Giáo dục phòng chống "Tay chân miệng" khối mầm non

PHÒNG CHỐNG

BỆNH TAY CHÂN MIỆNG

TRONG MÔI TRƯỜNG MẦM NON
THÁNG 05/2011
TTYTDP TPHCM

TÌNH HÌNH TAY CHÂN MIỆNG
•
Bệnh tăng nhanh
từ tháng 3/2011 :
- Tháng 4/2011 bệnh
tăng hơn 5 lần so
với những tháng đầu
năm
-
225 PX có bệnh
lưu hành
-
30% trẻ đang đi
học mắc bệnh
•
6 ca tử vong, tất cả
dưới 3 tuổi - có 3 trẻ
đang đi học
•
Đặc biệt, phát hiện nhiều chùm ca bệnh ở nhiều trường mầm non
và cả ở nhà trọ, cộng đồng
NGUY CƠ BỆNH LÂY BỆNH Ở TRƯỜNG MẦM NON

NGUY CƠ BỆNH LÂY BỆNH Ở TRƯỜNG MẦM NON

THƯỜNG QUI PHÒNG BỆNH TRUYỀN NHIỄM/TRƯỜNG HỌC
1_ Theo dõi, giám sát phát hiện sớm trẻ và thầy cô/nhân viên mắc
bệnh
2_ Làm sạch/vệ sinh/khử khuẩn trường theo thường qui
3_ Kiểm soát và thực hiện vệ sinh an toàn thực phẩm
4_ Tiêm chủng phòng bệnh truyền nhiễm đã có vaccin phòng ngừa
5_ Hậu cần cung ứng và tổ chức bảo vệ trẻ và thầy cô/nhân viên
6_ Tổ chức và giám sát việc thực hiện các hoạt động phòng lây
bệnh trong môi trường học đường
7_ Theo dõi/quản lý các bệnh truyền nhiễm thường xảy ra ở trẻ
8_ Thông báo ngay cho y tế cơ sở (trạm y tế phường xã) khi phát
hiện trẻ mắc những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm
TRƯỜNG MẦM NON TÍCH CỰC THỰC HIỆN
TRƯỜNG MẦM NON TÍCH CỰC THỰC HIỆN
“
“
THÁNG CAO ĐIỂM PHÒNG CHỐNG BỆNH CHÂN TAY MIỆNG - TPHCM”
THÁNG CAO ĐIỂM PHÒNG CHỐNG BỆNH CHÂN TAY MIỆNG - TPHCM”

PHÒNG CHỐNG BỆNH TAY CHÂN MIỆNG Ở TRƯỜNG MẦN NON
PHÒNG CHỐNG BỆNH TAY CHÂN MIỆNG Ở TRƯỜNG MẦN NON
Mục tiêu : không để bệnh lây lan trong môi trường học đường
Các hoạt động tại trường mầm non :
1_ Truyền thông
2_ Tập huấn
3_ Theo dõi phát hiện trẻ bệnh
4_ Vệ sinh khử khuẩn
5_ Giám sát hoạt động

6_ Hậu cần

1_ Truyền thông
•
Đối tượng : thầy cô/nhân viên & phụ huynh
•
Nội dung : áp dụng tại trường và tại nhà
- Chăm sóc trẻ : vệ sinh & rửa tay thường xuyên cho trẻ và người
chăm sóc trẻ, không để trẻ khỏe mạnh tiếp xúc/chơi với trẻ bệnh,
người chăm sóc trẻ không cùng 1 lúc chăm sóc trẻ bệnh và trẻ khỏe
mạnh, rửa tay ngay sau khi chăm sóc trẻ
- Theo dõi sức khỏe trẻ : phát hiện sớm trẻ mắc bệnh-cho trẻ ở nhà,
theo dõi các dấu hiệu sớm về thần kinh cho trẻ nhập viện
-
Làm sạch-vệ sinh mỗi ngày kết hợp khử khuẩn mỗi tuần : nơi sinh
hoạt/vui chơi/ăn nghỉ, vật dụng, đồ chơi, các bề mặt thường có tiếp
xúc …, và khử khuẩn mỗi ngày khi có trẻ mắc bệnh
•
Thực hiện :
- Tranh ảnh : Áp phích/trường, tờ rơi - tài liệu/lớp, …
- Góc khử trùng : giới thiệu cho phụ huynh
- Phụ huynh - Cô giáo - Trường : thông tin, trao đổi, họp phụ huynh …

2_ Tập huấn
•
Mục tiêu : 100% trường và cô giáo/nv vệ sinh được tập huấn
•
Thực hiện : phối hợp với y tế tập huấn tại phường xã
•
Nội dung :


