Vai trò của kiểm toán độc lập trong việc kiểm tra, kiểm soát các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay

A. Lời mở đầu
Chỉ cách đây vài năm, khi nói đến kiểm toán nhiều ngời kh"ng biết
đấy là nghề gì và làm việc gì.Nhng trong một vài năm trở lại đây nhiều ngời
đã coi nghề kiểm toán nh một nghề có "giá" trong xã hội.Điều đó chứng tỏ
sự phát triển vợt bậc của ngành nghề này hiện nay,đặc biệt là các c"ng ty
kiểm toán độc lập.Khi tìm hiểu về kiểm toán độc lập em tự đặt ra câu hỏi:
kiểm toán độc lập vừa là một doanh nghiệp nhng lại có kh năng cung cấp
dịch vụ xác minh và bày tỏ ý kiến thực trạng hoạt động của các doanh nghiệp
khác.Tại sao kiểm toán lại có vai trò đó? vai trò này đợc thực hiện nh thế
nào,dựa trên các qui định pháp lý nào trong nền kinh tế nớc ta?...Chính vì
vậy em đã chọn đề tài cho đề án mon học của mình là:
Vai trò của kiểm toán độc lập trong việc kiểm tra,kiểm soát các
doanh nghiệp Việt Nam hiện nay
Dựa trên kiến thức đã đợc học trong m"n học Lý thuyết kiểm toán
cùng với việc tự nghiên cứu thêm trong các tài liệu chuyên ngành,các văn bn
pháp qui nhà nớc đã ban hành...cũng nh sự hớng dẫn tận tình của giáo viên
hớng dẫn,em thực hiện bài viết này để nh"m tr lời các câu hỏi đã đặt ra cũng
nh thực hiện nguỵên vọng đợc trang bị kĩ hn về các kiến thức của bộ m"n
mình đang theo học.
Bài viết còn rất nhiều sai sót do sự hạn hẹp về kiến thức và thời gian
nghiên cứu nên em rất mong sự nhận xét đánh giá của các thầy c".Em xin
chân thành cm n sự hớng dẫn nhiệt tình mang tính định hớng của GS.TS
Nguyễn Quang Quynh đã giúp em hoàn thành đề án này.
Đề án gồm ba phần:
I. C sở lí luận chung.
II. Vai trò của kiểm toán độc lập trong việc kiểm tra,kiểm soát các doanh
nghiệp Việt Nam hiện nay.
III. Những thuận lợi và khó khăn của kiểm toán độc lập trong việc kiểm tra,
kiểm soát các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay và một số gii pháp nâng cao
vai trò này.
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

B. Nội dung

I.C sở lí luận chung:
1. C sở lí luận về kiểm toán độc lập:
Có nhiều khái niệm về kiểm toán nhng nội dung của chúng khá thống
nhất.Một trong những khái niệm đó là khái niệm do Alvin A.Arens đa ra
"Kiểm toán là quá trình mà theo đó một cá nhân độc lập,có quyền thu thập và
đánh giá các b"ng chứng về các th"ng tin số lợng có liên quan đến một tổ
chức kinh tế cụ thể nh"m mục đích xác định và báo cáo mức độ phù hợp giữa
các th"ng tin số lợng đó với các chuẩn mực đã đợc xây dựng".
Kiểm toán độc lập là một loại hình kiểm toán đợc phân theo chủ thể kiểm
toán (ngoài ra còn có kiểm toán nhà nớc và kiểm toán nội bộ).Kiểm toán độc
lập là một tổ chức kinh doanh dịch vụ kiểm toán và t vấn theo yêu cầu của
khách hàng .Kiểm toán độc lập là hoạt động đặc trng của nền kinh tế thị
trờng.Đây là loại hình dịch vụ đợc pháp luật thừa nhận và bo hộ,đợc qun lý
chặt chẽ bởi các hiệp hội chuyên ngành về kế toán.Quan hệ giữa chủ thể và
khách thể kiểm toán là quan hệ mua bán dịch vụ,đn vị kinh tế đợc kiểm toán
phi tr phí dịch vụ cho kiểm toán viên theo hoạt động kiểm toán - đây là điểm
khác biệt giữa kiểm toán độc lập với kiểm toán nhà nớc và kiểm toán nội bộ.
