Đánh giá việc thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất xây dựng khu đô thị mới và trường đại học trên địa bàn thành phố hải dương, tỉnh hải dương

B GIÁO D C VÀ ðÀO T O
TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I
-------------

NGUY N TI N LÂM

ðÁNH GIÁ VI C TH C HI N CHÍNH SÁCH B I
THƯ NG, H

TR

VÀ TÁI ð NH CƯ KHI NHÀ NƯ C

THU H I ð T XÂY D NG KHU ðÔ TH M I VÀ
TRƯ NG ð I H C TRÊN ð A BÀN THÀNH PH
H I DƯƠNG, T NH H I DƯƠNG

LU N VĂN TH C SĨ

HÀ N I, 2013


B GIÁO D C VÀ ðÀO T O
TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I
-------------

NGUY N TI N LÂM

ðÁNH GIÁ VI C TH C HI N CHÍNH SÁCH B I
THƯ NG, H

TR

VÀ TÁI ð NH CƯ KHI NHÀ NƯ C

THU H I ð T XÂY D NG KHU ðÔ TH M I VÀ
TRƯ NG ð I H C TRÊN ð A BÀN THÀNH PH
H I DƯƠNG, T NH H I DƯƠNG

CHUYÊN NGÀNH : QU N LÝ ð T ðAI
MÃ S

: 60.85.01.03

NGƯ I HƯ NG D N KHOA H C:
PGS.TS. NGUY N TH VÒNG

HÀ N I, 2013


L I CAM ðOAN
Tơi xin cam đoan r ng, n i dung, s li u và k t qu nghiên c u trong lu n
văn là trung th c và chưa ñư c s d ng ñ b o v m t h c v nào.
Tôi cũng xin cam k t ch c ch n r ng, m i s

giúp ñ cho vi c th c

hi n lu n văn đã đư c c m ơn, các thơng tin trích d n trong lu n văn ñ u
ñư c ch rõ ngu n g c, b n lu n văn này là n l c, k t qu làm vi c c a cá
nhân tơi (ngồi ph n đã trích d n).

Tác gi lu n văn

Nguy n Ti n Lâm

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

i


L I C M ƠN
ð th c hi n ñư c đ tài ngồi s l l c c a b n thân, tơi đã nh n đư c s
hư ng d n nhi t tình, chu đáo c a các nhà khoa h c, các th y cô giáo và các
chun gia. Cùng nh ng ý ki n đóng góp quý báu c a các cá nhân, t p th ban
ngành. T t c đã giúp tơi r t nhi u đ hồn thành b n lu n văn này.
Nhân d p này tôi xin chân thành c m ơn PGS.TS. Nguy n Th Vịng,
Khoa Tài Ngun và Mơi trư ng - Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i, ngư i
ñã tr c ti p hư ng d n và t n tình ch b o tôi trong su t th i gian th c hi n lu n
văn.
Tôi xin chân thành c m ơn s góp ý chân thành c a các th y, cô giáo
Khoa Tài Nguyên và Môi trư ng, Khoa Sau ð i h c - Trư ng ð i h c Nơng
nghi p Hà N i đã t o ñi u ki n thu n l i cho tôi th c hi n đ tài.
Tơi cũng xin chân thành c m ơn Phịng Tài ngun và Mơi trư ng thành
ph H i Dương, Ban Gi i phóng m t b ng thành ph H i Dương, UBND thành
ph H i Dương, UBND các phư ng Thanh Bình, C m Thư ng, Bình Hàn, T
Minh cùng bà con nhân dân các phư ng đã giúp đ tơi trong th i gian nghiên
c u th c hi n ñ tài t i đ a phương.
Tơi xin c m ơn t i gia đình, nh ng ngư i thân, và b n bè ñã t o ñi u ki n
giúp ñ , góp ý cho tơi trong q trình th c hi n đ tài này.
Tơi xin trân tr ng c m ơn./.

Tác gi lu n văn

Nguy n Ti n Lâm

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

ii


M CL C
L I CAM ðOAN

i

L I C M ƠN

ii

M CL C

iii

DANH M C CÁC CH

VI T T T

vi

DANH M C B NG, HÌNH NH
M

vii
1

ð U

1.1.

Tính c p thi t c a đ tài

1

1.2.

M c đích c a đ tài

3

1.3.

u c u c a ñ tài

3

1.4.

Ý nghĩa khoa h c và th c ti n c a ñ tài nghiên c u

3

Chương 1. T NG QUAN CÁC V N ð NGHIÊN C U

4

1.1.

Cơ s lý lu n và pháp lý v v b i thư ng, h tr , tái ñ nh cư

4

1.1.1.

Khái quát v thu h i, b i thư ng, h tr và tái ñ nh cư

4

1.1.2.

ð c ñi m c a quá trình b i thư ng gi i phóng m t b ng

5

1.1.3.

S c n thi t c a vi c th c hi n chính b i thư ng, h tr tái ñ nh cư khi
Nhà nư c thu h i ñ t

6

1.1.4.

M ts y ut

nh hư ng đ n cơng tác b i thư ng gi i phóng m t b ng. 8

1.1.5.

M i quan h gi a b i thư ng, h tr

1.1.6.

Công tác b i thư ng, h tr và tái ñ nh cư

1.2.

Chính sách b i thư ng, h tr và TðC c a m t s nư c trên th gi i và

và tái ñ nh cư

13
14

các t ch c tài tr

16

1.2.1.

Chính sách b i thư ng, h tr và tái đ nh cư t i Trung Qu c

16

1.2.2.

Chính sách b i thư ng, h tr và tái ñ nh cư t i Thái Lan

17

1.2.3.

Chính sách b i thư ng, h tr và tái ñ nh cư t i Hàn Qu c

18

1.2.4.

Chính sách b i thư ng, h tr và tái đ nh cư t i Indonexia

19

1.2.5.

Chính sách b i thư ng, h tr và tái ñ nh cư c a Ngân hàng th gi i (WB) 19

1.2.6.

Chính sách b i thư ng, h tr và tái ñ nh cư c a Ngân hàng phát tri n
Châu á (ADB)

1.3.

Chính sách b i thư ng khi nhà nư c thu h i ñ t

19
Vi t Nam

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

20

iii


1.3.1.

Trư c khi có Lu t ð t đai năm 1993

21

1.3.2.

Th i kỳ 1993 – 2003

23

1.3.3

T khi có Lu t ð t ñai năm 2003 ñ n nay

24

1.3.4.

Nh n xét, ñánh giá

26

1.4.

Th c ti n b i thư ng gi i phóng m t b ng

1.4.1.

Phương án b i thư ng

28

1.4.2.

Chính sách h tr

29

1.4.3.

Di n tích đ t b i thư ng, giá b i thư ng

29

1.4.4.

B i thư ng v tài s n, cây c i, hoa màu g n li n v i ñ t b thu h i

30

1.4.5.

Tái ñ nh cư và cơ s h t ng khu tái đ nh cư.

30

1.4.6.

Trình đ hi u bi t pháp Lu t ñ t ñai và b i thư ng gi i phóng m t b ng.

31

1.5.

Tình hình th c hi n chính sách b i thư ng thi t h i khi Nhà nư c thu

Vi t Nam

h i ñ t c a t nh H i Dương
1.5.1.

