SKKN sử dụng kĩ thuật tư duy 5w1h trong dạy học lịch sử thế giới lớp 10



Có lẽ trong những năm gần đây, môn Lịch sử là môn học gây xôn xao dư
luận xã hội nhiều nhất, bởi đơn giản điểm thi môn Lịch sử trong các kì thi Tốt
nghiệp THPT (nếu được chọn thi) hay thi Đại học và Cao đẳng thường rất thấp,
thậm chí có hàng ngàn “sĩ tử” thi Đại học, Cao đẳng có điểm thi môn Lịch sử là
con số “không”. Không những thế, khi được hỏi đa số học sinh đều “sợ” môn
Lịch sử. Chính vì tâm lí “sợ” môn Lịch sử làm cho các em cảm thấy chán nản,
không muốn học, hoặc nếu học chỉ là học đối phó, “học vẹt”, kiến thức không
thể khắc sâu hoặc “học xong lại trả cho thầy”. Cứ như thế, tâm lí đó theo các em
đến hết lớp 12. Kết quả là điểm thi qua các kì thi của môn Lịch sử thường rất
thấp.
Vậy làm thế nào để các em không còn “sợ” môn Lịch sử, thích môn Lịch
sử hơn, qua đó nâng cao chất lượng dạy và học môn Lịch sử? Đó là vấn đề
không chỉ là của người thầy, người trò mà còn là vấn đề của toàn ngành và toàn
xã hội.
Đó chính là lí do, trong những năm gần đây, Bộ GD-ĐT đã kêu gọi đổi
mới và đẩy mạnh đổi mới phương pháp dạy học trong nhà trường. Tầm quan
trong của việc đổi mới phương pháp được ngành giáo dục chính thức đưa vào
nội dung nhiệm vụ năm học của các nhà trường phổ thông. Chủ trương đó được
sự hưởng ứng rộng khắp trong đội ngũ nhà giáo với các hình thức phong phú và
đa dạng.
Chủ trương của Bộ GD-ĐT đã được Sở GD-ĐT quán triệt từng năm học,
đến từng đơn vị giáo dục và đặc biệt trong hè năm học 2007-2008 đã tổ chức
triển khai tập huấn cho đội ngũ giáo viên cốt cán về các phương pháp và kĩ thuật
dạy học tích cực như: Sơ đồ tư duy, khăn phủ bàn, theo góc, theo dự án, hợp
đồng, KWL…
Sau thời gian nghiên cứu và ứng dụng vào dạy học thực tiễn trong nhà
trường THPT, tôi thấy một số kĩ thuật và phương pháp dạy học tích cực có thể
1
phát huy được tính tích cực, hứng thú và tự học của học sinh. Một trong số đó là

sử dụng Sơ đồ tư duy. Trong Sơ đồ tư duy lại có Kĩ thuật đặt câu hỏi 5W1H -
thường gọi là Kĩ thuật tư duy 5W1H (Dạy và học tích cực, một số phương pháp
và kĩ thuật dạy học tích cực của nhà xuất bản Đại học sư phạm, trang 71)
Theo đó, kĩ thuật đặt câu hỏi 5W1H là kĩ thuật đặt câu hỏi bằng 6 dạng
câu hỏi viết tắt bằng tiếng Anh(Câu hỏi là gì – What? Hỏi khi nào – When? Hỏi
ai – Who? Hỏi ở đâu – Where? Hỏi tại sao – Why? Và hỏi như thế nào – How?).
Có thể nói, Kĩ thuật tư duy 5W1H là dạng Sơ đồ tư duy đặc biệt và có khả năng
ứng dụng cao đối với nhiều môn học trong đó có bộ môn Lịch sử.
Kĩ thuật tư duy 5W1H (gọi tắt là Sơ đồ 5W1H) thoạt nhìn rất đơn giản
nhưng lại tỏ ra rất hiệu quả nếu chúng ta sử dụng một cách đúng đắn, khéo léo và
thông minh. Trong quá trình dạy học, giáo viên giúp học sinh trả lời được 6 câu
hỏi theo sơ đồ trên đây, coi như đã gần như hoàn thành được yêu cầu kiến thức.
Đó cũng chính là lí do tôi chọnSử dụng Kĩ thuật tư duy 5W1H trong dạy học
Lịch sử thế giới lớp 10” làm đề tài sáng kiến, nghiên cứu khoa học sư phạm ứng
dụng của mình trong năm học 2012-2013, để trao đổi với đồng nghiệp, đồng thời
qua đó giúp đề tài được sử dụng hiệu quả hơn và phổ biến rộng hơn.

