Tác động của sở hữu vốn nước ngoài đến hiệu quả hoạt động kinh doanh các ngân hàng thương mại cổ phần việt nam


B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM
− − − − − − − − − − − − − − − − − − −



CHÂU HU DOANH DOANH




ă
TÁC NG CA S HU VN
NC NGOÀI N HIU QU
HOT NG KINH DOANH CA
CÁC NGÂN HÀNG THNG MI
C PHN VIT NAM
ă
ă
ă
ă
LUNăVNăTHCăSăKINHăTă




TP.H Chí Minh ậ Nm 2015

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM

− − − − − − − − − − − − − − − − − − −



CHÂU HU DOANH DOANH

ă
TÁC NG CA S HU VN
NC NGOÀI N HIU QU
HOT NG KINH DOANH CA
CÁC NGÂN HÀNG THNG MI
C PHN VIT NAM
ă
ă
ChuyênăngƠnh:ăTƠiăchínhăNgơnăhƠngă
Mưăs: 60340201ă
ă
LUNăVNăTHCăSăKINHăTă
NGI HNG DN KHOA HC:
PGS.TS. TRNG TH HNG



TP.H Chí Minh ậ Nm 2015


LIăCAMăOANă
Tôi xin cam đoan Lun vn Thc s Kinh t vi đ tƠi ắTácăđngăcaăsăhuăvnă
ncăngoƠiăđnăhiuăquăhotăđngăkinhădoanhăcaăcácăngơnăhƠngăthngămiă
căphnăVităNam” lƠ công trình nghiên cu ca riêng tôi, di s hng dn ca

PGS.TS. Trng Th Hng. Các s liu trong lun vn có ngun gc rõ rƠng, đáng
tin cy vƠ đc x lý khách quan, trung thc.
ThƠnh ph H Chí Minh, tháng 5 nm 2015
Hc viên thc hin


Chơu Hu Doanh Doanh





MCăLCă

Trang
Li cam đoan.
Mc lc.
Danh mc ch vit tt.
Danh mc bng, biu, hình v.
Liămăđu.ă
1
Chngă1:ăCăsălỦăthuytăvăvnăsăhuăncăngoƠiăvƠăhiuăquăhotă
đngăkinhădoanhăcaăngơnăhƠngăthngămi.ă
5
1.1. Vn s hu nc ngoƠi. 5
1.2. Hiu qu hot đng kinh doanh ca ngơn hƠng. 7
1.2.1. Phng pháp đo lng theo cách truyn thng. 8
1.2.2. Phng pháp đo lng hiu qu kinh t. 10
1.2.3. Phng pháp đo lng hiu qu cn c vƠo th trng. 11
1.3. Tác đng ca vn s hu nc ngoƠi vƠo hiu qu hot đng kinh

doanh ca ngơn hƠng.
12
1.3.1. Các kt qu nghiên cu trc đơy. 12
1.3.2. Mô hình nghiên cu. 15
Kt lun chng 1. 19
Chngă 2:ă Thcă trngăvă vnă să huă ncă ngoƠiăvƠă hiuăquă hotă
đngăkinhădoanhăcaăcácăNHTMCPăVităNamătănmă2003ăđnănmă
2014.ă
20
2.1. S thơm nhp vn nc ngoƠi trong ngƠnh ngơn hƠng Vit Nam. 20
2.1.1. Các hình thc tham gia ca vn nc ngoƠi. 20
2.1.2. Các vn bn pháp lut quy đnh s tham gia ca vn nc ngoƠi. 23


2.2. Tng quan hot đng kinh doanh ca các NHTMCP Vit Nam t nm
2003 đn nm 2014.
25
2.2.1. S tng trng ca h thng NHTMCP Vit Nam. 25
2.2.1.1. V s lng ngơn hƠng. 25
2.2.1.2. V tng tƠi sn. 26
2.2.1.3. V vn điu l. 28
2.2.1.4. V huy đng vƠ tín dng. 30
2.2.2. Thc trng v vn s hu nc ngoƠi ti các NHTMCP Vit Nam. 31
2.2.3. Hiu qu hot đng kinh doanh ca các NHTMCP Vit Nam. 33
2.2.3.1. T l ROA vƠ ROE. 33
2.2.3.2. T l thu nhp t lưi biên NIM. 35
2.2.3.3. N xu. 37
Kt lun chng 2. 39
Chngă3:ăPhơnătíchăvƠăktăquătácăđngăcaăsăhuăvnăncăngoƠiă
đnăhiuăquăhotăđngăkinhădoanhăcaăcácăNHTMCPăVităNam.ă

40
3.1. Mu d liu nghiên cu. 40
3.2. Mô t bin d liu. 42
3.2.1. T l s hu vn nc ngoƠi. 42
3.2.1.1. MacroFP. 42
3.2.1.2. MicroFP. 43
3.2.2. Hiu qu hot đng kinh doanh. 44
3.2.2.1. T l ROA. 44
3.2.2.2. T l CIR. 45
3.2.2.3. Thu nhp lưi thun NII. 46
3.2.2.4. Thu nhp t lưi biên NIM. 47


3.2.3. Các bin kim soát. 47
3.2.3.1. Bin EquityTA. 47
3.2.3.2. Bin LiquidTA. 48
3.2.3.3. Bin LoanDepo. 48
3.2.3.4. Bin ShareGov. 48
3.2.3.5. Bin GDPGrow. 49
3.2.3.6. Bin CreGrow. 49
3.2.3.7. Bin CPI. 50
3.2.3.8. Bin PolicyInte. 50
3.2.3.9. D tr bt buc. 51
3.3. Phơn tích d liu nghiên cu. 51
3.3.1. Tóm tt thng kê mô t các bin. 51
3.3.2. Kim tra s tng quan ca các bin. 53
3.3.3. Kt qu hi quy. 55
3.3.3.1. Kt qu hi quy theo bin MicroFP. 55
3.3.3.2. Kt qu hi quy theo bin MacroFP. 56
3.4. Nhn xét kt qu mô hình. 57

