CƯỚI HỎI CỦA NGƯỜI VIỆT

Website: Email : Tel : 0918.775.368

MỞ ĐẦU

Hôn nhân là việc quan trọng của một đời người.Ông bà ta đã dạy
rằng : trai khôn dựng vợ,gái lớn gả chồng,điều này cho thấy việc xây dựng
hạnh phúc gia đình đã trở thành một quy luật tất yếu khi chúng ta bước vào
tuổi trưởng thành.Ở đời, người ta hạnh phúc nhất là trải qua những khoảnh
khắc trong ngày hôn lễ.
Vậy, bạn biết gì về nghi lễ hôn nhân ở việt nam: Xưa và nay? Nó được tổ
chức như thế nào?
Người xưa quan niệm cưới hỏi là một trong ba việc lớn của đời
người : tậu trâu,cưới vợ,làm nhà,cho nên tập tục cưới xin cũng được tổ chức
với rất nhiều nghi lễ khá rình ràng, tốn kém, phải tuân thủ theo nhiều lễ giáo
phong kiến rất khắt khe. Ngày nay, nhiều đám cưới tổ chức theo nếp sống
mới, giúp cho đôi vợ chồng trẻ và hai họ không phải vất vả, không tốn kém
tiền bạc mà còn đem cả niềm vui, hạnh phúc thật sự cho đôi vợ chồng mới.
Nhưng bên cạnh đó, có những điều mà chúng ta cần quan tâm tới nghi lễ hôn
nhân Việt Nam ngày nay. Đó là việc lợi dụng chức quyền, tổ chức đám cưới
cho con, em để thu lợi cho bản thân. Vậy làm thế nào có một đám cưới lành
mạnh? Câu hỏi cần có câu trả lời.Chính vì sự quan trọng cũng như một điều
gì đó rất thiêng liêng cho nên em chọn đề tài : “ Cưới hỏi của người Việt ”
làm đề tài nghiên cứu . nội dung chính của đề tài bao gồm :
1
Website: Email : Tel : 0918.775.368
NỘI DUNG
I. Hôn lễ ở Việt Nam : Xưa
Ngày xưa, gia đình nào mỗi lần dựng vợ gả chồng cho con cái
của mình là một lần phải trải qua những thử thách trước những nghi thức
và lễ tục rườm rà. Chính vì vậy, trước khi tổ chức lễ cưới, người ta luôn
phải có sự học hỏi, phải bàn bạc trước với những người có kinh nghiệm

để làm sao có thể tổ chức được một đám cưới thật hoàn chỉnh với đầy đủ
nghi lễ và tránh được những thiếu sót trong quá trình hôn lễ diễn ra.
1. Tuổi đính hôn:
Người Việt Nam xưa có quan niệm rất coi trọng vấn đề tuổi tác
khi làm bất cứ việc gì. Tuổi tác có hợp,có đẹp thì mọi chuyện mới tốt đẹp.
Và đặc biệt trong chuyện cưới xin-một việc quan trọng của đời người thì
việc xem tuổi đính hôn lại càng trở nên cần thiết. Ngày xưa, con trai con gái
thường thường độ mười lăm, mười sáu trở lên là đã có thể lấy vợ lấy chồng
được rồi. Và hai mươi ba gọi là cưới muộn. Không chỉ có thế, người ta còn
cưới cho con cái của mình từ năm mười hai, mười ba tuổi, và có nhà ước
hôn với nhau từ trong thai .
Tục vợ chồng lấy nhau cứ hơn kém nhau một hai tuổi là vừa đôi....Khi
đã xác định được tuổi đính hôn rồi, người ta bắt đầu giạm hỏi cho con mình.
2.Giạm hỏi:
Đầu tiên người ta phải chọn chỗ nào môn đăng hộ đối, xem đôi
tuổi có xung khắc với nhau không? Nếu không xung khắc mới mượn mối
2
Website: Email : Tel : 0918.775.368
lái. Và người làm mối lái nói với cha mẹ người con gái bằng lòng gả rồi, nhà
trai mới đem cau đem chè đến giạm. Vậy là khi có sự đồng ý của người con
gái, nhà trai mới mang sính lễ đến hỏi cưới. Đây là lễ cho con trai và người
con gái được công khai gặp mặt và tìm hiểu nhau. Trong lễ này, người ta chỉ
đem một chùm cau và vài lạng chè đến nhà cô gái. Trong quá trình trò
chuyện, nhà gái thường cho cô gái bưng cơi trầu, nước mời khách để tạo cơ
hội cho chàng trai và cô gái gặp nhau nên lễ này còn được người ta gọi là lễ
xem mặt.
Giạm hỏi chỉ là bước đầu của nghi lễ hôn nhân. Sau khi đã nhận lễ
giạm hỏi, nếu có bất kì thay đổi nào thì việc hôn nhân có thể thay đổi.
3. Sêu:
Sau khi giạm hỏi, thì người ta mới sêu. Vậy sêu là gì? Sêu là đồ