31

Các văn b n hư ng d n th c hi n chính sách pháp lu t b i thư ng, h
tr , tái ñ nh cư

1.5.2.

28

31

K t qu th c hi n chính sách pháp lu t v b i thư ng, h tr , tái
ñ nh cư

32

Chương 2. ð I TƯ NG, N I DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U 34
2.1.

ð i tư ng nghiên c u

34

2.2.

ð a ñi m nghiên c u

34

2.3.

N i dung nghiên c u

34

2.4.

Phương pháp nghiên c u

35

2.4.1.

Phương pháp ñi u tra, thu th p tài li u, s li u.

35

2.4.2.

Phương pháp chuyên gia:

36

2.4.3.

Phương pháp x lý s li u:

36

Chương 3. K T QU NGHIÊN C U
3.1

37

ð c ñi m ñi u ki n t nhiên, kinh t - xã h i c a thành ph H i
Dương, t nh H i Dương

37

3.1.1.

ði u ki n t nhiên

37

3.1.2.

ði u ki n kinh t , xã h i

39

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

iv


3.2.

Tình hình qu n lý s d ng đ t c a thành ph H i Dương - t nh H i Dương 45

3.2.1.

Tình hình chung v th c hi n chính sách gi i phóng m t b ng và tái ñ nh
cư t i thành ph H i Dương

3.2.2.

Quy trình th c hi n cơng tác gi i phóng m t b ng c a các d án t i
thành ph H i Dương

3.2.3.

46

Công tác b i thư ng GPMB c a thành ph H i Dương t năm 2008
ñ n nay

3.3.

45

47

ðánh giá vi c th c hi n b i thư ng gi i phóng m t b ng khi nhà nư c
thu h i ñ t t i 2 d án xây d ng Khu đơ th m i và trư ng ð i h c

50

3.3.1.

Khái quát chung v 2 d án

50

3.2.3.

ðánh giá công tác b i thư ng, gi i phóng m t b ng.

52

3.3.

ð xu t m t s gi i pháp cho vi c th c hi n chính sách b i thư ng gi i
phóng m t b ng

72

3.3.1.

Gi i pháp v chính sách

73

3.3.2.

Gi i pháp v hi u qu s d ng ñ t

73

K T LU N VÀ ð NGH

75

1.

K t lu n.

75

2.

Ki n ngh

76

TÀI LI U THAM KH O

78

PH L C

81

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

v


DANH M C CÁC CH

STT

VI T T T

Ý nghĩa

Ch vi t t t

1

BððC

B n đ đ a chính

2

CNH-HðH

Cơng nghi p hóa - hi n đ i hóa

3

CN-TTCN

Cơng nghi p - ti u th cơng nghi p

4

CP

Chính ph

5

GCNQSDð

Gi y ch ng nh n quy n s d ng ñ t

6

GPMB

Gi i phóng m t b ng

7

HðND

H i đ ng nhân dân

8

HSðC

H sơ đ a chính

9

HTX

H p tác phư ng

10

Nð

Ngh đ nh

11

Qð-UB

Quy t ñ nh y ban

12

QSDð

Quy n s d ng ñ t

13

TðC

Tái ñ nh cư

14

UBND

y ban nhân dân

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

vi


DANH M C B NG, HÌNH NH
B ng 3.1. T ng h p k t qu th c hi n m t s ch tiêu kinh t - xã h i

40

Hình 3.1. Cơ c u kinh t thành ph H i Dương năm 2012

41

B ng 3.2. Dân s lao ñ ng c a thành ph H i Dương năm 2012

42

B ng 3.3. K t qu s lư ng, các lo i ñ t b thu h i th c hi n d án Khu ðô
th m i
B ng 3.4. Xác ñ nh ñ i tư ng ñư c b i thư ng và khơng đư c b i thư ng

53
65

B ng 3.5. T ng h p ý ki n c a ngư i b thu h i ñ t v ñ i tư ng ñư c b i
thư ng và khơng đư c b i thư ng

66

B ng 3.6. Ý ki n c a ngư i có đ t b thu h i trong vi c xác ñ nh giá b i thư ng
ñ t và tài s n trên ñ t t i 2 d án

68

B ng 3.7. Ý ki n c a ngư i có đ t b thu h i trong vi c th c hi n các chính sách
h tr c a 2 D án;

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

69

vii


M

ð U

1.1. Tính c p thi t c a đ tài
ð ng ta có ch trương đ i m i n n kinh t nư c ta phát tri n theo xu th h i
nh p v i khu v c và qu c t , ñ i s ng c a nhân dân ngày càng ñư c c i thi n
không ng ng nâng cao. Nh ng năm g n đây tình tr ng đơ th hóa, xây d ng cơ s
h t ng, khu công nghi p và các khu đơ th m i di n ra
tri n nhanh, cơ s h t ng, di n m o ñô th

di n r ng, t c ñ phát

nư c ta khơng ng ng thay đ i. Cùng

v i s phát tri n c a xã h i, ñ t ñai ñư c s d ng vào nhi u m c đích và nhu c u s
d ng đ t ngày m t tăng lên. Vi c s d ng ñ t có hi u qu c v kinh t – xã h i và

tính b n v ng mơi trư ng ngày càng có ý nghĩa.
S d ng đ t đai vào các m c đích an ninh qu c phịng, l i ích qu c gia, l i ích
cơng c ng đ th c hi n m c tiêu phát tri n ñ t nư c, ñ c bi t là các d án phát tri n
đơ th , d án s n xu t, kinh doanh phát tri n kinh t là m t t t y u khách quan trong
q trình phát tri n cơng nghi p hố - hi n đ i hố đ t nư c. ð có m t b ng xây
d ng các d án, Nhà nư c ph i thu h i ñ t c a nhân dân và th c hi n vi c b i
thư ng, h tr và tái đ nh cư cho các h dân có đ t b thu h i.
Trong th i gian qua ð ng và Nhà nư c ta đã có nhi u c g ng trong vi c xây
d ng và t ch c th c hi n chính sách b i thư ng, h tr và tái ñ nh cư. H i ngh
Trung ương ð ng l n th 9 (khóa IX) đưa ra nh ng ch trương, chính sách, gi i
pháp l n nh m th c hi n th ng l i Ngh quy t ð i h i toàn qu c l n th IX c a
ð ng, trong đó có gi i pháp th c hi n chính sách đi u ti t h u hi u nh t ñ i v i ñ t
ñai nh m ñ m b o l i ích c a Nhà nư c v i tư cách là ñ i di n ch s h u v ñ t
ñai và là nhà ñ u tư l n nh t v phát tri n h t ng, ñáp ng yêu c u phát tri n kinh
t - xã h i th i kỳ cơng nghi p hóa, hi n đ i hóa ñ t nư c.
Th c t hi n nay cho th y, cơng tác gi i phóng m t b ng khi Nhà nư c thu
h i ñ t là v n ñ h t s c nh y c m, ph c t p, tác ñ ng ñ n m i m t c a ñ i s ng
kinh t , xã h i, nhân văn c a nhi u ngư i, c a c c ng ñ ng dân cư. Gi i quy t
không t t, không th a ñáng quy n l i c a ngư i có đ t b thu h i và nh ng ngư i b