3.4.1. Kt qu t l MicroFP. 57
3.4.2. Kt qu t l MacroFP. 58
3.4.3. Kt qu t l ShareGov. 59
3.4.4. Kt qu t l CreGrow. 59
Kt lun chng 3. 60
Chngă4:ăVnădngătácăđngăcaăsăhuăvnăncăngoƠiănhmănơngă
caoăhiuăquăkinhădoanhăcaăcácăNHTMCPăVităNam.ă
61


4.1. Hn ch ca bƠi nghiên cu. 61
4.1.1. V tính cp nht s liu nghiên cu. 61
4.1.2. V thi gian nghiên cu. 61
4.1.3. V mc tiêu nghiên cu. 62
4.2. BƠi hc kinh nghim ca mt s nc trên th gii. 62
4.3. Mt s kin ngh v vic tác đng ca s hu vn nc ngoƠi nhm
nơng cao hiu qu kinh doanh ca các NHTMCP Vit Nam.
64
4.3.1. i vi chính ph. 64
4.3.2. i vi các NHTMCP. 64
Kt lun chng 4 66
Ktălun.ă
67
Danh mc tƠi liu tham kho.
Ph lc.
ă
ă
ă



DANHăMCăCHăVITăTTă
ABB : Ngơn hƠng TMCP An Bình
ACB : Ngơn hƠng TMCP Á Chơu
BID : Ngơn hƠng TMCP u t vƠ Phát trin Vit Nam
CNNHNN : Chi nhánh ngơn hƠng nc ngoƠi
CTG : Ngơn hƠng TMCP Công thng Vit Nam
DAB : Ngơn hƠng TMCP i Á
DCB : Ngơn hƠng TMCP i Dng
EAB : Ngơn hƠng TMCP ông Á
EIB : Ngơn hƠng TMCP Xut nhp khu Vit Nam
FSI : NhƠ đu t nc ngoƠi
HD Bank : Ngơn hƠng TMCP Phát trin Tp.HCM
HSBC : Ngơn hƠng Hong Kong vƠ Thng Hi
KLB : Ngơn hƠng TMCP Kiên Long
KPMG : Công ty trách nhim hu hn KPMG
MBB : Ngơn hƠng TMCP Quơn i
MDB : Ngơn hƠng TMCP Phát trin Mê Kông
MHB : Ngơn hƠng TMCP Phát trin NhƠ ng bng sông Cu Long
MSB : Ngơn hƠng TMCP HƠng Hi Vit Nam
NAB : Ngơn hƠng TMCP Nam Á
NHLD : Ngơn hƠng liên doanh
NHNN : Ngơn hƠng 100% vn nc ngoƠi
NHTM : Ngơn hƠng thng mi



NHTMCP : Ngơn hƠng thng mi c phn
NHTMNN : Ngơn hƠng thng mi nhƠ nc
OCB : Ngơn hƠng TMCP Phng ông
PGB : Ngơn hƠng TMCP Xng du Petrolimex

Quc Dơn : Ngơn hƠng TMCP Quc Dơn
SaigonBank : Ngơn hƠng TMCP SƠi Gòn Công Thng
SCB : Ngơn hƠng TMCP SƠi Gòn
SeABank : Ngơn hƠng TMCP ông Nam Á
SGVF : Công ty tƠi chính Vit Société Générale
SHB : Ngơn hƠng TMCP SƠi gòn - HƠ Ni
STB : Ngơn hƠng TMCP SƠi Gòn Thng Tín
TCB : Ngơn hƠng TMCP K thng Vit Nam
VAB : Ngơn hƠng TMCP Vit Á
VCB : Ngơn hƠng TMCP Ngoi thng Vit Nam
VIB : Ngơn hƠng TMCP Quc t Vit Nam
VietCapital : Ngơn hƠng TMCP Bn Vit
VNCB : Ngơn hƠng TMCP Xơy dng Vit Nam
VPBank : Ngơn hƠng TMCP Vit Nam Thnh Vng
VPBS
: Công ty trách nhim hu hn chng khoán Ngơn hƠng TMCP
Vit Nam Thnh Vng
VPD : Vn phòng đi din



ă
Danh mc các bng, biu

DANHăMCăBNGă
Bngă
să
Tênăbngă Trangă
2.1
Danh sách các CNNHNN, NHLD, NHNN ti Vit Nam (tính đn

ngƠy 31/12/2014).
20
2.2
Tng hp quy đnh v t l s hu c phn ca nhƠ đu t nc
ngoƠi so vi vn điu l ca các ngơn hƠng Vit Nam.
24
2.3 S lng các ngơn hƠng qua các nm ti Vit Nam. 26
2.4
Tng tƠi sn ca mt s ngơn hƠng trong khu vc đn cui nm
2012.
28
2.5 Mc vn pháp đnh cho các t chc tín dng  Vit Nam. 28
2.6 Mt s thng v mua c phn ca các NHTMCP Vit Nam. 32
2.7 T l s hu nc ngoƠi ca mt s NHTMCP Vit Nam. 32
2.8
Tc đ tng trng t l ROA, ROE ca mt s NHTMCP Vit
Nam giai đon 2011 - 2014.
34
2.9
Tc đ tng trng t l NIM ca mt s NHTMCP Vit Nam
giai đon 2010-2014
36
3.1 Thông tin 24 NHTMCP Vit Nam. 40
3.2 Thng kê mô t ca các bin nghiên cu. 51
3.3 S tng quan ca các bin nghiên cu. 53
3.4 Kt qu hi quy theo bin MicroFP. 55
3.5 Kt qu hi quy theo bin MacroFP. 56
DANHăMCăBIUă
Biuă
să

