sáng kiến kinh nghiệm xây DỰNG và sử DỤNG kĩ THUẬT “KHĂN TRẢI bàn” TRONG dạy học LỊCH sử THPT số 2 TP lào cai

TRƯỜNG THPT SỐ 2 TP LÀO CAI
ĐỀ TÀI
XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG KĨ THUẬT “KHĂN TRẢI BÀN”
TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ
(LỚP 11)

Họ và tên giáo viên: Vũ Ngọc Trai
Tổ: Văn - Sử - GDCD
1
PHẦN I . MỞ ĐẦU
1. Bối cảnh, lý do chọn đề tài
Trong dạy học lịch sử ở trường THPT, ngồi việc giúp cho học sinh
nắm được kiến thức cơ bản, giáo dục tư tưởng chính trị, phẩm chất đạo đức,
giáo viên còn phải giúp cho học sinh phát triển năng lực nhận thức và tự
nhận thức.
Theo yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học lịch sử hiện nay, thì việc
học sinh chủ động nhận thức là điều kiện cần thiết để phát triển tư duy của
các em trong học tập lịch sử và nâng cao chất lượng học tập môn lịch sử.
Tuy nhiên, theo nhận định của một số giáo viên (sau đợt bồi dưỡng hè 2010)
thì việc áp dụng những kĩ thuật dậy học mới còn mới mẻ đối với việc dạy và
học lịch sử ở tỉnh ta. Chúng ta chưa có quan niệm đầy đủ về sự cần thiết của
việc áp dụng những kĩ thuật trong dậy học lịch sử, (thậm chí có người cho
rằng áp dụng những kĩ thuật dậy học mới không phù hợp, không hiệu quả
trong điều kiện cơ sở vật chất và trình độ của học sinh hiện nay).
Vậy áp dụng hay không áp dụng những kĩ thuật mới trong dạy học lịch
sử? Chúng ta sẽ không trả lời có hoặc không mà là phải thông hiểu nó sử
dụng nó như thế nào cho phù hợp với từng phần, từng bài học; phù hợp với
điều kiện cơ sở vật chất và trình độ của học sing từng trường, từng vùng.
Đây chính là lý do mà tôi quan tâm đến việc “Xây dựng và sử dụng kĩ thuật
“ khăn trải bàn” trong dạy học lịch sử ở trường THPT số 2 TP Lào Cai”.

2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
2
Do thực tế và điều kiện thời gian, nên phạm vi nghiên cứu chỉ dừng
lại ở Xây dựng và sử dụng kĩ thuật dậy học “khăn trải bàn” trong dạy học
lịch sử ở trường THPT số 2 TP Lào cai, trên đối tượng học sinh khối 11.
3. Mục đích nghiên cứu
Qua nghiên cứu vấn đề này, bản thân mong muốn tìm cách áp dụng kĩ
thuật dậy học “khăn trải bàn” vào thực tiễn dạy học; nghiên cứu hiệu quả,
khả năng ứng dụng kĩ thuật vào dạy học lịch sử, nhằm nâng cao chất lượng
bộ môn trong nhà trường.
Nghiên cứu vấn đề này giúp nâng cao nghiệp vụ công tác của bản thân
tôi, đồng thời để trao đổi kinh nghiệm với đồng nghiệp.
Trình bày lại quá trình và kết quả nghiên cứu, tôi rất mong được quý
đồng nghiệp trao đổi, góp ý nhằm tìm ra cách thức xây dựng và sử dụng kĩ
thuật dậy học “khăn trải bàn” trong dạy học lịch sử một cách có hiệu quả
nhất.
4. Nhiệm vụ, phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu đề tài này, tôi đã thực hiện các nhiệm vụ, các bước nghiên
cứu như sau: Trước hết, tôi nghiên cứu kĩ thuật dậy học “khăn trải bàn”, và
tìm hiểu, tham khảo ở một số tỉnh khác, làm cơ sở cho việc vạch ra cách
thức xây dựng và sử dụng kĩ thuật. Bước tiếp theo, tôi thực hành nghiên cứu,
soạn một số giáo án và thực nghiệm sử dụng kĩ thuật dậy học “khăn trải
bàn” vào dạy học lịch sử ở một số bài. Qua thực nghiệm, nhìn lại quá trình
nghiên cứu đề tài, tôi rút ra một số kinh nghiệm làm cơ sở để tiếp tục nghiên
cứu, ứng dụng vào dạy học sau này.
5. Điểm mới trong kết quả nghiên cứu
3
Đáp ứng được một phần nhu cầu đổi mới phương pháp dạy học hiện nay
trong các nhà trường phổ thông.
Phù hợp với nguyện vọng của học sinh và sự phát triển của xã hội yêu