cưới mà nhà trai mang đến nhà gái. Đồ sêu thì tuỳ theo mùa, mùa nào thức
ấy, như mùa nhãn thì người ta sêu nhãn, mùa cam thì sêu cam....Và đồ sêu
này, nhà gái sẽ lấy một nửa, còn một nửa trả laị nhà trai. Đồ trả lại cho nhà
tra này, người ta gọi là đồ lại mặt. Đồ sêu còn thể hiện mùa màng ở vùng đó,
và cũng thể hiện sự trao đổi lời cám ơn của nhà trai đối với nhà gái và ngược
lại đó là tấm lòng của nhà gái đối với nhà trai đã nhận cưới con nhà mình.
4. Lễ hỏi:
Nhà gái có con gả chồng, theo truyền thống là phải có miếng trầu
báo tin cho họ hàng, làng xóm, nội ngoại biết. Trong ngày lễ này, nhà trai
thường mang lễ vật như cau tươi, trà, rượu, thuốc lá, bánh, thiếp báo hỷ, nữ
trang cho cô dâu tương lai. Ngoài những thứ đó ra, nhà trai còn mang trầu
cau, đèn cầy ( nến đỏ)...và cùng một số tiền mặt. Số tiền này, người ta gọi là
tiền đồng, “ có lẽ vì ngày xưa, người ta xài tiền bằng đồng, và phải bằng
3
Website: Email : Tel : 0918.775.368
đồng chớ không thể bằng thau, bằng bạc hay bằng kẽm”
(1)
. Qua lễ ăn hỏi,
chúng ta thấy, người xưa rất coi trọng nghi lễ trong việc chuẩn bị rước dâu
về nhà. Không chỉ có vậy, qua nghi lễ ăn hỏi, chúng ta còn thấy được phong
tục tập quán của vùng đó. Chẳng hạn như, tiền đồng, “ở miền Trung nước ta,
điển hình là tỉnh Quảng Ngãi, người ta gọi tiền này là Tiền nát, tức là tiền
không thể để nguyên vẹn đủ số được, vì phải dùng tiêu xài mua sắm thì phải
tan nát ra”
(2)
. Hay là có những nơi, người ta gọi thẳng số tiền này là tiền chợ ,
“tức là tiền đưa cho họ nhà gái đi chợ mua thực phẩm về nấu nướng đãi đằng
thân quyến thuộc và họ nhà trai khi sang cử hành lễ cưới và mua sắm thêm
những vật dụng cần thiết cho cô dâu mà hộ đằng trai không thể hay không
biết làm sao mua sắm trước được”

