Dạy học theo chủ đề tích hợp dành cho giáo viên THCS – môn ngữ văn 9 văn bản đoàn thuyền đán cá – huy cận

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH OAI
TRƯỜNG THCS XUÂN DƯƠNG

HỒ SƠ DỰ THI
DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP

1. Tên chủ đề dạy học: Văn bản: Đoàn thuyền đánh cá - Huy Cận
2. Mơn học chính của chủ đề: Ngữ văn
3. Các mơn được tích hợp: Lịch sử, Địa lý, Sinh học, Mỹ thuật, Âm nhạc,
GDCD, Nếp sống văn minh thanh lịch.

-1-


PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH OAI
TRƯỜNG THCS XUÂN DƯƠNG

PHIẾU THÔNG TIN GIÁO VIÊN DỰ THI

- Trường

:

THCS Xuân Dương

- Địa chỉ

:

Xuân Dương – Thanh Oai – Hà Nội

- Điện thoại

:

0433 878 191

- Email trường

:



- GV dự thi

:

Bùi Thị Thu Hà

- Ngày sinh

:

04/09/1976

- Emai GV thi

:

- Môn dạy

:

Ngữ văn

- Điện thoại

:

01666 252 218

-2-


PHIẾU MÔ TẢ HỒ SƠ DẠY HỌC DỰ THI CỦA GIÁO VIÊN
1. Tên hồ sơ dạy học:
Dạy học theo chủ đề tích hợp dành cho giáo viên THCS – mơn Ngữ Văn 9
Văn bản: Đoàn thuyền đán cá – Huy Cận (Thời gian dạy: 2 tiết).
2. Mục tiêu dạy học:
a. Kiến thức:
* Sau khi học xong tiết học này học sinh phải thấy được:
- HS biết được bài thơ sáng tác vào năm 1958 khi đất nước đã kết thúc thắng lợi cuộc
kháng chiến chống Pháp, miền Bắc được giải phóng và bắt tay vào xây dựng
CNXH...( Kiến thức mơn Lịch sử 9- Bài 28 Xây dựng CNXH ở miền Bắc...)
- HS biết về vùng biển Quảng Ninh, vùng biển Hạ Long và con người nơi đây(Kiến
thức mơn Địa lí 9- Bài 17: Vùng trung du miền núi Bắc Bộ)
- HS biết được rất nhiều lồi cá và mơi trường sống, đặc điểm cơ thể của chúng
(Kiến thức môn Sinh học 7- Sự đa dạng và đặc điểm chung của các loài cá)
- HS thấy được nguồn cảm hứng dạt dào của tác giả trong bài thơ viết về cuộc sống

của người lao động trên biển cả những năm đầu xây dựng chủ nghĩa xã hội( Kiến
thức môn Lịch sử 9- Bài 28 Xây dựng CNXH ở miền Bắc...)
- Thấy được những nét nghệ thuật nổi bật về hình ảnh, bút pháp nghệ thuật, ngôn ngữ
trong một sáng tác của nhà thơ thuộc thế hệ trưởng thành trong phong trào Thơ mới.
* Sau khi học xong tiết học này học sinh phải thấy được:
- Thấy được ý nghĩa to lớn của việc bảo vệ mơi trường. Từ đó có những suy nghĩ và
hành đơng tích cực về vấn đề xử lí rác thải sinh hoạt.
- Thấy được tính thuyết phục trong cách thuyết minh và những kiến nghị mà tác giả
đề xuất trong văn bản.
* Thông qua tiết học các em:
- Tác hại của việc ô nhiễm môi trường biển, học sinh xác định thái độ của mình..
(Kiến thức trong . Mơn Sinh hoc 9: Bài 54+55: Ơ nhiễm mơi trường. Môn Giáo
dục công dân 7: Bài 17: Bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên. Môn Sinh
học 9 Bài: Tác động của con người đối với môi trường Phần III của bài. Môn Nếp
sống thanh lịch văn minh lớp 8: Bài 5: Ứng xử với môi trường).
- Các em tìm và hát hoặc sáng tác những bài hát về biển (Kiến thức Âm nhạc 9 Học
hát bài : Lí kéo chài).
- Các em vẽ tranh về biển (Kiến thức Môn mĩ thuật Tiết 27 Vẽ tranh theo chủ đề
đất nước).
- Các em có kiến thức viết bài văn thuyết minh.
- Đọc – Hiểu một văn bản nhật dụng đề cập đến một vấn đề xã hội bức thiết.
b. Kỹ năng:
- Kỹ năng thu thập thông tin SGK, quan sát và trình bày một vấn đề.
- Kỹ năng ra quyết định khi vận dụng kiến thức vào thực tế.
- Kỹ năng lắng nghe và hoạt động nhóm.
- Rèn kỹ năng khai thác tranh, khai thác thông tin.
- Rèn kỹ năng vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các vấn đề về môi trường
biển trong bài
- Kỹ năng liên kết các kiến thức giữa các phân môn.
- Kỹ năng khái quát nội dung bài học bằng sơ đồ tư duy.