Đổi mới phương pháp dạy học (PPDH) là vấn đề đã được Đảng, Nhà nước
xác định trong Nghị quyết Trung ương 4 khóa VII (1-1993), Nghị quyết Trung
ương 2 khóa VIII (12-1996), được thể chế hóa trong Luật giáo dục (2005), được
2
cụ thể hóa trong các chỉ thị của Bộ Giáo dục và Đào tạo, đặc biệt là chỉ thị số 14
(4-1999).
Điều 28.2 của Luật giáo dục đã ghi: “Phương pháp giáo dục phổ thông
phải phát huy được tính tích cực, tự giác, chủ động và sáng tạo của học sinh; phù
hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học,
khả năng làm việc nhóm, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác
động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”.
Như vậy, đổi mới PPDH là việc dạy học phải “lấy học sinh làm trung
tâm” nhằm mục tiêu: giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể

chất, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản, phát triển các năng lực cá nhân, tính năng
động và sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa,
xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân; chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học
lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Theo Tony Buzan, người đầu tiên tìm hiểu và sáng tạo ra bản đồ tư duy thì:
“Bản đồ tư duy là một hình thức ghi chép sử dụng màu sắc và hình ảnh để mở
rộng và đào sâu các ý tưởng. Ở giữa bản đồ là một ý tưởng hay một hình ảnh
trung tâm. Ý tưởng hay hình ảnh trung tâm này sẽ được phát triển bằng các
nhánh tượng trưng cho các ý chính và đều được nối với các ý trung tâm. Với
phương thức tiến dần từ trung tâm ra xung quanh, bản đồ tư duy khiến tư duy
con người cũng phải hoạt động tương tự. Từ đó các ý tưởng của con người sẽ
phát triển”.
Sơ đồ tư duy nói chung và Sơ đồ 5W1H nói riêng là một hình thức ghi
chép theo mạch tư duy của mỗi người nhằm tìm tòi đào sâu, mở rộng một ý
tưởng, hệ thống hóa một chủ đề hay một mạch kiến thức, bằng cách kết hợp
việc sử dụng đồng thời hình ảnh, đường nét, màu sắc, chữ viết với sự tư duy tích
cực.
Như vậy, việc sử dụng Sơ đồ 5W1H là một trong những biênh pháp cụ thể
để đổi mới phương pháp dạy học “lấy học sinh làm trung tâm”.
 !"#"$%&'(
)*+, /
Đề tài nghiên cứu nhằm tìm đến những nội dung bài học phù hợp với sơ
đồ và có thể mang lại hiểu quả cao nhất trong quá trình dạy học. Qua đó góp
phần nâng cao hiệu quả dạy và học. Nhất là trong bối cảnh, nhà trường đang còn
thiếu thốn rất nhiều phương tiện, thiết bị dạy học.
-012*, /
Để đạt được hiệu quả, giáo viên phải thực hiện được các nhiệm vụ như
sau:
3
- Nhiệm vụ 1: Khảo sát về nhận thức và khả năng sử dụng Sơ đồ 5W1H của học

