kim có 34 nguyên t vô c. Trong đó, nguyên t có
hàm lng cao nht là K, sau đó đn Mg, P, Ca và Fe, nhng nguyên t đc nh As, Hg, Cd, Pb đu nm
trong gii hn cho phép.


- ư xác đnh hàm lng tinh du trong lá n kim là 0,18% (tt/kl) tính theo khi lng dc liu ti.
Trong tinh du có 36 hp cht, thành phn chính là 1-phenyl-hepta-1,3,5 triyn (74,46%).
- ư phân lp đc 17 hp cht, có 6 hp cht t phn trên mt đt và 11 hp cht t r cây n kim.
Trong đó:
+ Có 2ă chtă mi là: Natri 3,5-dimethoxy-4-O--L-rhamnosyl-benzoat (BP19) và (R,R)-4-
(hydroxymethyl)-5-[3-methoxy-4-hydroxyphenyl]-2,2-dimethyl-1,3-dioxolan (đ ngh gi tên là
Pilosolane) (BP20);
+ Có 11ăchtălnăđuăcôngăbăcóătrongăchiăBidens: (1R, 2R)-guaiacyl glycerol (BP1); Scopolin
(BP2); Benzyl-O-

-D-glucopyranosid (BP3); D-threo-guaiacylglycerol-8-O--D-glucopyranosid (BP4);
Maltol 3-O--D-glucopyranosid (BP5); Ficuscarpanosid B (BP6); 4-allyl-2,6-dimethoxy phenol-1-O--D-
glucopyranosid (BP13); 3-[(4'-hydoxy-3'-methoxyphenyl) propan-1,2 diol-2-O--D-glucopyranosid (BP15);
(3S,6S)-6,7-dihydroxy-6,7-dihydrolinalool (BP17); 3-(4'-hydroxy-3'-methoxyphenyl) propan-1,2-diol
(BP18); Daucosterol (BP22);

+ Có 2ăchtă lnă đuă tiênă phơnă lpă tă loƠiă Bidens pilosa L.: Quercetin-3--L-arabinofuranosid
(BP7); Quercetin-3-

-D-galactopyranosid (BP8);
+ Có 2 cht trùng vi mt s tác gi nc ngoài đư phân lp t loài Bidens pilosa L.: 7-phenyl-2-
hepten-4,6-diyn-1-ol (BP11); Stigmasterol (BP23).
Các kt qu nghiên cu v thành phn hóa hc là nhng công b ln đu tiên v thành phn hóa hc ca
cây n kim (Bidens pilosa L.) mc hoang  Vit Nam.
3.2. V tác dng sinh hc
Các kt qu nghiên cu đu là nhng thông báo đu tiên v tác dng sinh hc ca loài Bidens pilosa L.
mc hoang  Vit Nam.
- Th đc tính cp ca phn trên mt đt và r cây n kim  mc liu 160 g dc liu/kg chut
không thy biu hin ng đc.
-  liu 160g dc liu/kg chut, cao gp 56 ln so vi liu dùng cho ngi, phn trên mt đt và r
cây n kim không gây ra các biu hin bt thng và không gây cht chut nht trng trong 72 gi
theo dõi, do đó không xác đnh đc LD
50
.
-  liu 10g/kg và 20g/kg, r cây n kim có tác dng chng viêm cp trên c 2 mô hình gây phù bàn
chân chut và mô hình gây dch r viêm. ng thi có tác dng gim đau trên mô hình gây đau bng acid
acetic, không có tác dng trên mô hình gây đau bng mâm nóng.
-  liu 10g/kg và 20g/kg, phn trên mt đt cây n kim có tác dng chng viêm cp trên mô hình gây
dch r viêm.
-  liu 7,5g/kg và 15g/kg, c phn trên mt đt cây và r cây n kim đu có tác dng chng viêm mn.
-  liu 60 mg/kg và 120 mg/kg, flavonoid toàn phn chit t phn trên mt đt cây n kim có tác dng bo
v gan trên mô hình gây đc bng CCl
4
thông qua tác dng hn ch tng hot đ ALT, AST và hn ch tn
thng c cu trúc đi th và vi th gan; đng thi làm tng nng đ GSH và gim đc MDA trong gan.
- Th tác dng c ch t bào ung th in vitro 17 hp cht t cây n kim cho thy: Có 9 cht tác dng

yu đi vi dòng t bào ung th máu (HL-60) (IC
50
:

18,5 – 85,7 µg/ml); có 3 cht BP20, BP2 và BP23 có tác
dng gây đc đi vi t bào ung th vú (MCF-7) vi IC
50
tng ng là 45,8 µg/ml, 114,8 µg/ml và 185,9
µg/ml; Có 3 cht BP7, BP8 và BP23 có tác dng đi dòng t bào ung th phi (A549) vi IC
50
tng ng là
36,5 µg/ml, 68,1 µg/ml và 183,6 µg/ml. c bit 2 cht mi là BP19 và BP20 đu có c ch đi vi dòng t
bào ung th máu (HL-60) vi IC
50
tng ng là 58,6 µg/ml, 25,3 µg/ml.


4.ăụănghaăcaăLunăán
- Kt qu phân tích các nguyên t vô c trong cây n kim cho thy trong cây có các nguyên t vi lng
có tác dng tt cho sc khe nh Mg, Mn, Ge, Fe, Ca, Zn , đng thi cng cho thy trong cây có các kim
loi nng nh Pb, Hg, As, Cd, nhng hàm lng  gii hn cho phép theo qui đnh ca WHO.
- Kt qu đnh lng tinh du trong lá và xác đnh trong tinh du lá cây n kim có 36 hp cht là mt
đóng góp b sung thêm nhng s liu v tinh du cây n kim mc hoang  Vit Nam.
- Kt qu phân lp đc 17 hp cht, trong đó có 2 cht mi, 11 cht ln đu tiên công b có trong chi
Bidens, 2 cht ln đu tiên công b có trong loài Bidens pilosa L., đư góp phn làm phong phú kho tàng các
hp cht thiên nhiên nói chung và v cây thuc thuc chi Bidens  Vit Nam nói riêng.
Kt qu nghiên cu v thành phn hóa hc cng là c s khoa hc đ tip tc đnh hng nghiên cu v
tác dng sinh hc.
- Kt qu nghiên cu v đc tính cp đư chng minh dc liu (c phn trên mt đt và r) không gây
đc  mc liu gp khong 56 ln liu dùng trên ngi, điu đó cho thy liu dùng theo kinh nghim dân

gian (10 – 16 g/ngày) là an toàn.
- Kt qu nghiên cu v tác dng sinh hc đư góp phn gii thích kinh nghim s dng cây n kim điu
tr mt s bnh nh mn nga, viêm gan, viêm thn, ung nht ca nhân dân là có c s khoa hc. ng
thi, Kt qu ngiên cu ca Lun án đư m ra trin vng nghiên cu tip tc đ có th ng dng dc liu
n kim phc vc v sc khe cng đng hiu qu hn.
5.ăBăccăcaăLunăán
Lun án gm 4 chng, 36 bng, 29 hình, 138 tài liu tham kho, 20 ph lc. Lun án có 147 trang gm
các phn chính: t vn đ (2 trang), tng quan (40 trang), nguyên liu và phng pháp nghiên cu (13
trang), kt qu (65 trang), bàn lun (24 trang), kt lun và kin ngh (3 trang).

A. NIăDUNGăCAăLUNăÁN
CHNGă1.ăTNGăQUAN
ư tp hp và trình bày có h thng các kt qu nghiên cu t trc đn nay v thc vt hc, thành phn
hóa hc, đc tính, tác dng sinh hc, ng dng trên lâm sàng ca mt s loài thuc chi Bidens nói chung và
loài Bidens pilosa L., nói riêng trên th gii và Vit Nam.
CHNGă2. NGUYÊNăVTăLIUă VĨăPHNGăPHÁPăNGHIÊNăCU
2.1. Nguyên vt liuănghiênăcu
Nguyên liu nghiên cu là phn trên mt đt và r cây n kim, thu hái ti Hà ông – Hà Ni vào tháng
9 – 11 nm 2008, 2010 và ti Yên Lc – Vnh Phúc vào tháng 9 – 11 nm 2010.

- Chut nht trng chng Swiss, c hai ging, khi lng 20  2g, đt tiêu chun thí nghim, mua ti Ban
đng vt – Hc vin Quân Y.
- Chut cng trng dòng Wistar trng thành, kho mnh, khi lng 200  20g đt tiêu chun thí nghim,
mua ti Ban đng vt – Hc vin Quân Y.
- Ging vi sinh vt kim đnh do B môn Vi sinh - Sinh hc, Trng i hc Dc Hà Ni cung cp.
- Các dòng t bào ung th do trng i hc Catholic cung cp.
- Các hoá cht và thuc th đt tiêu chun phân tích theo quy đnh ca Dc đin Vit Nam IV
(methanol, ethanol, n-butanol, ethylacetat, cloroform, n-hexan ).



2.2. Phngăphápănghiênăcu
- Phân tích s b các nhóm cht hu c: Theo phng pháp phân tích sàng lc các nhóm hp cht thiên
nhiên có trong cây bng phn ng hoá hc [9].
- Xác đnh các nguyên t vô c có trong mu bng thit b thit b ICP-MS.
- nh lng và phân tích thành phn tinh du lá: đc tin hành theo phng pháp ghi trong tài liu [46].
- Chit xut các cht có trong dc liu bng phng pháp ngâm vi dung môi  nhit đ phòng.
- Phân lp các hp cht trong r và phn trên mt đt cây n kim bng sc ký ct. Theo dõi các phân
đon bng SKLM.
+ Sc ký ct dùng cht hp ph là silica gel pha thng c ht là 0,04-0,063mm (240 – 430 mesh,
Merck) và pha đo ODS hoc YMC (30-50 m, Fujisilisa Chemical Ltd), Sephadex LH20.
+ Sc ký lp mng đc thc hin trên bn mng tráng sn silica gel DC-Alufolien 60 F254 (Merck
1.05715), RP18 F254s (Merck). Phát hin cht bng đèn t ngoi  hai bc sóng 254 và 365 nm, hoc dùng
thuc th là dung dch H2SO4 10% đc phun đu lên bn mng, sy khô, h nóng trên bp đin t t đn
khi hin màu.
- Xác đnh cu trúc các hp cht phân lp đc da trên các phng pháp ph bao gm: ph khi lng,
ph khi phân gii cao, ph cng hng t ht nhân mt chiu, hai chiu và đi chiu vi tài liu tham kho.
- Da theo phng pháp nghiên cu xác đnh đc tính cp ca Abrham W.B., Turner A. và theo quy
đnh ca B Y t Vit nam và T chc Y t th gii v nghiên cu đc tính ca thuc [16], [113].
- Th tác dng kháng khun, kháng nm bng phng pháp khuch tán, đo vòng kháng khun, kháng
nm trên đa thch.
- ánh giá tác dng gim đau trên chut nht trng gây đau qun bng acid acetic (phng pháp Koster)
và gây đau bng mâm nóng.
- ánh giá tác dng chng viêm cp bng carragenin trên mô hình gây phù chân chut và mô hình gây
viêm màng bng.
- ánh giá tác dng chng viêm mn theo mô hình gây u ht thc nghim trên chut bng amiant.
- ánh giá tác dng bo v gan trên mô hình gây tn thng gan thc nghim bng tetraclorid carbon.
- ánh giá tác dng c ch t bào ng th in vitro theo phng pháp MTT.
- Các s liu thc nghim đc x lý theo phng pháp thng kê dùng trong Y - Sinh hc, s dng
Microsoft Excel. Kt qu thí nghim đc biu th bng tr s trung bình cng/tr đ lch chun (M  SD).
S khác bit có ý ngha thng kê vi p<0,01 hoc p<0,05.

