quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp theo pháp luật việt nam

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT


LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT
NIÊN KHOÁ (2011 – 2015)
Đề tài:

QUYỀN NGĂN CẤM SỬ DỤNG ĐỐI TƯỢNG SỞ
HỮU CÔNG NGHIỆP THEO PHÁP LUẬT
VIỆT NAM

1.1.1.1.1.1.1.1

Giảng viên hướng dẫn:

Sinh viên thực hiện:

Th.S Nguyễn Phan Khôi

Phan Thị Ngọc Hiểu

Bộ môn: Luật tư pháp

MSSV: 5115800
LỚP: LK1164A1
Cần Thơ, 12/ 2014


Đề tài: Quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp theo pháp luật
Việt Nam

LỜI CẢM ƠN
Để có thể hoàn thành được bài viết này, và tham gia buổi báo cáo hôm nay em
đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ và góp ý nhiệt tình của Giảng viên hướng dẫn –
thầy Nguyễn Phan Khôi, bộ môn Tư pháp – Khoa Luật Trường Đại Học Cần Thơ.
Em xin chân thành gởi lời cảm ơn sâu sắc đến Thầy, người đã tận tình hướng dẫn
em trong suốt quá trình nghiên cứu và làm luận văn. Bên cạnh đó em cũng xin lời
cảm ơn chân thành đến quý thầy cô đã dạy dỗ, nhiệt tình giúp đỡ và truyền đạt kiến
thức cho em trong suốt quá trình học tập, rèn luyện và nghiên cứu tại Khoa Luật –
Trường Đại Học Cần Thơ.
Em xin chân thành gởi lời cảm ơn đến cha mẹ và tất cả những bạn bè của em –
những người đã cùng em vượt qua khó khăn vui buồn của thời sinh viên cũng như
những lời động viên của cha mẹ và các bạn đã tạo thêm động lực giúp em hoàn
thành tốt nhiệm vụ học tập và nghiên cứu trong suốt thời gian được học tập tại
trường Đại học Cần Thơ.
Bằng tất cả sự nổ lực và cố gắng của bản thân trong suốt quá trình tìm tòi,
nghiên cứu để hoàn thiện luận văn này, tuy nhiên vẫn không tránh khỏi những sai
sót nhất định do những hạn chế về mặt thời gian, kiến thức và thực tiễn áp dụng. Rất
mong sự góp ý chân thành từ phía giảng viên hướng dẫn và các thầy cô. Xin chân
thành cảm ơn và chúc thầy cô nhiều sức khỏe.
Trân trọng cảm ơn!.
Cần thơ, tháng 12 năm 2014
Sinh viên thực hiện

Phan Thị Ngọc Hiểu

GVHD: ThS. Nguyễn Phan Khôi

SVTH: Phan Thị Ngọc Hiểu

Đề tài: Quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp theo pháp luật
Việt Nam

NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN
 ......................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
 .....................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
GVHD: ThS. Nguyễn Phan Khôi

SVTH: Phan Thị Ngọc Hiểu


Đề tài: Quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp theo pháp luật
Việt Nam

NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN PHẢN BIỆN
 ..........................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
 ..........................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................

GVHD: ThS. Nguyễn Phan Khôi

SVTH: Phan Thị Ngọc Hiểu


Đề tài: Quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp theo pháp luật
Việt Nam

MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU

Trang

1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................ 1

2. Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................ 3
3. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 4
4. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................ 4
5. Kết cấu đề tài ................................................................................................... 4
CHƯƠNG 1 GIỚI THIỆU CHUNG VỀ QUYỀN SỞ HỮU CÔNG NGHIỆP
VÀ QUYỀN NGĂN CẤM SỬ DỤNG ĐỐI TƯỢNG SỞ HỮU CÔNG NGHIỆP
THEO PHÁP LUẬT VIỆT NAM
1.1 lý luận chung về quyền sở hữu công nghiệp theo pháp luật Việt Nam
1.1.1 Một số khái niệm ........................................................................................ 5
1.1.1.1 Khái niệm về sở hữu trí tuệ ................................................................. 5
1.1.1.2 Khái niệm về quyền sở hữu trí tuệ ...................................................... 6
1.1.1.3 Khái niệm về quyền sở hữu công nghiệp ............................................. 7
1.1.2 Đặc điểm của quyền sở hữu công nghiệp ................................................... 9
1.1.2.1 Căn cứ xác lập quyền sở hữu công nghiệp........................................... 9
1.1.2.2 Quyền sở hữu công nghiệp và một số vấn đề liên quan đến hoạt động
thương mại ........................................................................................... 10
1.1.2.3 Quyền sở hữu công nghiệp là các độc quyền thương mại .................. 12
1.1.3 Phân loại quyền sở hữu công nghiệp ........................................................ 13
1.1.3.1 Quyền tài sản ....................................................................................... 13
1.1.3.2 Quyền nhân thân ................................................................................. 14
1.1.4 Nội dung của quyền sở hữu công nghiệp ................................................... 15
1.2 Lý luận chung về quyền ngăn cấm trong luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam
1.2.1 Khái niệm về quyền ngăn cấm ................................................................. 16
1.2.2 Đặc điểm của quyền ngăn cấm.................................................................. 17
1.2.2.1 Nguồn gốc của quyền ngăn cấm ......................................................... 17
1.2.2.2 Quyền ngăn cấm thuộc quyền của chủ sở hữu của đối tượng sở hữu
công nghiệp ...................................................................................................... 17

GVHD: ThS. Nguyễn Phan Khôi

SVTH: Phan Thị Ngọc Hiểu


Đề tài: Quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp theo pháp luật
Việt Nam

1.2.2.3 Quyền ngăn cấm thuộc quyền của người được chuyển giao quyền sở
hữu ................................................................................................................... 18
1.2.3 Những ngoại lệ của quyền ngăn cấm trong luật sở hữu trí tuệ.................... 18
1.2.4 Thời hạn thực hiện quyền ngăn cấm ........................................................... 19
1.3 Những quy định của pháp luật Việt Nam và pháp luật quốc tế có liên
quan đến quyền ngăn cấm .................................................................................... 21
1.3.1 Những quy định của pháp luật Việt Nam về quyền ngăn cấm .................... 21
1.3.1.1 Giai đoạn trước năm 2005 ................................................................... 21
1.3.1.2 Giai đoạn sau năm 2005 ....................................................................... 23
1.3.2 Các quy định của Điều ước quốc tế liên quan đến quyền ngăn cấm ........... 24
1.3.2.1 Hiệp định TRISP .................................................................................. 24
1.3.2.1 Công ước PARIS về bảo hộ sở hữu công nghiệp ............................... 25
1.4 Ý nghĩa của việc nghiên cứu quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng sở hữu
công nghiệp theo pháp luật Việt Nam ................................................................... 26
CHƯƠNG 2 CÁC QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT HIỆN HÀNH VỀ QUYỀN
NGĂN CẤM SỬ DỤNG ĐỐI TƯỢNG SỞ HỮU CÔNG NGHIỆP THEO
PHÁP LUẬT VIỆT NAM
2.1 Chủ thể có quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp theo
pháp luật Việt Nam ................................................................................................. 28
2.1.1 Chủ thể của quyền ngăn cấm ....................................................................... 28
2.1.1.1 Chủ sở hữu đối tượng sở hữu công nghiệp .......................................... 28
2.1.1.2 Người được chuyển giao quyền chủ sở hữu ....................................... 31
2.1.2 Chủ thể bị ngăn cấm...................................................................................... 32
2.2 Nội dung của quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp

trong Luật sở hữu trí tuệ Việt Nam ...................................................................... 33
2.2.1 Cơ sở pháp lý của quyền ngăn cấm trong luật pháp Việt Nam .................. 33
GVHD: ThS. Nguyễn Phan Khôi