-3-


c. Thái độ:
* Qua tiết học:
- Giáo dục học sinh bảo vệ môi trường.
- Giúp học sinh thêm yêu thiên nhiên và có ý thức bảo vệ thiên nhiên.
- Rèn ý thức, tinh thần tham gia mơn học.
- u thích môn Ngữ văn cũng như các môn khoa học khác như: Giáo dục công dân,
Sinh học, Âm nhac, Mỹ thuật,Địa lí.
3. Đối tượng dạy học của bài học:
- Đối tượng học sinh: Lớp 9A
- Số lượng: 34 em.
- Đặc điểm: Học sinh thích học mơn Ngữ văn.
4. Ý nghĩa của bài học:
Bài học giúp các em thấy được ý nghĩa to lớn của việc bảo vệ mơi trường. Từ
đó có những suy nghĩ và hành động tích cực về vấn đề xử lý rác thải sinh hoạt.
5. Thiết bị dạy học, học liệu:
Giáo án, bài giảng, thiết bị dạy học, tư liệu dạy học (Hình ảnh, tài liệu....)
6. Hoạt động dạy học và tiến trình dạy học:

 Cách thức tổ chức: (Tiết 51)
*Hoạt động khởi động:
Giáo viên thuyết trình để tạo tâm thế cho học sinh bước vào bài mới.
- Từ tiết trước các em đã chuẩn bị bài tập về nhà, hãy trình bày những hiểu biết của
các em về vùng biển Quảng Ninh và con người nơi đây.
- Đại diện một nhóm trình bày sản phẩm tìm hiểu về vùng biển Hạ Long.

(Tích hợp với địa lí 9- Bài 17: Vùng trung du miền núi Bắc Bộ)
* Hoạt động hình thành kiến thức mới

Hoạt động 1: Hướng dẫn học sinh đọc, tìm hiểu chung về văn bản.
+ Bước 1: Hướng dẫn học sinh đọc.
+ Bước 2: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu hồn cảnh sáng tác của tác phẩm
- Tích hợp với mơn Lịch sử 9- Bài 28 Xây dựng CNXH ở miền Bắc...
+ Bước 3: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu chú thích.
- Tích hợp với mơn Sinh học 7- Sự đa dạng và đặc điểm chung của các loài cá
+ Bước 3: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu thể loại văn bản.
+ Bước 5: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu bố cục văn bản.
-4-


- Các nhóm trình bày tranh vẽ của nhóm và giới thiệu nội dung tranh
- GV nhận xét về tranh vẽ các nhóm, chốt bố cục bài
Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh đọc, tìm hiểu chi tiết văn bản.
+ Bước 1: GV hướng dẫn học sinh tìm hiểu phần 1 của bài cảnh ra khơi
- Tích hợp: Kiến thức mơn Âm nhạc lớp 9 Học hát bài Lí kéo chài
* Hoạt động thực hành
- Tích hợp kiến thức văn miêu tả: viết đoạn văn tả lại cảnh đoàn thuyền ra khơi.
- HS vẽ sơ đồ tư duy tóm tắt kiến thức hai khổ thơ đầu
* Hoạt động ứng dụng ( Thực hiện cùng hoạt động khởi động)
- HS sưu tầm hình ảnh, giới thiệu về vùng biển Hạ Long và con người nơi đây
- Tích hợp với mơn Địa lí 9: Vị trí , tiềm năng kinh tế của vùng biển Hạ Long, thuyết
trình trước lớp giới thiệu về Quảng Ninh
* Hoạt động bổ sung ( Kết hợp thực hiện cùng hoạt động tìm hiểu kiến thức mới)
- Cho HS liên tưởng tới khúc hát của người dân lao động. Tích hợp mơn Âm nhạc 6
Tiết 13 Học hát bài đi cấy, Môn âm nhạc 9 tiết 12 học hát bài Lí kéo chài.
- Cho HS hát bài Lí kéo chài
- Hình ảnh đồn thuyền ra khơi gợi cho em nhớ đến bài thơ nào có hình ảnh con
thuyền. Tích hợp với mơn ngữ văn 8 tiết 77 văn bản Quê hương -Tế Hanh.
*Hướng dẫn học ở nhà.

- Đọc phần cịn lại của bài
- Tìm những hình ảnh miêu tả thiên nhiên. Nhà thơ sử dụng biện pháp nghệ thuật
gì để miêu tả. Nhận xét bút pháp xây dựng hình ảnh của nhà thơ?
- Tìm những hình ảnh miêu tả con người. Chỉ ra biện pháp nghệ thuật. Nêu cảm
nhận về những hình ảnh đó.

 Cách thức tổ chức: (Tiết 52)
*Hoạt động khởi động:
- Cho HS trình bày tóm tắt nghệ thuật nội dung 2 khổ thơ đầu bài “Đoàn thuyền đánh
cá” bằng sơ đồ tư duy
- GV thuyết trình để tạo tâm thế cho học sinh vào phần kiến thức mới
* Hoạt động hình thành kiến thức mới
- Bước 1: Tìm hiểu phần 2 của bài thơ cảnh đồn thuyền ra khơi
+ Tích hợp GDCD 7 - Bài 5: Yêu thương con người
+ Tích hợp giáo dục kỹ năng sống yêu lao động, trân trọng người lao động,
quý trọng thành quả lao động
- Bước 2: Tìm hiểu phần 3 của bài thơ cảnh đồn thuyền trở về
• Học sinh hoạt động nhóm
+ Nhóm 1: Tìm các biện pháp nghệ thuật?
+ Nhóm 2: Nhận xét về hình ảnh thiên nhiên
+ Nhóm 3: Nhận xét về hình ảnh con người
+ Nhóm 4: Cảm nhận của em về cảnh đồn
thuyền trở về trong bình minh?