Tênăbiuă Trang
2.1
S tng trng tƠi sn ca mt s NHTMCP Vit Nam t nm
2010-2014.
27

ă
Danh mc các bng, biu


2.2 Vn điu l ca 24 NHTMCP Vit Nam t nm 2006 - 2014. 30
2.3 Tng trng tín dng vƠ huy đng giai đon 2003-2014. 31
2.4
T l ROA, ROE trung bình ca 24 NHTMCP Vit Nam giai
đon 2003-2014.
34
2.5
T l n xu ca ngƠnh ngơn hƠng Vit Nam giai đon 2004-
2014.
38
2.6
T l n xu ca mt s NHTMCP Vit Nam giai đon 2012-
2014.
38
3.1 T l MacroFP  Vit Nam giai đon 2003-2013. 43
3.2 T l MicroFP ca các ngơn hƠng mu giai đon 2003-2013. 44
3.3
T l CIR trung bình ca các ngơn hƠng mu giai đon 2003-
2013.
46

3.4 T l tng trng tín dng giai đon 2003-2013. 50
ăDANHăMCăHÌNHăVă
Hìnhă
să
Tênăhìnhă Trang
1.1 Mi quan h ca các bin trong mô hình hi quy. 18
ă
ă
- 1 -

PHNăMăUă
1. LỦădoăchnăđătƠiănghiênăcu.ă
Ngay sau khi gia nhp T chc Thng mi Th gii (WTO)
1
, h thng ngơn hƠng
thng mi Vit Nam ngƠy cƠng đa dng v các hình thc s hu, đc bit có nhiu
ngơn hƠng nc ngoƠi thơm nhp vƠo th trng, to nên sc ép cnh tranh ln ti
các ngơn hƠng trong nc, nguy c mt th phn. Mt trong nhng gii pháp đc
các ngơn hƠng thng mi c phn trong nc la chn lƠ tin ti hp tác, thu hút
vn s hu nc ngoƠi.
Trên th gii, hình thc s hu vn góp nc ngoƠi đc nghiên cu có nhiu tác
đng c tích cc ln hn ch đi vi ngơn hƠng ni đa trong các nc đang phát
trin. C th, s hin din ca vn s hu nc ngoƠi đc xem lƠ nhơn t đ ci
thin li th chi phí so sánh có liên quan ti sn xut vƠ x lý thông tin (Okuda &
Suvadee, 2006). S góp vn nƠy cng đem li li ích  cp v mô, đc bit tng li
nhun ca ngơn hƠng (Shen, Lu, Wu, 2009). Tuy nhiên, s hu nc ngoƠi vƠ t l
s hu vn nc ngoƠi nên đc gii hn bi nhiu quy đnh cho phép hn ch đ
bo v các ngơn hƠng ni đa (Susanto, Rokhim, 2011). Theo lp lun ca
Kurniawan (2004) vƠ Levine (1996) cho rng, các ngơn hƠng ln vƠ có vn s hu
nc ngoƠi s tip tc thơu tóm các ngơn hƠng t nhơn có quy mô nh vƠ có nh

hng ln đn th trng ngơn hƠng trong tng lai.
 Vit Nam, trong các nm gn đơy, hình thc các ngơn hƠng có vn s hu nc
ngoƠi ngƠy cƠng nhiu vƠ ph bin. Mc dù, nhiu trng hp cho thy rng mt s
nhƠ đu t nc ngoƠi tham gia góp vn vƠo ngơn hƠng ni đa, nhng sau đó li
thoái vn nhanh chóng ch trong mt thi gian ngn. Do đó, vic nghiên cu tác
đng ca ngun vn s hu nc ngoƠi vƠo ngƠnh công nghip ngơn hƠng trong


1
i vi cam kt v m ca th trng dch v trong lnh vc ngơn hƠng, Vit Nam đng ý cho phép thƠnh
lp ngơn hƠng con 100% vn nc ngoƠi không mun hn ngƠy 01/04/2007, vi điu kin ngơn hƠng nc
ngoƠi lƠ ch đu t phi lƠ ngơn hƠng thng mi có tng tƠi sn trên 10 t USD vƠo cui nm lin trc thi
đim np đn xin thƠnh lp ngơn hƠng ti Vit Nam.

- 2 -

nc nói chung vƠ hiu qu hot đng kinh doanh ca các ngơn hƠng thng mi c
phn Vit Nam nói riêng lƠ cn thit. T đó cho thy rng có nên hay chng vic
m ca th trng ngơn hƠng, vi s tham gia ca nhiu ngơn hƠng nc ngoƠi
thông qua góp vn vƠo các ngơn hƠng trong nc, đng thi có th giúp chính ph
Vit Nam điu chnh chính sách vn nc ngoƠi vi mc đích phát trin th trng
ngơn hƠng ni đa hiu qu hn. ó cng lƠ lý do đ tác gi chn đ tƠi nghiên cu
“Tác đng ca s hu vn nc ngoài đn hiu qu hot đng kinh doanh ca
các ngân hàng thng mi c phn Vit Nam”.
2. Mcătiêuănghiênăcu.ă
Bng vic phơn tích hiu qu hot đng kinh doanh ca 24 ngơn hƠng thng mi
c phn Vit Nam, đ tƠi nhm gii quyt cho 2 mc tiêu chính sau:
- ánh giá đc s tác đng ca vn s hu nc ngoƠi đn hiu qu hot đng
kinh doanh ca các ngơn hƠng TMCP Vit Nam;
- Da trên c s kt qu tác đng ca vn s hu nc ngoƠi, đ tƠi c gng đ