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

1


nh hư ng khi thu h i ñ t d d n ñ n bùng phát khi u ki n, ñ c bi t là nh ng khi u
ki n t p th đơng ngư i làm cho tình hình tr nên ph c t p. Tình tr ng ti n đ gi i
phóng m t b ng ch m là r t ph bi n làm ch m ti n đ th c hi n d án. T đó gây
nên s m t n ñ nh v kinh t , xã h i và chính tr nói chung;
Vi c b i thư ng thi t h i khi Nhà nư c thu h i ñ t ñư c th c hi n theo các

quy đ nh c a Chính ph

như: Ngh ñ nh 90/CP ngày 17/8/1994, Ngh ñ nh

22/1998/Nð-CP ngày 24/4/1998 và g n ñây ñư c thay b ng Ngh

ñ nh

197/2004/Nð-CP ngày 03/12/2004 quy ñ nh v b i thư ng, h tr và tái ñ nh cư
khi Nhà nư c thu h i ñ t. Ngh ñ nh đã đư c áp d ng có hi u qu phù h p v i
nguy n v ng c a ñ i ña s nhân dân, kh c ph c ñư c nhi u t n t i, vư ng m c c a
nh ng văn b n trư c đây. Tuy nhiên, cịn nhi u n i dung c n ph i phân tích đánh
giá có cơ s khoa h c thông qua vi c kh o sát th c t , ñi u tra xã h i h c đ b
sung, s a đ i hồn thi n chính sách này nh m đ m b o l i ích h p pháp c a ngư i
s d ng, ngư i b thu h i ñ t, duy trì tr t t , k cương c a pháp lu t, h n ch t i ña
nh ng tranh ch p, khi u ki n v ñ t ñai c a nhân dân trong vi c b i thư ng, h tr
và tái ñ nh cư khi Nhà nư c thu h i ñ t.
Thành ph H i Dương, t nh H i Dương là thành ph trong th i gian qua có
nhi u d án đ u tư phát tri n k t c u h t ng, khu đơ th , khu cơng nghi p, thương
m i, d ch v … M c dù các ngành, các c p và nh t là

cơ s đã có nhi u c g ng

song c trong chính sách và t ch c th c hi n vi c ñ n bù thi t h i và tái ñ nh

H i

Dương v n còn nhi u t n t i: hi n tư ng khi u n i kéo dài, m t s nơi ch m tri n
khai ho c tri n khai chưa phù h p v i chính sách, h sơ qu n lý ñ t ñai chưa ñ y ñ
... Nhi u d án không ñ m b o ti n đ gi i phóng phóng m t b ng, th m chí có

nh ng d án khơng th th c hi n cơng tác giao đ t do cơ ch b i thư ng h tr tái
đ nh cư cịn nhi u vư ng m c chưa tương x ng v i m c ñ thi t h i ñã gây ra nhi u
b c xúc trong nhân dân. Nh ng vư ng m c, b t c p nào v m t chính sách b i
thư ng, h tr , tái ñ nh cư c n ph i ti p t c ki n ngh tháo g là các câu h i c n
ph i ñư c gi i ñáp qua th c ti n ñ ñ xu t gi i pháp nh m ñ y nhanh ti n đ gi i
phóng m t b ng, góp ph n hồn thi n chính sách đ t ñai trong th i gian t i.

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

2


ð nhìn nh n đ y đ v cơng tác b i thư ng, gi i phóng m t b ng, h tr và
tái ñ nh cư, k p th i có nh ng gi i pháp tích c c khi Nhà nư c thu h i đ t, góp ph n
gi i quy t các v n ñ xã h i b c xúc hi n nay

H i Dương, tơi ti n hành th c hi n

đ tài:
“ðánh giá vi c th c hi n chính sách b i thư ng, h tr và tái ñ nh cư khi Nhà
nư c thu h i ñ t xây d ng Khu đơ th m i và trư ng ð i h c trên ñ a bàn thành ph
H i Dương, t nh H i Dương”.
1.2. M c đích c a ñ tài
- ðánh giá vi c th c hi n chính sách b i thư ng, h tr gi i phóng m t b ng
c a 3 d án: D án Khu đơ th m i Tu Tĩnh; D án xây d ng trư ng ð i h c tư
th c Thành ðông.
- ð xu t các gi i pháp góp ph n đ y nhanh ti n đ b i thư ng, h tr và tái
ñ nh cư nh m ñ y nhanh phát tri n kinh t - xã h i c a thành ph H i Dương, t nh
H i Dương.
1.3. Yêu c u c a ñ tài

- Các tài li u, s li u kh o sát ñư c ph i ñúng th c t

ñ a phương, ph n

ánh đúng q trình th c hi n chính sách b i thư ng, h tr và tái ñ nh cư c a các d
án ñã và ñang ñư c th c hi n t i ñ a bàn thành ph H i Dương đư c phân tích,
đánh giá m t cách khách quan.
- ð ra các gi i pháp và ki n ngh ph i phù h p th c t , đ m b o tơn tr ng và
ñúng pháp lu t hi n hành.
1.4. Ý nghĩa khoa h c và th c ti n c a ñ tài nghiên c u
- K t qu nghiên c u góp ph n vào cơ s khoa h c v chính sách h tr gi i
phóng m t b ng khi Nhà nư c thu h i ñ t trên ñ a bàn thành ph H i Dương, t nh
H i Dương;
- ð tài ñã ñánh giá ñư c th c tr ng nh ng thu n l i, nh ng khó khăn trong
q trình gi i phóng m t b ng trên ñ a bàn thành ph H i Dương. ð c bi t n m b t
đư c nguy n v ng chính đáng c a ngư i dân ñ

n ñ nh cu c s ng sau khi b thu

h i ñ t.

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

3


Chương 1. T NG QUAN CÁC V N ð NGHIÊN C U
1.1. Cơ s lý lu n và pháp lý v v b i thư ng, h tr , tái ñ nh cư
1.1.1. Khái quát v thu h i, b i thư ng, h tr và tái ñ nh cư
* Thu h i ñ t

Thu h i ñ t là vi c Nhà nư c ra quy t ñ nh hành chính đ thu l i quy n s
d ng ñ t ho c thu l i ñ t ñã giao cho t ch c, U ban nhân dân xã, phư ng, th tr n
qu n lý theo quy ñ nh c a Lu t này.
* B i thư ng
Theo t đi n ti ng Vi t thì: "B i thư ng" hay “ đ n bù” có nghĩa là tr l i
tương x ng giá tr ho c công lao cho m t ch th nào đó b thi t h i v m t hành vi
c a ch th khác. “GPMB” có nghĩa là di d i, di dân ñi nơi khác ñ l y m t b ng
xây d ng cơng trình.
B i thư ng khi Nhà nư c thu h i ñ t là vi c Nhà nư c tr l i giá tr quy n s
d ng ñ t ñ i v i di n tích đ t b thu h i cho ngư i b thu h i đ t.
ði u này có nghĩa là:
+ Khơng ph i m i kho n đ u b i thư ng b ng ti n
+ S m t mát c a ngư i b thu h i ñ t không ch là v m t v t ch t mà nhi u
trư ng h p còn m t mát c v tinh th n nh t là khi ph i tái ñ nh cư.
+ V m t hành chính thì đây là m t q trình khơng t nguy n, có tính
cư ng ch và v n là đi u hồ s "hi sinh" khơng ch là m t s b i thư ng ngang giá
tuy t đ i.
Vi c b i thư ng có th vơ hình (xin l i) ho c h u hình (b i thư ng b ng
ti n, b ng v t ch t khác), có th do các quy đ nh c a pháp lu t ñi u ti t, ho c do
th a thu n gi a các ch th .
* H tr
Trên th c t , ngoài các kho n b i thư ng nói trên thì có m t hình th c b i
thư ng khác g i là vi c h tr .
H tr khi Nhà nư c thu h i ñ t là vi c Nhà nư c giúp ñ ngư i b thu h i
ñ t thơng qua đào t o ngh m i, b trí vi c làm m i, c p kinh phí ñ di d i ñ n ñ a
ñi m m i.