Các kiểm toán viên độc lập là đội ngũ hành nghề chuyên nghiệp có kĩ năng
nghề nghiệp và đạo đức và phi tri qua kì thi quốc gia để đạt chứng chỉ kiểm
toán viên độc lập theo qui định.Khách thể của kiểm toán độc lập bao gồm: các
doanh nghiệp và xí nghiệp t,các doanh nghiệp có 100% vốn đầu t nớc
ngoài,các hợp tác xã và doanh nghiệp cổ phần,các chng trình dự án có vốn
đầu t ngoài ngân sách nhà nớc.Ngoài ra có một khách thể tự nguyện với số
lợng ngày càng tăng ở nớc ta:đó là các doanh nghiệp nhà nớc.Kiểm toán
độc lập hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực kiểm toán báo cáo tài chính.Ngoài ra
theo yêu cầu của khách hàng,kiểm toán độc lập còn có thể kiểm toán hoạt
động,kiểm toán tuân thủ hoặc tiến hành các dịch vụ t vấn tài chính kế toán
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

nh t vấn về thuế,t vấn về đầu t,lập báo cáo tài chính,cung cấp các phần
mềm kế toán...
Cũng nh kiểm toán nói chung kiểm toán độc lập có hai chức năng.Chức năng
xác minh tính trung thực hợp lý,hợp pháp của các nghiệp vụ hoặc việc lập các
bng khai tài chính.Sn phẩm của chức năng này là "báo cáo kiểm toán".Chức
năng thứ hai là bày tỏ ý kiến,đợc hiểu rộng với ý nghĩa c về khối lợng và
chất lợng th"ng tin.Chức năng này thể hiện cũng khác nhau giữa các khách
thể kiểm toán,các c sở pháp lý,kinh tế khác nhau.Sn phẩm của chức năng này
là "th qun lý".Với bn chất và chức năng này kiểm toán độc lập phi thực hiện
mọi hoạt động kiểm tra,kiểm soát những vấn đề liên quan đến thực trạng tài
sn,các nghiệp vụ tài chính và sự phn ánh của nó trên sổ sách kế toán cùng hiệu
qu đạt đợc.Nói cách khác doanh nghiệp chính là các khách thể chủ yếu của
kiểm toán độc lập và kiểm toán độc lập cung cấp dịch vụ kiểm tra tình hình
hoạt động của các doanh nghiệp theo nhu cầu tự nguyện của các doanh nghiệp
đó.
2.C sở lí luận về kiểm tra,kiểm soát các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay:
Để hiểu c sở lí luận của kiểm tra,kiểm soát các doanh nghiệp Việt Nam hiện
nay trớc hết ta cần hiểu kiểm tra,kiểm soát là gì?Đầu tiên ta có thể khẳng
định kiểm tra,kiểm soát là một chức năng của qun lý.Nó kh"ng phi là một
pha,một giai đoạn của quá trình qun lý mà nó gắn với mọi pha của quá trình
đó.Nếu quá trình qun lý đợc thực hiện trên c tầm vi m" và vĩ m" thì kiểm
tra,kiểm soát cũng gắn với mỗi phạm vi đó.Tuy nhiên với ý niệm kiểm soát là
việc xem xét nắm lấy và điều hành đối tợng qun lý thì kiểm soát thờng tồn
tại phổ biến hn ở tầm vi m".Trong khi đó kiểm tra thờng đợc hiểu là việc
xem xét một vấn đề cụ thể theo thứ bậc(từ trên xuống dới).Với quan niệm đó
kiểm tra đợc tồn tại phổ biến hn ở tầm vĩ m".Trở lại với đề tài là việc kiểm
tra,kiểm soát các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay ta lần lợt làm rõ những c
sở lí luận của nó b"ng cách tr lời các câu hỏi.Câu hỏi đầu tiên là tại sao cần
kiểm tra,kiểm soát các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay?Với bất cứ một quốc
gia nào thì việc kiểm tra,kiểm soát mọi thành phần kinh tế hoạt động trong

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
nền kinh tế cũng hết sức quan trọng.Trong nền kinh tế Việt Nam - một nớc đi
