cải cách thủ tục hành chính trong tổ chức tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT
KHÓA 2012-2015

Hệ đào tạo: Chính quy
Đề tài:

CẢI CÁCH
THỦ TỤC HÀNH CHÍNH
TRONG TỔ CHỨC TIẾP CÔNG DÂN
VÀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI, TỐ CÁO

Giảng viên hướng dẫn:

Sinh viên thực hiện:

ThS. VÕ DUY NAM
Bộ môn: Luật Hành chính

NGUYỄN VĂN TÈO
MSSV: S120081
Lớp: DT1263B1

Cần Thơ, Tháng 11/2014


NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN

..................................................................................................................................

.....................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
Cần Thơ, ngày……tháng……năm 2014
Giảng viên hướng dẫn


NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG PHẢN BIỆN

..................................................................................................................................

.....................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
Cần Thơ, ngày……tháng……năm 2014
Hội đồng phản biện


MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU ................................................................................................................ 1
1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................................ 1

2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................................. 2
3. Phạm vi nghiên cứu.................................................................................................... 2
4. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................................... 2
5. Bố cục đề tài ............................................................................................................... 2
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỦ TỤC HÀNH CHÍNH VÀ CẢI CÁCH THỦ TỤC
HÀNH CHÍNH TRONG TIẾP CÔNG DÂN VÀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI, TỐ
CÁO ................................................................................................................................ 3
1.1. Thủ tục hành chính và cải cách thủ tục hành chính .............................................. 3
1.1.1. Thủ tục hành chính .......................................................................................... 3
1.1.1.1. Khái niệm ................................................................................................... 3
1.1.1.2. Đặc điểm của thủ tục hành chính ................................................................ 4
1.1.2. Cải cách thủ tục hành chính ............................................................................. 5
1.1.3. Mục tiêu và ý nghĩa của cải cách thủ tục hành chính ...................................... 6
1.1.3.1. Mục tiêu ...................................................................................................... 6
1.1.3.2. Ý nghĩa........................................................................................................ 7
1.2. Khiếu nại và giải quyết khiếu nại, tố cáo và giải quyết tố cáo............................... 7
1.2.1. Khái niệm khiếu nại và giải quyết khiếu nại .................................................... 7
1.2.2. Khái niệm tố cáo và giải quyết tố cáo ................................................................ 9
1.2.3. So sánh giữa khiếu nại và tố cáo .................................................................... 11
1.3. Mục đích, ý nghĩa của công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo ............................... 12
1.4. Quá trình hình thành và phát triển những cơ sở pháp lý về thủ tục hành chính
trong tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo .................................................... 12
1.5. Sơ lược quy định của pháp luật hiện hành về công tác tiếp dân và giải quyết
khiếu nại, tố cáo ........................................................................................................... 17


CHƯƠNG 2
QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT HIỆN HÀNH VỀ THỦ TỤC HÀNH CHÍNH
TRONG TIẾP CÔNG DÂN VÀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI, TỐ CÁO .................. 19

2.1. Tiếp dân và tiếp nhận đơn thư khiếu nại, tố cáo ................................................. 19
2.2. Trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại .................................................................. 20
2.2.1. Trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại lần đầu ................................................ 20
2.2.1.1. Thụ lý giải quyết khiếu nại lần đầu ........................................................... 20
2.2.1.2. Thời hạn giải quyết khiếu nại lần đầu ....................................................... 20
2.2.1.3. Xác minh nội dung khiếu nại lần đầu ........................................................ 21
2.2.1.4. Đối thoại trong giải quyết khiếu nại lần đầu ............................................ 22
2.2.1.5. Quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu .................................................... 22
2.2.1.6. Khiếu nại lần hai hoặc khởi kiện vụ án hành chính ................................... 23
2.2.1.7. Hồ sơ giải quyết khiếu nại lần đầu ............................................................ 24
2.2.2. Trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại lần hai ................................................. 25
2.2.2.1. Thụ lý giải quyết khiếu nại lần hai ............................................................ 25
2.2.2.2. Thời hạn giải quyết khiếu nại lần hai ........................................................ 26
2.2.2.3. Đối thoại trong giải quyết khiếu nại lần hai .............................................. 26
2.2.2.4. Quyết định giải quyết khiếu nại lần hai ..................................................... 27
2.2.2.5. Gửi và công khai quyết định giải quyết khiếu nại ...................................... 27
2.3. Trình tự thủ tục giải quyết tố cáo ......................................................................... 28
2.3.1. Đối với hành vi vi phạm pháp luật của cán bộ, công chức, viên chức trong
thực hiện nhiệm vụ, công vụ .................................................................................... 28
2.3.1.1. Tiếp nhận, xử lý thông tin tố cáo ............................................................... 28
2.3.1.2. Xác minh nội dung tố cáo .......................................................................... 30
2.3.1.3. Kết luận nội dung tố cáo ........................................................................... 31
2.3.1.4. Xử lý tố cáo của người giải quyết tố cáo ................................................... 32
2.3.2. Đối với hành vi vi phạm pháp luật về quản lý nhà nước trong các lĩnh vực .. 33
2.3.2.1. Việc tiếp nhận, xử lý thông tin tố cáo hành vi vi phạm pháp luật về quản lý
nhà nước trong các lĩnh vực .................................................................................. 33
2.3.2.2. Xác minh nội dung tố cáo, kết luận nội dung tố cáo đối với hành vi vi phạm
pháp luật về quản lý nhà nước trong các lĩnh vực .................................................. 33
2.3.2.3. Xử lý tố cáo của người giải quyết tố cáo ................................................... 34
2.3.3. Công khai kết luận nội dung tố cáo, quyết định xử lý hành vi vi phạm bị tố

cáo ................................................................................................................................. 34


2.3.3.1. Công khai kết luận nội dung tố cáo, quyết định xử lý hành vi vi phạm bị tố
cáo của cán bộ, công chức, viên chức trong thực hiện nhiệm vụ, công vụ .............. 34
2.3.3.2. Công khai kết luận nội dung tố cáo, quyết định xử lý hành vi vi phạm bị tố
cáo về quản lý nhà nước trong các lĩnh vực ........................................................... 35
2.3.3.3. Thời hạn giải quyết tố cáo......................................................................... 35
2.3.3.4. Hồ sơ giải quyết tố cáo ............................................................................. 35
2.3.3.5. Việc tố cáo tiếp, giải quyết vụ việc tố cáo tiếp ........................................... 36
CHƯƠNG 3
THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP VỀ CẢI CÁCH THỦ TỤC TRONG TIẾP CÔNG
DÂN VÀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI, TỐ CÁO TRONG THỜI GIAN TỚI........... 38
3.1. Thực trạng công tác tiếp dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo .............................. 38
3.1.1. Công tác tiếp dân............................................................................................. 38
3.1.2. Công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo .............................................................. 40
3.1.3. Những kết quả đạt được.................................................................................. 44
3.1.4. Những hạn chế, yếu kém ................................................................................ 45
3.1.5. Nguyên nhân ................................................................................................... 46
3.2. Giải pháp trong công tác tiếp dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo ...................... 47
3.2.1. Đổi mới thủ tục hành chính trong tiếp công dân ............................................ 47
3.2.2. Hoàn thiện thủ tục giải quyết khiếu nại ......................................................... 48
3.2.3. Hoàn thiện thủ tục giải quyết tố cáo ............................................................... 50
3.2.4. Tăng cường bồi dưỡng nghiệp vụ tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo
cho đội ngũ cán bộ, công chức ................................................................................. 52
3.2.5. Giải quyết khiếu nại, tố cáo ngay tại cơ sở và chính quyền địa phương là
người chịu trách nhiệm chính trong giải quyết khiếu nại, tố cáo ............................ 53
3.2.6. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra........................................................ 54
KẾT LUẬN .................................................................................................................. 56