sinh.
- Nhiệm vụ 2: Từng bước giới thiệu và hướng dẫn học sinh làm quen với Sơ đồ
5W1H và áp dụng đề tài trong một số dạng nội dung bài học cụ thể.
- Nhiệm vụ 3: Đưa ra tính hiệu quả và ưu việt của đề tài khi áp dụng trong quá
trình lên lớp.
34-,-526+75+-81, /
Trong năm học 2012-2013, chia làm 2 giai đoạn:
+ Giai đoạn 1: Từ tuần 1 đến tuần 4 năm học 2012-2013, khảo sát đối
tượng.
+ Giai đoạn 2: Từ tuần 5 đến tuần 33 năm học 2012-2013, tiến hành các
giải pháp, kiểm tra, lấy số liệu thống kê, hoàn thành đề tài.
9:-;<,26=>12-, /
- Tiến hành nghiên cứu ở học sinh 10A1 và 10A4 - Chương trình cơ bản
- Các bài học có nội dung về: diễn biến của chiến tranh, các cuộc cách
mạng dân chủ tư sản, các cuộc phát kiến Địa lí, các tổ chức chính trị cách
mạng…
?@,-A-=@=*8
?B, /C>,
- Trong quá trình dạy những tuần đầu tiên, tôi tiến hành thăm dò khảo sát
hiểu biết của học sinh về Sơ đồ 5W1H, kết quả là 100% học sinh cho hay chưa
từng tiếp xúc với dạng sơ đồ này ở cấp THCS.
- Sau khi dạy xong bài số 2 – Xã hội nguyên thủy (tiết PPCT-2), tôi dành
thời gian khoảng 5 phút giới thiệu về Kỹ thuật tư duy 5W1H và ra một bài tập
cho học sinh về nhà tìm hiểu trước về một nội dung trong bài số 3 – Các quốc
gia cổ đại phương Đông như sau: Hãy viết bài giới thiệu ngắn gọn về Cổng I-sơ-
ta thành Ba-bi-lon hoặc Kim tự tháp bất kì ở Ai Cập thời cổ đại bằng Sơ đồ
5W1H với 6 gợi ý: Xây dựng khi nào? Xây dựng ở đâu? Ai là người cho xây
4
dựng? Xây dựng để làm gì? Được xây dựng như thế nào? Tại sao có thể xây
dựng được công trình đó?

Sau khi học xong bài số 3, tôi yêu cầu học sinh trình bày sản phẩm của
mình thì hầu hết các em chưa đáp ứng được yêu cầu đề ra.
Vậy trước tình hình đó, để các em học sinh được làm quên với kĩ thuật dạy
học mới ngay từ đầu cấp học và góp phần tăng hứng thú học tập bộ môn Lịch sử
ở trường THPT nói chung và trường THPT Phan Bội Châu nói riêng tôi đã mạnh
dạn áp dụng các giải pháp như dưới đây.
?B#=D*,@,-A-=@=
?@E-0=@=,
F Giáo viên có thể áp dụng đề tài này trong các bước khác nhau và ở
những dạng nội dung bài học khác nhau: có thể sử dụng để kiểm tra bài cũ, dạy
bài mới và củng cố kiến thức và giao bài tập về nhà; giáo viên cũng có thể sử
dụng đề tài ở những dạng nội dung bài học khác nhau, như:diễn biến của chiến
tranh, các cuộc cách mạng dân chủ tư sản, các cuộc phát kiến Địa lí…
FGiáo viến có thể sử dụngSơ đồ 5W1H theo nhiều cách khác nhau:
+ Yêu cầu học sinh về nhà học bài cũ bằng cách vẽ Sơ đồ 5W1H, theo các
gợi ý sau đó kiểm tra bài cũ bằng sơ đồ.
+ Sử dụng Sơ đồ 5W1H để khai thác trực tiếp nội dung bài học ở trên lớp.
+ Dùng Sơ đồ 5W1H để minh họa cho nội dung.
+ Sử dụng Sơ đồ 5W1H với mục đích củng cố kiến thức.
- Có thể tóm tắt một số bước dạy học trên lớp với Sơ đồ 5W1H:
Bước 1: Học sinh lập Sơ đồ 5W1H theo gợi ý của giáo viên.
Bước 2: Học sinh hoặc đại diện của các nhóm học sinh lên báo cáo,
thuyết minh về Sơ đồ 5W1H mà nhóm mình đã thiết lập.
Bước 3: Học sinh thảo luận, bổ sung để hoàn thành Sơ đồ 5W1H về
kiến thức của bài học đó. Giáo viên sẽ là người cố vấn, là trọng tài giúp học sinh
hoàn chỉnh sơ đồ tư, từ đó dẫn dắt đến kiến thức của bài học.
5
Bước 4: Củng cố kiến thức bằng một Sơ đồ 5W1H mà giáo viên đã
chuẩn bị sẵn hoặc một Sơ đồ 5W1H mà cả lớp đã tham gia chỉnh sửa hoàn chỉnh,
cho học sinh lên trình bày, thuyết minh về kiến thức đó.