CHNGă3. KTăQUăNGHIÊNăCU
3.1.ăKTăQUăNGHIÊNăCUăVăTHĨNHăPHNăHOÁăHCă
3.1.1.ănhătínhăcácănhómăchtăhuăcătrongăcơyănăkim
- Trong phn trên mt đt cây n kim có 11 nhóm cht: alcaloid, saponin, flavonoid, acid hu c,
carotenoid, acid amin, tanin, phytosterol,đng kh, tinh du và cht béo.
- Trong r cây n kim có 7 nhóm cht: alcaloid, saponin, flavonoid, acid amin, tinh du, cht béo và
đng kh.
- Không có s khác bit v đnh tính các nhóm cht hu c trong n kim thu hái  Yên Lc - Vnh
Phúc và Hà ông – Hà Ni.
3.1.2. Xácăđnhăcácănguyênătăvôăcătrongăcơy năkim
- ư xác đnh đc 34 nguyên t có mt trong r và phn trên mt đt cây n kim.


- i vi phn trên mt đt, nguyên t có hàm lng cao nht là K, sau đó đn Mg, P, Ca và Fe. Còn vi
r, nguyên t có hàm lng cao nht là K, sau đó đn Mg, P, Fe, Al, Ca và Na.
- Hàm lng kim loi nng có đc tính cao nh As, Pb, Hg, Cd  c phn trên mt đt và r trong
khong gii hn cho phép theo tiêu chun ca WHO ( <1 mg/kg dc liu khô) [127].
3.1.3. nhălngăvƠăphơnătíchăthƠnhăphnăhóaăhcătrongătinhăđu lá cây năkim
3.1.3.1. Xác đnh hàm lng tinh du lá cây n kim
Hàm lng tinh du có trong lá n kim tính theo tt/kl là 0,18 ± 0.01%, còn tính theo kl/kl là 0,11 ±
0,004 % (tính theo dc liu ti).
3.1.3.2. Phân tích thành phn tinh du lá cây n kim
Có 36 hp cht đư đc xác đnh trong tinh du lá cây n kim, trong đó hp cht chim t l cao nht
là 1-phenyl-hepta-1,3,5-triyn (74,46%),
-isoindol-1,3(2H)-dion (3,07%) .
3.1.4. ChităxutăvƠăphơnălpăcácăhpăchtătăcơyănăkim
Chit xut và phân lp các hp cht t cây n kim đc tin hành nh s đ hình 3.1 và hình 3.2:
- T r cây n kim đư phân lp đc 11 hp cht, ký hiu là: BP1, BP2, BP3, BP4, BP5, BP6, BP7,
BP8, BP11, BP13, BP15.
- T phn trên mt đt cây n kim đư phân lp đc 6 hp cht, ký hiu là BP17, BP18, BP19, BP20,

BP22, BP23.
3.1.5. Xác đnhăcuătrúcăhóaăhcăcaăcácăhpăchtăphơnălpăđc
3.1.5.1. ảp cht BP1
Hp cht BP1 thu đc di dng bt màu trng, đ quay cc 


- 26
0
(c= 0,3, MeOH). Cu trúc ca
hp cht BP1 đc xác đnh da vào phân tích d liu ph NMR đc trình bày  bng 3.6:
Bngă3.6. D liu ph NMR ca hp cht BP1
VătríăC
#

C

(ppm)

C
a,b

(ppm)
DEPT

H
a, c
(ppm)
mult. (J in Hz)
HMBC (H  C)
1

135.4
134.3
C
-

2
111.7
111.1
CH
6.89 br s
1, 3, 4, 6, 1
3
148.5
147.0
C
-

4
147.3
145.3
C
-

5
116.1
114.7
CH
6.69 d (8.0)
4, 6
6

120.5
119.1
CH
6.69 br d (8.0)
5, 1, 2, 1
1
74.9
72.8
CH
4.38 d (6.0)
1, 2, 6, 2, 3
2
77.9
75.9
CH
3.44 m
1, 3
3

64.3
62.6
CH
2

3,30 dd (6.0, 11.5)
3,14 dd (4.0, 11.5)
1, 2
3-OCH
3


55.8
55.6

3.73 s
3
4-OH
-
-

8.69 s
3, 4, 5
1-OH
-
-

4.86 s
1, 1, 2
2-OH
-
-

4.43 s
1, 2, 3

a
o trong DMSO,
b
125MHz,
c
500MHz,

#

C
ca hp cht Guaiacyl glycerol (Hp cht 13) [61].
Kt hp so sánh d kin ph NMR, đ quay cc ca hp cht BP1 vi hp cht (1R, 2R)-guaiacyl
glycerol (hp cht s 13 trong tài liu tham kho [61]) thy hoàn toàn tng đng. Do đó, hp cht BP1


đc xác đnh là (1R, 2R)-guaiacyl glycerol, mt hp cht ln đu tiên đc phân lp t chi Bidens và đư
bit t loài Pimpinella anisum L. [61].
Cu trúc hóa hc ca hp cht BP1 đc trình bày  hình 3.3:



Hình 3.3. Cu trúc hóa hc ca hp cht BP1
3.1.5.2. ảp cht BP2
Hp cht BP2 thu đc  dng bt màu trng. D liu ph NMR ca hp cht BP2 đc trình bày 
bng 3.7:
Bngă3.7. D liu ph NMR ca hp cht BP2
V trí C

*
C
(ppm)
DMSO

C
a,b
(ppm)
DMSO


H

a,c
(ppm, J, Hz)
HMBC
(HăăC)

2
160.4
160.5
-

3
113.2
113.3
6.31 d (9.5)
2, 10
4
114.1
114.2
7.95 d (9.5)
2, 5, 9
5
109.3
109.8
7.29 s
4, 6, 7, 9
6
146.6

146.0
-

7
149.9
150.0
-

8
103.0
103.0
7.14 s
6, 10
9
148.9
148.9
-

10
112.2
112.3
-

1'
99.7
99.7
5.06 d (7.5)
7
2'
73.3

73.1
3.28

3'
76.7
76.7
3.29
1', 2', 4'
4'
69.6
69.6
3.15
3', 6'
5'
77.1
77.1
3.43

6'
60.6
60.7
3.43 dd (2.0, 12.0)
3.67 dd (5.5, 12.0)
4', 5'
6-OCH
3

56.0
56.1
3.81 s

6


*
C
Scopolin đo trong DMSO [65],
a
đo trong DMSO,
b
125 MHz,
c
500 MHz.
So sánh s liu ph NMR ca hp cht BP2 vi các s liu tng ng ca hp cht spocolin [65], cho
thy kt qu hoàn toàn phù hp. T đó, có th khng đnh hp cht BP2 là scopolin.



Hình 3.5. Cu trúc hóa hc và các tng tác HMBC chính ca hp cht BP2
3.1.5.3. ảp cht BP3
Hp cht BP3 thu đc là tinh th không màu, 


– 59,2
0
(c= 0,67, MeOH). Ph
1
H-NMR xut hin các
tín hiu trong vùng 
H
7,287,44 (5H), trong đó có 2 tín hiu có cng đ mnh tng ng vi 2 cp proton

đi xng, điu này khng đnh s có mt ca 1 vòng benzen th mono. Ngoài ra còn có s cng hng ca
các proton ca mt phân t đng (
H
3,284,38, 7H), vi tín hiu đc trng ti 
H
4,38 (1H, d, J = 7,5 Hz)


ca proton anome. Hai proton còn li vi 
H
3,93 (1H, d, J = 12,0 Hz) và 
H
3,72 (1H, d, J = 12,0 Hz) tng
ng vi mt nhóm oxymethylen. D liu ph NMR ca hp cht BP3 đc trình bày  bng 3.8:
Bngă3.8. D liu ph NMR ca hp cht BP3
V trí C

*
C
(ppm)

C

a,b
(ppm)

H

a,c
(ppm, J, Hz)

HMBCă(HăăC)
1
139.0
139.1
-

2
128.6
129.2
7.44 m
1, 3, 4
3
129.2
129.3
7.36 m
2, 5
4
129.1
128.7
7.30 m
3, 5, 2, 6
5
129.2
129.3
7.44 m
2, 3
6
128.6
129.2
7.36 m

1, 3, 4
7
71.6
71.7
4.96 d (12.0)
4.70 d (12.0)
1, 2, 3, 1'
1'
103.2
103.3
4.38 d (7.5)
7, 2', 3', 5'
2'
75.0
75.2
3.28 m

3'
78.0
78.1
3.29 m

4'
71.6
71.8
3.32 m

5'
77.9
78.0

3.36 m

6'
62.8
62.8
3.93 dd (2.0, 12,0)
3.72 dd (5.5, 12,0)
4', 5'


*
C
Benzylalcoholglucoside đo trong CD
3
OD [43],
a
đo trong CD
3
OD,
b
125 MHz,
c
500 MHz.
Kt hp phân tích ph
13
C-NMR, DEPT, HSQC, HMBC và đi chiu d liu ph NMR, đ quay cc ca
hp cht BP3 vi benzyl-O-

-D-glucopyranosid (hp cht 3 trong tài liu 43) giúp ta xác đnh đc hp cht
BP3 là benzyl-O-


-D-glucopyranosid, mt hp cht đư bit t loài Cedronella canariensis [43].

