Phát triển nghiệp vụ bao thanh toán xuất khẩu tại Ngân hàng thương mại cổ phần xuất nhập khẩu Việt Nam - Chi nhánh Eximbank Hà Nội

Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Phần i: Lời mở đầu
Khuyến khích xuất khẩu là một chủ trơng lớn của Chính phủ bởi vai trò hết
sức quan trọng của nó. Tuy nhiên đến nay hoạt động xuất khẩu của các doanh
nghiệp Việt Nam vẫn gặp rất nhiều khó khăn. Nổi lên cả là những khó khăn về
vốn, về khả năng cạnh tranh cũng nh thiếu thông tin về thị trờng và đối tác. Là
một ngân hàng xuất nhập khẩu Eximbank Hà Nội luôn sát cánh với các doanh
nghiệp trong lĩnh vực xuất khẩu. Ngân hàng đã có rất nhiều hình thức tài trợ
đối với các doanh nghiệp này. Tuy nhiên đến nay các hình thức vẫn còn đơn
điệu và vẫn cha có nhiều sự hỗ trợ cho doanh nghiệp. Chính vì vậy đa dạng
hoá hình thức tài trợ xuất khẩu, triển khai những dịch vụ mới, tiện ích cho nhà
xuất khẩu là hết sức cần thiết. Một trong những dịch vụ mới rất có triển vọng
với nhiều lợi ích cho cả nhà xuất khẩu, nhà nhập khẩu cũng nh ngân hàng th-
ơng mại là nghiệp vụ bao thanh toán xuất khẩu. Với chức năng tài chính, chức
năng thanh toán và chức năng phòng chống rủi ro, đây thực sự là một dịch vụ
đáp ứng đợc những nhu cầu bức thiết của nhà xuất khẩu khi tham gia vào thị
trờng quốc tế. Với kết cấu ba chơng:
Chơng I: Nghiệp vụ Bao thanh toán xuất khẩu
Chơng II: Khả năng phát triển nghiệp vụ bao thanh toán xuất khẩu tại
Eximbank Hà Nội
Chơng III: Phát triển nghiệp vụ bao thanh toán xuất khẩu tại Eximbank Hà
Nội
Hy vọng qua đề tài: Phát triển nghiệp vụ bao thanh toán xuất khẩu tại
ngân hàng thơng mại cổ phần xuất nhập khẩu Việt Nam - chi nhánh
Eximbank Hà Nội, chúng ta sẽ có đợc cái nhìn tổng quát hơn về nghiệp vụ
bao thanh toán, đồng thời có những giải pháp thiết thực, sớm đa nghiệp vụ này
áp dụng tại Việt Nam nói chung cũng nh Eximbank Hà Nội nói riêng.
Phần ii: Nội dung
Phạm Thị Hồng Hạnh Ngân hàng 44C
1
Website: Email : Tel (: 0918.775.368

Chơng I: Nghiệp vụ Bao thanh toán xuất khẩu
1.1. Tín dụng tài trợ xuất khẩu của Ngân hàng thơng mại
1.1.1. Hoạt động xuất khẩu và vai trò của xuất khẩu trong nền kinh tế
Xuất nhập khẩu là hoạt động tất yếu khách quan trong quá trình hội nhập
kinh tế và phát triển đất nớc. Xuất nhập khẩu là hoạt động trao đổi hàng hoá
giữa nớc này với nớc khác thông qua hoạt động mua bán ở phạm vi quốc tế.
Cùng với nhập khẩu, xuất khẩu có một vai trò hết sức quan trọng đối với nền
kinh tế của một quốc gia. Xuất khẩu là việc bán hàng hoá dịch vụ cho nớc
ngoài. Xuất khẩu đã đợc thừa nhận là hoạt động rất cơ bản của hoạt động kinh
tế đối ngoại, là phơng tiện thúc đẩy nền kinh tế phát triển. Vai trò to lớn của
xuất khẩu đợc thể hiện ở nhiều khía cạnh.