cầu khả năng tự nhận thức lĩnh hội, năng động, sáng tạo làm chủ bản thân.
************************
PHẦN 2. NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận
- Mục tiêu giáo dục:
4
Là đào tạo con người Việt Nam phát triển tồn diện, có đạo đức, tri thức,
sức khỏe, thẩm mĩ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc
và chủ nghĩa xã hội; Hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và
năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc (Qui
định tại điều 2- Luật Giáo dục).
Điều này đòi hỏi chúng ta phải nhận thức đầy đủ nhiệm vụ vẻ vang của
mình để ra sức cải tiến và nâng cao chất lượng về mọi mặt công tác trước
tiên là công tác giảng dạy bộ môn lịch sử nhất là việc xây dựng và sử dụng
kĩ thuật dậy học “khăn trải bàn”.
- Mục tiêu bộ môn:
Hình thành kĩ năng tư duy lịch sử và tư duy logic, nâng cao năng lực
xem xét, đánh giá sự kiện, hiện tượng trong mối quan hệ không gian, thời
gian và nhân vật lịch sử
Rèn luyện kĩ năng học tập bộ môn một cách độc lập, thông minh, cởi
mở như làm việc sách giáo khoa, với nhóm bạn, với thầy cô giáo, sưu tầm và
sử dụng các loại tư liệu lịch sử…
Phát triển khả năng phân tích, đánh giá, so sánh, tổng hợp. Biết đặt vấn
đề và giải quyết vấn đề trong quá trình học tập.
- Mục tiêu kĩ thuật
Kĩ thuật “khăn trải bàn” Là kĩ thuật tổ chức hoạt động học tập mang
tính hợp tác kết hợp giữa hoạt động cá nhân và nhóm nhằm: Kích thích, thúc
đẩy sự tham gia tích cực. Tăng cường tính độc lập, trách nhiệm của cá nhân
HS. Phát triển mô hình có sự tương tác giữa HS với HS.
2. Thực trạng việc xây dựng và sử dụng kĩ thuật “khăn trải bàn” trong

dạy học lịch sử
5
- Kĩ thuật dạy học “ khăn trải bàn” là một kĩ thuật dậy học mới, tiên tiến
(đối với giáo dục nước ta), đáp ứng được một phần nhu cầu đối mới phương
pháp dạy - học trong nhà trường THPT. Phù hợp với nguyện vọng của người
học và yêu cầu của xã hội.
- Các giáo viên dạy môn lịch sử đã được trang bị tài liệu và tập huấn về kĩ
thuật dậy học “khăn trải bàn”. Các nhà trường THPT trong tỉnh đều quan
tâm ủng hộ, tạo điều kiện để giáo viên nghiên cứu và sử dụng kĩ thuật trong
dạy học bộ môn. Học sinh hào hứng tiếp cận cách thức học tập mới.
- Tuy nhiên, đa số giáo viên còn dè dặt trong việc nghiên cứu và sử dụng kĩ
thuật này vì nhiều lí do khác nhau về khách quan hoặc chủ quan:
+ Điều kiện cơ sở vật chất phần lớn trong các nhà trường chưa phù
hợp để triển khai kĩ thuật.
+ Số lượng học sinh quá đông trong một lớp học (42 -> 48), nhóm học
( 6 ->8 học sinh) gây khó khăn về khâu tổ chức, thời gian triển khai hoạt
động và hiệu quả giờ dạy.
+ Học sinh phần lớn chưa được làm quen hoặc có thì rất ít với kĩ thuật
mới. Ý thức học tập của các em chưa thực sự tự giác, có tránh nhiệm với bản
thân và với nhóm, còn ỷ lại, dựa dẫm.
+ Đặc trưng bộ môn lịch sử nhiều kiến thức, sự kiện, nhân vật… giáo
viên cần tường thuật, thuyết trình, miêu tả cho sinh động tốn khá nhiều thời
gian trong giờ dạy.
+ Nhiều giáo viên chưa thực sự thông hiểu và nghiệp vụ triển khai kĩ
thuật còn lúng túng (các bước triển khai, câu hỏi, thời gian…) hoặc do dự sợ
không hồn thành giờ dạy, cháy giáo án. Có giáo viên còn chậm đổi mới
phương pháp, chưa tâm huyết với nghề nghiệp.
+ Cách nhận xét, đánh giá giờ dạy của các đồng nghiệp còn hay nặng
về hình thức, cầu tồn …
6

