Tải bản đầy đủ (.pdf) (63 trang)

BÀI GIẢNG MÔI TRƯỜNG VÀ CON NGƯỜI

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.55 MB, 63 trang )

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC HUẾ
Khoa Môi trường















MÔI TRƯỜNG VÀ CON NGƯỜI


















Khoa Môi trường Bài giảng Môi trường và con người – 2011
1
Chương 1. MỞ ĐẦU



 :
+ 



  






.
+ 

 



, 

 
).
 
+  

+ M 

+    






:
 

 

.
Suy thoái môi tr   

 
 


 


 

 
 
 
 noosphere)


-  
- 
- -lâm-
- 
(
Khoa Môi trường Bài giảng Môi trường và con người – 2011
2
- 
- 
- 
- 

- 
- 

- , , 

- 
- 
- 

1.4.1. 





- 
-
+ 
Công ty Chi

i
nhim bnh Minamata và 1.343 cht.
+ 
Khí SO
2

              -  


- 









(WWF, IUCN, WMO, )
- 
- 








 , Brazil, 1992 (RIO92) 













- 


- 
+  
và WMO.
+ 

+ - công trình khoa h





Khoa Môi trường Bài giảng Môi trường và con người – 2011
3
1.4.2. 
- 



















 : 









 1960; 

 







 1962; 
1950;
- 













1980 1990:
+ 
"
+ 1988
+ ua 
-2000
+ 









(12/1993).
- 
 
+ -

+ phê duyt Chic Bo v ng qu

+ 

+   -  

+ 
- 



này 
 




         
            
(


 
 

 

 


 


Khoa Môi trường Bài giảng Môi trường và con người – 2011
4
Chương 2.
CÁC NGUYÊN LÝ SINH THÁI HỌC ỨNG DỤNG TRONG MÔI TRƯỜNG


2.1.1. Khái niệm về các yếu tố sinh thái

- 

 (ecological factors)

- 
+ - 
+ - 
-  
  
 

  
 
 h thái. C

- 
 
 

2.1.2. Ảnh hưởng của các yếu tố sinh thái vô sinh lên đời sống của sinh vật
2.1.2.1. 




- , 

, 








.
- 







 (-200
0
 +100
0
C), 


0 50
0
C, 






















.
- 







, 








:
   













(cá, bò sát)
   

 























(chim,  ).
2.1.2.2. 








- 



 , 










 ,  90%




(

).
- 

 :  , 













, 



, 

,  , 



 ,












.
- Liên quan , 








:
 



- .
 





- : , 


 





- 
 Sinh 






() - .
Khoa Môi trường Bài giảng Môi trường và con người – 2011
5
: 











. 

:
- 





 (g/m
3
hay g/kg) = 
















- 



 (%) = 



















)
2.1.2.3. 
- :
 



 
   



















, 

, ,
- 











 , 





  















: 









.
2.1.2.4. 
-  nh:O
2
= 21 %, N
2
= 78 %, CO
2
= 0,03% (
tích), , H
2
, CH

4
,   , 
.
- 







  







 
(CO
2
, CH
4
, CFC, ), 








 .
2.1.2.5. 
- 











 , 















. 
- 



















 , 




.
- 
















 , 



 
 .
2.1.3. Ảnh hưởng của các yếu tố sinh thái hữu sinh lên đời sống sinh vật


Bảng 2.1. 
TT
Kiê
̉
u quan hê
̣


Đc trưng
K hiệu
V dụ
1
2
1
2
1



(Neutralism)







cho nhau
0
0






2


(Amensalism)
 1 






2, 1 






0
-







3

(Competition)










nhau
-
-






4
- 


(Predation)









-

+



Dê, nai



, 
5

(Parasitism)






 ,  ,  ; 






, , 
-
+
,







6



(Commensalism)
 , 











+
0
Cua, 

Giun

7






(Protocooperation)
 , 





+
+

Trâu
8



(Mutualism)
, 






 nhau
+
+

San hô

Khoa Môi trường Bài giảng Môi trường và con người – 2011
6

2.2.1. Khái niệm


2.2.2. Các đc trưng chnh của quần thể
2.2.2.
 

-  

N
t
= N
0
+ (B - D) + (I - E) (2.1)
N
t

N
0

0


0


 
0


0


0

 
: 



10 con/m
2
, 






0,5 mg/m
3

- 


- 

 - khi 

, 
 - khi 

, g cao
 - khi 

 , 


- 

- 










  
Hình 2.1. 
Trước sinh sản
Đang sinh sản
Sau
sinh sản

Sau sinh sản
Đang sinh sản
Trước sinh sản
Sau sinh sản
Đang sinh sản
Trước sinh sản
Khoa Môi trường Bài giảng Môi trường và con người – 2011
7
- 



- 
 

- 

 là











Hình 2.2. 