Bệnh : biểu hiện sớm bệnh truyền nhiễm, các dấu hiệu bệnh tay
chân miệng, các biến chứng sớm về thần kinh

Phát hiện bệnh : triển khai phát hiện sớm trẻ mắc bệnh tại lớp

Làm sạch-vệ sinh-khử khuẩn
- Các định nghĩa : làm sạch, vệ sinh, khử khuẩn
- Chất khử khuẩn và nồng độ gốc
- Nồng độ hóa chất cần cho vệ sinh, khử khuẩn
- Cách pha & thực hành pha dd vệ sinh, khử khuẩn
- Khử khuẩn & Lịch làm sạch-vệ sinh-khử khuẩn trường, lớp

3_ Theo dõi, phát hiện sớm trẻ mắc bệnh
•
Mục tiêu : môi trường học đường an toàn → trẻ nghi mắc bệnh không
có mặt ở lớp học
•
Nội dung :

trẻ mắc bệnh tại nhà : phụ huynh không đưa trẻ đến trường,
thông báo cho nhà trường

trẻ mắc bệnh tại trường : cách ly trẻ, thông báo phụ huynh cho trẻ
về nhà-đưa trẻ đi khám bệnh
•
Thực hiện :

phụ huynh : thông báo, giải thích, vận động tạo đồng thuận


cô giáo/lớp học : theo dõi/chú ý quan tâm suốt thời gian trẻ có
mặt ở lớp để phát hiện sớm các dấu hiệu khác thường
Cô giáo/nhân viên : ở nhà, tạm nghỉ khi đang chăm sóc người trong
gia đình đang mắc bệnh truyền nhiễm

Nhà trường : có phòng cách ly cho trẻ bệnh

CÁC DẤU HIỆU CHỈ ĐIỂM BỆNH TRUYỀN NHIỄM

Biếng ăn, mệt mõi

Thay đổi hành vi : lờ đờ, khóc thét/kích động

Sốt ≥ 38°C, nhức đầu

Da tái hoặc nổi ban

Mắt đỏ hoặc vàng nhẹ

Rối loạn thính giác

Tiêu chảy, ói mữa, đau bụng

Phân có đàm/máu, phân đen

Sổ mũi, ho, đau họng, khó thở

Đau lưng/chân/tay …

TRIỆU CHỨNG Ở MIỆNG

(Hình ảnh của BV NĐ1)
•
Tăng tiết nước bọt
•
Lở miệng
•
Vết loét đỏ hay bóng nước

Vòm khẩu cái, nướu, lưỡi, niêm mạc má

Đường kính 2 - 3 mm

TRIỆU CHỨNG Ở CHÂN, TAY, MÔNG, GỐI
(Hình ảnh / BV NĐ1)

Kích thước : 2 - 10 mm

Hình bầu dục, nổi cộm hay ẩn dưới
da trên nền hồng ban, không đau.

Khi bóng nước khô, để lại vết thâm
da, không loét.

•
Các dấu hiệu báo nặng của viêm não/màng não do virus
–
Khó ngủ, quấy khóc, run chi, giật mình
–
Đứng không vững, đi loạng choạng
–

Lờ đờ, gồng cứng, mắt trợn ngược, khóc quấy liên tục
•
Hãy đưa trẻ đến ngay bệnh viện khi trẻ
–
Sốt cao, bỏ ăn, bỏ bú
–
Biếng chơi, li bì, ngủ nhiều
–
Lừ đừ, vẻ mặt không lanh lợi
–
Bứt rứt, hoảng hốt
THEO DÕI CÁC BIỂU HIỆN THẦN KINH CỦA BỆNH TCM
Lưu ý : các biểu hiện thần kinh thường xuất hiện sớm, có thể trước khi
có bóng nước ở tay, chân.
- Vì vậy, cần theo dõi trẻ ngay khi trẻ có biểu hiện sớm của bệnh : mệt
mõi, biếng ăn, tăng tiết nước bọt, lở miệng …

4_ Làm sạch-vệ sinh-khử khuẩn trường lớp
•
Mục tiêu : thực hành vệ sinh-khử khuẩn đúng cách → hoàn thiện qui
trình tổ chức và thực hiện vệ sinh-khử khuẩn đều đặn, thường xuyên ở
lớp học
•
Nội dung : chi tiết ở các slide sau
•
Thực hiện : tổ chức và phân công nhân sự
- Thao diễn : cách pha dung dịch khử trùng & thực hành khử trùng
- Xây dựng và triển khai : mô hình đảm bảo thực hiện mục tiêu