- Cho học sinh làm quen với Sơ đồ 5W1H, đây là bước rất quan trọng với
học sinh khối 10 trường THPT Phan Bội Châu, bởi lẽ hầu như các em chưa được
tiếp xúc với Sơ đồ này. Trong quá trình dạy học các bài học đầu tiên, giáo viên
nêu 6 sẽ là người vẽ Sơ đồ 5W1H với 6 dạng câu hỏi tương ứng 6 từ viết tắt
tiếng Anh.
D* Khi tìm hiểu về Bài 4- Các quốc gia cổ đại phương Tây, giáo viên
yêu cầu HS về nhà tìm hiểu trước về Đền Pác-tê-nông và Đấu trường ở Rô-ma
theo các câu hỏi sau: Công trình đó được xây dựng khi nào (When)? Ở đâu
(Where)? Do ai (Who)? Được xây dựng như thế nào (How)? Đặc điểm nổi bật
là gì (What)? Vì sao lại xây dựng (Why)? Qua việc tìm hiểu và trả lời về các câu
hỏi trên có nghĩa là học sinh đã tìm hiểu được những nét cơ bản nhất về các công
trình này. Mặt khác, qua đó khi học bài mới, giáo viên yêu cầu học sinh trả lời 6
câu hỏi cho trước và giáo viên kết hợp vẽ Sơ đồ 5W1H lên bảng để các em làm
quen với kĩ thuật dạy học này.
- Sau những bài đầu tiên chỉ yêu cầu học sinh trả lời 6 dạng câu hỏi kết
hợp với viêc vẽ Sơ đồ 5W1H tương ứng, ở những bài tiếp theo có nội dung có
thể sử dụng sơ đồ, giáo viên sẽ cho học sinh hoạt động vẽ sơ đồ.
?@G-D,E6-*8
5B ;,H:51=-526I6J:
Khi dạy bài 9-Vương quốc Campuchia và Lào, giáo viên cũng có thể sử
dụng Sơ đồ 5W1H để khai thác nội dung của bài. Tùy theo mục đích khai thác
của giáo viên mà có thể sử dụng ở những thời điểm khác nhau.
Cách 1: Yêu cầu học sinh hoạt động và vẽ Sơ đồ 5W1H trả lời cho các
câu hỏi:Chủ nhân là ai? Địa bàn sinh sống ở đâu? Bắt đầu dựng nước từ khi
nào? Quá trình phát triển của VQ diễn ra như thế nào? Tại sao lại trở thành
6
thuộc địa của TD Pháp vào cuối thế kỉ XIX? Đặc trưng văn hóa là gì? K"**
L
Cách 2: Sau khi dạy xong bài, giáo viên củng cố bài học bằng 1 sơ đồ đã
chuẩn bị trước để trả lời 6 câu hỏi như trên.