Cải cách thủ tục hành chính
trong tổ chức tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo
LỜI NÓI ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Tiếp dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo là một vấn đề quan trọng và bức thiết
trong bối cảnh nước ta hiện nay khi tình trạng khiếu nại, tố cáo ở nước ta ngày càng
gia tăng và liên quan đến nhiều lĩnh vực khác nhau, làm ảnh hưởng đến quyền lợi,
nghĩa vụ căn bản của nhân dân, trách nhiệm của những cơ quan nhà nước có thẩm
quyền. Việc giải quyết khiếu nại tốt hay kém nó thể hiện được chất lượng quản lý của
các cơ quan quản lý nhà nước cũng như mối quan hệ giữa nhân dân với Đảng và Nhà
nước ta. Hơn nữa, vấn đề đơn giản hoá thủ tục hành chính cũng đang đặt ra cho các
nhà khoa học pháp lý những bài toán khó giải, xử lý được vấn đề này sẽ góp phần đẩy
mạnh công cuộc cải cách hành chính, nâng cao chất lượng quản lý của các cơ quan
quản lý hành chính nhà nước, xây dựng được một bộ máy nhà nước gọn nhẹ nhưng
hiệu quả, nâng cao lòng tin của nhân dân đối với Đảng và Nhà nước ta.
Hiện nay khi hội nhập vào nền kinh tế thế giới, nước ta phải giải quyết nhiều vấn
đề thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau, trong đó có việc xây dựng một hành lang pháp lý
thông thoáng và môi trường đầu tư thuận lợi để thu hút các nguồn vốn trong nước và
quốc tế, nhằm thúc đẩy quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Vì vậy, giải
quyết tốt vấn đề tiếp dân và khiếu nại, tố cáo sẽ góp phần củng cố và gầy dựng lòng tin
đối với các nhà đầu tư, cũng như nâng cao hình ảnh Việt Nam trên trường quốc tế.
Trong những năm gần đây, thực hiện đường lối đổi mới, nền kinh tế nước ta đã
từng bước phát triển, đời sống của nhân dân ngày càng được cải thiện và nâng lên rõ
rệt. Quyền dân chủ của nhân dân, trong đó có quyền khiếu nại, tố cáo không ngừng
được phát huy. Cùng với những thành tựu đạt được trong nhiều lĩnh vực đời sống kinh
tế - xã hội, tình hình khiếu nại, tố cáo của công dân cũng có những diễn biến mới.
Tuy nhiên, tình hình khiếu nại và tố cáo hiện nay vẫn đang có chiều hướng ngày
càng gia tăng, số người trực tiếp đi khiếu nại, tố cáo ngày càng nhiều, tính chất khiếu
nại, tố cáo rất gay gắt và phức tạp, nhiều vụ việc khiếu nại, tố cáo tồn đọng và vượt

cấp lên trên; việc giải quyết còn chậm; tình trạng vi phạm pháp luật còn phổ biến. Có
nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng nêu trên. Trong đó, có nguyên nhân quan trọng
là việc tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo còn quá nhiều thủ tục hành chính
rườm rà hoặc trong quá trình thực hiện không tuân thủ đúng trình tự, thủ tục pháp luật
đã quy định gây khó khăn, phiền hà cho nhân dân cũng như cơ quan nhà nước khi xem
xét, giải quyết.
Tình trạng trên đòi hỏi phải nghiên cứu tìm giải pháp để khắc phục nhằm nâng
cao hiệu lực, hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo trong tình hình mới. Từ
việc nhận thức được điều này người viết đã chọn đề tài “Cải cách thủ tục hành chính
GVHD: Th.S Võ Duy Nam

SVTH: Nguyễn Văn Tèo
1


Cải cách thủ tục hành chính
trong tổ chức tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo
trong tổ chức tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo” làm đề tài nghiên cứu
cho luận văn tốt nghiệp của mình.
2. Mục đích nghiên cứu
Với tư cách là một công dân của đất nước, tôi muốn nghiên công tác tiếp dân và
giải quyết khiếu nại, tố cáo của các cơ quan có thẩm quyền hiện nay, nhằm nâng cao
hiểu biết cho bản thân, phổ biến kiến thức pháp luật khiếu nại, tố cáo cho đông đảo
quần chúng nhân dân. Qua đó, cũng mong muốn nêu ra những bất cập còn tồn tại trong
công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo, và đưa ra những kiến nghị, phương hướng nhằm
góp phần khắc phục những thiếu sót, từ đó hoàn thiện hệ thống pháp luật nói chung và
pháp luật về khiếu nại, tố cáo nói riêng, đáp ứng các yêu cầu về thủ tục pháp lý, cũng
như môi trường đầu tư trong bối cảnh đổi mới và hội nhập vào nền kinh tế thế giới của
đất nước.
3. Phạm vi nghiên cứu

Trong đề tài này, người viết tập trung nghiên cứu các quy định của pháp luật về
trình tự, thủ tục trong công tác tiếp dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo của các cơ quan
có thẩm quyền giải quyết hiện nay. Bên cạnh đó đánh giá thực trạng công tác giải
quyết khiếu nại, tố cáo ở nước ta hiện nay, đồng thời nghiên cứu, tham khảo những ý
kiến đóng góp để đưa ra những kiến nghị, nhằm nâng cao chất lượng giải quyết khiếu
nại tố cáo trong bối cảnh hiện nay.
4. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu của luận văn là đi từ lý luận đến thực tiễn, kết hợp
những kiến thức đã học, các phương pháp nghiên cứu khoa học chuyên ngành như
phương pháp lịch sử, phân tích, so sánh, tổng hợp. Bên cạnh đó người viết cũng sử
dụng các phương pháp hỗ trợ khác như phương pháp thống kê, sử dụng các trang
thông tin điện tử để tìm kiếm tài liệu, đồng thời vận dụng các tài liệu của các nhà
nghiên cứu, các tạp chí chuyên ngành để giải quyết các vấn đề đặt ra trong luận văn.
5. Bố cục đề tài
Luận văn được chia làm ba phần: Lời nói đầu, phần nội dung và kết luận. Trong
đó phần nội dung được chia làm ba chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về thủ tục hành chính và cải cách thủ tục hành chính
trong tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo.
Chương 2: Quy định của pháp luật hiện hành về thủ tục hành chính trong tiếp
công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo.
Chương 3: Thực trạng và giải pháp về cải cách thủ tục hành chính trong tiếp
công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo thời gian tới.

GVHD: Th.S Võ Duy Nam

SVTH: Nguyễn Văn Tèo
2


Cải cách thủ tục hành chính

trong tổ chức tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỦ TỤC
HÀNH CHÍNH VÀ CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH
TRONG TIẾP CÔNG DÂN VÀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI, TỐ CÁO
1.1. Thủ tục hành chính và cải cách thủ tục hành chính
1.1.1. Thủ tục hành chính
1.1.1.1. Khái niệm
Theo Từ điển tiếng việt thông dụng, thủ tục là “Cách thức tiến hành một công
việc với nội dung, trình tự nhất định, theo quy định của Nhà nước”1. Theo đó, hoạt
động quản lý nhà nước nào cũng đều được tiến hành theo những thủ tục nhất định.
Tương ứng với ba lĩnh vực hoạt động của nhà nước: lập pháp, hành pháp và tư pháp là
ba nhóm thủ tục: thủ tục lập pháp, thủ tục hành pháp và thủ tục tư pháp. Trong đó,
khái niệm thủ tục hành chính có rất nhiều cách hiểu khác nhau. Nhưng theo tinh thần
nội dung các văn kiện của Đảng và các văn bản pháp luật gần nhất thì “Thủ tục hành
chính là trình tự, cách thức thực hiện, hồ sơ và yêu cầu, điều kiện do cơ quan nhà
nước, người có thẩm quyền quy định để giải quyết một công việc cụ thể liên quan đến
cá nhân, tổ chức”2.
Thủ tục hành chính gồm những nội dung cơ bản sau:
- Số lượng các hoạt động cụ thể cần thực hiện để tiến hành những hoạt động quản
lý nhất định.
- Trình tự của các hoạt động cụ thể, mối liên hệ giữa các hoạt động đó.
- Nội dung, mục đích của các hoạt động cụ thể.
Cách hiểu này cho phép đánh giá đúng ý nghĩa, vai trò của thủ tục hành chính
trong quản lý nhà nước, tạo điều kiện cho việc tìm hiểu nhu cầu, định ra phương
hướng, biện pháp thích hợp để cải cách thủ tục hành chính nhằm xây dựng nền hành
chính hiện đại đáp ứng nhu cầu quản lý nhà nước trong điều kiện hiện nay. Vì vậy, có
thể nói đây là cách hiểu đầy đủ nhất về thủ tục hành chính.
Thủ tục hành chính do pháp luật quy định, toàn bộ các quy phạm về thủ tục hành
chính tạo thành chế định quan trọng của luật hành chính. Chỉ các hoạt động quản lý

hành chính nhà nước được quy phạm thủ tục hành chính điều chỉnh mới là thủ tục
hành chính, còn tất cá các hoạt động tổ chức tác nghiệp cụ thể nào đó trong hoạt động
quản lý hành chính nhà nước không được các quy phạm thủ tục hành chính điều chỉnh
thì không phải là thủ tục hành chính.

1
2

Theo từ điển tiếng việt của nxb văn hoá thông tin năm 1998, tr 310.
Khoản 1 Điều 3 Nghị định 63/2010/NĐ-CP ngày 08/6/2010 của Chính phủ về kiểm soát thủ tục hành chính.