SVTH: Phan Thị Ngọc Hiểu


Đề tài: Quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp theo pháp luật
Việt Nam

2.2.2 Nội dung chính của quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng sở hữu công
nghiệp ................................................................................................................... 34
2.2.2.1 Quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp là sáng chế
.............................................................................................................................. 34
2.2.2.2 Quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp là kiểu dáng
công nghiệp ......................................................................................................... 37
2.2.2.3 Quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp là nhãn hiệu
.............................................................................................................................. 39
2.2.2.4 Quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp là thiết kế bố
trí mạch tích hợp bán dẫn ..................................................................................... 42
2.3 Ngoại lệ của quyền ngăn cấm trong luật sở hữu trí tuệ Việt Nam ............... 43
2.3.1 Sáng chế ........................................................................................................ 43
2.3.2 Kiểu dáng công nghiệp .................................................................................. 45
2.3.3 Nhãn hiệu ...................................................................................................... 46
2.4 Xử lý các hành vi vi phạm quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng sở hữu công
nghiệp theo pháp luật Việt Nam ............................................................................ 47
2.4.1 Xử lý bằng biện pháp dân sự ........................................................................ 47
2.4.2 Xử lý bằng biện pháp hành chính ................................................................. 52
2.5 Thẩm quyền giải quyết các vụ việc về vi phạm quyền ngăn cấm sử dụng
đối tượng sở hữu công nghiệp ................................................................................ 52

2.6 Những biện pháp xử lý hành vi vi phạm quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng
sở hữu công nghiệp ................................................................................................ 53
CHƯƠNG 3 THỰC TIỄN ÁP DỤNG VÀ CÁC QUY ĐỊNH VỀ QUYỀN
NGĂN CẤM – HƯỚNG ĐỀ XUẤT
3.1 TÌNH HÌNH THỰC TIỄN ÁP DỤNG ........................................................... 55
3.1.1 Các quy định của pháp luật ........................................................................... 55
3.1.2 Thủ tục tố tụng về thực thi quyền sở hữu trí tuệ ........................................... 55
GVHD: ThS. Nguyễn Phan Khôi

SVTH: Phan Thị Ngọc Hiểu


Đề tài: Quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp theo pháp luật
Việt Nam

3.1.3 Vấn đề về khởi kiện ..................................................................................... 55
3.1.4 Thực tiễn xử lý vi phạm vi phạm theo pháp luật Việt Nam ......................... 56
3.2 Những khó khăn trong việc áp dụng các quy định của pháp luật về quyền
ngăn cấm ................................................................................................................. 58
3.3 Đề xuất hướng giải quyết .............................................................................. 59
3.3.1 Hoàn thiện về nội dung ................................................................................. 59
3.3.2 Hoàn thiện về tổ chức .................................................................................... 61
3.4 tăng cường công tác tuyên truyền phổ biến pháp luật về sở hữu công
nghiệp ..................................................................................................................... 63
KẾT LUẬN ............................................................................................................ 65
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

GVHD: ThS. Nguyễn Phan Khôi

SVTH: Phan Thị Ngọc Hiểu

Đề tài: Quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp theo pháp luật
Việt Nam

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

SHTT

Sở hữu trí tuệ

SHCN

Sở hữu công nghiệp

NĐ – CP

Nghị định – Chính phủ

GATT

Hiệp định chung về thương mại thuế quan

WTO

Tổ chức thương mại thế giới

BKHCN

Bộ khoa học công nghệ

GVHD

Giảng viên hướng dẫn

SVTH

Sinh viên thực hiện

GVHD: ThS. Nguyễn Phan Khôi

Trang 9

SVTH: Phan Thị Ngọc Hiểu


Đề tài: Quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp theo pháp luật
Việt Nam

LỜI MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài
Vấn đề về SHTT, đặc biệt là SHCN là một trong những vấn đề quan trọng bậc
nhất của bất kỳ Nhà nước nào trên thế giới, nó là “vấn đề hàng đầu và cơ bản”
trong cuộc cách mạng về công cụ sản xuất trong nền kinh tế hội nhập công nghiệp
hóa hiện đại hóa của quốc gia.
Hoạt động sáng tạo là một trong những hoạt động cơ bản nhất của con người.
Bắt đầu từ những quan sát tự nhiên, con người đã biết dựa vào những khả năng, tri
thức sáng tạo của mình để giải quyết những vấn đề khó khăn trong cuộc sống. Trước
kia, vào những thế kỷ trước con người để có thể tồn tại và sinh tồn chỉ dựa vào

những tài nguyên thiên nhiên sẵn có, nhờ vào thiên nhiên và sự lao động của bản
thân là những nhân tố quyết định hàng đầu đến sự phát triển kinh tế của một con
người nói riêng và của một quốc gia nói chung. Khi đó khả năng cạnh tranh cũng chỉ
dựa vào những yếu tố cơ bản đó. Nhưng càng ngày xã hội càng phát triển đặt ra cho
con người nhiều thách thức hơn, với những gì mà thiên nhiên đã ban tặng, sự lao
động của con người đã không còn hoàn toàn phù hợp với thời buổi kinh tế hiện tại
nữa. Nó đòi hỏi một khả năng cao hơn, sự phát triển mạnh mẽ hơn và sự xuất hiện
của khoa học công nghệ là một giải pháp hoàn toàn phù hợp vào lúc này. Những ý
tưởng sáng tạo và phương pháp kinh doanh sẽ đóng vai trò quyết định đến sự phồn
vinh, thịnh vượng của nền kinh tế. Đi cùng với sự phát triển của xã hội như thế thì
những tài sản mà do con người tạo ra dựa trên nền tri thức và sự sáng tạo cũng dần
dần được thừa nhận khi những tài sản này có giá trị kinh tế nhất định trong thời
điểm đó. Chính loại tài sản này – những tài sản vô hình của con người đã đóng một
vai trò vô cùng quan trọng trong tiến trình phát triển chung của hệ thống kinh tế toàn
cầu. Chính vì những đóng góp to lớn và tích cực như thế những tài sản này cần được
pháp luật bảo vệ, ngăn chặn những hành vi xấu ảnh hưởng đến nó và cần có một cơ
chế hữu hiệu trong việc bảo vệ quyền sở hữu của chủ thể tạo ra nó. Tính chất tự bảo
vệ và định đoạt của chủ thể được đề cao hơn cả, khi đó chủ sở hữu phải biết vận
dụng những quyền mà pháp luật cho mình để bảo vệ tài sản của mình trước tiên đó
là quyền ngăn cấm người khác sử dụng quyền mà mình đang sở hữu. Sở dĩ việc
ngăn cấm người khác thực hiện quyền của mình có vị trí đầu tiên và quan trọng
GVHD: ThS. Nguyễn Phan Khôi

