Hoàn thiện quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội huyện quang bình, tỉnh hà giang
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.1 MB, 150 trang )
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
--------o0o---------
CHU THỊ NGỌC DIỆP
HOÀN THIỆN QUY HOẠCH TỔNG THỂ PHÁT TRIỂN
KINH TẾ XÃ HỘI HUYỆN QUANG BÌNH, TỈNH HÀ GIANG
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH
HÀ NỘI - 2015
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
--------o0o---------
CHU THỊ NGỌC DIỆP
HOÀN THIỆN QUY HOẠCH TỔNG THỂ PHÁT TRIỂN
KINH TẾ XÃ HỘI HUYỆN QUANG BÌNH, TỈNH HÀ GIANG
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ
MÃ SỐ: 60 34 04 10
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN THỊ BÍCH NHƢ
HÀ NỘI – 2015
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành bản luận văn này ngoài sự cố gắng, nỗ lực của bản thân, học
viên đã ln nhận đƣợc sự quan tâm, giúp đỡ tận tình của nhiều đơn vị và cá nhân.
Xin trân trọng cảm ơn q Thầy, Cơ khoa sau đại học trƣờng Đại học Kinh
tế - Đại học Quốc gia Hà Nội đã giảng dạy và tạo mọi điều kiện thận lợi nhất để học
viên hồn thành chƣơng trình Cao học chun ngành Quản lý kinh tế khóa học 2012
-2014.
Đặc biệt, trân thành cảm ơn Tiến sĩ Nguyễn Thị Bích Nhƣ đã tận tình
hƣớng dẫn và đồng hành cùng tơi trong suốt q trình thực hiện luận văn này.
Cảm ơn những đồng nghiệp của tơi tại huyện Quang Bình tỉnh Hà Giang,
các chun gia một số sở, ban ngành của Tỉnh Hà Giang đã hỗ trợ, tƣ vấn, đóng góp
nhiều ý kiến quý báu và giúp đỡ tôi thu thập thông tin để Luận văn của tơi hồn
thiện về mặt nội dung và hình thức, đạt kết quả nhƣ mong muốn.
Cuối cùng, tơi cũng xin gửi lời cảm ơn tới gia đình, những ngƣời thân đã
luôn ở bên cạnh tôi trong suốt thời gian viết nghiên cứu này. Họ cũng đã nhắc nhở
tôi về tầm quan trọng của nghiên cứu này đối với sự nghiệp cũng nhƣ sự phát triển
kiến thức nền tảng của tôi.
LỜI CAM KẾT
Tôi tên là: Chu Thị Ngọc Diệp
Sinh ngày 14 tháng 03 năm 1980 - tại Hà Giang.
Quê quán: xã Quản Bạ, huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang.
Hiện công tác tại: Hội nông dân tỉnh Hà Giang.
Là học viên khóa QH-2012-E
Cam đoan Luận văn: “Hồn thiện quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã
hội huyện Quang Bình, tỉnh Hà Giang”.
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế - Mã số: 60.34.04.10
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: Tiến sỹ Nguyễn Thị Bích Nhƣ.
Luận văn đƣợc thực hiện tại Trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia
Hà Nội.
Tôi xin cam đoan bản Luận văn này là cơng trình nghiên cứu độc lập, do
chính tơi hồn thành. Các tài liệu tham khảo, các nguồn trích dẫn đƣợc sử dụng
trong Luận văn này đều đƣợc chú thích nguồn gốc rõ ràng, minh bạch.
Tơi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan trên.
TĨM TẮT
1. Tên luận văn: Hồn thiện quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội huyện
Quang Bình, tỉnh Hà Giang.
2. Tác giả: Chu Thị Ngọc Diệp
3. Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
4. Bảo vệ năm: 2015
5. Giáo viên hƣớng dẫn: Tiến sĩ Nguyễn Thị Bích Nhƣ
6. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tƣợng nghiên cứu: Luận văn tập trung vào nghiên cứu quy hoạch tổng thể
phát triển kinh tế huyện Quang Bình
- Phạm vi nghiên cứu: Khơng gian: huyện Quang Bình; Thời gian: Từ năm 2005
đến 2015.
7. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu:
- Hệ thống hóa góp phần làm rõ những vấn đề quy hoạch tổng thể phát triển kinh
tế xã hội huyện Quang Bình trong q trình phát triển.
- Phân tích thực trạng quy hoạch tổng thể huyện Quang Bình trong giai đoạn hiện
nay.
- Xác định những thành tựu, những hạn chế và nguyên nhân hạn chế của quy
hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội tại huyện Quang Bình. Trên cơ sở đó đề xuất
giải pháp đối với quy hoạch tổng thể huyện Quang Bình trong quá trình hội nhập kinh
tế quốc tế của Việt Nam trong thời gian tới.
8. Những đóng góp mới của luận văn:
Trên cơ sở những vấn đề lý luận cơ bản và đánh giá thực trạng quy hoạch tổng thể
phát triển kinh tế xã hội huyện Quang Bình, luận văn đã đề xuất các nhóm giải pháp
đồng bộ góp phần hồn thiện quy hoạch tổng thể nhƣ: Hoàn thiện quy hoạch tổng thể
phát triển kinh tế xã hội huyện; hoàn thiện bộ máy thực hiện quy hoạch, chính sách thực
hiện quy hoạch, cơng tác kiểm tra, giám sát và thực hiện quy hoạch tổng thể phát triển
kinh tế xã hội huyện...
Bên cạnh đó cũng đƣa ra các kiến nghị với Đảng và nhà nƣớc, kiến nghị với tỉnh
Hà Giang về một số vấn đề có liên quan đến quy hoạch tổng thể phát triển xã hội huyện
Quang Bình.