GVHD: Th.S Võ Duy Nam

SVTH: Nguyễn Văn Tèo
3


Cải cách thủ tục hành chính
trong tổ chức tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo
1.1.1.2. Đặc điểm của thủ tục hành chính
Thủ tục hành chính là thủ tục được áp dụng trong quản lý hành chính nhà nước
(lĩnh vực chấp hành điều hành). Nói cách khác thủ tục hành chính được thi hành ngoài
trình tự toà án, có thể nói đây là một đặc điểm rất quan trọng của thủ tục hành chính,
nó cho phép phân biệt thủ tục hành chính với các hình thức thủ tục khác thường được
gọi là thủ tục tố tụng được tiến hành tại Toà án.
Các quy phạm thủ tục hành chính không chỉ là cách thức trình tự thực hiện quy
phạm vật chất của luật hành chính mà còn là hình thức đảm bảo quy phạm vật chất của
hầu hết các ngành luật. Trong hệ thống pháp luật nước nhà, hình thức thủ tục hình sự
bảo đảm thực hiện chỉ quy phạm ngành luật hình sự. Nhưng riêng đối thủ tục hành
chính một đặc diểm đáng chú ý là nó đảm bảo thực hiện quy phạm của rất nhiều ngành

luật như luật hành chính, luật đất đai, luật hôn nhân gia đình.
Khác với các hình thức thủ tục tư pháp luôn là các thủ tục được ban hành để
giải quyết các vụ án liên quan đến tranh chấp pháp luật như tranh chấp dân sự, kinh tế.
Hoặc để áp dụng các chế tài pháp luật như chế tài hình sự, chế tài hành chính, chế tài
dân sự; còn thủ tục hành chính không phải lúc nào cũng nhằm vào mục đích nói trên.
Thủ tục hành chính được tiến hành bởi nhiều cơ quan có thẩm quyền khác
nhau. Trong lĩnh vực tư pháp, việc tiến hành tố tụng được thực hiện theo các thủ tục
được quy định chỉ do một số cơ quan nhất định như: Toà án, Viện kiểm sát, Cơ quan
điều tra thực hiện. Trong việc thực hiện thủ tục hành chính lại khác do rất nhiều cơ
quan nhà nước khác nhau tiến hành: Các cơ quan hành pháp, lập pháp và tư pháp;
trong quan hệ nội bộ giữa các cơ quan và đối tượng ngoài cơ quan với tư cách quản lý
nhà nước.
Thủ tục hành chính được quy định bởi nhiều cơ quan khác nhau. Đối với các
hình thức thủ tục tư pháp: Hình sự, dân sự, lao động. Các văn bản quy định về những
hình thức này do cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất ban hành, còn đối với văn bản
quy định về thủ tục hành chính lại khác. Có một số thủ tục hành chính được quy định
bởi cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất nhưng bên cạnh đó phần lớn là do nhiều cơ
quan nhà nước khác nhau ban hành.
Các văn bản về thủ tục hành chính tản mạn, không tập trung. Các văn bản chứa
đựng các thủ tục hành chính được quy định trong rất nhiều văn bản pháp luật khác
nhau. Chẳng hạn ở lĩnh vực xử lý vi phạm hành chính có rất nhiều văn bản cụ thể hoá
pháp lệnh được ban hành về xử phạt vi phạm hành chính trong các lĩnh vực quản lý

GVHD: Th.S Võ Duy Nam

SVTH: Nguyễn Văn Tèo
4


Cải cách thủ tục hành chính

trong tổ chức tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo
nhà nước khác nhau hoặc có những thủ tục hành chính được quy định trong các văn
bản không phải là luật hành chính3.
1.1.2. Cải cách thủ tục hành chính
Nếu như nội dung cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2001 - 2010 có 5 nội
dung là: Thể chế; tổ chức bộ máy; xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ, công chức;
tài chính công và hiện đại hóa nền hành chính thì Chương trình tổng thể cải cách hành
chính nhà nước giai đoạn 2011 - 2020 có thêm nội dung thứ 6 là cải cách thủ tục hành
chính4.
Như vậy, kết quả quá trình thực hiện công tác cải cách hành chính giai đoạn 2001
- 2010 đã được đúc rút và thấy cần thiết phải đẩy mạnh công tác cải cách thủ tục hành
chính nên đã đưa ra nhiệm vụ này thành một trong 6 nội dung của Chương trình tổng
thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2011 - 2020. Chương trình tổng thể cải
cách hành chính là một trong những nhiệm vụ quan trọng, cần thiết trong tiến trình đổi
mới, phát triển và hội nhập của nước ta. Hiện nay thủ tục hành chính ở nước ta còn
những nhược điểm: Hình thức đòi hỏi quá nhiều giấy tờ, gây phiền hà cho nhân dân;
nặng nề, nhiều cấp trung gian, rườm rà, không rõ ràng về trách nhiệm; không phù hợp
với yêu cầu của thời kỳ mở cửa và hội nhập. Thủ tục hành chính thiếu thống nhất,
thường bị thay đổi một cách tùy tiện, thiếu công khai, minh bạch. Hiệu quả của nhược
điểm trên là gây phiền hà cho việc thực hiện quyền tự do, lợi ích và công việc chung
của cơ quan, gây trở ngại cho việc giao lưu và hợp tác giữa nước ta với nước ngoài,
gây ra tệ cửa quyền, bệnh giấy tờ trong hệ thống cơ quan hành chính, là nơi thuận lợi
cho nạn tham nhũng, lãng phí phát sinh, hoành hành, gây phiền hà cho tổ chức, cá
nhân và doanh nghiệp. Chính vì vậy, cải cách thủ tục hành chính là yêu cầu bức xúc
của nhân dân, doanh nghiệp, của các tổ chức và nhà đầu tư nước ngoài, là khâu đột phá
của tiến trình cải cách hành chính Nhà nước. Trong tiến trình phát triển và hội nhập,
cải cách thủ tục hành chính có một vai trò đặc biệt quan trọng. Nếu thủ tục hành chính
nói riêng, nền hành chính nói chung không được hay chậm cải cách thì sẽ là một rào
cản kìm hãm sự phát triển kinh tế - xã hội của nước ta. Kết quả công tác cải cách hành
chính giai đoạn 2001 - 2010 đã đạt được những kết quả nhất định trong thời gian qua

về thủ tục hành chính. Tuy nhiên, trước yêu cầu hội nhập ngày càng sâu rộng, thủ tục
hành chính cần phải cải cách mạnh mẽ hơn nữa.
Theo nghĩa chung nhất, cải cách là một biện pháp được thực hiện để giải quyết
những đòi hỏi của thực tiễn với mục tiêu rõ ràng, chương trình cụ thể và yêu cầu phải
3

PGS. TS. Nguyễn Cửu Việt. Giáo trình Luật Hành chính Việt Nam, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội – 2008,
tr20.
4
Điều 3 Nghị quyết 30c/NQ-CP ngày 08/11/2011 của Chính phủ.

GVHD: Th.S Võ Duy Nam

SVTH: Nguyễn Văn Tèo
5


Cải cách thủ tục hành chính
trong tổ chức tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo
hoàn tất trong một thời gian nhất định. Cải cách thủ tục hành chính là điều kiện cần
thiết để tăng cường củng cố mối quan hệ giữa Nhà nước và nhân dân, tăng cường sự
tham gia quản lý Nhà nước của nhân dân. Cải cách thủ tục được coi là khâu đột phá
trong cải cách nền hành chính Nhà nước, nghĩa là để tạo sự chuyển động của toàn bộ
hệ thống nền hành chính quốc gia; thủ tục hành chính là khâu được chọn đầu tiên, cải
cách thủ tục hành chính sẽ gây ra sự chuyển động của toàn bộ hệ thống khi bị tác
động.
Những yêu cầu của quá trình cải cách thủ tục hành chính:
- Phải đảm bảo tính thống nhất của hệ thống thủ tục hành chính.
- Bảo đảm sự chặt chẽ của hệ thống thủ tục hành chính.
- Bảo đảm tính hợp lý của thủ tục hành chính.

- Bảo đảm tính khoa học của quy trình thực hiện các thủ tục hành chính đã ban
hành
- Bảo đảm tính rõ ràng và công khai của các thủ tục hành chính.
- Dễ hiểu, dễ tiếp cận.
- Có tính khả thi.
- Bảo đảm tính ổn định cần thiết của quy trình thủ tục hành chính.
1.1.3. Mục tiêu và ý nghĩa của cải cách thủ tục hành chính
1.1.3.1. Mục tiêu
Xây dựng, hoàn thiện hệ thống thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội
chủ nghĩa nhằm giải phóng lực lượng sản xuất, huy động và sử dụng có hiệu quả mọi
nguồn lực cho phát triển đất nước.
Tạo môi trường kinh doanh bình đẳng, thông thoáng, thuận lợi, minh bạch
nhằm giảm thiểu chi phí về thời gian và kinh phí của các doanh nghiệp thuộc mọi
thành phần kinh tế trong việc tuân thủ thủ tục hành chính.
Xây dựng hệ thống các cơ quan hành chính nhà nước từ trung ương tới cơ sở
thông suốt, trong sạch, vững mạnh, hiện đại, hiệu lực, hiệu quả, tăng tính dân chủ và
pháp quyền trong hoạt động điều hành của Chính phủ và của các cơ quan hành chính
nhà nước.
Bảo đảm thực hiện trên thực tế quyền dân chủ của nhân dân, bảo vệ quyền con
người, gắn quyền con người với quyền và lợi ích của dân tộc, của đất nước.
Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức có đủ phẩm chất, năng lực và
trình độ, đáp ứng yêu cầu phục vụ nhân dân và sự phát triển của đất nước5.

