Phát triển dịch vụ ngân hàng bán lẻ của các ngân hàng thương mại Việt Nam trong bối cảnh Việt Nam gia nhập WTO: Trường hợp Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam Nguyễn Xuân Nghĩa

Phát triển dịch vụ ngân hàng bán lẻ của các ngân
hàng thƣơng mại Việt Nam trong bối cảnh Việt
Nam gia nhập WTO: Trƣờng hợp Ngân hàng
Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam

Nguyễn Xuân Nghĩa

Trƣờng Đại học Kinh tế
Luận văn ThS ngành: Kinh tế thế giới và quan hệ kinh tế quốc tế; Mã số: 60 531 07
Ngƣời hƣớng dẫn: PGS. TS. Hà Văn Hội
Năm bảo vệ: 2012

Abstract: Hệ thống hoá và làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn hoạt động dịch vụ
Ngân hàn bán lẻ (NHBL) của các Ngân hàng thƣơng mại Việt Nam nói chung và
Ngân hàng Đầu tƣ và phát triển Việt Nam (BIDV) nói riêng. Khảo sát, phân tích và
đánh giá hiện trạng hoạt động bán lẻ của BIDV hiện nay, nhất là từ khi Việt Nam
gia nhập WTO để từ đó nhìn nhận những khó khăn và thách thức cần giải quyết.
Rút ra bài học về phát triển dịch vụ NHBL của những đối thủ cạnh tranh lớn trên
toàn thế giới. Đề xuất các giải pháp, biện pháp đẩy mạnh hoạt động dịch vụ NHBL
tại BIDV trong bối cảnh Việt nam hội nhập WTO.

Keywords: Kinh tế thế giới; Ngân hàng bán lẻ; Ngân hàng thƣơng mại; Tài chính;
Dịch vụ ngân hàng

Content
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Trong những năm qua, tình hình kinh tế xã hội đất nƣớc có nhiều chuyển biến tích
cực, đời sống xã hội đƣợc cải thiện nhất là từ khi Việt Nam trở thành thành viên thứ 150
của tổ chức thƣơng mại thế giới WTO vào ngày 11/01/2007. Trƣớc mắt các doanh nghiệp
Việt Nam, những thời cơ và thách thức mới đã mở ra đòi hỏi phải có sự nỗ lực rất lớn trên
thị trƣờng cả trong nƣớc và ngoài nƣớc. Cùng trào lƣu này, các Ngân hàng thƣơng mại
Việt Nam trong đó có BIDV cũng đứng trƣớc những thời cơ và thách thức mới.
Vai trò của dịch vụ bán lẻ nói chung và dịch vụ NHBL nói riêng đối với một quốc gia
rất quan trọng, đặc biệt đối với các quốc gia đang phát triển nhƣ Việt nam, bởi nó là tiền
đề, là những bƣớc đầu tiên phục vụ nhu cầu cuộc sống của ngƣời dân và cơ sở tạo nền
móng cho việc phát triển kinh tế đất nƣớc. Cùng với các mảng dịch vụ bán lẻ khác thì dịch
vụ NHBL đã mang lại lợi ích cho đất nƣớc và thiết thực hơn là mang lại lợi nhuận cho các







Ngân hàng thƣơng mại trong giai đoạn hiện nay vì xu thế ngày nay hoạt động NHBL sẽ là
hoạt động sinh lời chủ yếu và đảm bảo an toàn cho các Ngân hàng thƣơng mại.
Về mặt lý luận, phát triển dịch vụ NHBL đƣợc xác định là một bộ phận quan trọng
trong chiến lƣợc phát triển của các NHTM Việt Nam, là chiến lƣợc đƣợc lựa chọn của
nhiều ngân hàng, là xu thế phát triển tất yếu của thời đại, nhất là trong quá trình cạnh tranh
khốc liệt với các tập đoàn bán lẻ nƣớc ngoài.
Về mặt thực tế, BIDV là một trong bốn Ngân hàng thƣơng mại quốc doanh lớn nhất
Việt Nam với bề dày 55 năm phát triển, luôn giữ vững đƣợc thị phần và không ngừng phát
triển lớn mạnh thêm, vì vậy việc lựa chọn phát triển dịch vụ NHBL cũng là một chiến
lƣợc của BIDV bên cạnh việc duy trì các sản phẩm dịch vụ truyền thống.