MỤC LỤC
DANH MỤC BẢNG BIỂU ........................................................................................ii
MỞ ĐẦU ..................................................................................................................... 1
Chƣơng 1 ..................................................................................................................... 5
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUY
HOẠCH TỔNG THỂ PHÁT TRIỂN KINH TẾ XÃ HỘI HUYỆN .......................... 5
1.1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ...................................................... 5
1.2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUY HOẠCH TỔNG THỂ PHÁT TRIỂN KINH TẾ
XÃ HỘI CẤP HUYỆN ............................................................................................... 9
1.2.1. Quy hoạch ......................................................................................................... 9
1.2.2. Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội .................................................. 11
Chƣơng 2 ................................................................................................................... 28
PHƢƠNG PHÁP VÀ THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU ................................................... 28
2.1. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...................................................................... 28
2.2. THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU: ............................................................................... 29
Chƣơng 3 ................................................................................................................... 33
THỰC TRẠNG QUY HOẠCH TỔNG THỂ PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI
HUYỆN QUANG BÌNH, TỈNH HÀ GIANG .......................................................... 33
3.1. VỊ TRÍ ĐỊA LÝ, ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ CÁC TIỀM NĂNG HUYỆN
QUANG BÌNH .......................................................................................................... 33
3.1.1. Vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên và các tiềm năng, thế mạnh huyện Quang
Bình ........................................................................................................................... 33
3.1.2. Đánh giá chung sự tác động của các điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội đến
quy hoạch phát triển kinh tế xã hội của huyện. ......................................................... 41
3.2. THỰC TRẠNG QUY HOẠCH TỔNG THỂ PHÁT TRIỂN KINH TẾ HUYỆN
QUANG BÌNH, TỈNH HÀ GIANG ĐẾN NĂM 2020 ............................................. 43
3.2.1. Xây dựng quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội huyện ....................... 43
3.2.2. Tổ chức cơ cấu bộ máy thực hiện quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội
huyện ......................................................................................................................... 73
3.2.3. Xây dựng các chính sách thực hiện quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã
hội huyện ................................................................................................................... 75
3.2.4. Kiểm tra, giám sát công tác quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội
huyện ......................................................................................................................... 91
3.3. ĐÁNH GIÁ QUY HOẠCH TỔNG THỂ PHÁT TRIỂN KINH TẾ XÃ HỘI
HUYỆN QUANG BÌNH........................................................................................... 93
3.3.1. Đánh giá theo các tiêu chí phát triển kinh tế xã hội huyện Quang Bình đến
năm 2013 ................................................................................................................... 93
3.3.2. Đánh giá theo nội dung của quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội
huyện Quang Bình ................................................................................................... 102
Chƣơng 4 ................................................................................................................. 105
GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUY HOẠCH TỔNG THỂ PHÁT TRIỂN KINH TẾ
HUYỆN QUANG BÌNH ĐẾN NĂM 2020 ............................................................ 106
4.1 QUAN ĐIỂM HOÀN THIỆN QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ XÃ HỘI
CỦA HUYỆN QUANG BÌNH ĐẾN NĂM 2020 .................................................. 106
4.2 GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUY HOẠCH TỔNG THỂ PHÁT TRIỂN KINH
TẾ XÃ HỘI HUYỆN QUANG BÌNH ĐẾN NĂM 2020 ....................................... 107
4.2.1. Hoàn thiện quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội huyện ................... 107
4.2.2. Hoàn thiện bộ máy thực hiện quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội
huyện ....................................................................................................................... 115
4.2.3. Hồn thiện chính sách thực hiện quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội
huyện ....................................................................................................................... 118
TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................... 138
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Stt
Chữ viết tắt
Viết đầy đủ
1
UBND
Ủy ban nhân dân
2
HĐND
Hội đồng nhân dân
3
HTX
Hợp tác xã
4
WTO
Tổ chức thƣơng mại thế giới
5
ASEAN
6
AFTA
7
GDP
Tổng sản phẩm quốc nội
8
FDI
Vốn đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài
9
ODA
Nguồn vốn ƣu đãi từ nƣớc ngoài
10
USD
Đồng đo la Mỹ
11
CNH, HĐH
12
TTCN
Tiểu thủ công nghiệp
13
THCS
Trung học cơ sở
14
PTTH
Phổ thông trung học
15
KHKT
Khoa học kỹ thuật
16
KT-XH
Kinh tế xã hội
17
CSXH
Chính sách xã hội
18
NN&PTNT
Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á
Khu vực mậu dịch tự do ASEAN
Cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa
Nơng nghiệp và phát triển nông thôn
i
DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 3.1: Các chỉ tiêu chuyển dịch cơ cấu kinh tế huyện Quang Bình (2010 - 2020)
..........................................................................................................................45
Bảng 3.2: Các chỉ tiêu cơ bản của phƣơng án phát triển kinh tế xã hội huyện Quang
Bình (2011 - 2020) ...........................................................................................48
Bảng 3.3. Dự báo tổng giá trị gia tăng, tốc độ tăng trƣởng và cơ cấu nội ngành
nông, lâm, ngƣ nghiệp đến năm 2020 ..............................................................54
Bảng 3.4. Bố trí sử dụng đất đai huyện Quang Bình đến năm 2020 ........................71
Bảng 3.5. Biểu tổng hợp độ tuổi, trình độ chun mơn và mức độ hồn thành nhiệm
vụ của cán bộ, cơng chức làm công tác quy hoạch tổng thể phát triển kinh tếxã hội huyện Quang Bình giai đoạn 2010 - 2013 .............................................73
Bảng 3.6. Kết quả Cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và giao đất tại huyện
Quang Bình giai đoạn 2011 - 2013...................................................................77
Bảng 3.7. Hoạt động huy động vốn của Ngân hàng CSXH huyện Quang Bình giai
đoạn 2009 - 2013 ..............................................................................................82
Bảng 3.8. Hoạt động huy động vốn của Ngân hàng Nơng nghiệp và PTNT huyện
Quang Bình giai đoạn 2009 - 2013...................................................................82
Bảng 3.9. Cơ cấu dƣ nợ cho vay của Ngân hàng Chính sách xã hội huyện Quang
Bình giai đoạn 2009 - 2013 ..............................................................................85
Bảng 3.10: Cơ cấu dƣ nợ cho vay của Ngân hàng Nơng nghiệp và PTNT huyện
Quang Bình giai đoạn 2009 - 2013...................................................................86
Bảng 3.11. Đánh giá về kế hoạch thực hiện quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã
hội của huyện Quang Bình giai đoạn 2010 - 2013 ...........................................91
Bảng 3.12. Đánh giá tiến độ thực hiện các mục tiêu của quy hoạch tổng thể ..........93
phát triển kinh tế xã hội huyện Quang Bình tính đến hết 31/12/2013 ......................93
Bảng 4.1. Tổng hợp nhu cầu đầu tƣ phát triển huyện Quang Bình giai đoạn 2011 2020 ................................................................................................................124
ii
DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ
Sơ đồ 2.1: Quy trình nghiên cứu đƣợc thể hiện nhƣ sau: .........................................29
Sơ đồ 2.2: Khung lý thuyết nghiên cứu quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội
cấp huyện...................................................................................................................31
iii
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài:
Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội vùng, lãnh thổ là luận chứng
phát triển kinh tế xã hội và tổ chức không gian các hoạt động kinh tế - xã hội hợp lý
trên lãnh thổ nhất định trong một thời gian xác định.
Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội là căn cứ để thể hiện sự nhất
quán trong phát triển của mỗi địa phƣơng và là cơ sở phát huy sức mạnh tổng hợp,
sự phối hợp hoạt động giữa các ngành, các lĩnh vực của địa phƣơng trong quá trình
phát triển. Vì vậy, Quy hoạch tổng thể cũng là một trong những căn cứ để xây dựng
kế hoạch phát triển kinh tế xã hội 5 năm và kế hoạch hàng năm của địa phƣơng.