5

Điều 2 Nghị quyết số 30c/NQ-CP ngày 08/11/2011 của Chính phủ.

GVHD: Th.S Võ Duy Nam

SVTH: Nguyễn Văn Tèo

6


Cải cách thủ tục hành chính
trong tổ chức tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo
1.1.3.2. Ý nghĩa
Cải cách thủ tục hành chính hiện nay là vấn đề có ý nghĩa quan trọng và cấp
bách, nhằm tạo ra một bước chuyển biến căn bản về cải cách thủ tục hành chính giữa
cơ quan nhà nước với tổ chức và công dân. Xây dựng, thực hiện các thủ tục hành
chính đơn giản, thống nhất, công khai, đúng pháp luật, tạo điều kiện thuận lợi cho
công dân, tổ chức giải quyết công việc, ngăn ngừa tệ nạn cửa quyền, sách nhiễu công
dân.
Ý nghĩa cải cách thủ tục hành chính không chỉ nhìn từ khía cạnh kinh tế, tức là
tiết kiệm tiền của, là xây dựng môi trường pháp lý để các thành phần kinh tế, các nhà
đầu tư yên tâm làm ăn, phát triển; không chỉ nhìn từ khía cạnh xã hội, tức là tạo điều
kiện thuận lợi cho người dân thực hiện các quyền và nghĩa vụ của mình đối với Nhà
nước. Hơn thế, đó là một khâu đột phá đúng để xây dựng nền hành chính trong sạch,
vững mạnh, thống nhất, thông suốt, hiệu quả, chống nạn tham nhũng, tiêu cực, làm
lành mạnh hóa bộ máy hành chính.
1.2. Khiếu nại và giải quyết khiếu nại, tố cáo và giải quyết tố cáo
1.2.1. Khái niệm khiếu nại và giải quyết khiếu nại
Khiếu nại là hoạt động diễn ra khá thường xuyên và phổ biến, do đó cụm từ
khiếu nại được sử dụng rộng rãi trong đời sống xã hội. Khiếu nại theo gốc tiếng
Latinh: “Complant” có nghĩa là sự phàn nàn, phản ứng, bất bình của người nào đó về
vấn đề có liên quan đến lợi ích của mình6.
Theo Đại Từ điển tiếng Việt, khiếu nại là thắc mắc, đề nghị xem xét lại những
kết luận, quyết định do cấp có thẩm quyền đã làm7. Như vậy, khiếu nại theo nghĩa
chung nhất là việc cá nhân hay tổ chức yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân có trách
nhiệm sửa chữa một việc làm mà họ cho là không đúng, đã và đang hoặc sẽ gây thiệt
hại đến quyền, lợi ích chính đáng của họ.

Quyền khiếu nại là một trong những quyền cơ bản của công dân đã được ghi
nhận trong Hiến pháp, một quyền có tính chất chính trị và pháp lý của công dân, là
một hình thức biểu hiện của dân chủ xã hội chủ nghĩa, liên quan chặt chẽ và chiếm vai
trò quan trọng trong hệ thống các quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân. Việc thực
hiện quyền khiếu nại sẽ là cơ sở để thực hiện các quyền và nghĩa vụ khác của công
dân. Chính vì vậy trên cơ sở Hiến pháp, đã có nhiều văn bản pháp luật của Nhà nước
ta quy định về khiếu nại và giải quyết khiếu nại, đặc biệt là Luật khiếu nại, tố cáo năm
1998 (được sửa đổi, bổ sung hai lần vào năm 2004 và 2005) và Luật khiếu nại năm
2011.
6
7

Nguyễn Văn Trình, Từ điển Anh - Việt, Nxb Đồng Nai, 1990, tr.205.
Nguyễn Như Ý, Đại từ điển Tiềng Việt, Nxb Văn hóa thông tin, Hà Nội, 1998, tr.904.

GVHD: Th.S Võ Duy Nam

SVTH: Nguyễn Văn Tèo
7


Cải cách thủ tục hành chính
trong tổ chức tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo
Theo quy định của Luật khiếu nại: “Khiếu nại là việc công dân, cơ quan, tổ chức
hoặc cán bộ, công chức theo thủ tục do Luật này quy định, đề nghị cơ quan, tổ chức,
cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ
quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà
nước hoặc quyết định kỷ luật cán bộ, công chức khi có căn cứ cho rằng quyết định
hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình”8.
Trong đó:

Quyết định hành chính là văn bản do cơ quan hành chính nhà nước hoặc người
có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước ban hành để quyết định về một vấn
đề cụ thể trong hoạt động quản lý hành chính nhà nước được áp dụng một lần đối với
một hoặc một số đối tượng cụ thể. Ví dụ: Quyết định của Ủy ban nhân dân thành phố
A về thu hồi Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất cấp cho gia
đình bà B; Quyết định cưỡng chế thi hành án của Chi cục trưởng Thi hành án huyện C
đối với Công ty Trách nhiệm hữu hạn D.
Hành vi hành chính là hành vi của cơ quan hành chính nhà nước, của người có
thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước thực hiện hoặc không thực hiện nhiệm
vụ, công vụ theo quy định của pháp luật. Ví dụ: Hành vi không cấp Giấy chứng nhận
đăng ký thành lập doanh nghiệp của Sở Kế hoạch và Đầu tư cho Công ty X khi Công
ty này đã nộp đầy đủ hồ sơ theo quy định của pháp luật; hành vi cản trở việc thi hành
án của một số cán bộ thi hành án huyện Y sau khi bản án Z đã có hiệu lực pháp luật.
Quyết định kỷ luật là quyết định bằng văn bản của người đứng đầu cơ quan, tổ
chức để áp dụng một trong các hình thức kỷ luật đối với cán bộ, công chức thuộc
quyền quản lý của mình theo quy định của pháp luật về cán bộ, công chức. Ví dụ:
Quyết định của Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện X về việc xử lý kỷ luật cách chức
Trưởng phòng Tài nguyên - Môi trường huyện do có hành vi vi phạm quy định về
quản lý; Quyết định của Cục trưởng Cục Thuế tỉnh Y về việc cảnh cáo Chi cục phó
Chi cục Thuế huyện Z thuộc tỉnh do có hành vi bao che cho một số doanh nghiệp trên
địa bàn gian lận thuế.
Như vậy, khiếu nại quy định trong Luật này được hiểu là khiếu nại hành chính,
đó là khiếu nại đối với quyết định hành chính, hành vi hành hành chính của cơ quan
hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước và
quyết định kỷ luật cán bộ, công chức. Khái niệm này chỉ giới hạn đối với những khiếu
nại phát sinh trong lĩnh vực quản lý của các cơ quan hành chính nhà nước.

8

Khoản 1 Điều 2 Luật Tố cáo

GVHD: Th.S Võ Duy Nam

SVTH: Nguyễn Văn Tèo
8


Cải cách thủ tục hành chính
trong tổ chức tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo
Mục đích của việc khiếu nại trước hết là nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp
của người khiếu nại khỏi bị xâm hại bởi những việc làm, những quyết định, chính sách
trái pháp luật của các cơ quan nhà nước và người có thẩm quyền trong các cơ quan nhà
nước. Suy rộng ra mục đích của khiếu nại chính là nhằm bảo đảm cho các quy định
pháp luật liên quan tới các quyền, lợi ích của cơ quan, tổ chức, công dân được thực
hiện nghiêm chỉnh; giúp cho hoạt động quản lý, điều hành của các cơ quan, tổ chức
nhà nước có hiệu quả, các quyết định, hành vi hành chính trái pháp luật được sửa đổi
hoặc bãi bỏ kịp thời, ngăn ngừa các vi phạm pháp luật có thể xảy ra từ phía những
người thực thi công vụ góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước.
Luật Khiếu nại quy định: “Giải quyết khiếu nại là việc thụ lý, xác minh, kết luận
và ra quyết định giải quyết khiếu nại”9. Như vậy, giải quyết khiếu nại gồm 4 giai đoạn:
Thụ lý; xác minh tình tiết; nội dung vụ việc khiếu nại, kết luận về tính đúng sai, cơ sở
pháp lý của nội dung khiếu nại và cuối cùng là ra quyết định giải quyết khiếu nại.
1.2.2. Khái niệm tố cáo và giải quyết tố cáo
Tố cáo là một trong những quyền cơ bản của công dân được quy định trong Hiến
pháp, được quy định trong Luật tố cáo năm 2011 và nhiều văn bản pháp luật khác.
Luật tố cáo quy định: “Tố cáo là việc công dân theo thủ tục do Luật tố cáo quy định
báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền biết về hành vi vi phạm pháp luật
của bất cứ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại lợi
ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức”10.
Để hiểu đúng bản chất của tố cáo, chúng ta cần phải xem xét dưới các khía cạnh