(3)
.
Người nhà chú rể sẽ mang lễ vật tới nhà gái. Gia trưởng nhà gái
cho đặt lễ lên bàn thắp đèn hương và cáo với tổ tiên, bốn lạy rồi quỳ khấn
(1) (2) (3) Phạm Côn Sơn – Gia lễ xưa và nay – NXB Thanh Niên – 1999-
trang 37
bài khấn ngày lễ ăn hỏi, khấn xong thêm bốn lạy một vái. Chàng trai và cô
gái cùng vào lạy. Nhà gái lưu lại một phần lễ để nhà trai mang về gọi là “lại
quả”.
5. Cưới:
Sau đám hỏi vài ngày, cô dâu phải qua nhà trai đáp lễ bằng cách mời
trầu cau, quà bánh cho bà con hàng xóm để họ biết sắp tới mình sẽ về làm
dâu gia đình này. Còn chú rể phải thường xuyên đi lại thăm hỏi gia đình nhà
cô gái khi có người ốm đau, giúp công giúp sức khi nhà có việc...giống như
nghĩa vụ của một người trong gia đình. Sau đó, nhà trai xem ngày để tổ chức
lễ cưới, để mời họ hàng bà con hàng xóm tới dự lễ cưới chúc mừng. Nhà gái
cũng vậy. Thường thì nhà trai là nhà quyết định ngày cưới.
4
Website: Email : Tel : 0918.775.368
6. Rước dâu:
Và ngày rước cô dâu mời về nhà cũng được tổ chức sau hôm đó.
Nhưng ngày này thì tổ chức tuỳ từng nơi, có nơi sau một ngày, sau hai ngày,
thậm chí có những nơi sau một tháng. Đầu tiên, nhà trai cũng phải xem giờ
nào đi đón cô dâu. Nhưng chuyện này, nhà trai phải xem trước mấy ngày.
Giờ đi đón cô dâu cũng phải là giờ tốt lành.
Giờ lành đã đến, nhà trai bắt đầu lên đường đến nhà cô dâu. “Khi
cổng nhà mở ra rồi, họ nhà trai bước vào cùng với tiếng pháo do họ nhà trai
đốt, hoà lẫn cùng tiếng pháo của họ nhà gái đón mừng họ nhà trai”
(4)
. Có

tiếng pháo nổ ra là báo hiệu nhà trai đã đến cổng nhà gái rồi. Đến nơi, họ
nhà gái mời nhà trai vào nhà.
Nhà trai cho đặt đồ lễ lên giường thờ (ngày xưa, người ta thường
thờ cúng trên gường, không như ngày nay cúng trên bàn hay trên tủ). Sau
khi đặt đồ lễ xuống, nhà gái kiểm tra lại đồ thách cưới. Đồ lễ đủ, nhà gái cho
thắp hương để chú rể và cô dâu cúi gia tiên. Việc thắp hương trong ngày
cưới, không phải ai cũng có thể thắp được. Nén hương là phải do bố, anh trai
hay em trai của cô dâu thắp. Nhà trai lại phải tặng một món tiền, nếu người
thắp hương là anh trai hoặc em trai của cô dâu. Món tiền đó người ta gọi là
tiền thắp hương.
Tục lệ quả là phức tạp và đầy khó khăn đối với nhà trai. Nhưng
qua những khó khăn này, chúng ta mới thấy được nhà trai không nề hà
những khó khăn để đón cô dâu, và cũng chứng tỏ rằng sự thiết tha yêu
thương vợ của chú rể.
“Lễ gia tiên xong, hai vợ chồng phải ra lễ mừng bố mẹ vợ. Hai vợ
chồng mời lạy cha mẹ ngay liền trước bàn thờ gia tiên, thường thì được cha
mẹ hỉ xả, nghĩa là cho miễ thủ tục này để tỏ lòng thương yêu, rộng lượng”
(5)
.
5
Website: Email : Tel : 0918.775.368
(4)(5) Phạm Côn Sơn-Gia lễ xưa và nay- NXB Thanh Niên năm 1999. Trang
48 và trang 50
Để đáp lại tình cảm yêu thương của bố mẹ vợ, chàng rể cũng mừng bố mẹ
vợ, cảm ơn bố mẹ đã nuôi dưỡng vợ mình. Còn cô dâu thì lễ mừng bố mẹ,
cảm ơn bố mẹ đã tác thành lương duyên giai ngẫu cho mình. “ Lễ mừng cha
mẹ vợ xong, chàng rể được một người trong họ nhà vợ dẫn đi lễ mấy nhà thờ
chính của họ nhà vợ, mấy chàng phụ rể đi theo. Cũng có nơi, chàng rể phải
đi lễ các nhà thờ trước rồi lúc trở về mới lễ mừng bố mẹ vợ”
(6)