Trang 10

SVTH: Phan Thị Ngọc Hiểu


Đề tài: Quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp theo pháp luật
Việt Nam

trong chế định bảo vệ quyền SHCN là do một tài sản trí tuệ được chủ sở hữu tạo ra
không hề dễ dàng gì mà còn phải tốn rất nhiều thời gian, của cải, trí lực nhưng lại dễ
bị xâm phạm dưới nhiều hình thức nhằm mục đích sinh lợi.
Luật SHTT năm 2005 SĐBS 2009 đã quy định theo hướng để quyền của chủ
thể quyền SHTT được thực thi trong cuộc sống thì trước tiên phải đề cao quyền
ngăn cấm sử dụng những quyền lợi mà pháp luật trao cho chủ sở hữu trước, khi
nhận thấy có dấu hiệu xâm phạm chủ sở hữu dùng quyền ngăn cấm của mình để tự
bảo vệ lấy tài sản của mình và sau đó mới nhờ đến các quy định về trách nhiệm của
các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền trong quá trình hỗ trợ cho việc ngăn cấm này.
Như vậy có thể nói quyền ngăn cấm người khác sử dụng đối tượng của mình
được pháp luật Việt Nam thừa nhận như một ưu tiên để quyền sở hữu của một chủ
thể được bảo vệ bởi những phương thức của chính họ dựa trên những cách thức,
quyền hạn mà pháp luật cho phép. Dưới góc độ chủ thể quyền, quyền ngăn cấm
người khác xâm phạm đến quyền của mình được thực thi và bảo vệ tốt ngoài việc
ngăn chặn những hành vi xâm phạm quyền thì nó còn giúp cho việc khai thác tài sản
trí tuệ được tốt hơn. Dưới góc độ xã hội, khi quyền ngăn cấm người khác sử dụng
đối tượng sở hữu của mình được thực hiện tốt chặc chẽ sẽ có tác dụng kích thích,
thúc đẩy hoạt động nghiên cứu sáng tạo, tạo một môi trường đầu tư kinh doanh an
toàn và lành mạnh trong cơ chế cạnh tranh chung và công bằng.
Hiện nay, Việt nam đã ký kết gia nhập hầu hết các Công ước, Hiệp ước quan
trọng về quyền SHTT nói chung và quyền SHCN nói riêng. Với việc gia nhập này,
pháp luật về quyền SHTT của nước ta buộc phải đạt chuẩn mực về nội dung bảo hộ
và hiệu lực thực thi. Tuy nhiên, tình hình vi phạm pháp luật về quyền SHTT ngày
càng gia tăng cả về tinh thần lẫn chất lượng, đều đó đặc ra thách thức lớn cho các
chủ SHCN. Đòi hỏi pháp luật có quyền ngăn cản sự lạm dụng về việc sử dụng các
đối tượng SHCN.
Trước tình hình đó, cùng với tiến trình không ngừng hoàn thiện pháp luật về
quyền SHCN, chúng ta phải xây dựng và duy trì được một cơ chế thực thi pháp luật
về quyền SHCN thực sự có hiệu quả, phù hợp với tình hình thực tiễn trong nước và

đáp ứng được các tiêu chuẩn của quốc tế. Nắm bắt được những yêu cầu thiết yếu đó

GVHD: ThS. Nguyễn Phan Khôi

Trang 11

SVTH: Phan Thị Ngọc Hiểu


Đề tài: Quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp theo pháp luật
Việt Nam

của xã hội, người viết quyết định chọn đề tài “Quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng
sở hữu công nghiệp trong pháp luật Việt Nam” với mục đích giới thiệu rộng rãi
đến cho mọi người những quyền lợi mà chủ sở hữu có được, giúp cho chủ sở hữu có
được quyền để bảo vệ tài sản của mình và được pháp luật bảo vệ.
Ngoài ra, người viết còn hi vọng với đề tài của mình có thể góp một vài ý kiến
cho công việc hoàn thiện và thực thi có hiệu quả của hệ thống pháp luật về quyền
SHCN ở nước ta.
Quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng SHCN là một đề tài có nhiều vấn đề tương
đối phức tạp, ai sẽ có quyền ngăn cấm và ngăn cấm như thế nào. Quan trọng hơn
quyền ngăn cấm có một ý nghĩa sâu sắc góp phần cho nền SHCN của nước ta bền
vững hơn, nhiều phát huy tích cực hơn vì quyền ngăn cấm lấy lại được sự công bằng
cho người chủ sở hữu. Vấn đề về SHCN là một vấn đề rất rộng, trong phạm vi của
một luận văn người viết chỉ đề cập đến một số vấn đề chính liên quan đến quyền
ngăn cấm của chủ sở hữu đối với đối tượng sở hữu của mình và một số vấn đề liên
quan khác.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Xoay quanh đề tài “Quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp
theo pháp luật Việt Nam” người viết muốn nghiên cứu và làm rõ các biện pháp mà

chủ thể quyền SHTT sử dụng trước tiên để đảm bảo được quyền của mình để tự bảo
vệ lấy tài sản của mình dựa trên những phương thức mà luật pháp công nhận trước
khi có sự can thiệp của các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền.
Đứng trước thực tế chung là lợi ích của người tiêu dùng trong nước và thế giới
cùng với cộng đồng doanh nghiệp luôn bị đe dọa về quyền sử dụng của mình, tài sản
trí tuệ của mình dày công tạo nên mà bị người khác sử dụng trái pháp luật và không
nhận được một sự đền bù nào, do quyền sở hữu bị xâm phạm nghiêm trọng xuất
phát từ nhận thức còn lơ là chưa thực sự quan tâm quyền lợi của mình của một bộ
phận dân chúng. Cho nên đề tài này người viết cũng tiến hành nghiên cứu thêm vấn
đề thực tiễn và đưa ra những giải pháp tạo điều kiện cho quyền ngăn cấm được thực
hiện một cách tốt nhất chống lại hành vi xâm phạm quyền ngay từ đầu khi mới bị
xâm phạm. Từ những lợi ích có được đó, mới tạo lòng tin cho người dân giúp chohọ

GVHD: ThS. Nguyễn Phan Khôi

Trang 12

SVTH: Phan Thị Ngọc Hiểu


Đề tài: Quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp theo pháp luật
Việt Nam

có thể yên tâm sáng tạo ra các tài sản trí tuệ, tạo đều kiện cho sự sáng tạo không
ngừng, để những sản phẩm trí tuệ hữu ích này được phát huy nhiều hơn.
3. Phạm vi nghiên cứu
Nếu xét về vấn đề nghiên cứu quyền ngăn cấm trong quyền SHTT trong cơ chế
bảo vệ quyền SHTT nói chung thì đó là một phạm trù rất rộng, nó được điều chỉnh
bởi pháp luật quốc gia và nhiều văn bản pháp luật quốc tế khác. Nhưng trong phạm
vi đề tài này tác giả chỉ tập trung nghiên cứu một phần của quyền ngăn cấm SHTT là

“Quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp theo pháp luật Việt
Nam” dựa trên những quy định của pháp luật SHTT quốc gia về quyền ngăn cấm sử
dụng đối với các đối tượng thuộc về quyền SHCN và một số văn bản pháp luật khác
có liên quan đến quyền ngăn cấm.
4. Phương pháp nghiên cứu
Trong quá trình nghiên cứu để hoàn thành đề tài được tốt nhất, người viết chủ
yếu sử dụng phương pháp phân tích luật viết, tổng hợp so sánh và liệt kê để làm
sáng tỏ vấn đề. Thêm vào đó người viết còn vận dụng, có phân tích đánh giá thêm
những vấn đề thực tiễn có liên quan nhằm hỗ trợ tốt nhất cho việc nghiên cứu đề tài
này.
5. Kết cấu đề tài
Trong đề tài “Quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp theo
pháp luật Việt Nam” ngoài lời mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo thì
tác giả thể hiện những nội dung cơ bản sau:
Chương 1. Giới thiệu chung về quyền sở hữu công nghiệp và quyền ngăn cấm
sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp theo pháp luật Việt Nam
Chương 2. Các quy định của pháp luật hiện hành về quyền ngăn cấm sử dụng
đối tượng sở hữu công nghiệp theo pháp luật Việt Nam
Chương 3. Thực tiễn áp dụng quyền ngăn cấm những khó khăn và đề xuất
hướng giải quyết

GVHD: ThS. Nguyễn Phan Khôi

Trang 13

SVTH: Phan Thị Ngọc Hiểu


Đề tài: Quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp theo pháp luật
Việt Nam

CHƯƠNG 1
GIỚI THIỆU CHUNG VỀ QUYỀN SỞ HỮU CÔNG NGHIỆP VÀ QUYỀN
NGĂN CẤM SỬ DỤNG ĐỐI TƯỢNG SỞ HỮU CÔNG NGHIỆP THEO
PHÁP LUẬT VIỆT NAM