như: Chủ thể, đối tượng, mục đích tố cáo và cơ quan có thẩm quyền giải quyết tố cáo.
Tố cáo trước hết thể hiện ý thức đấu tranh, bảo vệ sự nghiêm minh của pháp luật đối
với các hành vi vi phạm, người tố cáo không chỉ nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp
pháp của mình mà còn vì lợi ích của nhà nước, của cộng đồng. Như vậy, chỉ khi công
dân có được ý thức pháp luật, có tinh thần đấu tranh vì sự công bằng, vì sự nghiêm
minh của pháp luật thì mới có thể thực hiện việc tố cáo.
Ở đây cần phân biệt giữa tố cáo khác với tin báo, tố giác tội phạm. Theo quy định
của Luật tố cáo, chủ thể của tố cáo là đối tượng được xác định cụ thể, đó là cá nhân và
khi tố cáo, họ phải chịu trách nhiệm về thông tin do mình cung cấp đối với hành vi vi
phạm pháp luật của đối tượng nhất định. Mặt khác, khi công dân thực hiện quyền tố
cáo đã phát sinh quan hệ pháp luật về tố cáo, trên cơ sở đó, cơ quan Nhà nước có thẩm
quyền có nghĩa vụ giải quyết và trả lời cho người tố cáo biết. Theo quy định của pháp
luật tố tụng hình sự, “Tố giác về tội phạm là những thông tin về hành vi có dấu hiệu tội
9

Khoản 11 Điều 2 Luật Khiếu nại.
Khoản 1 Điều 2 Luật tố cáo.

10

GVHD: Th.S Võ Duy Nam

SVTH: Nguyễn Văn Tèo
9


Cải cách thủ tục hành chính
trong tổ chức tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo
phạm do cá nhân có danh tính, địa chỉ rõ ràng cung cấp cho cơ quan, cá nhân có trách
nhiệm tiếp nhận, giải quyết”, “Tin báo về tội phạm là những thông tin về hành vi có

dấu hiệu tội phạm trên các phương tiện thông tin đại chúng hoặc do cơ quan, tổ chức
cung cấp cho cơ quan, cá nhân có trách nhiệm tiếp nhận, giải quyết”11. Như vậy, theo
quy định của pháp luật tố tụng hình sự đối với tin báo, tố giác về tội phạm, chủ thể có
thể xác định hoặc không xác định, có thể là cá nhân, có thể là cơ quan, tổ chức. Đối
tượng tố cáo là mọi hành vi vi phạm pháp luật, có thể là tố cáo hành vi vi phạm pháp
luật của cán bộ, công chức, viên chức trong thực hiện nhiệm vụ, công vụ hoặc cũng có
thể là tố cáo hành vi vi phạm pháp luật về quản lý nhà nước trong các lĩnh vực, còn tố
giác và tin báo về tội phạm thì đối tượng chỉ bao gồm tội phạm, hành vi vi phạm pháp
luật có tính nguy hiểm cao và được quy định trong Bộ luật hình sự.
Như vậy, đối với tố giác, tin báo về tội phạm, được thực hiện theo quy định của
Bộ Luật tố tụng hình sự; tố cáo hành vi vi phạm pháp luật của người có thẩm quyền
tiến hành tố tụng hình sự trong quá trình tiến hành tố tụng hình sự được thực hiện theo
quy định của pháp luật tố tụng hình sự. Tố cáo về hành vi vi phạm pháp luật trong việc
thực hiện nhiệm vụ, công vụ (không phải là hành vi tố tụng) thì được thực hiện theo
quy định của pháp luật về tố cáo; tố cáo hành vi vi phạm pháp luật nói chung, bao
gồm: vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ, vi phạm pháp luật
trong các lĩnh vực quản lý nhà nước trong các cơ quan, tổ chức, đơn vị thì được thực
hiện theo quy định của pháp luật tố cáo; tố cáo đối với hành vi vi phạm điều lệ của các
thành viên tổ chức thì được thực hiện theo quy định của Điều lệ của tổ chức đó.
Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật của cán bộ, công chức, viên chức trong việc
thực hiện nhiệm vụ, công vụ là việc công dân báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có
thẩm quyền biết về hành vi vi phạm pháp luật của cán bộ, công chức, viên chức trong
việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ.
Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật về quản lý nhà nước trong các lĩnh vực là việc
công dân báo cho cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền biết về hành vi vi phạm
pháp luật của bất cứ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào đối với việc chấp hành quy định
pháp luật về quản lý nhà nước trong các lĩnh vực.
Ví dụ: Phát hiện thấy anh B - cảnh sát giao thông nhận tiền của người vi phạm rồi
cho đi mà không lập biên bản xử lý, ông C đã lên Công an quận tố giác hành vi của
anh B. Việc tố giác của ông B có được coi là tố cáo hay không? Các hành vi nào được

coi là hành vi vi phạm pháp luật bị tố cáo theo quy định của pháp luật?
Điều 3 Thông tư 06/2013/TTLT-BCA-BQP-BTC- BNN&PTNT-VKSNDTC ngày 02 tháng 8 năm 2013
Hướng dẫn thi hành quy định của Bộ luật tố tụng hình sự về tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và
kiến nghị khởi tố.

11

GVHD: Th.S Võ Duy Nam

SVTH: Nguyễn Văn Tèo
10


Cải cách thủ tục hành chính
trong tổ chức tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo
Như vậy, việc tố giác hành vi vi phạm pháp luật của ông C với cơ quan có thẩm
quyền trực tiếp quản lý cảnh sát giao thông B trong trường hợp trên được coi là hành
vi tố cáo theo quy định của pháp luật.
Luật Tố cáo quy định: “Giải quyết tố cáo là việc tiếp nhận, xác minh, kết luận về
nội dung tố cáo và việc xử lý tố cáo của người giải quyết tố cáo”12. Giải quyết tố cáo
gồm 4 giai đoạn: Tiếp nhận; xác minh nội dung tố cáo; kết luận về tính đúng đắn,
khách quan nội dung tố cáo và giải quyết những vấn đề liên quan đến nội dung tố cáo
theo quy định của pháp luật.
1.2.3. So sánh giữa khiếu nại và tố cáo
Giữa khiếu nại và tố cáo có điểm chung là nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp
pháp của công dân, cơ quan, tổ chức khi bị xâm phạm. Khiếu nại và tố cáo đều có
chung căn cứ là vi phạm pháp luật. Vì vậy, các thông tin do khiếu nại và tố cáo mang
đến đều là những thông tin phản ánh vi phạm pháp luật. Do vậy, về bản chất giải quyết
khiếu nại, tố cáo là giải quyết xử lý vi phạm pháp luật.
Mặc dù giữa khiếu nại và tố cáo có quan hệ gần gũi nhau nhưng giữa chúng có sự

khác nhau về nội dung, tính chất, đặc biệt là sự điều chỉnh của pháp luật.
Về chủ thể: Chủ thể của khiếu nại là công dân, tổ chức, cơ quan – những
người có quyền lợi liên quan trực tiếp tới hành vi vi phạm pháp luật, còn chủ thể của tố
cáo chỉ có thể là công dân - người không có quyền và lợi ích liên quan trực tiếp tới
hành vi vi phạm pháp luật.
Về đối tượng: Đối tượng của khiếu nại là quyết định hành chính, hành vi hành
chính mà người khiếu nại cho rằng quyết định hay hành vi đó trái pháp luật, xâm phạm
đến quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Đối tượng của tố cáo là những hành vi vi
phạm pháp luật của bất cứ một cơ quan, tổ chức, cá nhân nào gây thiệt hại hoặc đe doạ
gây thiệt hại đến lợi ích nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ
chức.
Về mục đích: Mục đích của người khiếu nại là nhằm bảo vệ quyền và lợi ích
hợp pháp của mình, còn mục đích của người tố cáo là nhằm bảo vệ lợi ích của nhà
nước, tập thể nói chung.
Về trách nhiệm pháp lý: Người khiếu nại không phải chịu trách nhiệm khi
khiếu nại không có căn cứ còn người tố cáo phải chịu trách nhiệm pháp lý khi cố tình
tố cáo sai sự thật.