Về mặt thực tiễn nghiên cứu, trên cơ sở tìm hiểu các tài liệu có liên quan, tôi nhận thấy
vấn đề này cũng đƣợc nhiều tác giả khác quan tâm nghiên cứu, song chỉ nghiên cứu trên
bình diện lý luận chung về dịch vụ hoặc đi vào phạm vi nghiên cứu tại các Ngân hàng
thƣơng mại cổ phần vừa và nhỏ và chƣa đề cập tới tác động của việc gia nhập WTO,…,
Một số tác giả khác nghiên cứu với bối cảnh cụ thể nhƣng là các Ngân hàng thƣơng mại
Quốc doanh khác song do tính chất các Ngân hàng khác nhau về tính đặc thù, chuyên biệt
hóa, nên không thể lấy kết quả nghiên cứu của họ áp dụng một cách dập khuôn vào mô
hình của hệ thống Ngân hàng Đầu tƣ Phát triển Việt nam. Do đó, chƣa có nhiều bài viết
chuyên sâu về phát triển dịch vụ NHBL cho hệ thống BIDV, đặc biệt trong bối cảnh Việt
Nam gia nhập WTO.
Qua quá trình nghiên cứu tại trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc Gia Hà Nội và
trong quá trình làm việc tại hệ thống Ngân hàng Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam, với đặc
thù là một Ngân hàng quốc doanh lớn, đầu ngành và giữ vai trò chủ lực của nền kinh tế
quốc dân, tác giả đã đặt ra mục tiêu nghiên cứu chuyên sâu và cụ thể hơn với đề tài:
“Phát triển dịch vụ ngân hàng bán lẻ của các ngân hàng thƣơng mại Việt Nam trong
bối cảnh Việt Nam gia nhập WTO: Trƣờng hợp Ngân hàng Đầu tƣ và Phát triển
Việt Nam” làm luận văn thạc sỹ ngành Kinh tế thế giới và Quan hệ Kinh tế quốc tế.
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu
Trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, Việt Nam sẽ phải thực hiện nhiều cam kết
theo quy định của Tổ chức thƣơng mại thế giới WTO. Một trong những nội dung quan
trọng của cam kết đó là tận dụng mọi nguồn nội lực cũng nhƣ ngoại lực để xây dựng một
thị trƣờng dịch vụ ngân hàng còn yếu kém.