-5-


HS lên thuyết trình bài của nhóm mình

*Hoạt động thực hành

Bài tập 1: Viết đoạn văn ngắn nêu cảm nhận của em về thiên nhiên trong bài thơ
“Đoàn thuyền đánh cá”
*Hoạt động ứng dụng
- GV tích hợp giáo dục thái độ với biển đảo.
- Học sinh thảo luận nhóm theo kĩ thuật khăn phủ bàn, thời gian 3 phút

-6-


*Tích hợp giáo dục bảo vệ mơi trường:
Tích hợp GDCD 6 bài 7: Yêu thiên nhiên sống hòa hợp với thiên nhiên
- Tác hại của việc ô nhiễm môi trường biển, học sinh xác định thái độ của mình..
(Kiến thức trong . Mơn Sinh hoc 9: Bài 54+55: Ơ nhiễm môi trường. Môn Giáo
dục công dân 7: Bài 17: Bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên. Môn Sinh
học 9 Bài: Tác động của con người đối với môi trường Phần III của bài. Môn Nếp
sống thanh lịch văn minh lớp 8: Bài 5: Ứng xử với môi trường).
Gv Trình chiếu hình ảnh ơ nhiễm mơi trường biển, học sinh xác định thái độ của
mình..

-7-


* Hoạt động bổ sung:
( Thực hiện cùng hoạt động hình thành kiến thức mới)
*Giáo viên hướng dẫn học tập ở nhà
7. Kiểm tra, đánh giá kết quả học của học sinh
- Tiết 51:
Bài tập 1: Bằng lời văn của mình em hãy tả lại cảnh đồn thuyền ra khơi.
Bài tập 2: Em hãy tóm tắt nghệ thuật, nội dung hai khổ thơ đầu bằng sơ đồ.
- Tiết 52:

Bài tập 1: Viết đoạn văn ngắn nêu cảm nhận của em về thiên nhiên trong bài thơ
“Đoàn thuyền đánh cá”
Bài tập 2: Viết đoạn văn tổng phân hợp phân tích khổ thơ đầu hoặc khổ thơ cuối của
bài thơ “ Đoàn thuyền đánh cá”
8. Các sản phẩm của học sinh

-8-


Nhóm 1

Nhóm 2

Nhóm 3

-9-


Nhóm 4

- 10 -


Ngày soạn:21-10-2014
Tiết 51
Văn bản: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
- Huy Cận I – MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT
- Thấy được nguồn cảm hứng dạt dào của tác giả trong bài thơ viết về cuộc
sống của người lao động trên biển cả những năm đầu xây dựng chủ nghĩa xã hội.
- Thấy được những nét nghệ thuật nổi bật về hình ảnh, bút pháp nghệ thuật,

ngôn ngữ trong một sáng tác của nhà thơ thuộc thế hệ trưởng thành trong phong trào
Thơ mới.
-Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường
II – TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỸ NĂNG
1. Kiến thức
- Những hiểu biết bước đầu về tác giả Huy Cận và hoàn cảnh ra đời của bài
thơ.
- Nghệ thuật ẩn dụ, phóng đại, cách tạo dựng những hình ảnh tráng lệ, lãng
mạn
2. Kỹ năng:
- Đọc - hiểu một tác phẩm thơ hiện đại.
- Phân tích được một số chi tiết nghệ thuật tiêu biểu trong bài thơ.
- Cảm nhận được cảm hứng về thiên nhiên và cuộc sống lao động của tác giả
được đề cấp đến trong tác phẩm.
- Làm việc nhóm,tham gia các hoạt động trong bài đặc biệt là thực hành, ứng
dụng bổ sung để phát huy những năng lực bản thân( Năng lực giải quyết vấn đề, năng
lực cảm thụ thẩm mĩ, năng lực sáng tạo, năng lực hợp tác... )
3. Thái độ:
- Bồi dưỡng tình yêu thiên nhiên, yêu lao động, con người lao động.
- Thái độ bảo vệ môi trường, trân trọng thành quả lao động.
- Giáo dục kĩ năng sống hợp với văn minh thanh lịch
III.TIẾN TRÌNH LÊN LỚP
*Hoạt động khởi động:
? Từ tiết trước các em đã chuẩn bị bài tập về nhà, hãy trình bày những hiểu biết của
các em về vùng biển Quảng Ninh và con người nơi đây.
- Đại diện một nhóm trình bày sản phẩm tìm hiểu về vùng biển Hạ Long.
( tích hợp với địa lí 9- Bài 17: Vùng trung du miền núi Bắc Bộ)
* Hoạt động hình thành kiến thức mới
Hoạt động của giáo viên-học sinh
Nội dung chính

Hướng dẫn học sinh đọc: Giọng đọc khỏe, I. Đọc- tìm hiểu chung.
phấn chấn, hào hứng, chú ý nhịp 4/3, 2/2/3. 1.Tác giả: Huy Cận( 1919- 2005)
? Trình bày sự hiểu biết của các em về nhà - Là một trong những nhà thơ tiêu
thơ Huy Cận?
biểu của nền thơ hiện đại Việt Nam.
- Đại diện một nhóm trình bày, các nhóm
khác nhận xét.
- Giáo viên nhận xét, mở rộng tư liệu về tác
giả.
- 11 -