Quy hoạch tốt giúp các thành viên trong cộng đồng tham gia vào việc định
hƣớng phát triển của địa phƣơng đó và giúp họ tìm thấy một sự cân bằng giữa sự
phát triển với việc cung cấp các dịch vụ cơ bản, bảo vệ môi trƣờng và những biến
đổi trong khoa học và công nghệ, từ đó các thành viên trong cộng đồng sẽ có nhiều
lựa chọn tốt về cải thiện mơi trƣờng sống.
Xác định đƣợc tầm quan trọng của việc quy hoạch tổng thể phát triển kinh
tế xã hội, năm 2010, UBND tỉnh Hà Giang đã rất quan tâm đến công tác xây dựng
quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội các huyện, thành phố trên địa bàn tỉnh
trong đó có huyện Quang Bình. UBND tỉnh đã có Quyết định số 3232/QĐ-UB ngày
19/10/2010 về phê duyệt quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội huyện Quang
Bình đến năm 2020.
Huyện Quang Bình là huyện miền núi nằm ở phía Tây Nam của tỉnh Hà
Giang đƣợc chia tách từ 12 xã của huyện Bắc Quang, 1 xã của huyện Xín Mần, 2 xã
của huyện Hồng Su Phì theo Nghị định 146 ngày 01/12/2003 của Thủ tƣớng Chính
phủ. Trong những năm qua công tác quy hoạch của huyện luôn đƣợc quan tâm. Sau
khi huyện Quang Bình đƣợc UBND tỉnh phê duyệt quy hoạch tổng thể phát triển
kinh tế xã hội huyện Quang Bình đến năm 2020, huyện đã nhanh chóng triển khai
và đƣa vào thực hiện ngay từ đầu năm 2011. Qua quá trình thực hiện quy hoạch cho
thấy các quan điểm, mục tiêu cơ bản và định hƣớng phát triển các ngành, lĩnh vực,
lãnh thổ đề ra trong quy hoạch là phù hợp, các dự án trọng điểm đang đƣợc đƣa vào
1
thực hiện trong các kế hoạch 5 năm và hàng năm; kinh tế - xã hội của huyện đã có
những chuyển biến đáng kể, tốc độ tăng trƣởng kinh tế đạt mức cao, thu nhập bình
quân đầu ngƣời tăng từ 10 triệu triệu đồng/ngƣời (năm 2010) lên 16,2 triệu
đồng/ngƣời năm 2013; cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hƣớng tích cực; những lợi
thế về đất đai, rừng, nguồn nƣớc và lao động đã tạo cho huyện Quang Bình bƣớc đi
vững chắc trong sự nghiệp phát triển kinh tế, văn hóa - xã hội có bƣớc phát triển,
chính trị ổn định, quốc phòng - an ninh đƣợc giữ vững, xây dựng Đảng và chính
quyền vững mạnh, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân đƣợc nâng lên,
huyện Quang Bình đƣợc tỉnh Hà Giang xác định là huyện động lực của tỉnh Hà
Giang. Để có đƣợc những kết quả tích cực đó là có sự đóng góp của cơng tác quy
hoạch trong những năm qua.
Tuy nhiên, trong những năm qua bối cảnh phát triển kinh tế xã hội của cả
tỉnh nói chung, huyện Quang Bình nói riêng đã có những thay đổi do có nhiều yếu
tố mới tác động mạnh đến quá trình phát triển kinh tế - xã hội mà khi xây dựng quy
hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội huyện Quang Bình đến năm 2020 chƣa đề
cập đến nhƣ tình hình diễn biến của suy thối kinh tế thế giới, tồn cầu hố và cạnh
tranh sâu sắc, tiến bộ khoa học và sử dụng công nghệ mới vào sản xuất - kinh doanh
sẽ là hƣớng chính cho phát triển kinh tế trong giai đoạn mới; Chính phủ ban hành
Nghị quyết 11/NQ-CP ngày 24/2/2011 về “giải pháp kiềm chế lạm phát, ổn định
kinh tế vĩ mô, đảm bảo an sinh xã hội” đã có ảnh hƣởng tới sự đầu tƣ các nguồn lực
đối với các địa phƣơng đặc biệt là đối với những huyện mới đƣợc thành lập vì vậy
huyện Quang Bình đã gặp khơng ít khó khăn, thách thức trong việc đầu tƣ các
nguồn lực cho phát triển kinh tế xã hội; tình hình diễn biến thời tiết khí hậu thời tiết
thất thƣờng chƣa lƣờng trƣớc đƣợc nhƣ rét đậm rét hại kéo dài, nắng nóng, hạn hán,
mƣa bão, gió lốc, lũ quyét thƣờng sảy ra làm ảnh hƣởng đến quá trình phát triển
kinh tế của huyện. Những yếu tố trên đã tác động vào quá trình thực hiện quy hoạch
đã dẫn đến một số chỉ tiêu đạt chậm và không đạt nhƣ. Để đẩy mạnh phát triển kinh
tế, nâng cao đời sống vật chất, văn hóa tinh thần của nhân dân và dự báo những xu
thế phát triển mới trong thời gian tới thì việc tìm kiếm những biện pháp hồn thiện
Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội huyện Quang Bình là rất cần thiết và có
ý nghĩa. Trong khi đó, từ khi thành lập huyện Quang Bình đến nay chƣa có một đề
2
tài nghiên cứu nào nghiên cứu bổ sung, hoàn thiện Quy hoạch tổng thể phát triển
kinh tế xã hội huyện Quang Bình. Vì vậy học viên đã mạnh dạn lựa chọn đề tài
“Hoàn thiện Quy hoạch phát triển kinh tế xã hội huyện Quang Bình, tỉnh Hà
Giang" làm đối tƣợng nghiên cứu luận văn thạc sĩ quản lý kinh tế.
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là tìm kiếm giải pháp hồn thiện Quy hoạch
tổng thể phát triển kinh tế xã hội huyện Quang Bình, tỉnh Hà Giang.
3. Câu hỏi nghiên cứu
Câu hỏi đặt ra trong quá trình xây dựng đề tài là, để hoàn hiện Quy hoạch
tổng thể phát triển kinh tế xã hội huyện Quang Bình, tỉnh Hà Giang cần phải có giải
pháp nhƣ thế nào cho phù hợp với điều kiện thực tế hiện nay?
4. Nội dung nghiên cứu
Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội
huyện
Phân tích, đánh giá thực trạng quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội
huyện, từ đó chỉ ra những ƣu điểm, nhƣợc điểm, nguyên nhân cụ thể trong quy
hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội huyện.
Đề xuất một số giải pháp để hoàn thiện quy hoạch phát triển kinh tế xã hội
huyện Quang Bình, tỉnh Hà Giang.
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
Phƣơng pháp thu thập, tổng hợp và phân tích số liệu;
Phƣơng pháp dự báo;
Phƣơng pháp thống kê;
Phƣơng pháp chuyên gia qua tƣ vấn và qua các hội nghị.