lên chủ nghĩa xã hội từ một nền kinh tế phổ biến là sn xuất nhỏ thì nhiệm vụ
này càng có ý nghĩa cấp thiết và lâu dài.Vì theo Lênin "sn xuất nhỏ hàng
ngày,hàng giờ đẻ ra chủ nghĩa t bn và giai cấp t sn trên qui m" lớn.Sn xuất
nhỏ trong chủ nghĩa t bn hay trong chủ nghĩa xã hội đều có lu"n tìm cách
trốn tránh sự kiểm soát của nhà nớc".Để đm bo nền kinh tế lu"n theo đúng
định hớng xã hội chủ nghĩa thì sự đa dạng của các hình thức sở hữu dẫn đến
sự đa dạng các loại hình doanh nghiệp đòi hỏi phi có các biện pháp và c"ng cụ
kiểm soát tài chính chặt chẽ để đa nền kinh tế Việt Nam đi theo đúng định
hớng xã hội chủ nghĩa.Câu hỏi thứ hai là việc kiểm tra,kiểm soát các doanh
nghiệp bị chi phối bởi những nhân tố nào?Nhân tố đầu tiên là phân cấp qun lí
chi phối cách thức kiểm tra,kiểm soát.Xét ở tầm vĩ m",nhà nớc là chủ thể
kiểm tra,kiểm soát trực tiếp với các doanh nghiệp sử dụng vốn và kinh phí từ
ngân sách nhà nớc; là chủ thể kiểm tra,kiểm soát gián tiếp đối với mọi doanh
nghiệp khác hoạt động b"ng ngân sách riêng của mình.Xét ở tầm vi m",kiểm
tra,kiểm soát diễn ra ở những doanh nghiệp.Những doanh nghiệp này một mặt
chịu sự kiểm tra trực tiếp hoặc gián tiếp của nhà nớc mặt khác phi tiến hành
kiểm tra,kiểm soát bn thân doanh nghiệp mình.Nhân tố thứ hai là hình thức sở
hữu chi phối chủ thể kiểm tra kiểm soát.Chủ thể kiểm tra có thể khác nhau với
các doanh nghiệp thuộc sở hữu nhà nớc và các doanh nghiệp thuộc sở hữu t
nhân.Nhân tố thứ ba là loại hình hoạt động chi phối hớng kiểm tra,kiểm
soát.Đối với doanh nghiệp hoạt động kinh doanh mục tiêu là lợi nhuận thì
kiểm tra,kiểm soát hớng tới việc đánh giá hiệu qu sử dụng vốn,lao động,tài
nguyên.Ngoài ra còn nhiều nhân tố chi phối nữa nhng ta chỉ xem xét những
nhân tố chính trên.
Nh vậy có thể nói kiểm toán độc lập vừa là một doanh nghiệp vừa có
vai trò kiểm tra,kiểm soát các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay.Vấn đề này
sẽ đợc làm rõ hn trong những phần sau của bài.

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
II. Vai trò của kiểm toán độc lập trong việc kiểm tra,kiểm soát các doanh
nghiệp Việt Nam hiện nay:
1.Việc kiểm tra,kiểm soát các doanh nghiệp đang có sự đổi mới trong nền
kinh tế thị trờng:
Theo luật doanh nghiệp Việt Nam "doanh nghiệp là tổ chức kinh tế đợc
thành lập nh"m mục đích thực hiện các hoạt động kinh doanh,nghĩa là thực
hiện một số hoặc tất c các c"ng đoạn của quá trình đầu t từ sn xuất đến tiêu
thụ sn phẩm và thực hiện dịch vụ trên thị trờng nh"m mục đích sinh
lời".Doanh nghiệp ở Việt Nam có thể phân loại theo các tiêu thức nhất
định.Căn cứ vào phạm vi trách nhiệm tài sn của doanh nghiệp với kết qu kinh
doanh có thể chia doanh nghiệp thành doanh nghiệp chịu trách nhiệm hữu hạn
và doanh nghiệp chịu trách nhiệm v" hạn.Căn cứ vào hình thức sở hữu tài sn
của doanh nghiệp có thể chia thành doanh nghiệp nhà nớc,doanh nghiệp t
nhân,c"ng ty trách nhiệm hữu hạn,c"ng ty cổ phần,c"ng ty có vốn đầu t nớc
ngoài...Căn cứ vào qui m" có thể chia thành doanh nghiệp lớn,doanh nghiệp
vừa và nhỏ.Nh vậy là các loại hình doanh nghiệp ở Việt Nam rất đa dạng đòi
hỏi một sự qun lý khoa học,hệ thống để đa tất c các loại hình doanh nghiệp
này đi theo đúng định hớng xã hội chủ nghĩa.