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

4

* Tái ñ nh cư
TðC là vi c di chuy n ñ n m t nơi khác v i nơi

trư c ñây ñ sinh s ng

và làm ăn. TðC b t bu c đó là s di chuy n khơng th tránh kh i khi Nhà nư c thu
h i ho c trưng thu ñ t ñai ñ th c hi n các d án phát tri n.
Hi n nay

nư c ta, khi Nhà nư c thu h i ñ t mà ph i di chuy n ch

thì

ngư i s d ng đ t đư c b trí TðC b ng m t trong các hình th c sau:
- B i thư ng b ng nhà
- B i thư ng b ng giao ñ t

m i

- B i thư ng b ng ti n ñ ngư i dân t lo ch
TðC là m t b ph n không th tách r i và gi v trí r t quan tr ng trong
chính sách GPMB. Các d án TðC cũng đư c coi là các d án phát tri n và ph i
ñư c th c hi n như các d án phát tri n khác.
* Giá ñ t
Nhà nư c ñi u ti t qu n lý ñ t ñai qua giá ñ t. Giá ñ t do nhà nư c quy ñ nh ch
nh m ñ gi i quy t m i quan h kinh t gi a m t bên là Nhà nư c (ch s h u ñ t) và
m t bên là ngư i s d ng ñ t (ngư i ñư c Nhà nư c giao ñ t ho c cho thuê ñ t). Giá
bán quy n s d ng đ t đư c hình thành trong các giao d ch dân s là do các bên t

tho thu n và giá này ñư c g i là “giá ñ t th c t ” hay “giá ñ t th trư ng”.
1.1.2. ð c ñi m c a quá trình b i thư ng gi i phóng m t b ng
B i thư ng khi Nhà nư c thu h i ñ t ñ xây d ng các cơng trình mang tính
đa d ng và ph c t p. Vì m i d án đư c ti n hành trên m t vùng ñ t khác nhau v i
ñi u ki n t nhiên kinh t , xã h i, dân cư khác nhau. Khu v c n i thành m t ñ dân
cư cao, ngành ngh ña d ng, giá tr ñ t và tài s n trên ñ t l n; khu v c ven đơ, m c
đ t p trung dân cư khá cao, ngành ngh dân cư ph c t p, ho t ñ ng s n xu t ña
d ng: công nghi p, ti u th công nghi p, thương m i, buôn bán nh ; khu v c ngo i
thành, ho t ñ ng s n xu t ch y u c a dân cư là s n xu t nơng nghi p. Do đó m i
khu v c b i thư ng GPMB có nh ng đ c trưng riêng và ñư c ti n hành v i nh ng
gi i pháp riêng phù h p v i nh ng ñ c ñi m riêng c a m i khu v c và t ng d án
c th .

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

5


M t khác, ñ t ñai là tài s n có giá tr cao, có vai trị quan tr ng trong ñ i s ng
kinh t - xã h i ñ i v i m i ngư i dân. ð i v i khu v c nông thôn, dân cư ch y u
s ng nh vào ho t ñ ng s n xu t nơng nghi p mà đ t ñai l i là tư li u s n xu t quan
tr ng trong khi trình đ s n xu t c a nông dân th p, kh năng chuy n đ i ngh nghi p
khó khăn do đó tâm lý dân cư vùng này là gi ñư c ñ t đ s n xu t, th m chí h cho
th đ t cịn đư c l i nhu n cao hơn là s n xu t nhưng h v n khơng cho th.
-ð iv iđ t
+ð t

l i càng ph c t p hơn do nh ng nguyên nhân sau:

là tài s n có giá tr l n, g n bó tr c ti p v i đ i s ng và sinh ho t c a

ngư i dân mà tâm lý, t p quán là ng i di chuy n ch

.

+ Ngu n g c s d ng ñ t khác nhau qua nhi u th i kỳ v i ch ñ qu n lý
khác nhau, cơ ch chính sách khơng đ ng b d n đ n tình tr ng l n chi m đ t đai
xây nhà trái phép di n ra thư ng xuyên.
+ Thi u qu ñ t do xây d ng khu tái ñ nh cư cũng như ch t lư ng khu tái
ñ nh cư th p chưa ñ m b o ñư c yêu c u.
+ Dân cư m t s vùng s ng ch y u b ng ngh buôn bán nh và s ng bám
vào các tr c ñư ng giao thông c a khu dân cư làm k sinh nhai nay chuy n ñ n
khu v c m i thì đi u ki n ki m s ng b thay đ i nên h khơng mu n di chuy n.
T các ñi m trên cho th y m i d án khác nhau thì cơng tác GPMB đư c
th c hi n khác nhau.
1.1.3. S c n thi t c a vi c th c hi n chính b i thư ng, h tr tái ñ nh cư khi
Nhà nư c thu h i ñ t
ð th c hi n m c tiêu phát tri n ñ t nư c, n n kinh t c a m t qu c gia ñ c
bi t là các d án phát tri n đơ th , d án s n xu t, kinh doanh c n s d ng ñ t ñai như
m t ngu n l c ñ u vào t o m t b ng s n xu t. Khi đó Nhà nư c ph i thu h i ñ t c a
nhân dân và th c hi n vi c b i thư ng, h tr và tái ñ nh cư cho các h b thu h i đ t.
Vi c hồn thi n chính sách phát lu t qu n lý đ t đai nói chung, trong đó có
chính sách v b i thư ng, h tr và tái ñ nh cư khi Nhà nư c thu h i ñ t trong Ngh
quy t ð i h i đ i bi u tồn qu c l n th IX c a ð ng c ng s n Vi t Nam ñã nêu rõ
ð ng và Nhà nư c ch trương rà sốt l i tồn b h th ng chính sách pháp lu t v
đ t ñai l y m c t th i ñi m năm 1987.

