Có ý kiến cho rằng: “có ba điều trong cuộc đời mỗi người, nếu đi qua sẽ không lấy lại được: thời gian, lời nói và cơ hội". Hãy bàn luận ý kiến đó.

Có ba điều trong cuộc đời mỗi người, nếu đi qua sẽ không lấy lại
được: thời gian, lời nói và cơ hội - là một lời khuyên đẹp, một lời
nói hay, hàm chứa chất triết lí và đạo đức
Kiếp nhân sinh dài hay ngắn? Làm người khó hay dễ? Có biết bao câu hỏi được mỗi người, tự đặt ra để
hỏi mình, có biết bao câu ca, tiếng hát, danh ngôn sâu sắc, lí thú, đã trở thành hành trang vào đời của mỗi
người, mỗi chúng ta. Làm sao để sống đẹp, sống tốt, vươn lên làm chủ với ý kiến sau đây:
“Có ba điều trong cuộc đời mỗi người, nếu đi qua sẽ không lấy lại được: thời gian, lời nói và cơ hội”.
Mỗi người là một cá thể trong cõi nhân sinh. Sướng hay khổ, vui hay buồn, giàu sang hay nghèo hèn,
khỏe mạnh hay đau ốm, trường thọ hay đoản thọ mỗi người một số phận, một cảnh ngộ, nào ai giống ai?
Đúng thời gian, lời nói và cơ hội là những “tài sản’’ vô cùng quý báu đối với mỗi người. Những thứ ấy đã
trôi qua thì không bao giờ lấy lại được. Do đó, phải sống như thế nào, sống tích cực hay buông xuôi, sống
đẹp hay sống vô vị, sống nhạt nhẽo, sống thừa như "phường giá áo túi cơm!”.
1. Trước hết, nói về thời gian.
Thời gian là vàng; thời gian quý hơn vàng. Quỹ thời gian là vốn sống của mỗi người. Ăn ngủ vui chơi,
học hành, lao động... của bất cứ ai đều diễn ra theo ngày đêm, bốn mùa, năm tháng. Con người dùng thì
giờ để lao động sản xuất ra của cải vật chất và mọi giá trị tinh thần, để sống trong no ấm, hạnh phúc. Con
người cũng dùng thời gian để học hành, mở mang trí tuệ, vươn lên tầm cao của học vấn, văn minh.
Quỹ thời gian sinh lí thì mọi người như nhau, nhưng quỹ thời gian tâm lí của mỗi người lại khác nhau. Có
người sống trong tâm trạng: “Ba thu dồn lại một ngày dài ghê”. Có người “uống rượu tiêu sầu” nên cảm
thấy: “Ba vạn sáu ngàn ngày là mấy - Kiếp phù du trông thấy cũng nực cười!” Có người lại hối hả “làm
ngày không đủ, tranh thủ làm đêm”, nhất là bà con dân cày đã thức khuya dậy sớm, đã một nắng hai
sương cuốc bẫm cày sâu để làm ra những mùa vàng, những bát cơm đầy dẻo thơm.
Thời gian trôi nhanh “vun vút như tên bay, như bóng câu (ngựa) lướt qua cửa sổ, như nước chảy qua
cầu". Thời gian một đi không trở lại. Sinh, trưởng, lão, bệnh, tử và vòng đời của mỗi người. Tuổi trẻ
thường phung phí thì giờ, cho nên lúc mái tóc chớm bạc mới hối hận, mới tiếc nuối: “Ôi kiếp nhấn sinh là
thế ấy, như bóng đèn, như mây nổi, như gió thổi, như tuyết tan..”.
Kẻ lười biếng nên sông buông thả: “Ăn no rồi lại nằm khoèo - Nghe giục trống chèo, vác bụng đi xem”.
Dân gian đã châm biếm: “Đời người có một gang tay - Ai hay ngủ ngày còn có nửa gang!” Muốn chiếm
được bảng vàng, các thí sinh, sĩ tử phải “dùi mài kinh sứ", phải “Thập niên đăng hỏa”, ở nước ta đã có
những “vua lợn”, “vua quỷ”: như Lê Ngọa Triều, Lê Uy Mục, Lê Tương Dực, nhưng cũng có những vị
minh quân như Lê Thánh Tông: “Trống đời canh, còn đọc sách - Chiêng xê bóng, chửa thôi chầu”.