xut mt s kin ngh đi vi chính ph Vit Nam nhm kim soát th trng
giúp h thng ngơn hƠng ni đa ngƠy cƠng phát trin.
3. Phmăviănghiênăcu.ă
- D liu mu nghiên cu:  tƠi nghiên cu tp trung phơn tích, đánh giá s tác
đng ca vn s hu nc ngoƠi đn hiu qu hot đng kinh doanh ca 24
ngơn hƠng thng mi c phn Vit Nam, bao gm: ABB, ACB, BID, CTG,
DCB, EAB, EIB, KLB, MBB, MDB, MHB, MSB, NAB, PGB, STB, SCB,
SeABank, SHB, TCB, VIB, VAB, VietCapital, VCB, VNCB.
- Thi gian nghiên cu: t nm 2003 đn nm 2013. u nm 2015, ngơn hƠng
MHB đư thc hin thƠnh công vic sáp nhp vƠo ngơn hƠng BID nên các s liu
ca MHB trong nm 2014 đc báo cáo hp nht vƠo BID. NgoƠi ra, ngơn hƠng
DCB, VNCB đang thuc din vi phm liên tc v quy đnh công b thông tin
ti Khon 1, 2 iu 7 vƠ Khon 3 iu 10 ca Thông t 52/2012/TT-BTC ban

- 3 -

hƠnh ngƠy 05/04/2012 ca B TƠi Chính, trong đó, DCB xin tm hoưn i hi
đng c đông thng niên sang tháng 6 nm 2015. Do đó, đ tƠi gp hn ch
trong vic cp nht s liu mi nht cho mô hình nghiên cu.
- Ngun thu thp d liu: Các s liu tƠi chính nh MicroFP, EquityTA,
LiquidTA, LoanDepo, ShareGov, TotAsset s đc thu thp kt hp phơn tích,
x lý d liu t báo cáo thng niên, báo cáo tƠi chính qua tng nm ca các
ngơn hƠng trong d liu mu nghiên cu. S liu các bin v mô nh MacroFP,
tc đ tng trng GDP, CPI, tc đ tng trng tín dng Credit Growth, lưi
sut, M2 s đc da vƠo bng thng kê do Tng cc Thng kê Vit Nam công
b, s liu tng hp ca Ngơn hƠng phát trin Chơu Á ADB. S liu v t l d
tr bt buc s đc thu thp t Ngơn hƠng NhƠ nc Vit Nam.
4. Phngăphápănghiênăcu.ă
- Phng pháp điu tra chn mu:
 tƠi b hn ch trong vic thu thp các báo cáo chi tit ca toƠn h thng ngơn

hƠng thng mi c phn ti Vit Nam. Do đó, tác gi đ tƠi ch có th da vƠo
thông tin cung cp t 24 ngơn hƠng công b trên các phng tin truyn thông nên
s thc hin nghiên cu theo phng pháp điu tra chn mu.
- Phng pháp nghiên cu d liu th cp:
 tƠi s dng ngun d liu th cp ch yu đc thu thp t báo cáo thng niên,
báo cáo tƠi chính hng nm ca các ngơn hƠng thng mi c phn ti Vit Nam,
sau đó tác gi đ tƠi s tng hp, x lý s liu phù hp theo các bin tác đng ca
mô hình. NgoƠi ra, vic thu thp ngun s liu, thông tin t các tp chí chuyên
ngƠnh ngơn hƠng có uy tín nh tp chí Hip hi ngơn hƠng Vit Nam, tp chí th
trng tin t, tp chí ngơn hƠng, các website ca Tng cc Thng kê Vit Nam,
Ngơn hƠng nhƠ nc Vit Nam, Ngơn hƠng phát trin Chơu Á ADB…cng đc s
dng lƠm ngun d liu th cp cho đ tƠi.
- Phng pháp phơn tích hi quy:

- 4 -


 tƠi s dng phơn tích mô hình hi quy d liu bng GMM đ đánh giá tác đng
ca s hu vn nc ngoƠi lên hiu qu hot đng kinh doanh ca các ngơn hƠng
thng mi c phn Vit Nam th hin qua mô hình nh sau:


5. NiădungăđătƠi.ă
 tƠi đc trình bƠy trong phm vi 3 chng:
- Chng 1: C s lý thuyt v vn s hu nc ngoƠi vƠ hiu qu hot đng
kinh doanh ca ngơn hƠng thng mi;
- Chng 2: Thc trng v vn s hu nc ngoƠi vƠ hiu qu hot đng kinh
doanh ca các ngơn hƠng TMCP Vit Nam t nm 2003 đn nm 2014;
- Chng 3: Phơn tích vƠ kt qu tác đng ca s hu vn nc ngoƠi đn hiu
qu hot đng kinh doanh ca các NHTMCP Vit Nam;

- Chng 4: Vn dng tác đng ca s hu vn nc ngoƠi nhm nơng cao hiu
qu kinh doanh ca các NHTMCP Vit Nam.

- 5 -

Chngă1:ăCăSăLụăTHUYTăVăVNăSăHUăNCăNGOĨIăVĨă
HIUăQUăHOTăNGăKINHăDOANHăCAăNGỂNăHĨNGă
THNGăMIă
1.1. VnăsăhuăncăngoƠi.
Vi vic đt hai vn đ v chính sách qun tr ngơn hƠng trong bƠi nghiên cu “Tác
đng ca vic tham gia ngơn hƠng nc ngoƠi lên hiu qu hot đng ca ngơn hƠng
Trung Quc”, bao gm đu tiên, có hay không s nh hng tích cc ca chính
sách m ca đn ngƠnh công nghip ngơn hƠng trong nc, nhm giúp cho các nhƠ
hoch đch chính sách hiu rõ hn tác đng ca s thơm nhp ngơn hƠng nc
ngoƠi, t đó xem xét Trung Quc nên tip tc hay dng vic m ca th trng tƠi
chính ngơn hƠng; vn đ th hai đó lƠ t l phn trm vn c phn ca các c đông
nc ngoƠi có nh hng đn hiu sut ngơn hƠng ni đa hay không nhm đa ra
quyt đnh có cn thit ni lng hoc thm chí loi b các hn ch t l phn trm
c phn nc ngoƠi không, Shen, Lu vƠ Wu (2009) đư đnh ngha vn s hu nc
ngoƠi theo 2 hình thc sau:
- i vi cp đ ngƠnh: Vn s hu nc ngoƠi lƠ t l phn trm ca s lng
các ngơn hƠng trong nc vi s tham gia ca các c đông nc ngoƠi trên tng
s các ngơn hƠng trong mt nc. T trng nƠy đc gi lƠ h s MacroFP.
MacroFP đc s dng đ gii quyt vn đ đu tiên liên quan đn s m ca
ca th trng ngơn hƠng, nhm đánh giá tác đng ca s thơm nhp ngun vn
nc ngoƠi đn ngƠnh công nghip ngơn hƠng đa phng. Tác đng tích cc có
th k đn nh chuyn giao công ngh, đi mi, phát trin sn phm, cnh tranh
lƠnh mnh trong h thng giúp các ngơn hƠng trong nc nơng cao hiu qu vƠ
li nhun hot đng. Ngc li, vic cnh tranh quá mc có kh nng dn đn
s bt n tƠi chính trong ngƠnh ngơn hƠng.