Kiểm tra,kiểm soát các doanh nghiệp đợc quan tâm ngay từ thời kỳ bắt đầu
xây dựng đất nớc.Trong thời kỳ c chế kế hoạch hoá tập trung,c"ng tác kiểm
tra,bộ máy kiểm tra cũng đợc tổ chức phù hợp với những qui chế đó: Nhà
nớc với t cách là ngời qun lý vĩ m" đồng thời là ngời sở hữu nắm trong
tay toàn bộ c"ng tác kiểm tra nói chung,kiểm soát nội bộ đợc thực hiện chủ
yếu th"ng qua tự kiểm tra của kế toán.Kiểm tra của Nhà nớc chủ yếu thực
hiện th"ng qua xét duyệt hoàn thành kế hoạch,xét duyệt quyết toán và thanh
tra theo vụ việc.Từ khi chuyển đổi nền kinh tế theo c chế thị trờng việc kiểm
tra,kiểm soát doanh nghiệp đã có nhiều thay đổi.Nếu nh trớc đây doanh
nghiệp hoạt động theo kế hoạch,pháp lệnh thì hiện nay các hoạt động của
doanh nghiệp bị chi phối bởi các qui luật cung cầu,do đó hiện nay việc kiểm

tra,kiểm soát các doanh nghiệp là hớng tới việc doanh nghiệp có chấp hành
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
pháp luật trong hoạt động sn xuất kinh doanh cũng nh các pháp luật về qun
lý,về thuế...do Nhà nớc qui định hay kh"ng.Từ đó dẫn đến việc trớc đây
kiểm tra,kiểm soát doanh nghiệp là kiểm tra,kiểm soát trực tiếp và thờng
xuyên,toàn diện thì hiện nay phng pháp đó trở thành sự phiền hà cho doanh
nghiệp.Rõ ràng đổi mới c"ng tác kiểm tra,kiểm soát là một yêu cầu khách
quan và cần thiết nhng vấn đề đặt ra là phi đổi mới nh thế nào? Phng châm
nhất quán trong đổi mới c"ng tác kiểm tra,kiểm soát doanh nghiệp là đm bo
một hành lang pháp lý cho sự cạnh tranh bình đẳng và lành mạnh giữa các
doanh nghiệp bo vệ lợi ích của Nhà nớc và xã hội.Đồng thời đổi mới c"ng tác
kiểm tra,kiểm soát cũng phi gim thiểu sự phiền hà cho các doanh nghiệp bị
kiểm tra,kiểm soát,kh"ng làm nh hởng tới hoạt động sn xuất kinh doanh bình
thờng đúng pháp luật của doanh nghiệp đó.Bất kì doanh nghiệp nào trong c
chế thị trờng đều có tính độc lập trong hoạt động sn xuất kinh doanh.Tính
độc lập ở đây kh"ng chỉ thể hiện quyền mà còn là trách nhiệm của doanh
nghiệp trong việc thực hiện hoạt động sn xuất kinh doanh mà pháp luật kh"ng
cấm và tự chịu trách nhiệm trớc pháp luật về hoạt động của mình.Do đó để
gim thiểu rủi ro th"ng tin,rủi ro pháp lý thì tất yếu doanh nghiệp phi tự hoàn
thiện hoạt động của hệ thống kiểm tra,kiểm soát nội bộ.Mặt khác doanh
nghiệp hoạt động trong c chế thị trờng phi chịu c chế giám sát,kiểm tra của
một chủ thể đặc biệt là nhà nớc và nhiều đối tợng khác nữa nh ngân
hàng,đối tác,khách hàng,chủ nợ,ngời lao động...và của bn thân các doanh
nghiệp.Trong cuốn sách Lênin bàn về kiểm kê,kiểm soát có cho r"ng trong
thời kỳ mới cần khuyến khích các doanh nghiệp "cứ bu"n bán đi,cứ làm giàu
đi nhng phi trung thực,phi nộp những báo cáo xác thực và chính xác...kh"ng
đợc phép có sự vi phạm nào các đạo luật".