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

6

T các văn b n lu t như Lu t ñ t ñai năm 1988 ñ n Lu t ñ t ñai năm 2003,
t Ngh ñ nh s 90/CP ngày 17/8/1994 ñ n Ngh ñ nh s 197/2004/Nð-CP ngày
03/12/2004 c a Chính ph ban hành quy đ nh v vi c ñ n bù thi t h i khi Nhà nư c
thu h i ñ t ñ s d ng vào m c đích qu c phịng, an ninh, l i ích Qu c gia, l i ích
cơng c ng và các Thơng tư hư ng d n đã xây d ng chính sách b i thư ng, h tr và
tái ñ nh cư khi Nhà nư c thu h i ñ t. Tuy chưa h n ñáp ng ñư c vi c b i thư ng,
h tr ñúng, ñ và công b ng cho ngư i b thu h i ñ t nhưng ñã ph n nào ph n ánh
ñư c vi c b i thư ng, h tr và tái ñ nh cư là r t c n thi t ph i th c hi n, ñúng theo
ch trương c a ð ng và Nhà nư c.
ð n năm 2003 Lu t ñ t ñai m i ñã ñư c Qu c h i thông qua thay th Lu t
ð t ñai 1993, trong Lu t ñã quy ñ nh ñ y ñ hơn các nguyên t c b i thư ng, h
tr và tái ñ nh cư khi Nhà nư c thu h i ñ t ñ s d ng vào m c đích qu c phịng,
an ninh, l i ích qu c gia, l i ích công c ng và phát tri n kinh t ; vi c thu h i ñ t
ñ s d ng vào m c đích phát tri n kinh t c a ñ t nư c và qu n lý qu ñ t thu
h i; chính sách b i thư ng, h tr và tái ñ nh cư cho ngư i có đ t b thu h i đ s
d ng vào m c đích qu c phịng, an ninh, l i ích qu c gia, l i ích cơng c ng và
phát tri n kinh t và nh ng trư ng h p thu h i đ t mà khơng b i thư ng ho c ch
x lý ti n s d ng đ t cịn l i và giá tr tài s n trên ñ t.v.v… ð hư ng d n c th
quy ñ nh c a Lu t ð t đai năm 2003 và chính sách b i thư ng, h tr và tái ñ nh
cư khi Nhà nư c thu h i ñ t s d ng vào m c đích qu c phịng, an ninh, l i ích
qu c gia, l i ích cơng c ng và phát tri n kinh t , Chính ph ban hành Ngh ñ nh s
181/2004/Nð-CP ngày 29 tháng 10 năm 2004 hư ng d n thi hành Lu t ð t ñai
năm 2003; Ngh ñ nh s 197/2004/Nð-CP ngày 03 tháng 12 năm 2004 v b i
thư ng, h tr và tái ñ nh cư khi nhà nư c thu h i ñ t. Tri n khai th c hi n ch
trương c a ð ng và ch ñ o c a Chính ph v đ i m i hồn thi n chính sách b i
thư ng, h tr và TðC, Chính ph đã ban hành Ngh đ nh s 17/2006/Nð-CP
ngày 27 tháng 01 năm 2006 ; Ngh ñ nh s 84/2007/Nð-CP ngày 25 tháng 5 năm
2007 quy ñ nh b sung v vi c c p Gi y ch ng nh n quy n s d ng ñ t, thu h i

ñ t, th c hi n quy n s d ng đ t, trình t , th t c b i thư ng, h tr , tái ñ nh cư

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

7


khi Nhà nư c thu h i ñ t và gi i quy t khi u n i v ñ t ñai; Ngh ñ nh s
69/2009/Nð-CP ngày 13/08/2009 v quy ho ch s d ng ñ t, giá ñ t, thu h i ñ t,
b i thư ng h tr tái ñ nh cư; t i các ngh ñ nh này ñã s a ñ i b sung m t s quy
đ nh v chính sách b i thư ng, quy ñ nh b sung các trư ng h p Nhà nư c thu h i
ñ t ñ s d ng vào m c đích qu c phịng, an ninh, l i ích qu c gia, l i ích cơng
c ng và m c đích phát tri n kinh t ; s a ñ i quy ñ nh b i thư ng đ t, giá đ t tính
b i thư ng, cơ ch h tr cho ngư i b thu h i đ t và c i cách trình t th c hi n
thu h i ñ t, th c hi n công tác b i thư ng, h tr và tái ñ nh cư ngày càng phù h p
v i y u c u phát tri n khinh t - xã h i c a ñ t nư c.
1.1.4. M t s y u t

nh hư ng ñ n cơng tác b i thư ng gi i phóng m t b ng.

1.1.4.1. Y u t cơ b n trong qu n lý nhà nư c v ñ t ñai
a. Vi c ban hành các văn b n quy ph m pháp lu t v qu n lý, s d ng ñ t
ñai và t ch c th c hi n các văn b n đó
ð t đai là đ i tư ng qu n lý ph c t p, ln bi n đ ng theo s phát tri n c a
n n kinh t - phư ng h i. ð th c hi n t t ch c năng qu n lý Nhà nư c v đ t đai
địi h i các văn b n pháp lu t liên quan ñ n lĩnh v c này ph i mang tính n đ nh cao
và phù h p v i tình hình th c t .
nư c ta, do các ñ c ñi m l ch s , kinh t phư ng h i c a ñ t nư c trong
m y th p k qua có nhi u bi n đ ng l n, nên các chính sách v đ t đai cũng theo đó
khơng ng ng đư c s a ñ i, b sung. T năm 1993 ñ n năm 2003, Nhà nư c ñã ban

hành hơn 200 văn b n quy ph m pháp lu t v qu n lý và s d ng ñ t. Sau khi Qu c
h i thơng qua Lu t đ t ñai 2003 cùng v i các văn b n hư ng d n thi hành đã nhanh
chóng đi vào cu c s ng. V i m t h th ng quy ph m khá hoàn ch nh, chi ti t, c th ,
rõ ràng, ñ c p m i quan h ñ t ñai phù h p v i th c t . Các văn b n quy ph m pháp
lu t v ñ t ñai c a Nhà nư c ñã t o cơ s pháp lý quan tr ng trong vi c t ch c th c
hi n các n i dung qu n lý Nhà nư c v ñ t ñai, gi i quy t t t m i quan h đ t đai
khu v c nơng thơn, bư c đ u đã đáp ng đư c quan h đ t đai m i hình thành trong
q trình cơng nghi p hóa và đơ th hóa; Chính sách b i thư ng GPMB cũng ln
đư c Chính ph khơng ng ng hồn thi n, s a đ i nh m gi i quy t các vư ng m c

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

8


trong công tác b i thư ng GPMB, phù h p v i yêu c u th c t tri n khai. Th c ti n
tri n khai cho th y vi c ban hành các văn b n quy ph m pháp lu t v qu n lý, s
d ng đ t đai có nh hư ng r t l n đ n cơng tác b i thư ng GPMB. H th ng văn b n
pháp lu t ñ t đai cịn có nh ng như c đi m như là s lư ng nhi u, m c ñ ph c t p
cao, không thu n l i trong s d ng, n i b h th ng chưa ñ ng b , ch t ch gây lúng
túng trong x lý và t o k h trong th c thi pháp lu t.
Bên c nh vi c ban hành các văn b n quy ph m v qu n lý s d ng ñ t ñai,
vi c t ch c th c hi n các văn b n đó cũng có vai trị r t quan tr ng. K t qu UBND
các c p đ u có ý th c quán tri t vi c th c thi pháp lu t v ñ t ñai nhưng nh n th c v
các quy ñ nh c a pháp lu t nói chung cịn y u,

c p cơ s cịn r t y u. T đó d n t i

tình tr ng có nh m l n vi c áp d ng pháp lu t trong gi i quy t giao ñ t, cho thuê ñ t,
cho phép chuy n m c đích s d ng đ t, c p GCNQSD ñ t, thu h i ñ t, b i thư ng, h

