quy định pháp luật vềkinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô

TRƢỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT


LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP
NIÊN KHÓA 2011 – 2015
ĐỀ TÀI

QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VỀKINH DOANH
VẬN TẢI HÀNG HÓA BẰNG XE Ô TÔ

Giảng viên hƣớng dẫn:
TS. Cao Nhất Linh
Bộ môn Luật Thƣơng mại

Sinh viên thực hiện:
Nguyễn Thị Thúy Diễm
MSSV: 5115699
Lớp: LK1164A1 - K37

Cần Thơ, tháng12 /2014


LỜI CẢM ƠN
Trên thực tế không có sự thành công nào mà không gắn liền với
những sự hỗ trợ, giúp đỡ dù ít hay nhiều, dù trực tiếp hay gián tiếp của
người khác. Trong suốt thời gian từ khi bắt đầu học tập ở giảng đường
đại học đến nay, em đã nhận được rất nhiều sự quan tâm, giúp đỡ của
quý Thầy Cô, gia đình và bạn bè.
Trước hết, em xin gởi lời cảm ơn chân thành và sự tri ân sâu sắc
đối với các thầy cô của trường Đại học Cần Thơ, đặc biệt là các thầy cô

khoa Luật đã truyền đạt vốn kiến thức quý báu cho chúng em trong suốt
thời gian học tập tại trường. Tiếp theo em tỏ lòng biết ơn đến gia đình
và gởi lời cảm ơn đến bạn bè vì họ đã cho em niềm tin để em có thể
vượt qua khó khăn trong cuộc sống cũng như trong học tập.
Đặc biệt, em gởi lời cảm ơn sâu sắc đến Thầy Cao Nhất Linh đã
nhiệt tình hướng dẫn để em hoàn thành tốt luận văn của mình.
Trong quá trình viết đề tài tốt nghiệp của mình do trình độ lý luận
cũng như kinh nghiệm thực tiễn còn hạn chế khó tránh khỏi sai sót, rất
mong các Thầy, Cô thông cảm. Đồng thời em rất mong nhận được ý
kiến đóng góp của quý Thầy, Cô để tiếp thu kiến thức để em hoàn thiện
đề tài tốt nghiệp của mình.
Em chân thành cảm ơn!


NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƢỚNG DẪN

....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................

....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................


NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG PHẢN BIỆN

....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................

....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................


Quy định pháp luật về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô

MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU ................................................................................................................ 1
1 Lý do chọn đề tài......................................................................................................... 1
2 Mục tiêu, đối tƣợng nghiên cứu ................................................................................ 2
3 Phạm vi nghiên cứu .................................................................................................... 2
4 Phƣơng pháp nghiên cứu ........................................................................................... 2
5 Bố cục đề tài ................................................................................................................ 2
CHƢƠNG 1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH VẬN
TẢI HÀNG HÓA BẰNG XE Ô TÔ ............................................................................. 4
1.1 Khái quát về vận tải hàng hóa bằng xe ô tô .......................................................... 4
1.1.1 Khái niệm vận tải hàng hóa bằng xe ô tô ............................................................... 4
1.1.1.1 Khái niệm về vận tải ............................................................................................ 4
1.1.1.2 Khái niệm về hàng hóa ....................................................................................... 5
1.1.1.3 Khái niệm về xe ô tô ............................................................................................ 5
1.1.1.4 Khái niệm vận tải hàng hóa bằng xe ô tô ............................................................ 6
1.1.2 Đặc điểm của hoạt động vận tải hàng hóa bằng xe ô tô ........................................ 7
1.1.3 Tầm quan trọng của vận tải hàng hóa bằng xe ô tô ............................................... 8

1.2 Khái quát về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô...................................... 9
1.2.1 Khái niệm kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô ............................................ 9
1.2.1.1 Khái niệm về kinh doanh .................................................................................... 9
1.2.1.2 Khái niệm về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô .................................. 10
1.2.2 Vai trò của pháp luật về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô.................... 11
1.2.2.1 Vai trò của pháp luật về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô dưới góc độ
quản lý nhà nước ........................................................................................................... 11
1.2.2.2 Vai trò của pháp luật về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô dưới góc độ
khách hàng .................................................................................................................... 12
1.2.2.3 Vai trò của pháp luật về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô dưới góc độ
của người kinh doanh .................................................................................................... 12
1.3 Quá trình hình thành và phát triển của pháp luật về kinh doanh vận tải hàng
hóa bằng xe ô tô ........................................................................................................... 13
1.3.1 Giai đoạn trước năm 2001 ................................................................................... 13
1.3.2 Giai đoạn từ năm 2001 đến nay ........................................................................... 13
Kết luận Chƣơng 1 ...................................................................................................... 14

GVHD: Cao Nhất Linh

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Diễm


Quy định pháp luật về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô

CHƢƠNG 2. QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VỀ KINH DOANH VẬN TẢI HÀNG
HÓA BẰNG XE Ô TÔ ................................................................................................ 15
2.1 Chủ thể kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô ............................................ 15
2.1.1 Doanh nghiệp ....................................................................................................... 15
2.1.2 Hợp tác xã ............................................................................................................ 16
2.1.3 Hộ kinh doanh ...................................................................................................... 16

2.2 Điều kiện kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô ......................................... 17
2.2.1 Điều kiện chung kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô ................................ 17
2.2.1.1 Đăng ký kinh doanh ........................................................................................... 17
2.2.1.2 Điều kiện về phương tiện ................................................................................... 20
2.2.1.3 Điều kiện về thiết bị giám sát hành trình .......................................................... 21
2.2.1.4 Điều kiện về nhân sự ......................................................................................... 22
2.2.2 Điều kiện đặc thù .................................................................................................. 24
2.2.2.1 Đối với hàng siêu trường, siêu trọng ................................................................ 24
2.2.2.2 Đối với hàng nguy hiểm..................................................................................... 25
2.2.2.3 Đối với hàng hóa thông thường ........................................................................ 27
2.3 Quyền và nghĩa vụ của ngƣời kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô ....... 28
2.3.1 Quyền của người kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô ............................... 28
2.3.1.1 Yêu cầu cung cấp thông tin cần thiết về hàng hóa và kiểm tra tính xác thực của
thông tin đó ........................................................................................................................ 29
2.3.1.2Yêu cầu thanh toán đủ cước, phí vận tải và chi phí phát sinh; yêu cầu bồi
thường thiệt hại do vi phạm thỏa thuận trong hợp đồng............................................... 29
2.3.1.3Từ chối vận chuyển hàng hóa ............................................................................. 29
2.3.1.4Yêu cầu giám định hàng hóa .............................................................................. 30
2.3.2 Nghĩa vụ của người kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô ........................... 30
2.3.2.1 Cung cấp phương tiện đúng loại, thời gian, địa điểm và giao hàng hóa cho
người nhận hàng theo thỏa thuận trong hợp đồng ........................................................ 30
2.3.2.2 Hướng dẫn xếp, dỡ hàng hóa trên phương tiện ................................................ 30
2.3.2.3 Bồi thường thiệt hại cho người thuê vận tải do mất mát, hư hỏng hàng hóa xảy
ra ................................................................................................................................... 31
2.3.2.4 Bồi thường thiệt hại do người làm công, người đại diện gây ra ....................... 32
2.3.2.5 Chịu trách nhiệm về hậu quả mà người làm công, người đại diện gây ra .......... 32
Kết luận chƣơng 2 ............................................................................................................ 32
CHƢƠNG 3.THỰC TRẠNG QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VỀ KINH DOANH VẬN
TẢI HÀNG HÓA BẰNG XE Ô TÔ – PHƢƠNG HƢỚNG HOÀN THIỆN ......... 34
GVHD: Cao Nhất Linh

