HORMONE SINH dục NAM và BỆNH lý rối LOẠN CHUYỂN hóa

HORMONE SINH DC NAM VÀ BNH LÝ RI LON CHUYN HÓA

Nguyễn Hải Thuỷ


SUMMARY
Low levels of testosterone have been associated with increased body weight, insulin
resistance (a precursor to diabetes and a risk factor for heart disease), and poor cholesterol
levels. These metabolic factors ultimately lead to cardiovascular disease. A noteworthy overview
of androgen deprivation therapy and its tight link to cardiovascular disease has been published in
the journal Circulation. Most importantly, this brings to light, again, the negative effect that low
testosterone has on insulin sensitivity and the heart. Metabolic syndrome and cardiovascular
disease can potentially be prevented via the optimization of testosterone levels.
For males, it is impo
and to perform a thorough workup that focuses of deciphering the cause of why the levels are
low (or high) in the first place. Then, a treatment strategy should ensue. Type 2 diabetes mellitus
is increasing globally and is an established risk factor for the development of atherosclerotic
vascular disease. Insulin resistance is the hallmark feature of type 2 diabetes and is also an
important component of the metabolic syndrome. There is evidence to suggest that testosterone
is an important regulator of insulin sensitivity in men. Observational studies have shown that
testosterone levels are low in men with diabetes, visceral obesity (which is strongly associated
with insulin resistance), coronary artery disease and metabolic syndrome. Short-term
interventional studies have also demonstrated that testosterone replacement therapy produces an
improvement in insulin sensitivity in men. Thus hypotestosteronaemia may have a role in the
pathogenesis of insulin-resistant states and androgen replacement therapy could be a potential
treatment that could be offered for improvements in glycaemic control and reduction in
cardiovascular risk, particularly in diabetic men.


Andr            





              

Dehydroepiandrosterone 

dehydroandrosterone.
Androstenedione           

                 

Androstenediol 
                
progest


 




Ba hormone chính ca ca sinh dc nam là testosterone, dihydrotestosterone và estradiol.
ng nht là testosterone. Tc sn xut t t
bào Leydid cc bii t cholesterol. Ngoài ra tinh hoàn còn sn xut
mt s ng cht có ti         
dehydroepiandrosterone (DHEA) và androstenedione.
ng testosterone trong tinh hoàn 25 µg và trung bình 5-oc tit ra
i s kii trong ngày vnh cao nht là
6-8 gi sáng và thp nht là 18-20 gi ti t trong cui mùa

u mùa thu, thp nht cuu mùa xuân. N testosterone còn liên
 n tu   i càng cao thì s tng hp testosterone càng gim. N 
testosterone b tui dy thì và n 50 tui rm dn n sinh
hc trung bình 1,2% mng testosterone toàn phn gi cho
n cui.

Hình 2. Bi biu din n testosterone và estrogen ci
Testosterone trong huyt thanh ch yu là dng kt hp vi các albumin và globulin SHBG
(Sex hormon binding globulin).  nam gii ch có 2% testosterone  dng t do hoc không liên
kt, 44% kt hp vi SHBG cà 54% kt hp albumin và các protein khác. Mc dù albumin có ái
lc thn 100 ln khi kt hp vi kt hp trên
ng testosterone trong huy albumin cao trong máu. Ngoài ra tt c
testosterone kt hp vi albumin thun li cho các t chc thu nhn. ng testosterone sinh hc
trong huyp x ng testosterone t do cng vi hormone liên kt albumin. N
SHBG  nam gii ch bn 1/2 so vi n gii.
 nam gii b thic (hypogonal men) và tr em tin dy thì có nng  SHBG
ng. N ng giu tr androgen và suy giáp,
c li n SHBG lu tr u này gii thích
mt phn ri lon kinh nguyt hoc vô sinh  n bnh nhân b ri lon chn giáp. S
i n SHBG không n tác dng sinh lý ca androgen trong trng thái n
nh nam ging do h thi ch ng vi cp v n sinh hc
ca testosterone do ri lon tng hp testosterone và tai thit lp n n huyt thanh
 ng ca testosterone sinh hc. Testosterone có th c chuyn thành 5
dihydrotestosterone là chc tính v bit hoá, phát trin và gi ch
bit hoá v gii tính nam và s nam hoá.
Testosterone có th tt có tác dng
c li nghch hong vn vi tác dng tác dng ca androgen.
c to ra chính t androgen t ch Nam gii bình
ng dihydrotestosterone to ra khong 6-ng testosterone chuyn hoá. Estrogen
n androgen nhm c ch tit gonadotropin và giúp cho s u