3. Xây dựng và sử dụng kĩ thuật dậy học “khăn trải bàn” trong dạy học
lịch sử (lớp 11).
3.1. Giáo viên phải nắm vững kĩ thuật, hướng dẫn học sinh thông hiểu
kĩ thuật.
- Kĩ thuật dậy học “khăn trải bàn là gì” ?
Là kĩ thuật tổ chức hoạt động học tập mang tính hợp tác kết hợp giữa
hoạt động cá nhân và nhóm nhằm: Kích thích, thúc đẩy sự tham gia tích cực.
Tăng cường tính độc lập, trách nhiệm của cá nhân HS. Phát triển mô hình có
sự tương tác giữa HS với HS.
- Cách tiến hành kĩ thuật “khăn trải bàn”
+ Hoạt động theo nhóm (4 người /nhóm) Mỗi người ngồi vào vị trí như
hình vẽ minh họa. Tập trung vào câu hỏi (chủ đề…).
+ Viết vào ô mang số của bạn câu trả lời hoặc ý kiến của bạn (về một câu
hỏi, chủ đề…). Mỗi cá nhân làm việc độc lập trong khoảng vài phút. Khi
mọi người đều đã xong, chia sẻ và thảo luận các câu trả lời. Viết những ý
kiến chung của cả nhóm vào ô giữa tấm khăn trải bàn.
7
- Một số lưu ý khi tổ chức dạy học theo kỹ thuật khăn trải bàn
- Câu thảo luận là câu hỏi mở.
- Trong trường hợp số học sinh trong nhóm quá đông , không đủ chỗ trên
“khăn trải bàn”, có thể phát cho HS những mảnh giấy nhỏ để HS ghi ý kiến
cá nhân, sau đó dính vào phần xung quanh “ khăn trải bàn”- Trong quá trình
thảo luận thống nhất ý kiến, đính ý kiến thống nhất vào giữa “ khăn trải
bàn”. Những ý kiến trùng nhau có thể đính chồng lên nhau.
3.2. Chọn bài, phần, sự kiện phù hợp để xây dựng và sử dụng kĩ thuật.
- Chọn các bài ôn tập:
Bài 8. Ôn tập lịch sử thế giới cận đại
Bài 18. Ôn tập lịch sử thế giới hiện đại (1917-1945).
Bài 24. Sơ kết lịch sử Việt Nam.
*Lấy ví dụ: sử dụng kĩ thuật “khăn trải bàn” ở bài 8. Ôn tập lịch sử thế