12

Khoản 7 Điều 2 Luật tố cáo 2011

GVHD: Th.S Võ Duy Nam

SVTH: Nguyễn Văn Tèo
11


Cải cách thủ tục hành chính
trong tổ chức tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo

1.3. Mục đích, ý nghĩa của công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo
Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà nước của dân, do dân và
vì dân. Đảm bảo công bằng xã hội là mục tiêu của chế độ, phát huy dân chủ xã hộ chủ
nghĩa vừa là một phương tiện thực hiện quyền làm chủ của công dân, vừa là con
đường đảm bảo sự công bằng xã hội. Do vậy, giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân
kịp thời, đúng đắn thể hiện bản chất của chế độ xã hội dân chủ của nhân dân, thể hiện
quan điểm dân là gốc của Đảng và Nhà nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa13.
Quyền khiếu nại, tố cáo của công dân được pháp luật quy định là một trong
những quyền cơ bản của công dân. Việc giải quyết khiếu nại, tố cáo của kịp thời, đúng
đắn trước hết là thể hiện bản chất của chế độ xã hội chủ nghĩa, trách nhiệm của Nhà
nước ta với dân. Hơn nữa, qua đó Nhà nước điều chỉnh lại các hoạt động để bộ máy
nhà nước và hệ thống chính trị ngày càng hoàn thiện hơn.
Thông qua công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo của cơ quan nhà nước đã khôi
phục, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp cho công dân, cơ quan, tổ chức. Tài sản được trả
lại cho dân và thông qua giải quyết khiếu nại, tố cáo nhiều cấp, nhiều ngành đã kịp
thời chấn chỉnh những sơ hở trong quản lý kinh tế, yếu kém trong quản lý nhà nước.
Nhiều văn bản, chế độ, chính sách đã sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với tình hình phát
triển kinh tế, xã hội trong thời kỳ mới.
Giải quyết khiếu nại, tố cáo đúng đắn có tác dụng tích cực đối với ổn định, phát
triển xã hội. Ngược lại, nếu giải quyết sai lệch sẽ gây tiêu cực khó lường lòng tin của
nhân dân vào chính quyền, công bằng xã hội không được đảm bảo.
1.4. Quá trình hình thành và phát triển những cơ sở pháp lý về thủ tục hành
chính trong tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo
Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám với bản Tuyên ngôn lịch sử đã khai sinh ra
nước Việt Nam dân chủ cộng hoà. Lần đầu tiên, Hiến pháp năm 1946 long trọng tuyên
bố: Tất cả quyền bính trong nước Việt Nam dân chủ cộng hoà đều của toàn thể nhân
dân Việt Nam. Nhà nước dân chủ nhân dân kiểu mới do Đảng cộng sản lãnh đạo đã
mang đến cho người dân Việt Nam các quyền dân chủ, dân sinh: Các quyền kinh tế, xã
hội và văn hóa14.
Mặc dù Nhà nước sơ khai mới ra đời còn trăm công nghìn việc và phải lo chống

thù trong giặc ngoài, nhưng do thấm nhuần quan điểm về quyền con người, quyền dân
13

Viện khoa học thanh tra, Công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo với định hướng xây dựng Nhà nước pháp quyền
XHCN của dân, do dân và vì dân, Hồng Thanh, , [truy cập ngày 25/6/2014].
14
Viện khoa học thanh tra, Quá trình hình thành và phát triển pháp luật về khiếu nại, tố cáo ở Việt Nam, Đinh
Văn Minh, [truy cập ngày 20/6/2014].

GVHD: Th.S Võ Duy Nam

SVTH: Nguyễn Văn Tèo
12


Cải cách thủ tục hành chính
trong tổ chức tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo
chủ, quyền hạnh phúc của người dân, Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hoà đã quan
tâm sâu sắc đến vấn đề xem xét và giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân. Ngày 23
tháng 11 năm 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 64/SL thành lập Ban
Thanh tra đặc biệt. Việc nhận đơn thư khiếu tố được Người đặt ở tầm cao ngang với
việc đi giám sát công việc thực tế ở các cấp chính quyền. Nếu Điều 1 ghi là: “Chính
phủ sẽ lập ngay một Ban Thanh tra đặc biệt, có uỷ nhiệm là đi giám sát tất cả công
việc và nhân viên của Uỷ ban nhân dân và các cơ quan của Chính phủ”15, thì Điều 2
qui định: “Nhận đơn khiếu nại của nhân dân; điều tra hỏi chứng, xem xét các giấy tờ
của Uỷ ban nhân dân hoặc các cơ quan của Chính phủ cần thiết cho công việc giám
sát”16.
Trong Sắc lệnh số 138b-SL ngày 18/12/1949 cũng vậy, cùng với nhiệm vụ: “Xem
xét thi hành chủ trương của Chính phủ”17 là nhiệm vụ: “Thanh tra sự khiếu nại của
nhân dân”18. Những quy định nói trên nói lên sự quan tâm của Hồ Chủ tịch và Chính

phủ đối với việc giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân19.
Ngoài ra, Nhà nước ta còn ban hành nhiều văn bản nhằm tạo ra cơ chế đảm bảo
quyền khiếu nại, tố cáo của công dân và tạo điều kiện thuận lợi để giải quyết tốt các
khiếu nại, tố cáo của công dân. Trong Thông tư số 203 NV/VP ngày 25/5/1946 của Bộ
trưởng Bộ Nội vụ về khiếu tố nói rõ: “Chính phủ và các cơ quan của Chính phủ thiết
lập trên nền tảng dân chủ, có bổn phận đảm bảo công lý và vì thế rất để ý đến nguyện
vọng của dân chúng và sẵn lòng xem xét những nỗi oan khuất trong dân gian”20.
Thông tư này hướng dẫn cho công dân thủ tục gửi đơn, giới thiệu thẩm quyền của các
cơ quan, thời hạn để giải quyết khiếu tố.
Thông tư số 436/TTg ngày 13/9/1958 của Thủ tướng Chính phủ quy định trách
nhiệm, quyền hạn và tổ chức của cơ quan chính quyền trong việc giải quyết các loại
đơn thư khiếu nại, tố cáo (gọi tắt là khiếu tố) của nhân dân. Thông tư xác định:
“Nghiên cứu và giải quyết các việc khiếu nại và tố giác của nhân dân là một trách
nhiệm quan trọng của tất cả các cơ quan nhà nước trước nhân dân”21. Thông tư nêu
những nguyên tắc về quyền hạn và nghĩa vụ của nhân dân trong việc khiếu tố; những
nguyên tắc về trách nhiệm và tổ chức của các cơ quan hành chính và cơ quan chuyên

Điều 1 Sắc lệnh số 64/SL ngày 23/11/1945.
Điều 2 Sắc lệnh số 64/SL ngày 23/11/1945.
17
Điều 4 Sắc lệnh số 138B-SL ngày 18/12/1949.
18
Điều 4 Sắc lệnh số 138B-SL ngày 18/12/1949.
19
Viện khoa học thanh tra, Tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố
cáo, Vũ Ngọc Huế, , [truy cập ngày 30/6/2014].
20
Thông tư số 203 NV/VP ngày 25/5/1946 của Bộ trưởng Bộ nội vụ.
21
Thông tư số 436/TTg ngày 13/9/1958 của Thủ tướng Chính phủ.

15
16

GVHD: Th.S Võ Duy Nam

SVTH: Nguyễn Văn Tèo
13


Cải cách thủ tục hành chính
trong tổ chức tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo
môn các cấp, các ngành trong việc nghiên cứu và giải quyết các loại đơn thư khiếu nại,
tố cáo của nhân dân.
Ngày 1/1/1960, Chủ tịch Hồ chí Minh đã ký Sắc lệnh công bố Hiến pháp mới của
Việt Nam dân chủ cộng hoà. Hiến pháp đã dành riêng một điều quy định về quyền
khiếu nại, tố cáo của công dân và trách nhiệm của cơ quan nhà nước phải xem xét giải
quyết kịp thời, nhanh chóng các khiếu nại, tố cáo, bảo vệ quyền lợi cho người dân.
Hiến pháp năm 1959 qui định: “Công dân nước Việt Nam dân chủ cộng hoà có quyền
khiếu nại, tố cáo bất cứ cơ quan nhà nước nào về những hành vi phạm pháp của nhân
viên cơ quan nhà nước. Những khiếu nại và tố cáo phải được xem xét và giải quyết
nhanh chóng. Người bị thiệt hại vì hành vi phạm pháp của nhân viên cơ quan nhà
nước có quyền được bồi thường”22.
Tiếp đó, Chính phủ đã có nhiều văn bản nhằm cụ thể hoá Hiến pháp, bảo đảm
cho công dân thực hiện được quyền khiếu nại, tố cáo mà Hiến pháp đã ghi nhận, đồng
thời quy định trách nhiệm của các cơ quan nhà nước trong việc tiếp nhận và giải quyết
các khiếu nại, tố cáo của công dân.
Nghị quyết số 164/CP ngày 31/8/1970 của Hội đồng Chính phủ về việc tăng
cường công tác thanh tra và chấn chỉnh hệ thống cơ quan Thanh tra của Nhà nước.
Nghị định số 165/CP ngày 31/8/1970 của Hội đồng Chính phủ qui định nhiệm
vụ, quyền hạn của Uỷ ban Thanh tra của Chính phủ.