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Diễm


Quy định pháp luật về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô

3.1 Thực trạng quy định pháp luật về điều kiện kinh doanh vận tải hàng hóa
bằng xe ô tô và phƣơng hƣớng đề xuất...................................................................... 34
3.1.1 Những điểm mới của Nghị định số 86/2014/NĐ-CP ngày 10 tháng 09 năm
2014 của Chính phủ về kinh doanh và điều kiện kinh doanh vận tải hàng hóa bằng
xe ô tô ............................................................................................................... 34
3.1.2 Những hạn chế của quy định về điều kiện kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô
tô và phương hướng đề xuất ....................................................................................... 37
3.2 Thực trạng quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh
vực vận tải hàng hóa bằng xe ô tô và phƣơng hƣớng đề xuất. ................................ 40
3.2.1 Thực trạng quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực
vận tải hàng hóa bằng xe ô tô ....................................................................................... 40
3.2.2 Phương hướng đề xuất ......................................................................................... 41
Kết luận chƣơng 3........................................................................................................ 43
KẾT LUẬN .................................................................................................................. 44

GVHD: Cao Nhất Linh

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Diễm


Quy định pháp luật về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô

GVHD: Cao Nhất Linh

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Diễm


Quy định pháp luật về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô

LỜI NÓI ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Vận tải nói chung và vận tải ô tô nói riêng giữ vai trò hết sức quan trọng đối
với bất kỳ một quốc gia nào. Vận tải ô tô có chức năng vận chuyển hàng hóa và
hành khách nhằm đáp ứng nguồn nguyên, nhiên liệu cho sản xuất, tiêu dùng và sự
đi lại của nhân dân, góp phần đáng kể vào việc thúc đẩy quá trình mua bán, trao
đổi hàng hóa…Nếu thiếu nó thì quá trình sản xuất, tiêu dùng cũng như sự đi lại
của người dân gặp rất nhiều khó khăn. Vì vậy, vận tải ô tô là cần thiết đối với tất
cả các giai đoạn của quá trình sản xuất, tiêu thụ hàng hóa.
Trong những năm gần đây nhà nước đã chú trọng đặc biệt quan tâm đến phát
triển ngành vận tải ô tô, phát triển ngành vận tải ô tô là một trong những trọng
tâm xây dựng cơ sở kỹ thuật cho nền kinh tế quốc dân, phát triển đất nước và đảm
bảo an ninh, quốc phòng. Thời gian qua, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều
chính sách, văn bản pháp luật như: Luật Giao thông đường bộ 2008, Nghị định số
91/2009/NĐ-CP, Nghị định số 93/2012/NĐ-CP, Nghị định số 86/2014/NĐ-CP,
Nghị định số 34/2010/NĐ-CP, Nghị định số 71/2012/NĐ-CP sửa đổi một số điều
của nghị định số 34/2010/NĐ-CP, Nghị định số 171/2013/NĐ-CP,gần đây nhất là
Nghị định số 86/2014/NĐ-CP…và hàng loạt các Thông tư khác ra đời nhằm
hướng dẫn chi tiết về hoạt động kinh doanh vận tải. Tiếp đó là sự ra đời của các
văn bản khác do Bộ Giao thông vận tải ban hành để áp dụng cho một số loại hình
kinh doanh vận tải. Hệ thống văn bản này bước đầu đã tạo ra hành lang pháp lý và
cải thiện công tác tổ chức, quản lý vận tải đường bộ, giúp cho hoạt động của các
doanh nghiệp, hộ kinh doanh có hiệu quả hơn, nhất là trong lĩnh vực vận tải hàng
hóa. Tuy nhiên, thực tế cho thấy các văn bản trên chưa phát huy tác dụng đầy đủ
như mong muốn. Các quy định còn bộc lộ nhiều hạn chế, nhiều tiêu cực trong lĩnh

vực vận tải vẫn chưa được khắc phục mà còn có dấu hiệu gia tăng đặc biệt là lĩnh
vực vận tải hàng hóa.
Để tháo gỡ những vướng mắc, góp phần thúc đẩy ngành vận tải hàng hóa
bằng xe ô tô phát triển lành mạnh và bền vững. Việc nghiên cứu các quy định về
kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô là rất cần thiết trên cả phương diện lý
luận và thực tiễn. Vì vậy, người viết lựa chọn đề tài “Quy định của pháp luật về
kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô” làm luận văn tốt nghiệp.

GVHD: Cao Nhất Linh

1

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Diễm


Quy định pháp luật về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô
2. Mục tiêu, đối tƣợng nghiên cứu
Người viết nghiên cứu đề tài “Quy định của pháp luật về kinh doanh vận
tải hàng hóa bằng xe ô tô” nhằm mục đích làm sáng tỏ các quy định của pháp
luật trong lĩnh vực vận tải hàng hóa bằng xe ô tô. Bên cạnh đó người viết tìm hiểu
thực trạng của các quy định pháp luật về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô
tô. Đồng thời, người viết đề xuất những phương hướng hoàn thiện để khắc phục
những vướng mắc nhằm thúc đẩy việc phát triển kinh doanh vận tải hàng hóa
bằng xe ô tô.
3. Phạm vi nghiên cứu
Pháp luật điều chỉnh về kinh doanh vận tải hàng hóa rất rộng. Tuy nhiên,
trong khuôn khổ đề tài luận văn vì điều kiện tiếp cận còn hạn chế nên người viết
chỉ tập trung nghiên cứu những vấn đề liên quan trực tiếp đến vận tải hàng hóa
bằng xe ô tô. Cụ thể là các quy định về chủ thể, điều kiện kinh doanh, các quyền
và nghĩa vụ của người kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô.