- i vi cp đ ngơn hƠng: Vn s hu nc ngoƠi lƠ t l phn trm c phn
ca các nhƠ đu t nc ngoƠi tham gia góp vn vƠo mt ngơn hƠng, đc gi
lƠ h s MicroFP. MicroFP đc s dng đ gii quyt vn đ th hai liên quan

- 6 -

đn s nh hng ca t l phn trm c phn các c đông nc ngoƠi, nhm
đánh giá hiu qu ca vn s hu nc ngoƠi tác đng lên hiu qu hot đng
ca ngơn hƠng trong nc. Mc dù các nhƠ đu t ngoi có th cung cp nhng
công ngh mi, gii thiu các k nng qun lý tiên tin, khái nim qun tr mi
(Liu vƠ cng s, 2007), nhng mc tiêu gia FSI vƠ ngơn hƠng đa phng lƠ
khác nhau. Ví d: FSI tp trung vƠo mc tiêu duy nht ti đa hóa li nhun,
trong khi các ngơn hƠng ni đa có nhiu mc tiêu nh phúc li xư hi, chính
sách cho vay (Shen, Lu, Wu, 2009). NgoƠi ra, xung đt vn hóa có th dn đn
tht bi trong vic phi hp, hp tác (Hawes vƠ Chiu, 2007)
Tng t nh trng hp ca Shen, Lu vƠ Wu (2009), vi vic s dng mu d liu
nghiên cu lƠ nhng ngơn hƠng có vn s hu nc ngoƠi trên mc t l 10% trong
danh sách vn s hu đc công b vƠ có nhng nh hng nht đnh đn quyt
đnh điu hƠnh trong qun tr ngơn hƠng, bƠi nghiên cu ca Susanto vƠ Rokhim
(2011) đư tip cn vn s hu nc ngoƠi theo hai cp đ ngƠnh vƠ ngơn hƠng nêu
trên, c th các tác gi đư s dng t l FO thu đc t t l c phiu nm gi bi
các nhƠ đu t nc ngoƠi trên tng s c phiu nhm phn ánh mc đ kim soát
s hu ca bên nc ngoƠi. ng thi tác gi cng xem xét t l s lng các ngơn
hƠng nc ngoƠi trên tng s lng ngơn hƠng ca h thng ngơn hƠng Indonesia đ
thc hin nghiên cu.
i vi các tác gi Claessens, Demirguc ậ Kunt vƠ Huizinga (2001) li s dng
đnh ngha s thơm nhp ngơn hƠng nc ngoƠi bng t l phn trm ca các ngơn
hƠng nc ngoƠi trên tng s ngơn hƠng trong mt quc gia, trong đó, mt ngơn
hƠng đc xem lƠ ngơn hƠng nc ngoƠi khi có c phn do ngi nc ngoƠi nm
gi vt quá 50% cu trúc s hu.

Trong khi đó, bƠi nghiên cu ca Demirguc ậ Kunt vƠ Huizinga (1999) s dng
đnh ngha vn s hu nc ngoƠi theo cp đ ngơn hƠng đ đánh giá hiu qu ca
các ngơn hƠng trong nc  các nc đang phát trin vƠ cho rng ngơn hƠng có t l
phn trm c phn ca các nhƠ đu t nc ngoƠi cao hn thì s có li nhun cao

- 7 -

hn các ngơn hƠng trong nc. Còn đi vi các nc phát trin, li cho kt qu
ngc li.
Vi vic đnh ngha tng t nh Demirguc ậ Kunt vƠ Huizinga (1999), Shen, Lu
vƠ Wu (2009)  cp đ ngơn hƠng, Lensink vƠ Naaborg (2007) li nhn thy rng s
gia tng ca MicroFP lƠm nh hng mt cách tiêu cc đn hiu sut ngơn hƠng,
bt k trình đ phát trin ca quc gia. Kt qu nƠy ng h cho lý thuyt li th sơn
nhƠ.
 đánh giá tác đng ca s hu vn nc ngoƠi đn hiu qu hot đng kinh
doanh ca các NHTMCP Vit Nam đc đy đ theo c hai khía cnh v mô vƠ vi
mô, bƠi lun vn đư tip ni kt qu nghiên cu ca Shen, Lu vƠ Wu (2009) đ đnh
ngha vn s hu nc ngoƠi bng cách s dng t l c phn ca các nhƠ đu t
nc ngoƠi trong mt ngơn hƠng trên tng s c phn ca ngơn hƠng đó, ký hiu lƠ
MicroFP, đc dùng  cp đ ngơn hƠng. ng thi bƠi lun vn cng xem xét s
dng t l s lng các ngơn hƠng Vit Nam có s tham gia ca nhƠ đu t nc
ngoƠi trên tng s các ngơn hƠng Vit Nam, ký hiu lƠ MacroFP, đ dùng  cp đ
ngƠnh.
1.2. HiuăquăhotăđngăkinhădoanhăcaăngơnăhƠng.ă
Trong hot đng ca NHTM, theo lý thuyt h thng thì hiu qu hot đng có th
đc hiu  hai khía cnh nh sau:
i. Kh nng bin đi các đu vƠo thƠnh các đu ra, hay kh nng sinh li hoc
gim thiu chi phí đ tng kh nng cnh tranh vi các đnh ch tƠi chính khác;
ii. Xác sut hot đng an toƠn ca ngơn hƠng.
Theo đnh ngha trong cun “T đin Toán kinh t, Thng kê, kinh t lng Anh-