6. Phạm vi và đối tƣợng nghiên cứu.
6.1. Phạm vi nghiên cứu:
Phạm vi không gian: Trên địa bàn huyện Quang Bình, tỉnh Hà Giang
Mốc thời gian nghiên cứu: Đánh giá thực trạng quy hoạch tổng thể phát
triển kinh tế xã hội huyện Quang Bình từ ngày lập quy hoạch đến nay (2010 2013); đề xuất giải pháp hoàn thiện quy hoạch phát triển kinh tế xã hội huyện đến
năm 2020.
3
- Nghiên cứu Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội trên địa bàn
huyện Quang Bình tỉnh Hà Giang theo những 4 nội dung cơ bản của công tác quy
hoạch bao gồm: Xây dựng quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội huyện; tổ
chức cơ cấu bộ máy thực hiện quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội huyện;
xây dựng các chính sách thực hiện quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội
huyện; kiểm tra, giám sát công tác quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội
huyện.
6.2. Đối tƣợng nghiên cứu:
Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội huyện Quang Bình.
7. Cấu trúc luận văn
Luận văn ngồi phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, các
bảng biểu số liệu, sơ đồ, hình vẽ Luận văn đƣợc chia làm 4 chƣơng; trong đó:
Chƣơng 1: Tổng quan các cơng trình nghiên cứu có liên quan và cơ sở lý
luận về quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội huyện.
Chƣơng 2: Phƣơng pháp và địa bàn nghiên cứu.
Chƣơng 3: Thực trạng quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội huyện
Quang Bình.
Chƣơng 4: Giải pháp hoàn thiện quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã
hội huyện Quang Bình đến năm 2020.
4
Chƣơng 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUY
HOẠCH TỔNG THỂ PHÁT TRIỂN KINH TẾ XÃ HỘI HUYỆN
1.1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
Đã có một số nghiên cứu về mục đích, vai trị của Quy hoạch trong phát
triển kinh tế xã hội nhƣ: Giáo trình Quy hoạch tổng thể do các tác giả Nguyễn Hữu
Ngữ và Lê Minh Khôi, là các giảng viên của Khoa Tài nguyên Đất và Môi trƣờng
Nông nghiệp của Trƣờng Đại học Nông lâm Huế biên soạn nghiên cứu về Quy
hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội.
Bản nghiên cứu hoạch định phát triển kinh tế - xã hội, lý luận và thực tiễn ở
Việt Nam của tác giả PGS. TS. Ngơ Thắng Lợi do Nhà xuất bản chính trị quốc gia Sự thật phát hành tại Hà Nội 2011
Các nghiên cứu trên đều nghiên cứu về quy hoạch ở dƣới các góc độ khác
nhau. Song chủ yếu nghiên cứu về Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội nói
chung, vai trị của Quy hoạch đối với phát triển xã hội nói riêng và các giải pháp tổ
chức thực hiện.
Luận văn thạc sĩ: "Một số ý kiến hoàn thiện quy hoạch tổng thể phát triển
kinh tế xã hội huyện Hoành Bồ thời kỳ 2001 - 2010". Tác giả đã thiết kế luận văn
thành 3 chƣơng bao gồm: Chƣơng 1, Cơ sở lý luận xây dựng, hoàn thiện quy hoạch
vùng lãnh thổ cấp huyện; Chƣơng 2, quy hoạch và tình hình thực hiện quy hoạch
tổng thể phát triển kinh tế xã hội huyện Hoành Bồ tỉnh Quảng Ninh 2001 - 2010;
Chƣơng 3, một số ý kiến hoàn thiện quy hoạch tổng thể kinh tế xã hội huyện Hoành
Bồ thời kỳ 2001 - 2010, bao gồm những nội dung hoàn thiện quy hoạch tổng thể
kinh tế - xã hội huyện Hoành Bồ thời kỳ 2001 - 2010 và những giải pháp chủ yếu
thực hiện quy hoạch. Luận văn đã làm rõ đƣợc cơ sở lý luận cơ bản về xây dựng
quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội cấp huyện và sử dụng dữ liệu thực tế để
đánh giá sự phát triển các ngành, lĩnh vực ở huyện, làm cơ sở điều chỉnh quy hoạch
tổng thể phát triển kinh tế huyện, đồng thời đƣa ra hệ thống giải pháp để thực hiện
những điều chỉnh đó.
Luận văn thạc sĩ "Hoàn thiện quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội quận
5
Long Biên, thành phố Hà Nội đến năm 2015". Luận văn đƣợc thiết kế thành 3
chƣơng, bao gồm Chƣơng 1, cơ sở lý luận và thực tiễn để hoàn thiện quy hoạch
phát triển kinh tế xã hội quận Long Biên; Chƣơng 2, thực trạng quy hoạch phát triển
kinh tế - xã hội quận Long Biên từ năm 2003 đến nay; Chƣơng 3, định hƣớng và
giải pháp hoàn thiện quy hoạch phát triển kinh tế xã hội quận Long Biên đến 2015
Luận văn thạc sĩ: "Hoàn thiện quy hoạch phát triển kinh tế huyện Hồng Su
Phì tỉnh Hà Giang đến năm 2020". Tác giả đã thiết kế luận văn thành 4 chƣơng bao
gồm: Chƣơng 1, Tổng quan các cơng trình nghiên cứu có liên quan và cơ sở lý luận
về quy hoạch phát triển kinh tế cấp huyện; chƣơng 2, phƣơng pháp và địa bàn
nghiên cứu; chƣơng 3, Thực trạng quy hoạch phát triển kinh tế huyện Hồng Su Phì
- Hà Giang; chƣơng 4, giải pháp hoàn thiện quy hoạch phát triển kinh tế huyện
Hồng Su Phì đến năm 2020. Luận văn đã làm rõ đƣợc cơ sở lý luận cơ bản về xây
dựng quy hoạch phát triển kinh tế cấp huyện và sử dụng các phƣơng pháp để nghiên
cứu, nêu đƣợc đặc điểm địa bàn nghiên cứu; luận văn đã sử dụng dữ liệu thực tế để
đánh giá sự phát triển các ngành, lĩnh vực ở huyện, làm cơ sở điều chỉnh quy hoạch
phát triển kinh tế huyện, đồng thời đƣa ra hệ thống giải pháp để thực hiện những điều
chỉnh đó.