Nhận thức đƣợc điều đó, cùng với định hƣớng mở rộng hoạt động dịch vụ NHBL,

Ngân hàng Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam đã từng bƣớc xây dựng chiến lƣợc phát triển
hoạt động bán lẻ bên cạnh các hoạt động bán buôn truyền thống.
Tuy nhiên, việc phát triển dịch vụ NHBL tại các Ngân hàng thƣơng mại Việt Nam
hiện nay vẫn chƣa tƣơng xứng với tiềm năng, các dịch vụ bán lẻ vẫn còn gặp nhiều khó
khăn trong quá trình phát triển. Việc nghiên cứu, phân tích các giải pháp, biện pháp đẩy
mạnh hoạt động NHBL tại Việt Nam từ khi hội WTO đến nay vẫn chƣa đƣợc quan tâm.
Một số công trình nghiên cứu về phát triển dịch vụ NHBL tại Việt Nam có thể kể đến
nhƣ:
1) Đề tài “Tín dụng Ngân hàng góp phần phát triển kinh tế hợp tác xã ở Việt Nam” (luận án
tiến sỹ của tác giả Trần Văn Thiện) với nội dung nghiên cứu về Tín dụng Ngân hàng và
thực trạng tín dụng Ngân hàng góp phần phát triển kinh tế hợp tác xã ở Việt Nam để từ đó
đƣa ra giải pháp về tín dụng Ngân hàng góp phần phát triển kinh tế hợp tác xã ở Việt nam.
Tuy nhiên, đề tài chỉ đề cập tới một lĩnh vực trong hoạt động dịch vụ Ngân hàng, đó là
hoạt động tín dụng của toàn hệ thống Ngân hàng thƣơng mại Việt Nam chứ chƣa đề cập
tới toàn bộ hoạt động dịch vụ bán lẻ và cụ thể hơn là phát triển dịch vụ bán lẻ của BIDV
trong quá trình hội nhập WTO.
2) Đề tài: “Phát triển song hành dịch vụ ngân hàng bán buôn và NHBLtại Ngân hàng ngoại
thương - Chi nhánh TP.HCM” (luận văn thạc sỹ kinh tế của tác giả Trịnh Thị Thu Hiền)
với nội dung nghiên cứu về dịch vụ ngân hàng và thực trạng hoạt động bán buôn và bán
lẻ, từ đó đƣ ra các biện pháp, giải pháp để phát triển song hành cả bán buôn và bán lẻ. Tuy
nhiên đề tài mới chỉ dừng lại ở việc nghiên cứu chung chung về dịch vụ ngân hàng ngoại
thƣơng – Chi nhánh TP.HCM chứ chƣa đề cập đến việc đẩy mạnh dịch vụ NHBL.
3) Đề tài “Phát triển marketing dịch vụ NHBL tại Ngân hàng No&PTNT Hà Nội ” (luận văn
thạc sỹ kinh tế) với nội dung nghiên cứu về thực trạng và giải pháp phát triển hoạt động
marketing bán lẻ. Tuy nhiên đề tài mới chỉ dừng lại ở việc marketing chứ chƣa nêu bật
đƣợc chiến lƣợc phát triển từng loại sản phẩm nhất là trong bối cảnh nền kinh tế đã hội
nhập WTO.
4) Đề tài “Hiệu quả huy động vốn tại chi nhánh ngân hàng đầu tư và phát triển Bắc Hà Nội”
(luận văn thạc sỹ của tác giả Nguyễn Quốc Đạt) với nội dung nghiên cứu về công tác huy
động vốn tại BIDV và cụ thể tại BIDV Bắc Hà Nội. Tuy nhiên đề tài mới chỉ dừng lại ở

việc nghiên cứu về mảng huy động vốn (bao gồm huy động vốn tổ chức và huy động vốn
bán lẻ) và chƣa đề cập đánh giá nhiều tới tác động của hội nhập WTO.
5) Đề tài “Năng lực cạnh tranh của NHTMCP Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank) trong điều
kiện hội nhập kinh tế quốc tế” (luận văn thạc sỹ của tác giả Trần Quốc Phong) với nội
dung nghiên cứu về năng lực cạnh tranh của hệ thống VPBank trong bối cảnh hội nhập
kinh tế quốc. Tuy nhiên đề tài nghiên cứu chung về tất cả các mảng hoạt động của
VPBank trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế chứ không đi sâu vào mảng dịch vụ
NHBL.
6) Báo cáo thƣờng niên hàng năm của Ngân hàng ĐT&PT Việt nam với nội dung phân tích,
đánh giá các kết quả hoạt động trong năm và định hƣớng trong thời gian tới, tuy nhiên
chƣa có công trình nghiên cứu riêng về các giải pháp, biện pháp đẩy mạnh phát triển dịch
vụ NHBL nhất là trong quá trình hội nhập WTO.
7) Báo cáo đánh giá hoạt động kinh doanh NHBL BIDV giai đoạn 2006 -2008 và đến năm
2009 đã phân tích hoạt động bán lẻ của BIDV giai đoạn 2006 đến nay, tuy nhiên bài viết
chỉ dừng lại ở mức độ một bài báo cáo tổng hợp, chỉ nêu một vài vấn đề cụ thể của BIDV
chứ chƣa mở rộng thành một bài viết lớn nhƣ dạng một bài luân văn và chƣa có sự liên hệ
trong bối cảnh hội nhập WTO.
8) Tạp chí Đầu tƣ - Phát triển “Trang thông tin của Ngân hàng ĐT&PT Việt Nam” các số ra
trong năm 2010, 2011 với các bài viết về phát triển dịch vụ NHBL, tuy nhiên các bài viết
chỉ nêu lên một mảng hoạt động và chỉ nằm trong phạm vi một chi nhánh nhất định.
3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn
3.1. Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu của Luận văn là dựa trên phân tích thực trạng hoạt động bán lẻ