Hình 3.6. Cu trúc hóa hc ca hp cht BP3
3.1.5.4. ảp cht BP4
Hp cht BP4 thu đc di dng bt màu trng, đ quay cc 


– 48,1
0
(c= 0,5, MeOH). Trên ph
proton xut hin 3 tín hiu đc trng cho vòng thm ti các v trí cng hng 
H
7,03 (1H, d, J = 1,5 Hz), 6,83
(1H, dd , J = 2,0, 8,0 Hz), 6,78 (1H, d, J = 8,0 Hz); 1 tín hiu proton anome ca đng ti v trí 
H
4,44 (1H, d,
J = 7,5 Hz), da vào giá tr J = 7,5 Hz có th suy ra đng có cu hình -D và mt tín hiu đc trng ca nhóm
methoxy cng hng ti v trí 
H
3,89 (3H, s).
Kt qu phân tích ph
13
C-NMR và DEPT cho thy hp cht BP4 có tín hiu ca 16 carbon trong đó
có 1 nhóm methoxy ti 
C
56,4 ppm; hai tín hiu oxymethylen ti 
C
62,5, 63,2 ppm; 7 tín hiu oxymethin
trong khong tín hiu t 

C
71,4 – 105,3 ppm và các tín hiu đc trng cho vòng thm th 3 ln trong
khong tín hiu 
C
111,7 – 149,0 ppm.
Da vào kt qu phân tích trên và kt hp so sánh vi s liu ph ca hp cht D-threo-
guaiacylglycerol-8-O--D-glucopyranosid và L-threo-guaiacylglycerol-8-O--D-glucopyranosid [63], thy
có s tng đng ti các v trí tín hiu carbon tng ng. Mt khác, so sánh đ quay cc ca hp cht BP4
và 2 cht trên có th xác đnh hp cht BP4 chính là D-threo-guaiacylglycerol-8-O--D-glucopyranosid.



Hình 3.8. Cu trúc hóa hc ca hp cht BP4
3.1.5.5. ảp cht BP5
Tin hành phân tích d liu ph NMR ca hp cht BP5, kt qu trình bày  bng 3.10:
Bngă3.10. D liu ph NMR ca hp cht BP5
VătríăC

C1
(ppm)

C2
(ppm)

C
a,b
(ppm)

H
a,c

(ppm)
mult. (J = Hz)
HMBC (HC)
1





2
161.8
164.6
164.5


3
143.3
143.3
143.6


4
175.9
177.0
177.2


5
116.9
117.2

117.3
6.46 d (5.5)
3, 6
6
155.3
157.1
157.1
8.02 d (6.0)
2, 4, 5
7
15.4
15.9
15.8
2.48 s
2, 3
1'
106.1
105.0
105.5
4.82 d (8.0)
3
2'
75.6
74.9
75.4
3.40 dd (8.0, 9,0)
1', 5'
3'
78.4
77.9

78.5
3.28 dd (8.0, 9.0)
4'
4'
71.1
71.2
71.1
3.38 dd (9.0, 9.0)
5'
5'
79.0
77.4
78.0
3.42 m
2', 4'
6'
62.6
68.5
62.5
3.68 dd (5.0, 12.0)
3.84 dd (2.0, 12.0)


C1
đo trong C
5
D
5
N [117],


C2
đo trong CD
3
OD at 500 MHz, 125 MHz [78],
a

đo trong CD
3
OD,
b
125,
c
500 MHz.
 xác đinh cu trúc ca hp cht BP5, d liu ph NMR ca hp cht này đc so sánh vi hp cht Maltol
3-O--D-glucopyranosid [117], thy hoàn toàn phù hp. S sai lch gia các giá tr là do s sai khác v dung
môi đo nhng đây là sai s nm trong gii hn cho phép.  khng đnh thêm tính chính xác, s liu ph
NMR ca hp cht BP5 đc so sánh vi hp cht Maltol 6'-O-

-D-apiofuranosyl-

-D-glucopyranosid [78],
cho thy hoàn toàn tng đng ti các tín hiu carbon tng ng. S sai khác duy nht là giá tr carbon ti
v trí C-6' (
C
68.5 so vi 62.5), đó là do ti v trí C-6' ca hp cht Maltol 6'-O-

-D-apiofuranosyl--D-
glucopyranosid có thêm 1 phân t đng. Kt hp các d kin phân tích  trên, có th khng đnh hp cht
BP5 chính là Maltol 3-O--D-glucopyranosid.


O
O
O
HO
O
OH
4
'
2
'
6
'
5
'
1
'
3
'
2
OH
OH
4
6
O
O
O
HO
O
OH
OH

OH
CH
3
CH
3

Hình 3.9. Cu trúc hóa hc và các tng tác chính HMBC ca hp cht BP5
3.1.5.6. ảp cht BP6
Hp cht BP6 thu đc di dng bt không màu, đ quay cc 


+16,1
0
(c= 0,3, MeOH). Trên ph
proton thy xut hin tín hiu cng hng ca 2 proton vòng thm 
H
6,73 (s, 2H), 2 nhóm methoxy ti 
H

3,87 (s, 6H); các tín hiu proton ca phân t đng trong khong 
H
3,18 – 3,94. Trên ph 13C và DEPT
xut hin tín hiu cng hng ca 17 carbon, trong đó có 2 nhóm methoxy ti 
C
56,9 (x2); 2 nhóm


oxymethylen 
C
62,6, 62,1; 9 nhóm methin ti 

C
106,3 (x 2), 99,8, 82,6, 80,8, 80,5, 79,8, 75,1, 71,9 và 4
carbon bc 4 ti 
C
149,2 (x 2), 137,0, 129,3. T các s liu cho thy, trong phân t BP6 có cha mt vòng
thm th 4 v trí mt cách đi xng và mt phân t đng glucose. S chuyn dch v phía trng thp ca
các tín hiu 
C
80,8, 79,8, 75,1, 71,9 gi ý cho s đóng vòng ti v trí 1 và 2 ca phân t đng. So sánh s
liu ph
13
C-NMR ca BP6 vi hp cht ficuscarpanosid B [93] thy có s phù hp hoàn toàn v giá tr ph
ti các phn cu trúc tng ng.
 xác đnh chính xác các liên kt, hp cht BP6 đc tin hành đo ph 2 chiu HSQC và HMBC. Các
tín hiu proton đc ghép vi các tín hiu carbon tng ng trên c s phân tích ph HSQC. Các v trí ca
phân t đc khng đnh bng vic phân tích chi tit ph HMBC. T phân tích ph NMR, kt hp so sánh
đ quay cc ca hp cht BP6 vi ficuscarpanosid B ( 2',7-epoxy-syringoylglycerol 8-O--D-
glucopyranosid) [93] có th xác đnh hp cht BP6 chính là ficuscarpanosid B. ây cng là hp cht ln đu
tiên đc phân lp t chi Bidens.
OH
O
O
O
OH
HO
HO
O
O
OH
1

4
7
8
9
1
'
2
'
5
'
6
'

Hình 3.10. Cu trúc hóa hc và các tng tác HMBC chính ca hp cht BP6
3.1.5.7. ảp cht BP7
Hp cht BP7 nhn đc di dng bt màu vàng đc trng ca mt flavon, đ quay cc 


-240,1
0

(c= 0,14, MeOH). D liu ph NMR ca hp cht BP7 đc trình bày  bng 3.12:
Ph
13
C-NMR ca BP7 xut hin tín hiu ca 20 carbon, trong đó có mt nhóm methilen ti 
C
60,6 ppm,
chín nhóm methyl có 
C
t 76,9 ppm đn 121,6 ppm, chín nguyên t carbon bc 4 có 

C
t 103,9 ppm đn
164,1 ppm và mt nhóm carbonyl ti 
C
177,7 ppm. Phân tích k các tín hiu trên ph
13
C-NMR ca BP7 cho
thy, 15 nguyên t carbon thuc khung quercetin, 5 nguyên t carbon còn li thuc vào 1 phân t đng.
 xác đnh chính xác v trí các liên kt cng nh cu trúc ca đng, đư tin hành đo ph hai chiu
HSQC và HMBC. Phân tích các tng tác trên ph HSQC và HMBC mt ln na khng đnh phn aglycon
ca hp cht BP7 có khung quercetin vi s xut hin ca tng tác HMBC gia H-6 (
H
6,20) vi C-5, C-7,
C-8 và C-10; gia H-8 (
H
6,40) vi C-6, C-7, C-9 và C-10; gia H-2' (
H
7,48) vi C-2, C-3', gia H-5' (
H

6,84) vi C-1', C-3' và gia H-6 (
H
7,56) vi C-2, C-2, C-4 và C-5. Ngoài ra, tng tác gia proton anome
ca phân t đng ti 
H
5,58 vi carbon C-3 (
C
133,3) đư xác đnh v trí liên kt ca gc đng này ti
carbon C-3. Các tng tác ca H-1'' (
H

5,58) vi C-3'' (
C
76,9), C-4'' (
C
85,8); H-2'' (
H
4,15) vi C-3'' (
C

76,9), C-4'' (
C
85,8); H-3'' (
H
3,72) vi C-2'' (
C
82,1), C-4'' (
C
85,8), C-5'' (
C
60,6); H-4'' (
H
3,56) vi C-
3'' (
C
76,9) và H-5'' vi C-3'' (
C
76,9), C-4'' (
C
85,8) xác đnh v trí ca các carbon ca phân t đng.
Phân tích đ dch chuyn hoá hc và các tng tác trên ph cng hng t ht nhân và so sánh vi tài

liu tham kho [100], cu trúc đng đc xác đnh là arabinofuranosid, và hp cht BP7 đc xác đnh là
Quercetin-3--L-arabinofuranosid, đây là mt hp cht ln đu tiên đc phân lp t r loài Bidens pilosa
L. và đư đc phân lp t loài Bidens sulphurea [100].



Hình 3.11. Cu trúc hóa hc ca hp cht BP7
3.1.5.8. ảp cht BP8
Hp cht BP8 đc phân lp  dng tinh th màu vàng, đc trng ca mt flavon. Tin hành phân tích
d liu ph
1
H-NMR,
13
C-NMR và ph DEPT, so sánh vi hp cht BP7 cho thy, cng ging nh BP7, hp
cht BP8 có 15 nguyên t carbon thuc khung quercetin, nhng BP8 có 6 nguyên t carbon còn li thuc
vào 1 phân t đng; trong khi BP7 li là đng 5 carbon.
D liu ph NMR ca hp cht BP8 cng đc so sánh vi hp cht s 1 trong tài liu tham kho [100],
cu trúc ca đng đc xác đnh là galactopyranosid, và hp cht BP8 đc xác đnh là Quercetin-3-

-D-
galactopyranosid, đây cng là mt hp cht ln đu tiên đc phân lp t r loài Bidens pilosa L. và cng đư
đc phân lp t loài Bidens sulphurea [100].