Thứ nhất, xuất khẩu tạo nguồn vốn cho nhập khẩu, phục vụ quá trình công
nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nớc. Công nghiệp hoá đất nớc theo những bớc đi
thích hợp là con đờng tất yếu để khắc phục tình trạng nghèo và chậm phát
triển của nớc ta. Để công nghiệp hoá đất nớc đòi hỏi phải có một số vốn rất
lớn để nhập khẩu máy móc, thiết bị, kĩ thuật, công nghệ tiên tiến. Có rất nhiều
nguồn vốn phục để nhập khẩu nh các nguồn vốn hình thành từ đầu t nớc ngoài,
vay, viện trợ; thu từ hoạt động du lịch, dịch vụ thu ngoại tệ; xuất khẩu sức lao
động... Các nguồn vốn nh đầu t nớc ngoài, vay nợ, viện trợ... tuy quan trọng
nhng rồi cũng phải trả lại bằng cách này hay cách khác, ở thời kì này hay thời
kì sau. Nguồn vốn quan trọng nhất để nhập khẩu, thực hiện công nghiệp hoá
đất nớc là nguồn vốn hình thành từ hoạt động xuất khẩu. Xuất khẩu quyết định
quy mô và tốc độ tăng của nhập khẩu. Trong tơng lai, nguồn vốn bên ngoài sẽ
tăng lên. Nhng mọi cơ hội đầu t và vay nợ từ nớc ngoài và các tổ chức quốc tế
chỉ thuận lợi khi chủ đầu t và ngời cho vay thấy đợc khả năng xuất khẩu
nguồn vốn duy nhất để trả nợ trở thành hiện thực.
Phạm Thị Hồng Hạnh Ngân hàng 44C
2
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Thứ hai, xuất khẩu đóng góp vào việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế, thúc đẩy

sản xuất phát triển. Cơ cấu sản xuất và tiêu dùng trên thế giới đã và đang thay
đổi vô cùng mạnh mẽ. Đó là thành quả của cuộc cách mạng khoa học công
nghệ và kĩ thuật hiện đại. Sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong quá trình công
nghiệp hoá phù hợp với xu hớng phát triển của kinh tế thế giới là một tất yếu
đối với chúng ta.
Có hai cách nhìn nhận về tác động của xuất khẩu đối với quá trình sản xuất
và chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Một là xuất khẩu chỉ là việc tiêu thụ những sản
phẩm thừa do sản xuất vợt quá nhu cầu nội địa. Trong điều kiện nền kinh tế
còn lạc hậu và chậm phát triển nh nớc ta, sản xuất về cơ bản còn cha đủ tiêu
dùng, nếu chỉ chủ động chờ ở sự thừa ra của sản xuất thì xuất khẩu sẽ vẫn cứ
nhỏ bé và tăng trởng chậm chạp. Hai là coi thị trờng và đặc biệt thị trờng thế
giới là hớng quan trọng để tổ chức sản xuất. Quan điểm thứ hai chính là xuất
phát từ nhu cầu của thị trờng thế giới để tổ chức sản xuất. Điều đó có tác động
tích cực đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế, thúc đẩy sản xuất phát triển. Sự tác
động này đến sản xuất thể hiện ở nhiều mặt:
- Xuất khẩu tạo điều kiện cho các ngành khác có cơ hội phát triển thuận lợi.
Khi phát triển ngành dệt xuất khẩu sẽ tạo cơ hội đầy đủ cho việc phát triển
ngành sản xuất những nguyên liệu nh bông hay thuốc nhuộm vải... Sự phát
triển của ngành công nghiệp chế biến thực phẩm xuất khẩu có thể kéo theo sự
phát triển của các ngành công nghiệp chế tạo thiết bị phục vụ cho nó.
- Xuất khẩu tạo ra khả năng mở rộng thị trờng tiêu thụ góp phần cho sản
xuất tăng trởng và phát triển ổn định.