Kẻ lười biếng, ăn không ngồi rồi thì lúc nào cũng cảm thấy thừa thời gian. Người siêng năng cần cù thi
luôn cảm thấy thiếu thời gian. Biết làm chủ thời gian là biết sống tích cực. Trong bài thơ Vội vàng viết
vào thời mười tám, đôi mươi, thi sĩ Xuân Diệu đã thể hiện một tâm thế tuyệt đẹp:
Mỗi buối sớm Thần Vui hằng gõ cửa Tháng giêng ngon như một cặp môi gần Tôi sung sướng. Nhưng vội
vàng một nửa
Tôi không chờ nắng hạ môi hoài xuân.
Vì cảm nhận được "Lòng tôi rộng nhưng lượng trời cứ chật - Không cho dài thời trẻ của nhân gian”, nên
chàng thi sĩ họ Ngô mới “vội vàng”, muốn “say”, muốn “riết”, muốn “ôm”...
Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều Và non nước, và cây, và cỏ rạng...


Thật vậy, thời gian rất quý, thời gian trôi nhanh, một đi không trở lại, nên không được vung phí thời gian,
phải biết làm chủ thời gian.
2. Thời gian mải miết trôi qua, không thể nào lấy lại được, vậy lời nói thì thế nào? Người xưa từng nói:
Tên bắn đi thì máu sẽ đổ, và thịt nát xương tan, đô thị hoang tàn. Tên bắn đi làm sao thu hồi được? Lời đã
nói ra làm sao lấy lại được? "Lời nói gió bay" (tục ngữ). Lời nói là vàng. Đó là những lời nói tốt đẹp,
mang tính người, hoặc là lời ngợi khen, hoặc là lời động viên, an ủi. Hoặc là lời ông bà, cha mẹ báo ban
con cháu. Hoặc là lời thầy, cô dạy bảo học trò. Hoặc là lời bạn bè tâm sự. Hoặc là tiếng nói tâm tình của
lứa đôi. Hoặc là lời chào hỏi âu cần, vui vẻ cùa đồng loại. Lời nói dù tốt đẹp, nhân văn đến đâu cũng
khôug thể nào lấy lại được.
Còn có những lời nói độc địa, tiếng chửi rủa, quát tháo. “Lời nói đọi máu” (Tục ngữ). Có những lời nói
có thể làm người nghe đau đớn, tủi nhục, căm giận, nhưng khi đã được “phun ra” thì làm sao lấy lại
được? Nhất là những lời nói tục tằn, thô lỗ, phàm phu càng không lấy lại được
Đất xấu trồng cây khẳng khiu,
Những người thô tục nói điểu phàm phu!
Cũng như tiếng chim hót nghe rất vui tai, câu hát, lời ru của bà, của mẹ tuy “gió đưa về trời” những vẫn
thấm sâu vào tâm hồn con cháu. Đúng như nhà thơ Nguyễn Duy đã viết:
Cái cò... sung chát đào chua
Câu ca mẹ hát gió đưa về trời
Ta đi trọn kiếp con người.