Sở hữu trí tuệ (SHTT) một khái niệm còn mới mẻ so với người Việt Nam,
những khái niệm cơ sở hay những quyền và lợi ích liên quan đến SHTT hầu như ít
được biết đến. SHCN bắt nguồn từ đầu thập kỉ những năm 80 sau đó liên tục được
bổ sung và hoàn thiện, về phầnhiệu lực cũng như tính chặt chẽ từng bước được nâng
cao hơn nhằm đáp ứng thể chế hóa kịp thời các quan điểm, chủ trương của Đảng và
Nhà nước về phát triển khoa học công nghiệp và SHTT. Xã hội càng phát triển thì
nhu cầu con người càng cao, đều đó đặc ra cho mọi người cũng cần phát triển để
theo kịp xã hội hơn, theo đó những sáng tạo, sáng kiến của con người cũng được tạo
ra nhiều hơn. Điều này đòi hỏi cần phải có một chế định để bảo vệ những sáng tạo
của con người tạo ra cũng như ủng hộ tinh thần tạo ra những đối tượng SHCN đó
góp phần tạo nên sự công bằng phát triển xã hội.
Những tài sản trí tuệ có liên quan đến mọi khía cạnh của đời sống xã hội, một
nền kinh tế muốn phát triển ổn định với tốc độ tăng trưởng cao được hình thành dựa
trên một hệ thống pháp luật bền vững. Chúng ta dễ hiểu rằng khi một tài sản trí tuệ
được tạo ra mà nó được nâng nêu, được bảo vệ, được ngăn chặn những tác động xấu
đến nó thì sẽ giúp cho nó tồn tại lâu hơn bền vững hơn, tạo ra mối quan hệ tốt về lợi
ích giữa những người sáng tạo và lợi ích chung của xã hội.
1.1 LÝ LUẬN CHUNG VỀ QUYỀN SỞ HỮU CÔNG NGHIỆP THEO PHÁP
LUẬT VIỆT NAM
1.1.1 Một số khái niệm
1.1.1.1 Khái niệm về sở hữu trí tuệ
Hiệp định chung về thương mại và thuế quan (GATT)1 ở Tokyo năm 1978 lần
đầu tiên đã đề cập đến vấn đề sở hữu trí tuệ. Nhưng mãi đến hơn chục năm sau đó
(1986-1944) tại Urugoay của GATT tại vòng đàm phán thì SHTT mới thực sự trở

1

Hiệp định chung về thuế quan và thương mại viết tắc là GATT

GVHD: ThS. Nguyễn Phan Khôi

Trang 14

SVTH: Phan Thị Ngọc Hiểu


Đề tài: Quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp theo pháp luật
Việt Nam

thành một đề tài được quan tâm tới, và cũng từ đó nó trở thành đối tượng thuộc
phạm vi điều chỉnh của GATT sau đó với việc thông qua hiệp định về các khía cạnh
liên quan tới thương mại của quyền SHTT (TRIPS), SHTT trở thành đối tượng điều
chỉnh của WTO một tổ chức thương mại thế giới.
Bản thân SHTT không phải là sản phẩm mà là những ý tưởng ẩn hiện đằng sau
sản phẩm, đều đó được rút ra từ Kamil Idris SHTT là thuật ngữ mô tả những ý
tưởng, sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, tác phẩm nghệ thuật, âm nhạc và văn học,
những cái vô hình khi mới được tạo ra nhưng trở nên đáng giá dưới dạng tác phẩm
hữu hình2.
Hiểu theo nghĩa đơn giản thì sở hữu là cái mà mình có được, thuộc quyền của
mình là cái do bản thân mình sở hữu, còn trí tuệ là khả năng về nhận thức. SHTT là
những sản phẩm do chính sự trí tuệ của con người tạo ra trong quá trình hoạt động,
là mối quan hệ phát sinh giữa các chủ thể trong quá trình tạo ra và sở hữu các đối
tượng đó.
Một cách khái quát nhất SHTT là việc một người sở hữu các lợi ích về nhân

thân và lợi ích về vật chất có được từ các tác phẩm, cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi
hình, chương trình phát sóng, sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí mạch
tích hợp bán dẫn hoặc sở hữu các lợi ích vật chất có từ nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý bí
mật kinh doanh và tên thương mại vật liệu giống cây trồng. Hay nói một cách khác
SHTT là việc một chủ thể sở hữu một tài sản trí tuệ có được do những kết quả của
hoạt động tư duy, sáng tạo của chính chủ thể đó. Những loại tài sản này là loại tài
sản phi vật chất nhưng có một giá trị kinh tế, tinh thần to lớn góp phần hình thành và
phát triển nền văn minh, khoa học công nghệ cho nhân loại đưa nước ta kịp sánh vai
với các cường quốc trên thế giới.
1.1.1.2 Khái niệm về quyền sở hữu trí tuệ
Trong các văn bản pháp luật muốn tìm một khái niệm về SHTT không hề đơn
giản cũng như trong Hiến pháp 1992 không đề cập đến quyền SHTT và trong Bộ
luật dân sự 2005 cũng vậy. Bộ luật dân sự 2005 không hề đưa ra một định nghĩa trực
tiếp về quyền SHTT mãi đến phần sáu của Bộ luật gồm quy định về quyền SHTT và

2

Kamil Idris, Sở hữu trí tuệ - Một công cụ đắc lực để phát triển kinh tế, Tổ chức sở hữu trí tuệ thế giới, trang
8.

GVHD: ThS. Nguyễn Phan Khôi

Trang 15

SVTH: Phan Thị Ngọc Hiểu


Đề tài: Quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp theo pháp luật
Việt Nam

quyền chuyển giao công nghiệp thì SHTT được khái niệm một cách gián tiếp bao
gồm quyền tác giả, quyền liên quan đến tác giả, quyền SHCN và quyền liên quan
đến giống cây trồng3.
Trong luật SHTT 2005 SĐBS 2009 tại Điều 4 điểm 1 quy định: “Quyền sở hữu
trí tuệ là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tài sản trí tuệ, bao gồm quyền tác giả
và quyền liên quan đến tác giả, quyền sở hữu công nghiệp và quyền đối với giống
cây trồng.” Theo một nghĩa thực tế khách quan thì quyền SHTT là một hệ thống các
quy phạm pháp luật dùng để điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh trong quá trình
sáng tạo, sử dụng và quyết định các vấn đề liên quan đến việc bảo vệ tài sản SHTT.
Một cách hiểu khác quyền SHTT là quyền cụ thể của một cá nhân, một tổ chức là
tác giả là chủ sở hữu quyền SHTT, quyền đó bao gồm quyền nhân thân và quyền tài
sản.
Tóm lại, “Quyền SHTT là quyền của tổ chức, cá nhân đối với những tài sản trí
tuệ do con người sáng tạo. Đó là độc quyền được trao cho một người, một nhóm
người hoặc một tổ chức để khai thác, sử dụng định đoạt những sản phẩm của hoạt
động sáng tạo trí tuệ.”4Trong bài viết này người viết chỉ đề cập đến một phần trong
quyền SHTT đó là quyền SHCN, người viết chỉ tập trung nói đến những sự ngăn
cấm quyền sử dụng các đối tượng SHCNvà bảo vệ quyền đó.
1.1.1.3Khái niệm về quyền sở hữu công nghiệp
Quyền SHCN là một chế định pháp luật bao gồm hệ thống những quy phạm
pháp luật do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành để điều chỉnh các quan hệ
xã hội phát sinh trong quá trình sáng tạo, sử dụng, định đoạt các sản phẩm do lao
động trí tuệ làm ra trong lĩnh vực công nghiệp. Quyền SHCN là khái niệm chỉ lĩnh
vực pháp lý bảo hộ quyền sở hữu đối với các thành quả nghiên cứu triển khai có
thể áp dụng được trong lĩnh vực công nghiệp.
Theo quy định tại khoản 4, Điều 4, Luật SHTT thì: “Quyền SHCN là quyền của
tổ chức, cá nhân đối với sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí mạch tích
hợp bán dẫn, nhãn hiệu, tên thương mại, chỉ dẫn địa lý, bí mật kinh doanh do mình
sáng tạo ra hoặc sở hữu và quyền chống cạnh tranh không lành mạnh.” Chủ sở hữu
của từng đối tượng được phân chia cụ thể theo một đơn vị tổ chức hay một cá nhân

nào đó. Cụ thể, khi xem xét về chủ sở hữu đối tượng SHCN là chủ sở hữu về sáng
3

Phần thứ 6 với 20 Điều từ Điều 736 đến Điều 756, Bộ Luật dân sự 2005

4

Thạc sĩ Lê Đình Nghị - Tiến sĩ Vũ thị Hải Yến, giáo trình luật Sở hữu trí tuệ, nhà xuất bản giáo dục Việt nam