Tập trung cả trường/khối lớp : hóa chất và pha dd mẹ (0.5%)


Lớp học :
o
pha dd con theo các nồng độ khác nhau theo yêu cầu vệ
sinh-khử trùng đồ chơi/vật dụng/các bề mặt môi trường
(0.05% và 0.1%)
o
thực hiện vệ sinh-khử trùng đúng cách và đúng lịch

LÀM SẠCH - VỆ SINH - KHỬ KHUẨN

Làm sạch : Loại bỏ đất, bụi, chất hữu cơ bằng nước và xà
phòng hoặc các chất lau nhà → giảm mầm bệnh

Vệ sinh : Dùng hóa chất làm giảm mầm bệnh đạt ngưỡng
an toàn (áp dụng đối với thực phẩm, đồ chơi và học cụ)

Khử trùng : Dùng hóa chất tiêu diệt mầm bệnh nhưng
không loại trừ bào tử (spore)
Vệ sinh
Vệ sinh :

là 1 hình thức khử trùng – thay thế cho công việc lau
chùi làm sạch mỗi ngày

nồng độ clor dùng trong vệ sinh thường thấp hơn khử
trùng nhiều lần (thường sử dụng # 0.05% clo hoạt tính)

LÀM SẠCH : CÁC CHẤT LAU CHÙI-LÀM SẠCH & VỆ SINH
•

Thị trường có bán rất nhiều chất lau
sàn có mùi thơm, sử dụng tiện lợi vì
không phải lau lại bằng nước như
trong sử dụng với xà phòng → sử
dụng các sản phẩm này để lau sàn
làm sạch mỗi ngày thay thế xà phòng
•
Các loại này, trên nhản có ghi tác
dụng diệt trùng, tuy nhiên qua khảo
sát : tác dụng diệt trùng rất hạn chế
→ vì vậy, không sử dụng cho mục
đích khử trùng
•
Vật dụng/học cụ/đồ chơi/các đồ đạt
thường hay tiếp xúc : làm sạch với
nước và xà phòng hoặc vệ sinh mỗi
ngày → tối ưu là vệ sinh mỗi ngày
LÀM SẠCH - VỆ SINH MỖI NGÀY
LÀM SẠCH - VỆ SINH MỖI NGÀY

CHẤT KHỬ TRÙNG CHỨA CLO - NỒNG ĐỘ GỐC
- Natri hypoclorit (nước javel) và Cloramin B là 2 loại hóa
chất thường dùng để khử trùng bề mặt (vật dụng & bề mặt
môi trường) trong lãnh vực y tế và gia dụng
- Khi hòa tan với nước, các hóa chất này sẽ giải phóng 1
lượng clo hoạt tính có tác dụng khử trùng
- Tùy theo nhà sản xuất : hóa chất khử trùng có hàm lượng
clo hoạt tính khác nhau (nồng độ gốc), ví dụ
•
Cloramin B (dạng bột): nồng độ 25%

•
Nước javel (dạng dung dịch): 5% hoặc 3% …
phải xem trên nhản để biết hàm lượng (nồng độ) clo gốc của sản phẩm

-
Tùy theo mục đích, cách thức khử trùng, sự đề kháng của
mầm bệnh, clo hoạt tính có trong dung dịch khử trùng đã pha
có nồng độ khác nhau.
Ví dụ : nồng độ clo hoạt tính cần thiết cho
•
Vệ sinh dụng cụ/đồ chơi/bề mặt môi trường : 0.05%
•
Khử trùng bề mặt vật dụng/môi trường : 0.1% đến 1%
- Vì vậy trong việc pha dung dịch khử trùng, cần phải tính toán
đủ khối lượng hóa chất cần thiết để đạt được dung dịch có
nồng độ clo hoạt tính muốn sử dụng
tính khối lượng/thể tích hóa chất sử dụng và nước cho khử trùng
•
nồng độ clo gốc của sản phẩm
•
nồng độ clo cần cho khử khuẩn
CHẤT KHỬ TRÙNG CHỨA CLO - NỒNG ĐỘ VỆ SINH-KHỦ KHUẨN

Nồng độ clor
hoạt tính
Mục đích khử trùng
0,05% - Vệ sinh hàng ngày (*)
0.1% - Khử trùng hàng tuần khi không có ca bệnh
0.5% - Khử trùng hàng ngày khi có ca bệnh
1% - Xử lý chất tiết, đờm rãi, máu khối lượng nhỏ

NỒNG ĐỘ VỆ SINH-KHỬ KHUẨN
THƯỜNG DÙNG TRONG TRƯỜNG MẦM NON
(*) thay thế làm sạch mỗi ngày. Sử dụng dd khử trùng nồng độ clo 0.05%