Trong những năm qua hầu hết các huyện, tỉnh trong cả nƣớc đã và đang xây
dựng quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội của địa phƣơng định hƣớng đến
năm 2020. Trong đó các địa phƣơng cũng đã đƣa ra những định hƣớng phát triển
các ngành, lĩnh vực đến năm 2020, có thể lấy một số ví dụ nhƣ:
Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội huyện Phú Lƣơng đến năm
2020 (đƣợc UBND tỉnh Thái Nguyên phê duyệt tại quyết định số 31/2011/QĐUBND ngày 21 tháng 6 năm 2011). Quy hoạch đƣợc xây dựng phù hợp với quy
hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội tỉnh Thái Nguyên. Quy hoạch tổng thể phát
triển kinh tế xã hội huyện Phú Lƣơng đƣợc phê duyệt gồm những nội dung chủ yếu
nhƣ:
- Quan điểm phát triển.
- Mục tiêu phát triển bao gồm mục tiêu tổng quát và mục tiêu cụ thể.
6
- Định hƣớng phát triển một số ngành, lĩnh vực, bao gồm định hƣớng phát
triển các ngành kinh tế, các lĩnh vực xã hội và định hƣớng phát triển không gian và
hệ thống kết cấu hạ tầng.
- Các chƣơng trình dự án ƣu tiên đầu tƣ.
- Một số giải pháp thực hiện quy hoạch nhƣ đƣa ra cơ chế chính sách quản
lý kinh tế, phát triển nguồn nhân lực; huy động các nguồn vốn đầu tƣ; phát triển mở
rộng thị trƣờng; đẩy mạnh ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ và giải pháp tổ
chức thực hiện quy hoạch.
Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội huyện Tân Yên đến năm 2020
(đƣợc UBND tỉnh Bắc Giang phê duyệt tại quyết định số 100/QĐ-UBND ngày 20
tháng 12 năm 2007).
Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội hội huyện Tân Yên tỉnh Bắc
Giang đến năm 2020 đƣợc phê duyệt gồm những nội dung chủ yếu nhƣ:
- Quan điểm phát triển.
- Mục tiêu phát triển bao gồm các mục tiêu cụ thể về kinh tế, văn hóa xã
hội, mơi trƣờng và về an ninh quốc phòng.
- Định hƣớng phát triển các ngành, lĩnh vực, bao gồm định hƣớng phát triển
ngành nông lâm nghiệp thủy sản; khối công nghiệp và xây dựng; ngành dịch vụ; cơ
sở hạ tầng; phát triển đô thị và định hƣớng.
- Một số giải pháp thực hiện quy hoạch nhƣ giải pháp huy động các nguồn
vốn đầu tƣ; đổi mới cơ chế chính sách; nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực; phát
triển mở rộng thị trƣờng; đẩy mạnh ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ; chuyển đổi
cơ cấu kinh tế nông thôn và những giải pháp về phát triển lĩnh vực văn hóa xã hội,
cuối cùng là giải pháp tổ chức thực hiện quy hoạch.
Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội huyện Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh
Phúc đến năm 2020 (đƣợc UBND tỉnh Vĩnh Phúc phê duyệt tại quyết định số
4108/QĐ-UBND ngày 31 tháng 12 năm 2010).
Quy hoạch đƣợc xây dựng phù hợp với quy hoạch tổng thể phát triển kinh
tế xã hội tỉnh Vĩnh Phúc. Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội huyện Bình
Xuyên tỉnh Vĩnh Phúc đƣợc phê duyệt gồm những nội dung chủ yếu nhƣ:
7
- Quan điểm phát triển và mục tiêu phát triển bao gồm mục tiêu tổng quát
và mục tiêu cụ thể trên các lĩnh vực.
- Quy hoạch phát triển một số ngành, lĩnh vực, bao gồm quy hoạch phát
triển các ngành công nghiệp xây dựng; phát triển nông lâm thủy sản; phát triển
thƣơng mại dịch vụ; quy hoạch các lĩnh vực văn hóa chủ yếu nhƣ phát triển nguồn
nhân lực, phát triển ..., y tế, chăm sóc sức khỏe cộng đồng, phát triển văn hóa, cơng
nghệ thơng tin thể thao, nƣớc sạch vệ sinh môi trƣờng; quy hoạch hệ thống hạ tầng
kỹ thuật.
- Quy hoạch phát triển hệ thống hạ tầng kỹ thuật.
- Định hƣớng tổ chức không gian kinh tế xã hội và quy hoạch sử dụng đất.
- Các giải pháp chủ yếu thực hiện quy hoạch, bao gồm giải pháp phát triển
nguồn nhân lực và chuyển dịch cơ cấu lao động từ khu vực nông nghiệp sang công
nghiệp và dịch vụ; huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn vốn đầu tƣ; phát triển
kinh tế nhiều thành phần; đổi mới cơ chế, chính sách và hành chính; ứng dụng khoa
học và công nghệ; đẩy mạnh phát triển các lĩnh vực văn hóa, xã hội và mơi
trƣờng về xố đói giảm nghèo và tổ chức chỉ đạo thực hiện quy hoạch.
Mặc dù có rất nhiều tài liệu nghiên cứu về Quy hoạch tổng thể phát triển
kinh tế xã hội cả về mặt lý thuyết đến thực tiễn. Hầu hết các địa phƣơng cấp huyện
đã và đang xây dựng cho mình quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội, học
viên nhận thấy cơ bản đã dự báo sự phát triển và tổ chức không gian các đối tƣợng
kinh tế, xã hội, môi trƣờng cho một giai đoạn nhất định ở từng địa phƣơng.
Tuy nhiên, các tài liệu nghiên cứu cụ thể về hoàn thiện quy hoạch tổng thể
phát triển kinh tế xã hội cấp huyện có rất ít. Đã có một vài luận văn nghiên cứu về
hồn thiện quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế huyện mà học học viên đã tham
khảo nhƣng những bản luận văn đó chƣa đầy đủ, cụ thể nhƣ luận văn thạc sĩ "Một
số ý kiến hoàn thiện quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội huyện Hoành Bồ
tỉnh Quảng Ninh thời kỳ 2001 - 2010". Tác giả đã không phân tích đầy đủ các điều
kiện phát triển kinh tế xã hội của huyện Hoành Bồ (đây là yếu tố quan trọng tác
động đến sự phát triển), không đƣa ra bản quy hoạch cụ thể nên khơng có sơ sở để
đánh giá sự phù hợp, tính hiệu quả của quy hoạch đã đƣợc xây dựng và cần phải
điều chỉnh quy hoạch nhƣ tác giả đã đề xuất. Đối với luận văn thạc sĩ "Hoàn thiện
8
quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội quận Long Biên, thành phố Hà Nội đến năm
2015", Tác giả đã không đánh giá đƣợc kết quả triển khai thực hiện quy hoạch phát
triển kinh tế xax hội trên địa bàn quận Long Biên nhƣ thế nào mà lập tức đƣa ra
ngay các giải pháp hoàn thiện quy hoạch là khơng có cơ sở khoa học; Luận văn thạc
sĩ: "Hồn thiện quy hoạch phát triển kinh tế huyện Hoàng Su Phì đến năm 2020".