Thông tư số 60/UBTT ngày 22/5/1971 của Uỷ ban Thanh tra của Chính phủ
hướng dẫn trách nhiệm của các ngành, các cấp về giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo
của nhân dân.
Trong các văn bản nói trên, Chính phủ đã giao việc giải quyết khiếu nại, tố cáo
của nhân dân cho Uỷ ban Thanh tra của Chính phủ, đồng thời quy định cụ thể một số
nguyên tắc trong việc giải quyết đơn thư khiếu tố như: Trách nhiệm giải quyết đơn thư
khiếu nại, tố cáo chủ yếu thuộc về cơ quan phát sinh vấn đề, trước hết là trách nhiệm
của thủ trưởng cơ quan; trình tự xem xét và giải quyết đơn thư khiếu tố của Uỷ ban
hành chính các cấp và các ngành chuyên môn. Những quy định trên đây của Chính phủ
đã tạo điều kiện thuận lợi cho công dân thực hiện quyền làm chủ trong việc tham gia
quản lý nhà nước, quản lý xã hội, kiểm tra, giám sát hoạt động của cán bộ, nhân viên
nhà nước, tổ chức xã hội trong việc thi hành chủ trương chính sách của Đảng và Nhà
nước, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, của tập thể, quyền và lợi ích hợp pháp của công
dân, đồng thời quy định trách nhiệm của mỗi cấp mỗi ngành phải nghiêm chỉnh chấp

22

Điều 29 Hiến pháp năm 1959.

GVHD: Th.S Võ Duy Nam

SVTH: Nguyễn Văn Tèo
14


Cải cách thủ tục hành chính
trong tổ chức tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo
hành pháp luật, nâng cao tinh thần phục vụ nhân dân, giải quyết đúng đắn, kịp thời đơn
thư khiếu nại, tố cáo của công dân.
Sau khi nước nhà được thống nhất, chúng ta đã ban hành Hiến pháp mới, Hiến

pháp năm 1980. Một lần nữa, quyền khiếu nại, tố cáo của công dân được ghi nhận
trong Hiến pháp 1980 và so với Điều 29 của Hiến pháp năm 1959 thì qui định về
quyền khiếu nại, tố cáo của công dân tại Điều 73 Hiến pháp năm 1980 cụ thể hơn, chi
tiết hơn “Công dân có quyền khiếu nại, tố cáo với bất cứ cơ quan nào của Nhà nước
về những việc làm trái pháp luật của cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội, đơn vị vũ
trang hoặc của bất cứ cá nhân nào thuộc các cơ quan, tổ chức và đơn vị đó; Các điều
khiếu nại, tố cáo phải được xem xét và giải quyết nhanh chóng; Mọi hành động xâm
phạm quyền và lợi ích chính đáng của công dân phải được kịp thời sửa chữa và xử lý
nghiêm minh. Người bị thiệt hại có quyền được bồi thường; Nghiêm cấm việc trả thù
người khiếu nại, tố cáo”23.
Sau khi Hiến pháp năm 1980 được ban hành, ngày 27/11/1981, Hội đồng Nhà
nước đã ban hành Pháp lệnh quy định việc xét, giải quyết khiếu nại, tố cáo của công
dân. Có thể nói, đây là văn bản pháp lý đầu tiên qui định một cách tập trung, đầy đủ và
chi tiết về việc tiếp nhận và giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân. Pháp lệnh năm
1981 gồm những quy định chung về quyền khiếu nại, tố cáo và thẩm quyền giải quyết
khiếu nại, tố cáo. Nghị định số 58/HĐBT ngày 29/3/1982 của Hội đồng Bộ trưởng về
việc thi hành Pháp lệnh đã qui định cụ thể về thẩm quyền và trách nhiệm của công dân
trong việc khiếu nại, tố cáo.
Tiếp đó là những văn bản được ban hành nhằm thực hiện tốt những qui định của
Pháp lệnh năm 1981 và Nghị định 58. Đó là Thông tư 02/TTr ngày 4/5/1982 của Uỷ
ban Thanh tra của Chính phủ; Nghị quyết số 26-HĐBT ngày 12/5/1984 của Hội đồng
Bộ trưởng về việc tăng cường tổ chức và nâng cao hiệu lực của hoạt động thanh tra;
Chỉ thị số 17-CT của Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng ngày 3/7/1989 về kiểm điểm việc
thực hiện Pháp lệnh năm 1981. Qua thực tiễn hơn 10 năm thi hành Pháp lệnh qui định
về việc xét, giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân, Nhà nước ta quyết định ban
hành Pháp lệnh khiếu nại, tố cáo của công dân năm 1991 thay thế cho Pháp lệnh năm
1981.
Có thể nói, những quy định của Pháp lệnh năm 1991 có nhiều điểm thể hiện sự
đổi mới về mặt nhận thức quyền khiếu nại, quyền tố cáo của công dân cũng như công
tác giải quyết khiếu nại, tố cáo nhưng cũng phải thừa nhận rằng, sự đổi mới đó còn rất

ít cơ sở thực tế để phát huy hiệu lực và hiệu quả. Những quy định về trình tự, thủ tục

23

Điều 73 Hiến pháp năm 1980.

GVHD: Th.S Võ Duy Nam

SVTH: Nguyễn Văn Tèo
15


Cải cách thủ tục hành chính
trong tổ chức tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo
cũng tỏ ra không thực tế và quá trình thực hiện có nhiều vi phạm kể cả người khiếu
nại, tố cáo cũng như cơ quan, tổ chức có thẩm quyền và trách nhiệm giải quyết. Chính
vì những vấn đề nêu trên cho nên hiệu lực và hiệu quả của công tác giải quyết khiếu
nại, tố cáo kể từ sau khi Pháp lệnh 1991 ban hành không có những sự biến đổi tích cực
và gần như đồng thời với việc ban hành Pháp lệnh năm 1991. Nhà nước ta đã có chủ
trương nghiên cứu và thiết lập cơ chế giải quyết khiếu kiện hành chính bằng con
đường tài phán để khắc phục những nhược điểm của phương thức giải quyết khiếu
kiện hành chính từ trước đến nay.
Ngày 28/10/1995, Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt nam khoá IX,
kỳ họp thứ X đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật tổ chức Toà án
nhân dân trong đó qui định về sự hình thành tổ chức và về hoạt động xét xử hành
chính. Ngày 21/5/1996, Uỷ ban thường vụ Quốc hội thông qua Pháp lệnh thủ tục giải
quyết các vụ án hành chính. Đây là những văn bản pháp lý đầu tiên rất quan trọng
đánh dấu sự ra đời của cơ chế tài phán hành chính ở Việt Nam. Đây thực sự là một
bước tiến đáng kể trong quá trình xây dựng và hoàn thiện bộ máy nhà nước pháp
quyền xã hội chủ nghĩa, một biểu hiện rõ ràng, cụ thể của sự đổi mới trong nhận thức

về quá trình dân chủ hoá xã hội và bảo vệ các quyền dân sự của công dân. Việc xét xử
hành chính đã được thực hiện hơn mười năm qua và hiện nay các cơ quan có trách
nhiệm đang xây dựng Luật Tố tụng hành chính nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả hoạt
động của cơ chế này. Đồng thời công tác tiếp dân cũng đã được quan tâm, ngày
15/01/1993, Thủ tướng Chính phủ có Chỉ thị số 18/CT-TTg về công tác tiếp công dân,
giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân. Đặc biệt, ngày 7/8/1997, Chính phủ ban
hành Nghị định số 89/CP kèm theo Quy chế tổ chức tiếp công dân, đây là văn bản
pháp lý đầu tiên của Nhà nước ta quy định cụ thể các nội dung về công tác tiếp công
dân như mục đích của việc tiếp công dân, trách nhiệm của Chủ tich Uỷ ban nhân dân
các cấp, Thủ trưởng các cơ quan quản lý trong việc tiếp công dân, Trụ sở tiếp công dân
của Trung ương Đảng và Nhà nước. Trên cơ sở Nghị định số 89/CP, Tổng Thanh tra
Nhà nước ban hành Thông tư số 1178/TT-TTNN ngày 25/9/1997 hướng dẫn thực hiện
Nghị định số 89/CP ngày 7/8/1997; Quyết định số 1204/QĐ - TTNN ngày 01/10/1997
ban hành Bản quy định về việc phối hợp tiếp công dân24.
Tháng 12 năm 1998, Quốc hội đã thông qua Luật khiếu nại, tố cáo thay thế cho
Pháp lệnh khiếu nại tố cáo của công dân năm 1991 và đã dành một chưng riêng để nói
về công tác tiếp dân. Như vậy cơ chế giải quyết khiếu kiện hành chính được thực hiện
24

Dự thảo online, Báo cáo tổng kết việc thực hiện công tác tiếp công dân, Thanh tra Chính phủ, Thanh tra Chính
phủ, />ndex=2&TaiLieuID=1053, [truy cập ngày 28/9/2014].