Cũng không đi hết những lời mẹ ru.
(Ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa)
Khi lời nói đã “xuất khẩu”, dù hay, dở thế nào cùng không lấy lại được, do đó, lúc nói năng phải đắn đo,
suy nghĩ cẩn trọng. Không thể ăn nói văng mạng được. “Ăn nhai, nói nghĩ”, phải “uốn lưỡi bảy lần mới
nói" - đó là lời khuyên về sự ăn nói. Trong chúng ta, hầu như ai cũng nhớ câu:
Lời nói chẳng mất tiền mua.
Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau.
Lời nói thể hiện tư tưởng, tình cảm, cách ứng xử, bộc lộ cá tính, nhân cách văn hóa của mỗi người. Lời
nói khi đã phát ngôn thì không thể nào lấy lại được, do đó, chúng ta phải học cách ăn nói văn minh, lịch
sự, lễ phép. Và phải thận trọng, lễ độ trong nói năng, ứng xử.
Thời gian đã trôi, không thể chạy ngược dòng, lời nói đã phát ngôn không thể thu hồi, còn cơ hội có lấy
lại được không?
Cơ hội là dịp may hiếm có, mang tính khách quan, ngoài mong muốn chủ quan của mỗi người. Có loại cơ
hội nghìn năm mới có một. Đời người có mấy cơ hội tốt đẹp trong học hành, thi cử, làm ăn?
Sau gần một thế kỉ làm trâu ngựa cho ngoại bang, nhân dân ta bao phen quật khởi vùng dậy, nhưng đã bị
kẻ thù "tắm trong những bể máu”. Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, Hồ Chủ tịch và Đảng ta đã chủ động
“Chớp lấy cơ hội” Pháp chạy, Nhật hàng Đồng Minh, là lãnh đạo nhân dân ta làm cuộc Cách mạng tháng
Tám, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Nhờ cơ hội phát triển nền kinh tế thị trường mà có nhiều doanh nhân trẻ, nhà quản lí tài ba xuất hiện, góp


phần làm đổi thay bộ mặt đất nước.
Nhờ cơ hội mở rộng giao lưu văn hóa, giáo dục với các nước trên thế giới, mà hiện nay Việt Nam có hàng
ngàn, hàng vạn học sinh, sinh viên du học ở Anh, Pháp, Mĩ, Nhật... Đó là những “cơ hội đỏ” giúp nhiều
tài năng trẻ được đào tạo, hứa hẹn tương lai tươi sáng.
Bao giờ cũng thế, vận may rất hiếm, cơ hội một đi không trở lại. Vì thế, con người phải có ý thức chuẩn
bị tốt mọi điều kiện chủ quan, mọi thực lực để chủ động đón bắt cơ hội. Không thể chần chừ do dự,
không thế “há miệng chờ sung’’ mà phải có ý chí, có quyết tâm, sẵn sàng nắm bắt cơ hội, để thi thố tài
năng, để làm nên sự nghiệp.
Tuổi trẻ phải 12 năm (hoặc lâu hơn nữa) siêng năng, chăm chỉ học hành, rèn luyện mới có thế tiến xa

được. Các kì thi đại học, cao đăng hàng năm là “cơ hội vàng” để thanh niên, thiếu niên biến mơ ước thành
hiện thực. Học hành lười biếng, thích ăn chơi đua đòi thì sao đón được “cơ hội vàng”, dù trước ngày thi
có theo nhau vào Văn Miếu “xoa đầu các cụ rùa", thắp hương cầu khấn bia Tiến sĩ! Chao ôi! Cơ hội đến
rồi qua nhanh, không lấy lại được cơ hội, dù có phép thánh thần!
3. Tóm lại, “có ba điều trong cuộc đời mỗi người, nếu đi qua sẽ không lấy lại được: thời gian, lời nói và
cơ hội” - là một lời khuyên đẹp, một lời nói hay, hàm chứa chất triết lí và đạo đức. Phải biết sống tích
cực, sống chủ động, phải biết nỗ lực học tập và siêng năng lao động, nâng cao kiến thức, tu dưỡng đức
hạnh, nâng tầm vân hóa của bản thân mình lên cao, ngang tầm thiên hạ. Phải biết quý trọng thời gian, thì
giờ. Phải biết “Học ăn, học nói, học gói, học mở” để giao tiếp văn minh lịch sự, trung thực, lễ phép. Phải
biết chuẩn bị đức tài để đón nhận thời cơ, cơ hội.
Câu nói trên đây luôn luôn nhắc nhở mỗi chúng ta phải học cách sống, phải biết sống, sống đẹp để trở
thành con người văn hóa khi bước sang thế kỉ XXI.
Trích: Loigiaihay.com
Xem thêm: Video bài giảng môn Văn học
>>>>> Luyện thi ĐH-THPT Quốc Gia 2016 bám sát cấu trúc Bộ GD&ĐT bởi các Thầy Cô uy tín,
nổi tiếng đến từ các trung tâm Luyện thi ĐH hàng đầu Hà Nội, các Trường THPT Chuyên và Trường Đại
học.