tr và tái ñ nh cư, gi i quy t tranh ch p, khi u n i, t cáo. ðó là nguyên nhân nh
hư ng tr c ti p ñ n ti n ñ GPMB.
b. Công tác quy ho ch, k ho ch s d ng ñ t
Quy ho ch s d ng ñ t ñai là bi n pháp qu n lý khơng th thi u đư c trong
vi c t ch c s d ng ñ t c a các ngành kinh t - phư ng h i và là công c th hi n
s chuy n d ch cơ c u kinh t , có tác d ng quy t ñ nh ñ cân ñ i gi a nhi m v an
toàn lương th c v i nhi m v CNH-HðH đ t nư c nói chung và các đ a phương
nói riêng.
Thơng qua vi c l p, xét duy t và ñi u ch nh quy ho ch s d ng ñ t ñ t
ch c vi c b i thư ng GPMB th c s tr thành s nghi p c a c ng đ ng mà Nhà
nư c đóng vai trị là ngư i t ch c. B t kỳ m t phương án b i thư ng GPMB nào
ñ u d a trên quy ho ch và k ho ch s d ng ñ t nh m ñ t ñư c các yêu c u như là
phương án có hi u qu kinh t - xã h i cao nh t. Quy ho ch, k ho ch s d ng đ t
có tác đ ng t i chính sách b i thư ng đ t đai trên hai khía c nh:
- Quy ho ch, k ho ch s d ng ñ t là m t trong nh ng căn c quan tr ng
nh t ñ th c hi n vi c giao ñ t, cho thuê ñ t, chuy n m c ñích s d ng ñ t. Theo
quy ñ nh Lu t ð t ñai năm 2003, vi c giao ñ t, cho thuê ñ t ch ñư c th c hi n khi

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

9


có quy t đ nh thu h i đ t ñó c a ngư i ñang s d ng;
- Quy ho ch, k ho ch s d ng ñ t là m t trong nh ng nhân t

nh hư ng

t i giá chuy n như ng quy n s d ng đ t; t đó tác đ ng t i giá đ t tính b i thư ng
GPMB.

Tuy nhiên ch t lư ng phương án quy ho ch và công tác th c hi n quy
ho ch còn th p, thi u ñ ng b , chưa h p lý, tính kh thi th p, đ c bi t là thi u tính
b n v ng. Phương án quy ho ch d báo chưa sát tình hình, quy ho ch cịn mang
n ng tính ch quan, áp đ t, nhi u trư ng h p quy ho ch theo phong trào.
c. Y u t giao ñ t, cho thuê ñ t
Nhi m v giao ñ t, cho thuê ñ t có tác đ ng r t l n đ n công tác b i thư ng
GPMB và TðC. Nguyên t c giao ñ t, cho thuê ñ t, ph i căn c vào quy ho ch, k ho ch là
ñi u ki n b t bu c, nhưng nhi u ñ a phương chưa th c hi n t t nguyên t c này; h n m c
ñ t ñư c giao và nghĩa v đóng thu đ t quy đ nh khơng rõ ràng, tình tr ng qu n lý ñ t ñai
thi u ch t ch d n đ n khó khăn cho cơng tác b i thư ng GPMB.
d. Y u t l p và qu n lý h sơ đ a chính
L p và qu n lý ch t ch h th ng h sơ ñ a chính HSðC có vai trị quan
tr ng hàng đ u ñ “qu n lý ch t ch ñ t ñai trong th trư ng b t ñ ng s n”, là cơ
s xác đ nh tính pháp lý c a ñ t ñai. Trư c tháng 12 năm 2004, r t nhi u ñ a
phương chưa l p ñ y ñ HSðC theo quy ñ nh; ñ c bi t có nhi u phư ng, phư ng,
th tr n chưa l p s đ a chính. ð ph c v yêu c u qu n lý vi c s d ng ñ t ñai, m t
s ñ a phương chưa l p ñ s m c kê ñ t ñai, s c p GCNQSD ñ t.
T năm 2004 ñ n nay, vi c l p HSðC ph i ñư c th c hi n theo quy ñ nh t i
Thông tư 29/2004/TT-BTNMT c a B tài nguyên và Môi trư ng, nhưng cịn nhi u đ a
phương chưa tri n khai th c hi n, n u có th c hi n cũng là chưa ñ y ñ , chưa đ ng b
c 3 c p. Vì các tài li u đo đ c b n đ này có ñ chính xác th p nên ñang làm n y
sinh nhi u v n ñ ph c t p trong qu n lý đ t đai như khơng đ cơ s gi i quy t tranh
ch p ñ t ñai, khó khăn trong gi i quy t b i thư ng khi Nhà nư c thu h i ñ t. Vì v y,
vi c đo v l i b n ñ ñ a chính chính quy ñ thay th cho các lo i b n ñ cũ và l p l i
HSðC là r t c n thi t.

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

10

e. Cơng tác đăng ký đ t đai và c p gi y ch ng nh n quy n s d ng ñ t
ðăng ký ñ t ñai là m t thành ph n cơ b n quan tr ng c a h th ng qu n lý
ñ t ñai, đó là q trình xác l p h sơ v quy n s h u ñ t ñai, b t ñ ng s n, s ñ m
b o và nh ng thơng tin v quy n s h u đ t. Theo quy ñ nh c a các nư c, ñ t ñai là
m t trong các tài s n ph i ñăng ký quy n s h u, quy n s d ng.

nư c ta, theo

quy ñ nh c a Lu t ð t ñai, ngư i s d ng ñ t ph i ñăng ký quy n s d ng ñ t v i
cơ quan Nhà nư c có th m quy n (c th là Văn phịng ñăng ký quy n s d ng ñ t)
và ñư c c p GCNQSD ñ t. Ch c năng c a ñăng ký ñ t ñai là cung c p nh ng căn
c chu n xác và an toàn cho vi c thu h i, ch p thu n và t ch i các quy n v đ t.
Trong cơng tác b i thư ng, h tr GPMB, GCNQSDð là căn c ñ xác
ñ nh ñ i tư ng ñư c b i thư ng, lo i ñ t, di n tích đ t tính b i thư ng. Hi n nay,
cơng tác đăng ký đ t đai

nư c ta v n cịn h n ch , đ c bi t cơng tác đăng ký bi n

đ ng v s d ng ñ t.
f. Y u t thanh tra ch p hành các ch ñ , th l v qu n lý và s d ng đ t đai
Cơng tác b i thư ng, h tr GPMB là m t vi c làm ph c t p, g n nhi u đ n
quy n l i v tài chính nên r t d có nh ng hành vi vi ph m pháp lu t nh m thu l i
b t chính, chính quy n đ a phương c p trên. H i ñ ng th m ñ nh ph i có k ho ch
thanh tra, ki m tra và coi ñây là nhi m v thư ng xuyên trong quá trình tri n khai
th c hi n cơng tác b i thư ng, h tr GPMB, k p th i phát hi n các sai ph m, vi
ph m pháp lu t ñ x lý t o ni m tin trong nhân dân.
1.1.4.2. Y u t giá ñ t và ñ nh giá ñ t
a. Y u t v giá ñ t
Hi n nay

nư c ta ñ t ñai thu c s h u tồn dân, giá c đ t ñai d a trên

chuy n như ng quy n s d ng, là t ng hòa giá tr hi n hành đ a tơ nhi u năm. M t
trong nh ng ñi m m i c a Lu t ð t ñai 2003 là các quy ñ nh v giá ñ t. N u như
trư c ñây Nhà nư c ch quy ñ nh m t lo i giá ñ t áp d ng cho m i quan h ñ t đai
khác nhau thì Lu t ð t đai 2003 ñ c p nhi u lo i giá ñ t ñ x lý t ng nhóm quan
h ñ t ñai khác nhau.
- Trư c khi có Lu t ð t ñai năm 2003