Vit” trang 255 ca PGS.TS Nguyn Khc Minh, hiu qu hot đng trong kinh t
đc đnh ngha lƠ “mi tng quan gia đu vƠo các yu t khan him vi đu ra
hƠng hóa vƠ dch v” vƠ “khái nim hiu qu đc dùng đ xem xét các tƠi nguyên
đc các th trng phơn phi tt nh th nƠo”. Nh vy có th hiu hiu qu lƠ

- 8 -

mc đ thƠnh công mƠ các doanh nghip hay ngơn hƠng đt đc trong vic phơn
b các đu vƠo có th s dng vƠ các đu ra mƠ h sn xut, nhm đáp ng mt
mc tiêu nƠo đó.
Theo Mishkin (2007), đ hiu mt ngơn hƠng đang hot đng tt nh th nƠo, chúng
ta cn phi bt đu bng cách nhìn vƠo báo cáo kt qu hot đng kinh doanh ca
ngơn hƠng, mô t ca các ngun thu nhp vƠ các chi phí có nh hng đn li nhun
ca ngơn hƠng.
Có rt nhiu phng pháp đc s dng đ đo lng, đánh giá hiu qu ca mt
ngơn hƠng, tùy thuc vƠo mc tiêu quan tơm ca các c đông có th phơn ra ba
phng pháp: phng pháp đo lng theo cách truyn thng, phng pháp đo
lng theo cách kinh t vƠ phng pháp đo lng cn c vƠo th trng (Beyond
Roe, 2010).
1.2.1. Phngăphápăđoălngătheoăcáchătruynăthng.ă
Phng pháp nƠy đc áp dng tng t nh các ngƠnh công nghip khác, s dng
các ch s T sut sinh li trên tng tƠi sn (ROA), t sut sinh li trên vn ch s
hu (ROE) vƠ t l chi phí trên thu nhp (CIR) đc s dng rng rưi nht. NgoƠi
ra, thu nhp t lưi biên (NIM) cng lƠ mt ch s trung gian đc áp dng nhm đo
lng hiu qu ca ngơn hƠng.
- T sut sinh li trên tng tƠi sn (ROA) lƠ t l gia li nhun ròng trong nm
chia cho bình quơn tng tƠi sn, dùng đo lng kh nng sinh li trên 1 đn v
vn đu t vƠo công ty:
(1.1)
- T sut sinh li trên vn ch s hu (ROE) lƠ ch tiêu mƠ nhƠ đu t rt quan

tơm vì nó cho thy kh nng to lưi ca 1 đn v vn h b ra đ đu t vƠo
công ty, đơy cng lƠ bin pháp đc s dng ph bin đ đo lng hiu qu ca
ngơn hƠng:

- 9 -

(1.2)
(1.3)
(1.4)
(1) (2) (3)
(Theo phơn tích Dupont các t s tƠi chính)
Trong đó: (1) th hin vic tng t sut sinh li trên doanh thu
(2) th hin vic s dng hiu qu tƠi sn hin có
(3) th hin vic gia tng đòn by tƠi chính
- T l chi phí trên thu nhp (CIR) lƠ mt ch s tƠi chính quan trng, đc bit
trong vic đánh giá hot đng ngơn hƠng. Nó cho thy đc mi tng quan
gia chi phí vi thu nhp ca ngơn hƠng đó. T l nƠy cho nhƠ đu t mt cái
nhìn rõ hn v hiu qu hot đng ca t chc; t l cƠng nh thì ngơn hƠng đó
cƠng hot đng hiu qu. Trong đó, chi phí hot đng gm chi phí qun lý vƠ
chi phí c đnh nh lng, chi mua tƠi sn c đnh… không bao gm các khon
n xu, n khó đòi.
(1.5)
- Thu nhp t lưi biên (NIM) lƠ mt s y nhim ca các chc nng trung gian
cho kh nng to ra thu nhp trong ngơn hƠng
(1.6)
Trong đó:

- 10 -

Thu nhp lãi thun = Thu nhp cho vay và đu t chng khoán - Chi tr lãi tin

gi và n khác
TƠi sn có sinh li lƠ nhng tƠi sn mang li li nhun cho ngơn hƠng nh cho
vay khách hƠng, các khon đu t, cho vay liên ngơn hƠng, tin gi ti ngơn
hƠng nhƠ nc;
Theo nh đánh giá ca Standard & Poor, t l NIM di 3% đc xem lƠ thp trong
khi NIM ln hn 5% thì đc xem lƠ quá cao. T l NIM tng cho thy du hiu
ca qun tr tt tƠi sn N - Có, trong khi NIM có xu hng thp vƠ b thu hp thì
cho thy li nhun ngơn hƠng đang b co hp li.
1.2.2. Phngăphápăđoălngăhiuăquăkinhăt.ă
Phng pháp đo lng hiu qu kinh t đc tính vƠo s phát trin ca vic to ra
giá tr c phiu vƠ nhm mc đích đánh giá kt qu kinh t đc to ra bi tng tƠi
sn kinh t ca ngơn hƠng đó trong bt k nm tƠi chính nƠo (mt phn nm trong
bng cơn đi k toán). Phng pháp nƠy ch yu tp trung vƠo hiu qu lƠ mt yu
t chính ca hot đng nhng nói chung có mc đ yêu cu thông tin cao.
Hai ch s sau đơy trong phng pháp nƠy có th đc xác đnh trong s các bin
pháp đo lng hiu qu kinh t:
- Các ch s liên quan đn tng li nhun ca mt s đu t, da trên khái nim
chi phí c hi, ph bin nht lƠ giá tr kinh t gia tng (EVA).
EVA = Li nhun trên vn đu t ậ (chi phí bình quơn vn đu t * vn đu t) ậ
(chi phí bình quơn n * n ròng) (1.7)
(đc phát trin bi Stern vƠ Stewart vƠo nm 1991, EVA đư tính chi phí c hi cho
vic nm gi c phn ca các c đông trong ngơn hƠng, đo lng t l li nhun
kinh t đc to ra ca mt công ty cao hn chi phí vn đu t đ tng giá tr th
trng công ty).
- Các ch s liên quan đn ri ro lm phát nh hng đn hot đng ngơn hƠng.
Theo Kimbal (1998, Beyond Roe, 2010), đi vi mt ngơn hƠng hot đng hiu