a tr em dt quá mc estrogen gây chng vú to  nam gii.
c li androgen tác dng lên tuyn vú c ch estrogen. Testosterone có th c chuyn
thành 5 dihydrotestosterone là ch c tính v bit hoá, phát trin và gi
cht hoá v gii tính nam và s nam hoá. Testosterone có th t  
(aromatization) thành estrogen là cht có tác dc li nghch hong vn vi tác
dng tác dng ca androgen.
c to ra chính t androgen t chi bình
ng dihydrotestosterone to ra khong 6-ng testosterone chuyn hoá. Estrogen
n androgen nhm c ch tit gonadotropin và giúp cho s u
a tr em dt quá mc estrogen gây chng vú to  nam gii.
c li androgen tác dng lên tuyn vú c ch estrogen

 chuyn hoá androgen
Hàng ngày có khoc tng hp  nam gi
c tng hp ngoài t chc tuyn, phn còn li tng hp ti tinh hoàn. S t
ca androgen trong tinh hoàn và t chc ngoài tuyn b thoái bin bi CYP19 hin din trong
nhau thai và bung trng. Ngoài ra t chc m là mt trong nhng v trí quan trng trong ca to
lp estrogen  nam gii ng và t hot hoá CYP19  các t chc ngoài tuy
theo s ng và tu LH huyy tit
estradiol  tinh hoàn.

III. TÁC DNG CA ANDROGEN

 ng ca androgen
Bên trong nhân t c kt hp vi
th th androgen. S liên kt gia hormone và th th khng chuyn
hoá tip theo  nng trên t c bii thành 2
cht chuyn hoá có hong ca testosterone là
kt qu ca s phi hp tác dng ca testosterone và các cht chuyn hoá ca chúng ghi nhn


u hoà tit gonadotropin ca h thi yên.
(2) Khu và duy trì sinh tinh trùng.
(3) Thành lp phenotype nam trong quá trình to phôi thai.
y s thành thc gii tính  tui dy thì và tip tc duy trì v sau này.
(5) To khi có nhiu khi n gii do testosterone có tác
dc và gim khng cht m n kh a androgen
kích thích các lp trung mô t  phát tring
sinh t  và c ch phát tring to t bào m thông qua các th th c hiu.
(6) Sinh t chc m i có ít m  gii, các kt qu nghiên cu cho
thy androgen c ch kh a mt vài t bào m  d tr lipid bng cách c ch các các
tín hiu dn truy h tr ch bào m. Ch có androgen mà không phi là estrogen,
 th beta adrenergic trong khi li gim th th alpha adrenergic, kt qu 
n epinephrine/norepinephrine do thiu feedback âm lên th th alpha 2 và gim tích lu
m ng thoái bin m do th th beta gây ra.
i não n  ng lên hành vi con
i do mt vài neuron thn kinh nhy cm vi hormone steroid. N androgen liên quan
c và tình dc.
ng hng
cu bng cách kích thích tng hng trc tip lên s ng thành các
tin cht to hng cu.
 VLDL và gim HDL.C huy
chính vì th nh mch vành  nam gii khi n 
(10) Tng hu hoà tng hp mt s protein  c bit
làm gim tt c globulin liên kt hormone.
(11) Chuyo khu  nam
gii so vi n gii vì th có tác dng ch
(12) Trên thành mó tác dng bo v thành mch. Testosterone sau
khi chuyn thành estradiol và kích hot các th th estrogen và vai trò trc tip ca androgen trên
thành mng thun. Vì th s gim n testosterone, dihydrotestosterone
và estradiol  bu dng mch gây tai bin tim mch.