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

11


Nh ng v n ñ liên quan ñ n vi c xác ñ nh giá ñ t, b i thư ng GPMB, TðC
ñ u ñư c quy ñ nh t i các văn b n dư i Lu t như: Ngh ñ nh s 87/CP ngày 17
tháng 8 năm 1994 c a Chính ph quy đ nh khung giá các lo i ñ t; Ngh ñ nh s
90/CP ngày 17 tháng 9 năm 1994 c a Chính ph quy đ nh v vi c b i thư ng thi t
h i khi Nhà nư c thu h i ñ t ñ s d ng vào m c ñích an ninh, qu c phịng, l i ích
qu c gia, l i ích cơng c ng và Ngh đ nh s 22/1998/Nð-CP ngày 24 tháng 4 năm
1998 c a Chính ph ban hành quy ñ nh v ñ n bù thi t h i khi Nhà nư c thu h i ñ t
đ s d ng vào m c đích qu c phịng, an ninh, l i ích qu c gia, l i ích cơng c ng...
Giá đ t đ tính b i thư ng thi t h i khi Nhà nư c thu h i ñ t do UBND t nh, thành
ph tr c thu c Trung ương quy t ñ nh trên cơ s khung giá đ t do Chính ph ban
hành kèm theo Ngh ñ nh s 87/CP. Khung giá đ t đ tính b i thư ng thi t h i khi
Nhà nư c thu h i ñ t quy ñ nh t i Ngh ñ nh s 87/CP ñã ñư c áp d ng trong m t
th i gian khá dài (trên mư i năm), m c dù trong q trình áp d ng có quy đ nh vi c
ñi u ch nh khung giá ñ t ñ tính b i thư ng b ng h s ”k” nhưng m c tăng cao
nh t cũng ch là 1,2 l n đ i v i đ t nơng nghi p h ng ”i”. Do v y giá ñ t đ tính b i

thư ng v n th p hơn nhi u so v i giá th c t , d n ñ n phát sinh hàng lo t các khi u
ki n v b i thư ng GPMB t i các đ a phương.
- T khi có Lu t ñ t ñai 2003: Giá ñ t ñư c hình thành quy đ nh t i đi u 55.
Giá ñ t do UBND t nh, thành ph tr c thu c trung ương quy ñ nh ñư c s
d ng làm căn c đ tính thu s d ng ñ t, thu thu nh p t chuy n quy n s d ng
đ t; Giá đ t hình thành do ñ u giá quy n s d ng ñ t ho c đ u th u d án có s
d ng đ t thư ng ph n ánh chính xác giá tr th c c a ñ t ñai, kh c ph c vi c ñ u cơ
ñ t ñai ñ ki m l i và các tiêu c c trong ho t ñ ng giao ñ t, cho thuê ñ t; Giá ñ t
do ngư i s d ng ñ t tho thu n v i nh ng ngư i có liên quan khi th c hi n các
quy n chuy n như ng, cho thuê, cho thuê l i quy n s d ng đ t; góp v n b ng
quy n s d ng ñ t...
Nguyên t c liên quan ñ n xác ñ nh giá ñ t, b i thư ng GPMB, TðC ñã
ñư c quy ñ nh khá c th t i Lu t ð t ñai năm 2003. ð c bi t, vi c xác ñ nh giá ñ t
ñư c th c hi n theo nguyên t c “sát v i giá chuy n như ng quy n s d ng ñ t trên

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

12


th trư ng trong đi u ki n bình thư ng” (kho n 1, ði u 56).
b. Y u t v ñ nh giá ñ t
T i ñi u 5, Lu t ð t ñai 2003 quy ñ nh v s h u ñ t c a nư c ta.
ð nh giá ñ t: Là m t trong b n quy n ñ nh ño t ñ i v i ñ t ñai c a Nhà
nư c và là công c quan tr ng trong vi c thi t l p m t cơ ch qu n lý ñ t thích h p
theo đ nh hư ng kinh t th trư ng, nó là cơ s cho chuy n như ng quy n s d ng
có tr ti n theo ñ u th u, ñ u giá và h p ñ ng tho thu n gi a ngư i qu n lý và
ngư i s d ng ñ t. Khi ñ nh giá ñ t, ngư i ñ nh giá ph i căn c vào nguyên t c và
phương pháp ñ nh giá ñ t; ph i cân nh c ñ y ñ

nh hư ng c a chính sách ñ t đai

c a Chính ph trên cơ s n m ch c tư li u th trư ng ñ t ñai, căn c vào nh ng
thu c tính kinh t và t nhiên c a ñ t ñai theo ch t lư ng và tình tr ng thu l i thơng
thư ng trong ho t đ ng kinh t th c t c a ñ t ñai.
Theo quy ñ nh c a Lu t ð t ñai năm 2003, nguyên t c ñ nh giá ñ t là ph i
sát v i giá chuy n như ng quy n s d ng ñ t; Các th a ñ t li n k nhau, có đi u
ki n t nhiên, kinh t , phư ng h i, k t c u h t ng như nhau, có cùng m c đích s
d ng hi n t i, cùng m c đích s d ng theo quy ho ch thì m c giá như nhau; Ð t t i
khu v c giáp ranh gi a các t nh có đi u ki n t nhiên, k t c u h t ng như nhau, có
cùng m c đích s d ng hi n t i, cùng m c đích s d ng theo quy ho ch thì m c giá
như nhau. Tuy nhiên, tình hình ph bi n hi n nay là giá ñ t do các ñ a phương quy
ñ nh và cơng b đ u khơng theo đúng ngun t c và phương pháp xác ñ nh, d n t i
nhi u trư ng h p ách t c v b i thư ng ñ t ñai và phát sinh khi u ki n.
1.1.5. M i quan h gi a b i thư ng, h tr và tái ñ nh cư
Trong cơng tác gi i phóng m t b ng thì chính sách b i thư ng, h tr và tái
ñ nh cư ñ m b o vi c b i thư ng v ñ t ñai và tài s n g n li n v i ñ t b thu h i
đúng đ i tư ng, đúng chính sách, hơn n a là ñ m b o n ñ nh đ i s ng cho ngư i
có đ t b thu h i b ng nh ng chính sách phù h p ñ t o hư ng phát tri n t o vi c
làm và n ñ nh ñ i s ng.
Chính sách b i thư ng, h tr h u h t ñư c th c hi n khi Nhà nư c thu h i
m t ph n ñ t hay toàn b th a ñ t cùng tài s n g n li n v i ñ t c a ngư i dân, cùng

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

13


v i đó là m t s chính sách h tr khác đ đ m b o l i ích cho ngư i có đ t b thu
h i.

M t khác chính sách tái đ nh cư đa ph n ñư c th c hi n khi Nhà nư c thu
h i tồn b ph n đ t và cơng trình xây d ng, tài s n trên đ t (ho c ph n cịn l i
khơng th ti p t c s d ng ñư c). Cùng v i chính sách tái đ nh cư là các chính sách
h tr ñ phát tri n t o vi c làm, n ñ nh ñ i s ng cho ngư i b thu h i ñ t ph i di
chuy n ch

.