? Bài thơ ra đời năm bao nhiêu? Em hiểu gì 2.Tác phẩm:
về hồn cảnh ra đời ấy?
Sáng tác 1958, in trong tập Trời mỗi
- Đại diện một nhóm trình bày:
ngày lại sáng.
- Giáo viên trình chiếu một số hình ảnh
người lao động, nhấn mạnh:Bài thơ sáng
tác vào năm 1958 khi đất nước đã kết thúc
thắng lợi cuộc kháng chiến chống Pháp,
miền Bắc được giải phóng và bắt tay vào
xây dựng CNXH...
( Tích hợp với mơn Lịch sử 9- Bài 28 Xây
dựng CNXH ở miền Bắc...)
? Trong bài thơ, nhà thơ có kể tên rất nhiều
lồi cá. Dựa vào hiểu biết của mình em hãy
nêu mơi trường sống, đặc điểm cơ thể của
chúng?
( Tích hợp với mơn Sinh học 7- Sự đa

dạng và đặc điểm chung của các loài cá)
- Học sinh trình bày ý kiến, học sinh khác
nhận xét.
- Giáo viên nhận xét trình chiếu chú thích
các lồi cá.
? Bài thơ được sáng tác bằng thể thơ nào?
- Giáo viên gọi các nhóm trình bày tranh vẽ
của nhóm mình.
- Các nhóm trình bày và giới thiệu về sản
phẩm của nhóm. Các nhóm nhận xét.
- Giáo viên nhận xét: Nội dung, hình thức,
bố cục của từng bức tranh.
( Tích hợp Mĩ thuật 7- Đề tài vẽ tranh
phong cảnh quê hương)
? Em thấy bài thơ có thể chia làm mấy
phần?
? Đọc bài thơ em thấy khơng gian, thời
gian miêu tả có gì đáng chú ý?
- Bố cục: 3 phần.
- Khơng gian rộng lớn bao la với trời biển,
trăng, sao, mây, gió
- Thời gian theo nhịp tuần hồn của vũ trụ:
hồng hơn - đêm - bình minh và cũng là
thời gian ra khơi rồi trở về của đồn
thuyền.
? Từ đó em thấy hai nguồn cảm hứng lớn
trong bài là những nguồn cảm hứng nào?
- Cảm hứng về thiên nhiên
- Cảm hứng về lao động và con người lao
động.

-> Hai cảm hứng thống nhất chặt chẽ và
- 12 -


bao trùm tồn bài.
- Giáo viên trình chiếu hai khổ thơ đầu
- Hs đọc 2 khổ thơ đầu.
? Mở đầu bài thơ, tác giả đã mở ra không
gian, thời gian ra khơi của đồn thuyền qua
những từ ngữ, hình ảnh nào?
- Học sinh trả lời, giáo viên trình chiếu.
? Đó là một thời gian, không gian như thế
nào?
- Học sinh trình bày ý kiến.
? Em có nhận xét gì về thời điểm ra khơi?
Theo em, tại sao tác giả lại chọn thời điểm
này để miêu tả?
- Học sinh trình bày ý kiến.
Đây là thời điểm đặc biệt, hồng hơn
đang bng xuống, một ngày sắp hết.
? Trong 2 câu thơ đầu, tác giả đã sử dụng
biện pháp nghệ thuật gì? Tác dụng của các
biện pháp đó?
- Học sinh trình bày ý kiến
GV bình: Tác giả so sánh mặt trời như một
hịn lửa khổng lồ đỏ rực rỡ đang từ từ lặn
xuống biển khơi, liên tưởng, nhân hố
những lượn sóng như những then cài đang
cài chặt cánh cửa màn đêm khổng lồ đang
sập xuống...

? Từ đó có thể hình dung ra 1 cảnh tượng
thiên nhiên như thế nào?
? Hai câu đầu của bài thơ cho ta thấy hoạt
động của thiên nhiên như đang khép lại,
còn hoạt động của con người được miêu tả
bằng những lời thơ nào?
Giáo viên trình chiếu
?Từ lại ở đây có ý nghĩa gì?
-Học sinh trình bày ý kiến
- Từ lại cho thấy đây là hoạt động lao
động thường xuyên, liên tục của những
người dân chài..
? Niềm vui của người ngư dân thể hiện qua
hình ảnh thơ nào? Em có nhận xét gì về
nghệ thuật xây dựng hình ảnh thơ đó?
-Học sinh trình bày ý kiến
- GV bình: Tác giả ngầm so sánh câu hát
như gió khơi làm căng cánh buồm đẩy
thuyền ra khơi. Như vậy, buồm ra khơi
- 13 -

II.Đọc hiểu văn bản:
1. Cảnh ra khơi.
Mặt trời xuống biển như hịn lửa
Sóng đã cài then đêm sập cửa

- Nghệ thuật so sánh, nhân hoá, liên
tưởng.
- Cảnh biển rực rỡ, huy hồng, tráng
lệ.

