- Trang chủ >>
- Thạc sĩ - Cao học >>
- Luật
thủ tục đăng ký quyền tác giả theo pháp luật việt nam
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (801.36 KB, 71 trang )
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN
LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT
KHÓA 2011-2015
ĐỀ TÀI:
THỦ TỤC ĐĂNG KÝ QUYỀN TÁC GIẢ THEO
PHÁP LUẬT VIỆT NAM
Giảng viên hướng dẫn:
Sinh viên thực hiện:
Ths. Nguyễn Phan Khôi
Trần Thị Yến Nhi
Bộ môn: Luật Tư pháp
MSSV: 5117334
Lớp: Luật Hành chính – K37
Cần Thơ, Tháng 12/2014
Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo pháp luật Việt Nam
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận văn này, người viết đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ và góp ý
kiến nhiệt tình của giảng viên hướng dẫn - thầy Nguyễn Phan Khôi, bộ môn Luật Tư pháp
- Khoa Luật Trường Đại Học Cần Thơ. Người viết xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu
sắc đến thầy, người đã tận tình hướng dẫn trong suốt quá trình nghiên cứu và làm luận văn.
Bên cạnh đó, người viết chân thành gửi lời cảm ơn đến quý thầy cô đang công tác tại Khoa
Luật cũng như Khoa Phát Triển Nông Thôn đã dạy dỗ, nhiệt tình truyền đạt kiến thức cho
người viết trong suốt quá trình học tâp, rèn luyện và nghiên cứu tại Trường Đại Học Cần
Thơ.
Mặc dù đã cố gắng hoàn thiện luận văn của mình, tuy nhiên người viết vẫn không tránh
khỏi những sai sót nhất định do những hạn chế về mặc thời gian, kiến thức và thực tiễn áp
dụng. Rất mong có được sự góp ý từ phía giảng viên hướng dẫn và các thầy cô. Xin chân
thành cảm ơn và chúc sức khỏe.
Cần Thơ, Tháng 12 năm 2014
Sinh viên thực hiện
Trần Thị Yến Nhi
GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi
SVTH: Trần Thị Yến Nhi
Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo pháp luật Việt Nam
NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi
SVTH: Trần Thị Yến Nhi
Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo pháp luật Việt Nam
NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG PHẢN BIỆN
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi
SVTH: Trần Thị Yến Nhi
Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo pháp luật Việt Nam
MỤC LỤC
Trang
LỜI MỞ ĐẦU
CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT CHUNG VỀ QUYỀN TÁC GIẢ, ĐĂNG KÝ QUYỀN
TÁC GIẢ.................................................................................................................................1
1.1. Lý luận chung về quyền tác giả .....................................................................................1
1.1.1. Khái niệm tác giả ....................................................................................................1
1.1.2. Khái niệm quyền tác giả ...........................................................................................3
1.1.2.1. Khái niệm ............................................................................................................3
1.1.2.2. Nội dung ..............................................................................................................4
1.1.3. Thời điểm phát sinh quyền tác giả ...........................................................................7
1.1.4. Đối tượng được bảo hộ quyền tác giả......................................................................8
1.2. Lý luận chung về đăng ký quyền tác giả ..................................................................... 10
1.2.1. Khái niệm về đăng ký quyền tác giả ...................................................................... 10
1.2.1.1. Khái niệm đăng ký ............................................................................................ 10
1.2.1.2. Khái niệm đăng ký quyền tác giả ..................................................................... 10
1.2.2. Lịch sử quy định về việc đăng ký quyền tác giả .................................................... 11
1.2.3. Quy định đăng ký quyền tác giả theo luật pháp Quốc tế ...................................... 13
1.2.3.1. Quy định trong các Điều ước Quốc tế ............................................................. 13
1.2.3.2. Quy định trong Luật của một số Quốc gia ....................................................... 15
1.2.4. Ý nghĩa, tầm quan trọng của việc đăng ký quyền tác giả ..................................... 17
1.2.4.1. Đối với bản thân tác giả, chủ sở hữu tác phẩm ............................................... 17
1.2.4.2. Đối với bên thứ ba (bên sử dụng tác phẩm) .................................................... 18
1.2.4.3. Đối với cơ quan quản lý (Nhà nước) ............................................................... 18
CHƯƠNG 2: NHỮNG QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ THỦ TỤC
ĐĂNG KÝ QUYỀN TÁC GIẢ ........................................................................................... 20
2.1. Cơ sở pháp lý quy định về thủ tục đăng ký quyền tác giả ........................................ 20
2.2. Những quy định cụ thể về việc đăng ký quyền tác giả .............................................. 21
2.2.1. Những chủ thể được đăng ký quyền tác giả.......................................................... 21
GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi
SVTH: Trần Thị Yến Nhi
Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo pháp luật Việt Nam
2.2.2. Quy định về nơi đăng ký quyền tác giả.................................................................. 23
2.2.3. Quy định về đơn đăng ký quyền tác giả ................................................................. 25
2.2.3.1. Quy định về hình thức đơn ................................................................................ 26
2.2.3.2. Quy định về nội dung đơn ................................................................................. 28
2.2.4. Quy định về vấn đề xét nghiệm, thẩm định đơn đăng ký quyền tác giả .............. 29
2.2.5. Quy định việc cấp hoặc không cấp Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả ..... 32
2.2.5.1. Trường hợp cấp Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả ............................... 32
2.2.5.2. Trường hợp không cấp Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả ..................... 33
2.2.5.3. Thời hạn cấp Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả .................................... 33
2.2.6. Phạm vi hiệu lực của Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả........................... 34
2.2.7. Trường hợp cấp lại, đổi, hủy bỏ hiệu lực Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác
giả........................................................................................................................................... 34
2.2.7.1. Trường hợp cấp lại, đổi Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả ................... 34
2.2.7.2. Trường hợp hủy bỏ hiệu lực Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả............. 37
2.2.8. Quy định về khiếu nại, tố cáo liên quan đến đăng ký quyền tác giả .................... 38
2.2.8.1. Quy định về khiếu nại liên quan đến đăng ký quyền tác giả ............................ 38
2.2.8.2. Quy định về tố cáo liên quan đến đăng ký quyền tác giả ................................. 39
CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG VỀ VẤN ĐỀ ĐĂNG KÝ QUYỀN TÁC GIẢ Ở VIỆT
NAM HIỆN NAY ................................................................................................................. 41
3.1. Thực trạng việc đăng ký quyền tác giả ở Việt Nam .................................................. 41
3.1.1. Thực trạng đăng ký quyền tác giả trong thời gian qua ........................................ 41
3.1.2. Những vướng mắc, bất cập phát sinh trong việc đăng ký quyền tác giả ............. 45
3.2. Nguyên nhân .................................................................................................................. 51
3.2.1. Nguyên nhân chủ quan .......................................................................................... 52
3.2.2. Nguyên nhân khách quan ...................................................................................... 52
3.3. Đề xuất hướng hoàn thiện ............................................................................................ 52
KẾT LUẬN ........................................................................................................................... 55
GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi
SVTH: Trần Thị Yến Nhi
Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo pháp luật Việt Nam
LỜI MỞ ĐẦU
----- ----1. Lý do chọn đề tài
Việt Nam hội nhập với thế giới từ nhiều năm và đã có những bước phát triển vượt bậc về
nền kinh tế cũng như nâng cao vị thế trên trường Quốc tế. Bên cạnh đó Việt Nam đã gia
nhập nhiều Công ước, Điều ước Quốc tế với tinh thần hợp tác hữu nghị và cùng phát triển.
Với tinh thần trên thì năm 2004 Việt Nam đã gia nhập Công ước Berne về bảo hộ quyền tác
giả, đến năm 2005 ban hành Bộ luật Dân sự với những quy định về quyền tác giả cụ thể hơn
so với Bộ luật Dân sự năm 1995.
Tài sản - quyền sở hữu trí tuệ đang ngày càng đóng góp một vai trò to lớn trong công
cuộc xây dựng sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và góp phần thực hiện
thành công đường lối chủ trương hội nhập kinh tế quốc tế. Vì hợp tác, hội nhập kinh tế quốc
tế cuốn theo việc mở rộng giao lưu kinh tế và khoa học công nghệ giữa các quốc gia trên thế
giới.
Hệ thống pháp luật sở hữu trí tuệ hiện hành đã tạo nên một hành lang pháp lý an toàn,
khuyến khích các hoạt động sáng tạo của con người, bảo hộ thành quả của lao động sáng tạo
của họ kết tinh trong các tài sản trí tuệ mà họ đã tạo ra. Các quy định pháp luật về sở hữu trí
tuệ đã đi vào cuộc sống và phát huy đầy đủ vai trò của nó. Hoạt động thực thi pháp luật của
các cơ quan có thẩm quyền, hoạt động tự bảo vệ quyền của các chủ thể đã có những bước
tiến bộ đáng kể.
Quyền tác giả không còn là điều mới mẻ tại Việt Nam nhưng do ảnh hưởng của thói quen
trong thời gian quá dài không quan tâm đến chuyện bản quyền nên việc thực thi các quy
định của pháp luật trong lĩnh vực này vẫn gặp rất nhiều khó khăn. Nhận thức chung của
cộng đồng vẫn còn nhiều hạn chế. Nhiều tác giả, chủ sở hữu tác phẩm chưa thực sự hiểu rõ
những quyền và lợi ích hợp pháp của mình trong khi nhiều người sử dụng tác phẩm không
biết hoặc biết nhưng cố tình không thực hiện, thực hiện thiếu nghiêm túc các nghĩa vụ về
quyền tác giả.
Bảo hộ quyền tác giả, hay còn gọi là bảo hộ bản quyền ở Việt Nam hiện nay không còn là
khái niệm xa lạ nữa, mà nó đã dần trở thành một trong những hoạt động ngăn chặn các hành
vi xâm phạm liên quan đến quyền sở hữu đối với tài sản trí tuệ. Tuy nhiên, không phải chủ
sở hữu nào cũng ý thức được vấn đề này và có những biện pháp thích hợp, kịp thời. Đôi khi,
chính sự chủ quan đó đã dẫn họ đến những vướng mắc pháp lý không đáng có, gây ra những
trở ngại nhất định và nguy cơ mất đi sản phẩm trí tuệ của mình là rất lớn. Do đó, có thể nói
việc quan tâm đến đăng ký bảo hộ bản quyền tác giả sẽ là việc làm rất thiết thực và đảm bảo
an toàn cho chính cá nhân, tổ chức đó trong giai đoạn hiện nay. Vấn nạn xâm phạm bản
GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi
SVTH: Trần Thị Yến Nhi
Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo pháp luật Việt Nam
quyền ở Việt Nam ngày càng diễn ra phức tạp với nhiều thủ đoạn tinh vi. Các đối tượng bản
quyền bị xâm phạm mạnh mẽ nhất, tràn lan nhất, phải kể đến các bài hát, phim ảnh khi mọi
người đều có thể nghe, xem trực tuyến hoặc tải về vô điều kiện; các tác phẩm viết như giáo
trình, sách, sáng tác,... được in lậu và bày bán rộng rãi; các phần mềm máy tính được sao
chép, sử dụng mà không có bất cứ sự đáp trả nào cho chủ sở hữu; và còn nhiều tác phẩm
nữa là đối tượng được bảo hộ quyền tác giả bị xâm phạm một cách ngang nhiên.
Từ những lý do trên nên người viết lựa chọn đề tài: "Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo
pháp luật Việt Nam" với mong muốn góp phần làm rõ hơn những quy định của pháp luật về
quyền tác giả, đặc biệt là quy định về trình tự và thủ tục đăng ký đối với những loại hình tác
phẩm được bảo hộ theo quy định của pháp luật, đồng thời giúp cho những chủ thể có tác
phẩm được bảo hộ hiểu rõ hơn những quy định về thủ tục đăng ký để họ có thể tự bảo vệ
được tài sản trí tuệ mà họ đã tạo ra.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Người viết nghiên cứu đề tài: "Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo pháp luật Việt Nam"
để hiểu và nắm rõ hơn những quy định của pháp luật sở hữu trí tuệ về những thủ tục đăng
ký quyền tác giả đối với những tác phẩm được bảo hộ theo quy định của Luật Sở hữu trí tuệ
hiện hành. Đồng thời, đề cập đến những bất cập trong quá trình đăng ký quyền tác giả và
hướng giải quyết những bất cập đó để hệ thống pháp luật về thủ tục đăng ký quyền tác giả
có thể hoàn thiện hơn nữa.
3. Phạm vi nghiên cứu
Sở hữu trí tuệ là lĩnh vực có phạm vi nghiên cứu rộng, bao gồm nhiều đối tượng được
Nhà nước bảo hộ. Trong phạm vi nghiên cứu, do hạn chế về hiểu biết và thời gian nghiên
cứu nên người viết chỉ nghiên cứu những quy định của pháp luật Việt Nam liên quan đến
thủ tục đăng ký quyền tác giả mà thôi.
4. Phương pháp nghiên cứu
Trong quá trình nghiên cứu để hoàn thành tốt luận văn của mình, người viết đã sử dụng
những kiến thức có được từ quá trình học tập, đọc tài liệu, sách vở, tạp chí, truy cập Internet
để tìm những tài liệu có liên quan đến đề tài luận văn, đồng thời cũng vận dụng những
phương pháp nghiên cứu như: phương pháp phân tích luật viết, tổng hợp, liệt kê, giải thích
và so sánh.
5. Kết cấu đề tài
Ngoài lời mở đầu và kết luận, đề tài gồm có 3 chương:
Chương 1: Khái quát chung về quyền tác giả, đăng ký quyền tác giả
Chương 2: Những quy định của pháp luật Việt Nam về thủ tục đăng ký quyền tác giả
Chương 3: Thực trạng về vấn đề đăng ký quyền tác giả ở Việt Nam hiện nay
GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi
SVTH: Trần Thị Yến Nhi
Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo pháp luật Việt Nam
CHƯƠNG 1
KHÁI QUÁT CHUNG VỀ QUYỀN TÁC GIẢ, ĐĂNG KÝ QUYỀN TÁC GIẢ
Vấn đề quyền tác giả hiện nay không còn là vấn đề xa lạ đối với mỗi người, tuy nhiên
không phải chủ thể nào cũng biết rõ, hiểu rõ hết những quy định về việc bảo hộ quyền tác
giả đối với những tác phẩm trí tuệ. Để một tác phẩm được pháp luật bảo hộ thì đòi hỏi tác
phẩm đó phải được đăng ký bảo hộ với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền, thế nhưng không
phải ai cũng hiểu rõ được những quy định về vấn đề đăng ký quyền tác giả bởi những khái
niệm, quy định liên quan đến lĩnh vực này thường rất phức tạp và cũng không dễ dàng, nếu
không có sự tìm hiểu kỹ thì rất dễ dẫn đến nhầm lẫn. Chính vì thế, trong chương này người
viết sẽ tiến hành tìm hiểu khái quát về những vấn đề lý luận chung về quyền tác giả và vấn
đề đăng ký quyền tác giả. Bên cạnh đó, người viết sẽ trình bày sơ lược về lịch sử hình thành
và phát triển của việc đăng ký quyền tác giả; quy định đăng ký theo luật pháp Quốc tế và ý
nghĩa, tầm quan trọng của việc đăng ký quyền tác giả.
1.1. Lý luận chung về quyền tác giả
1.1.1. Khái niệm tác giả
Theo khoản 1 Điều 736 Bộ luật Dân sự 2005 quy định: “Người sáng tạo tác phẩm văn
học, nghệ thuật, khoa học (sau đây gọi chung là tác phẩm) là tác giả của tác phẩm đó.
Trong trường hợp có hai người hoặc nhiều người cùng sáng tạo tác phẩm thì những người
đó là các đồng tác giả.” Vậy tác giả là những người bằng lao động trí tuệ của mình, trực
tiếp sáng tạo ra một phần hoặc toàn bộ tác phẩm văn học, nghệ thuật và khoa học thể hiện
dưới dạng vật chất nhất định. Ví dụ: Nhạc sỹ Trịnh Công Sơn là người đã sáng tác những
bài hát như: Cát bụi, Biển nhớ, Diễm xưa, Hạ trắng,... như vậy thì Nhạc sỹ Trịnh Công
Sơn chính là tác giả của những tác phẩm nhạc đó.
Ngoài việc sáng tạo ra tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học thì tác giả còn là người
sáng tạo ra các tác phẩm phái sinh từ các tác phẩm của người khác, bao gồm tác phẩm
được dịch từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác, tác phẩm phóng tác, cải biên, chuyển thể,
biên soạn, chú giải, tuyển chọn.1 Tác phẩm phái sinh được hiểu là tác phẩm được tác giả
sáng tạo nên dựa trên một hay nhiều tác phẩm khác, việc sáng tạo này phải được sự đồng ý
của tác giả của tác phẩm gốc đó. Ví dụ như một tác phẩm thơ của tác giả A nhưng được tác
giả B chuyển thành một bài hát hoặc một bài hát tiếng anh được dịch sang bài hát tiếng
việt.
Trong thực tế, có nhiều trường hợp cũng cùng một tác phẩm nhưng không phải lúc nào
tác phẩm đó cũng chỉ được một tác giả sáng tạo ra mà lại đồng thời có hai người hoặc nhiều
người sáng tạo ra, họ cùng nhau hợp tác để cùng sáng tạo ra một tác phẩm hay có giá trị cao.
1
Khoản 2, Điều 736, Bộ luật Dân sự 2005.
GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi
1
SVTH: Trần Thị Yến Nhi
Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo pháp luật Việt Nam
Vậy một tác giả có thể có nhiều tác phẩm nhưng đồng thời một tác phẩm cũng có thể có
nhiều tác giả và những người tác giả của cùng một tác phẩm đó được gọi là các đồng tác
giả. Và Bộ luật Dân sự 2005 quy định những người cùng sáng tạo ra một tác phẩm được gọi
là các đồng tác giả cụ thể tại đoạn 2 khoản 1 Điều 736.
Theo quy định tại Khoản 1 Điều 8 Nghị định 100/2006/NĐ-CP ngày 21 tháng 9 năm
2006 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Bộ luật Dân sự, Luật Sở hữu
trí tuệ về quyền tác giả và quyền liên quan thì tác giả bao gồm: “Cá nhân Việt Nam có tác
phẩm được bảo hộ quyền tác giả; Cá nhân nước ngoài có tác phẩm được sáng tạo và thể
hiện dưới hình thức vật chất nhất định tại Việt Nam; Cá nhân nước ngoài có tác phẩm được
công bố lần đầu tiên tại Việt Nam; Cá nhân nước ngoài có tác phẩm được bảo hộ tại Việt
Nam theo Điều ước quốc tế về quyền tác giả mà Việt Nam là thành viên.”
Theo quy định trên thì tác giả được bảo hộ phải là công dân Việt Nam và công dân nước
ngoài sáng tạo tác phẩm trên lãnh thổ Việt Nam hoặc của tác phẩm được công bố lần đầu
tiên tại Việt Nam, hoặc theo điều ước quốc tế về quyền tác giả mà Việt Nam là thành viên.
Bên cạnh đó, Nghị định cũng xác định những đối tượng nào không được công nhận là
tác giả cụ thể như sau: “Tổ chức, cá nhân làm công việc hỗ trợ, góp ý kiến hoặc cung cấp
tư liệu cho người khác sáng tạo ra tác phẩm không được công nhận là tác giả.”2 Ví dụ: A
đang sáng tác một bài thơ thì B đến xem và đã góp ý để bài thơ được hay hơn nhưng B
không được công nhận là tác giả của tác phẩm mà A sáng tác.
Với nội dung đã nêu ở trên thì chỉ những người trực tiếp tạo ra tác phẩm thông qua hoạt
động của tư duy sáng tạo mới được coi là tác giả. Những người cung cấp tư liệu, góp ý
kiến cho việc sáng tạo, làm phản biện, hướng dẫn khoa học không thể là tác giả của tác
phẩm. Kết quả của lao động do tư duy sáng tạo mang lại phải định hình dưới dạng vật chất
nhất định. “Định hình là sự biểu hiện bằng chữ viết, các ký tự khác, đường nét, hình khối,
bố cục, màu sắc, âm thanh, hình ảnh hoặc sự tái hiện âm thanh, hình ảnh dưới dạng vật
chất nhất định để từ đó có thể nhận biết, sao chép hoặc truyền đạt.”3 Điều đó có nghĩa là
quyền tác giả không phát sinh đối với những ý tưởng sáng tạo, pháp luật không bảo hộ ý
tưởng. Pháp luật chỉ bảo hộ những ý tưởng về văn học, nghệ thuật và khoa học đã được
hình thành bằng tác phẩm và định hình ở bất kỳ dạng vật chất nào (trên giấy, phim nhựa,
băng đĩa từ, băng đĩa lade, gỗ, kim loại hoặc bất kỳ loại hình vật chất nào đã có và sẽ có
trong tương lai).
2
Khoản 2, Điều 8, Nghị định 100/2006/NĐ-CP ngày 21 tháng 9 năm 2006 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một
số điều của Bộ luật Dân sự, Luật Sở hữu trí tuệ về quyền tác giả và quyền liên quan.
3
Khoản 5, Điều 4, Nghị định 100/2006/NĐ-CP ngày 21 tháng 9 năm 2006 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một
số điều của Bộ luật Dân sự, Luật Sở hữu trí tuệ về quyền tác giả và quyền liên quan.
GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi
2
SVTH: Trần Thị Yến Nhi
Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo pháp luật Việt Nam
1.1.2. Khái niệm quyền tác giả
1.1.2.1. Khái niệm
Hiểu theo nghĩa rộng: Quyền tác giả được hiểu là một chế định pháp luật bao gồm hệ
thống các quy phạm pháp luật do cơ quan Nhà nước có thẩm quyền ban hành để điều chỉnh
các quan hệ xã hội phát sinh trong quá trình sáng tạo, sử dụng và định đoạt các tác phẩm
trong lĩnh vực văn học, nghệ thuật, khoa học.
Hiểu theo nghĩa hẹp: Quyền tác giả là những quyền dân sự cụ thể của các chủ thể trong
việc sáng tạo, sử dụng, và định đoạt các tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học.
Quyền tác giả còn được hiểu là bản quyền (Copyright), được dùng để bảo vệ cho các
sáng tạo tinh thần. Có thể nói quyền tác giả là quyền lợi của tác giả đối với các tác phẩm
văn học, nghệ thuật, khoa học,… Quyền tác giả là một quyền độc quyền của tác giả trong
việc sử dụng hay cho phép người khác sử dụng tác phẩm của mình.
Theo quy định của Luật Sở hữu trí tuệ: “Quyền tác giả là quyền của tổ chức, cá nhân đối
với tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu.”4
Thứ nhất, quyền tác giả là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo
ra. Có nghĩa là quyền tác giả sẽ phát sinh từ khi một tác phẩm được tác giả trực tiếp sáng tạo
ra vào bất cứ thời điểm nào và được thể hiện dưới bất kỳ hình thức vật chất nào.
Thứ hai, quyền tác giả là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm mà mình có được
hay sở hữu được. Trường hợp thứ nhất, quyền tác giả sẽ phát sinh từ khi tác phẩm được tác
giả trực tiếp sáng tạo ra và chính tác giả cũng là người chủ sở hữu, trường hợp này chủ sở
hữu tác phẩm đồng thời là tác giả của tác phẩm đó; Trường hợp thứ hai, quyền tác giả sẽ
phát sinh từ khi tác phẩm được chuyển giao quyền sở hữu từ phía người sáng tạo tác phẩm
sang cho một chủ sở hữu khác có nhu cầu sử dụng tác phẩm và khi đó người chủ sở hữu tác
phẩm sẽ có được quyền tác giả đối với tác phẩm được chuyển giao, đó là trường hợp chủ sở
hữu tác phẩm không đồng thời là tác giả của tác phẩm đó.
Theo khái niệm này, quyền tác giả không chỉ là quyền của cá nhân, người sáng tạo ra tác
phẩm mà quyền tác giả còn là quyền của một tổ chức nào đó. Bởi vì, chủ sở hữu quyền tác
giả có thể chuyển nhượng quyền sở hữu tác phẩm của mình cho một tổ chức, cá nhân khác
theo hợp đồng chuyển nhượng quyền tác giả tại Điều 46 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 đã được
4
Khoản 2, Điều 4, Luật Sở hữu trí tuệ 2005 đã được sửa đổi, bổ sung 2009.
GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi
3
SVTH: Trần Thị Yến Nhi
Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo pháp luật Việt Nam
sửa đổi, bổ sung 20095 hoặc theo quy định của pháp luật. Vì vậy, quyền tác giả không chỉ là
quyền riêng biệt của cá nhân mà đó cũng là quyền của tổ chức.
Quyền tác giả là những quyền mà pháp luật cho phép tác giả được thực hiện đối với tác
phẩm của mình. Đây cũng là một dạng độc quyền dành cho tác giả, nhằm khuyến khích sự
sáng tạo của mọi người, thúc đẩy xã hội phát triển. Quyền tác giả mang lại quyền và lợi ích
cho tác giả đồng thời chống lại sự xâm phạm của người khác, chính vì thế quyền này hạn
chế việc tiếp cận của mọi người đối với tác phẩm. Vấn đề đặt ra là phải làm hài hòa lợi ích
của tác giả và lợi ích của cộng đồng, các nước khi ban hành luật đều chú ý đến điều này.
1.1.2.2. Nội dung
Quyền tác giả bao gồm quyền nhân thân và quyền tài sản. Quyền nhân thân là quyền gắn
liền với tác giả không thể chuyển giao được. Theo quy định tại Điều 24 của Bộ luật Dân sự
2005, quyền nhân thân là quyền dân sự gắn liền với mỗi cá nhân, không thể chuyển giao cho
người khác chỉ trừ trường hợp pháp luật có quy định khác. Những quyền này gắn liền với
danh dự, uy tín của tác giả mà không mang lại lợi ích vật chất nào, đây cũng là đặc điểm
chung của quyền nhân thân. Quyền này được quy định cụ thể tại Điều 19 của Luật Sở hữu
trí tuệ 2005 đã được sửa đổi, bổ sung 2009 bao gồm các quyền sau:
Một là, quyền được tự mình đặt tên cho tác phẩm mà mình sáng tạo ra. Tuy nhiên quyền
này sẽ không áp dụng đối với tác phẩm dịch từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác theo
Khoản 1 Điều 22 Nghị định 100/2006/NĐ-CP.
Hai là, quyền được đứng tên thật hoặc bút danh trên tác phẩm của mình; được nêu tên
thật hoặc bút danh khi tác phẩm được công bố và sử dụng;
Ba là, quyền được công bố tác phẩm hoặc cho phép người khác công bố tác phẩm. Theo
quy định tại Khoản 2 Điều 22 Nghị định 100/2006/NĐ-CP thì quyền này cho phép tác giả
phát hành tác phẩm đến công chúng với số lượng bản sao đủ để đáp ứng nhu cầu hợp lý của
công chúng tuỳ theo bản chất của tác phẩm, do tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả thực hiện
hoặc do cá nhân, tổ chức khác thực hiện với sự đồng ý của tác giả, chủ sở hữu quyền tác
giả. Việc công bố tác phẩm không bao gồm việc trình diễn một tác phẩm sân khấu, điện
ảnh, âm nhạc; đọc trước công chúng một tác phẩm văn học; phát sóng tác phẩm văn học,
nghệ thuật; trưng bày tác phẩm tạo hình; xây dựng công trình từ tác phẩm kiến trúc.
5
Điều 46. Hợp đồng chuyển nhượng quyền tác giả, quyền liên quan
1.Hợp đồng chuyển nhượng quyền tác giả, quyền liên quan phải được lập thành văn bản gồm những nội dung chủ
yếu sau đây:
a) Tên địa chỉ đầy đủ của bên chuyển nhượng và bên được chuyển nhượng;
b) Căn cứ chuyển nhượng;
c) Giá, phương thức thanh toán;
d) Quyền và nghĩa vụ của các bên;
đ) Trách nhiệm do vi phạm hợp đồng.
2.Việc thực hiện, sửa đổi, chấm dứt, hủy bỏ hợp đồng chuyển nhượng quyền tác giả, quyền liên quan được áp dụng
theo quy định của Bộ luật Dân sự.
GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi
4
SVTH: Trần Thị Yến Nhi
Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo pháp luật Việt Nam
Bốn là, quyền được bảo vệ sự toàn vẹn của tác phẩm, không cho phép người khác sửa
chữa, cắt xén hoặc xuyên tạc tác phẩm dưới bất kỳ hình thức nào gây phương hại đến danh
dự và uy tín của mình. Tuy nhiên vẫn có trường hợp cho phép người khác sửa chữa, cắt xén
tác phẩm khi có thoả thuận của tác giả cụ thể tại Khoản 3 Điều 22 Nghị định 100/2006/NĐCP.
Ngược lại quyền tài sản thường mang lại cho tác giả những lợi ích vật chất nhất định,
quyền này có thể được tác giả chuyển giao từng phần hoặc toàn bộ. Vì vậy quyền tài sản có
thể thuộc về tác giả hoặc không. Quyền này bao gồm các quyền quy định tại Điều 20 Luật
Sở hữu trí tuệ 2005 đã được sửa đổi, bổ sung 2009 cụ thể như sau:
Một là, quyền được làm tác phẩm phái sinh. “Tác phẩm phái sinh là tác phẩm dịch từ
ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác, tác phẩm phóng tác, cải biên, chuyển thể, biên soạn, chú
giải, tuyển chọn.”6 Theo quyền này thì tác giả có quyền sáng tác tác phẩm phái sinh từ tác
phẩm của người khác.
Hai là, quyền được biểu diễn tác phẩm của mình trước công chúng được quy định tại
Khoản 1 Điều 23 Nghị định 100/2006/NĐ-CP. Theo quy định thì quyền này do chủ sở hữu
quyền tác giả độc quyền thực hiện hoặc cho phép người khác thực hiện biểu diễn tác phẩm
một cách trực tiếp hoặc thông qua các chương trình ghi âm, ghi hình hoặc bất kỳ phương
tiện kỹ thuật nào mà công chúng có thể tiếp cận được; Biểu diễn tác phẩm trước công chúng
bao gồm việc biểu diễn tác phẩm tại bất cứ nơi nào ngoại trừ tại gia đình.
Ba là, quyền được sao chép tác phẩm quy định tại Khoản 5 Điều 1 Nghị định số
85/2011/NĐ-CP của Chính phủ về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số
100/2006/NĐ-CP ngày 21 tháng 9 năm 2006 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số
điều của Bộ luật Dân sự, Luật Sở hữu trí tuệ về quyền tác giả và quyền liên quan. Quyền
này là một trong các quyền tài sản độc quyền thuộc quyền tác giả, do chủ sở hữu thực hiện
hoặc cho phép người khác thực hiện việc tạo ra bản sao tác phẩm bằng bất kỳ phương tiện
hay hình thức nào, bao gồm cả việc tạo ra bản sao dưới hình thức điện tử.
Bốn là, quyền được phân phối, nhập khẩu bản gốc hoặc bản sao tác phẩm quy định tại
Khoản 3 Điều 23 Nghị định 100/2006/NĐ-CP. Theo quy định thì quyền này là quyền của
chủ sở hữu quyền tác giả độc quyền thực hiện hoặc cho phép người khác thực hiện bằng bất
kỳ hình thức, phương tiện kỹ thuật nào mà công chúng có thể tiếp cận được để bán, cho thuê
hoặc các hình thức chuyển nhượng khác bản gốc hoặc bản sao tác phẩm; Đối với tác phẩm
tạo hình, tác phẩm nhiếp ảnh thì quyền phân phối còn bao gồm cả việc trưng bày, triển lãm
trước công chúng.
6
Khoản 8, Điều 14, Luật Sở hữu trí tuệ 2005 đã được sửa đổi, bổ sung 2009.
GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi
5
SVTH: Trần Thị Yến Nhi
Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo pháp luật Việt Nam
Năm là, quyền được truyền đạt tác phẩm đến công chúng bằng phương tiện hữu tuyến, vô
tuyến, mạng thông tin điện tử hoặc bất kỳ phương tiện kỹ thuật nào khác theo Khoản 4 Điều
23 Nghị định 100/2006/NĐ-CP. Theo quy định này thì quyền này là quyền độc quyền thực
hiện của chủ sở hữu quyền tác giả hoặc cho phép người khác thực hiện để đưa tác phẩm
hoặc bản sao tác phẩm đến công chúng mà công chúng có thể tiếp cận được tại địa điểm và
thời gian do chính họ lựa chọn.
Sáu là, quyền được cho thuê bản gốc hoặc bản sao tác phẩm điện ảnh, chương trình máy
tính theo Khoản 5 Điều 23 Nghị định 100/2006/NĐ-CP. Quyền này do chủ sở hữu quyền
tác giả độc quyền thực hiện hoặc cho phép người khác thực hiện việc cho thuê để sử dụng
có thời hạn; Không áp dụng quyền cho thuê đối với chương trình máy tính, khi bản thân
chương trình đó không phải là đối tượng chủ yếu để cho thuê như chương trình máy tính
gắn với việc vận hành bình thường các loại phương tiện giao thông cũng như các máy móc,
thiết bị kỹ thuật khác.
Để hiểu rõ hơn về quyền tác giả, do quyền tác giả là quyền của tổ chức, cá nhân đối với
tác phẩm mà mình sáng tạo ra hoặc sở hữu nên chúng ta cần làm rõ về khái niệm chủ sở hữu
quyền tác giả. Theo Điều 36 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 đã được sửa đổi, bổ sung 2009 thì
Chủ sở hữu quyền tác giả có thể là tổ chức hoặc cá nhân, họ đang nắm giữ một, một số hoặc
toàn bộ các quyền tài sản đối với tác phẩm được quy định tại Điều 20 của Luật Sở hữu trí
tuệ.
Theo quy định tại Điều 27 Nghị định 100/2006/NĐ-CP thì chủ sở hữu quyền tác giả bao
gồm các đối tượng sau: “Tổ chức, cá nhân Việt Nam; Tổ chức, cá nhân nước ngoài có tác
phẩm được sáng tạo và thể hiện dưới hình thức vật chất nhất định tại Việt Nam; Tổ chức, cá
nhân nước ngoài có tác phẩm được công bố lần đầu tiên tại Việt Nam; Tổ chức, cá nhân
nước ngoài có tác phẩm được bảo hộ tại Việt Nam theo Điều ước quốc tế về quyền tác giả
mà Việt Nam là thành viên.”
Cụ thể hơn, chủ sở hữu quyền tác giả có thể là một trong các đối tượng sau:
Thứ nhất, chủ sở hữu quyền tác giả là tác giả (Điều 37 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 đã được
sửa đổi, bổ sung 2009): Chính tác giả là người sáng tạo ra tác phẩm và đồng thời cũng là
chủ sở hữu của tác phẩm. Tác giả sử dụng thời gian, tài chính, cơ sở vật chất - kỹ thuật của
mình để sáng tạo ra tác phẩm và tác giả sẽ có được các quyền nhân thân và quyền tài sản
quy định tại Điều 19 và 20 của Luật Sở hữu trí tuệ 2005 đã được sửa đổi, bổ sung 2009.
Thứ hai, chủ sở hữu quyền tác giả là các đồng tác giả (Điều 38 Luật Sở hữu trí tuệ 2005
đã được sửa đổi, bổ sung 2009). Các đồng tác là những người đã sáng tạo ra tác phẩm và
đồng thời cũng cùng là chủ sở hữu của tác phẩm. Họ đã sử dụng thời gian, tài chính, cơ sở
GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi
6
SVTH: Trần Thị Yến Nhi
Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo pháp luật Việt Nam
vật chất - kỹ thuật của mình để cùng nhau sáng tạo ra tác phẩm và họ có chung các quyền
quy định tại Điều 19 và 20 của Luật Sở hữu trí tuệ 2005 đã được sửa đổi, bổ sung 2009.
Thứ ba, chủ sở hữu quyền tác giả là tổ chức, cá nhân giao nhiệm vụ cho tác giả hoặc giao
kết hợp đồng với tác giả (Điều 39 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 đã được sửa đổi, bổ sung 2009).
Trường hợp chủ sở hữu quyền tác giả không phải là người trực tiếp sáng tạo ra tác phẩm mà
tác giả là người được giao nhiệm vụ sáng tác tác phẩm nên tác giả không có quyền sở hữu
tác phẩm trong trường hợp này. Tổ chức giao nhiệm vụ sáng tạo tác phẩm cho tác giả; Tổ
chức, cá nhân giao kết hợp đồng với tác giả sáng tạo ra tác phẩm đều là chủ sở hữu quyền
tác giả và có các quyền quy định tại Điều 20 và khoản 3 Điều 19 của Luật Sở hữu trí tuệ
2005 đã được sửa đổi, bổ sung 2009.
Thứ tư, chủ sở hữu quyền tác giả là người thừa kế (Điều 40 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 đã
được sửa đổi, bổ sung 2009). Đối với trường hợp này chủ sở hữu quyền tác giả là người
được hưởng quyền thừa kế tác phẩm từ tác giả sáng tạo ra tác phẩm. Tổ chức, cá nhân được
thừa kế quyền tác giả theo quy định của pháp luật về thừa kế là chủ sở hữu quyền tác giả sẽ
được hưởng các quyền quy định tại Điều 20 và khoản 3 Điều 19 của Luật Sở hữu trí tuệ
2005 đã được sửa đổi, bổ sung 2009.
Thứ năm, chủ sở hữu quyền tác giả là người được chuyển giao quyền (Điều 41 Luật Sở
hữu trí tuệ 2005 đã được sửa đổi, bổ sung 2009). Tác giả của tác phẩm sẽ chuyển giao một
số hoặc toàn bộ các quyền mà mình được hưởng cho một đối tượng khác và khi đó đối
tượng này sẽ đương nhiên trở thành chủ sở hữu quyền tác giả. Tổ chức, cá nhân được
chuyển giao một, một số hoặc toàn bộ các quyền quy định tại Điều 20 và khoản 3 Điều 19
Luật Sở hữu trí tuệ 2005 đã được sửa đổi, bổ sung 2009.
Thứ sáu, chủ sở hữu quyền tác giả là nhà nước (Điều 42 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 đã được
sửa đổi, bổ sung 2009). Trong những trường hợp cần thiết mà tác phẩm không có người chủ
sở hữu thì đương nhiên Nhà nước sẽ trở thành chủ sở hữu của tác phẩm đó. Các tác phẩm
sau sẽ thuộc quyền sở hữu của Nhà nước: Tác phẩm khuyết danh; Tác phẩm còn trong thời
hạn bảo hộ mà chủ sở hữu quyền tác giả chết không có người thừa kế, người thừa kế từ chối
nhận di sản hoặc không được quyền hưởng di sản; Tác phẩm được chủ sở hữu quyền tác giả
chuyển giao quyền sở hữu cho Nhà nước.
1.1.3. Thời điểm phát sinh quyền tác giả
Quyền tác giả phát sinh ngay khi tác phẩm ra đời mà không cần đơn yêu cầu công nhận,
không phải trải qua bất cứ giai đoạn thẩm định nào của cơ quan có thẩm quyền, không cần
một thủ tục đăng ký nào. Do quyền tác giả phát sinh một cách dễ dàng và không cần thẩm
định trước nên khi có tranh chấp hay vi phạm quyền tác giả xảy ra thì việc đầu tiên của Tòa
án luôn là việc xác định có hay không có quyền tác giả đối với tác phẩm là đối tượng của
GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi
7
SVTH: Trần Thị Yến Nhi
Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo pháp luật Việt Nam
tranh chấp, có nghĩa là phải xác định tác phẩm đó có phải là tác phẩm thỏa mãn các điều
kiện liên quan đến tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả hay không và tác phẩm có được
hưởng quyền tác giả hay không.
Thời điểm phát sinh quyền tác giả là khoảng thời gian được tính từ lúc tác phẩm được tác
giả tạo ra, được hoàn thành và không nhất thiết là tác phẩm đó có nội dung ra sao, hình thức
như thế nào miễn là đã được tạo ra thì sẽ phát sinh quyền tác giả đối với tác phẩm đó.
Theo như quy định tại Khoản 1 Điều 739 của Bộ luật Dân sự 2005 thì thời điểm phát sinh
quyền tác giả là thời điểm được tính kể từ ngày một tác phẩm được sáng tạo và đã được thể
hiện dưới một hình thức vật chất nhất định.
Và quy định đó đã được nêu rõ hơn, cụ thể hơn tại Khoản 1 Điều 6 của Luật Sở hữu trí
tuệ 2005 đã được sửa đổi, bổ sung 2009 như sau: “Quyền tác giả phát sinh kể từ khi tác
phẩm được sáng tạo và được thể hiện dưới một hình thức vật chất nhất định, không phân
biệt nội dung, chất lượng, hình thức, phương tiện, ngôn ngữ, đã công bố hay chưa công bố,
đã đăng ký hay chưa đăng ký.”
Có nghĩa là quyền tác giả sẽ phát sinh kể từ khi một tác phẩm nào đó được tạo ra và đã
được thể hiện bằng một hình thức vật chất nhất định, đó là sự thể hiện ra bên ngoài của tác
phẩm cho mọi người đều biết đến (ví dụ như các tác phẩm có thể được thể hiện bằng chữ
viết, các ký tự khác, đường nét, hình khối, bố cục, màu sắc, âm thanh, hình ảnh hoặc sự tái
hiện bằng âm thanh, hình ảnh dưới dạng vật chất nhất định để từ đó có thể nhận biết, sao
chép hoặc truyền đạt tác phẩm đến công chúng); khi một tác phẩm được tạo ra sẽ không
phân biệt nội dung trong đó là như thế nào, chất lượng ra sao, bất kể bằng hình thức gì, ngôn
ngữ gì và đã công bố hay chưa, miễn là tác phẩm đó được tạo ra và được thể hiện bằng một
hình thức cụ thể là được bởi vì quyền tác giả chỉ bảo hộ hình thức sáng tạo, không bảo hộ
nội dung sáng tạo.
Ví dụ: Ông Trần Văn D vẽ một bức tranh trên giấy hoàn thành vào lúc 07 giờ 01/01/2014
thì quyền tác giả đối với bức tranh đó phát sinh ngay từ 07 giờ 01/01/2014. Kể từ 07 giờ
ngày 01/01/2014, bức tranh của ông Trần Văn D đã được pháp luật công nhận và bảo hộ
quyền tác giả mà không phụ thuộc vào việc bức tranh đó đẹp hay không đẹp, chất lượng của
bức tranh, hình thức/phương tiện thể hiện bức tranh. Ông Trần Văn D cũng không cần phải
đăng ký hay công bố bức tranh để được bảo hộ quyền tác giả.
1.1.4. Đối tượng được bảo hộ quyền tác giả
Để có thể hiểu sâu hơn về vấn đề bảo hộ quyền tác giả, để nắm được những đối tượng
nào thuộc đối tượng bảo hộ quyền tác giả theo Luật Sở hữu trí tuệ thì chúng ta tìm hiểu về
đối tượng được bảo hộ quyền tác giả theo quy định của pháp luật.
GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi
8
SVTH: Trần Thị Yến Nhi
Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo pháp luật Việt Nam
“Đối tượng quyền tác giả bao gồm mọi sản phẩm sáng tạo trong các lĩnh vực văn học,
nghệ thuật, khoa học được thể hiện dưới bất kỳ hình thức và bằng bất kỳ phương tiện nào,
không phân biệt nội dung, giá trị và không phụ thuộc vào bất kỳ thủ tục nào.”7 Đối tượng
này là những sản phẩm mà tác giả sáng tạo ra trong tất cả các lĩnh vực như văn học (tác
phẩm văn xuôi, truyện, thơ), nghệ thuật (tác phẩm nhạc, kịch, một bộ phim), khoa học (một
chương trình máy tính, sưu tập dữ liệu); các tác phẩm này được thể hiện với bất kỳ một hình
thức nào, bất kỳ phương tiện nào, không phân biệt nội dung, giá trị và không phụ thuộc vào
bất kỳ thủ tục nào cũng đều được coi là đối tượng được bảo hộ với danh nghĩa quyền tác
giả.
Tại Khoản 1 Điều 14 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 đã được sửa đổi, bổ sung 2009 quy định
các loại hình tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả như sau: “Tác phẩm văn học, nghệ thuật
và khoa học được bảo hộ bao gồm:
- Tác phẩm văn học, khoa học, sách giáo khoa, giáo trình và tác phẩm khác được thể
hiện dưới dạng chữ viết hoặc ký tự khác;
- Bài giảng, bài phát biểu và bài nói khác;
- Tác phẩm báo chí;
- Tác phẩm âm nhạc;
- Tác phẩm sân khấu;
- Tác phẩm điện ảnh và tác phẩm được tạo ra theo phương pháp tương tự (sau đây gọi
chung là tác phẩm điện ảnh);
- Tác phẩm tạo hình, mỹ thuật ứng dụng;
- Tác phẩm nhiếp ảnh;
- Tác phẩm kiến trúc;
- Bản họa đồ, sơ đồ, bản đồ, bản vẽ liên quan đến địa hình, kiến trúc, công trình khoa
học;
- Tác phẩm văn học, nghệ thuật dân gian;
- Chương trình máy tính, sưu tập dữ liệu.”
Ngoài các loại hình tác phẩm được bảo hộ nêu trên thì Khoản 2 Điều 14 của Luật Sở hữu
trí tuệ 2005 đã được sửa đổi, bổ sung 2009 còn quy định: “Tác phẩm phái sinh chỉ được bảo
hộ theo quy định tại khoản 1 Điều này nếu không gây phương hại đến quyền tác giả đối với
tác phẩm được dùng để làm tác phẩm phái sinh.” Theo quy định này, tác phẩm phái sinh
7
Điều 737, Bộ luật Dân sự 2005.
GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi
9
SVTH: Trần Thị Yến Nhi
Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo pháp luật Việt Nam
được tạo ra từ tác phẩm của người khác chỉ được bảo hộ theo quy định của Luật Sở hữu trí
tuệ khi tác phẩm phái sinh đó không gây phương hại đến quyền tác giả của tác phẩm gốc.
Vì vậy những loại hình tác phẩm được bảo hộ đã nêu ở trên phải do chính tác giả trực
tiếp sáng tạo ra bằng chính lao động trí tuệ của mình mà không được quyền sao chép từ các
tác phẩm của người khác thì mới được pháp luật bảo hộ.
Bên cạnh đó, Điều 15 của Luật Sở hữu trí tuệ 2005 đã được sửa đổi, bổ sung 2009 cũng
quy định các đối tượng không thuộc phạm vi bảo hộ quyền tác giả bao gồm: Tin tức thời sự
thuần túy đưa tin cụ thể là: Các thông tin báo chí ngắn hàng ngày, chỉ mang tính chất đưa tin
không có tính chất sáng tạo; Văn bản quy phạm pháp luật, văn bản hành chính, văn bản
khác thuộc lĩnh vực tư pháp và bản dịch chính thức của văn bản đó bao gồm: Văn bản của
cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xă hội, tổ chức chính trị - xă hội nghề nghiệp, tổ chức xă hội, tổ chức xă hội - nghề nghiệp, tổ chức kinh tế, đơn vị vũ trang
nhân dân và các tổ chức khác theo quy định của pháp luật.
1.2. Lý luận chung về đăng ký quyền tác giả
1.2.1. Khái niệm về đăng ký quyền tác giả
1.2.1.1. Khái niệm đăng ký
Đăng ký được hiểu là quá trình tổ chức, cá nhân có nhu cầu về một vấn đề nào đó, đến
nộp đơn và hồ sơ cần thiết cho quá trình đăng ký tại cơ quan Nhà nước có thẩm quyền, cơ
quan Nhà nước có thẩm quyền sẽ xem xét và ghi nhận các thông tin mà các chủ thể đã đến
đăng ký. Đăng ký được xem là một trong những quyền cơ bản của công dân, mỗi công dân
đều được quyền đăng ký theo đúng quy định của pháp luật, ví dụ như: công dân có quyền
đăng ký kết hôn, đăng ký khai sinh, khai tử, đăng ký quyền sử dụng đất, đăng ký quyền tác
giả…
1.2.1.2. Khái niệm đăng ký quyền tác giả
Theo quy định tại Điều 49 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 đã được sửa đổi, bổ sung 2009 thì
đăng ký quyền tác giả là việc tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả nộp đơn và hồ sơ kèm theo
(sau đây gọi chung là đơn) cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền để ghi nhận các thông tin
về tác giả, tác phẩm, chủ sở hữu quyền tác giả. Việc đăng ký quyền tác giả không phải là
thủ tục bắt buộc để các chủ thể đăng ký được hưởng quyền tác giả, tuy nhiên việc đăng ký
với cơ quan có thẩm quyền sẽ rất quan trọng trong việc bảo vệ quyền tác giả, đặc biệt là khi
có tranh chấp về quyền tác giả xảy ra sẽ rất dễ dàng để chứng minh quyền tác giả của mình
đối với một tác phẩm cụ thể.
GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi
10
SVTH: Trần Thị Yến Nhi
Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo pháp luật Việt Nam
1.2.2. Lịch sử quy định về việc đăng ký quyền tác giả
Quyền tác giả được quy định khác nhau ở các nước trên thế giới. Tại Việt Nam, ngay từ
bản Hiến pháp năm 1946 đã ghi nhận những quyền cơ bản của công dân liên quan đến
quyền tác giả. Kể từ đó cho đến nay, hệ thống các văn bản pháp luật quy định về quyền tác
giả, các chế tài về hành chính, dân sự, hình sự đã được định hình, bước đầu tạo được hành
lang pháp lý bảo hộ thành quả lao động sáng tạo, khuyến khích phát triển các hoạt động
sáng tạo nghệ thuật.
Ngày 02/06/1976, Việt Nam đã tham gia tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO). Nhưng
bước ngoặc phải được tính từ Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI đề ra phương hướng được
cụ thể tại Điều 60 Hiến Pháp 1992: “Công dân có quyền nghiên cứu khoa học, kỹ thuật,
phát minh, sáng chế, sáng kiến cải tiến kỹ thuật, hợp lý hóa sản xuất, sáng tác phê bình văn
học, nghệ thuật và tham gia các hoạt động văn hóa khác. Nhà nước bảo hộ quyền tác giả,
quyền sở hữu công nghiệp.”
Với sự giúp đỡ của WIPO, chúng ta đã soạn thảo và ban hành Pháp lệnh bảo hộ quyền
tác giả 1994, trong đó có các điều luật được điều chỉnh sao cho phù hợp với Công ước
Berne, mặc dù đến tháng 10/2004 Việt Nam mới tham gia. Pháp lệnh này quy định về điều
kiện để một tác phẩm được sự bảo hộ của Nhà nước, tại Điều 5 Pháp lệnh bảo hộ quyền tác
giả quy định: “Nhà nước bảo hộ quyền tác giả đối với tác giả đăng ký tên thật hoặc bút
danh cùng với tác phẩm của mình tại cơ quan bảo hộ quyền tác giả. Nhà nước cũng bảo hộ
quyền tác giả theo quy định của pháp lệnh này đối với tác giả không đăng ký nhưng có yêu
cầu được bảo hộ.” Theo quy định của Pháp lệnh này thì việc đăng ký quyền tác giả cho tác
phẩm là không bắt buộc, nhưng không vì thế mà quyền tác giả không được bảo hộ, nếu tác
giả có yêu cầu thì Nhà nước vẫn bảo hộ quyền tác giả cho những tác phẩm không đăng ký
quyền tác giả.
Ngày 28/10/1995, tại kỳ họp thứ 8 của Quốc Hội khóa IX đã thông qua Bộ luật Dân sự về
chính thức thiết lập cơ chế pháp lý cao nhất cho việc xác lập, thực thi và bảo hộ quyền tác
giả tại Việt Nam.
Ngày 23/11/1995, Quốc Hội đã thông qua Bộ luật Dân sự trong đó phần quy định về
quyền tác giả được lấy từ Pháp lệnh bảo hộ quyền tác giả cụ thể là Điều 762 Bộ luật Dân sự
1995 quy định: Tác giả, chủ sở hữu tác phẩm có quyền đăng ký tác phẩm thuộc sở hữu của
mình tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền và có quyền nộp đơn yêu cầu cơ quan nhà nước
có thẩm quyền bảo hộ quyền của tác giả hoặc quyền của chủ sở hữu tác phẩm khi các quyền
đó bị người khác xâm phạm. Tác giả, chủ sở hữu tác phẩm đã đăng ký bảo hộ tác phẩm tại
cơ quan nhà nước có thẩm quyền không có nghĩa vụ phải chứng minh quyền sở hữu đối với
tác phẩm đã đăng ký khi có tranh chấp.
GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi
11
SVTH: Trần Thị Yến Nhi
Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo pháp luật Việt Nam
Ngày 29/11/1996, Chính phủ ban hành Nghị định 76/1996/NĐ-CP về hướng dẫn thi hành
một số quy định về quyền tác giả trong Bộ luật Dân sự cụ thể tại Chương V của nghị định
này đã quy định về vấn đề đăng ký quyền tác giả, quyền sở hữu tác phẩm. Vấn đề chủ thể
đăng ký được quy định tại Điều 23 của nghị định này như sau: “Cá nhân, tổ chức là tác giả,
đồng tác giả hoặc chủ sở hữu tác phẩm có quyền nộp đơn đăng ký bảo hộ quyền tác giả,
quyền sở hữu tác phẩm.” Về thủ tục đăng ký quyền tác giả được nghị định này quy định:
- “Tác giả, đồng tác giả, chủ sở hữu tác phẩm muốn đăng ký quyền tác giả, quyền sở hữu
tác phẩm phải có đơn đăng ký yêu cầu bảo hộ theo mẫu do Bộ Văn hóa - Thông tin ban
hành.
- Người nộp đơn phải xuất trình các tư liệu, giấy tờ cần thiết chứng minh mình là tác giả,
đồng tác giả, chủ sở hữu tác phẩm và nộp lệ phí đăng ký theo quy định; tác giả, đồng tác
giả, chủ sở hữu tác phẩm có thể ủy quyền cho cá nhân, pháp nhân khác thực hiện các thủ
tục đăng ký; giấy ủy quyền phải có chứng nhận của Công chứng Nhà nước hoặc chứng thực
của Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn nơi cư trú của tác giả, đồng tác giả, chủ sở hữu
tác phẩm.
- Trong trường hợp người thừa kế đến đăng ký phải xuất trình giấy tờ chứng minh mình
là người thừa kế hợp pháp.”8
Như vậy, vấn đề về thủ tục đăng ký quyền tác giả cũng đã được nêu khá rõ tại nghị định
76/1996/NĐ-CP, tuy nhiên đến tháng 5/2005 Bộ luật Dân sự 1995 được sửa đổi bổ sung,
các quy định về quyền tác giả đã được thu hẹp hơn nhiều cho thấy quyền tác giả là một
quyền dân sự, có những phương pháp điều chỉnh của luật Dân sự, bên cạnh đó nó cũng có
những tính chất riêng. Cụ thể là Bộ luật Dân sự 2005 chỉ quy định khái quát về quyền tác
giả thôi, không đề cập đến vấn đề thủ tục đăng ký (từ Điều 736 đến Điều 743).
Vậy trong suốt quá trình lịch sử thì quy định về vấn đề đăng ký quyền tác giả vẫn chưa
được đề cập cụ thể, đa số các văn bản luật và dưới luật chỉ đề cập những vấn đề chung sơ
lược về quyền tác giả mà thôi. Đến ngày 29/11/2005, Luật Sở hữu trí tuệ đã được Quốc Hội
ban hành để đánh dấu một thời kỳ đổi mới về bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ nói chung và
quyền tác giả nói riêng. Khi Luật Sở hữu trí tuệ 2005 ra đời thì mới có quy định cụ thể về
vấn đề đăng ký quyền tác giả từ Điều 49 đến Điều 55 đã quy định rõ về các thủ tục đăng ký
quyền tác giả. Ngày 19/6/2009, Luật Sở hữu trí tuệ đã được sửa đổi, bổ sung một số điều
cho phù hợp với tình hình hiện tại nhưng những nội dung quy định về phần thủ tục đăng ký
quyền tác giả cũng không có thay đổi gì cho thấy quy định đó vẫn còn phù hợp. Tuy nhiên,
việc đăng ký quyền tác giả cũng không phải là thủ tục bắt buộc và Nhà nước chỉ khuyến
khích mà thôi nên các chủ thể có quyền vẫn chưa quan tâm nhiều.
8
Khoản 1, 2, 3, Điều 24, Nghị định 76/1996/NĐ-CP về hướng dẫn thi hành một số quy định về quyền tác giả trong Bộ
luật Dân sự .
GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi
12
SVTH: Trần Thị Yến Nhi
Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo pháp luật Việt Nam
1.2.3. Quy định đăng ký quyền tác giả theo luật pháp Quốc tế
1.2.3.1. Quy định trong các Điều ước Quốc tế
Để bảo hộ quyền tác giả có yếu tố nước ngoài và phù hợp với luật pháp Quốc tế, đảm bảo
quyền lợi của các chủ thể khi bảo hộ tác phẩm của mình ở nước khác, Việt Nam đã ký kết
những Điều ước sau:
- Hiệp ước Bắc Kinh về cuộc biểu diễn nghe nhìn
- Công ước Berne bảo hộ các tác phẩm văn học và nghệ thuật (có hiệu lực tại Việt Nam
từ ngày 26/10/2004)
- Công ước Rome bảo hộ người biểu diễn, nhà sản xuất bản ghi âm, tổ chức phát sóng (có
hiệu lực tại Việt Nam từ ngày 1/3/2007)
- Hiệp ước WIPO về Quyền tác giả (WCT)
- Thỏa thuận TRIPS về những khía cạnh liên quan tới thương mại của quyền sở hữu trí
tuệ
- Công ước Brussels liên quan đến việc phân phối tín hiệu mang chương trình truyền qua
vệ tinh
- Công ước Geneva bảo hộ nhà sản xuất bản ghi âm chống việc sao chép không được
phép bản ghi âm của họ
- Hiệp ước WIPO về biểu diễn và bản ghi âm (WPPT) (1996)
- Công ước toàn cầu về bản quyền (UCC)
Trong số các Điều ước Quốc tế mà Việt Nam đã tham gia trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ thì
chỉ có một vài Điều ước quy định về vấn đề quyền tác giả tiêu biểu là các Điều ước Quốc tế
sau:
- Công ước Berne bảo hộ các tác phẩm văn học và nghệ thuật (có hiệu lực tại Việt Nam
từ ngày 26/10/2004)
- Hiệp ước WIPO về Quyền tác giả (WCT)
- Công ước toàn cầu về bản quyền (UCC)
Trước tiên, chúng ta sẽ đề cập đến nội dung của Công ước Berne về bảo hộ các tác phẩm
văn học và nghệ thuật. Trước đây, các nước trong hệ thống pháp luật về bản quyền yêu cầu
chủ thể quyền phải đăng ký thì mới được công nhận quyền tác giả. Chính công ước Berne
(1971) đã đem lại sự hài hòa giữa hai hệ thống: Pháp luật bản quyền và Pháp luật quyền tác
giả, các nước thành viên phải chấp nhận một nguyên tắc cơ bản đó là nguyên tắc bảo hộ tự
động, theo nguyên tắc này thì tác phẩm sẽ được bảo hộ ngay từ khi được thể hiện dưới một
GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi
13
SVTH: Trần Thị Yến Nhi
Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo pháp luật Việt Nam
hình thức nhất định mà không phụ thuộc vào bất kỳ thủ tục đăng ký nào (Khoản 2 Điều 5
Công ước Berne). Quy định này theo tư tưởng lấy quyền lợi của tác giả làm trung tâm, tạo
điều kiện cho tác giả có được quyền một cách dễ dàng.
Đối với tác phẩm, Công ước Berne dành sự bảo hộ cho tất cả các ý tưởng về sản phẩm
trong các lĩnh vực văn học, khoa học và nghệ thuật được định hình dưới dạng vật chất nhất
định đã hoặc sẽ có trong tương lai, không phân biệt hình thức và cách thức thể hiện, không
lệ thuộc bởi bất kỳ thủ tục, hình thức nào như là việc đăng ký, nộp lưu chiểu. Quyền tác giả
theo công ước Berne là tự động: Không cần phải đăng ký tác quyền, không cần phải viết
trong thông báo tác quyền. Ngoài ra, những quốc gia ký công ước Berne không được đặt ra
các thủ tục hành chính sách nhiễu các tác giả trong việc thụ hưởng tác quyền.
Điều ước Quốc tế tiếp theo mà Việt Nam đã tham gia đó là Hiệp ước WIPO về Quyền tác
giả (WCT). Theo như quy định trong phần mở đầu của Hiệp ước: Hiệp ước mong muốn duy
trì và phát triển sự bảo hộ các quyền tác giả đối với tác phẩm văn học và nghệ thuật một
cách có hiệu quả và đồng bộ nhất, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo hộ quyền tác giả
như là sự khích lệ công việc sáng tạo ra tác phẩm văn học và nghệ thuật.
Khoản 1 Điều 1 của Hiệp ước WIPO quy định: “Hiệp ước này là một thoả thuận đặc biệt
theo nghĩa của Điều 20 của Công ước Berne về bảo hộ các tác phẩm văn học và nghệ thuật
đối với các Bên ký kết là những Bên ký kết Liên hiệp do Công ước thành lập. Hiệp ước này
không có bất kỳ sự dẫn chiếu nào tới các hiệp ước khác ngoài Công ước Berne, cũng như
không làm phương hại tới các quyền và nghĩa vụ được quy định tại bất kỳ hiệp ước nào
khác.” Hiệp ước này cũng quy định về vấn đề đăng ký quyền tác giả tương tự như Công ước
Berne, Điều 3 của Hiệp ước này áp dụng Điều 2 đến Điều 6 Công ước Berne.
Điều ước Quốc tế thứ ba mà Việt Nam tham gia là Công ước toàn cầu về bản quyền
(UCC), về vấn đề đăng ký quyền tác giả được Công ước quy định như sau: “Các nước tham
gia Công ước mà theo luật pháp của nước mình coi sự tuân thủ các thủ tục như lưu chiểu,
đăng ký, thông báo, công chứng, thanh toán các khoản phí, chế tạo hay ấn hành ở các nước
đó như là một điều kiện để bảo hộ bản quyền phải coi các thủ tục này là đã được đáp ứng
như là một điều kiện để bảo hộ bản quyền phải coi các thủ tục này là đã được đáp ứng đối
với mọi tác phẩm được bảo hộ theo Công ước này và được công bố lần đầu ở ngoài lãnh
thổ của mình và tác giả của chúng không phải là công dân của mình, nếu như từ lần công
bố đầu tiên mọi bản của tác phẩm được công bố với quyền tác giả của tác giả hay của
người sở hữu bản quyền khác có mang dấu (c) kèm theo tên người sở hữu bản quyền và năm
in đầu tiên được sắp xếp theo cách như vậy cùng tên địa phương với tư cách là địa chỉ đúng
trong trường hợp khiếu nại về bản quyền.”9 Công ước quy định các quốc gia thành viên có
9
Khoản 1, Điều 3, Công ước toàn cầu về bản quyền.
GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi
14
SVTH: Trần Thị Yến Nhi
Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo pháp luật Việt Nam
quy định bảo hộ quyền tác giả phải coi điều kiện được đáp ứng khi trên các bản sao của tác
phẩm được công bố lần đầu tiên có dấu hiệu chữ "C" (Copyright) bên trong vòng tròn .
1.2.3.2. Quy định trong Luật của một số Quốc gia
Vấn đề bảo hộ quyền tác giả của một số Quốc gia trên thế giới vẫn chưa được chú trọng,
quan tâm nhiều. Tuy nhiên, việc đăng ký bảo hộ sẽ giúp cho tác giả có được bằng chứng
bảo vệ tác phẩm của mình khi xảy ra tranh chấp. Một số Quốc gia có Luật về quyền tác giả
như: Nhật Bản (Luật Quyền tác giả Nhật Bản), Hoa Kỳ (Luật Quyền tác giả Hợp chủng
quốc Hoa Kỳ) và Thụy Điển (Luật Quyền tác giả tác phẩm văn học và nghệ thuật của Thụy
Điển).
Nhật Bản là một trong những quốc gia có hệ thống quyền tác giả lâu đời, hoàn chỉnh và
hiện đại. Nhật Bản gia nhập Công ước Berne về bảo hộ tác phẩm văn học, nghệ thuật từ
năm 1899. Cùng năm đó, Nhật Bản đã ban hành Bộ luật Bản quyền đầu tiên với các tiêu
chuẩn quốc tế về bảo hộ quyền tác giả. Luật Bản quyền Nhật Bản đã được sửa đổi, bổ sung
nhiều lần cho phù hợp với các điều kiện kinh tế, xã hội và sự phát triển của khoa học, công
nghệ, phù hợp với các Điều ước Quốc tế mới. Luật Quyền tác giả Nhật Bản đã có quy định
về thủ tục đăng ký quyền tác giả cụ thể tại Điều 78 Luật Quyền tác giả Nhật Bản.
Tiếp theo là Luật Quyền tác giả Hợp chủng quốc Hoa Kỳ, Luật này có quy định chung và
quy định cụ thể về việc đăng ký quyền tác giả như sau:
- Thứ nhất, về quy định chung của việc đăng ký quyền tác giả được quy định tại Điều 408
Luật Quyền tác giả Hợp chủng quốc Hoa Kỳ: “vào bất kỳ thời điểm nào trong thời hạn bảo
hộ quyền tác giả lần đầu đang tồn tại đối với bất kỳ tác phẩm đã hoặc chưa công bố nào mà
quyền tác giả đối với tác phẩm đó được bảo hộ trước ngày 1/1/1978, và trong khoảng thời
gian tồn tại của bất kỳ quyền tác giả được bảo hộ vào hoặc sau ngày đó, chủ sở hữu quyền
tác giả hoặc bất kỳ quyền độc quyền nào đối với tác phẩm có thể đạt được yêu cầu đăng ký
bản quyền thông qua việc gửi tới Cục Bản quyền tác giả hồ sơ yêu cầu nộp quy định cụ thể
tại Điều này, cùng với đơn và khoản lệ phí quy định tại Điều 409 và 708. Việc đăng ký này
không phải là điều kiện đối với sự bảo hộ quyền tác giả.”10 Tiếp theo là quy định về thành
phần hồ sơ: “Hồ sơ yêu cầu nộp để đăng ký quyền tác giả: ngoại trừ quy định tại Khoản (c),
các tài liệu phải nộp để đăng ký sẽ bao gồm:
(1). Đối với tác phẩm chưa công bố, một bản sao hoặc bản ghi hoàn chỉnh;
(2). Đối với tác phẩm đã công bố, hai bản sao hoặc bản ghi là phiên bản chuẩn;
(3). Đối với tác phẩm đã công bố lần đầu ngoài Hợp Chủng Quốc Hoa Kỳ, một bản sao
hoặc bản ghi như đã được công bố;
10
Điều 408(a), Luật Quyền tác giả Hợp chủng quốc Hoa Kỳ.
GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi
15
SVTH: Trần Thị Yến Nhi
Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo pháp luật Việt Nam
(4). Đối với một phần của một tác phẩm hợp tuyển, một bản sao hoặc bản ghi là phiên bản
chuẩn của tác phẩm hợp tuyển đó.
Các bản sao hoặc bản ghi được nộp tới Thư viện Quốc hội theo Điều 407 có thể được sử
dụng để hoàn thành việc nộp hồ sơ theo các quy định của Điều này nếu chúng được gửi kèm
theo khoản lệ phí và đơn quy định, và kèm theo bất kỳ tài liệu xác định thêm nào khác mà cơ
quan đăng ký có thể yêu cầu thông qua quy chế. Cơ quan đăng ký nêu trong quy chế việc
quy định các yêu cầu mà theo đó các bản sao hoặc bản ghi được giành cho Thư viện của
Quốc hội theo Khoản (e) của Điều 407, ngoài việc nộp lưu chiểu có thể được sử dụng nhằm
mục đích hoàn thành việc nộp hồ sơ theo các quy định của Điều này.”11
- Thứ hai, về đơn đăng ký quyền tác giả được quy định tại Điều 409 Luật Quyền tác giả
Hợp chủng quốc Hoa Kỳ cụ thể là: “Đơn đăng ký quyền tác giả sẽ được làm theo mẫu được
quy định bởi cơ quan đăng ký và sẽ bao gồm:
(1). Tên và địa chỉ của người nộp đơn đăng ký quyền tác giả;
(2). Trong trường hợp tác phẩm không phải là tác phẩm khuyết danh hoặc ký danh, tên và
quốc tịch hoặc nơi thường trú của tác giả hoặc những tác giả, và nếu một hoặc nhiều tác
giả đã chết, ngày chết của họ;
(3). Nếu tác phẩm là tác phẩm khuyết danh hoặc ký danh, quốc tịch hoặc nơi cư trú của tác
giả hoặc những tác giả;
(5). Nếu tác phẩm được làm do thuê mướn, tuyên bố về mục đích của việc thuê mướn;
(6). Tiêu đề của tác phẩm cùng với bất kỳ những tiêu đề trước đó hoặc sửa đổi mà theo đó
tác phẩm có thể được xác định;
(7). Năm mà vào năm đó sự sáng tạo tác phẩm được hoàn thành;
(8). Nếu tác phẩm đã được công bố, ngày và quốc gia công bố lần đầu;
(9). Đối với các tác phẩm hợp tuyển hoặc phái sinh, một sự xác nhận về bất kỳ tác phẩm
hoặc những tác phẩm hiện có nào mà tác phẩm này được xây dựng hoặc tạo thành trên các
tác phẩm đó, và tuyên bố chung, tóm lược của phần đưa thêm vào bao hàm trong yêu cầu về
quyền tác giả đang được đăng ký;
(10). Đối với tác phẩm đã công bố bao hàm các yếu tố cấu thành bản sao của tác phẩm theo
yêu cầu quy định tại Điều 601 đối với việc được sản xuất tại Hợp Chủng Quốc Hoa Kỳ, tên
của những người hoặc tổ chức đã thực hiện quy trình sản xuất quy định tại Khoản (c) của
Điều 601 có liêu quan đến các yếu tố cấu thành đó, và nơi mà quy trình sản xuất đó được
thực hiện; và
11
Điều 408(b), Luật Quyền tác giả Hợp chủng quốc Hoa Kỳ.
GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi
16
SVTH: Trần Thị Yến Nhi
Thủ tục đăng ký quyền tác giả theo pháp luật Việt Nam
(11). Bất kỳ thông tin nào khác mà Cơ quan đăng ký quyền tác giả quan tâm có ý nghĩa đối
với sự sáng tạo hoặc xác nhận tác phẩm hoặc sự tồn tại, quyền sở hữu hoặc thời hạn bảo hộ
quyền tác giả.
Nếu đơn được nộp về việc mở rộng và tiếp nối thời hạn bảo hộ quy định tại Điều
304(a)(3)(A) và thời hạn đăng ký nguyên thủy đã không được thực hiện, Cơ quan đăng ký
có thể yêu cầu thông tin liên quan tới việc tồn tại, sở hữu chủ, hoặc thời hạn bảo hộ quyền
tác giả đối với thời hạn nguyên thuỷ.”
Qua 2 Điều khoản trên, cho thấy Luật Quyền tác giả Hợp chủng quốc Hoa Kỳ đã có quy
định cụ thể, rõ ràng về vấn đề đăng ký quyền tác giả từ việc quy định chung đến thành phần
hồ sơ và cả nội dung đơn.
Đối với Thụy Điển, ngày 30/12/1960 đã ban hành Luật Quyền tác giả tác phẩm văn học
và nghệ thuật và đã được sửa đổi, bổ sung 1/4/2000. Luật này chỉ quy định về vấn đề Giấy
phép tập thể mở rộng được áp dụng đối với việc sử dụng tác phẩm trong những trường hợp
đặc biệt, khi một thoả thuận về việc sử dụng được ký kết với một tổ chức đại diện cho phần
lớn tác giả Thuỵ Điển trong lĩnh vực có liên quan; Giấy phép tập thể mở rộng cho phép
người sử dụng có quyền sử dụng tác phẩm dưới những loại hình được nêu trong thoả thuận
kể cả trong thực tế các tác giả của những tác phẩm này không được đại diện bởi tổ chức.12
1.2.4. Ý nghĩa, tầm quan trọng của việc đăng ký quyền tác giả
Khác với quyền sở hữu công nghiệp, việc bảo hộ phải được xác lập thông qua hoạt động
đăng ký với cơ quan nhà nước có thẩm quyền là Cục Bản quyền tác giả, đối với các tác
phẩm thuộc đối tượng của quyền tác giả, pháp luật bảo hộ ngay từ khi tác phẩm ra đời và
thể hiện dưới một hình thức vật chất nhất định. Đăng ký quyền tác giả không phải là thủ tục
bắt buộc để được hưởng quyền tác giả. Việc đăng ký bảo hộ không phải là cơ sở xác lập
quyền tác giả. Vì vậy, có thể khẳng định dù có được đăng ký hay không thì tác phẩm vẫn
được pháp luật bảo hộ.
Tuy nhiên, việc đăng ký quyền tác giả lại cần thiết và rất có ý nghĩa trong việc bảo vệ
quyền tác giả, đặc biệt trong việc chứng minh quyền tác giả khi có tranh chấp xảy ra.
1.2.4.1. Đối với bản thân tác giả, chủ sở hữu tác phẩm
Việc đăng ký quyền tác giả giúp tác giả, chủ sở hữu tác phẩm bảo vệ tác phẩm của mình
theo quy định tại Khoản 2 Điều 49 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 đã được sửa đổi, bổ sung 2009
thì tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả đã được cấp Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả
không có nghĩa vụ chứng minh quyền tác giả thuộc về mình khi có tranh chấp, trừ trường
hợp có chứng cứ ngược lại. Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả là bằng chứng mặc
12
Điều 26i, Luật Quyền tác giả tác phẩm văn học và nghệ thuật của Thụy Điển.
GVHD: Ths. Nguyễn Phan Khôi
17
SVTH: Trần Thị Yến Nhi