Như v y, tái đ nh cư là q trình b i thư ng các thi t h i v ñ t và tài s n
g n li n v i đ t, chi phí di chuy n, n đ nh và khơi ph c đ i s ng cho ngư i có đ t
b thu h i. Ngồi ra tái đ nh cư cịn bao g m hàng lo t các chính sách h tr cho
ngư i có đ t thu h i b tác ñ ng do vi c th c hi n các d án ñ u tư gây ra, nh m
khôi ph c và c i thi n m c s ng.
1.1.6. Công tác b i thư ng, h tr và tái đ nh cư
Cơng tác b i thư ng, h tr và tái ñ nh cư do cơ quan có th m quy n th c
hi n theo trình t (Ngh đ nh s 84/2007/Nð-CP):
- Cơng b ch trương thu h i đ t ho c ra văn b n ch p thu n ñ a ñi m ñ u tư.
- Chu n b h sơ đ a chính cho khu đ t b thu h i do cơ quan Tài nguyên Môi trư ng th c hi n căn c vào văn b n công b ho c ch p thu n c a UBND c p
t nh ho c c p huy n.
- Thơng báo vi c thu h i đ t do t ch c ñư c giao làm nhi m v b i thư ng,
gi i phóng m t b ng có trách nhi m thơng báo cho ngư i đang s d ng ñ t bi t lý
do thu h i ñ t.
- Quy t ñ nh thu h i ñ t ñư c th c hi n do cơ quan Tài ngun - Mơi trư ng
có trách nhi m trình UBND cùng c p quy t đ nh thu h i ñ t.
- Kê khai, ki m kê xác ñ nh ngu n g c ñ t ñai, tài s n g n li n v i ñ t b thu
h i.
- L p, th m ñ nh và xét duy t phương án b i thương, h tr và tái ñ nh cư do
T ch c ñư c giao làm nhi m v b i thư ng, h tr gi i phóng m t b ng (có s
tham gia c a T ch c ñư c Nhà nư c giao đ t, cho th đ t). Sau đó cơ quan Tài

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

14


chính, cơ quan Tài ngun và Mơi trư ng, cơ quan có liên quan th m đ nh và trình
UBND cùng c p phê duy t.
- Công khai phương án b i thư ng, h tr và tái ñ nh cư ñã ñư c phê duy t
t i tr s UBND xã.
- Gi i quy t khi u n i quy t ñ nh thu h i ñ t ñư c th c hi n theo quy ñ nh.
- Th c hi n vi c chi tr ti n b i thư ng, h tr và b trí tái đ nh cư cùng v i
bàn giao nhà , ñ t , gi y ch ng nh n quy n s d ng đ t, nhà

cho ngư i đư c b

trí tái ñ nh cư.
- T ch c bàn giao ñ t b thu h i sau khi ngư i b thu h i ñ t nh n ñ s ti n
b i thư ng, h tr và ñư c b trí tai đ nh cư.
- Cư ng ch thu h i đ t n u ngư i có đ t b thu h i c tình khơng nh n ti n
ho c ñã nh n ñ s ti n b i thư ng, h tr nhưng không bàn giao m t b ng khi ñã
làm ñ th t c hành chính v cư ng ch .
Cơng tác b i thư ng, h tr và tái ñ nh cư do cơ quan có th m quy n th c
hi n theo trình t (Ngh đ nh s 69/2009/Nð-CP):
- Gi i thi u đ a đi m và thơng báo ch trương thu h i ñ t ñư c th c hi n trên
phương ti n thơng tin đ i chúng c a ñ a phương và niêm y t t i tr UBND xã nơi có
đ t, t i đ a ñi m sinh ho t chung c a khu dân cư có đ t thu h i.
- Ti n hành ki m kê chi ti t ñ t và tài s n g n li n v i ñ t trong ph m vi gi i
phóng m t b ng.
- L p phương án chi ti t b i thư ng, h tr , tái ñ nh cư ñ i v i t ng h gia
đình. T ch c niêm y t cơng khai phương án đ l y ý ki n c a t ng h gia đình có

đ t b thu h i, th i gian công khai là 20 ngày.
- Hoàn ch nh phương án b i thư ng, h tr tái ñ nh cư chuy n cơ quan Tài
ngun và Mơi trư ng th m đ nh.
- Cơ quan Tài ngun Mơi trư ng ch trì ph i h p v i các cơ quan có liên

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

15


quan th m ñ nh phương án và chu n b h sơ thu h i đ t trình UBND cùng c p
quy t ñ nh thu h i ñ t thu c th m quy n.
- Sau 5 ngày k t khi có quy t đ nh thu h i ñ t, giao ñ t c a UBND t nh,
phịng Tài ngun và Mơi trư ng trình UBND cùng c p phê duy t và công b công
khai phương án b i thư ng, h tr và tái ñ nh cư theo quy ñ nh.
- T ch c làm nhi m v b i thư ng, gi i phóng m t b ng th c hi n chi tr
b i thư ng, h tr , b trí tái đ nh cư.
- Cư ng ch thu h i ñ t n u ngư i có đ t b thu h i c tình khơng nh n ti n
ho c đã nh n ñ s ti n b i thư ng, h tr nhưng không bàn giao m t b ng khi đã
làm đ th t c hành chính v cư ng ch .
1.2. Chính sách b i thư ng, h tr và TðC c a m t s nư c trên th gi i và
các t ch c tài tr
V i b t c qu c gia nào trên th gi i, khi Nhà nư c thu h i ñ t ph c v cho
các m c đích c a qu c gia đã làm thay đ i tồn b ñ i s ng kinh t c a hàng tri u
h dân và ngư i dân, ngư i b

nh hư ng không nh ng không h n ch v s lư ng

mà cịn có xu hư ng ngày càng tăng. ð c bi t,

nh ng nư c ñang phát tri n, ngư i

dân ch y u s ng b ng ngh nơng nghi p đó là v n đ s ng còn c a h . M i qu c
gia có quan đi m, cách làm riêng c a mình ñ b o ñ m l i ích các bên. Dư i ñây là
m t s kinh nghi m qu n lý ñ t ñai c a m t s nư c trong khu v c s ph n nào
giúp ích cho Vi t Nam chúng ta, ñ c bi t trong chính sách b i thư ng GPMB.
1.2.1. Chính sách b i thư ng, h tr và tái ñ nh cư t i Trung Qu c
V i Trung Qu c, chính sách b i thư ng, h tr , tái đ nh cư ln h n ch đ n
m c t i ña vi c thu h i ñ t, gi i t a m t b ng, cũng như s lư ng ngư i b

nh

hư ng b i vi c thu h i ñ t ñ th c hi n d án đ u tư.
V trình t , th t c thu h i ñ t: Nhà nư c thơng báo cho ngư i s d ng đ t
bi t trư c vi c h s b thu h i ñ t trong th i h n m t năm.
V phương th c b i thư ng, ngư i dân có quy n l a ch n các hình th c b i
thư ng b ng ti n ho c b ng nhà t i khu

m i. Ngư i dân thư ng l a ch n b i thư ng

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

16