-Vũ trụ như ngơi nhà lớn, ngơi nhà
vĩ đại ấy đang bước vào thời kì nghỉ
ngơi
->Thiên nhiên rộng lớn nhưng gần
gũi, ấm áp.

“Câu hát căng buồm cùng gió khơi”


khơng chỉ nhờ no căng gió mà tiếng hát
vang xa, bay cao, của người dân chài...
? Tìm những câu thơ thể hiện tiếng hát đó?
Học sinh trình bày ý kiến
- Giáo viên trình chiếu.
? Em hãy nhận xét về giọng thơ và nghệ
thuật tác giả sử dụng ở những câu thơ này?
- Học sinh trình bày ý kiến :
? Câu hát của người dân chài nói lên điều
gì? Từ đó em cảm nhận như thế nào về
người lao động?
- Học sinh trình bày ý kiến : Câu hát thể
hiện sự giàu có của biển cả và khát vọng
chinh phục của người dân chài.
- GV bình: Những câu hát một nét tâm hồn
của người dân chài. Họ cầu mong biển lặng
sóng êm, gặp luồng cá đánh bắt được nhiều
cá...
? Qua sự phân tích trên, em thấy cảnh ra
khơi được tác giả miêu tả như thế nào?
? Những lời hát của người dân chài gợi cho

em nhớ tới những khúc hát nào của người
dân lao động?
( Tích hợp với mơn âm nhạc: Nội dung,
nhịp điệu, tác dụng)
? Hình ảnh đồn thuyền ra khơi gợi cho em
nhớ đến bài thơ nào có hình ảnh con
thuyền mà em đã học ?
- Quê hương của Tế Hanh, hình ảnh con
thuyền ra khơi đầy hứng khởi trong ánh
bình minh rực rỡ
Giáo viên trình chiếu, so sánh hai đoạn thơ
của Huy Cận trước và sau cách mạng để
nhấn mạnh hai nguồn cảm hứng trong bài
Đoàn thuyền đánh cá .

- Phép ẩn dụ tạo nên hình ảnh đẹp,
khoẻ, lạ mà thật bởi sự gắn kết của
ba sự vật, hiện tượng: cánh buồm,
gió khơi, câu hát thể hiện sự chan
hoà giữa thiên nhiên, con người, vũ
trụ.

Hát rằng: Cá bạc, biển Đơng lặng
...Đến dệt lưới ta đồn cá ơi
- Giọng thơ nhịp nhàng, vui tươi;
nghệ thuật so sánh, liên tưởng.
- Con người lao động khẩn trương,
nhiệt tình, lạc quan, phấn khởi.
- Ca ngợi biển giàu có, đẹp lung linh

-> Cảnh ra khơi hồ hởi, lạc quan, tin
tưởng, đẹp kì vĩ.=> Ca ngợi thiên
nhiên và con người lao động

* Hoạt động thực hành
Bài tập 1: Bằng lời văn của mình em hãy tả
lại cảnh đoàn thuyền ra khơi.
Bài tập 2: Em hãy tóm tắt nghệ thuật, nội
dung hai khổ thơ đầu bằng sơ đồ.
- 14 -

Bài tập 1: Viết đoạn văn miêu tả
làm nổi cảnh đồn thuyền ra khơi
trong hồng hơn
Bài tập 2: Vẽ sơ đồ tư duy tóm tắt
kiến thức hai khổ thơ đầu theo


* Hoạt động ứng dụng ( Thực hiện cùng hoạt động khởi động)
Sưu tầm hình ảnh, giới thiệu về vùng biển Hạ - Sưu tầm hình ảnh về biển Hạ Long.
Long và con người nơi đây
- Thuyết trình trước lớp giới thiệu về
( Tích hợp với mơn Địa lí 9: Vị trí , tiềm năng Quảng Ninh
kinh tế của vùng biển Hạ Long)
* Hoạt động bổ sung ( Kết hợp thực hiện cùng hoạt động tìm hiểu kiến thức mới)
? Những lời hát của người dân chài gợi cho
em nhớ tới những khúc hát nào của người dân
lao động?
? Hình ảnh đoàn thuyền ra khơi gợi cho em
nhớ đến bài thơ nào có hình ảnh con thuyền

mà em đã học ?

- Các bài hát: Bài dân ca Đi cấy, bài
Lí kéo chài.
- Quê hương -Tế Hanh.
- Tràng giang - Huy Cận

*Hướng dẫn học ở nhà.
- Đọc phần còn lại của bài
- Tìm những hình ảnh miêu tả thiên nhiên. Nhà thơ sử dụng biện pháp nghệ thuật
gì để miêu tả. Nhận xét bút pháp xây dựng hình ảnh của nhà thơ?
- Tìm những hình ảnh miêu tả con người. Chỉ ra biện pháp nghệ thuật. Nêu cảm
nhận về những hình ảnh đó.