4. Phƣơng pháp nghiên cứu
Để hoàn thành luận văn, trong quá trình nghiên cứu nhằm đạt được mục tiêu
nghiên cứu đề tài người viết đã dựa vào những phương pháp sau đây:
Thứ nhất là, phương pháp phân tích luật viết giúp người viết hiểu rõ và sâu
sát hơn vấn đề từ đó nắm vững những quy định của pháp luật về đề tài mà người
viết nghiên cứu và áp dụng vào đề tài nhằm làm rõ vấn đề nghiên cứu.
Thứ hai là, phương pháp nghiên cứu tài liệu giúp người viết chọn lọc những
tài liệu phù hợp, đáng tin cậy, có nội dung liên quan trên các phương tiện thông
tin như sách, báo, tạp chí và một số trang thông tin điện tử để làm cơ sở lý luận
phục vụ cho việc nghiên cứu đề tài đạt được kết quả tốt.
Bên cạnh đó, phương pháp logic giúp người viết nghiên cứu và trình bày một
cách hợp lý và phương pháp chứng minh cũng được người viết sử dụng thông qua
việc nêu ra thực trạng giúp người đọc nhìn nhận được vấn đề một cách cụ thể và
rõ ràng hơn.
5. Bố cục đề tài
Đề tài “Quy định pháp luật về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô”
tìm hiểu những khái niệm, đặc điểm của kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô

GVHD: Cao Nhất Linh

2

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Diễm


Quy định pháp luật về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô
cũng như vai trò của quy định pháp luật về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô
tô.
Ngoài phần lời mở đầu và kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung
chính của luận văn được trình bày trong 3 chương, bao gồm:

Chƣơng 1: Khái quát chung về hoạt động kinh doanh vận tải hàng hóa
bằng xe ô tô
Chương này luận văn đề cập về hoạt động kinh doanh vận tải hàng hóa bằng
xe ô tô, chủ yếu là tìm hiểu khái niệm, đặc điểm, tầm quan trọng của vận tải hàng
hóa bằng xe ô tô. Khái niệm về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô và vai
trò của pháp luật về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô. Đồng thời, luận
văn cũng sơ lược về lịch sử hình thành và phát triển của pháp luật về kinh doanh
vận tải hàng hóa bằng xe ô tô tại Việt Nam.
Chƣơng 2: Quy định pháp luật về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe
ô tô
Trong chương 2, luận văn phân tích những quy định của pháp luật về kinh
doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô. Cụ thể, đó là những quy định về chủ thể,các
điều kiện kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô, quyền và nghĩa vụ của người
kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô.
Chƣơng 3: Thực trạng quy định pháp luật về kinh doanh vận tải hàng
hóa bằng xe ô tô – phƣơng hƣớng hoàn thiện
Chương này, luận văn nêu lên thực trạng các quy định pháp luật về kinh
doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô. Nhiều quy định của pháp luật được áp dụng
vào thực tiễn gặp không ít những trở ngại vì vậy phát sinh nhiều vướng mắc, bất
cập trong quá trình áp dụng. Bên cạnh đó, luận văn cũng nêu lên một số giải pháp
đề xuất nhằm hoàn thiện những quy định của pháp luật về kinh doanh vận tải hàng
hóa bằng xe ô tô.

GVHD: Cao Nhất Linh

3

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Diễm

Quy định pháp luật về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô

CHƢƠNG 1
KHÁI QUÁT CHUNG VỀ HOẠT ĐỘNG
KINH DOANH VẬN TẢIHÀNG HÓA BẰNG XE
Ô TÔ
Hoạt động vận tải hàng hóangày càng giữ vai trò to lớn đối với sự phát triển
của nền kinh tế, góp phần quan trọng trong việc chuyên chở hàng hóa từ nơi này
đến nơi khác, đưa hàng hóa đến với người tiêu dùng. Trong đó, vận tải hàng hóa
bằng xe ô tô ngày càng được ưa chuộng bởi nhiều đặc điểm tiện lợi và hoạt động
kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô cũng đã không ngừng phát triển, đáp
ứng nhu cầu của xã hội.
1.1 Khái quát về vận tải hàng hóa bằng xe ô tô
Trong phần này, luận văn đề cập đến các khái niệm liên quan đến vận tải
hàng hóa bằng xe ô tô, đặc điểm và vai trò của hoạt động vận tải hàng hóa bằng
xe ô tô trong việc phục vụ đời sống kinh tế, xã hội, trong việc tạo ra chiếc cầu nối
để vận chuyển hàng hóa đến các vùng miền, tạo công ăn việc làm cho người lao
động và là thị trường tiêu thụ cho ngành chế tạo ô tô.
1.1.1 Khái niệm vận tải hàng hóa bằng xe ô tô
Phần này, luận văn sẽ đề cập đến bốn khái niệm liên quan đến vận tải hàng
hóa bằng xe ô tô, đó là khái niệm về vận tải, khái niệm về hàng hóa, khái niệm xe
ô tô và khái niệm vận tải hàng hóa bằng xe ô tô.
1.1.1.1 Khái niệm về vận tải
Theo nghĩa rộng, vận tải là một quy trình kỹ thuật của bất kỳ sự di chuyển vị
trí nào trong không gian của con người và vật phẩm.
Khái niệm vận tải dưới góc độ kinh tế, vận tải là một hoạt động kinh tế có
mục đích của con người nhằm đáp ứng nhu cầu di chuyển vị trí trong không gian
của đối tượng vận chuyển.
Có thể hiểu một cách đơn giản, vận tải chính là sự chuyên chở, vận chuyển
hàng hóa, người từ điểm này tới điểm khác.

GVHD: Cao Nhất Linh

4

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Diễm


Quy định pháp luật về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô
1.1.1.2 Khái niệm về hàng hóa
Khái niệm hàng hóa có nhiều cách hiểu khác nhau tùy theo nhìn nhận ở góc
độ nào. Theo kinh tế chính trị Mác-Lênin, hàng hóa là sản phẩm của lao động
thông qua trao đổi mua bán. Hàng hóa có thể là hữu hình như sắt thép, quyển sách
hay ở dạng vô hình như sức lao động. Theo Từ điển Việt Nam, hàng hóa là một
trong những phạm trù cơ bản của kinh tế chính trị. Theo nghĩa hẹp, hàng hóa là
vật chất tồn tại có dạng xác định trong không gian,có thể trao đổi, mua bán được.
Theo nghĩa rộng, hàng hóa là tất cả những gì có thể trao đổi, mua bán được.
Theo Luật Thương mại 2005, hàng hóa bao gồm “tất cả các loại động sản,
kể cả động sản hình thành trong tương lai và những vật gắn liền với đất đai”.1Tại
Luật Giao thông vận tải 2008 quy định “hàng hóa là máy móc, thiết bị, nguyên vật
liệu, nhiên liệu, hàng tiêu dùng, động vật sống và các động sản khác được vận
chuyển bằng phương tiện giao thông đường bộ”.2 Theo Luật giá năm 2013, hàng
hóa là tài sản có thể trao đổi, mua, bán trên thị trường, có khả năng thỏa mãn nhu
cầu của con người, bao gồm các loại động sản và bất động sản.3
Tóm lại, hàng hóa là đối tượng của hoạt động mua bán, là sản phẩm lao động
của con người tạo ra nhằm mục đích thỏa mãn nhu cầu của con người.
1.1.1.3 Khái niệm về xe ô tô
Ngay từ khi mới ra đời xe ô tô chủ yếu được sử dụng nhằm mục đích phục
vụ việc đi lại của con người, ít được sử dụng vào hoạt động vận tải hàng hóa. Tuy
nhiên, cùng với sự phát triển của xã hội thì xe ô tô dần dần trở thành một phương

tiện vận tải quan trọng, không thể thiếu cho việc di chuyển hàng hóa từ nơi này
đến nơi khác.
Pháp luật hiện hành không có quy định cụ thể xe ô tô là gì nhưng từ quy định
vềphương tiện giao thông cơ giới đường bộ tại Khoản 18, Điều 3, Luật Giao thông
đường bộ năm 2008, người viết có thể định nghĩa xe ô tô như sau: xe ô tô là một
trong những phương tiện giao thông cơ giới đường bộ, được sử dụng để vận tải
hàng hóa, hành khách.
Theo bộ Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 6211-2003 thì xe ô tô là loại phương
tiện giao thông đường bộ, chạy bằng động cơ, có từ bốn bánh xe trở lên, không
1