Làm sạch*, vệ sinh** hàng ngày kết hợp khử trùng 1 lần
trong tuần : các bề mặt, vật dụng, đồ chơi, học cụ, các đồ
vật thường tiếp xúc, sàn nhà, hành lang…

Khử trùng nhà vệ sinh mỗi ngày
(*) lau chùi với nước và xà phòng hoặc chất lau nhà khác
có trên thị trường
(**) lau chùi với hóa chất khử trùng: nồng độ clor 0.05%
QUY ĐỊNH LÀM SẠCH - VỆ SINH - KHỬ TRÙNG
QUY ĐỊNH LÀM SẠCH - VỆ SINH - KHỬ TRÙNG
KHI KHÔNG CÓ DỊCH BỆNH
KHI KHÔNG CÓ DỊCH BỆNH

Nồng độ clor hoạt tính sử dụng để khử trùng
•
0.05 - 0.1 % (2 - 4 gam cloramin B trong 1 lít nước) : khử trùng môi
trường nguy cơ nhiễm bẩn thấp - khu vực, nhà ở không có ca bệnh :
kết hợp lau chùi, vệ sinh làm sạch mỗi ngày và khử trùng mỗi tuần.
•
0.1 - 0,5 % (4 - 20 gam cloramin B trong 1 lít nước) : khử trùng môi
trường nguy cơ nhiễm bẩn nhiều - khu vực, nhà ở có ca bệnh : vệ
sinh - khử khuẩn mỗi ngày
4 gam cloramin B # 1 muỗng cà phê
•
Lưu ý : Nếu có chất tiết/máu người bệnh thải ra môi trường cần

phải xử lý khử trùng ngay trước khi khử trùng bề mặt
QUY ĐỊNH LÀM SẠCH - VỆ SINH - KHỬ TRÙNG
QUY ĐỊNH LÀM SẠCH - VỆ SINH - KHỬ TRÙNG
KHI CÓ DỊCH BỆNH
KHI CÓ DỊCH BỆNH

Vật dụng / khu vực
Vật dụng / khu vực
Tần suất
Tần suất
Làm
Làm
sạch
sạch
Khử
Khử
trùng
trùng
Vệ
Vệ
sinh
sinh
Đồ vật dùng chung (đồ chơi,
Đồ vật dùng chung (đồ chơi,
học cụ)
học cụ)
Mỗi ngày và khi bị bẩn
Mỗi ngày và khi bị bẩn
X
X

X
X
Vật thường có tiếp xúc
Vật thường có tiếp xúc
(nắm cửa, tay vịn, điện thoại)
(nắm cửa, tay vịn, điện thoại)
Mỗi ngày và khi bị bẩn
Mỗi ngày và khi bị bẩn
X
X
X
X
Nhà vệ sinh: sàn, bệ cầu, bồn
Nhà vệ sinh: sàn, bệ cầu, bồn
rửa tay, nắm cửa, …
rửa tay, nắm cửa, …
Mỗi ngày và khi bị bẩn
Mỗi ngày và khi bị bẩn
X
X
X
X
Các vật dụng trong nhà vệ
Các vật dụng trong nhà vệ
sinh
sinh
Mỗi ngày và khi bị bẩn
Mỗi ngày và khi bị bẩn
X
X

X
X
Dụng cụ khử trùng (giẻ lau,
Dụng cụ khử trùng (giẻ lau,
bàn chải, cây lau nhà …)
bàn chải, cây lau nhà …)
Sau khi sử dụng
Sau khi sử dụng
X
X
X
X
Sàn nhà, hành lang
Sàn nhà, hành lang
Mỗi ngày và khi bị bẩn
Mỗi ngày và khi bị bẩn
X
X
X
X
Các bề mặt tiếp xúc với chất
Các bề mặt tiếp xúc với chất
tiết, máu, đàm nhớt
tiết, máu, đàm nhớt
Thực hiện ngay khi bị
Thực hiện ngay khi bị
nhiễm bẩn
nhiễm bẩn
X
X