Tóm lại trong c chế mới cần kiểm tra tính tin cậy trong các báo cáo tài chính
mà các doanh nghiệp lập.Một nhu cầu mới xuất hiện là cần hình thành một tổ
chức có đủ tính độc lập,khách quan để thực hiện c"ng tác kiểm tra sau đó cung

cấp sự đm bo về tính tin cậy của các báo cáo do doanh nghiệp đa ra cho Nhà
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
nớc,cho các bên quan tâm và bn thân các doanh nghiệp.Kiểm toán độc lập ra
đời để đáp ứng nhu cầu này.
2.Vai trò của kiểm toán độc lập trong việc kiểm tra,kiểm soát các doanh
nghiệp Việt Nam hiện nay:
2.1.Sự hình thành của kiểm toán độc lập ở Việt Nam là một yêu cầu cần thiết
khách quan:
Việt Nam,kiểm toán mà đặc biệt là kiểm toán độc lập xuất hiện và phát
triển cùng sự phát triển của nền kinh tế thị trờng,ngày càng có vai trò và
đóng góp đáng kể cho nền kinh tế quốc dân.Có nhiều ngời cho r"ng kiểm
toán ở nớc ta xuất phát từ nhu cầu pháp lý bắt buộc chứ kh"ng phi tất yếu là
sn phẩm của nền kinh tế thị trờng.Trong luật đầu t nớc ngoài ở Việt Nam
qui định " Báo cáo tài chính hàng năm của các doanh nghiệp có vốn đầu t
nớc ngoài phi đợc một tổ chức kiểm toán hợp pháp ở Việt Nam kiểm tra,xác
nhận trớc khi nộp cho SCCI( bộ kế hoạch và đầu t )và c quan thuế".Theo
th"ng t số 73TC/TCDN ngày 12/11/1996 báo cáo tài chính của doanh nghiệp
phi đợc kiểm toán độc lập hoặc kiểm toán nội bộ xác nhận trớc khi c"ng
bố.Hoặc theo qui định của uỷ ban chứng khoán nhà nớc thì báo cáo tài chính
của doanh nghiệp đăng kí tại thị trờng chứng khoán phi đợc kiểm toán xác
nhận.Đối với doanh nghiệp tiến hành cổ phần hoá,bán,khoán,cho thuê cũng
phi có kiểm toán xác nhận báo cáo tài chính. Các pháp lý yêu cầu các doanh
nghiệp phi đợc kiểm toán đã dẫn đến sự hiểu lầm r"ng c sở ra đời hoặc sự cần
thiết của hoạt động kiểm toán trong nền kinh tế là do các qui định pháp
lý.Trên thế giới các nớc có nền kinh tế phát triển,cũng nhiều ngời cho r"ng
kiểm toán tồn tại là do chính các qui định pháp lý bắt buộc.Nhng nhiều c"ng
trình nghiên cứu,kho sát thực tế cho thấy kiểm toán tồn tại độc lập và có trớc
khi các qui định pháp lý yêu cầu các báo cáo tài chính doanh nghiệp phi đợc
kiểm toán xác nhận.Nớc Mỹ hoạt động kiểm toán có trớc khi các chuẩn
mực kiểm toán ra đời.Nh vậy nhu cầu về kiểm toán do thị trờng tạo ra.