-Xuất khẩu tạo điều kiện mở rộng khả năng cung cấp đầu vào cho sản xuất,
nâng cao năng lực sản xuất trong nớc.
- Xuất khẩu tạo ra những tiền đề kinh tế kĩ thuật nhằm cải tạo và nâng
cao năng lực sản xuất trong nớc. Điều này cho thấy xuất khẩu là phơng tiện
Phạm Thị Hồng Hạnh Ngân hàng 44C
3
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
quan trọng tạo ra vốn và kĩ thuật, công nghệ từ thế giới bên ngoài vào Việt

Nam, nhằm hiện đại hóa nền kinh tế của đất nớc, tạo ra những năng lực sản
xuất mới.
- Thông qua xuất khẩu hàng hoá của ta sẽ tham gia vào cuộc cạnh tranh
trên thị trờng thế giới về giá cả và chất lợng. Cuộc canh tranh này ngày càng
găy gắt và đòi hỏi chúng ta phải tổ chức lại sản xuất, hình thành cơ cấu sản
xuất luôn thích nghi đợc với thị trờng.
- Xuất khẩu đặt ra những đòi hỏi đối với các doanh nghiệp là luôn phải đổi
mới và hoàn thiện công việc quản trị sản xuất kinh doanh.
Thứ ba, xuất khẩu có tác động tích cực đến việc giải quyết công ăn việc
làm và cải thiện đời sống của ngời dân. Tác động của xuất khẩu đến đời sống
bao gồm rất nhiều mặt. Một mặt sản xuất hàng xuất khẩu tạo điều kiện thu hút
hàng triệu lao động vào làm ăn và có thu nhập không thấp. Mặt khác xuất
khẩu còn tạo ra nguồn vốn để nhập khẩu vật phẩm tiêu dùng thiết yếu phục vụ
đời sống và đáp ứng ngày càng phong phú thêm nhu cầu tiêu dùng trong mọi
tầng lớp dân c. Hoạt động xuất khẩu bảo đảm sự phát triển nhanh chóng và
cân đối nền kinh tế trong nớc, sử dụng hợp lý các nguồn tài nguyên, tạo thêm
việc làm, tăng thêm nguồn thu ngoại tệ, nâng cao đời sống dân c.
Thứ t, xuất khẩu là cơ sở để mở rộng và thúc đẩy các quan hệ kinh tế đối
ngoại của nớc ta. Rõ ràng là xuất khẩu và các quan hệ kinh tế đối ngoại có tác
động qua lại phụ thuộc lẫn nhau. Xuất khẩu là một hoạt động kinh tế đối
ngoại. Có thể hoạt động xuất khẩu có sớm hơn các hoạt động kinh tế đối ngoại
khác, tạo điều kiện sớm và thuận lợi hơn cho các hoạt động này phát triển. Ví
nh xuất khẩu và công nghiệp sản xuất hàng xuất khẩu thúc đẩy quan hệ tín
dụng, đầu t, mở rộng vận tải quốc tế... Mặt khác chính các quan hệ kinh tế đối
ngoại kể trên lại tạo tiền đề cho mở rộng xuất khẩu. Hoạt động xuất khẩu đã
khai thác triệt để lợi ích so sánh của mỗi quốc gia, đạt quy mô tối đa cho mỗi
Phạm Thị Hồng Hạnh Ngân hàng 44C
4
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
ngành sản xuất, tạo điều kiện xây dựng các ngành kinh tế mũi nhọn, nâng cao

năng suất lao động và hạ giá thành sản phẩm, thúc đẩy các nhân tố phát triển
theo cả chiều rộng và chiều sâu, trao đổi và nhanh chóng ứng dụng công nghệ
mới, thu hút vốn đầu t từ bên ngoài, nâng cao tốc độ tăng trởng và hiệu quả
của nền kinh tế quốc dân.
Tóm lại đẩy mạnh xuất khẩu là vấn đề có ý nghĩa chiến lợc để phát triển
kinh tế và thực hiện công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nớc. Có nhiều biện
pháp để khuyến khích và hỗ trợ xuất khẩu. Một trong số đó là hỗ trợ các
doanh nghiệp xuất khẩu thông qua các hình thức tín dụng tài trợ xuất khẩu của
các ngân hàng thơng mại mà chúng ta sẽ tìm hiểu dới đây.
1.1.2. Các hình thức tín dụng tài trợ xuất khẩu của Ngân hàng thơng mại
Xét từ góc độ nghịêp vụ kĩ thuật, tài trợ xuất khẩu của ngân hàng thờng đợc
chia làm hai loại theo tiến trình giao hàng của nhà xuất khẩu là: Tài trợ trớc
khi giao hàng và tài trợ sau khi giao hàng.
Thứ nhất là tài trợ trớc khi giao hàng:
Hình thức tài trợ này có mục đích là tài trợ cho nhu cầu vốn lu động của
nhà xuất khẩu để sản xuất chế biến hàng xuất khẩu hay thu mua hàng xuất
khẩu, thực hiện hợp đồng ngoại thơng. ở hình thức này có các loại hình tài trợ
chính sau:
- Tài trợ cho từng thơng vụ độc lập: Loại tài trợ này dựa trên cơ sở một đơn
đặt hàng, một hợp đồng ngoại thơng hoặc một L/C đã mở. Ngân hàng sẽ căn
cứ vào tính hiệu quả của thơng vụ và nguồn thu hồi nợ vay để ra quyết định tài
trợ. Đây là loại hình tài trợ trớc khi giao hàng chủ yếu, hay áp dụng. Để đợc
tài trợ thì nhà xuất khẩu phải đạt đợc một số điều kiện nhất định nh:
Phạm Thị Hồng Hạnh Ngân hàng 44C
5
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Nhà xuất khẩu cần phải có một đơn đặt hàng, cam kết mua hàng chắc
chắn từ phía nhà nhập khẩu nớc ngoài, trong khi hàng hoá cha đợc thu
mua cũng nh sản xuất, chế biến.
Đối với những khách hàng mới hay những thơng vụ kinh doanh mặt

hàng mới, để đợc ngân hàng tài trợ khách hàng thờng phải xuất trình
một L/C đã đợc mở bởi một ngân hàng có uy tín, hoặc đợc xác nhận bởi
một ngân hàng uy tín khác.
Đối với loại hình này, mức tài trợ thông thờng tính theo tỷ lệ phần trăm giá
trị đơn đặt hàng, thờng từ 70%-80%. Nh vậy nhà xuất khẩu phải tham gia với
một tỷ lệ vốn nhất định, nên họ cũng tăng trách nhiệm hơn trong việc thực
hiện thơng vụ của mình, đảm bảo hiệu quả, tạo khả năng hoàn trả vốn vay cho
ngân hàng. Để khuyến khích xuất khẩu, Chính phủ nhiều nớc quy định tỷ lệ
tối thiểu trong tổng d nợ của ngân hàng dành cho tài trợ xuất khẩu, và thờng
áp dụng đối với những doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Tài trợ theo hình thức này thờng là tài trợ ngắn hạn, thời gian từ khi giải
ngân để trả tiền hàng hóa dịch vụ cho nhà cung ứng cho đến khi thu đợc tiền
từ nhà nhập khẩu. Nhiều ngân hàng tài trợ xuất khẩu yêu cầu nhà nhập khẩu
hay ngân hàng mở L/C thanh toán trực tiếp cho ngân hàng mình bằng nhà xuất
khẩu sẽ ký phát hối phiếu cho ngân hàng tài trợ hởng. Sau khi trừ nợ gốc, lãi
tiền vay, các chi phí dịch vụ phát sinh, số tiền còn lại sẽ đợc ghi có vào tài
khoản của nhà xuất khẩu.