X
X
QUY ĐỊNH LÀM SẠCH – VỆ SINH – KHỬ TRÙNG
QUY ĐỊNH LÀM SẠCH – VỆ SINH – KHỬ TRÙNG
KHI CÓ DỊCH BỆNH
KHI CÓ DỊCH BỆNH

Vật dụng / khu vực
Vật dụng / khu vực
Tần suất
Tần suất
Làm
Làm
sạch
sạch
Khử
Khử
trùng
trùng
Vệ
Vệ
sinh
sinh
Các bề mặt ở bếp ăn
Các bề mặt ở bếp ăn
Trước và sau khi chuẩn
Trước và sau khi chuẩn
bị thức ăn, giữa lúc
bị thức ăn, giữa lúc
chuẩn bị thực phẩm

chuẩn bị thực phẩm
sống và chín
sống và chín
X
X
X
X
Chén đũa, bát đĩa …
Chén đũa, bát đĩa …
Trước khi sử dụng
Trước khi sử dụng
X
X
X
X
Bàn ăn
Bàn ăn
Trước, sau khi sử dụng
Trước, sau khi sử dụng
và khi bị bẩn
và khi bị bẩn
X
X
X
X
QUY ĐỊNH LÀM SẠCH – VỆ SINH – KHỬ TRÙNG
QUY ĐỊNH LÀM SẠCH – VỆ SINH – KHỬ TRÙNG
KHI CÓ DỊCH BỆNH
KHI CÓ DỊCH BỆNH

CÁCH PHA HÓA CHẤT KHỬ TRÙNG
nồng độ
clor
hoạt tính
Lượng
Cloramin B 25%
Nước javel 5% Nước javel 3%
0,05% 2 gram/1 lít nước
1 phần nước javel
(+) 99 phần nước
1 phần nước javel
(+) phần nước
0,1%
4 gram/1 lít nước
(1 muỗng cà phê)
1 phần nước javel
(+) 49 phần nước
1 phần nước javel
(+) phần nước
0,5 %
20 gram/1 lít nước
(5 muỗng cà phê)
1 phần nước javel
(+) 9 phần nước
1 phần nước javel
(+) phần nước
1% 40 gram/1 lít nước
1 phần nước javel
(+) 4 phần nước
1 phần nước javel

(+) phần nước
Nếu nước javel có nồng độ gốc clo là 3% : tính và điền số phần nước
Thực hành : với nước Javel có nồng độ gốc clo là 5%
Tính lượng javel và lượng nước để có 10 lít dd khử trùng có nồng độ clo 0.1%
•
Theo bảng trên : pha 1 phần javel vào 49 phần nước
•
Lượng nước : (10 lít/50) * 49 = 9.8 lít
•
Lượng javel : (10 lít/50) * 1 = 0,2 lít

CÁC CHẤT KHỬ KHUẨN TRÊN THỊ TRƯỜNG
•
Thị trường có bán rất nhiều chất tẩy
trắng (sodium hypoclorit - nước javel)
•
Ngoài mục đích tẩy trắng đồ vải,
sodium hypoclorit là chất khử trùng
phổ biến trong y tế và gia đình
•
Qua khảo sát cho thấy
- Có loại có mùi thơm, làm giảm mùi
nồng đặc trưng của hóa chất
- Nhiều sản phẩm không ghi nồng độ
clo gốc
- Trên nhãn có hướng dẫn cách pha
dd khử trùng vật dụng/đồ đạt/sàn nhà
cho kết quả : nồng độ clo khi đã pha
tương đương 0.05% ở hầu hết các
sản phẩm có trên thị trường

VỆ SINH KHỬ KHUẨN : SỬ DỤNG NƯỚC JAVEL
•
Sử dụng sodium hypoclorit - nước javel
để vệ sinh-khử trùng mỗi ngày/mỗi tuần
Vệ sinh mỗi ngày : pha theo hướng dẫn
ghi trên nhãn (nồng độ clo 0.05%) để
thay thế làm sạch mỗi ngày bằng nước
và xà phòng/chất lau nhà.
Khử khuẩn mỗi tuần khi không có ca
bệnh (nồng độ clo 0.1% - tăng gấp đôi
nồng độ clor) : cùng 1 lượng nước nhưng
lượng javel gấp 2 lần
Khử khuẩn mỗi ngày khi có ca bệnh
(nồng độ clo 0.5 % - tăng nồng độ clor 10
lần) : cùng 1 lượng nước nhưng lượng
javel gấp 10 lần
Chọn sản phẩm có mùi thơm
Không dùng sản phẩm tẩy đồ vải màu cho khử trùng

KHỬ KHUẨN NHÀ VỆ SINH
•
Trên thị trường có bán rất nhiều
loại khử khuẩn và tẩy bẩn nhà vệ
sinh
•
Thành phần : acid clohydic 15%
hoặc Natri hypoclorit đậm đặc
•
Sử dụng : theo hướng dẫn ghi

trên nhản (sản phẩm được dùng
không pha với nước) khử khuẩn
bệ cầu, bồn rửa tay …
sử dụng dd nước javel nồng độ clo 0.5 %
để khử khuẩn sàn/tường nhà vệ sinh