hiện nay và từ đó làm rõ những vấn đề nhƣ sau: Tại sao BIDV cần phải phát triển dịch vụ
NHBL? Việc cung cấp dịch vụ NHBL của BIDV hiện nay nhƣ thế nào? Và BIDV cần
phải làm gì và làm nhƣ thế nào để phát triển dịch vụ NHBL trong bối cảnh Việt Nam gia
nhập WTO?
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt đƣợc mục tiêu nghiên cứu của luận văn nhƣ đã nêu ở trên, nhiệm vụ của luận
văn là:
- Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn của phát triển dịch vụ NHBL của Ngân hàng thƣơng
mại trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế.







- Nghiên cứu các sản phẩm dịch vụ NHBL chính tại BIDV hiện nay và làm rõ những xu
hƣớng cần phát triển trong thời gian tới.
- Xây dựng các biện pháp phát triển dịch vụ NHBL tại BIDV, đặc biệt sau khi Việt nam gia
nhập WTO.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn
Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn là các vấn đề liên quan đến hoạt động dịch vụ
NHBL tại Ngân hàng đầu tƣ và phát triển Việt Nam trong bối cảnh Việt nam gia nhập tổ
chức thƣơng mại thế giới.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về thời gian: Luận văn giới hạn nghiên cứu dịch vụ NHBL tại BIDV từ khi Việt
Nam gia nhập WTO đến nay. Đây là thời gian các NHTM Việt nam gặp phải sự cạnh
tranh rất lớn với các Ngân hàng nƣớc ngoài và đã từng bƣớc khẳng định đƣợc ƣu thế
truyền thống của mình.

- Về nội dung: Lĩnh vực NHBL bao gồm rất nhiều các hoạt động khác nhau, tuy
nhiên trong luận văn này sẽ nghiên cứu các hoạt động bán lẻ cơ bản nhất của BIDV trong
giai đoạn hiện nay.
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
- Luận văn sử dụng phƣơng pháp duy vật biện chứng để phân tích xu thế hoạt động dịch
vụ NHBL trong giai đoạn hiện nay và vận dụng vào BIDV.
- Phƣơng pháp duy vật lịch sử, phƣơng pháp thống kê, phân tích - tổng hợp đƣợc sử dụng
nhằm phân tích, đánh giá các số liệu để minh chứng cho các vấn đề cần nghiên cứu.
- Bên cạnh đó đối chiếu so sánh đƣợc sử dụng nhằm phân tích và so sánh với các Ngân
hàng thƣơng mại trong nƣớc và nƣớc ngoài để rút ra các bài học kinh nghiệm đối với
BIDV.
6. Những đóng góp mới của luận văn
Luận văn có những đóng góp mới nhƣ sau:
- Hệ thống hoá và làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn hoạt động dịch vụ NHBL của các
Ngân hàng thƣơng mại Việt nam nói chung và BIDV nói riêng.
- Khảo sát, phân tích và đánh giá hiện trạng hoạt động bán lẻ của BIDV hiện nay, nhất
là từ khi Việt Nam gia nhập WTO để từ đó nhìn nhận những khó khăn và thách thức
cần giải quyết.