Cách 3: Sau khi dạy xong bài, giáo viên ra bài tập về nhà yêu cầu vẽ Sơ
đồ 5W1H theo 6 câu hỏi như trên và tiết sau, kiểm tra bài cũ bằng các sơ đồ của
học sinh.
EB@G=@M-75
Đối với dạng bài về các cuộc phát kiến địa lí, trong chương trình Lịch sử
lớp 10 chỉ có bài duy nhất có nội dung này là “Bài số 11- Tây Âu thời hậu kì
trung đại”. Khi dạy bài này, GV khai thác Sơ đồ 5W1H theo các cách như sau:
Cách 1: Hướng dẫn cho học sinh về nhà vẽ sẵn Sơ đồ 5W1H để trả lời các
câu hỏi như sau: Tại sao thự hiện các cuộc phát kiến địa lí? Các cuộc phát kiến
diễn ra ở đâu ? Bắt đầu từ khi nào? Ai là người thực hiện các cuộc phát kiến?
Các cuộc phát kiến diễn ra như thế nào? Các cuộc phát kiến để lại hệ quả gì ?
K"**L
7
Trong quá trình dạy bài mới, GV có thể chia lớp hoạt động theo nhóm,
thảo luận và hoàn thành sơ đồ chung, sau đó dán (hoặc chiếu) sơ đồ của nhóm,
yêu cầu đại diện nhóm lên trình bày; các nhóm có thể thảo luận bổ sung.
Cuối cùng giáo viên dán (hoặc chiếu) sơ đồ đã chuẩn bị trước để củng cố
kiến thức học sinh.
Cách 2: Sau khi dạy xong bài, giáo viên củng cố bài học bằng 1 sơ đồ đã
chuẩn bị trước để trả lời 6 câu hỏi như trên.
Cách 3: Sau khi dạy xong bài, giáo viên ra bài tập về nhà yêu cầu vẽ sơ đồ
5W1H theo 6 câu hỏi như trên và tiết sau, kiểm tra bài cũ bằng các sơ đồ của học
sinh.
B@G-C5N@G@1>,DOP;A
Đối với dạng nội dung bài dạy này, trong chương trình Lịch sử lớp 10 thì
tương đối nhiều và nhìn chung tất cảc các nội dung như trên đều có thể thực hiện
được bằng Sơ đồ 5W1H và tương đối hiệu quả.
Khi dạy về dạng bài này giáo viên định hướng cho các em học sinh về 6
câu hỏi cần phải trả lời đó là: Tại sao cách mạng bùng nổ? Cuộc cách mạng bắt
đầu từ đâu? Cuộc cách mạng bùng nổ khi nào? Ai là người lãnh đạo? Cuộc

cách mạng diễn ra như thế nào? Cuộc cách mạng có ý nghĩa gì?
8
Có thể tùy vào thời lượng chương trình, nội dung chương trình và mục
đích sử dụng của giáo viên, giáo viên có thể khai thác Sơ đồ 5W1H ở các khâu
lên lớp khác nhau thời điểm (yêu cầu học sinh vẽ tại lớp hoặc bài tập về nhà
hoặc giáo viên vẽ sẵn và chỉ giới thiệu cho học sinh). Cứ như vậy, khi nhắc tới
nội dung về các cuộc chiến tranh, các cuộc cách mạng tư sản, các em học sinh sẽ
liên tưởng ngay tới 6 câu hỏi với 6 chữ cái tiếng Anh.
D* Khi dạy bài 29- Cách mạng Tư sản Anh K"**3L
Do nội dung của bài ngắn, giáo viên có thể khai thác bằng Sơ đồ 5W1H
như sau:
Bước 1: yêu cầu học sinh làm việc theo nhóm và lập Sơ đồ 5W1H để trả
lời được các câu hỏi như sau: Tại sao cuộc cách mạng tư sản lại bùng nổ sớm ở
nước Anh? Cuộc cách mạng bùng nổ khi nào? Bắt đầu từ đâu? Ai là người lãnh
đạo cuộc cách mạng tư sản Anh? Cách mạng diễn ra như thế nào? Cuộc cách
mạng có ý nghĩa gì đối với nước Anh?
Bước 2: Yêu cầu đại diện một số tổ lên trình bày kết quả làm việc của
nhóm.
Bước 3: Các tổ thảo luận và cho ý kiến bổ sung để sơ đồ được hoàn chỉnh.
9
Bước 4: Giáo viên củng cố kiến thức bằng sơ đồ đã chuẩn bị sẵn và kết
hợp giới thiệu một số kiến thức cần thiết.
DB@Q/C7N@1>,
Khi dạy về các dạng bài có nội dung này (Đồng minh những người cộng
sản, Quốc tế thứ nhất, Quốc tế thứ hai…), giáo viên phải hình thành cho học sinh
6 câu hỏi cần phải trả lời khi các em vẽ Sơ đồ 5W1H: Tại sao được thành lập?
Thành lập khi nào? Thành lập ở đâu? Ai là người thành lập? Hoạt động như
thế nào? Có vai trò, ý nghĩa gì?
Như vậy, khi yêu cầu các em trả lời về một tổ chức nào đó thì trong đầu
các em sẽ hình dung sẽ có 6 câu hỏi hiện ra cần được giải quyết.

D* Khi dạy bài 37- Mác và Ăng-ghen. Sự ra đời của chủ nghĩa xã hội
khoa học, giáo viên có thể sử dụng sơ đồ 5W1H tương tự như tìm hiểu về cuộc
cách mạng tư sản:
Cách 1: Yêu cầu học sinh hoạt động và vẽ Sơ đồ 5W1H trả lời cho các
câu hỏi:Tại sao tổ chức Đồng minh những người Cộng sản được thành lập?
Thành lập ở đâu? Thành lập khi nào? Ai là người chủ trương thành lập? Hoạt
động như thế nào? Sự thành lập và hoạt động của tôt chức có vai trò, ý nghĩa
gì?
10
Cách 2: Sau khi dạy xong bài, giáo viên củng cố bài học bằng 1 sơ đồ đã
chuẩn bị trước để trả lời 6 câu hỏi như trên.
Cách 3: Sau khi dạy xong bài, giáo viên ra bài tập về nhà yêu cầu vẽ Sơ
đồ 5W1H theo 6 câu hỏi như trên và tiết sau, kiểm tra bài cũ bằng các sơ đồ của
học sinh.
e/ Một số nội dung khác
Ngoài các nội dung đã trình bày ở trên, trong quá trình dạy môn Lịch sử
thế giới lớp 10, giáo viên cũng có thể sử dụng Sơ đồ này để khai thác một số nội
dung khác, như: tìm hiểu về về một nhân vật, sự kiện lịch sử hoặc một thành tựu
nào đó… Tuy nhiên với những nội dung này, chủ yếu là giáo viên chỉ yêu cầu
học sinh về nhà tìm hiểu theo sơ đồ dưới dạng bài tập về nhà.
D* Trước khi dạy bài 5- Trung Quốc thời phong kiến, giáo viên có thể
ra bài tập về nhà cho học sinh tìm hiểu về Lăng mộ Tần Thủy Hoàng theo Sơ đồ
5W1H theo các câu hỏi: Tại sao được xây dựng? Được xây dựng khi nào? Ở
đâu? Ai là người chủ trương xây dựng? Được xây dựng như thế nào? Lăng mộ
được xây dựng có ý nghĩa gì đối với Lịch sử Trung Quốc?
##!&%&$
 RHA+>+;<
RHA,
Qua sử dụng Sơ đồ 5W1H trong dạy học lịch sử ở trường THPT nói
chung và lịch sử thế giới lớp 10 nói riêng, tôi nhận thấy tiết học đạt hiệu quả cao

hơn rất nhiều so với cách dạy truyền thống là đọc chép hoặc một tiết dạy chỉ sử
dụng bằng bài giảng điện tử cho học sinh nhìn chép.
- Việc dạy học bằng Sơ đồ 5W1H giúp các em biết cách tự ghi chép đầy
đủ nội dung bài học để học ở nhà và ghi nhớ lâu kiến thức bài học, đồng thời đã
góp phần giúp giáo viên khắc phục được tình trạng “học vẹt”, học trước quên sau
của học sinh.
11
- Tất cả học sinh đều phải động não, sáng tạo và chỉ trong một tờ giấy các
em có thể trình bày nội dung của bài học. Học sinh hoặc nhóm học sinh tự khám
phá và vẽ được sơ đồ theo ý tưởng hoàn chỉnh .
- Bước đầu tạo một không khí sôi nổi, hào hứng của cả thầy và trò trong
các hoạt động dạy học của nhà trường, góp phần tham gia phong trào “Xây dựng
trường học thân thiện, học sinh tích cực” mà Bộ Giáo dục và Đào tạo đang đẩy
mạnh triển khai.
- Tuy ở mức độ khác nhau nhưng hầu hết học sinh biết cách vẽ Sơ đồ
5W1H. Lúc đầu, các em vẽ chưa quen theo cách ghi ký tự ở từng nhánh, nhưng
dần dần học sinh đã thực yêu cầu tốt hơn.
- Bước đầu hình thành cho các em tư duy lô-gic khi học môn Lịch. Khi
giáo viên yêu cầu trả lời một vấn đề nào đó, các em sẽ được định hướng bởi các
câu hỏi tương ứng với các nội dung được hỏi.
- Điều quan trọng nhất là qua việc sử dụng Sơ đồ 5W1H trong dạy học
Lịch sử lớp 10, đã từng bước giúp các em có cái nhìn “thiện cảm” với môn Lịch
sử, yêu thích và “tự giác” học môn Lịch sử hơn. Qua đó góp phần nâng cao chất
lượng học môn Lịch sử lớp 10 nói riêng và môn Lịch sử nói chung.
RHA*8
Trong năm học 2012-12013, qua việc không ngừng đổi mới về phương
pháp dạy học nhất là việc sử dụng Kĩ thuật tư duy 5W1H, giúp cho kết quả học
tập của các em học sinh ở các lớp trực tiếp dạy không ngừng được nâng cao.
Dưới đây là bảng số liệu so sánh điểm của 2 bài kiểm tra 1 tiết đã thực hiện trong
năm học đối với khối lớp 10:

IS=
6-
:
T:
E6-
UVFV+ WVFXU+ ?VFYU+ 3VF9U+ VVFU+ Z[?+
TI
I
\
TI
I
\
TI
I
\
TI
I
\
TI
I
\
TI
I
\
V]
1 39 0 0 1 2.6 11 28.2 13 33.3 14 35.9 12 30.8
 3W V V 3 X W W3 W XU V V 3V X
V]9
1 41 1 2.4 9 22 12 29.3 15 36.6 4 9.8 22 53.7
 3W  W  UW 3 3? U 9W 3 X 9 Y9U

V]? 1 34 0 0 1 2.9 11 32.4 12 35.3 10 29.4 12 35.3
12
 3V V V X YV  3YW  33 V V U UYW
V]Y
1 33 1 3 4 12.1 12 36.4 14 42.4 2 6.1 17 51.5
 3  3 Y XX ? 9YU V 33 V V  Y?Y
^&_T`T#] aR^)b]Ic"V]
^&_T`T#] aR^)b]Ic"V]9
^&_T`T#] aR^)b]Ic"V]?
13
^&_T`T#] aR^)b]Ic"V]Y
 6-dM-,-01
Môn lịch sử cũng như nhiều môn học khác đòi hỏi sự chăm chỉ trong quá
trình dạy - học. Đầu tư thời gian và công sức để học là một trong những nhân tố
quan trọng làm nên thành công không chỉ đối với trò mà cả với thầy. Người thầy
phải chịu khó tự học, tự nghiên cứu để có thể áp dụng được những phương pháp
mới, qua đó tìm ra những phương pháp, những kĩ thuật dạy học có tính ưu việt và
phù hợp với học sinh của trường.
Giáo viên phải nghiên cứu và chuẩn bị được 6 câu hỏi hợp lí tương ứng
với mỗi dạng nội dung kiến thức để sau này khi nhắc đến dạng nôi dung kiến
thức đó là trong đầu học sinh sẽ nghĩ ngay đến 6 câu hỏi thường học. Bên cạnh
14
đó, để học sinh vẽ tốt các Sơ đồ, giáo viên phải có các câu hỏi gợi ý, gợi mở giúp
cho học sinh.
Tùy vào dung lượng kiến thức của bài dài hay ngắn để giáo viên đưa ra
phương án sử dụng Sơ đồ 5W1H cho hợp lí. Không phải lúc nào giáo viên cũng
có thể yêu cầu học sinh vẽ ngay sơ đồ, trình bày sơ đồ trên lớp. Việc làm này sẽ
mất rất nhiều thời gian, ảnh hưởng đến tiến độ chung của bài học.
Tùy vào điều kiện cơ sở vật chất của trường và các điều kiện khác có
liên quan, giáo viên có thể sử dụng dạng Sơ đồ 5W1H cho phù hợp. Giáo viên có

thể thiết kế Sơ đồ 5W1H trên giấy khổ lớn hoặc trình bày trực tiếp trên bảng
hoặc soạn giảng trên Powerpoint hoặc sử dụng máy chiếu đa vật thể hoặc cũng
có thể thiết kế trên phần mềm Sơ đồ tư duy (với trường có điều kiện cơ sở vật
chất tốt).
3R-,7
- Đối với GVBM, cần mạnh dạn đổi mới phương pháp, không ngừng
nghiên cứu và tự học những phương pháp, kĩ thuật dạy học mới.
- Các tổ chuyên môn đẩy mạnh triển khai sinh hoạt chuyên đề về đổi mới
phương pháp và sử dụng Sơ đồ tư duy nói chung và Kĩ thuật Sơ đồ 5W1H nói
riêng
- Nhà trường tạo điều kiện hết sức và khuyến khích giáo viên đổi mới
phương và chú trọng vào Sơ đồ tư duy nói chung và Sơ đồ 5W1H nói riêng
- Sở GD-ĐT tăng cường triển khai chủ trương đổi mới dạy học và phổ
biến những gương tốt về đổi mới phương pháp
R(I&e
Sử dụng thành thạo và hiệu quả Sơ đồ tư duy nói chung và Sơ đồ 5W1H
nói riêng trong dạy học Lịch sử sẽ mang lại nhiều kết quả tốt và đáng khích lệ
trong phương thức học tập của học sinh và phương pháp giảng dạy của giáo
viên.
Học sinh sẽ có học được phương pháp học tập đúng đắn, hiệu quả và
tăng tính chủ động, sáng tạo, phát triển tư duy. Giáo viên sẽ tiết kiệm được thời
15
gian, tăng sự linh hoạt trong bài giảng, và quan trọng nhất sẽ giúp học sinh nắm
được kiến thức thông qua một “sơ đồ” thể hiện các liên kết chặt chẽ của tri thức.
Sử dụng Sơ đồ 5W1H trong dạy học lịch sử bước đầu tạo một không khí
sôi nổi, hào hứng của cả thầy và trò trong các hoạt động dạy học của nhà trường,
là một trong những nội dung quan trọng của phong trào thi đua “Xây dựng
trường học thân thiện, học sinh tích cực” mà Bộ Giáo dục và Đào tạo đang đẩy
mạnh triển khai.
Việc vận dụng Sơ đồ 5W1H trong dạy học lịch sử ở trường THPT sẽ dần

dần hình thành cho học sinh tư duy mạch lạc, hiểu biết vấn đề một cách sâu sắc,
có cách nhìn vấn đề một cách hệ thống, khoa học. Sơ đồ 5W1H kết hợp với các
phương pháp dạy học tích cực khác như vấn đáp gợi mở, thuyết trình, xem phim
minh họa… có tính khả thi cao góp phần đổi mới phương pháp dạy học
Sơ đồ 5W1H – là Kĩ thuật dạy học hiện đại có tính khả thi và hiệu quả
cao, nhất là đối với môn Lịch sử trong các nhà trường hiện nay, đặc biệt đối với
những trường còn thiếu thốn nhiều về cơ sở vật chất thiết bị như C;4,"
"5 G-O.
aI!&])R$`
1. Bản đồ Tư duy trong công việc – Tony Buzan – NXB Lao động – Xã hội
2. Lớp tập huấn của Sở GD&ĐT Ninh thuận hướng dẫn sử dụng Phương pháp và
Kĩ thuật dạy học tích cực
3. Dạy và học tích cực - một số phương pháp và kĩ thuật dạy học - NXB Đại học
sư phạm
4. www.mind-map.com (trang web chính thức của Tony Buzan)
5. www.peterussell.com/mindmaps/mindmap.htm
16