Khoản 2, Điều 3, Luật Thương mại 2005.
Khoản 28, Điều, Luật Giao thông vận tải 2008.
3
Khoản 1, Điều 4, Luật Giá 2013.
2

GVHD: Cao Nhất Linh

5

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Diễm


Quy định pháp luật về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô
chạy trên đường ray và thường được dùng để chở người hoặc hàng hóa, kéo các rơ
moóc, sơ mi rơ moóc, hoặc thực hiện các chức năng, công dụng đặc biệt.
Việc phân loại xe ô tô được xác định dựa vào nhiều căn cứ khác nhau.4
Thứ nhất, căn cứ vào trọng tải thiết kế ô tô được phân ra các loại sau:ô tô có
trọng tải rất nhỏ đến 0,75 tấn; ô tô có trọng tải nhỏ từ 0,75 đến 2 tấn; ô tô có trọng

tải trung bình từ 2 đến 5 tấn; ô tô có trọng tải lớn từ 5 đến 10 tấn; ô tô có trọng tải
rất lớn trên 10 tấn. Khi sử dụng cần phải lựa chọn cụ thể trọng tải của ô tô sao cho
phù hợp với tínhchất, khối lượng hàng hóa và điều kiện đường sá, điều kiện xếp
dỡ để đảm bảo hiệu quảsử dụng phương tiện.Thông thường, những loại ô tô có
trọng tải nhỏ dùng để vận chuyển những lôhàng lẻ với khối lượng không lớn, còn
loại ô tô có trọng tải lớn dùng để vận chuyểnnhững loại hàng có kích thước và
khối lượng lớn.
Thứ hai,căn cứ vào số ghế ngồi hay số chỗ đứng ô tô được phân thành các
loại sau đây: ô tô khách cỡ nhỏ, có từ 10 đến 25 chỗ ngồi; ô tô khách cỡ trung, có
từ 26 đến 46 chỗ ngồi; ô tô khách cỡ lớn có trên 46 chỗ ngồi. Căn cứ này chỉ áp
dụng với ô tô vận chuyển người.
Thứ ba, Căn cứ vào tính chất của hàng hóa chuyên chở, ô tô được phân loại
thành các loại ô tô chuyên dùng như: ô tô dùng để vận chuyển vữa xây dựng, để
chuyên chở khí hóa lỏng người ta dùng xitéc, ô tô ben tự đổ,...
1.1.1.4 Khái niệm vận tải hàng hóa bằng xe ô tô
Theo cách hiểu thông thường, có thể hiểu vận tải hàng hóa bằng xe ô tô là
việc sử dụng xe ô tô để vận chuyển hàng hóa nhằm đáp ứng nhu cầu di chuyển
hàng hóa của con người.
Dưới góc độ pháp lý, vận tải hàng hóa là hoạt động thương mại.Luật Thương
mại 2005 định nghĩa “Hoạt động thương mại là hoạt động nhằm mục đích sinh
lợi, bao gồm mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ, đầu tư, xúc tiến thương mại và
các hoạt động nhằm mục đích sinh lợi khác”.5
Trước đây, Pháp lệnh Trọng tài thương mại 2003 đã từng liệt kê hoạt động
vận chuyển hàng hóa vào một trong những hoạt động thương mại. Cụ thể như sau
“Hoạt động thương mại là việc thực hiện một hay nhiều hành vi thương mại của
4

Trường Cao đẳng Giao thông vận tải Tp.HCM, Nghiệp vụ vận
tải, , [ngày truy cập 1-11-2014].
5

Khoản 1, Điều 3, Luật Thương mại 2005.

GVHD: Cao Nhất Linh

6

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Diễm


Quy định pháp luật về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô
các cá nhân, tổ chức kinh doanh bao gồm mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ;
phân phối; đại diện; đại lý thương mại; ký gửi; thuê; cho thuê; thuê mua; xây
dựng; tư vấn kỹ thuật; Li-xăng; đầu tư; tài chính; ngân hàng; bảo hiểm; thăm dò;
khai thác; vận chuyển hàng hóa, hành khách bằng đường hàng không, đường
biển, đường sắt, đường bộ và các hành vi thương mại khác theo quy định của
pháp luật”.6
Tóm lại, vận tải hàng hóa là một hoạt động thương mại, là hoạt động nhằm
mục đích chuyên chở hàng hóa phục vụ cho nhu cầu của hoạt động thương mại.
1.1.2 Đặc điểm của hoạt động vận tải hàng hóa bằng xe ô tô
Cũng như ngành vận tải đường sắt, đường thủy,…ngành vận tải ô tô tham gia
vào quá trình sản xuất nhưng không trực tiếp tạo ra sản phẩm. Do vậy, đặc điểm
lớn nhất của ngành vận tải ô tô là vận tải ô tô là một ngành dịch vụ, vận tải là sản
phẩm vô hình, sản phẩm vận tải mang đầy đủ đặc tính của hàng hóa là giá trị và
giá trị sử dụng.7 Quá trình tạo ra sản phẩm và quá trình tiêu dùng luôn gắn liền
với nhau, không dự trữ được. Hoạt động vận tải tham gia vào quá trình luân
chuyển hàng hóa, thúc đẩy quá trình giao lưu, phân phối hàng hóa giữa các vùng
miền, các quốc gia.
Đã từ lâu, vận tải đường bộ đã trở thành một hình thức vận tải thông dụng và
phổ biến nhất trong các loại hình vận tải. Trong đó, ô tô là một phương tiện vận
tải được ưa chuộng bởi sự tiện lợi, tính cơ động cao, tốc độ vận chuyển

nhanh.8Với kích thước nhỏ, ô tô có thể hoạt động ở mọi nơi, từ thành thị đến nông
thôn, từ miền ngược đến miền xuôi. Nhờ tính cơ động cao nên ô tô có thể vận
chuyển trực tiếp hàng hóa từ kho người gửi đến kho người nhận mà không phải
qua các hình thức vận tải khác.
Vận tải hàng hóa bằng ô tô còn có đặc điểm là tốc độ vận chuyển nhanh và
sự thích nghi cao với các điều kiện địa hình. Phương thức vận chuyển bằng ô tô
rất uyển chuyển về lộ trình và tiến độ, khả năng phục vụ và đáp ứng nhu cầu của
khách hàng thường nhanh hơn so với các phương thức vận tải khác nên tốc độ vận
chuyển khá nhanh. Mặt khác, thủ tục vận tải bằng ô tô khá đơn giản do số lượng
6

Khoản 3, Điều 2, Pháp lệnh Trọng tài Thương mại 2003.
Trường Cao đẳng Giao thông vận tải Tp.HCM, Nghiệp vụ vận tải,
, [ngày truy cập 1-11-2014].
8
Quang Thụy, Vận tải ô tô vấn đề giải pháp cho doanh nghiệp, hợp tác xã,
[truy cập ngày 20-10-2014].
7