Tác giả mới chỉ dừng lại ở việc nghiên cứu quy hoạch lĩnh vực kinh tế. .
Đối với quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội một số huyện đã xây
dựng mà học viên đã đề cập ở phần trên cho thấy cơ bản các quy hoạch nêu trên
chƣa quan tâm đề ra khâu tổ chức thực hiện quy hoạch mới chỉ dừng lại việc triển
khai quy hoạch một cách công khai; kêu gọi đầu tƣ và đƣa vào kế hoạch phát triển
giai đoạn 5 năm, 1 năm mà không đề cập tới việc cần phải nâng cao trình độ ngƣời
thực hiện quy hoạch; việc kiểm tra, đôn đốc và đánh giá sơ tổng kết việc thực hiện
quy hoạch hàng năm hay 5 năm mà trong khi đó đây mới là yếu tố rất quan trọng để
hoàn thiện quy hoạch. Việc sơ kết, tổng kết đánh giá quy hoạch theo từng giai đoạn
chƣa đƣợc thực hiện nhiều vì chƣa đến kỳ đánh giá đặc biệt là đối với huyện Quang
Bình (xây dựng quy hoạch vào năm 2010, đánh giá quá trình thực hiện vào năm
2015).
Trƣớc tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan nhƣ trên và trƣớc những
nhân tố mới tác động đến quá trình thực hiện quy hoạch huyện Quang Bình tỉnh Hà
Giang rất cần có những nghiên cứu thật chi tiết về hoàn thiện quy hoạch tổng thể
phát triển kinh tế xã hội huyện Quang Bình nhằm đƣa huyện Quang Bình phát triển
một cách nhanh nhất và bền vững.
1.2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUY HOẠCH TỔNG THỂ PHÁT TRIỂN KINH
TẾ XÃ HỘI CẤP HUYỆN
1.2.1. Quy hoạch
1.2.1.1 Khái niệm về quy hoạch
Theo GS. Sir Peter Hall, Đại học Tổng hợp London, Chủ tịch Hiệp hội Đô
thị và Nông thôn Vƣơng quốc Anh, thì “Quy hoạch nhƣ một hoạt động chung, bao
gồm việc tạo ra một chuỗi hành động có trình tự, dẫn đến việc đạt một hay nhiều
mục tiêu đề ra. Các phƣơng tiện thực hiện chính sẽ là các thuyết minh đƣợc hỗ trợ
một cách thích hợp bới các dự báo thống kê, các quan hệ toán học, các đánh giá
9
định lƣợng và các sơ đồ minh họa mối quan hệ giữa các thành tố khác nhau của bản
quy hoạch. Các bản quy hoạch có thể bao gồm hoặc khơng bao gồm các phác thảo
vật thể chính xác của các cơng trình” (Hall, 1992).
Cịn theo PGS, KTS, TS. Trần Trọng Hanh trình bày trong báo cáo “Giải
pháp cho cách tiếp cận tổng hợp quy hoạch vùng ở Việt Nam” tại Hội thảo “Đổi
mới công tác quy hoạch vùng ở Việt Nam” thì “Quy hoạch là sự trù tính cách thức,
đƣờng lối trƣớc khi làm” (Trần Trọng Hanh, 2013).
Theo Viện Chiến lƣợc phát triển (2004): "Quy hoạch là việc lựa chọn
phƣơng án phát triển và tổ chức không gian kinh tế - xã hội cho thời kỳ dài hạn trên
lãnh thổ xác định". Đối tƣợng quy hoạch là các hoạt động kinh tế - xã hội.
Khái niệm quy hoạch hiện vẫn còn nhiều bàn cãi và chƣa ra đƣợc một khái
niệm "chuẩn" và thống nhất. Tuy nhiên quy hoạch trong bối cảnh mới đƣợc PGS, TS.
Hoàng Sỹ Động trên diễn đàn xây dựng luật Quy hoạch tại báo điện tử Kinh tế và dự
báo ngày 1.6.2013 có viết về Nhận thức, tiếp cận, khái niệm, nội dung cơ bản của
Quy hoạch tổng thể trong bối cảnh mới, trong đó có khái niệm: “Quy hoạch là lộ
trình của các hoạt động chính để đạt đƣợc mục tiêu rõ ràng, chú trọng tổ chức không
gian trên cơ sở khai thác, phát huy tiềm năng, lợi thế tại một phạm vi không gian nhất
định và theo thời gian xác định”.
Tại giáo trình khoa học quản lý (2014) của trƣờng Đại học kinh tế - Đại học
Quốc gia: Nếu chiến lƣợc là vạch ra các hƣớng đi cho sự phát triển trong một thời
gian dài thì quy hoạch thể hiện tầm nhìn, sự bố trí chiến lƣợc về thời gian, không
gian lãnh thổ, xây dựng khung vĩ mô về tổ chức không gian để chủ động hƣớng tới
mục tiêu, đạt hiệu quả cao và phát triển bền vững.
Trên thực tế, quy hoạch là sự cụ thể hóa chiến lƣợc cả về mục tiêu và giải
pháp. Quy hoạch cũng nhƣ chiến lƣợc xét cho cùng vẫn là định hƣớng - là luận
chứng về tính tất yếu, hợp lý cho sự phát triển và tổ chức không gian kinh tế xã hội
dài hạn dựa trên sự bố trí hợp lý, bền vững kết cấu hạ tầng vật chất, kỹ thuật phù
hợp với những điều kiện tự nhiên - kinh tế - xã hội và môi trƣờng sinh thái...
Kết hợp với các khái niệm về quy hoạch đƣợc đƣa ra ở trên ta có thể khái
quát lại khái niệm Quy hoạch là việc lựa chọn phƣơng án phát triển và tổ chức
không gian các đối tƣợng kinh tế, xã hội cho một giai đoạn dài hạn nhất định trên
10
lãnh thổ đƣợc xác định.
1.2.1.2. Đặc điểm của quy hoạch
Quy hoạch là công cụ quản lý nhà nƣớc quan trọng nhằm huy động hiệu
quả mọi nguồn lực, sự tham gia, mối quan hệ đối tác và đƣa ra quyết định đầu tƣ có
hiệu lực.
Quy hoạch có liên quan trực tiếp đế việc định hƣớng phân bố dài của các
hoạt động kinh tế gắn với không gian, lãnh thổ (thƣờng là 10 năm, 15 năm, 20
năm).
Phạm vi quy hoạch rất rộng về mặt không gian và lĩnh vực.
1.2.2. Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội
1.2.2.1. Khái niệm quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội
Trong đề tài khoa học cấp Bộ của Viện Chiến lƣợc phát triển, Bộ Kế hoạch
và Đầu tƣ, TS. Nguyễn Bá Ân cho rằng, “Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã
hội đƣợc hiểu là dự báo phát triển và tổ chức không gian các đối tƣợng kinh tế, xã
hội và môi trƣờng cho thời kỳ dài hạn trên lãnh thổ xác định, có tính tới các điều
kiện của kinh tế thị trƣờng và hội nhập quốc tế” (Nguyễn Bá Ân, 2012).