giới cân đại.
Giao việc cho học sinh về nhà chuẩn bị trước theo yêu cầu của giáo
viên: lập bảng hệ thống những cuộc CMTS đã học ( nêu rõ: nguyên nhân
bùng nổ, động lực, lãnh đạo, hình thức, diễn biến chính, kết quả, ý nghĩa và
hạn chế)…
Mục 1. Những kiến thức cơ bản
G/V: - Chia nhóm 4 H/S, ổn định nhóm
- Yêu cầu học sinh sử dụng SGK, bài tập đã chuẩn bị ở nhà
- Nêu chủ đề: lựa chọn một cuộc CMTS tiêu biểu nhất, trình bầy sự
phát triển đi lên của cuộc cách mạng đó, ý nghĩa lịch sử.
8
H/S: nghiên cứu, viết ý kiến riêng (vào vị trí qui định) sau đó thảo luận
thống nhất viết ý kiến nhóm ( vào giữa tờ Ao hoặc A1).
G/V: mời đại diện các nhóm lên bảng trình bầy sau đó sửa chữa, bổ sung,
chốt ý.
CMTS Pháp 1789, phát triển qua 3 giai đoạn:
+ Quân chủ lập hiến…
+ Cộng hồ…
+ Chuyên chính Gia cô banh…
Hồn thành nhiệm vụ của CMTS, mở ra thời đại mới…
(Thời gian cho mục 1 là 15 phút: H/S hoạt động 10 phút, G/V hoạt động 5
phút).
Mục 2. Nhận thức đúng những vấn đề chủ yếu
G/V:
- Chia lớp thành 10 nhóm
- Giao việc cho H/S, 2 nhóm một vấn đề ( gồm 4 vấn đề)
- Nêu vấn đề:
+ Nhóm 1,2: tìm ra những điểm giống và khác nhau giữa các cuộc CMTS,
từ đó rút ra bản chất của CMTS.
+Nhóm 3,4: đặc điểm cơ bản sự phát triển của CNTB khi chuyển sang

ĐQCN, xác định bản chất của CNĐQ.
+ Nhóm 5,6: xác định mâu thuẫn cơ bản trong xã hội TBCN và cuộc đấu
tranh để giải quyết mâu thuẫn đó diễn ra như thế nào? Nhân tố chính để thúc
đẩy quá trình đó.
+ Nhóm 7,8: xác định nguyên nhân chủ yếu bùng nổ chiến tranh thế giới
thứ nhất. Nêu các mốc thời gian chính và tính chất của chiến tranh.
9
+ Nhóm 9,10: xác định nguyên nhân bùng nổ phong trào đấu tranh chống
CNTD, đế quốc, phong kiến tay sai ở các nước Á, Phi, Mĩ Latinh. Nêu các
cuộc đấu tranh tiêu biểu, nhận xét khái quát về hình thức đấu tranh.
H/S:
- Nghiên cứu SGK, bài tập đã chuẩn bị, viết ý kiến vào ô qui định sau đó
thảo luận thống nhất ý kiến, ghi ý kiến thống nhất vào ô qui định.
- Cử đại diện lên trình bầy, các nhóm khác có thể bổ sung ngắn gọn.
G/V: nhận xét, sửa chữa, bổ sung, chốt ý:
1) Hình thức, diễn biến, kết quả đạt được khác nhau, song giống nhau về
mục tiêu và ý nghĩa (giải quyết mâu thuẫn giưa QHSX phong kiến lỗi thời
vời LLSX mới –TBCN; Tạo điều kiện cho CNTB phát triển)
2) Sự phát triển không đều; đạt được những thành tựu kinh tế, KH-KT,
văn học…; hình thành các công ti độc quyền; xâm lược thuộc địa…Bản chất
bóc lột không thay đổi.
3) Mâu thuẫn giữa vô sản và tư sản. Phong trào đấu tranh của công nhân từ
tự phát đến tự giác. Chủ nghĩa Mác là nhân tố thúc đẩy sự phát triển của
phong trào công nhân từng bước đi đến thằng lợi…
4) Mâu thuẫn giữa các nước tư bản thực dân, đế quốc về thị trường thộc
địa là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến chiến tranh. Các mốc 7/1914; 1916;
4/1917; 11/1918…Tính chất: là chiến tranh đế quốc, xâm lược phi nghĩa.
5) Sự xâm lược và đô hộ của các nước đế quốc thực dân gây nên những
chuyển biến lớn trong xã hội đưa đến bùng nổ phong trào đấu tranh. Tiêu
biểu: Bom Bay (Ấn Độ), Cách mạng Tân Hợi (TQ), Hai xu hướng cách