Các nghiên cứu cho thấy r"ng nhu cầu kiểm toán xuất hiện khi có sự
tách biệt giữa quyền sở hữu và quyền qun lý,quyền khai thác kinh doanh các
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
tài sn,tiền vốn từ hình thức những hình thức đn gin khi các thng gia đa các
tài sn của mình cho ngời khác qun lý kinh doanh cho đến các hình thức phức
tạp,hoàn thiện hn là hình thái các c"ng ty cổ phần-trong đó các cổ đ"ng kh"ng
trực tiếp qun lý điều hành hoạt động của c"ng ty mà do một nhóm các qun lý
đại diện thực hiện chức năng qun lý kinh doanh.Khi đó ngời chủ sở hữu có
những nghi ngại về việc các báo cáo tài chính do ngời qun lý lập kh"ng phn
ánh trung thực về tình hình tài chính và kết qu kinh doanh hoặc ít ra thiếu tính
khách quan.Trong thực tế hầu nh kh"ng phi mọi chủ sở hữu,cổ đ"ng có điều
kiện và kh năng soát xét các sổ sách kế toán và báo cáo tài chính của c"ng
ty.Khi đó các chủ sở hu cần các gii pháp để có c sở tin tởng các báo cáo tài
chính do nhà qun lý lập ra là phù hợp với nguyên tắc kế toán chung và bo vệ
quyền lợi của ngời qun lý.Kiểm toán độc lập ra đời cũng nh một gii pháp
đm bo cho ngời sở hữu về sự tin cậy của những th"ng tin do nhà qun lý cung
cấp.
Kiểm toán độc lập hình thành và phát triển ở miền nam Việt Nam từ
trớc năm 1976 có văn phòng của các c"ng ty hàng đầu thế giới nh Arthur
Andersen,SGV...Sau khi đất nớc thống nhất hoạt động của những văn phòng
này kh"ng còn phù hợp trong nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung lúc bấy
giờ.Việc kiểm tra th"ng tin thời kì này mang tính tuân thủ là chủ yếu.Các
th"ng tin này là c sở đánh giá mức độ hoàn thành kế hoạch và xây dựng kế
hoạch cho giai đoạn tiếp theo.Mặt khác trong giai đoạn này kh"ng một tổ chức
kinh tế nào đợc xem là độc lập để thực hiện đầy đủ chức năng của kiểm
toán.Vì vậy thời kì này kh"ng xuất hiện nhu cầu kiểm toán.
Sang nền kinh tế thị trờng các loại hình doanh nghiệp đa dạng đã đợc
thành lập và phát triển mạnh có ý nghĩa quan trọng trong sự phát triển của nền
kinh tế.Đồng thời các doanh nghiệp nhà nớc chuyển sang hạch toán kinh
doanh độc lập.Với sự chuyển đổi này đã xuất hiện những điều kiện để hình

thành kiểm toán độc lập.Xét về điều kiện khách quan,do có sự đầu t nớc
ngoài vào Việt Nam tất yếu phát sinh nhu cầu về hoạt động kiểm toán cũng
nh nhu cầu t vấn của các c"ng ty có vốn đầu t nớc ngoài.Đâylà th"ng lệ
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
và yêu cầu của c"ng ty mẹ.Về phía Nhà nớc cũng cần phi có th"ng tin đáng
tin cậy để đánh giá thực trạng đầu t cũng nh thực hiện chức năng qun lý nhà
nớc trong khi kh"ng thể áp dụng hình thức duyệt quyết toán nh đối với các
doanh nghiệp nhà nớc.Xét về điều kiện chủ quan,khi tính chủ động kinh
doanh trong của các doanh nghiệp đợc phát huy các doanh nghiệp hạch toán
độc lập theo đó các yêu cầu th"ng tin kế toán trung thực và đáng tin cậy là hết
sức quan trọng.Các th"ng tin này kh"ng chỉ phục cụ cho một đối tợng nhà
nớc mà còn phục vụ cho nhiều đối tợng khác nh ngân hàng với t cách
ngời cho vay,đối tác kinh doanh,khách hàng,chủ nợ ...cũng nh chính nhu
cầu qun lý của doanh nghiệp.
Từ các điều kiện khách quan và chủ quan trên,ngày 13/5/1991 theo giấy
phép số 957/PPLT của thủ tớng chính phủ,bộ tài chính đã ký quyết định
thành lập hai c"ng ty kiểm toán độc lập đầu tiên thuộc sở hữu nhà nớc có tên
giao dịch là Vaco và ASC(nay đổi thành AASC).Tiếp đó hàng loạt các c"ng ty
kiểm toán thuộc mọi thành phần kinh tế đã ra đời.Ta có thể kết luận r"ng kiểm
toán độc lập xuất hiện ở Việt Nam là một tất yếu khách quan.