GVHD: Th.S Võ Duy Nam

SVTH: Nguyễn Văn Tèo
16


Cải cách thủ tục hành chính
trong tổ chức tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo

theo qui định của các văn bản này cho đến nay đã có những kết quả nhất định, đồng
thời cũng bộc lộ những vấn đề khó khăn bất cập mà đến nay cần nghiên cứu và Nhà
nước ta cũng đang có chủ trương tiến hành đổi mới nhằm nâng cao hiệu quả của công
tác này.
Tại kỳ họp 5 Quốc hội khoá XI đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều
của Luật khiếu nại, tố cáo. Tuy nhiên những điểm sửa đổi, bổ sung chỉ là những điểm
không cơ bản, giải quyết kịp thời một số vấn đề nảy sinh trong thực tiễn. Chính vì vậy,
cũng ngay tại kỳ họp này, Quốc hội đã ra Nghị quyết số 30/2004/QH11. Trong đó, nêu
rõ “Chính phủ khẩn trương tiến hành tổng kết toàn diện việc thi hành Luật khiếu nại,
tố cáo năm 1998, làm cơ sở cho việc nghiên cứu sửa đổi cơ bản Luật khiếu nại, tố cáo,
xây dựng cơ chế hữu hiệu để giải quyết các khiếu kiện hành chính phù hợp với tình
hình thực tế của nước ta và thông lệ quốc tế”25.
Thực hiện tinh thần của Nghị quyết nêu trên hiện nay Chính phủ đang chỉ đạo
các cơ quan của Chính phủ khẩn trương nghiên cứu xây dựng Dự án Luật Khiếu nại và
Luật Tố cáo, trình Quốc hội thông qua trong thời gian tới, góp phần nâng cao hiệu quả
giải quyết khiếu nại và tố cáo. Đến ngày 11/11/2011, tại kỳ họp thứ hai Quốc hội khóa
XIII đã thông qua Luật khiếu nại và Luật tố cáo; và Luật Tiếp công dân đã được Quốc
hội khóa XIII thông qua tại kỳ họp thứ 6 ngày 25/11/2013.
Nói đến thủ tục tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo là nói đến hệ thống
văn bản pháp luật làm cơ sở pháp lý cho công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại,
tố cáo. Như vậy, thủ tục tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo không chỉ đơn
thuần là những quy định mang tính nghiệp vụ trong quá tình tiếp nhận, xem xét, kết
luận, ra quyết định giải quyết khiếu nại, quyết định xử lý tố cáo mà còn bao hàm cả
những quy định về thẩm quyền và trách nhiệm của cá nhân và cơ quan, tổ chức trong
việc giải quyết khiếu nại, tố cáo.
1.5. Sơ lược quy định của pháp luật hiện hành về công tác tiếp dân và giải quyết
khiếu nại, tố cáo
Để tăng cường sự gắn bó giữa người dân đối với Đảng và Nhà nước, cần phải
thực hiện tốt công tác tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo. Làm tốt công tác
này sẽ góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội, thúc đẩy kinh tế

phát triển. Hiến pháp năm 2013 đã ghi nhận: “Mọi người có quyền khiếu nại, tố cáo
với cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền về những việc làm trái pháp luật của cơ
quan, tổ chức, cá nhân; cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền phải tiếp nhận, giải
quyết khiếu nại, tố cáo; người bị thiệt hại có quyền được bồi thường về vật chất, tinh
25

Nghị quyết số 30/2004/QH11 ngày 15/6/2004.

GVHD: Th.S Võ Duy Nam

SVTH: Nguyễn Văn Tèo
17


Cải cách thủ tục hành chính
trong tổ chức tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo
thần và phục hồi danh dự theo quy định của pháp luật; Nghiêm cấm việc trả thù người
khiếu nại, tố cáo hoặc lợi dụng quyền khiếu nại, tố cáo để vu khống, vu cáo làm hại
người khác”26.
Công tác tiếp công dân có quan hệ chặt chẽ với công tác giải quyết khiếu nại, tố
cáo27. Muốn thực hiện tốt việc giải quyết khiếu nại, tố cáo cần phải thực hiện tốt việc
tiếp công dân, từ đó sẽ khắc phục được tình trạng khiếu nại, tố cáo tràn lan vượt cấp
cũng như các bất cập khác trong giải quyết khiếu nại, tố cáo. Ở khía cạnh cụ thể tiếp
công dân là khâu đầu tiên của quá trình giải quyết khiếu nại, tố cáo. Vì vậy, công tác
này có ý nghĩa rất quan trọng, là tiền đề thuận lợi cho việc giải quyết chất lượng khiếu
nại, tố cáo.
Nhận thức được tầm quan trọng của công tác tiếp công dân và giải quyết khiếu
nại, tố cáo. Từ trước đến nay Đảng, Nhà nước ta đã luôn quan tâm chú trọng thực hiện
tốt công tác này, đặc biệt là việc thể chế hoá công tác tiếp công dân và giải quyết khiếu
nại, tố cáo thông qua các văn bản pháp luật như: Luật Khiếu nại 2011, Nghị định số

75/2012/NĐ-CP ngày 03/10/2012 của Chính phủ về quy định chi tiết một số điều của
Luật Khiếu nại, Thông tư 07/2013/TT-TTCP ngày 31/10/2013 của Thanh tra Chính
phủ quy định quy trình giải quyết khiếu nại hành chính; Luật Tố cáo 2011, Nghị định
số 76/2012/NĐ-CP ngày 03/10/2012 của Chính phủ về quy định chi tiết một số điều
của Luật Tố cáo, Thông tư 06/2013/TT-TTCP ngày 30/9/2013 của Thanh tra Chính
phủ quy định quy trình giải quyết tố cáo; Luật Tiếp công dân 2013, Nghị định số
64/2014/NĐ-CP ngày 26/6/2014 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều
của Luật Tiếp công dân. Các văn bản trên quy định trình tự, thủ tục về công tác tiếp
công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân. Trong đó, quy định rõ trách
nhiệm của Thủ trưởng các cơ quan, trách nhiệm, nghĩa vụ cán bộ và tổ chức công tác
tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo ở các ngành, các cấp.

26

Điều 30 Hiến pháp 2013.
Hướng dẫn nghiệp vụ, Nghiệp vụ tiếp công dân và tiếp nhận, xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực Tư
pháp, [truy cập ngày
12/9/2014].
27

GVHD: Th.S Võ Duy Nam

SVTH: Nguyễn Văn Tèo
18


Cải cách thủ tục hành chính
trong tổ chức tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo
CHƯƠNG 2
QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT

HIỆN HÀNH VỀ THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TRONG
TIẾP CÔNG DÂN VÀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI, TỐ CÁO
2.1. Tiếp dân và tiếp nhận đơn thư khiếu nại, tố cáo
Tiếp công dân là việc cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân quy định tại Điều 4 của
Luật Tiếp công dân đón tiếp để lắng nghe, tiếp nhận khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản
ánh của công dân; giải thích, hướng dẫn cho công dân về việc thực hiện khiếu nại, tố
cáo, kiến nghị, phản ánh theo đúng quy định của pháp luật.28 Trụ sở tiếp công dân
được thành lập ở cấp Trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện và đều có thành lập Ban tiếp
công dân, còn việc tiếp công dân ở cấp xã do Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã phụ
trách và phân công người tiếp dân.
Cán bộ trực tiếp làm công tác tiếp công dân phải có thái độ ứng xử đúng mực, có
văn hóa đối với người dân đến khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh, hướng dẫn công
dân trình bày đầy đủ, rõ ràng nội dung khiếu nại, những yêu cầu cần giải quyết, cung
cấp những tài liệu, chứng cứ liên quan đến vụ việc; hướng dẫn công dân khiếu nại, tố
cáo đến đúng người có thẩm quyền giải quyết; giải thích cho công dân hiểu đường lối,
chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước. Giải thích, từ chối tiếp những người
khiếu nại, tố cáo về những vụ việc đã được cơ quan có thẩm quyền giải quyết đúng
chính sách, pháp luật29. Trực tiếp xử lý hoặc phân loại, chuyển đơn, trình người có
thẩm quyền xử lý khiếu nại, kiến nghị, phản ánh; thông báo kết quả xử lý, kiến nghị,
phản ánh cho công dân. Yêu cầu người vi phạm nội quy nơi tiếp công dân chấm dứt
hành vi vi phạm; trong trường hợp cần thiết, lập biên bản về việc vi phạm và yêu cầu
cơ quan chức năng xử lý theo quy định của pháp luật30.
Việc tiếp nhận đơn thư khiếu nại, tố cáo gắn liền với việc thực hiện một nhiệm
vụ có tính chất bắt buộc đối với tất cả các cơ quan nhà nước, tổ chức, đó là hoạt động
tiếp công dân. Hoạt động này phải được tiến hành thường xuyên bởi vì có rất nhiều
trường hợp công dân trực tiếp đến trụ sở cơ quan nhà nước để đưa đơn khiếu nại, tố
cáo hoặc trực tiếp trình bày về nội dung khiếu nại, tố cáo.

Khoản 1 Điều 2 Luật tiếp công dân.
Quyết định Số: 858/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 14/6/2010 về phê duyệt đề án đổi mới công tác

tiếp công dân.
30
Điều 8 Luật Tiếp công dân.
28
29

GVHD: Th.S Võ Duy Nam

SVTH: Nguyễn Văn Tèo
19