- 
 

 











Hình 2.3. 

- 
 



N
N
t
t

K
N

N
t

t

Khoa Môi trường Bài giảng Môi trường và con người – 2011
8

- 

o -
o 
 
2.3.1. Khái niệm


2.3.2. Các đc trưng của quần xã


- 

an:



- 
 -  

 - 


- nh thành nên và

 



(food chain): . Trong








3 :
+ 



- .
+ 



- , 






1, 

2,
+ 



- , 








(

: 



, 





: sinh 




).
: 

   

  






.
 



(food web): 












.
- 


tháp di. 

-  


2.4.1. Khái niệm
- 
                  

Khoa Môi trường Bài giảng Môi trường và con người – 2011
9
- : 





, 



, 




,
- 
 
 
 
 
- 
2.4.2. Đc trưng cơ bản của hệ sinh thái

- 
này sang sinh 
--hoá).
- 
 


2


2
.














Hình 2.4. 

- 


- 

6 CO
2
+ 6 H
2
O C
6
H
12
O
6
+ 6 O
2


-   


0,1) (Hình 2.5).

- 



Glucid
(thực vật xanh)
Động vật ăn cỏ
Động vật ăn thịt bậc 1

Động vật ăn thịt bậc cao



Xác
chết
động
thực
vật

CO
2

Kh quyển


Khoa Môi trường Bài giảng Môi trường và con người – 2011
10
 





Hình 2.5. 


- 
 lâu dài  .
             

- 
 (hay nguyên sinh)  
 - 
  

- 





 


 
-  . Cân


-  












:
+ 









(

, 



)
+ 










-

-.
- 

 























. 



 , 







 , 






, 

, suy thoái, 








.
- : , 































 - 
,
, 



.
- 





Mt
Trời



ng
Mt Tri
(100.000 E.U)
Thc vt ch dùng 1%
 quang hp
(1.000 E.U)

ng vc tiêu th
10% thc vt c
(100 E.U)
ng vtht tiêu th 10%
ng v c
(10 E.U)
1%
10%
10%
90% dng
nhit
90% dng
nhit
Khoa Môi trường Bài giảng Môi trường và con người – 2011
11

           
:
– 

– 

– 

CO
2
     

– 



– 
 




















Khoa Môi trường Bài giảng Môi trường và con người – 2011
12
Chương 3. DÂN SỐ VÀ MÔI TRƯỜNG

3.1. 
3.1.1. Tỷ lệ tăng dân số
:  ().

 
 - d).

c  
chung GFR, t
3.1.2. Thành phần tuổi và tháp tuổi
 



















, 









(

).
 

:
  15 - 










 15 ~ 64 - 











  65 - 





, i.
 ; , .
3.1.3. Sự phân bố và sự di chuyển dân cư
 

 : /





(

1 km
2
).
 2 






:
(1). 













, 

:
+ 







(

, 


)
+ 


















(2). -, 

:
+ 






( 

)
+ 











()

3.2.1. Lịch sử dân số thế giới


Bảng 3.1. 







200-


1650 sau CN


1850 sau CN


1930 sau CN


1975 sau CN




1600
45
200
80
Khoa Môi trường Bài giảng Môi trường và con người – 2011
13

-


-

0,0004%.
- 1650)
- 









 - 1850)


 


 



 


 



3.2.2. Tình hình dân số thế giới hiện nay
 
+ 
-2010)
+ 
--2010)

+ 
 



www.prb.org).


Khoa Môi trường Bài giảng Môi trường và con người – 2011
14

3.2.1. Dân sô
́
va
̀
tỷ lệ tăng dân số
-  1 



, 

 - 5 

, 



 - 8 


,
-   
- 
+ 

1945, (5~6% và 4~5%)
+ 



1945-1974:  , 

(




: 2,8~3,4%, : ~3,0%)
+ 

1979 - nay:  , : 



 1979-1989 
2,1%/, 



1989 -1999 -2009 là 1,(:


3.2.2. Câ
́
u tru
́
c dân sô
́

- 











, 1999
và 2004 (

- 

 