(13) Mt s ng máu mãn tính tin
ri long kèm theo gim hormone sinh
dc nam do nhiu nguyên nhân khác nhau s làm tin tring mch góp phn gây
bin chng các mch máu lng mng mng mch ngoi biên ).

IV. VAI TRÒ ANDROGEN TRONG RI LON CHUYN HÓA
Androgen luôn là mi quan tâm ca y hc nht là các nhà tim mch ni tit hc. Mt s
nghiên cu v lãnh vc ghi nh
Varant Kupelian và cng s (2006) nghiên cu 950 nam gii ghi nhn n thp huyt
thanh SHBG, testosterone toàn phn và biu hin lâm sàng do giu có liên quan
n tin trin hi chng chuyc bii không tha cân, tui trung niên và BMI
i 25. Chính s gim SHBG và/hay biu hin lâm sàng thiu androgen có th là du báo hiu
sm v ch và là thi m can thip sm  i không béo phì.
Johan Arnlov và cng s (2006) nghiên cu trên 386 nam gii ghi nhn s 
estradiol huyt thanh liên quan vi gin tim mch  nam gii cao tuu
này gi ý estrogen ni sinh  nam gii là yu t bo v tim mch ca nam gii. Nghiên cu
n có s liên quan cht ch gia n hormon sinh
dc và các yu t ch  nam gii nht là vi estradiol v tin cy 95%.
Chu" nam gii là loi bnh lý liên quan do hin din nhiu th th androgen 
hp s. Nghiên cu ti hc Harvard và Brigham và bnh vin Ph N  Boston thc hin
i, tui 40-n có s liên quan gia
chu và bnh mch vành. Khi so sánh vi nhóm bnh nhân không rng tóc, nhóm hói
n 36% v nh mt ngc, nh
thip vành (nong vành và bypass). Nu nhóm bnh nhân ch u  vùng trán ng là
9% so vi không rng tóc, nu m trung
     n 32%. Qua nghiên c   y có s liên quan gia n 
testosterone và bnh mch vành.
David nhà tim mch hc ti vi i hc Queensland (2000) cho r  u th th
androgen ti hp s gii thích ch tim
mu mc dù là minh chn n cao testosterone

huy nghiên cng vt có n testosterone cao ghi nhn gia
ng mu cn bin phi k n các yu t
ch phi hng máu, các
yu t tit thc vng không kim soát, yu t thm cm và stress.
c li mt nghiên cu ct ngang ghi nhnh tim mch nht là bnh mch
vành có th n gim n testosterone huy nam gii. Gim n
androgen nam v gin béo phì dng nam, kháng insulin,
gi c và PAI-1 Gii thích s n
mn vai trò cng mch.

niên có sc khng. Ting testosterone, DHEA-S, Estradiol,
liên ting kt lun rng 18,5% nam gii xy ra bin c bnh tim mch có
n testosterone giu chnh các yu t 
nghiên cn n  bnh tim mch.
Tan JK và cng s (2003) ti Singapore khi nghiên cu v ri lo    729
i trên 30 tui ghi nhu t c nam và suy gim n
testosterone máu. Mng có t l ri lon lipid cao và ri lo
ng mch tin trin nhanh góp phn làm gim testosterone
Ti Vit Nam trong nhu nghiên cu ghi nhn n testosterone
trong mt s b i. Nguy
Thng (2007) ghi nhn n testosterone huyt thanh  bm so vi
không b  tui. Gim n n tui, ri lon
t bnh lý mn tính kt hp vi các yu t u t ng,
stress tinh thn hay th cht là nhng yu t thun li dn s gim testosterone càng mnh.
ng máu gây t mc, tuyn ni
tit và tn kinh t ng dn gim bài tit testosterone.
Nguyn Th Bch Oanh và Nguyn Hi Thy (2007-2009) ti Hu khi kho sát s liên quan
gia n testosterone huyi tng mch vành qua chp vành chn lc
trên 36 bng type 2 ghi nhn n testosteron huy bnh nhân
ng týp 2 có bnh mch vành thi bnh nhân không b ng