Hình 3.13. Cu trúc hóa hc ca hp cht BP8
3.1.5.9. ảp cht BP11
Hp cht BP11 thu đc là cht rn không màu. D liu phân tích ph NMR ca hp cht BP11 đc
trình bày  bng 3.14:

Bngă3.14. D liu ph NMR ca hp cht BP11
V trí C


*
C
(ppm)


C

a,b
(ppm)
CDCl
3


H

a,c
(ppm, J, Hz)
1
56.3
62.6
4.25 dd (5.0, 2.0)
2
145.5
145.4
6.45 dt (16.0, 5.0)
3
110.0
108.8
5.90 dt (16.0, 2.0)

4
80.0
81.3
-
5
77.4
79.8
-
6
74.3
73.8
-
7
77.3
74.5
-
8
121.2
121.7
-
9
132.3
132.4
7.49 dd (8.0, 2.0)
10
128.3
128.4
7.30 t (8.0)
11
128.4

129.1
7.33 dt (8.0, 2.0)
12
128.3
128.4
7.30 t (8.0)
13
132.3
132.4
7.49 dd (8.0, 2.0)


*
C
7-phenyl-2-heptene-4,6-diyn-1-ol [122],
a
đo trong CDCl
3
,
b
125 MHz,
c
500 MHz.


T vic phân tích ph NMR đư xác đnh cu trúc ca BP1 là 7-phenyl-2-hepten-4,6-diyn-1-ol và trình
bày  hình 3.14:.
8
6
5

4
7
9
1
0
1
1
1
1
2
1
3
OH
2
3


Hình 3.14. Cu trúc hóa hc ca hp cht BP11
3.1.5.10. ảp cht BP13
Hp cht BP13 có đ quay cc 


-21,5
0
(c= 0,8, MeOH), đc tin hành đo ph NMR đ phân tích
xác đnh cu trúc. Kt qu phân tích ph NMR đc trình bày  bng 3.15:
Bngă3.15. D liu ph NMR ca hp cht BP13
VătríăC
#


C
(ppm)

C
a,b
(ppm)

H
a, c
(ppm) mult. (J in Hz)
HMBC (H  C)
1
136.5
138.4
-

2,6
153.8
154.2
-

3,5
107.5
107.5
6.54 s
1, 2, 4, 5
4
134.9
134.7
-



40.4
41.3
3.36 d( 6.5)
3, 5, , 

137.8
138.7
5.98 m


115.9
116.2
5.10 dd (16.0,1.5)
5.08 dd (12.0,1.5)
, 
1'
105.3
105.6
4.84 d (8.0)
1
2'
76.0
75.7
3.48 m
1', 3'
3'
78.3
77.8

3.43 m

4'
71.7
71.4
3.42 m

5'
78.2
78.3
3.22 m

6'
62.8
62.6
3.80 dd (12.0, 2.0)
3.68 dd (12.0, 5.0)
4'
2,6-OCH
3

56.7
57.0
3.84 s
2, 6
#

C
đo trong pyridine-d
5

 88.55 MHz, 22.5 MHz.
a
đo trong CD3OD,
b
125 MHz,
b
500 MHz
Kt hp so sánh vi s liu ph
13
C-NMR và đ quay cc ca hp cht BP13 vi hp cht 4-allyl-2,6-
dimethoxyphenol-glucosid [86] thy hoàn toàn phù hp  các v trí tng ng, cho phép xác đnh hp cht
BP13 là 4-allyl-2,6-dimethoxyphenol-1-O--D-glucopyranosid.


Hình 3.15. Cu trúc hóa hc ca hp cht BP13
3.1.5.11. ảp cht BP15
Hp cht BP15 đc đc đo và phân tích ph cng hng t ht nhân 1 chiu (1H, 13C, DEPT) và 2
chiu (HMBC, HSQC). ng thi, so sánh vi s liu ph NMR ca hp cht BP15 vi hp cht 3-[(4'-


hydoxy-3'-methoxyphenyl) propan-1,2 diol-2-O--D- (6''-O-galloyl)-glucopyranosid [68] thy s tng
đng, ch có s sai khác ti v trí C- 5'' và C-6'', chng t trong cu trúc ca BP15 không có mt ca phân
t galloyl. T đó, xác đnh hp cht BP15 là 3-[(4'-hydoxy-3'-methoxyphenyl) propan-1,2 diol-2-O--D-
glucopyranosid. ây là hp cht ln đu tiên đc phân lp t chi Bidens.

H
3
CO
HO
CH

2
OH
1'
3'
5'
3
1
O
O
OH
OH
1''
3''
5''
6''
OH
HO
2'' 4''
2


Hình 3.17. Cu trúc hóa hc ca BP15
3.1.5.12. ảp cht BP17
Hp cht BP17 thu đc di dng cht du không màu, đ quay cc 


-15,1
0
(c= 0,3, MeOH). D
liu phân tích ph NMR ca BP17 đc trình bàt  bng 3.17:


Bngă3.17. D liu ph NMR ca hp cht BP17
VătríăC
#

C

(ppm)

C
a,b
(ppm)
DEPT

H
a, c
(ppm)
mult. (J in Hz)
HMBC
(H 
C)
1
111.1
110.7
CH
2
5.12 dd (2.0, 17.5)
4.92 dd (2.0, 11.0)
2,3
2

147.4
146.4
CH
5.83 dd (11.0, 17.5)
1, 3
3
72.6
71.7
C
-

4
41.1
40.0
CH
2

1.72 ddd (4.5, 12.5, 17.5)
1.32 ddd (4.5, 12.5, 17.5)
3, 2
5
27.0
25.5
CH
2

1.57 m/ 1.52 m

6
79.6

78.1
CH
3.00 d (10.0)
4, 5, 7, 8
7
72.7
71.6
C
-

8
25.8
24.7
CH
3

0.97 s
6, 7, 9
9
26.1
26.1
CH
3

1.02 s
6, 7, 8
10
28.7
27.9
CH

3

1.13 s
2, 3, 4
a
đo trong DMSO,
b
125MHz,
c
500MHz,
#

C
ca (3S, 6S) -6,7-dihydroxy-dihydrolinalool [62] đo trong pyridin-d
5

Kt hp đi chiu vi tài liu tham kho [62], hp cht BP17 đc xác đnh là (3S, 6S)-6,7-dihydroxy-
dihydrolinalool, cu trúc đc trình bày  hình 3.19:

HO
OH
OH
1
2
3
4
5
6
7
8

9
10


Hình 3.19. Cu trúc hóa hc ca hp cht BP17



3.1.5.13. ảp cht BP18
Tng t nh hp cht BP1, BP4, hp cht BP18 có cu trúc khung phenylpropanoid. Kt hp phân
tích d liu ph NMR và đi chiu vi tài liu tham kho, hp cht BP18 đc xác đnh là 3-(4'-hydroxy-3'-
methoxy-phenyl) propan-1,2-diol vi cu trúc đc trình bày  hình 3.20:
H
3
CO
HO
OH
CH
2
OH
1'
3'
4'
5'
6'
1
2'
2
3


Hình 3.20. Cu trúc hóa hc ca hp cht BP18
3.1.5.14. ảp cht BP19
Hp cht BP19 thu đc t phân đon nc ca dch chit methanol phn trên mt đt cây n kim.
Trên ph
1
H-NMR ca hp cht BP19 ti vùng trng thp ch xut hin mt tín hiu proton vi cng đ
tích phân bng 2 ca mt vòng thm b th 4 v trí ti 
H
7,34 ppm (2H, s).  vùng trng cao hn xut hin
tín hiu ca các proton ca mt phân t đng rhamnose ti 
H
5,30 ppm (d, J = 1,5 Hz), 
H
4,15 ppm (dd, J
= 3,0, 1,5 Hz), 
H
3,93 ppm (dd, J = 9,0, 3,0 Hz), 
H
3,45 ppm (t, J = 9,0 Hz), 
H
4,31ppm (m), 
H
1,24 ppm
(d, J = 6,5 Hz). Trong đó, tín hiu proton anome ti 
H
5,30 có giá tr J = 1,5 Hz gi ý cho s có mt ca
phn t đng dng - rhamnose liên kt vi vòng thm.
Ph
13
C-NMR xut hin tín hiu ca 15 nguyên t carbon, trong đó, bng ph DEPT 90

o
, DEPT 135
o
đư
xác đnh đc phân t BP19 có 7 CH (
C
107,7 ppm (2CH), 103,5, 72,1, 72,3, 73,8, 71,2 ppm), 1 nhóm
methyl (
C
17,8), 2 nhóm metoxy (
C
57,0) và 5 carbon không gn vi proton nào (
C
175,0, 153,9 (2C), 107,7
ppm (2C)). Trong s 15 tín hiu carbon, 6 carbon đc xác đnh thuc vào 1 phân t đng, 6 carbon khác
thuc vào 1 vòng benzen th đi xng, 2 tín hiu ca methoxy liên kt vi vòng benzen (da vào tng tác
HMBC gia 2H (
H
3,88 ppm) vi 2C (
C
153,9 ppm), nh vy còn li tín hiu 
C
175,0 ppm đc d đoán là
ca mt nhóm carbonyl. S dch chuyn khá mnh v trng thp ca tín hiu này có th đc gii thích là
ngoài s liên hp ca nhóm carbonyl vi vòng benzen còn do có d t liên kt vi nhóm carbonyl này.
Các tng tác C-H đc xác đnh trên ph HSQC và v trí ca các nhóm th, đc bit là v trí ca liên kt
glycosid vi aglycon đc xác đnh thông qua phân tích ph HMBC. Kt hp so sánh vi cht syringic acid-
4-O--L-rhamnosid trong tài liu [132] ta thy giá tr đ dch chuyn 
C
ca các v trí khá ging nhau ngoi

tr v trí C-1 và C-7 ca BP19 có giá tr cao hn so vi syringic acid-4-O--L-rhamnosid khong 7-8 ppm.
iu này gi ý có th acid này đư chuyn hóa thành mui và ti v trí C-7 không phi là nhóm COOH mà là
nhóm COO
-
vi ion kim loi hóa tr +1.
T toàn b s phân tích trên có th đa ra d báo cu trúc ca hp cht BP19 đc xác đnh theo
phng pháp ph NMR nh hình 3.21.
H
3
CO
O
O
-
OCH
3
O
O
OH
HO
HO
H
3
C
1'
2'
3'
4'
5'
6'
1