GVHD: Cao Nhất Linh

7

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Diễm


Quy định pháp luật về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô
hàng hóa chuyên chở từng chuyến nhỏ nên dễ kiểm tra. Hơn nữa, người chuyên
chở cũng như chủ hàng có khả năng kiểm soát hàng hoá trong quá trình giao nhận
ít sợ nhầm lẫn, nhờ vào đó mà quá trình giao nhận hàng được diễn ra nhanh

chóng. Vận tải hàng hóa bằng ô tô ít bị lệ thuộc vào cơ sở hạ tầng như nhà ga đối
với vận tải hàng hóa bằng đường sắt, sân bay đối với vận tải đường hàng không,
và cảng biển đối với vận tải đường biển mà ô tô có thể hoạt động bất kỳ lúc nào
trên các loại đường.
Tuy nhiên, việc vận tải hàng hóa bằng xe ô tô có nhược điểm là giá thành
cao và tỷ lệ rủi ro cũng rất cao.9
1.1.3 Tầm quan trọng của vận tải hàng hóa bằng xe ô tô
Từ khi nền sản xuất hàng hóa ra đời cho đến nay thì vận tải hàng hóa nói
chung và vận tải hàng hóa bằng xe ô tô nói riêng luôn đóng một vai trò quan trọng
trong việc sản xuất, tiêu thụ hàng hóa, góp phần phát triển nền kinh tế đất nước.
Các nhà kinh tế học đã ví rằng: “Nếu nền kinh tế là một cơ thể sống, trong đó hệ
thống giao thông là các huyết mạch thì vận tải là quá trình đưa các chất dinh
dưỡng đến nuôi các tế bào của cơ thể sống đó”. Tầm quan trọng của vận tải hàng
hóa bằng xe ô tô được thể hiện như sau:
Thứ nhất là, vận tải hàng hóa bằng xe ô tô phục vụ cho đời sống kinh tế, xã
hội.
Về mặt sản xuất, vận tải ô tô đóng vai trò thu gom hàng hóa, chuyên chở
nguyên nhiên liệu tới các nơi sản xuất.
Về mặt tiêu dùng, vận tải ô tô đóng vai trò như một chiếc cầu nối đưa hàng
hóa đến với người tiêu dùng tại các siêu thị, chợ, tới các điểm vận tải để xếp lên
các phương tiện vận tải khác đến nơi nhận hàng cuối cùng. Vận tải hàng hóa bằng
ô tô còn đóng vai trò gom nhặt và phân phối hàng hóa ở hai đầu cho các phương
tiện vận tải đường biển, đường sắt và đường hàng không. Vận tải hàng hóa bằng ô
tô còn giữ vai trò liên kết các phương thức vận tải với nhau để tạo thành một hành
trình vận tải thống nhất trong vận tải đa phương thức. Trong thực tế, không có
một phương thức vận tải nào có khả năng vận chuyển hàng hóa từ nơi sản xuất tới
nơi tiêu dùng một cách trực tiếp như vận tải bằng ô tô.

9

Quang Thụy, Vận tải ô tô vấn đề giải pháp cho doanh nghiệp, hợp tác xã,
[truy cập ngày 20-10-2014].

GVHD: Cao Nhất Linh

8

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Diễm


Quy định pháp luật về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô
Về mặt an ninh, quốc phòng, không thể không kể đến những đóng góp đáng
kể của ngành vận tải hàng hóa bằng xe ô tô trong quá trình đấu tranh, xây dựng và
bảo vệ TổQuốc. Vận tải ô tô góp phần cơ động lực lượng vũ trang, khí tài chiến
đấu và phục vụ hậu cần để trấn áp các vụ bạo loạn của kẻ thù hoặc hoạt động biệt
kích thâm nhập qua biên giới trên đất liền hay vùng bờ biển.
Thứ hai là, vận tải ô tô là cầu nối giữa các vùng miền.
Vận tải ô tô góp phần phục vụ đắc lực cho việc vận chuyển hàng hóa đến các
vùng có thiên tai như hỏa hoạn, ngập lụt, động đất,…để phòng chống hay khắc
phục hậu quả khi có sự cố xảy ra.
Thứ ba là, vận tải ô tô góp phần tạo công ăn việc làm cho xã hội, tăng tổng
sản phẩm quốc dân.
Việc vận tải hàng hóa bằng xe ô tô góp phần tạo công ăn, việc làm cho người
lao động nhờ vào các dịch vụ kèm theo quá trình vận tải. Từ đó, làm giảm tỷ lệ
thất nghiệp và những tiêu cực trong xã hội.
Thứ tư là, vận tải ô tô là thị trường tiêu thụ sản phẩm cho ngành chế tạo ô tô.
Nhu cầu sử dụng xe ô tô để vận chuyển hàng hóa sẽ góp phần hình thành thị
trường tiêu thụ cho ngành chế tạo ô tô. Nhu cầu sử dụng xe ô tô càng cao thì sản
phẩm của ngành chế tạo ô tô càng dễ tiêu thụ.
1.2 Khái quát về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô

Trong phần này, luận văn đề cập các khái niệm liên quan đến kinh doanh vận
tải hàng hóa bằng xe ô tô và vai trò của pháp luật về kinh doanh vận tải hàng hóa
bằng xe ô tô dưới góc độ quản lý nhà nước, dưới góc độ của khách hàng và dưới
góc độ của người kinh doanh.
1.2.1 Khái niệm kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô
Từ khi nền kinh tế nước ta chuyển sang cơ chế thị trường thì các hoạt động
kinh doanh trên nhiều lĩnh vực ngày càng phát triển. Trong đó, hoạt động kinh
doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô cũng phát triển không ngừng, giải quyết được
các vấn đề về ứ đọng hàng hóa, giúp hàng hóa lưu thông tốt hơn, nhanh chóng đến
với người tiêu dùng.

GVHD: Cao Nhất Linh

9

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Diễm


Quy định pháp luật về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô
1.2.1.1 Khái niệm về kinh doanh
Kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô là một hoạt động kinh doanh. Kinh
doanh là hoạt động của cá nhân hoặc tổ chức nhằm mục đích lợi nhuận qua các
hoạt động như: quản trị, tiếp thị, tài chính, kế toán, sản xuất, tiêu thụ sản phẩm.
Đánh giá các hoạt động kinh doanh bằng chỉ tiêu: doanh thu, tăng trưởng, lợi
nhuận. Kinh doanh chính là việc bạn phát hiện ra một vấn đề (nhu cầu) nào đó,
sau đó tập trung giải quyết một vấn đề nào đó, nhằm nhận lại giá trị tương xứng10.
Kinh doanh là phương thức hoạt động kinh tế trong điều kiện tồn tại nền
kinh tế hàng hóa bao gồm tổng thể những phương pháp, hình thức và phương tiện
mà doanh nghiệp thực hiện các hoạt động kinh doanh của mình (từ quá trình đầu
tư, sản xuất, vận tải, thương mại, dịch vụ,…) nhằm đạt mục tiêu vốn và sinh lời