2.2.Vai trò của kiểm toán độc lập trong nền kinh tế thị trờng có sự qun lý của
nhà nớc:
Một câu hỏi đặt ra là vậy kiểm toán độc lập có vai trò gì trong việc kiểm
tra, kiểm soát các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay?Kiểm toán độc lập chính
là một c"ng cụ kiểm tra,kiểm soát trực tiếp của nhà nớc đối với các doanh
nghiệp sử dụng vốn nớc ngoài;c"ng cụ kiểm tra,kiểm soát gián tiếp của nhà
nớc đối với các doanh nghiệp sử dụng vốn và kinh phí lấy từ ngân sách nhà
nớc.Vì kết qu kiểm toán các doanh nghiệp có vốn đầu t nớc ngoài có tính
pháp lý cao và đợc sử dụng để nộp cho các c quan chức năng nhà nớc, trong
khi kết qu của kiểm toán các doanh nghiệp nhà nớc của kiểm toán độc lập

chỉ là tài liệu tham kho nh"m gim bớt c"ng việc cho kiểm toán nhà
nớc.Ngoài ra kiểm toán độc lập là c"ng cụ kiểm tra,kiểm soát trực tiếp của
doanh nghiệp với hoạt động của bn thân doanh nghiệp đó,c"ng cụ gián tiếp
của những tổ chức,cá nhân sử dụng kết qu đó để ra quyết định kinh doanh của
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
mình.Để làm rõ hn vai trò này của kiểm toán độc lập ta xem xét tới vai trò của
kiểm toán độc lập trong nền kinh tế thị trờng có sự qun lý của nhà
nớc.Trong điều kiện nền kinh tế nớc ta là nền kinh tế hàng hoá theo c chế
thị trờng có sự qun lý của nhà nớc,th"ng tin tài chính của doanh nghiệp
kh"ng chỉ để báo cáo cho c quan qun lý nhà nớc để tổng hợp,đánh giá cũng
nh kiểm tra và xét duyệt mà nay các th"ng tin này cần cho những ngời
đọc,những đối tợng quan tâm,khai thác sử dụng cho các quy định kinh tế:
+ Những ngời cho vay cần th"ng tin tài chính đáng tin cậy về doanh
nghiệp để ra quyết định cho vay.
+ C quan qun lý nhà nớc cũng cần sự đm bo chắc chắn kết qu hoạt động
do các doanh nghiệp chịu thuế kê khai là đúng đắn để làm c sở tính thuế và
định giá kết qu hoạt động trong doanh nghiệp.
+ Các nhà đầu t cần th"ng tin về doanh nghiệp tiềm năng để cho những
quy định tốt nhất.
+ Thị trờng vốn cần th"ng tin chính xác do các c"ng ty đăng kí trên sở
giao dịch chứng khoán cung cấp và coi đó là điều kiện c bn hoạt động của thị
trờng.Vì tình hình tài chính của c"ng ty chính là c sở để định giá cổ phiếu.
Tuy từ những góc độ khác nhau nhng mọi tổ chức,cá nhân đều muốn
có th"ng tin có độ chính xác cao,tin cậy và trung thực.Tuy nhiên trong nền
kinh tế th"ng tin các doanh nghiệp có chính sách và mục tiêu kinh doanh khác
nhau.Các th"ng tin tài chính mà họ lập nên nh"m phục vụ cho mục đích đó và
do vậy có thể những th"ng tin này sẽ kh"ng phn ánh đúng tình hình tài chính
trong doanh nghiệp.Mặt khác có thể do hạn chế của doanh nghiệp mà các báo
cáo tài chính do bộ phận kế toán trong doanh nghiệp lập kh"ng phù hợp
nguyên tắc,chuẩn mực chung.Rủi ro về sử dụng th"ng tin tài chính kh"ng phn

ánh đúng tình hình thực tế của doanh nghiệp sẽ rất lớn và khó lờng
đợc.Kiểm toán cung cấp cho ngời sử dụng kết qu kiểm toán sự hiểu biết về
những th"ng tin tài chính họ đợc cung cấp có đợc lập trên c sở các chuẩn
mực,có phù hợp qui định pháp lý liên quan hay kh"ng,các th"ng tin đó có
trung thực hợp lý hay kh"ng.
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN