thủ tục đăng ký quyền tác giả theo quy định của pháp luật việt nam

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.11 MB, 76 trang )

TRƢỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT
--------

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP
NIÊN KHOÁ 2011 - 2015
Đề tài:

THỦ TỤC ĐĂNG KÝ QUYỀN TÁC GIẢ
THEO QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VIỆT NAM

Giáo viên hướng dẫn:

Sinh viên thực hiện:

Ths. Nguyễn Phan Khôi
Bộ môn: Luật Tƣ pháp

Phạm Kiều Diễm
MSSV: 5115788
Lớp: Luật Thƣơng mại 1 - K37

Cần Thơ, 12/2014

Đề tài: Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo quy định của pháp luật Việt Nam.

Lời cảm ơn
Để hoàn thành luận văn và tham gia báo cáo ngày
hôm nay ngồi nổ lực của bản thân, em cịn nhận được sự
quan tâm, giúp đỡ tận tình từ phía gia đình, thầy cơ và

bạn bè, vì vậy em xin gửi lời cảm ơn đến :
Trước tiên, là quý thầy cô, đặc biệt là quý thầy cô
trong Khoa Luật trường Đại học Cần Thơ đã đồng hành
cùng em trên con đường đi tìm tri thức và tận tình chỉ dạy
cho em trong suốt bốn năm trên giảng đường đại học.
Tiếp theo, em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến thầy
Nguyễn Phan Khôi, thầy đã dành nhiều thời gian quý
báu, nhiệt huyết và tận tình hướng dẫn cho em trong suốt
quá trình thực hiện luận văn tốt nghiệp.
Và cuối cùng, em xin gửi lời cảm ơn đến gia đình,
bạn bè đã ln bên cạnh động viên, chia sẽ những lúc em
khó khăn nhất, giúp em có thêm nghị lực để hồn thành
tốt việc học tập.
Bằng tất cả khả năng và sự cố gắng của bản thân để
hoàn thành luận văn này, nhưng do cịn nhiều hạn chế về
kiến thức nên khơng trách khỏi sự sai sót. Rất mong sự
đóng góp ý kiến của Thầy, Cô và các bạn.
Trân thành cảm ơn!
Cần Thơ, ngày 10 tháng 11 năm 2014
Sinh viên thực hiện: Phạm Kiều Diễm

GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi

1

SVTH: Phạm Kiều Diễm

Đề tài: Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo quy định của pháp luật Việt Nam.
NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƢỚNG DẪN


 ......................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................

Cần Thơ, ngày 2 tháng 12 năm 2014
Hội đồng phản biện

GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi

3

SVTH: Phạm Kiều Diễm

Đề tài: Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo quy định của pháp luật Việt Nam.

MỤC LỤC
Trang
LỜI NÓI ĐẦU ................................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài........................................................................................................1
2. Mục tiêu nghiên cứu ..................................................................................................2
3. Phạm vi nghiên cứu ...................................................................................................2
4. Phƣơng pháp nghiên cứu .......................................................................................... 2
5. Bố cục của đề tài ........................................................................................................3
Chƣơng 1. LÝ LUẬN CHUNG VỀ QUYỀN TÁC GIẢ VÀ ĐĂNG KÝ QUYỀN
TÁC GIẢ ........................................................................................................................4
1.1. Lý luận chung về quyền tác giả .............................................................................4
1.1.1. Khái niệm quyền tác giả ....................................................................................5
1.1.2. Đặc điểm quyền tác giả .....................................................................................7
1.1.2.1. Quyền tác giả bao gồm quyền nhân thân và quyền tài sản. .........................7
1.1.2.2. Quyền tác giả có thể trở thành đối tượng của các giao dịch mua bán
(chuyển quyền sử dụng) ............................................................................................. 7
1.1.2.3. Quyền tác giả chú trọng bảo hộ hình thức thể hiện nhiều hơn là nội dung
của tác phẩm. ............................................................................................................8

1.1.2.4. Quyền tác giả xác lập theo cơ chế bảo hộ tự động ......................................8
1.1.3. Lịch sử hình thành và phát triển về quyền tác giả ..........................................8
1.1.3.1. Lịch sử hình thành và pháp triển về quyền tác giả trên thế giới..................8
1.1.3.2. Lịch sử hình thành và phát triển về quyền tác giả của Pháp luật Việt Nam 9
1.1.3.3. Các Công ước, Hiệp định Việt Nam tham gia ............................................12
1.2. Lý luận chung về đăng ký quyền tác giả ............................................................ 15
1.2.1. Khái niệm về đăng ký quyền tác giả ............................................................... 15
1.2.2. Đặc điểm về đăng ký quyền tác giả .................................................................17
1.2.3. Lịch sử các quy định về đăng ký quyền tác giả ..............................................17
1.2.4. Ý nghĩa của việc đăng ký quyền tác giả.......................................................... 19
1.3. Quy trình xử lý đơn đăng ký quyền tác giả của một số quốc gia trên thế giới
.......................................................................................................................................20
1.3.1. Quy trình xử lý đơn đăng ký quyền tác giả ở Hoa Kỳ ...................................20
1.3.2. Quy trình xử lý đơn đăng ký quyền tác giả ở Nhật Bản ............................. 23
Chƣơng 2. QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VIỆT NAM HIỆN HÀNH VỀ THỦ
TỤC ĐĂNG KÝ QUYỀN TÁC GIẢ ..........................................................................26
2.1. Khái quát các quy định hiện hành ......................................................................26
2.1.1. Luật quy định ...................................................................................................26
GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi

4

SVTH: Phạm Kiều Diễm

Đề tài: Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo quy định của pháp luật Việt Nam.
2.1.2. Nghị định được ban hành ...............................................................................26
2.1.3. Thông tư, quyết định, nghị quyết hướng dẫn thi hành .................................26
2.2. Chủ thể tiến hành đăng ký quyền tác giả ........................................................... 27
2.2.1. Tác giả ...........................................................................................................27

2.2.2. Chủ sở hữu quyền tác giả ............................................................................28
2.2.3. Tổ chức, cá nhân được ủy quyền đăng ký quyền tác giả ........................... 29
2.3. Chủ thể tiếp nhận đăng ký quyền tác giả ........................................................... 30
2.4. Bộ hồ sơ đăng ký Quyền tác giả ..........................................................................30
2.5. Hình thức đăng ký quyền tác giả ........................................................................31
2.5.1. Tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả ..................................................................31
2.5.2. Cá nhân, pháp nhân nước ngồi ....................................................................31
2.6. Quy trình xử lý đơn đăng ký quyền tác giả........................................................ 32
2.6.1. Tiếp nhận đơn đăng ký ....................................................................................34
2.6.2. Công bố đơn đăng ký .......................................................................................34
2.6.3. Cấp văn bằng và những vấn đề phát sinh ....................................................34
2.6.3.1. Cấp văn bằng.............................................................................................. 34
2.6.3.2. Phí, lệ phí đăng ký quyền tác giả ............................................................... 34
2.6.3.3. Thời hạn bảo hộ quyền tác giả ...................................................................35
2.6.3.4. Đăng bạ và công bố đăng ký quyền tác giả ...............................................36
2.6.3.5. Cấp lại, đổi, hủy hiệu lực Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả ..........36
2.6.4. Tranh chấp trong quá trình đăng ký quyền tác giả .......................................37
2.6.4.1. Thẩm quyền giải quyết tranh chấp ............................................................. 37
2.6.4.2. Các biện pháp giải quyết tranh chấp ......................................................... 39
2.6.5. Khiếu nại, tố cáo trong quá trình đăng ký quyền tác giả .............................. 40
2.6.5.1. Chủ thể có quyền nộp đơn khiếu nại, tố cáo ..............................................40
2.6.5.2. Thẩm quyền giải quyết khiếu nại, tố cáo ....................................................41
2.6.5.3. Thủ tục giải quyết khiếu nại .......................................................................41
2.6.5.4. Pháp luật điều chỉnh ..................................................................................42
2.6.5.5. Xử lý sau khi có quyết định giải quyết khiếu nại ........................................42
2.7. Chủ thể đăng ký quyền tác giả là ngƣời nƣớc ngồi .........................................43
2.7.1. Loại hình tác phẩm được đăng ký bảo hộ .....................................................43
2.7.2. Nơi nộp đơn và thời hạn giải quyết ................................................................ 44
2.7.3. Hồ sơ đăng ký quyền tác giả ...........................................................................45
2.7.4. Các bước tiến hành ......................................................................................... 45

GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi

5

SVTH: Phạm Kiều Diễm

Đề tài: Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo quy định của pháp luật Việt Nam.
Chƣơng 3. THỰC TIỄN ÁP DỤNG QUY ĐỊNH THỦ TỤC ĐĂNG KÝ QUYỀN
TÁC GIẢ THEO QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VIỆT NAM MỘT SỐ VƢỚNG MẮC
VÀ HƢỚNG HOÀN THIỆN ......................................................................................47
3.1. Thực tiễn áp dụng những quy định về thủ tục đăng ký quyền tác giả ............47
3.1.1. Thành tựu đạt được trong việc áp dụng quy định đăng ký quyền tác giả ....48
3.1.2. Hạn chế trong việc áp dụng quy định đăng ký quyền tác giả .......................49
3.2.2.1. Ý thức pháp luật của mọi người còn hạn chế .............................................49
3.1.2.2. Tác động của yếu tố kinh tế-xã hội............................................................. 49
3.1.2.3. Hệ thống pháp luật chưa hoàn thiện .......................................................... 50
3.2. Nguyên nhân .........................................................................................................53
3.2.1. Nguyên nhân khách quan ...............................................................................54
3.2.2. Nguyên nhân chủ quan ...................................................................................54
3.3. Giải pháp và một số kiến nghị về thủ tục đăng ký quyền tác giả.....................55
3.3.1. Một số giải pháp .............................................................................................. 55
3.3.1.1. Một số giải pháp mang tính thực tiễn ........................................................ 62
3.3.1.2. Một số giải pháp mang tính pháp lý ........................................................... 56
3.3.2. Một số kiến nghị .............................................................................................. 57
3.3.2.1. Quy định pháp luật đối với người nước ngoài ...........................................57
3.3.2.2 Quy định pháp luật đối với người Việt Nam ................................................58
KẾT LUẬN ..................................................................................................................60

GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi

6

SVTH: Phạm Kiều Diễm

Đề tài: Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo quy định của pháp luật Việt Nam.

LỜI NÓI ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Những tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học hay những cuộc biểu diễn, bản
ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng, tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã
hóa như “đứa con” của tác giả. Đó là giá trị vật chất lẫn tinh thần của họ. Một tác
phẩm, để được hiện hữu trong cuộc sống đó là một q trình nghiên cứu đầy mồ hơi và
nước mắt. Vì thế tác phẩm do tác giả sáng tạo ra được ví như “những đứa con tinh
thần” của tác giả. Để tác phẩm được bảo vệ và phát triển, “bay cao và vươn xa hơn”
đến được với công chúng thì cần làm thủ tục đăng ký quyền tác giả.
Ngày nay, sự tiến bộ và nâng cao không ngừng của công nghệ, cũng đang đặt ra
những thách thức quan trọng đối với quyền tác giả cơ bản cũng như thủ tục đăng ký
quyền tác giả. Việc sao chép và truyền dữ liệu ngày càng dễ dàng và đơn giản. Vì vậy
dễ xảy ra xâm phạm đối với lĩnh vực sở hữu trí tuệ nói chung và quyền tác giả nói
riêng. Tuy đã có nhiều phương pháp bảo vệ, chẳng hạn dùng hàng rào ngăn cản bằng
thủ công như dán tem vào tác phẩm sách, báo,… thì chưa đủ để ngăn cản hàng nhái,
hàng nhập lậu tinh vi đến mức giống như thật. Mặt khác phương pháp bảo vệ bằng
công nghệ, dùng mã hóa đi kèm khóa thuê bao hoặc khóa trả phí thì q chắc chắn làm
tác phẩm khó đến được người tiêu dùng,… dẫn đến việc mất tính thương mại nhất
định, thêm vào đó là nhu cầu của con người trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ, muốn sử
dụng nhưng khơng muốn trả tiền. Để góp phần vào sứ mạng của Tổ chức Sở hữu Trí
tuệ Thế giới (WIPO) là thúc đẩy bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ trên toàn thế giới, cũng

như trợ giúp cho việc mở rộng tầm ảnh hưởng và lợi ích của hệ thống sở hữu trí tuệ
quốc tế đến tất cả các quốc gia. Việt Nam đã có rất nhiều cố gắng vượt bậc trong công
tác xây dựng pháp luật về sở hữu trí tuệ đặc biệt là thủ tục đăng ký quyền tác giả.
Đánh dấu là sự ra đời của Luật Sở hữu trí tuệ; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của
Luật Sở hữu trí tuệ; Nghị định 100/CP ngày 21 tháng 9 năm 2006 quy định chi tiết và
hướng dẫn thi hành một số điều của Bộ luật Dân sự, Luật Sở hữu trí tuệ về quyền tác
giả và quyền liên quan; Nghị định 85/CP ngày 20 tháng 9 năm 2011 sửa đổi, bổ sung
một số điều của Nghị định số 100/2006/NĐ-CP ngày 21 tháng 9 năm 2006 quy định
chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Bộ luật Dân sự, Luật Sở hữu trí tuệ về
quyền tác giả và quyền liên quan; Quyết định số 88/2006/QĐ-BVHTTDL ngày 17
tháng 10 năm 2006 của Bộ trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch về việc ban hành
các mẫu tờ khai, giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả, quyền liên quan; Nghị quyết
69/NQ-CP ngày 27 tháng 12 năm 2010 về việc đơn giản hoá thủ tục hành chính thuộc
phạm vi chức năng quản lý của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Ngồi ra, song song

GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi

7

SVTH: Phạm Kiều Diễm

Đề tài: Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo quy định của pháp luật Việt Nam.
theo đó là phương pháp tuyên truyền pháp luật, thực thi để mọi cá nhân tự giác ý thức
về quyền lợi của họ. Nhưng trên thực tế, những quy phạm pháp luật hiện hành điều
chỉnh quyền sở hữu trí tuệ đối với thủ tục đăng ký quyền tác giả vẫn còn nhiều bất cập,
gây khó khăn cho việc thực thi pháp luật về quyền sở hữu trí tuệ đối với thủ tục đăng
ký quyền tác giả theo pháp luật của Việt Nam hiện nay.
Do đó, nhằm góp phần tìm hiểu thực trạng những quy định pháp luật còn rải rác,
thiếu hệ thống, thiếu thống nhất thì cần phải có một sự nghiên cứu, đánh giá nghiêm

túc, khách quan của pháp luật về thủ tục đăng ký quyền tác giả. Từ đó đưa ra những
kiến nghị nhằm hoàn thiện thủ tục đăng ký quyền tác giả và pháp luật về quyền sở hữu
trí tuệ ở Việt Nam, phát huy được giá trị từ trí tuệ, đưa Luật Sở hữu trí tuệ sẽ đi vào
đời sống và ngày càng được áp dụng rộng rãi hơn. Đây cũng chính là lý do người viết
chọn đề tài “Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo quy định của pháp luật Việt
Nam” để làm đề tài nghiên cứu của mình.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Người viết nghiên cứu đề tài “Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo quy định của
pháp luật Việt Nam” nhằm phân tích một số vấn đề lý luận, pháp lý về thủ tục đăng
ký quyền tác giả theo quy định của pháp luật Việt Nam. Trên cơ sở đó, người viết
cũng xem xét việc áp dụng các quy định pháp luật về thủ tục đăng ký quyền tác giả để
chỉ ra những tồn tại, vướng mắc trong quy định của pháp luật về thủ tuc đăng ký quyền
tác giả khi áp dụng trong thực tế. Bên cạnh đó, người viết cũng tìm hiểu một số thực
trạng về thủ tục đăng ký quyền tác giả, vấn đề khiếu nại. Từ đó, đề xuất giải pháp hồn
thiện hơn nữa hệ thống pháp luật Việt Nam, góp phần bảo vệ giá trị trí tuệ.
3. Phạm vi nghiên cứu
Trong phạm vi nghiên cứu luận văn cử nhân luật, người viết chủ yếu tập trung
vào các vấn đề sau: lý luận chung về quyền tác giả và tập trung nghiên cứu những quy
định của pháp luật về thủ tục đăng ký quyền tác giả ở Việt Nam. Trên cơ sở của Luật
sở hữu trí tuệ, Nghị định 85/2011/NĐ-CP ngày 20 tháng 9 năm 2011 của Chính phủ
sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 100/2006/NĐ-CP ngày 21 tháng 9 năm
2006 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Bộ luật dân sự, Nghị
định 3198/2013/VBHN-BVHTTDL ngày 3 tháng 9 năm 2013 của Bộ văn hóa thể thao
và du lịch quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Bộ luật dân sự, Luật
sở hữu trí tuệ về quyền tác giả, quyền liên quan.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu chủ yếu của đề tài là phương pháp phân tích truyền
thống như: phương pháp phân tích câu chữ, kết hợp với phân tích phát triển và lịch sử.
Ngồi ra người viết còn sử dụng các phương pháp diễn dịch, quy nạp, liệt kê, so sánh,
GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi

8

SVTH: Phạm Kiều Diễm

Đề tài: Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo quy định của pháp luật Việt Nam.
đối chiếu,…nhằm đi sâu vào từng điều luật cụ thể và tìm hiểu nội dung, tính hữu hiệu
cũng như mặt hạn chế từ đó đưa ra hướng giải quyết cho từng vấn đề đặt ra.
5. Bố cục của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục thì phần
nội dung của đề tài được chia thành 3 chương:
Chương 1: Lý luận chung về quyền tác giả và đăng ký quyền tác giả
Chương 2: Quy đinh của pháp luật Việt Nam hiện hành về đăng ký quyền tác giả
Chương 3: Thực tiễn áp dụng quy định thủ tục đăng lý quyền tác giả theo quy
định pháp luật Việt Nam - một số vướng mắc và hướng hoàn thiện

GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi

9

SVTH: Phạm Kiều Diễm

Đề tài: Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo quy định của pháp luật Việt Nam.

Chƣơng 1. LÝ LUẬN CHUNG VỀ QUYỀN TÁC GIẢ VÀ ĐĂNG KÝ
QUYỀN TÁC GIẢ
Quyền tác giả là một trong những quyền quan trọng trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ,
và những tác phẩm được sáng tạo ra góp phần làm giàu kho tàng tri thức cho nhân

loại, phục vụ nhu cầu vật chất và tinh thần cho con người. Vì vậy, quyền lợi của các
chủ thể quyền tác giả luôn được pháp luật bảo hộ. Thông qua thủ tục đăng ký quyền
tác giả theo quy định của pháp luật Việt Nam. Trong chương 1, người viết chủ yếu tập
trung làm rõ thế nào là quyền tác giả. Trên cơ sở đó đưa ra khái niệm, đặc điểm quyền
tác giả, người viết còn nêu lịch sử hình thành và phát triển của quyền tác giả. Về phần
thủ tục đăng ký quyền tác giả cơ bản cũng nêu những vấn đề chung như phần lý luận
chung về quyền tác giả thì người viết cịn xác định thêm ý nghĩa và của việc đăng ký
quyền tác giả theo quy định của pháp luật Việt Nam.
1.1. Lý luận chung về quyền tác giả
Quyền tác giả là một bộ phận cấu thành quyền sở hữu trí tuệ. Các điều ước quốc
tế, pháp luật của các quốc gia đều đã quan tâm nhiều đến việc bảo hộ quyền tác giả
nhằm ngăn chặn tình trạng xâm phạm quyền tác giả ngày càng có xu hướng gia tăng
trong những thập niên gần đây. Nền kinh tế pháp triển mạnh cũng đã mang đến sức ép
khơng nhỏ cho tiến trình tồn cầu và hội nhập kinh tế cũng như sự pháp triển không
ngừng của khoa học cơng nghệ thì việc bảo hộ quyền tác giả là phương thức hữu hiệu
nhất để bảo vệ sự sáng tạo nhằm tạo lập mơi trường văn hóa đa dạng giữa các quốc
gia. Từ đó, cũng góp phần hoàn thiện quy định pháp luật về thủ tục đăng ký quyền tác
giả.
Trước khi vào khái niệm quyền tác giả thì người viết sẽ tìm hiểu về khái niệm
“tác giả” để làm rõ hơn về quyền tác giả. Công ước Berne khơng xác định chính xác
khái niệm quyền tác giả, mà dành việc quy định này cho các quốc gia. Luật sở hữu trí
tuệ cũng khơng định nghĩa thuật ngữ “tác giả” mà tại Điều 736 Bộ luật dân sự 2005,
tác giả được xác định là: “Người sáng tạo tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học;
người sáng tạo ra các tác phẩm phái sinh từ tác phẩm của người khác, tác phẩm tác
phong, cải biên, chuyển thể, biên soạn, chú giải, tuyển chọn là tác phẩm của các tác
phẩm phái sinh”. Tại điều 8 Nghị định 100/2006/NĐ-CP của Chính phủ ngày 21 tháng
9 năm 2006 cũng đã giải thích chi tiết về khái niệm tác giả, theo đó tác giả là người
trực tiếp sáng tạo ra một phần hoặc toàn bộ tác phẩm văn học, nghệ thuật và khoa học.
Theo như giải thích của nghị định trên, thì tác giả phải là thể nhân, vì chỉ có thể nhân
mới có khả năng lao động trí tuệ để sáng tạo ra tác phẩm. Điều này có nghĩa là pháp

nhân hoặc các chủ thể khác không thể là tác giả, mà chỉ có thể là người nắm giữ các
quyền kinh tế hoặc được gọi là chủ sở hữu quyền. Theo quy định Điều 37 Luật sở hữu
GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi

10

SVTH: Phạm Kiều Diễm

Đề tài: Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo quy định của pháp luật Việt Nam.
trí tuệ. Trong trường hợp tác giả không đồng thời là chủ sở hữu quyền tác giả thì tác
giả có quyền nhân thân tại khoản 1, 2 và 4 Điều 19 Luật sở hữu trí tuệ và quyền được
hưởng tiền nhuận bút, thù lao và quyền lợi vật chất khác theo thỏa thuận với chủ sở
hữu quyền tác giả.
1.1.1. Khái niệm quyền tác giả
Quyền tác giả hay còn được gọi là tác quyền (tiếng Anh: Copyright 1) là độc
quyền một tác phẩm của người sáng tác. Quyền tác giả được dùng để bảo vệ các sáng
tạo tinh thần có tính chất văn hóa (cịn gọi là tác phẩm) thí dụ: các bài viết về văn học,
khoa học, sáng tác nhạc, ghi âm, tranh vẽ, hình ảnh, phim và các chương trình truyền
hình. Quyền bảo vệ các lợi ích cá nhân và lợi ích kinh tế của các tác giả trong mối liên
quan tác phẩm này.
Quyền tác giả còn gọi là bản quyền được đề cập lần đầu tiên trên thế giới vào
năm 1481 tại Milan - Italy qua sự kiện công tước xứ Milan cấp độc quyền in một sản
phẩm cho một nhà in của Milan. Ngay sau đó, những bảo hộ tương tự cũng được cấp
cho các nhà in ở Ý, Đức, Pháp và Tây Ban Nha. Quyền tác giả được pháp luật nhiều
nước trên thế giới thừa nhận nhưng mức độ công nhận ở phạm vi khác nhau. Khi nói
đến quyền tác giả, đó khơng phải là một quyền riêng lẻ mà là một tập hợp gồm nhiều
quyền khác nhau. Các quyền đó được phân chia thành hai nhóm chủ yếu. Cơng ước
Berne quy định quyền tác giả bao gồm quyền tinh thần và quyền kinh tế. Các quyền
tinh thần hướng tới việc bảo vệ toàn tác phẩm và bảo vệ cho danh dự của người sáng

tác tác phẩm, trong khi các quyền kinh tế lại hướng đến bảo vệ quyền lợi cho người
chủ sở hữu đối với các lợi ích kinh tế có thể khai thác được từ tác phẩm.
Ở Việt Nam, theo quy định tại khoản 2 Điều 4 Luật sở hữu trí tuệ thì “Quyền tác
giả là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu”.
Như vậy, về mặt khách quan có thể hiểu, quyền tác giả là tổng hợp các quy phạm pháp
luật về quyền tác giả nhằm xác định và bảo vệ quyền của tác giả, chủ sở hữu, xác định
nghĩa vụ của các chủ thể trong việc sử dụng các tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa
học; quy định trình tự thực hiện và bảo vệ các quyền tác giả khi có hành vi xâm phạm.
Cịn về mặt chủ quan, quyền tác giả là tổng hợp các quyền, nghĩa vụ của tác giả, chủ
sở hữu quyền. Các quyền này hướng tới mục đích nhằm đem lại cho người sáng tác
những lợi ích vật chất và tinh thần tương xứng với cơng sức lao động trí tuệ mà họ đã
1

Khái niệm Quyền tác giả hay tác quyền, tiếng Anh: copyright là độc quyền của một tác giả cho tác phẩm

của người này. Bản quyền (copyright) là thuật ngữ được các quốc gia theo hệ thống pháp luật Anh-Mỹ (án lệ)
dùng chỉ cho quyền phi vật thể đối với các tác phẩm trí tuệ. Quyền này tương tự như quyền tác giả (tiếng
Pháp: droit d'auteur; tiếng Đức: Urheberrecht) ở Việt Nam nói riêng và các quốc gia theo hệ thống luật lục địa
châu Âu như Đức hoặc một số quốc gia Châu Âu khác.

GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi

11

SVTH: Phạm Kiều Diễm

Đề tài: Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo quy định của pháp luật Việt Nam.
bỏ ra, thông qua đó họ được độc quyền kiểm sốt việc khai thác và sử dụng tác phẩm
của mình. Theo quy định tại khoản 1 Điều 6 Luật Sở hữu trí tuệ thì quyền tác giả phát

sinh kể từ khi tác phẩm được sáng tạo và thể hiện dưới một dạng hình thức vật chất
nhất định, không phân biệt nội dung, chất lượng, hình thức, phương tiện, ngơn ngữ, đã
cơng bố hay chưa, đã đăng ký hay chưa đăng ký. Điều này có nghĩa là quyền tác giả
phát sinh tại thời điểm tạo ra tác phẩm. Quyền tác giả bao gồm những quyền nhân thân
và quyền tài sản của tác giả liên quan đến tác phẩm, các quyền này được sự bảo hộ của
pháp luật. Theo quy định tại Điều 738 Bộ luật Dân sự 2005 và Điều 19, 20 Luật Sở
hữu trí tuệ:
Quyền nhân thân2: là quyền gắn liền với mỗi cá nhân, thuộc về tác giả. Bao gồm
đặt tên cho tác phẩm, đứng tên thật hoặc đặt bút danh trên tác phẩm, công bố hoặc cho
phép người khác công bố tác phẩm, bảo vệ sự toàn vẹn của tác phẩm. Quyền nhân thân
được xác định vào thới điểm mà tác phẩm được tạo ra và mang lại giá trị tinh thần cho
tác giả. Đặc trưng của quyền nhân thân là tồn tại vĩnh viễn, độc lập với quyền tài sản là
tiền đề làm phát sinh các quyền tài sản. Về bản chất luôn gắn liền với tác giả, không
thể chuyển giao và để lại thừa kế (trừ quyền công bố tác phẩm).
Quyền tài sản3: là quyền do chủ sở hữu thực hiện hoặc cho phép người khác khai
thác, sử dụng hoặc chuyển giao bao gồm: sao chép tác phẩm, cho phép tạo tác phẩm
phái sinh, phân phối nhập khẩu bản gốc và bản sao tác phẩm, truyền đạt tác phẩm đến
công chúng, cho thuê bản gốc hoặc bản sao chương trình máy tính. Quyền này mang
tính chất tài sản, theo thơng lệ, loại trừ những trường hợp giới hạn quyền được pháp
luật quy định thì chủ sở hữu quyền tác giả có quyền cho phép hoặc ngăn cấm việc khai
thác, sử dụng tác phẩm của mình. Tổ chức, cá nhân khai thác, sử dụng các quyền tài
sản phải xin phép và trả tiền nhuận bút, thù lao, các quyền lợi vật chất khác cho chủ sở
hữu quyền tác giả. Các quyền tài sản được bảo hộ có thời hạn và mang giá trị vật chất
cho chủ sở hữu quyền tác giả.
Các loại hình tác phẩm văn học, nghệ thuật và khoa học được bảo hộ quyền tác
giả bao gồm: tác phẩm văn học, khoa hoc, sách giáo khoa, bài giảng, bài phát biểu, tác
phẩm báo chí, tác phẩm âm nhạc, tác phẩm sân khấu, tác phẩm điện ảnh, tác phẩm tạo
hình, mỹ thuật ứng dụng, tác phẩm nhiếp ảnh, tác phẩm kiến trúc, bản họa sơ đồ, bản
đồ, tác phẩm văn học, nghệ thuật dân gian, chương trình dữ liệu máy tính, sưu tập dữ
liệu.

2
3

Điều 19 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005
Điều 20 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005

GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi

12

SVTH: Phạm Kiều Diễm

Đề tài: Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo quy định của pháp luật Việt Nam.
1.1.2. Đặc điểm quyền tác giả
Quyền tác giả là một bộ phận cấu thành quan trọng của quyền sở hữu trí tuệ, do
vậy quyền tác giả cũng mang những đặc trưng cơ bản của quyền sở hữu trí tuệ. Quyền
sở hữu trí tuệ nói chung cũng như quyền tác giả nói riêng, ngồi việc mang tính sở hữu
tài sản thơng thường (tài sản hữu hình), quyền sở hữu trí tuệ cịn có đối tượng sở hữu
mang tính đặc thù là tài sản vơ hình, tài sản phi vật thể hình thành từ hoạt động sáng
tạo của con người. Vì thế, quyền tác giả có một số đặc điểm cơ bản sau:
1.1.2.1. Quyền tác giả bao gồm quyền nhân thân và quyền tài sản.
Quyền tác giả gắn liền với nhân thân, danh tiếng của người sáng tạo, là sự thể
hiện quyền cơ bản của con người, quyền tự do nghiên cứu, sáng tạo. Quyền nhân thân
bao gồm quyền nhân thân gắn với tài sản và quyền nhân thân không gắn với tài sản.
Quyền nhân thân không gắn với tài sản là những quyền gắn liền với giá trị nhân thân
của tác giả không thể chuyển giao. Quyền này gắn liền với tác giả kể cả khi quyền sử
dụng, định đoạt tác phẩm đã được chuyển giao, nó được bảo hộ vơ thời hạn. Quyền
nhân thân gắn với tài sản là quyền cho hay không cho người khác sử dụng tác phẩm,

quyền này có thể chuyển giao và gắn liền với các chế định về quyền tài sản trong
quyền tác giả. Đối với quyền tài sản, theo Điều 20 Luật Sở hữu trí tuệ quyền tác giả
bao gồm quyền sử dụng và quyền được hưởng thù lao. Thông thường chủ sở hữu
quyền tác giả và tác giả là những người được hưởng thù lao. Mọi hành vi sử dụng tác
phẩm mà không xin phép chủ sở hữu đều bị coi là hành vi xâm phạm quyền tác giả.
1.1.2.2. Quyền tác giả có thể trở thành đối tượng của các giao dịch mua bán
(chuyển quyền sử dụng)
Theo khoản 2 Điều 4 Luật sở hữu trí tuệ, quyền tác giả là quyền của tổ chức, cá
nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu. Chuyển nhượng quyền tác giả
là việc chủ sở hữu quyền tác giả chuyển giao quyền sở hữu đối với các quyền quy định
tại khoản 3 Điều 19, Điều 20 của Luật Sở hữu trí tuệ cho tổ chức, cá nhân khác theo
hợp đồng hoặc theo quy định của pháp luật có liên quan. Tác giả khơng được chuyển
nhượng các quyền nhân thân quy định tại Điều 19 Luật Sở hữu trí tuệ, trừ quyền cơng
bố tác phẩm (Điều 45 Luật Sở hữu trí tuệ). Trong trường hợp tác phẩm có đồng chủ sở
hữu thì việc chuyển nhượng phải có sự thỏa thuận của tất cả các đồng chủ sở hữu;
trong trường hợp có đồng chủ sở hữu nhưng tác phẩm có các phần riêng biệt có thể
tách ra sử dụng độc lập thì chủ sở hữu quyền tác giả có quyền chuyển nhượng quyền
tác giả đối với phần riêng biệt của mình cho tổ chức, cá nhân khác.

GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi

13

SVTH: Phạm Kiều Diễm

Đề tài: Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo quy định của pháp luật Việt Nam.
1.1.2.3. Quyền tác giả chú trọng bảo hộ hình thức thể hiện nhiều hơn là nội dung
của tác phẩm.
Quyền tác giả phát sinh kể từ ngày tác phẩm được sáng tạo và được thể hiện dưới

một hình thức vật chất nhất định. Quyền quy định này quyền tác giả chỉ phát sinh khi
tác phẩm định hình ở dạng vật chất nhất định, điều đó có nghĩa quyền tác giả khơng
phát sinh đối với những ý tưởng sáng tạo, pháp luật không bảo hộ ý tưởng. Sáng tạo
được bảo hộ theo quyền tác giả là sự sáng tạo theo việc lựa chọn các từ ngữ, nốt nhạc,
màu sắc, hình khối. Các chế định về tác giả bảo hộ sở hữu các quyền đối với những tác
phẩm nghệ thuật nhằm chống lại những người “sao chép”, đó là những người lấy và sử
dụng hình thức của tác phẩm nguyên gốc đã được tác giả thể hiện.
1.1.2.4. Quyền tác giả xác lập theo cơ chế bảo hộ tự động
Quyền tác giả đối với tác phẩm phái sinh tại thời điểm tác phẩm sáng tạo được
thể hiện dưới hình thức vật chất nhất định, khơng phân biệt tác phẩn đã công bố hoặc
chưa công bố, đã đăng ký bảo hộ hoặc chưa đăng ký bảo hộ. Chủ sở hữu tác phẩm có
quyền đăng ký thuộc sở hữu của mình tại cơ quan bản quyền tác giả. Việc đăng ký bản
quyền tác giả cũng không bắt buộc. Tuy nhiên, nếu tác giả sáng tạo đăng ký tác phẩm
với Cục Bản quyền tác giả thì khơng có nghĩa vụ phải chứng minh quyền tác giả,
quyền liên quan thuộc về mình khi có tranh chấp, trừ trường hợp có chứng cứ ngược
lại.
1.1.3. Lịch sử hình thành và phát triển về quyền tác giả
1.1.3.1. Lịch sử hình thành và pháp triển về quyền tác giả trên thế giới
Khi mà nền kinh tế còn nghèo nàn, lạc hậu “cái ăn chưa no, cái lo chưa đến” vật
chất cịn thiếu thốn đủ thứ thì làm sao con người lo đến giá trị tinh thần. Thí dụ như
trong lúc ngẫu hứng tác giả sáng tác một bài thơ, một bài hát hay đơn thuần vài ba câu
nói nhằm phân giải cảm xúc nhưng vơ tình được yêu thích và truyền bá rộng rãi, đến
lúc này tác giả mới muốn mọi người biết đến tác phẩm đó là mang tên mình. Nhưng
làm thế nào để chứng minh là tác giả của một tác phẩm trong thời kì Cổ đại và Trung
đại là điều khơng đơn giản, khi mà người ta chưa biết đến quyền của một tác phẩm trí
tuệ. Hay cùng với phát minh in (khoảng năm 1440), các tác phẩm bắt đầu có các bản
sao, sao chép dễ dàng hơn, có thể được sản xuất ở số lượng lớn làm cho việc kinh
doanh của những nhà in đầu tiên gặp khó khăn.
Vì thế, để chống lại việc sao chép một cách dễ dàng, các nhà in đã xin các quyền
lợi đặc biệt từ phía chính quyền, khơng cho phép in lại một tác phẩm ít nhất là trong

một thời gian nhất định và đi đầu trong phong trào này là ở Pháp và Đức. Đến thời kỳ
Phục Hưng, “cái tôi” con người trở nên quan trọng hơn và đặc biệt là quyền tác giả
cũng được ưu ái cho những người sáng tạo ra tác phẩm của họ. Nhưng việc bảo hộ này
GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi

14

SVTH: Phạm Kiều Diễm

Đề tài: Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo quy định của pháp luật Việt Nam.
chỉ dành cho người sáng tạo như là một cá nhân tức là quyền nhân thân và tác giả chưa
có quyền tài sản cho tác phẩm của mình. Tuy nhiên đây cũng có thể được xem là bước
đầu quyền tác giả được ghi nhận ở giá trị tinh thần. Đến giữa thế kỷ XVI các đặc
quyền lãnh thổ được đưa ra, cấm in lại trong một vùng nhất định, trong một thời gian
nhất định. Khi các nhà xuất bản bắt đầu trả tiền nhuận bút cho tác giả thì họ tin rằng
cùng với việc này họ có được một độc quyền kinh doanh, ngay cả khi họ khơng có đặc
quyền cho tác phẩm này. Vì thế mà việc in lại bị cấm khi các quyền từ tác giả được
mua lại.
Đến thế kỷ XVIII, lần đầu tiên có các lý thuyết về các quyền giống như sở hữu
cho các lao động trí óc và hiện tượng của sở hữu trí tuệ. Năm 1710 trong một bộ phận
của nước Anh lần đầu tiên một độc quyền sao chép của tác giả được công nhận và chủ
sở hữu được quyền nhượng quyền lại cho nhà xuất bản, trong khi đó tác giả vẫn có
quyền lợi thuộc về mình. Theo đó, tác phẩm phải được ghi nhận trong một danh mục
của hiệp hội các nhà xuất bản và phải có thêm ghi chú “copyright” để được bảo vệ.
Vào năm 1795 tại Mỹ, phương pháp này cũng đã được đưa vào ứng dụng nhưng phải
yêu cầu ghi vào danh mục của hiệp hội. Có thể thấy ý tưởng về sở hữu trí tuệ được giải
thích bằng thuyết về quyền tự nhiên.
Ở Pháp, Sở hữu văn học và nghệ thuật đưa ra trong hai bộ luật vào năm 1791 và
năm 1793. Tại nước Phổ một bảo vệ tương đương cũng được đưa ra vào năm 1837,

trong năm này Hội đồng liên bang của liên minh Đức quyết định thời hạn bảo vệ từ khi
tác phẩm ra đời là 10 năm, thời hạn này được kéo dài thành 30 năm sau khi tác giả qua
đời. Trong liên minh Bắc Đức việc bảo vệ quyền tác giả được đưa vào năm 1857 và
được đế chế Đức thu thập và tiếp tục mở rộng sau đó. Tại châu Âu chỉ thị liên minh
châu Âu chỉ có tính chất khn khổ và phải được bổ sung bằng các luật lệ của từng
quốc gia. Bắt đầu từ ngày 13 tháng 9 năm 2003 một quyền tác giả được sửa đổi có
hiệu lực tại Đức mà trong đó, ngồi việc vơ hiệu hóa các phương pháp bảo vệ chống
sao chép cho các mục đích thương mại cũng như cá nhân đều sẽ bị xử phạt.
1.1.3.2. Lịch sử hình thành và phát triển về quyền tác giả của Pháp luật Việt Nam
Giai đoạn trước khi Luật sở hữu trí tuệ Việt Nam ra đời
Trong bối cảnh hiện nay, việc bảo hộ quyền tác giả là mối quan tâm của nhiều
quốc gia, kể cả các nước phát triển và đang phát triển. Nhiều quốc gia đã ban hành đạo
luật về quyền tác giả từ rất sớm. Cùng với đó là sự phát triển khơng ngừng của khoa
học, cơng nghệ và sự giao lưu thương mại, văn hoá giữa các nước ngày càng mở rộng,
các đạo luật về quyền tác giả của nhiều nước vẫn tiếp tục được sửa đổi, bổ sung hoặc
ban hành mới. Trong khi đó, tại Việt Nam do hoàn cảnh lịch sự của đất nước trải qua
hàng nghìn năm đơ hộ, dân ta sống trong chiến tranh, bom đạn nên vấn đề quy định về
GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi

15

SVTH: Phạm Kiều Diễm

Đề tài: Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo quy định của pháp luật Việt Nam.
phát luật nói chung, quyền tác giả nói riêng cịn nhiều hạn chế. Tuy nhiên, Nhà nước
Việt Nam đã nhanh chóng xây dựng đất nước, ban hành một số văn bản pháp luật mà
trong đó có quy định bảo hộ quyền tác giả, ngay từ bản Hiến pháp đầu tiên năm 1946.
Nhà nước ghi nhận những quyền cơ bản của công dân liên quan đến quyền tác giả. Đó
là quyền tự do ngơn luận, tự do xuất bản của công dân, là việc Nhà nước cam kết bảo

hộ quyền lợi của trí thức, tơn trọng quyền tư hữu tài sản của cơng dân nói chung và
của tác giả nói riêng. Tại Hiến pháp năm 1946 chỉ có Điều 13 quy định: “quyền lợi các
giới cần lao trí thức và chân tay được đảm bảo”. Còn Hiến pháp năm 1959 quy định
mở rộng hơn, tại Điều 21 quy định: “… Nhà nước khuyến khích tính sáng tạo và tinh
thần tích cực trong lao động của những người lao động chân tay và lao động trí óc”.
Ở Điều 34 “Công dân Việt Nam dân chủ Cộng hồ có quyền tự do nghiên cứu khoa
học, sáng tác văn học, nghệ thuật và tiến hành các hoạt động văn hố khác. Nhà nước
khuyến khích và giúp đỡ tính sáng tạo của những công dân theo đổi sự nghiệp khoa
học, văn nghệ và các sự nghiệp văn hoá khác”. Tư tưởng lập pháp đó đã tiếp tục được
thể hiện tại Hiến pháp năm 1980 và tại Điều 60 Hiến pháp năm 1992.
Như vậy, pháp luật về bảo hộ quyền tác giả ở Việt Nam ra đời muộn hơn nhiều
nước trên thế giới khoảng gần 100 năm. Trong khi đó vào khoảng năm 1886 đã có
nhiều nước trên thế giới cùng nhau kí kết cơng ước đầu tiên về bảo hộ tác phẩm văn
học, nghệ thuật thì đến năm 1986 với Nghị định 142/HĐBT, lần đầu tiên ở Việt Nam,
một văn bản riêng biệt về quyền tác giả được ban hành với một số quy định cơ bản về
chế độ nhuận bút đối với các tác phẩm chính trị-xã hội, văn học-giáo dục, văn họcnghệ thuật, khoa học-kỹ thuật. Quy định này đã góp phần đánh dấu mốc lịch sử cho
tác giả, là căn cứ để cơ quan bảo hộ quyền tác giả, thực hiện quyền đăng ký quyền tác
giả và giải quyết các tranh chấp về quyền tác giả. Sự phát triển nhanh chóng của nền
kinh tế mới, địi hỏi pháp luật cũng phải điều chỉnh kịp thời. Ngày 02 tháng 12 năm
1994, Uỷ ban thường vụ Quốc hội đã thông qua pháp lệnh bảo hộ quyền tác giả. Nếu
Nghị định 142/HĐBT chưa quy định bảo hộ chương trình phần mềm máy tính, thời
hạn bảo hộ quyền tác giả còn quá ngắn (30 năm sau khi tác giả mất), sau đó Pháp lệnh
bảo hộ quyền tác giả ra đời, đã quy định đầy đủ hơn về đối tượng bảo hộ có cả chương
trình máy tính, về thời hạn bảo hộ đã nâng lên trong suốt cuộc đời tác giả và 50 năm
tiếp theo tác giả qua đời. Ngoài ra, Pháp lệnh còn quy định cụ thể mốc thời hạn bảo hộ
đối với tác phẩm bảo hộ đồng tác giả, tác phẩm di cảo.
Tiếp theo đó tại kỳ hợp thứ 8 khoá IX, ngày 28 tháng 10 năm 1995, Quốc hội đã
thơng qua Bộ luật dân sự, trong đó có quy định về quyền tác giả. Có 36 Điều quy định
riêng về sở hữu trí tuệ tại chương I, Phần 6 và phần thứ 7 Bộ luật dân sự đã điều chỉnh
hầu hết các quan hệ dân sự về quyền sở hữu trí tuệ trong đó có quyền tác giả lần đầu

GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi

16

SVTH: Phạm Kiều Diễm

Đề tài: Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo quy định của pháp luật Việt Nam.
tiên được quy định tập trung trong chương I phần thứ sáu từ Điều 745 đến Điều 779.
Trong điều kiện đất nước chuyển đổi cơ chế quản lý từ tập trung bao cấp sang cơ chế
thị trường có sự quản lý của Nhà nước. Quy định quyền tác giả trong Bộ luật dân sự đã
thừa kế và phát triển các quy định của Pháp lệnh bảo hộ quyền tác giả, đồng thời đánh
dấu bước ngoặc mới trong việc xây dựng hệ thống pháp luật về bảo hộ quyền sở hữu
trí tuệ. Việc kế thừa các quy đinh cơ bản của pháp lệnh bảo hộ quyền tác giả như: khái
niệm tác giả, thời điểm phát sinh quyền tác giả; thì Bộ luật dân sự 1995 đã thêm các
quy định mới cụ thể hơn về chủ sở hữu tác phẩm, quy định liên quan đến nghĩa vụ của
người biểu diễn. Đặc biệt là quy định về thủ tục đăng ký quyền tác giả, giải quyết
tranh chấp về quyền tác giả được quy định cụ thể hơn trong các văn bản pháp luật. Tuy
nhiên, quyền tác giả có thể xem là được hình thành từ bản Hiến pháp năm 1946 và các
bản Hiến pháp sau đó nhưng mãi đến Bộ luật Dân sự năm 1995 ra đời thì quy định về
quyền tác giả mới được ghi nhận nhiều hơn.
Giai đoạn từ khi Luật sở hữu trí tuệ Việt Nam ra đời đến nay
Trong giai đoạn hiện nay, khi mà các sản phẩm trí tuệ đã đứng vị trí nhất định
trong tồn bộ đời sống kinh tế, văn hóa, xã hội của nhân loại thì việc bảo hộ quyền tác
giả ngày càng trở nên cần thiết hơn bao giờ hết. Đặc biệt là vấn đề lập pháp, với sự ra
đời của Bộ luật dân sự năm 2005 đã dành 3 chương trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ, trong
đó có quyền tác giả, tại Điều 739 Bộ luật dân sự đã khẳng định quyền nhân thân thuộc
về tác giả và quyền này tồn tại vô thời hạn. Đây là những tiến bộ trong hệ thống pháp
luật sở hữu trí tuệ. Nếu như Bộ luật dân sự năm 1995 quy định các quan hệ dân sự thì
đối tượng điều chỉnh của Bộ luật dân sự năm 2005 rộng hơn điều chỉnh cả các quan hệ

kinh tế và thương mại. Chưa dừng lại ở đó, ngày 19 tháng 11 năm 2005 tại kỳ họp thứ
8, Quốc hội khóa X đã thông qua quy định chuyên ngành về Luật sở hữu trí tuệ với 6
phần, 18 chương và 222 điều đã đánh dấu sự pháp triển của pháp luật sở hữu tuệ của
Việt Nam. Luật sở hữu trí năm 2005, điều chỉnh các quan hệ sáng tạo, bảo hộ quyền
tài sản trí tuệ của ba đối tượng gồm quyền tác giả, quyền liên quan, quyền sở hữu công
nghiệp và quyền đối với giống cây trồng. Trong đó quyền tác giả, quyền liên quan và
các vấn đề liên quan đến hai quyền này được quy định ở phần hai với 6 chương, gồm
45 điều. Tiếp theo đó Nghị định số 100/2006/NĐ-CP đã được sửa đổi, bổ sung bằng
nghị định 85/2011/NĐ-CP, hai Nghị định trên đã hướng dẫn cụ thể hơn Luật sở hữu trí
tuệ năm 2005.
Sau sự kiện Việt Nam chính thức trở thành thành viên của Tổ chức Thương mại
thế giới (WTO) vào ngày 7 tháng 1 năm 2006, từ nền kinh tế bao cấp thành nền kinh tế
thị trường cũng đã và đang mang đến những cơ hội và thách thức khơng chỉ cho nền
kinh tế đất nước mà cịn cho cả hệ thống pháp luật. Riêng đối với lĩnh vực sở hữu trí
GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khơi

17

SVTH: Phạm Kiều Diễm

Đề tài: Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo quy định của pháp luật Việt Nam.
tuệ để kịp thời điều chỉnh các vấn đề mới cũng như những hạn chế nhất định thì ngày
19 tháng 6 năm 2009, tại kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XII đã thơng qua luật sửa đổi,
bổ sung một số điều của Luật sở hữu trí tuệ 2005 và có hiệu lực ngày 1 tháng 1 năm
2010. Ngay cả Bộ luật hình sự sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật hình sự năm
1999, ngày 19 tháng 6 năm 2009 có quy định mức phạt tối đa là 200.000.000 đồng và
3 năm tù giam, đối với hành vi thuộc tội phạm quyền tác giả. Luật xử lý vi phạm hành
chính năm 2012 cũng đã quy định, đặc biệt là Nghị định 131/2013 của Chính phủ quy
định chi tiết mức phạt tiền tối đa đối với cá nhân là 250.000.000 đồng, đối với tổ chức

là 500.000.000 đồng đối với các hành vi xâm phạm quyền sỡ hữu trí tuệ. Gần đây nhất
là ngày 28 tháng 11 năm 2013, tại kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XIII đã thơng qua
Hiến pháp năm 2013, cho thấy sự quan trọng ngày càng lớn của sáng tạo từ trí tuệ,
theo quy định tại Điều 40 thì “mọi người có quyền nghiên cứu khoa học và công nghệ,
sáng tạo văn học, nghệ thuật và thụ hưởng lợi ích từ các hoạt động đó”, hay Điều 62
quy định: “phát triển khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu, giữ vai trò then
chốt trong sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Nhà nước ưu tiên đầu tư
và khuyến khích tổ chức, cá nhân đầu tư nghiên cứu, phát triển, chuyển giao, ứng
dụng có hiệu quả thành tựu khoa học và cơng nghệ; bảo đảm quyền nghiên cứu khoa
học và công nghệ; bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ. Nhà nước tạo điều kiện để mọi người
tham gia và được thụ hưởng lợi ích từ các hoạt động khoa học và cơng nghệ”. Nếu
trong các bản Hiến pháp trước quyền sở hữu trí tuệ chỉ được nói chung chung, gộp
trong các quyền khác thì ở Hiến pháp năm 2013, quy định cụ thể sự bảo hộ quyền sở
hữu trí tuệ.
1.1.3.3. Các Cơng ước, Hiệp định Việt Nam tham gia
Để xác lập hành lang pháp lý an tồn, phù hợp với thơng lệ, chuẩn mực quốc tế,
xây dựng hệ thống tư tưởng tiến bộ, nhân văn về quyền con người. Và bảo hộ quyền
tác giả chính là phương tiện để bảo vệ lợi ích hợp pháp của mình, là cơng cụ quản lý,
giữ gìn trật tự xã hội về quyền tác giả, ngăn chặn những sản phẩm độc hại, bất lợi cho
cộng đồng và lợi ích quốc gia. Vì vậy, Việt Nam đã tham gia các Công ước, Hiệp định
bảo vệ quyền tác giả điển hình như:
 Cơng ước Berne4
Cơng ước Berne về bảo hộ các tác phẩm văn học và nghệ thuật, cịn được gọi
ngắn là Cơng ước Berne, được ký kết tại thành phố Berne của Thụy Sĩ năm 1886, lần
4

Trang thông tin điện tử Cục Bản quyền tác giả: Công ước Bern,

[ngày truy cập 11-8-2014]

GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi

18

SVTH: Phạm Kiều Diễm

Đề tài: Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo quy định của pháp luật Việt Nam.
đầu tiên thiết lập và bảo vệ quyền tác giả giữa các quốc gia có chủ quyền. Cơng ước
được hình thành sau các nổ lực vận động của Victor Hugo, tác giả nổi tiếng người
Pháp. Trước khi Công ước Berne ra đời, các quốc gia từ chối quyền tác giả của các tác
phẩm ngoại quốc. Công ước Berne đã sửa vài lần ở Berlin năm 1908, Rome năm 1928,
Brussels năm 1948, Stockholm năm 1967 và Paris năm 1971. Từ năm 1967 Công ước
Berne được quản lý bởi Tổ chức sở hữu Trí tuệ Thế giới (WIPO). Gần như tất cả các
quốc gia thành viên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) tuân thủ hầu hết các điều
khoản của công ước này. Quyền tác giả theo Công ước này là tự động, không cần phải
đăng ký, không cần phải viết thông báo tác quyền. Công ước cho phép tác giả được
hưởng tác quyền suốt đời cộng thêm tối thiểu 50 năm sau đó. Tuy nhiên các quốc gia
tuân thủ Công ước được nâng thời hạn hưởng tác quyền dài hơn, như Cộng đồng Châu
Âu đã làm năm 1993, Hoa Kỳ cũng gia hạn tác quyền trong Đạo luật Kéo dài Bản
quyền Sonny Bono năm 1998.
Ngày 26 tháng 7 năm 2004, Chính phủ Việt Nam đã nộp văn kiện gia nhập Công
ước Berne. Trong văn kiện này, nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam tuyên
bố bảo lưu các quy định tại Điều 33(1) của Công ước Berne và áp dụng chế độ ưu đãi
dành cho các nước đang phát triển theo Điều II và Điều III của phụ lục Cơng ước.
Cơng ước Berne có hiệu lực tại Việt Nam kể từ ngày 26 tháng 10 năm 2004. Đặc biệt,
ngày 23 tháng 9 năm 2009 Việt Nam đã chính thức được bầu vào Ủy ban điều phối
của Tổ chức Sở hữu Trí tuệ Thế giới tại cuộc họp lần thứ 47 Đại hội đồng WIPO ở
Geneve, Thụy Sỹ. Đây là một cơ hội lớn khi tham gia Ủy ban, Việt Nam sẽ có điều
kiện tham gia nhiều hơn trong quá trình hoạch định hướng phát triển của WIPO theo

hướng cân bằng, trong đó có tính lợi ích của các nước đang phát triển.
 Cơng ước Rome5
Công ước bảo hộ người biểu diễn, nhà sản xuất bản ghi âm và tổ chức phát sóng
được kí kết ngày 26 tháng 10 năm 1961 tại Rome, vì vậy cịn được gọi là Cơng ước
Rome. Cơng ước để mở cho tất cả quốc gia thành viên của Công ước Berne hoặc Cơng
ước quyền tác giả tồn cầu (UCC). Văn kiện phê chuẩn, chấp thuận hoặc gia nhập phải
được gửi tới Tổng thư ký Liên hợp quốc. Các nước tham gia có thể đưa ra bảo lưu về
việc áp dụng một số quy định cụ thể tại Công ước. Công ước gồm 34 điều với các quy
định bảo đảm sự bảo hộ tại các quốc gia thành viên, đối với các buổi trình diễn của
người biểu diễn, các bản ghi âm của các nhà sản xuất bản ghi âm các các chương trình
phát sóng của các tổ chức phát sóng.
5

Trang Thông tin điện tử Cục Bản quyền tác giả, Công ước Rome,

[truy cập ngày 12-9-2014],

GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi

19

SVTH: Phạm Kiều Diễm

Đề tài: Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo quy định của pháp luật Việt Nam.
Người biểu diễn là các diễn viên, ca sĩ, vũ công, nhạc công, và những người khác
biểu diễn các tác phẩm văn học hoặc nghệ thuật được bảo hộ, chống lại các hành vi cụ
thể không được sự đồng ý của họ. Các hành vi này gồm: phát sóng và truyền đạt tới
cơng chúng cuộc biểu diễn trực tiếp của họ; định hình các cuộc biểu diễn trực tiếp của
họ; sao chép các bản định hình, hoặc nếu việc sao chép này được thực hiện nhằm các

mục đích khác với các mục đích mà họ đã đồng ý.
Nhà sản xuất bản ghi âm được hưởng quyền cho phép hoặc ngăn cấm việc sao
chép trực tiếp hoặc gián tiếp bản ghi âm của họ. Theo Cơng ước Rome bản ghi âm là
bất kì sự định hình các âm thanh của cuộc biểu diễn hoặc các âm thanh khác dành
riêng cho cơ quan thính giác. Khi các bản ghi âm được cơng bố nhằm mục đích thương
mại thì việc sử dụng (như là phát sóng hoặc truyền đạt tới cơng chúng bằng bất kì hình
thức nào, tại nhà hàng, khách sạn,…), phải trả thù lao tương xứng cho những người
biểu diễn, hoặc cho những nhà sản xuất bản ghi âm.
Tổ chức phát sóng được hưởng quyền cho phép hoặc ngăn cấm việc tái phát sóng
chương trình phát sóng của họ; định hình chương trình phát sóng và sao chép các bản
định hình này; truyền đạt đến cơng chúng các buổi phát sóng truyền hình nếu việc
truyền đạt này được thực hiện tại nơi để mở cho cơng chúng tham dự bằng việc thanh
tốn phí vào cửa. Công ước Rome cho phép những ngoại lệ trong luật pháp quốc gia
đối với các quyền nêu trên như là sử dụng cá nhân, sử dụng các trích đoạn ngắn trong
việc đưa tin thời sự, định hình tạm thời bằng phương tiện của các tổ chức phát sóng và
phục vụ cho việc phát sóng của chính tổ chức phát sóng, sử dụng chỉ nhằm mục đích
giảng dạy hoặc nghiên cứu khoa học.
Thời hạn bảo hộ phải kéo dài ít nhất cho đến khi kết thúc thời hạn 20 năm, tính từ
khi kết thúc năm bản ghi âm, cuộc biểu diễn được định hình (trường hợp cuộc biểu
diễn khơng được định hình thì tính từ khi nó được tiến hành), chương trình phát sóng
được thực hiện. Tổ chức Sở hữu trí tuệ Thế giới (WIPO), Tổ chức Văn hóa, Giáo dục
và Khoa học của Liên hợp quốc (UNESCO) và Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) là
các tổ chức đồng quản lí Cơng ước. Các tổ chức đồng quản lí chỉ định Ban thư ký. Một
ủy ban liên Chính phủ được thành lập gồm đại diện của 12 quốc gia kí kết, có nhiệm
vụ xem xét và giải quyết các vấn đề liên quan đến Công ước.
Công ước Rome không quy định về việc tạo ra một Liên hiệp và tài chính riêng.
Đến ngày 15 tháng 7 năm 2009 Cơng ước Rome có 88 quốc gia thành viên. Cơng ước
Rome có hiệu lực tại Việt Nam ngày 1 tháng 3 năm 2007.
 Hiệp định TRIPs

GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi

20

SVTH: Phạm Kiều Diễm

Đề tài: Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo quy định của pháp luật Việt Nam.
Hiệp định về các khía cạnh thương mại của quyền Sở hữu trí tuệ (TRIPs) được ký
kết ngày 15 tháng 4 năm 2004, có hiệu lực vào năm 1995 trong khuôn khổ Hiệp định
Thành lập Tổ chức Thương mại Thế giới. TRIPs đã tổng hợp và xây dựng trên cơ sở
các hiệp định quan trọng và mới nhất về sở hữu trí tuệ do Tổ chức Sở hữu Trí tuệ Thế
giới (WIPO) thực thi với Công ước Paris về bảo hộ tài sản Công nghiệp và Công ước
Berne về Bảo hộ các tác phẩm văn học và nghệ thuật theo Hiệp định TRIPs, các nước
phát triển hoàn toàn thực thi hiệp định này vào ngày 1 tháng 1 năm 1996. Các quốc gia
đang phát triển và những nước thành viên đang trong thời kỳ quá độ sang kinh tế thị
trường được phép lùi ngày thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ quy định trong TRIPs đến
ngày 1 tháng 1 năm 2000. Các nước kém phát triển được thực hiện bắt đầu thực hiện
nghĩa vụ vào ngày 1 tháng 1 năm 2006 và có khả năng được kéo dài thời hạn chuyển
giao nếu có yêu cầu. Hiệp định TRIPs khẳng định phạm vi bảo hộ quyền tác giả bao
gồm sự thể hiện và không bao gồm các ý tượng, trình tự, phương pháp tính hoặc các
khái niệm tốn học (Điều 9.2). Các chương trình máy tính, dù dưới dạng mã nguồn
hay mã máy, đều được bảo hộ quyền tác giả như những tác phẩm văn học (Điều 10.1).
Các cơ sở dữ liệu, bộ sưu tập dữ liệu hoặc tư liệu khác điều phải được bảo hộ quyền
tác giả thậm chí cơ sở dữ liệu chứa đựng dữ liệu không được bảo hộ quyền tác giả
(Điều 10.2). Việt Nam tham gia Hiệp định TRIPs đã tạo nên nền tảng vững chắc trong
quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, đẩy mạnh công tác thực thi pháp luật về Sở hữu trí
tuệ.
1.2. Lý luận chung về đăng ký quyền tác giả
1.2.1. Khái niệm về đăng ký quyền tác giả

Trong thực tế đời sống xã hội có nhiều công việc phải đăng ký như khi phát sinh
các sự việc sinh, tử, kết hôn, giám hộ, nuôi con nuôi (đăng ký hộ tịch) hoặc phát sinh
nhu cầu sở hữu hoặc sử dụng tài sản (đăng ký sở hữu, sử dụng nhà cửa, xe cộ, tàu
thuyền); khi phát sinh các nhu cầu khác: (đăng ký lao động, du lịch, mua bán tài sản,
đăng ký nghĩa vụ quân sự) song cũng có nhiều việc đăng ký theo tự nguyện của người
có nhu cầu. Đăng ký thường được hiểu là công việc của một cơ quan Nhà nước hoặc
một tổ chức, cá nhân nào đó thực hiện việc ghi nhận hay xác nhận về một sự việc hay
một tài sản nhằm đảm bảo quyền lợi và nghĩa vụ của người được đăng ký cũng như tổ
chức cá nhân đứng ra thực hiện việc đăng ký.
Và ngày nay, các sản phẩm trí tuệ có vai trị ngày càng quan trọng trong cuộc sống,
cùng với đó, nhận thức của các tổ chức, cá nhân trong việc bảo hộ quyền tác giả, quyền liên
quan ngày càng được nâng cao. Các chủ thể đã tích cực sử dụng các biện pháp hữu hiệu để
bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình, trong đó có việc đăng ký quyền tác giả tại cơ
quan Nhà nước có thẩm quyền.

GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khơi

21

SVTH: Phạm Kiều Diễm

Đề tài: Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo quy định của pháp luật Việt Nam.
Theo quy định tại Khoản 1 Điều 49 Luật Sở hữu trí tuệ, đăng ký quyền tác giả là
việc tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả nộp đơn và hồ sơ kèm theo (gọi chung là đơn)
cho Cục Bản quyền tác giả để ghi nhận các thông tin về tác giả, tác phẩm, chủ sở hữu
quyền tác giả. Ngoài ra đăng ký quyền tác giả còn được hiểu trong lĩnh vực quyền tác
giả, là việc khai báo các thông tin về tác phẩm, tác giả, chủ sở hữu và hợp đồng có liên
quan tới các quyền của tác giả đối với tác phẩm, để được cấp giấy chứng nhận và vào
sổ đăng ký của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Đăng ký quyền tác giả không phải là

thủ tục bắt buộc để được hưởng quyền tác giả. Việc đăng ký bảo hộ không phải là cơ
sở xác lập quyền tác giả; tác phẩm dù có đăng ký hay khơng đăng ký quyền tác giả đều
được hưởng sự bảo hộ như nhau. Tuy nhiên, việc đăng ký quyền tác giả lại cần thiết và
rất có ý nghĩa trong việc bảo vệ quyền tác giả, đặc biệt trong việc chứng minh quyền
tác giả khi có tranh chấp xảy ra.
Theo quy định tại Khoản 2 Điều 49 Luật Sở hữu trí tuệ, tác giả, chủ sở hữu
quyền tác giả đã được cấp Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả khơng có nghĩa vụ
chứng minh quyền tác giả thuộc về mình khi có tranh chấp (trừ trường hợp có người
khác cũng có chứng cứ ngược lại, tức là cũng có Giấy chứng nhận quyền tác giả đối
với chính tác phẩm mà tác giả đã được cấp giấy chứng nhận). Giấy chứng nhận đăng
ký quyền tác giả là bằng chứng mặc nhiên xác nhận tư cách và quyền của tác giả, chủ
sở hữu quyền tác giả đối với tác phẩm đã đăng ký.
Nếu tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả không đăng ký quyền tác giả thì khi có
tranh chấp xảy ra các chủ thể này phải có nghĩa vụ chứng minh quyền tác giả của mình
đối với tác phẩm đó, tức phải tự mình cung cấp các tài liệu, chứng cứ để chứng minh
quyền tác giả của mình đối với tác phẩm. Trong nhiều trường hợp việc tác giả, chủ sở
hữu quyền tác giả chứng minh quyền của mình là rất khó, thậm chí khơng thể chứng
minh được mình là tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả của tác phẩm có tranh chấp. Thủ
tục đăng ký quyền tác giả không quá phức tạp và chi phí rất nhỏ so với lợi ích thiết
thực mang lại. Vì vậy, khi sáng tạo ra tác phẩm, đặc biệt các tác phẩm sáng tạo, có giá
trị thương mại và nhiều khả năng bị sử dụng trái phép, chiếm đoạt thì tác giả, chủ sở
hữu quyền tác giả nên nhanh chóng thực hiện đăng ký quyền tác giả. Theo quy định tại
Điều 52 Luật sở hữu trí tuệ 2005 thì “trong thời hạn mười lăm ngày làm việc, kể từ
ngày nhận đơn hợp lệ, cơ quan quản lý nhà nước về quyền tác giả, quyền liên quan có
trách nhiệm cấp Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả, Giấy chứng nhận đăng ký
quyền liên quan cho người nộp đơn. Trong trường hợp từ chối cấp Giấy chứng nhận
đăng ký quyền tác giả, Giấy chứng nhận đăng ký quyền liên quan thì cơ quan quản lý
nhà nước về quyền tác giả, quyền liên quan phải thông báo bằng văn bản cho người

GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi

22

SVTH: Phạm Kiều Diễm

Đề tài: Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo quy định của pháp luật Việt Nam.
nộp đơn”. Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả có hiệu lực trên toàn lãnh thổ Việt
Nam.
1.2.2. Đặc điểm về đăng ký quyền tác giả
Việc đăng ký quyền tác giả không phải là thủ tục bắt buộc. Quyền tác giả là
quyền của tổ chức, các nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu. Quyền
tác giả được ghi nhận cho các tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học như sách, bài
giảng, tác phẩm âm nhạc, tác phẩm sân khấu, tác phẩm điện ảnh, tác phẩm tạo hình và
mỹ thuật ứng dụng, tác phẩm nhiếp ảnh, tác phẩm kiến trúc, phần mềm máy tính.
Quyền tác giả tự động phát sinh từ thời điểm tác phẩm được định hình dưới một hình
thức vật chất nhất định, bất kể tác phẩm đã công bố hay chưa công bố, đã đăng ký hay
chưa đăng ký. Mặc dù không phải là yêu cầu bắt buộc để được thụ hưởng quyền,
nhưng đăng ký quyền tác giả với Cục Bản quyền tác giả sẽ mang lại thuận lợi cho
người được ghi nhận là tác giả, chủ sở hữu khi có tranh chấp xảy ra.
1.2.3. Lịch sử các quy định về đăng ký quyền tác giả
Tại một số quốc gia chủ yếu là Mỹ la tinh, đăng ký được coi là điều kiện về sự hiện
hữu của quyền tác giả đối với tác phẩm, như quy định của Luật quyền tác giả
Argentina, Colombia, Costa Rica, Liberia, Nicaragua, Panama, Paraguay, Tây Ban
Nha. Hay đăng ký để xác lập hiệu lực của hợp đồng tương ứng, chủ yếu là đối với các
bên thứ ba, như quy định của Luât quyền tác giả Argentina, Brazin, Canada, Chi-lê,
Panama, Paraguay, Bồ Đào Nha, Hợp Chủng Quốc Hoa Kỳ. Một số quốc gia chỉ coi
việc đăng ký như là một điều kiện về thủ tục mà khơng coi đó là điều kiện phát sinh
quyền tác giả hoặc hiệu lực của hợp đồng được đăng ký, như quy định của Luật quyền
tác giả Bangladesh, Philippin, Hợp Chủng Quốc Hoa Kỳ, như quy định của Luật

quyền tác giả Colombia, Hợp Chủng Quốc Hoa Kỳ, đối với đăng ký hợp đồng. Một số
nước thì yêu cầu đăng ký bắt buộc tác phẩm khơng có bất kỳ ảnh hưởng tới quyền tác
giả, hoặc chỉ như là một khả năng lựa chọn nhằm đạt được bằng chứng hiển nhiên.
Công ước Berne (Điều 5(2)) coi việc hưởng và thi hành các quyền không phụ thuộc
vào bất kỳ thủ tục hình thức nào như là đăng ký; Cơng ước quyền tác giả tồn cầu
(UCC), cũng khơng cho phép u cầu đăng ký như là điều kiện của quyền tác giả.
Qua các dấu ấn lịch sử khác nhau, cùng với sự phát triển của hệ thống luật thì
Luật Sở hữu trí tuệ cũng có sự phát triển đáng kể. Cũng như lịch sử hình thành quyền
tác giả thì thủ tục đăng ký quyền tác giả cũng được quy định ngay từ bản hiến pháp
đầu tiên vào năm 1946, tư tưởng lập pháp để hoàn thiện hơn nữa hệ thống pháp luật
đã tiếp tục được thể hiện tại Hiến pháp 1959, 1980, 1992 và Hiến pháp 2013 đang có
hiệu lực thi hành. Năm 1986 với Nghị định 142/HĐBT, lần đầu tiên ở Việt Nam một

GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi

23

SVTH: Phạm Kiều Diễm

Đề tài: Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo quy định của pháp luật Việt Nam.
văn bản riêng biệt về quyền tác giả đã được ban hành với những quy định cơ bản, ban
đầu với sự giúp đỡ của hãng VAB (Hãng bảo hộ quyền tác giả của Liên Xô cũ).
Trước yêu cầu của sự phát triển, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đã thông qua Pháp lệnh
về quyền tác giả vào tháng 10 năm 1994. Tại kì họp thứ 8 khố IX, Quốc hội đã biểu
quyết thơng qua Bộ luật Dân sự, trong đó có các quy định về thủ tục đăng ký quyền
tác giả. Nhằm đáp ứng quá trình hội nhập của Việt Nam và thể chế hóa các quy định
về bảo hộ quyền tác giả trong Bộ luật Dân sự, Nhà nước đã ban hành một số văn bản
hướng dẫn thủ tục đăng ký quyền tác giả theo quy định tại Luật Sở hữu trí tuệ. Cho thấy
chuỗi liên kết giữa các văn bản như: Nghị định 100/CP ngày 21 tháng 9 năm 2006 quy định

chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Bộ luật Dân sự, Luật Sở hữu trí tuệ về quyền
tác giả và quyền liên quan; Nghị định 85/CP ngày 20 tháng 9 năm 2011 sửa đổi, bổ sung

một số điều của Nghị định số 100/2006/NĐ-CP ngày 21 tháng 9 năm 2006 quy định
chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Bộ luật Dân sự, Luật Sở hữu trí tuệ về
quyền tác giả và quyền liên quan; Quyết định số 88/2006/QĐ-BVHTTDL ngày 17 tháng
10 năm 2006 của Bộ trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch về việc ban hành các mẫu tờ
khai, giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả, quyền liên quan; Nghị quyết 69/NQ-CP

ngày 27 tháng 12 năm 2010 về việc đơn giản hố thủ tục hành chính thuộc phạm vi
chức năng quản lý của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Hay Luật Báo chí, Luật
Xuất bản, Luật Di sản Văn hố, Luật Điện ảnh, Luật Quảng cáo cũng có một số điều
khoản quy định về thủ tục đăng ký quyền tác giả, nhằm tăng cường quản lí ở các lĩnh
vực đặc biệt quan trọng này. Luật Hải quan đã có quy định các biện pháp bảo hộ tại
biên giới đối với hàng hóa xuất nhập khẩu liên quan đến sở hữu trí tuệ.
Hệ thống các chế tài về hành chính, dân sự và hình sự đã được hình thành, đảm
bảo cho các quy định pháp luật về thủ tục đăng ký quyền tác giả được thi hành với bộ
máy cưỡng chế của Nhà nước. Tại Bộ luật Hình sự sửa đổi tháng 6 năm 2009 có quy
định mức phạt tối đa là 200 triệu đồng và 3 năm tù giam, đối với các hành vi thuộc
tội phạm quyền tác giả. Luật xử lí vi phạm hành chính năm 2012 đã quy định mức
phạt phạt tối đa là 500 triệu đồng đối với hành vi của tổ chức xâm hại quyền tác giả,
quyền liên quan.
Đồng thời với hệ thống pháp luật quốc gia đã được định hình như trên Việt Nam
cịn ký kết các Hiệp định song phương về thiết lập quan hệ quyền tác giả, Hiệp định
Thương mại giữa Việt Nam và Hợp chủng quốc Hoa Kì, Hiệp định về bảo hộ quyền
sở hữu trí tuệ giữa Việt Nam và Liên bang Thụy Sỹ cũng đang có hiệu lực thi hành.
Cùng với các điều ước quốc tế song phương trên, Việt Nam đã là thành viên của
5 điều ước quốc tế đa phương gồm Công ước Berne bảo hộ tác phẩm văn học, nghệ

GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi

24

SVTH: Phạm Kiều Diễm

thủ tục đăng ký quyền tác giả theo quy định của pháp luật việt nam

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về