2
3
4
5
6
7

Hình 3.21. Cu trúc hóa hc d kin ca hp cht BP19
Tng ng vi hình 3.21 là bng d liu ph NMR:



Bngă3.19. D liu ph NMR ca hp cht BP19
VătríăC
*

C
a,b

(ppm)

C
a,b
(ppm)

H
a,c
(ppm)mult. (J in Hz)
HMBC (HC)
Aglycon

1
126.9
134.00
-

2
106.4
107.7
7.34 s
1, 3, 4, 7
3
152.8
153.9
-

4
137.7
137.7
-

5
152.8
153.9
-

6
106.4
107.7
7.34 s
1, 2, 4, 5, 7

7
167.1
175.0
-

Rham
1
102.1
103.5
5.30 d (1.5)
4, 2, 3,
2
70.3
72.1
4.15 dd (3.0, 1.5)
1
3
70.5
72.3
3.39 dd (9.0, 3.0)

4
71.6
73.8
3.45 t (9.0)
2, 3, 5, 6
5
70.1
71.2
4.31 m


6
17.8
17.8
1.24 d (6.5)
4, 5
3,5-OCH
3

56.1
57.0
3.88 s
3, 5
a
o trong MeOD;
b
125 MHz;
c
500 MHz; * che lp;
*

C
ca hp cht syringic acid-4-O-a-L-rhamnosid đo trong DMSO [132].
im trng ca các kt qu trên là ion kim loi có phi là Na
+
?  tr li cho câu hi này cn phân tích
chi tit ph HR-ESI
-
-


MS.
Qua phân tích, đư gii thích s hình ca 4 pic có các s khi: 343.1048 m/z, 379.0810 m/z, 401.0627 m/z
và 321.2114 m/z. Trong đó, pic m
-
= [M-Na
+
]
-
=343 m/z là pic ion phân t; 2 pic công kt đc hình theo c
ch phi chí là m
1
-

= 379.0810 m/z, đây là pic có cu trúc RCOO
-
H Cl, m
1
-
= [M-Na
+
+HCl]
-
= 379 m/z (không
tính s l) và m
2
-
= 401.0627, đây là pic có cu trúc RCOO
-
Na Cl, m
1

-
= [M-H
+
+NaCl]
-
= 401 m/z (không tính s
l). Còn pic m
3
-
= 321 m/z đây là pic có s khi nh hn s khi ca pic ion phân t do đó là mt pic mnh. C
ch phá mnh [137] đc đa ra di đây:
H
3
CO
C
O
O Na
OCH
3
O
R
H
H
+
Na
+
- CO
2
, - H
+

C
H
3
CO
Na
OCH
3
O
R
C
O
O
(-)
+
+
H
+
[C
14
H
18
O
7
Na]
-
m
3
-
= 321.211
=


Hình 3.23. C ch phá mnh hình thành ion m
3
-

T vic phân tích ph HR-ESI-MS và NMR trên cho phép khng đnh hp cht BP19 là Natri 3,5-
dimethoxy-4-O--L-rhamnosyl-benzoat. ây là hp cht mi, ln đu tiên cu trúc  dng mui đc bit đn.
3.1.5.15. ảp cht BP20
Hp cht BP20 đc phân lp t phân đon nc ca dch chit methanol phn trên mt đt loài B. pilosa, đ
quay cc 


+ 18,1
0
(c = 0,3, MeOH). Qua phân tích ph NMR, đư d báo cu ca hp cht BP20 đc th
hin  hình 3.24 và d liu tng ng đc đa ra  bng 3.20.




Hình 3.24. Cu trúc hóa hc ca hp cht BP20
Bngă3.20. D liu ph NMR ca hp cht BP20
VătríăC
*

C
a,b
(ppm)

C

a,b
(ppm)

H
a,c
(ppm)
mult. (J in Hz)
HMBC
(H
C)
2
109.1
110.1
-

4
85.3
85.4
3.84 m
5
5
79.8
80.5
4.75 d (8.5)
4, 2b, 1', 2'
6
61.5
61.7
(6
a

) 3.76 dd (12.0, 3.0)
(6
b
) 3.61 dd (12.0, 5.0)
6a, 6b, 5', 5
7
27.43
27.4
1.50 s
8, 2
8
27.47
27.4
1.55 s
7, 2
1
131.4
130.6
-

2
114.5
111.4
6.99 d (1.5)
1', 3', 6', 5
3
145.7
149.2
-


4
145.9
147.9
-

5
115.9
116.2
6.80 d (8.5)
1', 3'
6
119.2
120.7
6.87 dd (8.5, 1.5)
1', 2', 4', 5
3-OCH
3

-
56.4
3.88 s
3'
a
o trong MeOD;
b
125 MHz;
c
500 MHz;
*


C
ca (R,R)-4-(hydroxymethyl)-5-[3,4-dihydroxyphenyl] -
2,2-dimethyl-1,3-dioxolan đo trong aceton-d
6
[64].
 thm đnh d báo cu trúc ca hp cht BP20 đc ra qua s phân tích chi tit h thng ph
NMR, đư tin hành phân tích phân tích ph khi lng phân gii cao (HR-MS) ca hp cht BP20 đc ghi
theo ch đ ghi ph ESI
-
. Kt qu phân tích ph HR-ESI-MS đư giúp khng đnh công thc phân t BP20 là
C
13
H
18
O
5
(Qua pic ion phân t) và có cu trúc hóa hc nh hình 3.24 đư đc đ ngh (Qua c ch phá mnh
đư hình thành các ion mnh m
1
, m
2
, m
3
, m
4
).
T các phân tích trên, hp cht BP20 đc xác đnh là (R,R)-4-(hydroxymethyl)-5-[3-methoxy,4-
hydroxyphenyl]-2,2-dimethyl-1,3-dioxolan. ây là mt hp cht mi, ln đu tiên đc phân lp t thiên
nhiên và đt tên là Pilosolane.
3.1.5.16. ảp cht BP22

Hp cht BP22 thu đc di dng bt màu trng. Qua phân tích ph NMR ca hp cht BP22 cho thy
tng đng vi Daucosterol nêu trong tài liu [116]. T đó, xác đnh hp cht BP22 là Daucosterol.
17
18
19
20
22
5
24
26
27
28
29
O
3
O
OH
HO
HO
HO

Hình 3.28. Cu trúc hóa hc ca hp cht BP22


3.1.5.17. ảp cht BP23
Hp cht BP23 thu đc di dng tinh th hình kim màu trng có đim nóng chy 170
o
C. Tng t
nh hp cht BP22, qua phân tích d liu ph NMR ca hp cht BP23 thy tng đng vi Stigmasterol
đc nêu trong tài liu [45]. T đó, xác đnh hp cht BP23 là Stigmasterol.


Hình 3.29. Cu trúc ca hp cht BP23
3.2.ăKTăQUăNGHIÊNăCUăVăCăTệNHăVĨăTÁCăDNGăSINHăHC
3.2.1.ăThăđcătínhăcpă
- Chut đc ung cao nc phn trên mt đt hoc cao nc r cây đn kim vi mc liu 16 – 160 g
dl/kg chut nht trng. Sau khi ung thuc tt c chut thí nghim  các lô đu n, ung, đi li và hot
đng bình thng.  nhng mc liu cao, ban đu chut có biu hin mt mi, nhng sau đó nhanh
chóng tr v bình thng. Phân và nc tiu ca chut không có gì bt thng. Theo dõi sau 72 gi,
không lô nào có chut b cht.
- Cha xác đnh đc LD
50
ca cao lng phn trên mt đt và r cây n kim.
3.2.2. Thătácădngăkhángăkhun,ăkhángănm
Kt qu th tác dng kháng khun, kháng nm ca tinh du lá cây đn kim cho thy:
- Tinh du lá cây n kim có tác dng vi tt c các chng vi khun th. Trong đó tác dng mnh
vi ba chng Bacillus pumilus, Escherichia coli và Salmonella typhi, đng kính kháng khun đu ln
hn 15 mm, tuy nhiên khi so sánh vi kháng sinh chun thì vn yu hn.
- Tinh du lá cây n kim cng có tác dng kháng nm trên 2 chng nm th nghim.
3.2.3.ăThătácădngăchngăviêm
3.2.3.1. Th tác dng chng viêm cp
 TrênămôăhìnhăgơyăphùăbƠnăchơnăchut
Mu th là cao lng r cây n kim. Kt qu nghiên cu đc trình bày  bng 3.25:
Bngă3.25. Tác dng chng viêm ca cao lng r n kim trên mô hình gây phù chân chut



Sauă2ăgiă(V
1
)
Sau 4 giă(V

2
)
Sauă6giă(V
3
)
Sauă24ăgiă(V
4
)
ă
phù
(%)
%ă gimă
phùă soă viă
chng
ă
phù
(%)
%ă gimă
phù so
viăchng
ăphùă
(%)
%ă gimă
phùă soă viă
chng
ăphùă
(%)
%ă gimă
phùăsoăviă
chng


1: Chng
44,39 ±
4,16

34,66 ±
4,09

25,46 ±
2,15

8,53 ±
1,58

2: Diclofenac
( 10 mg/ kg)
35,36 ±
3,35
20,35
20,78 ±
4,19
40,05
15,76 ±
2,14
38,08
11,47 ±
2,00

3: Cao lng r
10,0 g/kg

43,20 ±
4,92
2,68
28,07 ±
5,94
19,03
15,34 ±
2,67
39,72
6,45 ±
2,15
24,00
4: Cao lng r
20,0 g/kg
38,88 ±
4,67
12,40
30,92 ±
3,26
10,08
20,40 ±
3,21
19,85
8,10 ±
1,95
5,00

p
p
2-1

,
4-1
< 0,05,
p
3-1
>0,05
p
2-3
,
2-4
< 0,05
p
2-1
,
3-1
,
4-1
< 0,05
p
2-3
,
2-4
< 0,05
p
2-1
,
3-1
,
4-1
< 0,05

p
2-4
< 0,05,
p
3-2
>0,05

p
2-1
,
3-1
,
4-1
> 0,05



Kt qu  bng 3.25 cho thy: Cao lng r cây đn kim  liu 10 g/kg và 20 g dl/kg có tác dng gim đ
phù bàn chut ti các thi đim 4h, 6h sau khi gây phù viêm bng carrageenin.
 TrênămôăhìnhăgơyăviêmămƠngăbng
Sau 24 gi gây viêm, tin hành hút dch r viêm trong  bng, tính th tích đng thi xác đnh s lng
bch cu, hàm lng protein và albumin, kt qu đc trình bày  bng 3.26, 3.27, 3.28:
Bngă3.26. Tác dng ca cao lng r và phn trên mt đt (PTM) cây n kim lên th tích dch r viêm

Lngă dchă ră viêmă
(ml)
%ăgimăV dchă
răviêm
p
1: Chng

2,53 ± 0,15

p
1-2,3,4,5,6
< 0,05
p
2-3,4,5,6
>0,05
p
3-4
> 0,05
p
5-6
>0,05
p
3-5
>0,05
p
4-6
>0,05
2: Diclofenac (10 mg/kg)
1,81 ± 0,17
28,46
3: Cao lng R (10 g/kg)
2,06 ± 0,13
18,58
4: Cao lng R (20 g/kg)
1,93 ± 0,16
23,72
5: Cao lng PTM (10 g/kg)

1,94 ± 0,11
23,32
6: Cao lng PTM (20 g/kg)
1,88 ± 0,12
25,69
Bngă3.27. Tác dng ca cao lng r và PTM cây n kim lên hàm lng protein và albumin trong
dch r viêm


HƠmălngă
protein (mg/dl)
HƠmălngă
albumin (mg/dl)

p
1: Chng
53,50 ± 3,22
24,33 ± 1,35
p
1-2,3,4,5,6
<0,05
p
2-3
,
4,5,6
<0,05
p
3-4
>0,05;
p

5-6
>0,05;
p
3-5
>0,05
p
4-6
>0,05
2: Diclofenac (10 mg/kg)
36,50 ± 1,91
17,00 ± 1,65
3: Cao lng R (10 g/kg)
43,50 ± 1,80
22,17 ± 1,94
4: Cao lng R (20 g/kg)
40,17 ± 2,23
20,90 ± 2,32
5: Cao lng PTM (10 g/kg)
41,67 ± 1,41
21,83 ± 1,88
6: Cao lng PTM (20 g/kg)
39,20 ± 1,74
19,40 ± 1,81

Bngă3.28. Tác dng ca cao lng r và PTM cây n kim lên s lng bch cu trong dch r viêm

Sălngăbchăcuă(G/l)
p
1: Chng
9,45 ± 0,97

p
1-2,3,4,5,6
< 0,05
p
2-3,4,5,6
>0,05
p
3-4
> 0,05
p
5-6
>0,05
p
3-5
>0,05
p
4-6
>0,05
2: Diclofenac (10 mg/kg)
7,94 ± 1,08
3: Cao lng R (10 g/kg)
8,33 ± 1,40
4: Cao lng R (20 g/kg)
8,71 ± 1,51
5: Cao lng PTM (10 g/kg)
8,15 ± 1,14
6: Cao lng PTM (20 g/kg)
8,49 ± 1,33
Kt qu  bng 3.26, 3.27, 3.28 cho thy:
Cao lng r và cao lng phn trên mt đt cây n kim  liu 10,0 g/kg và 20,0 g/kg có tác dng làm

gim th tích dch r viêm, gim s lng bch cu trong dch r viêm, làm gim hàm lng protein nói
chung và hàm lng albumin nói riêng trong dch r viêm. Tác dng làm gim th tích dch r viêm và s
lng bch cu tng đng vi diclofenac  liu 10mg/kg (p>0,05), còn tác dng làm gim hàm lng
protein thì yu hn (p<0,05).



3.2.3.2. Th tác dng chng viêm mn
Bngă3.29. Tác dng ca cao lng r và PTM cây n kim lên khi lng u ht

Khiălngăuă(mg)
p
1: Chng
70,87 ± 4,38
p
1-2
< 0,05
p
1-3
< 0,05
p
1-4
<0,05
p
3-4
> 0,05
p
2-3
>0,05
p

2-4
>0,05
2: Diclofenac (10 mg/kg)
58,93 ± 3,34
3: Cao lng R (7,5 g/kg)
55,20 ± 4,74
4: Cao lng R (15 g/kg)
55,10 ± 4,21
5: Cao lng PTM (7,5 g/kg)
58,11 ± 3,29
6: Cao lng PTM (15 g/kg)
54,09 ± 3,89
Kt qu  bng 3.29 cho thy:
Cao lng r và cao lng phn trên mt đt cây n kim  liu 7,5 g/kg và 15 g/kg làm gim rõ rt khi
lng u ht so vi lô đi chng, s khác bit có ý ngha thng kê vi p< 0,05. Khi tng liu, có xu hng
làm tng tác dng, tuy nhiên s khác bit không có ý ngha thng kê vi p>0,05. Tác dng này tng đng
vi diclofenac liu 10 mg/kg (p> 0,05).
3.2.4.ăThătácădngăgimăđau
3.2.4.1. Trên mô hình gây đau qun bng acid acetic
Kt qu nghiên cu đc trình bày  bng 3.30:
Bngă3.30. nh hng ca cao r cây n kim lên s cn đau qun chut

Lô NC
Săcnăđauăqunăcaăchută(con/ă5ăphút)
0 - 5 phút
5 ậ 10 phút
10 ậ 15 phút
15 ậ 20 phút
20 ậ 25 phút
1: Chng

23,10 ± 1,39
21,50 ± 1,73
14,00 ± 1,46
11,50 ± 1,29
9,44 ± 0,96
2: Aspirin 100 mg/kg
9,22 ± 1,62
15,00 ± 1,15
12,40 ± 0,86
9,40 ± 0,96
6,60 ± 1,13
3: Cao lng R 10 g/kg
14,30 ± 1,56
14,40 ± 1,65
12,60 ± 1,18
10,20 ± 1,03
6,70 ± 0,63
4: Cao lng R 20 g/kg
12,00 ± 1,87
14,33 ± 1,00
11,33 ± 0,90
8,33 ± 0,87
5,78 ± 0,80


p
p
1-2,3,4
< 0,05
p

2-3,4
< 0,05
p
3-4
>0,05
p
1-2,3,4
< 0,05
p
2-3,4
< 0,05
p
3-4
>0,05
p
1-2,3,4
< 0,05
p
2-3,4
< 0,05
p
3-4
>0,05
p
1-2,3,4
< 0,05
p
2-3,4
< 0,05
p

3-4
>0,05
p
1-2,3,4
< 0,05
p
2-3,4
< 0,05
p
3-4
>0,05
Kt qu  bng 3.30 cho thy: Cao lng r cây n kim  c 2 liu (10g/kg và 20g/kg chut nht trng)
làm gim rõ rt s cn đau ca chut  thi đim sau 5, 10, 15, 20 và 25 phút (p<0,05). c bit, c 2 liu
nghiên cu đu th hin tác dng gim đau trên mô hình gây đau bng acid acetic ngay ti thi đim 5 phút.
Liu cao (20g/kg chut) có xu hng làm gim đau mnh hn, tuy nhiên s khác bit cha có ý ngha thng
kê (p>0,05). Tác dng gim đau  c 2 liu khi so vi aspirin liu 100 mg/kg là tng đng  các thi đim
sau 10, 15, 20 và 25 phút (p>0,05).
3.2.4.2. Trên mô hình gây đau bng mâm nóng
Bngă3.31. nh hng ca cao lng r n kim lên thi gian phn ng vi nhit đ ca chut

Lô NC
Thi gian phn ng vi nhit đ (giây)
Trc ung
thuc (T
0
)
Sau ung
thuc (T
1
)

p
trc - sau
p so vi
chng
1: Chng
21,88 ± 2,15
22,33 ± 1,30
p>0,05

2: Morphin 10mg/kg
21,15 ± 1,86
30,81 ± 2,13
p<0,05
p<0,05
3: Cao lng R (10 g/kg)
20,89 ± 2,23
25,17 ± 1,86
p>0,05
p>0,05
4: Cao lng R (20 g/kg)
22,08 ± 1,79
24,36 ± 2,35
p>0,05
p>0,05


Qua bng 3.31 cho thy nh hng ca cao lng r cây n kim lên thi gian phn ng vi nhit đ ca
chut nht trng: So vi thi đim trc khi dùng thuc, sau khi dùng cao lng r n kim liên tc trong 4
ngày, c 2 liu có xu hng làm tng thi gian đáp ng đau ca chut, tuy nhiên s khác bit cha có ý
ngha thng kê (p>0,05). So sánh vi nhóm chng, thi gian đáp ng đau vi nhit cng tng lên, tuy nhiên

s khác bit này cng cha có ý ngha thng kê (p>0,05).
3.2.5.ăThătácădngăboăvăgan
3.2.5.1. nh hng ca flavonoid toàn phn (ạLTP) cây n kim lên hot đ các enzym AST, ALT
Kt qu đc trình bày  bng 3.32
Bngă3.32. Hot đ AST và ALT  các lô nghiên cu



n
Hot đ AST
(IU/l)
% gim so
vi (2)
Hot đ ALT
(IU/l)
% gim so vi
(2)
1: Chng sinh lý
7
420 ± 83

57 ± 17

2: Chng bnh lý
7
1232 ± 283

1065 ± 129

3: Ung silymarin 70mg/kg

7
861 ± 134
30,11
554 ± 175
47,98
4: Ung FLTP 60 mg/kg
7
1045 ± 220
15,18
922 ± 219
13,42
5: Ung FLTP 120 mg/kg
7
788 ± 155
36,06
497 ± 269
53,32
p
p
2,3,4,5-1
< 0,05; p
3,4,5-2
< 0,05 ; p
3-4
< 0,05, p
3-5
>0,05, p
4-5
<0,05
Kt  qu bng 3.32 cho thy:

- So vi lô chng sinh lý, hot đ enzym  tt c các lô có gây đc đu tng cao rõ rt (p < 0,05).
- So vi lô chng bnh lý, hot đ enzym AST và ALT  2 lô dùng FLTP n kim đu gim, s khác
bit có ý ngha thng kê vi p < 0,05.
- So sánh gia lô FLTP liu 1 và 2 cho thy,  liu 2 hot đ enzym gim rõ rt so vi liu 1, s khác
bit ý ngha thng kê vi p< 0,05.
- So vi silymarin liu 70 mg/kg, FLTP liu 60 mg/kg có tác dng yu hn (p<0,05), còn FLTP liu 120
mg/kg có tác dng tng t.
3.2.5.3. nh hng ca ạLTP cây n kim lên nng đ MDA, ẢSả trong dch đng th gan chut
gây đc bng CCl
4