- Rút ra bài học về phát triển dịch vụ NHBL của những đối thủ cạnh tranh lớn trên toàn
thế giới. Để từ đó đề xuất các giải pháp, biện pháp đẩy mạnh hoạt động dịch vụ
NHBL tại BIDV trong bối cảnh Việt nam hội nhập WTO.
7. Kết cấu, nội dung của luận văn
Luận văn ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo đƣợc kết cầu gồm 03 chƣơng

CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ NGÂN HÀNG BÁN LẺ
CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC
TẾ:
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG DỊCH VỤ NGÂN HÀNG BÁN LẺ TẠI
NGÂN HÀNG ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM:
CHƢƠNG 3: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ NGÂN HÀNG BÁN LẺ TẠI NGÂN
HÀNG ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM:

CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ NGÂN HÀNG BÁN LẺ CỦA
NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC
TẾ

1.1. Dịch vụ NHBL của Ngân hàng thƣơng mại
1.1.1. Khái niệm dịch vụ NHBL
Dịch vụ NHBL là việc cung ứng dịch vụ ngân hàng tới từng cá nhân riêng lẻ và
các hộ gia đình thông qua mạng lƣới chi nhánh hoặc là việc khách hàng có thể tiếp cận
trực tiếp với dịch vụ ngân hàng thông qua các phƣơng tiện công nghệ thông tin, điện tử
viễn thông”.
1.1.2. Đặc điểm dịch vụ NHBL
- Đối tƣợng của dịch vụ NHBL là các khách hàng cá nhân, các hộ gia đình.
- Số lƣợng khách hàng lớn, giá trị mỗi khoản tiền gửi, khoản vay nhỏ.
- Hoạt động NHBL phát triển trên nền tảng công nghệ cao và marketing.
1.1.3. Vai trò dịch vụ NHBL trong nền kinh tế
1.1.3.1. Đối với nền kinh tế

- Làm tăng quá trình chu chuyển tiền tệ trong nền kinh tế, khai thác và sử dụng các
nguồn vốn trong nền kinh tế hiệu quả hơn.
- Việc giảm chi phí nhờ tiện ích và chuyên môn hoá của từng loại dịch vụ góp phần tích
cực trong việc mang lại lợi ích chung cho nền kinh tế, cho khách hàng và ngân hàng.
- Tạo đƣợc nguồn thu ngoại tệ cho quốc gia từ các nguồn kiều hối từ nƣớc ngoài chuyển
về.
1.1.3.2. Đối với khách hàng sử dụng sản phẩm bán lẻ
- Tạo điều kiện cho quá trình sản xuất kinh doanh đƣợc tiến hành trôi chảy, nhịp nhàng,
thúc đẩy đồng vốn luân chuyển nhanh, góp phần đẩy nhanh tốc độ sản xuất, luân
chuyển hàng hoá.
- Việc thanh toán không dùng tiền mặt góp phần chống tham nhũng, gian lận thƣơng
mại, buôn lậu, trốn thuế.
- Việc phát triển các sản phẩm, dịch vụ NHBL trên nền tảng công nghệ tiên tiến, hiện
đại giúp ngƣời dân làm quen và không còn cảm thấy xa lạ với những khái niệm ngân
hàng tự động, ngân hàng không ngƣời, ngân hàng ảo
1.1.3.3. Đối với ngân hàng: Đem lại cho ngân hàng khoản thu nhập lớn về phí dịch
vụ.

1.1.4. Các sản phẩm dịch vụ NHBL
1.1.4.1. Huy động vốn bán lẻ: Có 3 loại hình huy động vốn bán lẻ chủ yếu của các
Ngân hàng thƣơng mại là: Tiền gửi thanh toán, tiền gửi tiết kiệm và phát hành giấy tờ có
giá.
1.1.4.2. Dịch vụ tín dụng bán lẻ
- Hoạt động tín dụng bán lẻ của ngân hàng đƣợc chia làm 2 nhóm chủ yếu nhƣ sau:
* Cho vay có tài sản đảm bảo bao:
* Cho vay không cần tài sản đảm bảo:
1.1.4.3. Dịch vụ thẻ
- Thẻ ghi nợ nội địa: Là một loại thẻ ngân hàng phát hành cho khách hàng theo đó

khách hàng sẽ phải nộp tiền vào tài khoản thẻ và đƣợc chi tiêu trong số dƣ của tài
khoản.
- Thẻ tín dụng quốc tế: Theo đó khách hàng có thể sử dụng thẻ của ngân hàng trong
nƣớc để tiêu dùng tại các nƣớc trên thế giới tham gia liên minh thẻ.