mạng (philippin)…Hình thuác đấu tranh phong phú: bạo động, cải cách…
( Thời gian tồn phần 22 phút: H/S hoạt động 14 phút, G/V hoạt động 8
phút).
Mục 3: G/V hướng dẫn H/S hoạt động ở nhà.
10
- Chọn một phần: sơ kết bài hoặc những kiến thức, những sự kiện cần phát
huy trí tuệ của nhiều học sinh ví dụ:
+ Bài 1. Nhật Bản: ĐVĐ. Em hãy tìm hiểu, khi chuyển sang giai đoạn
ĐQCN vào cuối thế kỉ XIX, ở Nhật Bản có những điểm nào giống với đế
quốc Anh, Pháp (ở thời điểm này).
+ Bài 3. Trung Quốc: ĐVĐ. Em hãy tìm ra những điểm khác nhau cơ bản
của những phong trào đấu tranh ở Trung Quốc cuối thế kỉ XIX, đầu thế kỉ
XX.(khởi nghĩa Thái bình Thiên quốc, phong trào Duy tân, khởi nghĩa
Nghĩa Hồ đồn, Cách mạng Tân Hợi).
+ Bài 6. chiếùn tranh thế giới thứ nhất (1914 -1918): ĐVĐ. Chiếùn tranh
thế giới thứ nhất được coi là cuộc chiến tranh đế quốc phi nghĩa, em hãy giải
thích ngắn gọn vì sao?
+ Bài 7. Những thành tựu văn hố thời cận đại: ĐVĐ. Về văn học, từ đầu
thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX thế giới đã sản sinh ra nhiều nhà văn nổi tiếng
với những tác phẩm bất hủ. Em hãy nêu ra những nhà văn và những tác
phẩm lớn ở Việt Nam cùng thời đại.
+ Bài 9. Cách mạng tháng Mười Nga…: ĐVĐ. Từ năm 1917 đến 1920,
nhân dân Nga dưới sự lãnh đạo của Đảng Bônsêvich đã hồn thành những
nhiệm vụ cơ bản nào?
+ Bài 10. Liên Xô xây dựng CNXH ( 1921 -1941 ): ĐVĐ. Những thành
tựu nổi bật mà Liên Xô đạt được trên các lĩnh vực: chính trị, kinh tế, đối
ngoại.
+ Bài 11. Bài tình hình các nước TBCN giữa hai cuộc chiến tranh thế giới
(1918 -1939): ĐVĐ. Em hãy giải thích ngắn gọn, tại sao xuất hiện hai nhóm
nước lựa chọn hai con đường khác nhau để thốt khỏi cuộc khủng hoảng kinh