Quy hoạch tổng thể là xác định và lựa chọn mục tiêu cuối cùng, tìm những
giải pháp để thực hiện mục tiêu. Trên cơ sở khung quy hoạch tổng thể và chiến lƣợc
phát triển các ngành sẽ xây dựng quy hoạch phát triển. Nội dung nghiên cứu quy
hoạch tổng thể của vùng lãnh thổ có tầm nhìn sâu rộng hơn.
Từ khái niệm quy hoạch và các tài liệu nghiên cứu có thể khái niệm Quy
hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội huyện là luận chứng phát triển kinh tế - xã
hội và tổ chức không gian các hoạt động kinh tế - xã hội hợp lý trên lãnh thổ nhất
định trong một thời gian xác định.
1.2.2.2. Vai trò của quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội cấp
huyện.
Thứ nhất: Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội là một loại quy
hoạch vùng hành chính cấp huyện.
Thứ hai: Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội huyện là cơ sở để lập
các quy hoạch, kế hoạch khác trên địa bàn huyện: Một trong những căn cứ quan
trọng để lập quy hoạch sử dụng đất trên địa bàn huyện là quy hoạch tổng thể phát
11
triển kinh tế - xã hội huyện. Trong Nghị định 04/2008/NĐ-CP, ngày 11/01/2008 của
Chính phủ về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 92/2006/NĐ-CP đã
quy định "Để làm cơ sở cho việc lập quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất và quy
hoạch xây dựng, Ủy ban nhân dân cấp huyện chủ trì, phối hợp với các sở, ngành
trong tỉnh, lập quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội cấp huyện". Luật Đất
đai cũng quy định: "Căn cứ để lập quy hoạch sử dụng đất bao gồm; chiến lƣợc, quy
hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh của cả nƣớc; quy
hoạch phát triển của các ngành và các địa phƣơng... ".
Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội huyện là cơ sở để lập kế hoạch
phát triển kinh tế xã hội 5 năm và hàng năm. Theo quy trình kế hoạch hóa hiện
hành: Chiến lƣợc - Quy hoạch - Kế hoạch ở cấp Quốc gia và quy hoạch - Kế hoạch
ở cấp địa phƣơng, ở cấp huyện cần đƣợc tiến hành lập trƣớc quy hoạch tổng thể
phát triển kinh tế xã hội huyện và triển khai thực hiện quy hoạch thông qua các kế
hoạch phát triển kinh tế xã hội 5 năm và hàng năm.
Thứ ba: Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội huyện là cơ sở để lập
các quy hoạch ở quy mô nhỏ hơn trên địa bàn huyện nhƣ Quy hoạch xây dựng nông
thôn mới, quy hoạch phát triển khu kinh tế (nằm trên địa bàn huyện), quy hoạch
chung thị trấn, các đơ thị mới...Thí dụ quy hoạch nơng thơn mới bao gồm: Quy
hoạch định hƣớng phát triển không gian; quy hoạch sử dụng đất và hạ tầng thiết yếu
cho phát triển sản xuất nơng nghiệp hàng hóa, cơng nghiệp, tiểu thủ công nghiệp,
dịch vụ; quy hoạch phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội - môi trƣờng; quy hoạch phát
triển khu dân cƣ mới và chỉnh trang các khu dân cƣ hiện có theo hƣớng văn minh,
bảo tồn đƣợc bản sắc văn hóa tốt đẹp.
1.2.2.3. Những yếu tố ảnh hƣởng đến quá trình thực hiện quy hoạch
tổng thể phát triển kinh tế xã hội cấp huyện
a. Bối cảnh quốc tế ảnh hưởng đến quy hoạch phát triển kinh tế xã hội
huyện:
Từ những thập niên cuối của thế kỷ trƣớc các quan hệ kinh tế thƣờng có tác
động lớn đối với chuyển dịch cơ cấu, định hình mơ hình phát triển của mỗi nền kinh
tế. Nhờ đó nhiều nền kinh tế đã có thể rút ngắn thời gian cơng nghiệp hóa, song
cũng khơng ít nền kinh tế rơi vào vòng luẩn quẩn kém phát triển. Trong giai đoạn
12
phát triển hiện nay của cả nƣớc nói chung và các địa phƣơng nói riêng việc lƣờng
trƣớc xu thế phát triển của các quan hệ kinh tế, chính trị quốc tế, những cơ hội và
thách thức mới từ tác động của bối cảnh quốc tế có ý nghĩa rất lớn tới sự thành công
của những nhiệm vụ phát triển trong giai đoạn tới.
*. Những xu hướng chủ đạo ảnh hưởng đến định hướng phát triển kinh
tế - xã hội của huyện bao gồm:
Trở thành thành viên đầy đủ của Tổ chức Thƣơng mại thế giới WTO là thể
hiện mong muốn tiếp tục mở cửa và chủ động hội nhập vào kinh tế thế giới của Việt
Nam; Là một trong các nƣớc và lãnh thổ thuộc Tiểu vùng sông Mekong mở rộng,
những hành lang kinh tế đang hình thành giữa các nƣớc sẽ tạo điều kiện thúc đẩy
thƣơng mại, đầu tƣ, du lịch và các hoạt động kinh tế qua biên giới khác của các
nƣớc trong khu vực với Việt Nam và ngƣợc lại; Việc thành lập Khu vực mậu dịch
tự do ASEAN - Trung Quốc (ACFTA) đang dần trở thành hiện thực, lƣợng hàng
hóa và hành khách thơng quan qua khu vực biên giới nƣớc ta sẽ tăng mạnh. Có
nhiều cơ hội để phát triển, song những thách thức cũng rất lớn cần có những thay
đổi phù hợp; cạnh tranh ngày càng gay gắt để dành vốn đầu tƣ. Điều này liên quan
đến việc phát triển môi trƣờng kinh doanh chất lƣợng cao. Tiếp tục thúc đẩy Mục
tiêu Phát triển Thiên niên kỷ và xố đói giảm nghèo. Tăng nguy cơ biến đổi khí hậu
và nƣớc biển dâng, tập trung vào bảo vệ môi trƣờng và phát triển bền vững; xu
hƣớng đẩy mạnh việc thông qua và áp dụng các tiêu chuẩn chất lƣợng, công nghệ,
thúc đẩy sáng tạo và kinh doanh.
*. Cơ hội và thách thức: Hội nhập quốc tế và khu vực tiếp tục tạo ra cho cả
nƣớc, các địa phƣơng trong đó huyện Quang Bình nhiều cơ hội mới nhƣng cũng
phải đối đầu với những thách thức và khó khăn mới.