.
Sau khi chàng rể làm xong các nghi thức, nhà gái mời nhà trai
uống nước ăn trầu. Và họ hàng chúc cho cô dâu chú rể những điều tốt lành
nhất. Nhà trai đến rước dâu, nên nhà gái cũng chuẩn bị cỗ để mời nhà trai
ăn. Bữa cỗ này là để làm quen giữa chàng rể mới với gia đình nhà cô dâu.
Nhà trai ngồi nhà cô dâu đợi lúc được giờ tốt, giờ hoàng đạo, “cụ già chủ
hôn xin với nhà gái cho rước dâu”
(7)
. Và cô dâu cũng chuẩn bị trang phục mà
nhà trai đã đem đến từ mấy hôm trước.
Nhà trai có một số chàng trai chưa vợ đi theo làm phù rể, còn nhà gái
cũng tuyển chọn những cô gái chưa chồng làm phù dâu. Chuyện này có ý
nghĩa là “ giới thiệu” những trai gái với nhau.
Nhà trai rước cô dâu về nhà ! Thứ tự đám rước dâu là : Thường đi
đầu luôn là một cụ gìa đạo mạo, có danh vọng, vợ chồng song toàn, đông
con cháu có đủ nam nữ. Cụ mặc áo thụng xanh cầm nắm hương đốt cháy,
trinh trọng đi trước, tiếp đến là các vị thân thích nhà trai và nhà gái. Tiếp đến
là phù rể và chú rể, sau đó là cô dâu và phù dâu.
Về đến nhà trai, nhà trai sẽ đốt pháo đón mừng. Cô dâu cũng
đến bàn thờ tổ tiên cúng vái gia tiên và bố mẹ chồng. Điều này thể hiện từ
nay cô gái này chính thức bắt đầu là con dâu của gia đình này. Khi cô dâu
6
Website: Email : Tel : 0918.775.368
sắp vào phòng cưới, người tốt vía đã được chọn trước sẽ bước vào trải chiếu
ra gường để cô dâu là người đầu tiên là người ngồi lên đó.
7. Lại mặt :
Sau khi về nhà chồng được ba hôm, đến ngày thứ tư thì hai vợ
chồng là xôi chè màng về nhà vợ lạy gia tiên. Nghi lễ này người ta gọi là lễ
lại mặt.
II. Hôn lễ ở Việt Nam : Nay. Sự kết hợp truyền thống và hiện đại:

Ngày nay, hôn lễ cũng có nghi lễ đầy đủ, mang đầy bản sắc dân
tộc và kết hợp với sự hiện đại.
Với cuộc sống phát triển, tổ chức hôn lễ cũng được phát triển
theo. Xem ngày cưới, chọn ngày tốt lành, xem tuổi của cô dâu chú rể có hợp
nhau không? Nhà trai cũng chuẩn bị lễ ăn hỏi. Lễ vật theo yêu cầu của nhà
(6)(7) Phạm Côn Sơn – Gia lễ xưa và nay- NXB Thanh niên năm 1999.
Trang 50 và trang 51
gái. Lễ cưới, lại mặt, đều đúng như trước. Bản thân các nghi lễ này đã đi sâu
vào tâm trí của mỗi người. Nhưng, điều mà chúng ta đáng quan tâm là
chuyện mai mối không còn nữa. Trai gái bây giờ tự tìm hiểu nhau, hợp nhau
sẽ dẫn đến hôn nhân. Ngày nay, người ta đã bãi bỏ rất nhiều lễ tục lỗi thời,
có tính mê tín, dị đoan. Và phát triển một số nghi thức theo sự phát triển của
cuộc sống mới, xã hội hội mới với trào lưu khoa học tân tiến.
Hôn lễ ngày nay “mang nhiều sắc thái xã hội tính, phù hợp với
tình trạng tiến triển của nền kinh tế hiện hữu cũng như phát huy được nền
văn hoá dân tộc (cho dầu rằng có bao gồm các cuộc hôn nhân ngoại chủng đi
chăng nữa)”
(8)
. Các nghi lễ mà ông cha ta đã đề ra, nay người ta vẫn duy trì
7