Kt qu đnh lng nng đ MDA và GSH đc trình bày  bng 3.34.
Bngă3.34. Nng đ MDA và GSH dch đng th gan  các lô nghiên cu

n
MDA (mmol/gătăchc)
GSH (mg/gătăchc)
1: Chng sinh lý
7
15,00 ± 1,06
1,01 ± 0,03
2: Chng bnh lý
7
24,89 ± 3,67
0,65 ± 0,15
3: Ung silymarin 70mg/kg
7
17,94 ± 4,06
0,89 ± 3,67
4: Ung FLTP 60 mg/kg

7
19,51 ± 3,43
0,87 ± 0,18
5: Ung FLTP 120 mg/kg
7
18,65 ± 2,80
0,93 ± 0,08
p
p
2,3,4,5-1
< 0,01; p
3,4,5-2
< 0,05 ; p
3-4
> 0,05, p
3-5
>0,05, p
4-5
>0,05
Kt qu nghiên cu  bng 3.34 cho thy: FLTP  liu 60 mg/kg và 120 mg/kg có tác dng làm gim
nng đ MDA, đng thi làm tng nng đ GSH  chut gây đc bng CCl
4
so vi lô chng bnh lý không
dùng thuc;  liu 120mg/kg, tác dng này tng đng vi silymarin liu 70mg/kg.
3.2.5.2. nh hng ca ạLTP đn hình nh đi th và vi th gan chut đc gây đc bng CCl
4

 Hìnhănhăđiăth



Kt qu quan sát đi th gan chut cho thy: So sánh vi chut  lô chng bnh lý, hai lô có dùng FLTP
và lô dùng silymarin màu sc gan hng hn, t chc gan mn màng hn.
 Hìnhănhăviăth
Kt qu nghiên cu hình nh vi phu t bào gan gia các lô cho thy:  lô dùng silymarin hoc FLTP cây
n kim, hình nh vi th đc ci thin rõ, mc đ hoi t gim, thoái hóa không hoi t cng gim.
3.2.6.ăThătácădngăgơyăđcătăbƠoăungăth
Th tác dng gây đc t bào ung th in vitro ca 17 hp cht đc phân lp t cây n kim cho thy:
- Có 3 cht BP20, BP2 và BP23 có tác dng gây đc đi vi t bào ung th vú (MCF-7) vi IC
50
tng
ng là 45,8 µg/ml, 114,8 µg/ml và 185,9 µg/ml.
- Có 3 cht BP7, BP8 và BP23 có tác dng đi dòng t bào ung th phi (A549) vi IC
50
tng ng là
36,5 µg/ml, 68,1 µg/ml và 183,6 µg/ml.
- Có 9 hp cht có tác dng đi vi dòng t bào ung th máu (HL-60) vi IC
50
dao đng t 18,5 µg/ml
đn 85,7 µg/ml. Cht có tác dng mnh nht là BP7 (IC
50
18,5 µg/ml), cht có tác dng yu nht là BP23
(IC
50
85,7 µg/ml). c bit 2 cht mi là BP19 và BP20 đu có c ch vi IC
50
tng ng là 58,6 µg/ml,
25,3 µg/ml.
CHNGă4. BĨNăLUN
4.1. V I TNG NGHIÊN CU
i tng nghiên cu ca đ tài Lun án là loài n kim (Bidens pilosa L.). Mu đc thu hái  2 đa

đim là Xa La – Hà ông – Hà Ni và ng Cng – Yên Lc Vnh Phúc. Cn c vào đc đim hình thái,
đem đi chiu vi khóa phân loi chi Bidens trong “Thc vt chí Vit Nam”, tp 7 – H Cúc (Asteraceae)
ca Lê Kim Biên [3], chúng tôi thy các mu nghiên cu trùng vi loài n kim (Bidens pilosa L.), h Cúc
(Asteraceae). Vic xác đnh tên khoa hc ca loài n kim (Bidens pilosa L.) đư đc các chuyên gia phân
loi thc vt (PGS. TS. V Xuân Phng và TS. Nguyn Th Cng)  Phòng Thc vt chí, Vin Sinh thái
và Tài nguyên sinh vt, Vin Hàn lâm Khoa hc và Công ngh Vit Nam thm đnh. Hn na, mu nghiên
cu đc thu thp  2 đa đim trên, theo các tài liu đư công b [3] không có mt ca cây n but ta tia
(Bidens pilosa var. radiata. Sch-Bip.).
4.2. V THÀNH PHN HịA HC
Kt qu nghiên cu v thành phn hóa hc ca cây n kim mc hoang  Vit Nam ca Lun án đư có
nhng đóng góp mi:
- V tinh du
Lun án đư xác đnh hàm lng tinh du trong lá n kim thu hái  vào tháng 11 nm 2008  Xa La –
Hà ông là 0,18% ± 0,01% (tt/kl) hoc 0,11% ± 0,004% (kl/kl) (bng 3.4). Bng phng pháp phân tích
GC-MS đư xác đnh tinh du lá n kim có cha 36 hp cht (bng 3.5) trong đó thành phn chính là 1-
phenylhepta-1,3,5-triyn (74,46%). Hàm lng tinh du trong lá n kim cao hn tinh du trong hoa (0,07%
- tính theo kl/kl) [20], nhng cùng có thành phn chính là 1-phenylhepta-1,3,5-triyn.
- Văcácăhpăchtăđƣăphơnălpăđc
ư phân lp đc 17 hp cht, có 11 cht t r, 6 cht t phn trên mt đt cây n kim. Trong đó, có 2
cht mi, 11 cht ln đu tiên công b phân lp t chi Bidens, 2 cht ln đu tiên phân lp t loài Bidens
pilosa L., Có 2 cht trùng vi mt s tác gi nc ngoài đư công b phân lp đc t loài Bidens pilosa L.
Hai cht mi là Natri 3,5-dimethoxy-4-O--L-rhamnosyl-benzoat (BP19) và hp cht (R,R)-4-
(hydroxymethyl)-5-[3-methoxy-4-hydroxyphenyl]-2,2-dimethyl-1,3-dioxolan (BP20) đ ngh đt tên là
Pilosolane. Hai hp cht này đc xác đnh là mi là do cn c vào vic tra cu tài liu hp cht thiên nhiên


(Dictionary of Natural Products CD-ROM (1982-2009)), phn mm chuyên dng Scifinder và tra cu trên
các website: ScienceDirect.com, Spinger.com, Pubmed.com. Ngoài ra, d liu ph và cu trúc ca 2 hp cht
này đư đc Cc s hu trí tu chp nhn và đng công b bo h đc quyn.
- Văktăquăđnhălngăcácănguyênătăvôăc

Vi phng pháp phân tích hin đi có đ nhy cao, đư xác đnh phn trên mt đt và r cây n kim
đu có 34 nguyên t. Trong đó, hàm lng các kim loi nng có đc tính nh As, Pb, Hg, Cd đu nm trong
gii hn cho phép theo tiêu chun ca WHO [127]. Mt s nguyên t có li cho sc khe nh Fe, Mg, Ca,
Ge, K, Mnầđu có mt trong c phn trên mt đt và r cây n kim. Nhng nguyên t vi lng này có tác
dng b máu và phòng nga hu qu ca ri lon tiêu hoá, hay hp thu kém. iu này cng góp phn chng
minh cho vic s dng cây n kim theo y hc c truyn  mt s nc trong điu tr bnh v tiêu hoá [18],
[23], [26], [27].
4.3. V TÁC DNG SINH HC
4.3.1.ăVăđcătínhăcp
Kt qu nghiên cu cho thy,  liu cao nht có th cho chut ung (liu tng đng tính theo dc
liu khô là 160 g/kg), cao chit t phn trên mt đt và r cây n kim không gây ra đc tính cp. C th
không có chut nào b cht trong sut 72 gi theo dõi, do đó cha xác đnh đc LD
50
. ng thi, không có
biu hin bt thng v du hiu bên ngoài. Mt khác, theo kt qu nghiên cu ca Frida và cs, đc tính cp
- LD
50
ca cn dch chit cn và dch chit nc t lá cây n kim theo đng tiêm phúc mc tng ng là
6,15 g/kg (tng đng 71,3 g lá khô/kg) và 12,3 g/kg (tng đng 64,7 g lá khô/kg) [52]. Kt qu này
không mâu thun vi kt qu ca Lun án vì b phn dùng th nghim khác nhau. Lun án dùng phn trên
mt đt và r, còn Frida dùng lá. ng thi đng dùng cng khác nhau, Lun án th nghim theo đng
ung, còn Frida dùng đng phúc mc. Do dùng theo đng tiêm phúc mc thì s hp thu các cht nhiu
hn dùng theo đng ung.
Theo Diezi, thuc th nghim đc xem là có đc tính cao khi LD
50
< 5mg/kg, và có đc tính thp khi
LD
50
> 5g/kg [52]. Do đó có th coi phn trên mt đt và r cây n kim có đc tính thp.
Theo phép ngoi suy [7], liu th nghim gp 56 ln liu s dng trên ngi không gây ra đc tính cp,

liu đang đc dân gian s dng 16 - 20 g/ngày là an toàn, không gây ra đc tính cp. Tuy nhiên, vi liu
dùng này khi dùng dài ngày có có gây tích lu hay không, có gây đc hay không, trong phm vi kt qu ca
Lun án cha th kt lun đc vì cha tin hành th đc tính bán trng din, trng din.
4.3.2.ăVăcăsăkhoaăhcălaăchnăliuădùngăđăthătácădngăsinhăhc
T kt qu th đc tính cp cho thy vi liu 160 g/kg (liu cao nht có th cho chut nht ung) không
gây đc tính cp. Theo qui đnh ca B y t, liu đ th tác dng sinh hc bng khong 1/30 đn 1/25 liu
cao nht đư th đc tính cp hoc LD
50
[16], tc liu khi đu th tác dng sinh hc t 5,3 g/kg đn 6,4 g/kg.
Tuy nhiên, đi vi th tác dng gim đau và chng viêm, đây là th nghim mà mc đ đáp ng tác dng
sinh hc ph thuc vào liu dùng nên đ thy rõ tác dng và không gây đc tính, tin hành la chn liu khi
đu là 10 g/kg chut nht. i vi tác dng chng viêm mn, thi gian dùng dài ngày hn, nên la chn liu
th nghim là 7,5 g/kg chut nht.
Mt khác, đi vi tác dng gim đau và tác dng chng viêm mn ca cây n kim tin hành trên chut
nht trng, còn tác dng chng viêm cp tin hành trên chut cng trng. Liu dùng thông thng ca chut
cng trng bng 7/12 liu dùng trên chut nht [16], tc liu khi đu trên chut cng là 5,8 g/kg. Tuy nhiên,
trong quá trình thc nghim đư tin hành dò liu, bt đu t liu 5,8g/kg, thì thy vi liu 10g/kg tác dng
chng viêm cp mi biu hin rõ, nên Lun án đư chn liu khi đu th tác dng chng viêm cp trên chut