tế (1929-1933).
11
+ Bài 13. Nước Mĩ giữa hai cuộc chiến tranh thế giới (1918-1939): ĐVĐ.
Em hãy tìm ra những điểm tích cực và hạn chế trong chính sách mới của
tổng thống Mĩ Rudơven.
+ Bài 15. Phong trào cách mạng ở trung Quốc và Ấn Độ (1918-1939):
ĐVĐ. Em hãy nêu ra đặc điểm con đường đấu tranh ở Trung Quốc và Ấn
Độ. Giải thích ngắn gọn vì sao mỗi nước có con đường đấu tranh khác
nhau.
+ Bài 17. Chiến tranh thế giới thứ hai (1939-1945): ĐVĐ. Em hãy nêu lên
nguyên nhân, vì sao trong giai đoạn từ tháng 9/1939 đến tháng 6/1941, phe
phát xít thắng lớn và ít tổn thất? ( tiết 1). ĐVĐ. Nêu những sự kiện đánh dấu
sự xoay chuyển cục diện chiến tranh thế giới. Nêu suy nghĩ của em về việc
Mĩ ném 2 quả bom nguyên tử xuống Nhật Bản ngày 6&9/8/1945 (tiết 2).
+ Bài 19. Nhân dân Việt Nam kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược
(từ 1858 đến trước1873): ĐVĐ. Nêu những hoạt động quân sự chính của
thực dân Pháp từ tháng 9/1858 đến tháng 6/1862. ĐVĐ. Giải thích ngắn gọn,
vì sao lúc đấu triều đình Nguyễn có tổ chức cuộc kháng chiến chống thực
dân Pháp xâm lược, song đến tháng 6/1862 lại kí với Pháp Hiệp ước Nhâm
Tuất nhượng bộ thực dân Pháp.
+ Bài 20. Chiến sự lan rộng ra cả nước. Cuộc kháng chiến của nhân dân ta
từ năm 1873 đến 1884. Nhà Nguyễn đầu hàng: ĐVĐ. Vì sao nói việc triều
đình Nguyến kí với Pháp Hiệp ước Giáp Tuất (1874) đã bỏ qua cơ hội đánh
bại quân Pháp ở Bắc kì khi chúng tiến hành cuộc xâm lược lần một. ĐVĐ.
Hành động của Pháp sau thất bại ở Cầu Giấy lần một và lần hai, khác nhau
như thế nào?. Thủ đoạn xâm lược Việt Nam của thực dân Pháp từ 1858 đến
1884. ĐVĐ. Cuộc kháng chiến do nhà Nguyễn tổ chức thất bại, nhà Nguyễn
kí kết các hiệp ước đầu hàng thực dân Pháp, nước ta rơi vào tay Pháp. Hay
giải thích nguyên nhân vì sao?.
12

+ Bài 21. Phong trào yêu nước của nhân dân Việt Nam trong những năm
cuối thế kỉ XIX: ĐVĐ. Vì sao nói cuộc khởi nghĩa Hương Khê là cuộc khởi
nghĩa tiêu biểu nhất trong phong trào Cần vương chống Pháp?. Em hãy nêu
lên tính chất của phong trào khởi nghĩa Cần Vương và rút ra những điểm
hạn chế của phong trào.
+ Bài 22. Xã hội Việt Nam trong cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của
thực dân Pháp: ĐVĐ. Em hãy xác định tầng lớp xã hội có khả năng nhất,
lãnh đạo phong trào yêu nước và cách mạng Việt Nam trong những năm đầu
thế kỉ XX.
+ Bài 23. ĐVĐ. Phong trào yêu nước và cách mạng Việt Nam từ đầu thế kỉ
XX đên 1914: Em hãy tìm ra điểm khác nhau trong chủ trương, phương
pháp hoạt động cứu nước của Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh. ĐVĐ.
Điểm khác nhau căn bản nhất giữa Phong trào yêu nước và cách mạng đầu
thế kỉ XX với Phong trào yêu nước Cần Vương cuối thế kỉ XIX.
+ Bài 24. ĐVĐ. Việt Nam trong những năm chiến tranh thế giới thứ nhất
(1914-1918): Điểm mới trong phong trào đấu tranh trong những năm trong
chiến tranh (1914-1918) so với phong trào đấu tranh trong những năm trước
chiến tranh (1897-1914).
* Lưu ý: đối với từng lớp (trình độ khác nhau) thì đưa ra vấn đề
khác nhau, không phải đưa ra tất cả các yêu cầu đó với một lớp. Trong
chương trình còn nhiều sự kiện, nội dung có thể sử dụng kĩ thuật “ khăn
trải bàn”.
3.3. Thực nghiệm sử dụng kĩ thuật dậy học “khăn trải bàn” trong dạy
học lịch sử lớp 11.
Để đánh giá khả năng, hiệu quả, ý nghĩa của việc sử dụng kĩ thuật
13
“ khăn trải bàn” trong dạy học lịch sử, tôi đã tiến hành thực nghiệm ở một
số lớp 11 do nhà trường phân công giảng dạy trong năm học 2010 – 2011.
Các lớp thực nghiệm là 11A5, 11A6; các lớp đối chứng là 11A7, 11a8. Đây
là những lớp có trình độ nhận thức lịch sử tương đối ngang bằng.