- 11 -

qu thông qua các s liu điu chnh ri ro, các nhƠ qun lý phi cơn nhc mt

cách phc tp gia s tng trng, li nhun vƠ ri ro.
RAROC (risk-adjusted return on capital ậ Mô hình t l sinh li điu chnh theo
mc ri ro) cho phép các ngơn hƠng quyt đnh kh nng so sánh li nhun trên mt
s d án khác nhau vi các mc đ ri ro khác nhau. ơy lƠ mt công c đánh giá
hiu sut, ch đnh vn cho các đn v kinh doanh da trên giá tr kinh t d kin
ca các đn v đó.
(1.8)
Thu nhp t vn = chi phí vn * lưi sut phi ri ro
Tn tht d tính = tn tht có th c tính bình quơn trong thi gian đo lng
Lý thuyt RAROC có th đc trích xut t mt yu t ca mô hình CAPM nh lƠ
s sinh li d tha trên th trng cho mi đn v ri ro th trng (ri ro giá th
trng).
1.2.3. PhngăphápăđoălngăhiuăquăcnăcăvƠoăthătrng.ă
Các phng pháp đo lng hiu qu cn c vƠo th trng đc trng cho hot đng
giá tr vn th trng ca bt k công ty nƠo, so vi c tính k toán hoc giá tr
kinh t ca nó. Các s liu đc s dng ph bin nht bao gm:
- Tng s c phn sinh li (TSR-total share return): t l c tc vƠ mc gia tng
giá tr c phiu so vi giá th trng chng khoán;
- T s giá th trng trên thu nhp (P/E-price earning ratio): đơy cng lƠ ch tiêu
mƠ nhƠ đu t rt quan tơm vì nó th hin giá c phn đt hay r so vi thu
nhp, đc tính bng giá tr th trng mi c phn trên thu nhp mi c phn;
- Giá tr giá trên s sách (P/B-price to book value): trong đó liên quan đn giá tr
th trng ca vn c phn vi giá tr s sách ca nó;
- i tín dng mc đnh (CDS-credit default swap): lƠ chi phí bo him trái phiu
không có bo đm ca t chc cho mt khong thi gian nht đnh.

- 12 -

Thc t, hiu qu hot đng ca ngơn hƠng đc đánh giá bng nhiu phng pháp
đo lng khác nhau, c th lƠ ba phng pháp: truyn thng, hiu qu kinh t vƠ

hiu qu th trng. Tuy nhiên, kt qu đánh giá ca tng phng pháp li chu nh
hng ca nhng nhơn t khác nhau.
- Phng pháp đo lng truyn thng: các nhơn t nh hng đn hiu qu hot
đng ca ngơn hƠng đc xác đnh da trên báo cáo tƠi chính thng niên, bao
gm: tng tƠi sn, li nhun ròng, vn ch s hu, chi phí hot đng Trong
đó, các nhƠ kinh t chú trng xem xét các s liu ca bng cơn đi k toán,
bng báo cáo kt qu hot đng kinh doanh, t đó, tính toán nhng ch s tƠi
chính tiêu biu: ROA, ROE, CIR, NIM…;
- Phng pháp đo lng hiu qu kinh t: chú trng đn hiu qu s dng ngun
vn đu t cng nh mc chp nhn ri ro đn mc li nhun thu đc.
Phng thc nƠy đòi hi có s chính xác v thông tin ngun vn ch s hu ậ
kt qu hot đng kinh doanh cng nh nhn đnh tt giá tr các ri ro tác đng
đn hot đng ca các ngơn hƠng (yu t lm phát, tác đng ca chính tr, lòng
tin ca ngi dơn…);
- Phng pháp đo lng hiu qu cn c vƠo th trng: li da trên giá c c
phiu mi ngơn hƠng trên th trng chng khoán so sánh vi giá tr s sách ghi
nhn ti thi đim đánh giá.
C hai phng pháp đo lng hiu qu kinh t vƠ hiu qu th trng đòi hi các
thông tin tng đi khó thu thp theo phng thc thng kê hin ti, đ minh bch
v s hu, nh hng ca thông tin ni b trên sƠn chng khoán vƠ phng thc
công khai thông tin gia các ngơn hƠng trên th trng tƠi chính Vit Nam.
1.3. TácăđngăcaăvnăsăhuăncăngoƠiăvƠoăhiuăquăhotăđngăkinhădoanhă
caăngơnăhƠng.ă
1.3.1. Cácăktăquănghiênăcuătrcăđơy.ă