cng là 10g/kg. Nh vy có mt s trùng hp ngu nhiên là liu th tác dng sinh hc ca chut nht và
chut cng là ging nhau.
Vic la chn liu trên còn đc gii thích là liu thng dùng theo kinh nghim dân gian là 10 – 16 g.
Tuy nhiên, đi vi mt s tác dng nh viêm rut tha, viêm kt tràng thì liu dùng có th cao hn rt nhiu.
Mt ví d chng minh điu đó là nghiên cu ca Lin JH và cs [138] đư nghiên cu trên lâm sàng vi liu
dùng là 150 g dc liu khô/ngày sc ung, dùng liên tc trong 15 ngày đ điu tr bnh viêm kt tràng.
Theo phép ngoi suy liu dùng t ngi sang chut thì liu dùng trên chut nht s là 150x12/50= 36g/kg,
còn trên chut cng s là 150x7/50 = 21g/kg. Theo nh nghiên cu này thì liu khi đu th nghim tác
dng chng viêm ca lun án mi bng mt na. Nh vy, vic la chn liu đ th tác dng chng viêm,
gim đau ca cây n kim là hoàn toàn phù hp.

i vi tác dng bo v gan, vic la chn liu tính theo hiu sut chit xut flavonoid t dc liu và
theo nghiên cu ca Yuan và CS [134]. Yuan và CS đư th tác dng bo v gan ca flavonoid toàn phn loài
B.pilosa trên mô hình gây đc bng CCl
4
vi 3 mc liu 25, 50 và 100 mg. Trong đó,  liu 50 và 100mg/kg
th hin rõ tác dng. Trên c đó, lun án la chn liu th tác dng bo v gan ca flavonoid toàn phn cây
n kim là 60 và 120 mg/kg.
4.3.3.ăVătácădngăchngăviêm
Kt qu nghiên cu cho thy cao lng r cây n kim  liu 20 g/kg, có tác dng làm gim th tích (đ
phù) bàn chân chut ti các thi đim 2 gi, 4 gi, 6 gi khi so vi nhóm chng (p<0,05); tác dng này
tng đng vi diclofenac liu 10 mg/kg  thi đim 2 gi, 4 gi sau khi tiêm (p>0,05), còn thi đim 6
gi thì yu hn (p<0,05). Còn vi liu 10 g/kg, có tác dng làm gim th tích bàn chân chut  c 3 thi
đim 2 gi, 4 gi, 6 gi sau khi tiêm (p<0,05); tác dng này tng đng vi diclofenac liu 10 mg/kg
(p>0,05).  thi đim 24 gi sau khi tiêm,  c nhóm nghiên cu và nhóm đi chiu, th tích bàn chân chut
không có s khác bit so vi trc khi tiêm carrageenin. Qua đây cng cho thy, đánh giá mc đ th tích
bàn chân chut ch nên thc hin trong khong thi gian 6 gi sau khi tiêm.
Trên mô hình gây viêm màng bng, kt qu cho thy, cao lng phn trên mt đt và cao lng r cây n
kim liu 10 g/kg và 20 g/kg dùng liên tc trong 3 ngày trc khi gây viêm màng bng bng carrageenin có
tác dng làm gim th tích dch r viêm rõ rt so vi nhóm chng (p<0,05) và tng đng vi diclofenac 10
mg/kg. ng thi, cao lng phn trên mt đt và cao lng r có tác dng làm s lng bch cu, hàm lng
protein nói chung và albumin nói riêng trong dch r viêm so vi nhóm chng (p<0,05). Tác dng làm gim
s lng bch cu tng đng (p>0,05), còn tác dng gim hàm lng protein và albumin thì yu hn
(p<0,05) so vi diclofenac 10mg/kg.
i vi mô hình gây viêm mn tính, s dng mô hình gây u ht bng amiant [11], [88]. Kt qu nghiên
cu cho thy cao lng phn trên mt đt và r n kim liu 7,5 g/kg và 15 g/kg có tác dng làm gim khi
lng u ht rõ rt so vi nhóm chng (p<0,05).  liu 15 g/kg, c cao lng phn trên mt đt và r n kim
đu có tác dng mnh hn diclofenac 10 mg/kg, tuy nhiên, s khác bit cha có ý ngha thng kê (p>0,05).
Nh vy, ngoài tác dng chng viêm cp, phn trên mt đt và r n kim còn có tác dng chng viêm mn
tính – quá trình viêm mn tính ch yu thông qua đáp ng ca các lympho bào T.
Kt qu nghiên cu tác dng chng viêm cp và mn phn trên mt đt cây n kim góp phn làm sáng

t kinh nghim s dng ca dân gian trong điu tr bnh viêm hng, sng hng, mn nga, mè đay, viêm
gan, viêm thnầ. ây là ln đu tiên, tác dng chng viêm ca cây n kim mc hoang  Vit Nam đc
chng minh. Mt khác, kt qu nghiên cu tác dng chng viêm ca r cng giúp đnh hng có th s dng
c r cây n kim cho nhng bnh nói trên.


4.3.4.ăVătácădngăgimăđau
Tác dng gim đau ca r cây đn kim đc đánh giá trên 2 mô hình gây đau bng mâm nóng và gây
đau bng acid acetic. Kt qu nghiên cu cho thy cao lng r cây n kim vi liu 10g/kg chut và liu
20g/kg chut có xu hng làm tng thi gian đáp ng đau, tuy nhiên tác dng cha rõ rt. Kt qu cha đ
c s đ kt lun r cây n kim có tác dng gim đau theo c ch trung ng. Vi phng pháp Koster
cho thy cao lng r n kim có tác dng gim đau theo c ch ngoi vi  liu 10g/kg KL chut và liu
20g/kg chut.
4.3.5.ăVătácădngăboăvăgan
Trên mô hình gây đc bng CCl
4
, t bào gan b phá hy làm gii phóng các enzym ASL, ALT vào máu,
hình nh đi th và vi th ca gan cng bin đi rõ rt. ng thi, nng đ các cht là sn phm ca quá trình
peroxid hoá màng t bào nh MDA tng cao, còn nng đ các cht chng oxi hóa nh GSH gim. Kt qu
nghiên cu cho thy flavonoid toàn phn chit t phn trên mt đt cây n kim có tác dng bo v gan chut
thí nghim trên mô hình gây tn thng gan cp bng CCl
4
thông qua vic làm gim hot đ các enzyme AST,
ALT trong máu, gim nng đ MDA và làm tng nng đ GSH trong gan , đng thi có tác dng ci thin hình
nh đi th và vi th gan chut. Tác dng này liên quan đn tác dng chng oxi hoá, dn gc t do ca FLTP.
Kt qu này phù hp vi kt qu nghiên cu ca Yuan và cs [133].
4.3.6.ăVătácădngăgơyăđcătăbƠoăungăth
Lun án đư tin hành th tác dng c ch t bào ung th in vitro ca các cht tinh khit phân lp đc gm
ung th vú (MCF-7), ung th phi (A549) và ung th máu (HL-60).
Kt qu nghiên cu  bng 3.36 cho thy, các cht phân lp đc có tác dng ch yu đi vi dòng t bào

ung th máu (HL-60), hu nh không có tác dng vi t bào ung th vú. Hai cht thuc nhóm flavonoid là BP7
và BP8 c ch mnh nht vi IC
50
ln lt là 18,6 ± 3,4 và 23,1 ± 2,5 µg/ml. Mt khác, hai hp cht này còn c
ch yu dòng t bào ung th phi (A549) vi IC
50
: 36,5 ± 5,5 và 68,1 ± 8,1 µg/ml. Hai hp cht mi cng có
tác dng c ch yu t bào ung th, trong đó, hp cht BP20 c ch 2 dòng t bào ung th máu (IC
50
: 36,5 ±
5,5 µg/ml) và ung th vú (IC
50
: 48,8 ± 8,8 µg/ml), hp cht BP19 c ch yu dòng t bào ung th máu (IC
50
:
58,6 ± 6,1 µg/ml). ây là công b đu tiên hot tính c ch t bào ung th in vitro ca 2 hp cht này.
Kt qu nghiên cu gây đc t bào ung th in vitro ca mt s cht tinh khit phân lp t cây n kim mc
hoang  Vit Nam là đóng góp mi ca Lun án. Tuy nhiên, đ đánh giá đy đ hn cn tip tc nghiên cu
vi nhiu dòng t bào ung th.
4.3.7.ăMiăliênăquanăgiaăthƠnhăphnăhoáăhcăvƠătácădngăcaănăkim
Các hp cht phenolic, đc bit là nhóm flavonoid, có hot tính sinh hc cao. Trong nhng thp niên gn
đây, ngi ta đư chng minh flavonoid có vai trò quan trng trong phòng và điu tr bnh, đc bit là nhng
bnh nan y, mn tính nh tim mch, ung th [73]. Nhiu hp cht flavonoid đư đc chng minh có tác dng
chng viêm. Các hp cht flavonol (quercetin, rutin và morin) và flavanon (hesperetin và hesperidin) đư đc
chng minh có tác dng chng viêm cp và mn trên đng vt thc nghim [103]. ng thi, nhiu c ch gii
thích tác dng chng viêm ca flavonoid cng đư đc sáng t, đó là, (a) có tác dng chng oxi hoá, dn gc t
do, (b) tác đng đn các t bào tham gia vào quá trình chng viêm, (c) thay đi hot tính ca các enzym chuyn
hoá acid arachidonic (phospholipase A2, cyclooxygenase, lipoxygenase), enzym tng hp NO, (d) nh hng
đn các tin cht gây viêm, (e) thay đi gen liên quan đn quá trình viêm [73]. Tác dng chng oxi hoá ca
flavonoid là do có tác dng c ch các dng oxi hot đng, sàng lc gc t do, c ch các enzym tham gia phn

ng oxi hoá phá hu t bào.

×