- Về cơ hội:
+ Đƣợc tiếp cận các thị trƣờng hàng hố, dịch vụ, vốn và cơng nghệ của thế
giới, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp trong nƣớc đẩy mạnh xuất khẩu, thu hút
các nguồn vốn FDI, ODA, du nhập các cơng nghệ mới. Đó là những yếu tố đảm bảo
về thị trƣờng sản phẩm chủ lực của huyện, hạn chế những bất lợi do hàng rào thuế
quan và phi thuế quan của các nƣớc;
13
+ Hệ thống pháp luật của nƣớc ta nhanh chóng đƣợc hồn thiện, cơng khai
minh bạch là điều kiện để phát huy tiềm năng của các thành phần kinh tế trong
nƣớc; đẩy mạnh quá trình cải cách thủ tục hành chính; tạo mơi trƣờng đầu tƣ hấp
dẫn.v.v..;
+ Nguồn đầu tƣ nƣớc ngoài là nhân tố thúc đẩy sự phát triển nhanh chóng
của một số ngành dịch vụ nhƣ viễn thơng, ngân hàng, bảo hiểm, dịch vụ phân phối,
du lịch, vận tải và các ngành dịch vụ hỗ trợ kinh doanh nhƣ tƣ vấn pháp lý, kiểm
toán, kế toán, quảng cáo.v.v…;
- Về thách thức:
+ Thị trƣờng xuất khẩu: sự cạnh tranh giữa các nền kinh tế, giữa các doanh
nghiệp, các sản phẩm trong nƣớc với các doanh nghiệp và sản phẩm của nƣớc
ngoài; chịu những áp đặt phi thuế quan một cách khơng cơng bằng, điển hình là
những vụ kiện chống bán phá giá của các nƣớc khác đối với hiều sản phẩm của Việt
Nam.
+ Thị trƣờng trong nƣớc: Yêu cầu các doanh nghiệp đứng vững ngay trên
thị trƣờng trong nƣớc cũng là một thách thức lớn. Nguy cơ phá sản của một bộ phận
doanh nghiệp và tình trạng thất nghiệp sẽ tăng lên, phân hoá giàu nghèo lớn hơn.
Đặc biệt, việc thực hiện các cam kết mở cửa thị trƣờng dịch vụ là những thách thức
to lớn. Các doanh nghiệp cung ứng dịch vụ trong nƣớc sẽ phải chịu sức ép cạnh
tranh gay gắt ngay tại thị trƣờng nội địa. Các nhà đầu tƣ nƣớc ngoài sẽ gia tăng tốc
độ và quy mô đầu tƣ vào hệ thống phân phối bán lẻ trong nƣớc bằng hệ thống phân
phối hiện đại với các siêu thị và trung tâm thƣơng mại, buộc các doanh nghiệp trong
nƣớc phải năng động, thay đổi tƣ duy kinh doanh để tránh những rủi ro nếu không
muốn bị phá sản.
b. Bối cảnh và thị trường trong nước tác động đến quá trình phát triển
kinh tế xã hội huyện
*. Tác động của Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của cả nước và
của tỉnh Hà Giang đến năm 2020
Trong Chiến lƣợc phát triển kinh tế - xã hội của cả nƣớc đến năm 2020, dự
kiến tỷ lệ tăng trƣởng kinh tế bình quân giai đoạn 2011 - 2020 khoảng 7 - 8%/năm.
Đến năm 2020 GDP bình quân đầu ngƣời đạt 3.000 USD, cơ cấu kinh tế hiện đại,
14
hiệu quả; tỷ trọng nông nghiệp dƣới 15% trong GDP, tỷ lệ lao động nơng nghiệp
cịn khoảng 30%, tỷ lệ lao động qua đào tạo chiếm trên 70% lao động xã hội.
Đến năm 2020, hầu hết dân cƣ thành thị và 85% dân cƣ nông thôn đƣợc sử
dụng nƣớc sạch và hợp vệ sinh; 100% cơ sở sản xuất, kinh doanh mới áp dụng công
nghệ sạch hoặc trang bị các thiết bị giảm thiểu ô nhiễm, xử lý chất thải; trên 80%
các cơ sở sản xuất, kinh doanh hiện có đạt tiêu chuẩn về môi trƣờng; hầu hết các đô
thị loại 4 trở lên và tất cả các khu công nghiệp, khu chế xuất có hệ thống xử lý nƣớc
thải tập trung; 95% chất thải rắn thông thƣờng, 85% chất thải rắn nguy hại và 100%
chất thải y tế đƣợc xử lý đạt tiêu chuẩn môi trƣờng.
Các khâu đột phá trong Chiến lƣợc bao gồm (1) Hoàn thiện thể chế kinh tế
thị trƣờng xã hội chủ nghĩa, trọng tâm là tạo lập mơi trƣờng cạnh tranh bình đẳng và
cải cách hành chính; (2) Phát triển nhanh nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực
chất lƣợng cao, tập trung vào việc đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục quốc
dân; gắn kết chặt chẽ phát triển nguồn nhân lực với phát triển và ứng dụng khoa
học, công nghệ; (3) Xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, với một số cơng
trình hiện đại, tập trung vào hệ thống giao thông và hệ thống hạ tầng đô thị lớn.
Theo các nhà chuyên môn trong số 34 cụm ngành kinh tế có nhiều triển
vọng phát triển hiện nay trên thế giới thì 21 cụm ngành có tiềm năng cạnh tranh cao
đối với Việt Nam. Trong 6 cụm ngành hiện đang có năng lực cạnh tranh cao, thì Hà
Giang có 2 cụm ngành, đó là nơng lâm nghiệp, du lịch và dịch vụ.
Với GDP bình quân đầu ngƣời năm 2013 là 1.902 USD/ngƣời Việt Nam
vẫn đang ở giai đoạn phát triển lấy các điều kiện, nhân tố đầu vào làm chủ đạo.
Tuy nhiên năm 2014 chỉ tiêu này vƣợt lên trên 2.000 USD/ngƣời, đƣa Việt
Nam bƣớc vào giai đoạn phát triển 2 lấy đầu tƣ làm chủ đạo. Cơ cấu kinh tế cũng
nhu mơ hình phát triển sẽ thay đổi theo chiều hƣớng lấy hiệu quả đầu tƣ làm thƣớc
đo. Nhiều ngành công nghiệp, dịch vụ mới xuất hiện, chuỗi giá trị đƣợc kéo dài
ngay trên địa bàn. Đây là quá trình mà các địa phƣơng kém phát triển nhƣ Hà Giang
có thể hƣởng lợi.
Tỉnh Hà Giang mặc dầu cịn nghèo nhƣng cũng đạt đƣợc những kết quả tích
cực trong phát triển kinh tế xã hội. Tốc độ tăng trƣởng kinh tế cao giai đoạn 2006 2010 đạt 15,9%; cơ cấu kinh tế có sự chuyển biến theo hƣớng tăng dần cơ cấu công
15