cao nhất.
Trong Luật Doanh nghiệp năm 2005 sửa đổi, bổ sung năm 2009 thì “kinh
doanh là việc thực hiện liên tục một, một số hoặc tất cả các công đoạn của quá
trình đầu tư, từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm hoặc cung ứng dịch vụ trên thị
trường nhằm mục đích sinh lợi”.11
Kể từ khi ban hành Hiến pháp 1992 đến nay, với sự phát triển của nền kinh
tế hàng hoá nhiều thành phần, theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước,
theo định hướng xã hội chủ nghĩa, nhiều vấn đề thực tiễn đặt ra đòi hỏi phải được
điều chỉnh, bổ sung, nhằm bảo đảm các quyền về kinh tế, trong đó có quyền tự do
kinh doanh của công dân. Hiến pháp 2013 trên cơ sở đó quy định: “Mọi người có
quyền tự do kinh doanh trong những ngành nghề pháp luật không cấm”.12Quyền
tự do kinh doanh của công dân là một quyền hiến định, ngày càng được xác định
rõ ràng, đầy đủ và thực sự trở thành cơ sở pháp lý hết sức quan trọng để công dân
được hưởng đầy đủ một trong những quyền hết sức cơ bản của công dân - quyền
tự do kinh doanh.
1.2.1.2 Khái niệm kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ôtô
Theo quy định của pháp luật hiện hành,“kinh doanh vận tải bằng xe ô tô là
việc sử dụng xe ô tô vận tải hàng hóa, hành khách trên đường bộ nhằm mục đích
sinh lợi; bao gồm kinh doanh vận tải thu tiền trực tiếp và kinh doanh vận tải
10

Nguyễn Trọng Thơ- CEO iNET, Kinh doanh là gì?, [truy cập ngày 8-9-2014].
11
Khoản 2, Điều 4, Luật Doanh nghiệp 2005 được sửa đổi, bổ sung 2009.
12
Điều 33, Hiến pháp 2013.

GVHD: Cao Nhất Linh

10

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Diễm


Quy định pháp luật về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô
không thu tiền trực tiếp”.13Như vậy có thể hiểu, kinh doanh vận tải hàng hóa bằng
xe ô tô là việc sử dụng xe ô tô để vận tải hàng hóa nhằm kiếm lời, gồm hai hình
thức là thu tiền trực tiếp và không thu tiền trực tiếp. So với quy định trước đây tại
Nghị định 91/2009/NĐ-CP thì “Kinh doanh vận tải bằng xe ô tô là việc sử dụng
xe ô tô vận tải hành khách, hàng hóa có thu tiền”.14Quy định mới rõ ràng có
nhiều điểm mới tiến bộ hơn so với quy định trước đó, quy định cụ thể hơn, mục
đích sinh lời đã được Nghị định 86/2014/NĐ-CP đưa vào định nghĩa, có thể nói
mục đích sinh lời là mục đích chủ yếu khi tiến hành kinh doanh, doanh nghiệp
không thể nào tồn tại mãi nếu như việc kinh doanh không mang lại lợi nhuận.
Theo đó, kinh doanh vận tải thu tiền trực tiếp là hoạt động kinh doanh vận
tải bằng xe ô tô, trong đó đơn vị kinh doanh vận tải cung cấp dịch vụ vận tải và
thu cước phí vận tải trực tiếp từ khách hàng.15Kinh doanh vận tải không thu tiền
trực tiếp là là hoạt động kinh doanh vận tải bằng xe ô tô, trong đó đơn vị kinh
doanh vừa thực hiện công đoạn vận tải, vừa thực hiện ít nhất một công đoạn khác
trong quá trình từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm hoặc dịch vụ và thu cước phí
vận tải thông qua doanh thu từ sản phẩm hoặc dịch vụ đó.16
1.2.2 Vai trò của pháp luật về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô
Kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô ngày càng đóng vai trò quan trọng
trong nền kinh tế. Việc vận chuyển hàng hóa đã trở thành một công đoạn quan
trọng từ khâu sản xuất đến khâu tiêu thụ sản phẩm. Nếu thiếu nó, thì quá trình sản
xuất sẽ bị gián đoạn, làm ảnh hưởng đến cả dây chuyền sản xuất. Trước tình hình
hiện nay, việc pháp luật điều chỉnh các mối quan hệ trong kinh doanh vận tải hàng
hóa bằng xe ô tô là vô cùng cần thiết.
1.2.2.1 Vai trò của pháp luật về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô dưới
góc độ quản lý nhà nước

Pháp luật về kinh doanh vận tải hàng hóa thể chế hóa đường lối, chủ trương,
chính sách của Đảng, Hiến pháp, đáp ứng yêu cầu đổi mới toàn diện đất nước theo
hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Pháp luật về kinh doanh vận tải hàng hóa
13

Khoản 1, Điều 3, Nghị định 86/2014/NĐ-CP ngày 10 tháng 09 năm 2014 về kinh doanh và điều kiện kinh
doanh vận tải bằng xe ô tô.
14
Khoản 2, Điều 3, Nghị định 91/2009/NĐ-CP ngày 21 tháng 10 năm 2009 về kinh doanh và điều kiện kinh
doanh vận tải bằng xe ô tô.
15
Khoản 2, Điều 3, Nghị định 86/2014/NĐ-CP ngày 10 tháng 09 năm 2014 về kinh doanh và điều kiện kinh
doanh vận tải bằng xe ô tô.
16
Khoản 3, Điều 3, Nghị định 86/2014/NĐ-CP ngày 10 tháng 09 năm 2014 về kinh doanh và điều kiện kinh
doanh vận tải bằng xe ô tô.

GVHD: Cao Nhất Linh

11

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Diễm


Quy định pháp luật về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô
bằng xe ô tô quán triệt các quan điểm của Đảng theo hướng: “Tạo lập môi trường
kinh doanh thuận lợi, minh bạch, thúc đẩy sự phát triển các đơn vị kinh doanh
vận tải, hình thành thị trường vận tải có tính xã hội hóa, tính cạnh tranh cao,
bình đẳng và lành mạnh”.17
Pháp luật về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô tạo môi trường pháp

lý đầy đủ và đồng bộ, tạo chế tài cho cơ quan quản lý nhà nước xử lý các tổ chức,
cá nhân vi phạm pháp luật về kinh doanh vận tải và dịch vụ hỗ trợ đường bộ góp
phầnđảm bảo cho thị trường vận tải phát triển lành mạnh, mang tính cạnh tranh
cao và bình đẳng.
Pháp luật về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô đảm bảo nâng cao
năng lực quản lý nhà nước, quy định rõ trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước
về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô; phân định quản lý nhà nước và quản
lý kinh doanh đối với hoạt động kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô; thực
hiện cải cách hành chính.
1.2.2.2 Vai trò của pháp luật về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô dưới
góc độ của khách hàng
Quy định của pháp luật về vận tải hàng hóa bằng xe ô tô là động lực, nền
tảng để các đơn vị kinh doanh vận tải chấp hành đúng pháp luật về vận tải, lấy
chất lượng dịch vụ và tiêu chí cạnh tranh lành mạnh, văn minh. Từ đó, quyền lợi
của khách hàng được đảm bảo.
1.2.2.3 Vai trò của pháp luật về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô dưới
góc độ của người kinh doanh
Thông qua những quy định về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô,
người kinh doanh được đầu tư kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô để tìm
kiếm lợi nhuận khi đáp ứng đầy đủ các điều kiện theo quy định của pháp luật.
Ngoài ra, quyền lợi của các nhà kinh doanh cũng được pháp luật đảm bảo thông
qua quy định về giới hạn trách nhiệm bồi thường thiệt hại của người kinh doanh
vận tải hàng hóa trong việc bồi thường hàng hóa hư hỏng, mất mát, thiếu hụt.
Đồng thời, pháp luật về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô còn góp phần
tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh giữa các nhà đầu tư, thúc đẩy phát triển lĩnh
vực kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô.

17

Quyết định phê duyệt chiến lược phát triển dịch vụ vận tải đến năm 2020, định hướng đến năm 2030.

GVHD: Cao Nhất Linh

12

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Diễm


Quy định pháp luật về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô
1.3 Quá trình hình thành và phát triển của pháp luật về kinh doanh vận tải
hàng hóa bằng xe ô tô
1.3.1 Giai đoạn trước năm 2001
Trước năm 2001 công tác quản lý Nhà nước về vận tải ở nước ta khá đơn
giản, chủ yếu là các quy định về thể lệ vận tải. Có thể kể đến Nghị định số 195CP ngày 31 tháng 12 năm 1963 của Chính Phủ ban hành điều lệ vận chuyển hàng
hóa bằng xe ô tô, chủ yếu đặt ra những quy tắc vận tải bằng ô tô, Nghị định 14-CP
ngày 27 tháng 05 năm 1960 Quy định Thể lệ vận chuyển hàng hai chiều.
1.3.2 Giai đoạn từ năm 2001 đến nay
Ngày 26 tháng 06 năm 2001 Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt
Nam đã thông qua Luật Giao thông đường bộ, trong đó có chương Vận tải đường
bộ, tại Điều 59 Chương 6, Luật Giao thông đường bộ 2001 quy định “Hoạt động
vận tải khách, vận tải hàng bằng đường bộ là hoạt động có điều kiện theo quy
định của pháp luật và phải được quản lý chặt chẽ để bảo đảm trật tự, an toàn
giao thông đường bộ”. Sau khi Luật Giao thông đường bộ 2001 được ban hành,
hàng loạt các văn bản hướng dẫn được ra đời như các Nghị định do Chính phủ ban
hành quy định về kinh doanh vận tải bằng ô tô như Nghị định 92/2001/NĐ-CP,
Nghị định 110/2006/NĐ-CP, các Nghị định quy định về xử phạt vi phạm hành
chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ như Nghị định 152/2005/NĐ-CP, Nghị
định 146/2007/NĐ-CP, Nghị định 34/2010/NĐ-CP và các Nghị định khác có liên
quan.
Qua9 năm triển khai và áp dụng, luật Giao thông đường bộ 2001 bộc lộ

nhiều hạn chế trong thực tiễn, ngày 13/11/2008 Quốc hội đã cho ra đời Luật số
23/2008/QH12 thay thế cho Luật Giao thông đường bộ 2001. Sự ra đời của Luật
Giao thông đường bộ 2008 có nhiều điều mới tạo điều kiện thuận lợi cho ngành
vận tải ô tô phát triển mạnh mẽ và vững chắc; đồng thời cũng tăng cường sự quản
lý chặt chẽ của Nhà nước, nhằm mục tiêu “Phát triển - Chất lượng - An toàn Hiệu quả” phục vụ sự phát triển kinh tế -xã hội đất nước đúng định hướng XHCN
– Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa và Hội nhập quốc tế. 18Bên cạnh đó, nhiều Nghị
định hướng dẫn cũng lần lượt ra đờinhư Nghị định số 91/2009/NĐ-CP quy định
về kinh doanh và điều kiện kinh doanh vận tải bằng xe ô tô, Nghị định số
18

Nguyễn Văn Thanh, Vận tải ô tô Việt Nam-60 năm trưởng thành cùng đất nước,
[truy cập ngày 08-9-2014].

GVHD: Cao Nhất Linh

13

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Diễm


Quy định pháp luật về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô
93/2012/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị định số 91/2009/NĐ-CP quy
định về kinh doanh và điều kiện kinh doanh vận tải bằng xe ô tô, Nghị định số
71/2012/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của nghị định số 34/2010/NĐ-CP
ngày 02 tháng 4 năm 2010 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính
trong lĩnh vực giao thông đường bộ, Nghị định số 171/2013/NĐ-CPquy định về
xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ và đường sắt.Bên
cạnh đó các thông tư cũng lần lượt ra đời nhằm hướng dẫn chi tiết về hoạt động
kinh doanh vận tải.Và mới nhất đây là sự ra đời của Nghị định số 86/2014/NĐ-CP
của Chính phủquy định về kinh doanh và điều kiện kinh doanh vận tải hàng hóa

bằng xe ô tô.Hệ thống văn bản này bước đầu đã tạo hành lang pháp lý và cải thiện
công tác tổ chức, quản lý vận tải đường bộ, giúp cho hoạt động của các Doanh
nghiệp, Hộ kinh doanh có hiệu quả hơn.
Kết luậnChƣơng 1
Trong chương 1, luận văn đã khái quát chung về vận tải hàng hóa bằng xe ô
tô bằng những khái niệm, đặc điểm và tầm quan trọng của vận tải hàng hóa bằng
xe ô tô. Ngoài ra, luận văn còn nêu lên khái niệm về kinh doanh vận tải hàng hóa
bằng xe ô tô. Với tốc độ phát triển mạnh mẽ của ngành vận tải hàng hóa như hiện
nay, thấy được vai trò của quy định pháp luật đối với việc kinh doanh vận tải hàng
hóa bằng xe ô tô dưới góc độ của cơ quan quản lý nhà nước, dưới góc độ của góc
độ của khách hàng và dưới góc độ các doanh nghiệp.Đồng thời, luận văn còn tìm
hiểu quá trình hình thành và phát triển của pháp luật về kinh doanh vận tải bằng
xe ô tô tại Việt Nam giai đoạn trước năm 2001 và sau năm 2001.

GVHD: Cao Nhất Linh

14

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Diễm


Quy định pháp luật về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô

CHƢƠNG 2
QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VỀ KINH DOANHVẬN
TẢI HÀNG HÓA BẰNG XE Ô TÔ
Lĩnh vực kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô ngày càng trở nên thu hút
đối với các nhà đầu tư. Trước tình hình đó, những quy định của pháp luật đã được
hiện thực hóa và ngày càng đóng vai trò quan trọng trong việc siết chặt hoạt động
quản lý vận tải, góp phần vào việc tạo môi trường kinh doanh lành mạnh trong