Việc tiến hành thực nghiệm được tiến hành qua hai bước. Bước 1: Cho
học sinh các lớp nắm được kĩ thuật và yêu cầu của kĩ thuật (trước khi thực
sử dụng kĩ thuật). Bước 2: triển khai việc sử dụng kĩ thuật trong các mục,
các bài lịch sử. Bước 3: Kiểm tra ý thức, nhận thức của học sinh các lớp thực
nghiệm và các lớp đối chứng để so sánh và đánh giá khả năng, hiệu quả, ý
nghĩa của việc sử dụng kĩ thuất “khăn trải bàn”.
3.4. Nhận xét về hiệu quả của việc sử dụng kĩ thuật : “khăn trải bàn”
Kết quả kiểm tra nhận thức sau khi sử dụng kĩ thuật cho thấy, ở các lớp
thực nghiệm (11a5,11a6) học sinh hào hứng học tập hơn, các em chủ động
học tập, phối hợp nhóm khá tốt; khả năng nhớ và vận dụng kiến thức lịch
sử, cách lập luận, trình bày vấn đề của các em tốt hơn các lớp đối
chứng(11a7,11a8); điển trung bình môn cuối học kì một ơ các lớp thực
nghiệm kĩ thuật cao hơn đáng kể(từ 10 đến 15%). Những mặt tích cực có
được như thế chắc chắn là hệ quả của quá trình chủ động học tập, vận động
tư duy, phối hợp nhóm… trước đó của các em.
Để giải được bài tập nhận thức đòi hỏi học sinh phải sử dụng năng lực
nhận thức, lựa chọn các chi tiết cần thiết để trên cơ sở đó, học sinh sử dụng
các hình thức hoạt động tư duy như phân tích, so sánh, khái quát, tổng
hợp…; vận dụng những kiến thức đã biết, soi vào những điều kiện đã cho ở
chủ đề, tìm ra lời giải; phát hiện ra kiến thức mới theo yêu cầu của chủ đề.
Việc sử dụng kĩ thuật “khăn trải bàn” trong dạy học lịch sử thật sự có tác
14
dụng tích cực trong việc phát triển năng lực nhận thức cho học sinh. Mang
lại hiệu quả rõ ràng nâng cao chất lượng trong dạy lịch sử.
Tuy nhiên, còn có những cá nhân học sinh chưa thực sự tích cực thực hiện
theo yêu cầu của kĩ thuật mới, nên chưa có sự chuyển biến trong hoạt động
nhận thức và kết quả học tập.
PHẦN 3. KẾT LUẬN
1. Ý nghĩa và bài học kinh nghiệm
Sử dụng kĩ thuật “khăn trải bàn” trong dạy học lịch sử là một trong