(4,65 ±1,74ng/ml so vi 5,29 ± 2,38ng/ml, p < 0,01). Có s liên quan gia n testosterone
huyi m tng mng
mch vành chim t l 52,78% (p < 0,05) và có s ch gia n testosteron
huyi s ng mch vành b t- 0,293).Có s khác bit v nng
 testosteron huya các nhóm t testosteron
huyp gp ch yu  nhóm có tnh nhân hp
ng mm t l cao nht 75,00% (p < 0,05) và có s khác bit v
n testosteron huya các m hp <50%, 50-i
n l t là 5,28 ±1,12ng/ml, 5,48 ± 1,67ng/ml,4,39 ±1,78ng/ml và có s 
nghch gia n testosteron huy hng mch vành (r = - 0,234).
Gii tính c u có các yu t i li
phát trin bnh mch vành s gii 10-i Hoa k vào thm tui 60 ghi
nhn ch có 1/17 ph n có bin c BMV trong khi  nam gii là 1/15.Tuy nhiên trên 60 tui
b nên là nguyên nhân t u  c nam ln n và s ng n t vong do
bi s ng nam t vong do bnh này.
ng ca ca yu t  gii tính ph thuc vào Cholesterol vì không có ph
n hoc nam gii nào phát trin BMV tr phi n Cholesterol huyn
chng ca vng mch xy ra  nam s n, t l n b bnh ch  60 tui.
Theo Framingham (1985) t l mc b nam là 0,36% và  n là 0,18%.
Qua các s liu thng kê cho thy rng các hormon sinh dc (testosterone, Dehydroepiandrosterone
sulfate (DHEA-S) và Estradiol ) n các yu t nh tim mch (mch vành,
mch não, mch ngoi vi hoc suy tim ) và chch máu. Bnh tim mn
u yu t   thuyt cho rng
testosteron có  n s phát trin cng mch.


5.1. Hiu qu u tr ca androgen  bnh nhân béo phì


 







5.2. Hiu qu ca androgen thay th  bng






 





5.3. DHEA và kháng insulin
-
                



              
-adrenallyase do insulin, là chìa khóa
      
-
Haffner v

          
làm




 




 

 



n









-
-


                 


-

- 



--
esen

-1 (IL-1 -10





- dòng

           



              


VI. 
Qua nhiu nghiên cn s m n testosterone
huy  u có   n bnh lý tim m     ng mch. Nhng

nghiên cu quan sát lâm sàng suy gim sinh dng phi hp vi kháng insulin  nam gii
u tr bng testosterone c ch ng insulin và có th trì hoãn s kh nam gii
và ci thin king máu. Ngoài ra gim kháng insulin do testosrone có th làm gim
các bin c tim mch. Có mt s liên kt gia n thng insulin. S gim
n androgen ghi nhn béo phì dng nam. Nghiên cu trên nam gii có hi
chng chuyn hóa cho thy testosterol t do th gim thp này góp phn vào tình
trng ting và s phát trin c
Có nhiu bng chng ghi nhn testosterone là chu bin quan trng v s nhy insulin 
nam gii, nhiu nghiên cu cho thy rng n testosterone thp  nam gii mc b
béo dng nam, bnh mch vành và HCCH. Các nghiên cu ngn hng t u tr
thay th testosterone ci thin s nhy insulin  nam gii. Vì vy gim testosterone máu có vai
trò quan trng trong bnh sinh cu tr thay th bng androgen có th là mt
u tr tii thin king máu, gich  bnh nhân
nam mc b
Tuy nhiên bên cnh ri lon n n các yu t
ch phi hu tr và theo dõi nhm ci thin
chng sng cho bnh nhân