hoạt động vận tải ô tô. Những quy định của pháp luật góp phần giúp thị trường
vận tải ngày càng phát triển góp phần loại bỏ dần các đơn vị yếu kém, khuyến
khích các đơn vị quản lý tốt chất lượng dịch vụ và bảo đảm an toàn giao thông.
2.1 Chủ thể kinh doanhvận tải hàng hóa bằng xe ô tô
Chủ thể kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô có vai trò đặc biệt trong
thị trường vận tải. Hoạt động sản xuất kinh doanh của các chủ thể kinh doanh giữ
vai trò quan trọng và có ý nghĩa quyết định đối với hoạt động kinh doanh vận tải
hàng hóa bằng xe ô tô.
2.1.1 Doanh nghiệp
Theo quy định của pháp luật hiện hành, doanh nghiệp là một trong những
chủ thể được phép kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô.
Luật Doanh nghiệp 2005 khẳng định “doanh nghiệp là tổ chức kinh tế có tên
riêng, có tài sản, trụ sở giao dịch ổn định, được đăng ký kinh doanh theo quy định
của pháp luật nhằm mục đích thực hiện các hoạt động kinh doanh”.19Việc thành
lập doanh nghiệp kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô phải tuân theo Luật
Doanh nghiệp 2005. Bên cạnh đó, do kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô là
một ngành nghề kinh doanh có điều kiện.20Chính vì vậy, doanh nghiệp khi tiến
hành kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô không những phải đáp ứng các
điều kiện đối với một doanh nghiệp mà còn phải chấp hành nghiêm chỉnh các yêu
cầu về điều kiện kinh doanh dành cho ngành nghề kinh doanh có điều kiện.

19

Khoản 1, Điều 4, Luật Doanh nghiệp 2005.
Ngành nghề kinh doanh có điều kiện là những ngành nghề mà Luật, Pháp lệnh, Nghị định quy định các điều
kiện hay yêu cầu mà doanh nghiệp phải đáp ứng khi kinh doanh các ngành, nghề đó.
20

GVHD: Cao Nhất Linh

15

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Diễm


Quy định pháp luật về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô
Hiện nay, tất cả các tổ chức, cá nhân không phân biệt trong nước hay nước
ngoài nếu không thuộc trường hợp bị cấm thì đều được thành lập và quản lý
doanh nghiệp.
Một trong những nghĩa vụ của doanh nghiệp là phải tiến hành hoạt động kinh
doanh theo đúng ngành nghề đã ghi trong Giấy chứng nhận kinh doanh và phải
bảo đảm các điều kiện kinh doanh theo quy định của pháp luật khi kinh doanh
ngành nghề kinh doanh có điều kiện.21
Người thành lập doanh nghiệp và người đại diện theo pháp luật của doanh
nghiệp phải chịu trách nhiệm về việc thực hiện đúng các điều kiện kinh doanh
theo quy định. Nếu tiến hành kinh doanh mà không có đủ các điều kiện trên thì
phải liên đới chịu trách nhiệm trước pháp luật.
2.1.2 Hợp tác xã
Bên cạnh chủ thể doanh nghiệp thì hợp tác xã cũng là một trong những chủ
thể kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô.
Luật Hợp tác xã năm 2012 định nghĩa: “Hợp tác xã là tổ chức kinh tế tập
thể, đồng sở hữu, có tư cách pháp nhân, do ít nhất 07 thành viên tự nguyện thành
lập và hợp tác tương trợ lẫn nhau trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, tạo việc
làm nhằm đáp ứng nhu cầu chung của thành viên, trên cơ sở tự chủ, tự chịu trách
nhiệm, bình đẳng và dân chủ trong quản lý hợp tác xã”22. Việc thành lập hợp tác
xã kinh doanh vận tải hàng hóa bằng ô tô tuân theo Luật Hợp tác xã năm 2012.
2.1.3 Hộ kinh doanh
Căn cứ Nghị định 43/2010/NĐ-CP ngày 14/10/2010 thì “Hộ kinh doanh do
một cá nhân là công dân Việt Nam hoặc một hộ gia đình hoặc một nhóm người
làm chủ, chỉ được đăng ký kinh doanh tại một địa điểm, sử dụng không quá mười

lao động, không có con dấu và chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình
đối với hoạt động kinh doanh”.23 Với mô hình kinh doanh này thì một cá nhân, hộ
gia đình hoặc một nhóm người đều có thể làm chủ.Quy mô của hình thức kinh
doanh này khá nhỏ, chỉ được sử dụng không quá mười lao động và chỉ được đăng
ký kinh doanh tại một địa điểm.

21

Khoản 9, Điều 1, Luật Doanh nghiệp 2005.
Khoản 1, Điều 3, Luật Hợp tác xã 2012.
23
Điều 49, Khoản 1, Nghị định 43/2010/NĐ-CP ngày 15 tháng 04 năm 2010 về đăng ký doanh nghiệp.
22

GVHD: Cao Nhất Linh

16

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Diễm


Quy định pháp luật về kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô
Nếu hộ kinh doanh do một cá nhân duy nhất làm chủ sở hữu thì cá nhân đó
phải là công dân Việt Nam, người nước ngoài không được kinh doanh vận tải
hàng hóa dưới hình thức hộ kinh doanh và cá nhân này phải không thuộc các
trường hợp bị cấm kinh doanh.
Nếu hộ kinh doanh do một nhóm người thành lập thì những cá nhân này
cũng không thuộc trường cấm kinh doanh. Pháp luật không nêu rõ có bắt buộc họ
là công dân Việt Nam hay không. Tuy nhiên, khi đăng ký kinh doanh nhóm người
này sẽ lựa chọn ra một đại diện đứng tên đăng ký kinh doanh và như thế thì người

đại diên này cũng phải là công dân Việt Nam. 24
Hoạt động kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô của hộ kinh doanh được
bắt đầu sau khi được cấp Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh tại địa điểm đã
đăng ký.
2.2 Điều kiện kinh doanhvận tải hàng hóa bằng xe ô tô
Kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô là một ngành nghề kinh doanh có
điều kiện theo quy định của pháp luật. Để có thể kinh doanh vận tải hàng hóa
bằng xe ô tô, đơn vị kinh doanh phải nắm rõ các quy định về điều kiện kinh doanh
được quy định trong lĩnh vực này, để tiến hành kinh doanh các đơn vị kinh doanh
phải chấp hành đầy đủ, nghiêm chỉnh các điều kiện luật định.
2.2.1 Điều kiện chung kinh doanh vận tải bằng xe ô tô
Khi tiến hành kinh doanh, các chủ thể cần phải đáp ứng các điều kiện chung
theo quy định của pháp luật nhằm đảm bảo cho hoạt động kinh doanh diễn ra an
toàn, góp phần bảo đảm lợi ích cho khách hàng và cũng là để bảo đảm lợi ích cho
người kinh doanh.
2.2.1.1 Đăng ký kinh doanh
Đăng ký kinh doanh được xem như là một điều kiện phổ biến mang tính bắt
buộc không chỉ trong lĩnh vực kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô mà còn
nhiều lĩnh vực khác. Về trình tự, thủ tục đăng ký kinh doanh thì tuân thủ theo các
quy trình được quy định trong Luật Doanh nghiệp 2005.
Do kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô là một ngành nghề kinh doanh
có điều kiện nên ngoài việc đăng ký kinh doanh thì pháp luật còn đòi hỏi đơn vị
24

Ngô Huy Cương, Phân tích pháp luật về Hộ kinh doanh để tìm ra các bất cập, tạp chí Luật học, Trường Đại
học Luật Hà Nội, số 25, năm 2009, tr.234-245.

GVHD: Cao Nhất Linh

17

SVTH: Nguyễn Thị Thúy Diễm