những biện pháp tích cực đối với việc phát triển năng lực nhận thức cho học
sinh, góp phần quan trọng trong việc đảm bảo chất lượng bộ môn. Với ý
nghĩa tích cực như vậy, bài tập nhận thức rất cần được đưa vào thực tế dạy
học lịch sử ở trường phổ thông.
15
Muốn sử dụng kĩ thuật “khăn trải bàn” trước hết phải nghiên cứu
cách thức xây dựng kĩ thuật. Khi xây dựng kĩ thuật cần bám sát mục tiêu của
bài học, mục tiêu cụ thể của các đề mục có liên quan. Trên cơ sở xác định
kiến thức trọng tâm của bài học, đề mục, cần khai thác những vấn đề, những
khía cạnh mà học sinh khó hiểu, cần giáo viên giúp đỡ để học sinh hiểu sâu,
tìm tư liệu thực hiện chủ đề. Câu hỏi đặt ra nhất thiết phải đảm bảo yêu cầu
học sinh phải tư duy, vận dụng kiến thức, biết soi vào tư liệu, SGK, bài tập
mới có thể tìm ra câu trả lời.
Tùy theo chủ ý của giáo viên khi xây dựng kĩ thuật, chuẩn bị bài
giảng, đặc điểm học sinh. Việcsử dụng kĩ thuật hiệu quả nhất là ở cuối bài
hay cuối chương.
Thời gian đầu, giáo viên chỉ nên ra các chủ đề (câu hỏi) đơn giản và
cần hướng dẫn các em các bước tiến hành, cách phân tích giả thiết, cách xây
dựng các bước trong lập luận… Khi học sinh quen dần với kĩ thuật mới, giáo
viên có thể cho học sinh thực hiện những yêu cầu phức tạp hơn.
2. Nhận định về sáng kiến kinh nghiệm
Do chưa có nhiều thời gian nghiên cứu và ứng dụng, đôi điều đúc kết
được trên đây chỉ là kinh nghiệm bước đầu. Bản thân xem đây là cơ sở để
tiếp tục nghiên cứu xây dựng và sử dụng kĩ thuật trong thời gian tới. Kính
mong quí đồng nghiệp đóng góp ý kiến.
3. Khả năng ứng dụng và triển khai
Xây dựng và sử dụng kĩ thuật “khăn trải bàn” trong dạy học lịch sử là
công việc không đơn giản. Song đây cũng không phải là công việc quá khó.
Thực tế nghiên cứu xây dựng và thực nghiệm việc sử dụng kĩ thuật “khăn
trải bàn” cho phép tôi khẳng định điều này. Nếu các bên liên quan quan tâm

16
đúng mức, việc xây dựng và sử dụng kĩ thuật trong dạy học lịch sử sẽ mang
lại kết quả tốt đẹp.
4. Những kiến nghị, đề xuất
Để tạo thuận lợi cho giáo viên, thiết nghĩ rất cần có những công trình
nghiên cứu đầy đủ, có hệ thống về vấn đề xây dựng và sử dụng kĩ thuật
“khăn trải bàn” làm cơ sở để giáo viên tham khảo.
Cần có nhiều diễn đàn để giáo viên trao đổi, bàn bạc, tìm giải pháp có
hiệu quả cho vấn đề này.
*******************************
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Phương pháp dạy học lịch sử (Phan Ngọc Liên – Trần Văn Trị-chủ
biên), 1999 NXB Giáo dục, 296 trang.
2. Lịch sử 11,2006, NXB Giáo dục, Phan Ngọc Liên (Tổng chủ biên).
3. Một số vấn đề cơ bản về phương pháp viết sáng kiến kinh nghiệm
(Nhiều tác giả)
******************************
17
PHỤ LỤC
MỤC LỤC
PHẦN I . MỞ ĐẦU
1. Bối cảnh, lý do chọn đề tài
2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3. Mục đích nghiên cứu
4. Nhiệm vụ, phương pháp nghiên cứu
5. Điểm mới trong kết quả nghiên cứu
PHẦN 2. NỘI DUNG
1. Cơ sở lí luận
18
2. Thực trạng việc xây dựng và sử dụng kĩ thuật “khăn trải bàn” trong dạy

học lịch sử
3. Xây dựng và sử dụng kĩ thuật dậy học “khăn trải bàn” trong dạy học lịch
sử (lớp 11).
3.1. Giáo viên phải nắm vững kĩ thuật, hướng dẫn học sinh thông hiểu về
kĩ thuật.
3.2. Chọn bài, phần, sự kiện phù hợp để xây dựng và sử dụng kĩ thuật.
3.3. Thực nghiệm sử dụng kĩ thuật dậy học “khăn trải bàn” trong dạy
học lịch sử lớp 11.
3.4. Nhận xét về hiệu quả của việc sử dụng kĩ thuật : “khăn trải bàn”
PHẦN 3. KẾT LUẬN
1. Ý nghĩa và bài học kinh nghiệm
2. Nhận định về sáng kiến kinh nghiệm
3. Khả năng ứng dụng và triển khai
4. Những kiến nghị, đề xuất
******************
19
20