- 15 -


Ngày soạn: 21-10-2014
Tiết 52
Văn bản: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
- Huy Cận I- MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT
- Thấy được nguồn cảm hứng dạt dào của tác giả trong bài thơ viết về cuộc sống của
người lao động trên biển cả những năm đầu xây dựng chủ nghĩa xã hội.
- Thấy được những nét nghệ thuật nổi bật về hình ảnh, bút pháp nghệ thuật, ngôn ngữ
trong cuộc sáng tác của nhà thơ thuộc thế hệ trưởng thành trong phong trào thơ mới.
- Tích hợp Giáo dục bảo vệ mơi trường.
II-TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỸ NĂNG
1. Kiến thức:
- HS có những hiểu biết cơ bản về tác giả, tác phẩm.
- Những cảm xúc của nhà thơ trước biển cả rộng lớn và cuộc sống lao động của ngư

dân trên biển.
- Nghệ thuật ẩn dụ, phóng đại, cách tạo dựng những hình ảnh tráng lệ lãng mạn.
-Tích hợp Giáo dục bảo vệ mơi trường.
2. Kĩ năng:
- Đọc - hiểu một tác phẩm thơ hiện đại.
- Phân tích được một số chi tiết nghệ thuật tiêu biểu trong bài thơ.
- Cảm nhận được cảm hứng về thiên nhiên và cuộc sống lao động của tác giả được
đề cập đến trong tác phẩm.
- Làm việc nhóm, tham gia các hoạt động trong bài đặc biệt là thực hành, ứng dụng
bổ sung để phát huy những năng lực bản thân (Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực
cảm thụ thẩm mĩ, năng lực sáng tạo, năng lực hợp tác... )
3. Thái độ:
- Bồi dưỡng tình yêu thiên nhiên, yêu lao động, con người lao động.
- Thái độ bảo vệ môi trường, trân trọng thành quả lao động.
- Giáo dục kĩ năng sống hợp với văn minh thanh lịch
III- TIẾN TRÌNH LÊN LỚP
* Hoạt động khởi động:
Em hãy trình bày tóm tắt nghệ thuật, nội dung hai khổ thơ đầu bài thơ
“Đoàn thuyền đánh cá” của Huy Cận bằng sơ đồ?
- Học sinh trình bày
* Hoạt động hình thành kiến thức mới
Hoạt động của giáo viên-học sinh
Nội dung chính
GV trình chiếu
2. Cảnh đồn thuyền đánh cá.
- Hs đọc lại 4 khổ thơ tiếp.
? Cảnh đoàn thuyền đi trên biển được miêu
tả qua hình ảnh thơ nào?
- Học sinh trình bày ý kiến.
+ Thuyền ta lái gió với buồm trăng

? Em hãy nhận xét về nghệ thuật miêu tả và Lướt giữa mây cao với biển bằng
cảm hứng của tác giả ở đây? Em cảm nhận
như thế nào về không gian, về con thuyền.
- 16 -


- Học sinh trình bày

- Khơng gian bao la, rộng lớn.
- Nghệ thuật nói q, cảm hứng lãng
mạn với trí tưởng tượng phong phú.
- Hình ảnh con thuyền nhỏ bé trước
biển cả bao la qua cái nhìn của nhà
thơ nay trở nên kì vĩ, khổng lồ, hồ
nhập với thiên nhiên bao la, khống
đạt

? Hình ảnh đồn thuyền cho em suy nghĩ gì
về hình ảnh con người?
- Học sinh trình bày
GV bình: Đồn thuyền, hay cũng chính là
những con người đi giữa cái bao la, hùng vĩ
của biển trời - cảnh thực mà đẹp như trong
mơ. Khung cảnh đó được nhìn với con mắt
chan chứa tình yêu thương của những con
người đã giành được quyền làm chủ trời
biển quê hương, làm chủ cuộc đời mình
làm chủ phương tiện lao động. Hai tiếng
thuyền ta cất lên đầy tự hào....
? Công việc đánh cá, động tác… của người

dân chài được miêu tả qua từ ngữ nào? Qua
đó ta thấy được gì về tư thế của người dân
chài?
Học sinh trình bày
Gv bình: Nhà thơ sử dụng các động từ để
miêu tả công việc của ngư dân. Cuộc đánh
cá cũng như trận chiến, trận chiến trên mặt
trận lao động nhằm chinh phục biển
khơi....
? Nhà thơ đã có những lời thơ thật đẹp về
cá, về biển. Đó là những lời thơ nào?
- Học sinh trình bày

- Con người tầm vóc lớn lao sánh
ngang vũ trụ

+ Từ ngữ: dò bụng biển, dàn đan thế
trận, vây giăng
- Tác giả sử dụng các động từ cho
thấy tư thế chủ động, làm chủ.

Cá nhụ, cá chim cùng cá đé
....Đêm thở sao lùa nước Hạ Long
? Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật + Nghệ thuật: liệt kê, nhân hố, ẩn
gì?
dụ, sử dụng tính từ chỉ màu sắc.
Học sinh trình bày
Qua đó ta thấy cảnh biển đêm được hiện - Biển giàu có, đẹp rực rỡ, lung linh.
lên như thế nào?
Học sinh trình bày

?* Em hãy nêu cảm nhận về vẻ đẹp đó ?
- Hs bình.
Gv Nhà thơ mở rộng hồn mình để đón
nhận bao vẻ đẹp kì diệu của thiên nhiên
cuộc sống, để cảm thấy nhịp thở của biển
- 17 -


đêm qua những đợt sóng dâng lên và hạ
xuống đầy ánh sao, để đưa bút vẽ nên
những nét vẽ tài hoa....
? Người ngư dân đã hát những gì? Qua lời
hát ấy thể hiện tâm tình gì của người dân
chài?
Học sinh trình bày
- Hát bài ca gọi cá, gợi niềm vui, phấn chấn
trong lao động, thể hiện tình yêu biển
GV bình: Hình ảnh đẹp, lãng mạn mà lại
rất thực. Bức tranh đánh cá khơng chỉ có
mầu sắc lấp lánh của trăng sao, mà cịn có
cả âm thanh rộn rã của tiếng hát, của tiếng
sóng vỗ mạn thuyền. Thiên nhiên hịa đồng
cùng con người trong lao động...
? Cảnh kéo lưới được miêu tả qua những
câu thơ nào?
- Học sinh trình bày
? Em hiểu như thế nào về hình ảnh kéo
xoăn tay? Từ đó em hình dung như thế nào
về hinh ảnh người dân chài
- Học sinh trình bày

GV bình: Trên nền trời ửng hồng lúc rạng
đơng nổi bật hình ảnh người dân chài. Tác
giả dùng từ xoăn tay giàu chất tạo hình,
vừa tả thực về hình ảnh của các chàng trai
biển cả ....
? Em có nhận xét gì về mối quan hệ giữa
thiên nhiên và con người lao động
Học sinh trình bày

- Lạc quan trong lao động
- Yêu biển, biết ơn biển

+ Ta kéo xoăn tay...
- Con người lao động khỏe khoắn,
mạnh mẽ, đầy sức sống

- Thiên nhiên hài hòa, thống nhất với
con người, hòa nhịp với con người
trong lao động. Thiên nhiên có tác
- Qua đây em thấy gì về cơng việc đánh cá dụng làm tơn vẻ đẹp,tầm vóc con
trên biển?
người
- Học sinh trình bày
->Cơng việc lao động nặng nhọc của
? Em có biết những tác phẩm nào ca ngợi người đánh cá đã thành bài ca đầy
người lao động hoặc nhắc ta nhớ đến công niềm vui.
lao của người lao động ?
( Tích hợp GDCD 7 - Bài 5: Yêu thương
con người)
( Tích hợp giáo dục kỹ năng sống yêu lao

động, trân trọng người lao động, quý trọng
thành quả lao động)
- Học sinh trình bày
-“Bài ca vỡ đất”, bài ca dao “ Cày đồng...”
- Gv chuyển ý: Nếu như mở đầu bài thơ,
- 18 -


tác giả giới thiệu đoàn thuyền ra khơi vào
thời điểm chiều tối (kết thúc một ngày) thì
kết thúc bài thơ tác giả lại miêu tả đoàn 3. Cảnh đoàn thuyền trở về .
thuyền trở về vào buổi bình minh.
Giáo viên trình chiếu khổ thơ cuối
- Hs đọc khổ thơ cuối.
? Khổ thơ cuối với khổ thơ đầu có những
hình ảnh lặp lại nhưng vẫn có điểm khác
biệt. Em hãy chỉ ra điểm giống và khác
giữa hai khổ thơ? Tác dụng của kết cấu đó?
Học sinh trình bày
- Giáo viên nhận xét, trình chiếu.
- Tạo kết cấu đầu cuối tương ứng khắc họa
đậm nét vẻ đẹp khỏe khoắn của người dân
chài và vẻ đẹp giàu có của biển khơi
- Chia lớp làm bốn nhóm thảo luận khổ thơ
cuối (Thời gian 3 phút)
+ Nhóm 1: Tìm các biện pháp nghệ thuật?
+ Nhóm 2: Nhận xét về hình ảnh thiên
nhiên .

+ Nhóm 3:

người .

Nhận xét về hình ảnh con

+ Nhóm 4: Cảm nhận của em về cảnh đồn
thuyền trở về trong bình minh?
- Đại diện nhóm trình bày phiếu học tập
báo cáo, các nhóm nhận xét, bổ sung.
GV nhận xét, kết luận:
GV: Cảnh bình minh trên biển gợi cho ta
nhớ đến hình ảnh bình minh thật đẹp trong
“ Cơ Tơ” –Nguyễn Tn.” ...
? Bài thơ có nhiều từ hát, cả bài cũng như 1
khúc ca. Đó là khúc ca gì?
- 19 -

- Nghệ thuật miêu tả, nhân hố, ẩn
dụ hốn dụ, nói q cảm xúc mãnh
liệt...
- Bình minh trên biển lộng lẫy. Bình
minh lên báo hiệu một ngày mới bắt
đầu, báo hiệu sự sống sinh sôi nảy
nở, là sự khởi đầu của niềm vui hạnh
phúc mà người lao động có được sau
một đêm lao động
- Con người lao động cất cao tiếng
hát trở về, tiếng hát của niềm vui lao
động, niềm vui trước thành quả lao
động. Tiếng hát đưa con thuyền trở
về với tư thế mới chạy đua cùng mặt

trời cùng thiên nhiên làm nổi bật tư
thế người lao động: tư thế làm chủ
vũ trụ, làm chủ cuộc sống
- Cảnh đoàn thuyền chở nặng cá lao
nhanh trên biển cả vào lúc rạng đông
thật mạnh mẽ. Qua đó cho thấy nhịp
sống hối hả, khẩn trương .


? Nhận xét về âm hưởng, giọng điệu của
bài thơ?
- Âm hưởng, giọng điệu bài thơ vừa sôi nổi
khỏe khoắn vừa bay bổng.
- Bài thơ là khúc ca lao động say mê,
Học sinh trình bày.
hào hứng.
? Em hãy khái quát giá trị nghệ thuật và nội
dung của bài thơ?
- Học sinh trình bày.
- Gv chốt kiến thức
III. Tổng kết
1. Nội dung
2. Nghệ thuật
3. Ghi nhớ: SGK

*Hoạt động thực hành
HS đọc, xác định yêu cầu bài tập.
Bài tập 1: Viết đoạn văn ngắn nêu cảm nhận
của em về thiên nhiên trong bài thơ “Đoàn
thuyền đánh cá”

Bài tập 2: Viết đoạn văn tổng phân hợp phân
tích khổ thơ đầu hoặc khổ thơ cuối của bài thơ
“ Đoàn thuyền đánh cá”
GV hướng dẫn HS hoạt động cá nhân
- Hs hoạt động cá nhân, trên cơ sở đã chuẩn bị
bài ở nhà, trình bày bài tập1.
*KL: GV đánh giá mức độ hiểu bài của HS.
*Hoạt động ứng dụng
*GV tích hợp giáo dục thái độ với biển đảo.
- Học sinh thảo luận nhóm theo kĩ thuật khăn
phủ bàn, thời gian 3 phút
Câu hỏi thảo luận: Nhà thơ Huy Cận đã hóa
thân vào người dân chài cất lên tiếng hát ca
ngợi biển khơi và thể hiện hiện tình cảm sâu
nặng với biển “ Biển cho ta cá như lịng mẹ
-Ni lớn đời ta tự buổi nào”.
Cịn em, em có suy nghĩ, tình cảm gì với
biển.
- 20 -

IV. Luyện tập.
1. Viết đoạn văn
Bài tập 1: Đoạn văn phải đảm bảo
yêu vầu về hình thức và nội dung:
Về hình thức phải có mở đoạn, thân
đoạn, kết đoạn. Về nội dung phải
nêu được cảm nhận về hình ảnh
thiên nhiên trong bài
Bài tập 2: Đoạn văn phải đảm bảo

yêu cầu về hình thức và nội dung:Về
hình thức phải có mở đoạn, thân
đoạn, kết đoạn. Về nội dung phải
nêu bật giá trị nội dung và nghệ thuật
của khổ thơ.

- Biển cung cấp cá, tôm, muối hải
sản...Biển là nguồn lợi hải sản.
- Biển là nguồn lợi khoáng sản.
- Biển là tiềm năng du lịch.
- Biển là tiềm năng giao thông.
....


->Biển là một phần của Tổ quốc.
- >Biển giàu có, phong phú tài
ngun.
*Tích hợp giáo dục bảo vệ mơi trường:
Theo Huy Cận thì biển cả thật trù phú, giàu có -> Bảo vệ nguồn tài nguyên biển
với các loại cá khác nhau. Theo em hiện nay ->Yêu biển, bảo vệ biển là biểu hiện
biển có cịn được trù phú như thế khơng. Làm của tình u Tổ quốc...
thế nào để bảo vệ mơi trường biển?
Gv Trình chiếu hình ảnh ơ nhiễm môi trường
biển, học sinh xác định thái độ của mình..
- Tác hại của việc ơ nhiễm mơi trường biển,
học sinh xác định thái độ của mình..
(Tích hợp Kiến thức trong Mơn GDCD 6
bài 7: u thiên nhiên sống hịa hợp với
thiên nhiên. Mơn Sinh hoc 9: Bài 54+55: Ơ
nhiễm môi trường. Môn Giáo dục công dân

7: Bài 17: Bảo vệ môi trường và tài nguyên
thiên nhiên. Môn Sinh học 9 Bài: Tác động
của con người đối với môi trường Phần III
của bài. Môn Nếp sống thanh lịch văn minh
lớp 8: Bài 5: Ứng xử với môi trường).
* Hoạt động bổ sung:
( Thực hiện cùng hoạt động hình thành kiến thức mới)
Em có biết những tác phẩm nào ca ngợi người -Ca dao: Cày đồng ...muôn phần”
lao động hoặc nhắc ta nhớ đến công lao của - Quê hương - Tế Hanh
người lao động ?
- Bài ca vỡ đất -Hoàng Trung Thông
- Lặng lẽ Sa Pa - Nguyễn Thành
Long
* Bài thơ miêu tả đoàn thuyền đánh cá trong đêm nhưng lại tràn đầy ánh sáng: ánh
sáng của trăng sao, cá, nước, ánh sáng của mặt trời xuống biển, đội biển và ánh sáng
của thành quả lao động. Xuyên suốt bài thơ là tiếng hát của người lao động dù công
việc nặng nhọc nhưng không hề thấy mệt mỏi. Họ hát vang để ca ngợi biển cả, ca
ngợi cuộc sống mới, ca ngợi đất nước trong công cuộc xây dựng CNXH.
*Giáo viên hướng dẫn học tập ở nhà
Làm bài tập.
- Chuẩn bị “ Tập làm thơ tám chữ”
+ Tìm hiểu đặc điểm thơ tám chữ
+ Sưu tầm tác phẩm thơ tám chữ

- 21 -