TÀI LIU THAM KHO
1. Mai thế Trạch (2003). Buồng trứng. Ni tit h. Nhà xuất bản y học. trang
277-282
2. Mai thế Trạch (2003). Tinh hoàn. Ni tit h   Nhà xuất bản y học.2003.
trang 273-276
3. Nguyễn Văn Quýnh, Trần Đình Thắng (2007). Nghiên cứu nồng độ testosterone ở bệnh
nhân ĐTĐ thể 2. i ngh khoa hc chuyên ngành Ni tit Chuyn Hoá
ln III.
4. Marin, P., Krotkiewski, M. & Bjorntorp, P. (1992) Androgen treatment of middle-aged,
obese men: effects on metabolism, muscle and adipose tissues. European Journal of
Medicine, 1, 329–336.
5. Haffner, S.M., Valdez, R.A., Stern, M.P. & Katz, M.S. (1993) Obesity, body fat

distribution and sex hormones in men. International Journal of Obesity, 17, 643–649.
6. Anderson, R.A., Ludlam, C.A. & Wu, F.C. (1995) Haemostatic effects of
supraphysiological levels of testosterone in normal men. Thrombosis and Haemostasis,
74, 693–697.
7. Ruige, J.B., Assendelft, W.J.J., Dekker, J.M., Kostense, P.J., Heine, R.J. & Bouter, L.M.
(1998) Insulin and risk of cardiovascular disease. Circulation, 97, 996–1001.
8. Jaime Gerber.(1999) Estrogen: Its role in protecting women from heart disease. Health.
Women. Yale New Haven Hospital. April 12.1999.
9. Robert M Berne, Matthew N Levy(2000). Male Reproduction. Principles of Physiology.
Third edition: 590-597.
10. David S. Loose-Mitchell and George M Stancel (2001). Estrogens and Progestins.
       . McGrraww-Hill.
Teenth edition, 1597-1634
11. Fredrick C. W. Wu and Arnold von Eckardstein (2003), Androgens and Coronary Artery
Disease, The Endocrine Society, pp. 1
12. Boyanov, M.A., Boneva, Z. & Christov, V.G. (2003) Testosterone supplementation in men
with type 2 diabetes, visceral obesity and partial androgen deficiency Aging Male, 6, 1–7.
13. Corrales, J.J., Burgo, R.M., Garca-Berrocal, B., Almeida, M., Alberca, I., Gonzalez-
Buitrago, J.M., Orfa, A. & Miralles, J.M. (2004) Partial androgen deficiency in aging type
2 diabetic men and its relationship to glycemic control. Metabolism, 53, 666–672.
14. Jean M. kaufman, Alex Vermeulen.(2005) The Decline of Androgen levels in elderly
men and its clinical and therapeutic implication. Endocrine Reveiws. 26(6): 833-876.
15. Varant Kupelian, Stephanie T.Page, Andre B. Araujo. (2006). Low sex hormone binding
globulin, total testosterone, and symptomatic androgen deficiency are associated with
development of metabolic syndrome in nonobese men. Clinical Endocrinology and
Metabolism. 91(3): 843-850.
16. Giuseppe Danilo Norata et al (2006), and Dihydrotestosteron Decreases Tumor
Necrosis Factor alpha Lipopolysaccharide – Induced Inflammatary Response in Human
Endothelial Cells, The Endocrine Society, pp 1 – 2
17. Johan Arnlov et al (2006), Endogenous Sex Hormones and Cardiovascular Disease

Incidence in men, Annals of Internal Medicine, pp 1- 2.
18. Kathryn A Martin, Robert S. Rosenson (2007), Postmenopausal hormonen therapy and
cardiovasscular risk, UpToDate.
19. James E Grifin, Jean D Wilson (2007). Male reproductive physiology. UpToDate.