3.1. 1999 và 2005 (

3.2.3. Phân bô

́
dân cư
- 

  , 












Kết quả sơ bộ tổng điều tra dân số năm 2009



1999-

Khoa Môi trường Bài giảng Môi trường và con người – 2011
15
-



11.064.449

12,9

19.577.944
22,8

18.835.485
22,0
4. Tây Nguyên
5.107.437
6,0

14.025.387
16,3

17.178.871
20,0

85.789.573
100

- 












 (1999 231 

/km
2
, 5,7








 
2


2
.
- 





 ,  : 116



/km
2
,  : 930 

/km
2
, 
Trung: 196 

/km
2
, Tây Nguyên: 93 

/km
2
, : 594 

/km
2

  : 423 

/km
2
    Tuy nhiên,
-

3.2.4. Chiến lược dân số quốc gia
- 


ân


- - 
01 - -


 


cao 

- - 
- 
- 
+ 

+ 


+ 

- 2010 




Khoa Môi trường Bài giảng Môi trường và con người – 2011
16
3.3. MỐI QUAN HỆ DÂN SỐ-TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG



3.3.1. Tác động môi trường của sự gia tăng dân số
- 
Ehrlich & Holdren (1971):
I = P  C × E


P (

E (Effects) = 


-90% tài nguyên thiên nhiên nên
-
-

  x 1,51 x 
-  

 
 khai thác quá

 

 

 



3.3.2. Quan hệ giữa dân số và tài nguyên
- 
2


 

- 



 1%.
- 


- 

Khoa Môi trường Bài giảng Môi trường và con người – 2011
17


3


3

- Dân  

2
.


2
 và 
2




2


2

2


Khoa Môi trường Bài giảng Môi trường và con người – 2011
18
Chương 4.
CÁC HOẠT ĐỘNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ-XÃ HỘI VÀ MÔI TRƯỜNG




4.1.1. Các nền sản xuất nông nghiệp


- 
- :
+ 






, 
+ 







, 







, .
+ .

- 

- 




+ 









 ; 

 ,





















 ; 
.
+ 







 : 15 ha




1 

(

1 







+ 







 : 













 ,
, 

, 
















+ 









 , 
: ,  t cao; 





; 



; 
+ 











.

- N

xanh-
d
Cách mạng xanh





 
 

Khoa Môi trường Bài giảng Môi trường và con người – 2011

19






-  
+ 
+ 
+  : 

,  ; 








, 






+ 


+ 
 



 



 , 

 



(, 

) 















 
+ 
mong manh.

- 
-                


  

 


-  
    

- inh thái


               
             - 

- 
ch-lâm-
hay nông-
ng
 




Khoa Môi trường Bài giảng Môi trường và con người – 2011
20
4.1.2. Tình hình sản xuất lương thực trên thế giới và ở Việt Nam

- 


- 
.
-  





- 
o 
                

 

o 

- 


- 
-  


- 
 



0
10
20
30
40
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
triệu tấn
0
150
300
450
600
kg
 
Hình 4.1. 


Khoa Môi trường Bài giảng Môi trường và con người – 2011
21

4.2.1. Nhu cầu về du lịch, giải tr của con người
- 
 



-  
 


- 
+  
+  

+  .
+  

- 
- 



4.2.2. Các tác động của du lịch đến môi trường

-  

-   
                

-   

-  

-   




-  




-   


- c: 


Khoa Môi trường Bài giảng Môi trường và con người – 2011
22
-  


-  


-  


4.2.3. Du lịch bền vững




các quá trình sinh t

• :
− , 















.
− .
−  



.
− 










.
− 





.
• 
− 
phát 

− 

− 





 



4.3. 
4.3.1. Nguồn gốc của công nghiệp hóa và đô thị hóa





- - 300 ha v- 




Khoa Môi trường Bài giảng Môi trường và con người – 2011
23
 
hôn.


4.3.2. Tiến trình đô thị hoá, công nghiệp hóa trên thế giới
 
- 

Dù  


 








1950 2050 



4.2.
4.2. 









(



)


(



)
(%)
1950
2503

735
29,4
1975
4078
1561
38,3
1985
4642
2013
41,6
2000
6129
2952
48,2
2050
7998
5107
63,9
(: )



 . N

 
4.3.3. Sự hình thành các siêu đô thị
C
.






 


4.3.4. Các vấn đề môi trường và xã hội liên quan đến đô thị hoá
4.3.4.1. 
D
 và  
C
(1). 







 , , 

 ,  công


, 






,
(2). 





, 









, 






, 

,
Khoa Môi trường Bài giảng Môi trường và con người – 2011
24
(3).  , 


, 

 , 




, 





.
(4). 







: 








, 









o


, 



,
4.3.4.2. 
- 
 khu 
 Ki-

- 
 .
 nông thôn.


 

Panama (1983), 25% d

-  
-  
 Nghèo -

4.3.5. Đô thị sinh thái – Khu công nghiệp sinh thái
CNH-- - 
minh - dân 


  

 
 
 
 
 

 h thái:
  15m
2
; c

 
 (150  200 lít//ngày) 
  

         
 giao thông; c


 ; s


×