- 13 -

Sau vn đ ci cách tƠi chính, s thay đi trong cu trúc s hu to ra nhiu c hi
mi cho các nhƠ khoa hc tin hƠnh các nghiên cu có giá tr. K t đó mt s
lng ln các công trình nghiên cu đư tp trung tìm hiu v tác đng ca các

ngun vn s hu trong vƠ ngoƠi nc lên hiu qu hot đng kinh doanh ca ngơn
hƠng. Trong sut giai đon hu khng hong chơu Á t 1999-2004, Thierno vƠ cng
s (2005) đư s dng các d liu tích lu ca 80 ngơn hƠng thng mi t Hng
Kông, Indonesia, HƠn Quc, Malaysia, Philippines, vƠ Thái Lan đ điu tra tác
đng ca vic thay đi cu trúc s hu da trên mô hình DEA tác đng vƠo hiu
qu ngơn hƠng. H báo cáo rng các ngơn hƠng có thiu s quyn s hu t nhơn
ni đa vƠ vn s hu nc ngoƠi hot đng tt hn so vi các ngơn hƠng vƠ ngơn
hƠng nhƠ nc vi quyn s hu tp trung.
Alejandro vƠ cng s (2004) tìm thy mt điu thú v rng tác đng ca quyn s
hu lên hiu qu hot đng kinh doanh ca ngơn hƠng ph thuc ch yu vƠo tính
cht ca chính quc gia nƠy. H nhn thy mt mi tng quan đng bin gia
quyn s hu vƠ hiu sut ngơn hƠng ti các nc đang phát trin vƠ không có mi
quan h nƠo ti các nc phát trin hoc các nc công nghip hóa khi tin hƠnh
mt nghiên cu trong giai đon mu t 1995-2002 vi mt mu gm 50.000 ngơn
hƠng, trong đó 70 phn trm lƠ t các nc phát trin vƠ phn còn li lƠ t các nc
đang phát trin.
Trong bƠi nghiên cu “S thơm nhp nc ngoƠi tác đng nh th nƠo đn th
trng ngơn hƠng trong nc” ca Claessens, Demirguc-Kunt, & Huizinga (2001),
vi d liu mu khong 7900 quan sát các ngơn hƠng thng mi trên 80 quc gia
trong nhng nm 1988-1995, bao gm c các nc OECD, các nc đang phát trin
vƠ các nn kinh t trong quá trình chuyn đi, cho rng, các ngơn hƠng nc ngoƠi
có khuynh hng lƠm cho biên đ lưi sut, li nhun vƠ khon thanh toán thu cao
hn các ngơn hƠng ni đa  các nc đang phát trin, trong khi đó  các nc phát
trin thì ngc li. Trong dƠi hn s gia nhp ca các ngơn hƠng nc ngoƠi lƠm
tng tính cnh tranh ca th trng ngơn hƠng trong nc cùng vi tng các phúc li
cho khách hƠng ca ngơn hƠng, điu nƠy buc các ngơn hƠng trong nc phi hot

- 14 -

đng hiu qu hn. Bên cnh các tác đng tích cc, vic gia nhp đư lƠm gim li

nhun đng thi lƠm gim giá tr điu l ca các ngơn hƠng trong nc, thm chí có
th lƠm tn thng nghiêm trng lên các ngơn hƠng nƠy. iu nƠy có kh nng gơy
bt n cho h thng tƠi chính, đc bit lƠ nu các quy đnh v s thơm nhp nc
ngoƠi không đc cht ch.
Vi t l MicroFP vƠ MacroFP đc dùng đ đo lng s thơm nhp ca vn s
hu nc ngoƠi, nghiên cu ca Shen, Wu vƠ Lu (2009) đư s dng mô hình hi
quy bin gi bình phng ti thiu (LSDV) vi d liu mu bao gm 48 ngơn hƠng
Trung Quc, trong đó có 5 ngơn hƠng quc doanh, 10 ngơn hƠng thng mi c
phn, 18 ngơn hƠng thƠnh ph vƠ 15 ngơn hƠng nc ngoƠi trong khong thi gian
nghiên cu t nm 1997 đn nm 2007. Kt qu nghiên cu nƠy cho thy li nhun
ca các ngơn hƠng trong nc  Trung Quc ngƠy cƠng tng tng ng vi s gia
tng ca vn s hu nc ngoƠi trong các ngơn hƠng. Th nht, t l vn s hu
nc ngoƠi gia tng đư khin các ngơn hƠng tng cng hiu qu mt s khía cnh
nh đƠo to nhơn viên, thay đi môi trng công vic hoc vn hóa, gii thiu công
ngh tiên tin. Nhng hot đng nƠy tuy lƠm tng chi phí trong ngn hn nhng bù
li, khon chi phí nƠy có th đc bù đp bng nhng tác dng có li v li nhun
t ngun s hu nc ngoƠi trong dƠi hn. Th hai, dòng vn s hu nc ngoƠi
cng đư gii thiu các chuyên gia nc ngoƠi vƠ th tc mi cho các ngơn hƠng ni
đa. Tuy nhiên, s khác bit v ngôn ng vƠ vn hóa doanh nghip có th to ra mt
tr ngi cho các cán b qun lý đa phng hoc hp tác. NgoƠi ra, t l vn s hu
nc ngoƠi gia tng còn cho thy nh hng tích cc lên mc đ cnh tranh đc
lƠnh mnh vƠ hiu qu hn. Hn na, ngơn hƠng trung ng cng có nhng qun lý
nht đnh đ s cnh tranh không lƠm trit tiêu các ngơn hƠng nh ca đa phng.
Tin hƠnh nghiên cu lnh vc ngơn hƠng ti n , hai nhƠ khoa hc
Bhattacharya, S. vƠ Thakor, A. (1993) cho rng chính sách pháp lý đư h tr các
ngơn hƠng nc ngoƠi, vƠ ngc li, các ngơn hƠng trong nc gp phi s bt li
trong mt s khía cnh nh trách nhim xư hi, cho vay lnh vc u tiên…, phi đi
mt vi khon l t các khon vay ln vƠ nh. H cng đ cp ti vn đ liu các