GVHD: ThS. Nguyễn Phan Khôi

Trang 16

SVTH: Phan Thị Ngọc Hiểu


Đề tài: Quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp theo pháp luật
Việt Nam

chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí, nhãn hiệu phải được cơ quan có thẩm
quyền cấp Văn bằng bảo hộ các đối tượng SHCN tương ứng. Trong khi đó chủ sở
hữu đối tượng SHCN là bí mật kinh doanh được quy định khi bên làm thuê, bên
thực hiện nhiệm vụ được giao có được trong khi thực hiện công việc được thuê hoặc
được giao thuộc quyền sở hữu của bên thuê hoặc bên giao việc, trừ trường hợp các
bên có thỏa thuận khác. Khác với các đối tượng SHCN trên thì chủ sở hữu của từng
đối tượng là cá nhân hay tổ chức thì ở đối tượng SHCN là chỉ dẫn địa lý chủ sở hữu
lại là của Nhà nước Việt Nam. Khi đó, Nhà nước trao quyền sử dụng chỉ dẫn địa lý
cho tổ chức cá nhân tiến hành việc sản xuất sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý hoặc trao
quyền quản lý chỉ dẫn địa lý cho tổ chức đại diện quyền lợi của tất cả các tổ chức, cá
nhân được trao quyền sử dụng chỉ dẫn địa lý.

Như đã đề cập ở phần trên, quyền SHCN là quyền đối với nhiều đối tượng cụ
thể khác nhau. Đối với từng đối tượng cụ thể, quyền được xác lập hoặc phát sinh
dựa trên những cơ sở khác nhau. Cần phải đặc biệt lưu ý đến những cơ sở xác lập
hoặc phát sinh các đối tượng SHCN này vì không phải quyền đối với mọi đối tượng
đều được phát sinh trên cơ sở đăng kí và ngược lại. Quyền đối với sáng chế, kiểu
dáng công nghiệp, thiết kế bố trí mạch tích hợp sẽ được phát sinh trên cơ sở quyết
định cấp Văn bằng bảo hộ của cơ quan nhà nước có thẩm quyền5. Như vậy, đối với
những đối tượng SHCN trên đây, quyền SHCN chỉ phát sinh khi Cục SHTT ra quyết
định cấp Văn bằng bảo hộ. Thời điểm bắt đầu bảo hộ, thời hạn bảo hộ và phạm vi
quyền đối với từng đối tượng cụ thể được ghi nhận trong các Văn bằng bảo hộ tương
ứng. Không có ngoại lệ về căn cứ xác lập quyền đối với các đối tượng SHCN này.
SHCN là một khái niệm rộng với nhiều đối tượng SHCN khác nhau, tuy nhiên
khi nghiên cứu về vấn đề đối tượng SHCN trong bài này người viết chỉ đề cập đến
một số đối tượng tiêu biểu như: sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, nhãn hiệu, chỉ dẫn
địa lý, thiết kế bố trí mạch tích hợp ngoài ra còn có thêm tên thương mại và bí quyết
kinh doanh.

5 Cục Sở hữu trí tuệ thuộc Bộ khoa học và công ngệ theo Nghị định 103/2006 NĐ-CP Quy định chi tiết và hướng dẫn thi
hành một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ về sở hữu công nghiệp

GVHD: ThS. Nguyễn Phan Khôi

Trang 17

SVTH: Phan Thị Ngọc Hiểu


Đề tài: Quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp theo pháp luật
Việt Nam

1.1.2 Đặc điểm của quyền sở hữu công nghiệp
1.1.2.1 Căn cứ xác lập quyền sở hữu công nghiệp
Căn cứ xác lập quyền SHCN giúp cho chủ sở hữu có được các quyền liên quan
cũng như có quyền và nghĩa vụ đối với đối tượng mà mình sở hữu. Căn cứ xác lập
quyền đó được quy định cụ thể tại Điều 6 Luật SHTT năm 2005 SĐBS 2009 và các
văn bản hướng dẫn6 góp phần giúp tổ chức cá nhân hiểu thêm đúng về các căn cứ
xác lập quyền SHTT nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Theo đó
quyền SHCN có căn cứ phát sinh và xác lập quyền đối với từng đối tượng là khác
biệt. Thông tư 01/2007/TT-BKHCN hướng dẫn thi hành Nghị định số
103/2006/NĐ-CP ngày 22 tháng 9 năm 2006 của Chính phủ quy định chi tiết và
hướng dẫn thi hành một số điều của Luật SHTT về SHCN đã hướng dẫn cụ thể như
sau:
Quyền SHCN đối với sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí, nhãn
hiệu được hình thành trên cơ sở quyết định cấp Văn bằng bảo hộ của Cục SHTT
theo trình tự thủ tục đăng ký quy định tại Luật SHTT năm 2005, Luật SĐBS một số
Điều của Luật SHTT và các văn bản hướng dẫn cụ thể hoặc công nhận đăng ký quốc
tế theo quy định của điều ước quốc tế mà Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là
thành viên. Người được cấp Văn bằng bảo hộ là chủ sở hữu và được hưởng quyền
đối với đối tượng SHCN trong phạm vi bảo hộ ghi trong Văn bằng bảo hộ và trong
thời hạn hiệu lực của Văn bằng bảo hộ. Khi xảy ra tranh chấp, chủ sở hữu đối tượng
SHCN có quyền sử dụng Văn bằng bảo hộ làm căn cứ chứng minh quyền sở hữu
của mình mà không cần chứng cứ nào khác.
 Quyền SHCN đối với chỉ dẫn địa lý được xác lập trên cơ sở quyết định của
Cục SHTT về việc cấp Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý cho tổ chức quản lý
chỉ dẫn địa lý.
 Quyền sở hữu đối với nhãn hiệu quy định cụ thể như sau:
 Quyền SHCN đối với nhãn hiệu nổi tiếng được xác lập trên cơ sở thực tiễn sử
dụng rộng rãi khiến cho nhãn hiệu đó trở thành nổi tiếng mà không cần thực hiện thủ
tục đăng ký tại Cục SHTT. Khi sử dụng quyền và giải quyết tranh chấp quyền đối
với nhãn hiệu nổi tiếng, chủ sở hữu nhãn hiệu đó phải chứng minh quyền của mình

bằng các chứng cứ phù hợp quy định tại Điều 75 của Luật SHTT.
6

Thông tư số 13/2010/TT-BKHCN ngày 30 tháng 7 năm 2010 của Bộ Khoa học và Công nghệ về việc sửa đổi, bổ sung
một số quy định của Thông tư số 17/2009/TT-BKHCN ngày 18/6/2009 và Thông tư số 01/2007/TT-BKHCN ngày
14/02/2007

GVHD: ThS. Nguyễn Phan Khôi

Trang 18

SVTH: Phan Thị Ngọc Hiểu


Đề tài: Quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp theo pháp luật
Việt Nam

 Quyền SHCN đối với nhãn hiệu đăng ký quốc tế theo Thoả ước Madrid và
Nghị định thư Madrid (sau đây gọi là “nhãn hiệu đăng ký quốc tế”) được xác lập
trên cơ sở quyết định chấp nhận bảo hộ hoặc giấy chứng nhận nhãn hiệu đăng ký
quốc tế được bảo hộ tại Việt Nam do Cục SHTT cấp theo yêu cầu của chủ nhãn
hiệu. Quyết định và giấy chứng nhận nói trên có giá trị như văn bằng bảo hộ cấp cho
người đăng ký nhãn hiệu tại Việt Nam.
 Quyền SHCN đối với tên thương mại được xác lập trên cơ sở sử dụng hợp
pháp tên thương mại đó mà không cần thực hiện thủ tục đăng ký tại Cục SHTT. Khi
sử dụng quyền và giải quyết tranh chấp quyền đối với tên thương mại, chủ thể có tên
thương mại phải chứng minh quyền của mình bằng các chứng cứ thể hiện thời gian,
lãnh thổ, lĩnh vực trong đó tên thương mại đã được chủ thể đó sử dụng.
 Quyền SHCN đối với bí mật kinh doanh được xác lập trên cơ sở hoạt động
đầu tư tài chính, trí tuệ hoặc kết quả của hoạt động hợp pháp khác để tìm ra, tạo ra

hoặc có được thông tin tạo thành bí mật kinh doanh và bảo mật thông tin đó mà
không cần thực hiện thủ tục đăng ký tại Cục SHTT. Khi sử dụng quyền ngăn cấm
của mình để ngăn chặn hành vi xâm phạm và giải quyết tranh chấp quyền đối với bí
mật kinh doanh, chủ thể có bí mật kinh doanh phải chứng minh quyền của mình
bằng các chứng cứ thể hiện hoạt động mà trong đó thông tin tạo thành bí mật kinh
doanh được tạo ra, tìm ra, có được và biện pháp bảo mật thông tin đó.
 Quyền chống cạnh tranh không lành mạnh được xác lập trên cơ sở thực tiễn
của hoạt động cạnh tranh mà không cần thực hiện thủ tục đăng ký tại Cục SHTT.
Khi sử dụng quyền chống cạnh tranh không lành mạnh, chủ thể phải chứng minh
quyền của mình bằng các chứng cứ thể hiện đối tượng, lĩnh vực, lãnh thổ, thời gian
kinh doanh liên quan đến hoạt động cạnh tranh.
Mỗi đối tượng SHCN có cách xác định quyền khác nhau, tùy từng đối tượng cụ
thể mà mình có cách đăng kí xác lập cho phù hợp, để từ đó chủ sở hữu có được
quyền sở hữu của mình. Có xác lập được quyền SHCN thì mới chứng minh được
quyền của mình đối với đối tượng sở hữu đó, mình mới có quyền ngăn cấm người
khác sử dụng trái phép quyền sở hữu của mình.
1.1.2.2 Quyền sở hữu công nghiệp một số vấn đề liên quan đến hoạt động
thương mại
Các đối tượng SHCN là một trong những yếu tố cấu thành hàng hoá, dịch
vụ. Quyền SHCN là quyền của tổ chức, cá nhân đối với sáng chế, kiểu dáng công
GVHD: ThS. Nguyễn Phan Khôi

Trang 19

SVTH: Phan Thị Ngọc Hiểu


Đề tài: Quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp theo pháp luật
Việt Nam

nghiệp, thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn, nhãn hiệu, tên thương mại, chỉ dẫn địa
lý, bí mật kinh doanh do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu. Do đó ta nhận thấy các đối
tượng trên đều mang tính chất hàng hóa, phục vụ quá trình kinh doanh để tạo ra lợi
nhuận.
Các đối tượng SHCN – tài sản trí tuệ được ứng dụng trong hoạt động kinh tế,
thương mại. Tài sản này là kết quả của sự hoạt động trí tuệ hoặc do những điều kiện
thiên nhiên và quá trình lao động tạo thành (chỉ dẫn địa lý) và được ứng dụng trong
thương mại.
Các đối tượng SHCN là một loại “tài sản đặc biệt"7. Với giá trị kinh tế to lớn,
các đối tượng SHCN được sử dụng làm vốn góp trong công ty, làm tài sản thế chấp
vay vốn, có thể cho thuê, chuyển nhượng quyền sở hữu, hoặc dùng để định giá cổ
phiếu trên thị trường chứng khoán và các giao dịch thương mại khác.
Ngoài ra, quyền SHCN có thể bị lạm dụng để cản trở thương mại, đặc biệt là
thương mại quốc tế. Quyền SHCN là độc quyền của chủ sở hữu, do đó đây là một
ngoại lệ của nguyên tắc tự do kinh doanh. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến nguyên
tắc tự do cạnh tranh và tự do hoá thương mại.
Có thể nói rằng ngoài những đặc trưng của quyền SHTT nói chung, quyền
SHCN còn có những đặc trưng rất riêng như đã phân tích ở trên. Việc hiểu rõ được
những đặc trưng của quyền SHCN sẽ giúp chúng ta hiểu sâu hơn về phương diện lý
luận đối với vấn đề SHCN, và qua đó nhận thức đúng hơn vai trò, vị trí của quyền
SHCN trong thực tế đời sống hiện nay.
Ta có thể khẳng định rằng nền kinh tế nước ta đang dần được phát triển một
cách khoa học và tiên tiến hơn rất nhiều, thực tế cho thấy rằng nếu trước kia nền
kinh tế được xây dựng bằng tay bằng công cụ lao động thô sơ, một nền kinh tế được
xây bằng gạch bằng vữa thì ngày nay những công cụ ấy được thay thế bằng một loại
tiền tệ quan trọng đó là tri thức của con người. Trong nền kinh tế mới sự phát triển
thịnh vượng được tạo ra thông qua nhờ sự sáng tạo, những phát minh khoa học và
hiểu rõ được những giá trị của sáng tạo đó thông qua những quy định của Nhà nước
về vấn đề bảo hộ cũng như các quyền ngăn cấm sự xâm phạm về các quyền đối với
các đối tượng SHCN. Thử hỏi rằng nếu các hoạt động mang tính thương mại, công

7

Hiện nay, trong danh sách 100 thương hiệu mạnh nhất thế giới năm 2002 do Tuần báo Buiness Week (Hoa
Kỳ) công bố, nhãn hiệu Coca - Cola được định giá tới 69,6 tỷ USD, Microsoft 64 tỷ USD, IBM 51,1 tỷ USD,
GE 41,3 tỷ USD, Intel 30,8 tỷ USD, Nokia 29,9 tỷ USD. Còn đối với một số sản phẩm có tên tuổi của
Việt Nam, như nhãn hiệu kem đánh răng P/S được chuyển nhượng với giá 7,5 triệu USD, kem đánh Dạ Lan
2,5 triệu USD

GVHD: ThS. Nguyễn Phan Khôi

Trang 20

SVTH: Phan Thị Ngọc Hiểu


Đề tài: Quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp theo pháp luật
Việt Nam

nghệ của một quốc gia không có các quy định của pháp luật cùng với những chế tài
thích đáng cho các hành vi xâm phạm quyền SHCN mang tính răn đe thì sẽ tạo ra
một làn sóng “đánh cắp” sáng tạo của người khác và sử dụng những sáng tạo đó khi
chưa được sự đồng ý của chủ sở hữu. Sẽ là hậu quả to lớn cho nền kinh tế vì giá trị
của những tài sản này rất lớn, ảnh hưởng trực tiếp và rộng rãi đến hoạt động thương
mại nước ta nói riêng và nền kinh tế nói chung. Bên cạnh đó sự bảo vệ các quyền
SHCN còn thúc đẩy sự đầu tư và phát triển một cách vượt bật nó tác động trực tiếp
đến việc thu hút vốn đầu tư từ nước ngoài8, đồng thời sẽ ngăn cản những hình thức
đầu tư nhất định trong nhiều nghành công nghiệp. Khi một nền thương mại trong
nước muốn phát triển bền vững thì cần phải có những hình thức những cách thu hút
vốn đầu tư trong và ngoài nước, nếu như khi một nhà đầu tư nước ngoài có những
bằng chứng những hình ảnh đáng tin cậy cho rằng hàng giả hàng chiếm đoạt được

sản xuất mà pháp luật nước ta không có những biện pháp ngăn chặn việc sản xuất
như thế thì các nhà đầu tư ấy khi được đề cập đến việc hợp tác ở Việt Nam sẽ là một
sự trở ngại lớn. Khi đó có thể thấy được rằng các quyền SHCN có một sức mạnh
không hề nhỏ trong sự phát triển nước ta cần phải được bảo hộ một cách chặc chẽ.
Hơn nữa việc bảo hộ các quyền SHCN còn góp phần tích cực cho những nổ lực thu
hút vốn đầu tư, gia tăng ngoại thương cung cấp các điều kiện cho chuyển giao công
nghệ9.
Tóm lại, nhờ có SHTT nói chung và SHCN nói riêng mà các nhà sáng tạo mới
tạo ra nhiều sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, giải pháp hữu ích mới thúc đẩy nhanh
quá trình thương mại hóa các đối tượng SHCN. Hàm lượng trí tuệ trong chỉ số tăng
trưởng GDP tăng nhanh, sẽ tạo ra một phong trào thi đua lao động sáng tạo đẩy
mạnh các hoạt động sáng kiến nâng cao trình độ của con người bằng việc bảo hộ
cũng như ngăn cấm những hành vi sử dụng trái pháp luật của các đối tượng SHCN.
Đó chính là con đường duy nhất giúp nước ta thoát khỏi nghèo nàn, lạc hậu.
1.1.2.3 Quyền sở hữu công nghiệp là các độc quyền thương mại
Khái niệm về sự độc quyền
Có thể khẳng định rằng, sẽ không có luật SHTT nếu như không có yếu tố độc
quyền. Từ đó cũng có thể nói SHTT là một dạng độc quyền. Ta hiểu rằng không ai
có thể được sử dụng các đối tượng SHTT nói chung và SHCN nói riêng nếu không
8

Thu hút vốn đầu tư từ nước ngoài FDI
Kamil Idris – Sở hữu trí tuệ một công cụ đắc lực để phát triển kinh tế - Tổ chứ sở hữu trí tuệ thế giới, trang
37.39
9

GVHD: ThS. Nguyễn Phan Khôi

Trang 21

SVTH: Phan Thị Ngọc Hiểu


Đề tài: Quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp theo pháp luật
Việt Nam

được sự cho phép của chủ thể của quyền sở hữu. Như đã nói “bản chất độc quyền là
nhằm bảo vệ người sáng tạo, thông qua việc Nhà nước bảo hộ quyền sở hữu độc
quyền như là một công cụ pháp lý nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của chủ
sở hữu tài sản trí tuệ, vừa là động lực thúc đẩy và phát huy năng lực sáng tạo, đem
lại lợi ích cho xã hội và cộng đồng”. Để có được một kết quả lao động sáng tạo,
không kể hết được rằng tác giả đã phải bỏ ra biết bao nhiêu công sức, thời gian kể cả
tâm huyết của mình vào tác phẩm đó. Nhưng kết quả của một quá trình làm việc vất
vả ấy lại bị đánh cấp một cách vô ý thức thậm chí có đôi khi người chủ sở hữu cũng
không biết được sự mất mát đó, khi ấy thì chỉ có các chế định bảo hộ các quyền
ngăn cấm của pháp luật mới có thể can thiệp nhằm lấy lại được sự công bằng bảo vệ
quyền, lợi ích hợp pháp cho các tác giả, chủ sở hữu đó. Từ đó, tạo một niềm tin
vững chắc trong họ giúp cho họ yên tâm hơn khi tạo ra các sản phẩm trí tuệ, khuyến
khích họ bộc lộ các sản phẩm của mình ra bên ngoài, giúp họ nâng cao ý tưởng của
mình mà không sợ các hành vi sử dụng trái phép, hành vi xâm phạm cũng như khai
thác sản phẩm. Đó chính là cách mà Nhà nước ta bù đấp công sức cho những người
sáng tạo ấy, tạo một động lực lớn cho họ.
Phạm vi của độc quyền
Phạm vi độc quyền của từng đối tượng SHTT là khác nhau. Quyền độc quyền
của các đối tượng trong SHCN có phần rộng lớn hơn so với các đối tượng khác
trong SHTT. Nếu một chủ sở hữu sáng chế đã được cấp Văn bằng bảo hộ hay là
chưa được cấp Văn bằng bảo hộ nhưng người đó đã nộp đơn xin cấp Văn bằng bảo
hộ thì bất kỳ người nào khác, dù sáng tạo độc lập, không hề ăn cấp ý tưởng của
người nộp đơn nhưng vẫn không được bảo hộ độc quyền như người nộp đơn đầu
tiên nữa. Chính vì lý do đó mà trong chế định về quyền SHCN có khái niệm về ngày

ưu tiên và quyền ưu tiên để chỉ nên sự độc lập trên, và đó là sự độc quyền bởi các
đối tượng SHCN khác không có được.
1.1.3 Phân loại quyền sở hữu công nghiệp
1.1.3.1 Quyền tài sản
Ngoài vật, tiền giấy tờ có giá thì các quyền tài sản liên quan cũng được coi là
tài sản. Khái niệm về quyền tài sản được quy định tại cụ thể tại Điều 181 Bộ luật
dân sự năm 2005: “quyền tài sản là những quyền giá trị được bằng tiền và có thể
chuyển giao trong giao dịch dân sự, kể cả quyền sở hữu trí tuệ”. Đây là những
GVHD: ThS. Nguyễn Phan Khôi

Trang 22

SVTH: Phan Thị Ngọc Hiểu


Đề tài: Quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp theo pháp luật
Việt Nam

quyền gắn liền với quyền tài sản mà khi thực hiện những hoạt động nào đó chủ sở
hữu có quyền nhất định đối với loại tài sản ấy. Và khi thực hiện các quyền ấy chủ sở
hữu sẽ có được một tài sản, tài sản ấy có thể là quyền chuyển giao tài sản, quyền đòi
nợ, quyền SHCN, quyền đối với các phát minh, sáng chế, kiểu dáng công
nghiệp…Dựa vào khái niệm ta có thể thấy rằng một quyền được coi là một tài sản
nếu nó đáp ứng đủ hai yêu cầu sau:
+ Quyền tài sản trị giá được bằng tiền
+ Quyền tài sản có thể chuyển giao cho người khác trong giao dịch dân sự.
Giá trị các quyền tài sản có được thông qua các hình thức pháp lí khác nhau, nó
có thể thông qua việc giao kết hợp đồng dân sự ví dụ như quyền đòi nợ, quyền sử
dụng tài sản thuê của người khác. Cũng có thể thông qua việc cơ quan Nhà nước
chuyển giao quyền sử dụng như quyền sử dụng đất, quyền khai thác khoáng

sản…Một quyền sở hữu không thể không nhắc đến đó là quyền SHTT tức là bằng trí
tuệ của mình con người sáng tạo ra những tác phẩm, những sáng chế hay các kiểu
dáng công nghiệp hoặc là quyền tài sản có được do cơ quan Nhà nước có thẩm
quyền công nhận quyền SHCN. Các khái niệm về quyền tài sản trong Bộ luật dân sự
1995 cũng như trong Bộ luật dân sự 2005 đều không xác định rõ quyền tài sản là
động sản hay bất động sản. Việc xác định quyền tài sản là bất động sản hay động sản
phải dựa vào đặc điểm của đối tượng mang quyền ấy.
1.1.3.2 Quyền nhân thân
Trong Bộ luật dân sự 2005 đưa ra khái niệm về quyền nhân thân: “Quyền nhân
thân là quyền dân sự gắn liền với mỗi cá nhân, không thể chuyển giao cho người
khác trừ trường hợp pháp luật có quy định khác”. Quyền nhân thân của chủ SHCN
được quy định cụ thể hơn ở Điều 751 Bộ luật dân sự khi đó quyền nhân thân đối với
các đối tượng SHCN như sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí mạch tích
hợp bán dẫn thuộc về người đã trực tiếp tạo ra sáng chế, kiểu dáng công nghiệp,
thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn, bằng lao động sáng tạo của mình, bao gồm
quyền được đứng tên tác giả trong Văn bằng bảo hộ do Nhà nước cấp, trong các tài
liệu công bố, giới thiệu về sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí mạch tích
hợp bán dẫn đó.

GVHD: ThS. Nguyễn Phan Khôi

Trang 23

SVTH: Phan Thị Ngọc Hiểu


Đề tài: Quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp theo pháp luật
Việt Nam

1.1.4 Nội dung của quyền sở hữu công nghiệp

Quyền SHCN là quyền sở hữu đối với sáng chế, giải pháp hữu ích, thiết kế bố
trí, kiểu dáng công nghiệp, nhãn hiệu hàng hóa và những quyền khác do pháp luật
quy định. Quyền sở hữu đó bao gồm các độc quyền sử dụng, độc quyền chuyển giao
sở hữu hoặc chuyển quyền sử dụng đối tượng SHCN nói trên cho các tổ chức, cá
nhân khác. Trên cơ sở nghiên cứu các khái niệm về đối tượng SHCN như trên thì có
thể phân chia nội dung của quyền SHCN làm ba quyền cơ bản sau:
+ Nội dung quyền SHCN là quyền sử dụng các đối tượng sở hữu công nghiệp10
Chủ sở hữu đối tượng SHCN có quyền quyết định việc sử dụng đối tượng
SHCN được bảo hộ của mình. Luật SHTT quy định việc người khác sử dụng đối
tượng SHCN mà không được sự đồng ý của chủ sở hữu và không thuộc các trường
hợp sử dụng mà không bị coi là xâm phạm quyền sẽ bị coi là hành vi xâm phạm
quyền đối với SHCN. Vì vậy, khi nói về quyền sử dụng phải lưu ý vì nghĩa của từ sử
dụng rất rộng và trong bài viết này người viết sẽ đề cập đến một số vấn đề sử dụng
được quy định trong Điều 124 Luật SHTT. Do đó các hành vi được phép sử dụng
đối với các đối tượng SHCN chỉ gói gọn trong Điều này.
+ Quyền ngăn cấm người khác sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp11
Có thể nói, quyền ngăn cấm người khác sử dụng đối tượng SHCN là quyền
quan trọng nhất của chủ SHCN. Đó là việc chủ sở hữu ngăn cấm người thứ ba
không được thực hiện các hành vi sử dụng đối tượng SHCN. Tuy nhiên khi xác định
các hành vi mà chủ SHCN có quyền ngăn cấm không chỉ bao gồm những hành vi sử
dụng trực tiếp đối tượng SHCN được bảo hộ như nêu ở trên mới bị coi là hành vi
xâm phạm quyền mà nó còn bao gồm những hành vi khác. Trong pháp luật SHTT
không chỉ nêu lên những hành vi bị coi là xâm phạm mà bên cạnh đó còn những
hành vi những ngoại lệ khi người thứ ba sử dụng các quyền đối với đối tượng SHCN
nhưng chủ thể không ngăn cản. Về phần quyền ngăn cấm này một đều quan trọng
nữa là xác định được chủ quyền xác định được sự công bằng về những lao động
sáng tạo mà con người tạo ra.
+ Quyền định đoạt và chuyển quyền sử dụng đối tượng SHCN
Chủ sở hữu quyền SHCN có quyền định đoạt bằng hình thức chuyển nhượng
quyền sở hữu hoặc từ bỏ quyền sở hữu hoặc chuyển giao quyền sử dụng đối tượng

10
11

Được quy định cụ thể trong Điều 123 và 124 Luật sở hữu trí tuệ 2005 SĐBS 2009
Điều 125 Luật sở hữu trí tuệ 2005 SĐBS 2009

GVHD: ThS. Nguyễn Phan Khôi

Trang 24

SVTH: Phan Thị Ngọc Hiểu


Đề tài: Quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp theo pháp luật
Việt Nam

SHCN liên quan cho người khác (trừ những trường hợp ngoại lệ). Khi chuyển
nhượng quyền sở hữu, việc chuyển nhượng đối với các đối tượng SHCN phải được
thực hiện dưới hình thức hợp đồng bằng văn bản và phải được đăng kí tại Cục
SHTT. Bên nhận chuyển nhượng sẽ trở thành chủ sở hữu mới đối với đối tượng liên
quan kể từ khi hợp đồng chuyển nhượng được đăng kí. Một lưu ý về chuyển nhượng
quyền SHCN là quyền đối với tên thương mại không được chuyển nhượng, trừ
trường hợp chuyển nhượng cùng với sản xuất kinh doanh và hoạt động kinh doanh
gắn liền với tên thương mại. Khi đó quyền SHCN đối với chỉ dẫn địa lý cũng không
được chuyển nhượng12. Chủ sở hữu đối tượng SHCN cũng có thể cho phép người
khác sử dụng đối tượng SHCN theo hợp đồng, theo quy định thì hợp đồng này sẽ có
hiệu lực giữa các bên ký kết theo sự thỏa thuận, việc đăng ký hợp đồng chỉ nhằm
mục đích tạo hiệu lực đối với bên thứ ba.
Tóm lại, về nội dung của quyền SHCN bao gồm ba quyền cơ bản như nêu ở
trên. Từ đó có thể thấy rằng quyền về SHTT rất rộng bao gồm rất nhiều nội dung rất

nhiều quyền cũng như hạn chế đối với chủ sở hữu. Trong bài viết này người viết chỉ
đề cập nhiều đến vấn đề về quyền ngăn cấm sử dụng đối tượng SHCN, một quyền
quan trọng của chủ sở hữu đối tượng SHCN.
1.2 LÝ LUẬN CHUNG VỀ QUYỀN NGĂN CẤM TRONG LUẬT SỞ HỮU
TRÍ TUỆ VIỆT NAM
1.2.1 Khái niệm chung về quyền ngăn cấm
Khi nhắc đến quyền ngăn cấm một cách dễ hiểu nhất mọi người sẽ hình dung
được rằng đây là quyền cấm người khác làm những gì không đúng và những đều đó
phải nằm trong phạm vi quyền của mình thì mới có thể cấm người khác được. Như
đã giới thiệu ở phần trước, nếu muốn ngăn cấm một đều gì đó cụ thể là ngăn cấm sử
dụng đối tượng SHCN theo pháp luật Việt Nam thì trước tiên chủ sở hữu phải được
trao bằng độc quyền, có độc quyền thì mới có ngăn cấm. Quyền ngăn cấm sử dụng
đối tượng SHCN được pháp luật công nhận và được quy định trong Luật SHTT
2005 SĐBS 2009. Quyền ngăn cấm là một quyền rất quan trọng trong SHCN nó quy
định về những lợi ích của chủ sở hữu, bảo vệ quyền của chủ thể giúp cho chủ thể giữ
được những quyền hợp pháp của mình. Nói một cách dể hiểu hơn muốn ngăn cấm
người khác sử dụng đối tượng SHCN thì mình phải là chủ sở hữu của quyền đó,
12

Điều 139 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 SĐBS 2009

GVHD: ThS. Nguyễn Phan Khôi

Trang 25

SVTH: Phan Thị Ngọc Hiểu