- Tín dụng hạn mức trớc khi giao hàng: Tín dụng hạn mức sẽ không bị hạn
chế vào một thơng vụ cụ thể nào mà nhằm tài trợ cho một chuỗi thơng vụ liên
tiếp trong một khoảng thời gian nhất định, thời hạn tối đa thờng là 2 năm. Hạn
mức tín dụng là mức d nợ tối đa đợc duy trì trong một thời hạn nhất định mà tổ
chức tín dụng mà nhà xuất khẩu thoả thuận trong hợp đồng tài trợ. Tuỳ theo
thoả thuận, hạn mức tín dụng có thể đợc rút dần trong từng kì trả nợ, hoặc nhà
Phạm Thị Hồng Hạnh Ngân hàng 44C
6
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
xuất khẩu có thể vừa rút vốn vay vừa trả tiền nợ vay, hoặc ngân hàng quy định
khoản rút vốn lần đầu phải đợc hoàn trả đầy đủ trớc khi rút vốn lần tiếp theo,
cứ nh vậy cho hết hạn hợp đồng. Trên thực tế hình thức này ít đợc áp dụng, chỉ
thực hiện với những khách hàng có uy tín, chấp hành nghiêm chỉnh lịch trình

trả nợ ngân hàng. Loại hình này rất phù hợp với những hoạt động xuất khẩu có
thị trờng ổn định, thờng xuyên, không mang tính thời vụ.
Thứ hai là hình thức tài trợ sau khi giao hàng: Hình thức tài trợ này sử dụng
khi nhà xuất khẩu có đủ khả năng tài chính để thực hiện sản xuất, thu mua trớc
khi giao hàng nhng thiếu nguồn bù đắp cho các khoản phải thu, nhất vì trong
thơng mại quốc tế, sau khi giao hàng phải mất một thời gian nhất định thì việc
thanh toán mới đợc diễn ra. Hình thức tài trợ này thờng có sự tham gia của các
công cụ nh bộ chứng từ hàng xuất, hối phiếu đã chấp nhận còn thời hạn. Hình
thức này gồm các loại hình chủ yếu sau:
- Cho vay trong khuôn khổ Th tín dụng: Ngân hàng có thể chiết khấu hoặc
ứng trớc đối với bộ chứng từ hàng xuất. Để đáp ứng nhu cầu vốn, sau khi giao
hàng, nhà xuất khẩu có thể thơng lợng với ngân hàng để thực hiện chiết khấu
hoặc ứng trớc tiền. Để đợc chiết khấu và ứng trớc, bộ chứng từ phải phù hợp
với L/C, hoặc không phù hợp nhng đợc ngân hàng nớc ngoài chấp nhận thanh
toán. Tuỳ vào chất lợng bộ chứng từ, mặt hàng xuất khẩu, thị trờng, đối tác
nhập khẩu, uy tín của ngân hàng mở L/C ngân hàng sẽ quyết định chiết khấu
có truy đòi hay miễn truy đòi. Chiết khấu bộ chứng từ miễn truy đòi là việc
dựa trên cơ sở bộ chứng từ hàng xuất, sau khi trừ chi phí phát sinh liên quan,
ngân hàng sẽ thanh toán số tiền còn lại cho nhà xuất khẩu, bất kể phía nhà
nhập khẩu có thanh toán hay không. Trờng hợp này chỉ áp dụng với những bộ
chứng từ có chất lợng tốt, mức độ rủi ro thấp. Chiết khấu bộ chứng từ có truy
đòi là việc ngân hàng dựa trên bộ chứng từ hàng xuất, sau khi trừ chi phí liên
quan, sẽ thanh toán số tiền còn lại cho nhà xuất khẩu với điều kiện sẽ truy đòi
Phạm Thị Hồng Hạnh Ngân hàng 44C
7
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
nhà xuất khẩu nếu ngân hàng không thu đợc tiền từ ngân hàng mở L/C. Trờng
hợp này ít rủi ro hơn đối với ngân hàng thơng mại tham gia chiết khấu.
- Cho vay trong khuôn khổ phơng thức nhờ thu kèm chứng từ. Trong phơng
thức nhờ thu kèm chứng từ, nhà xuất khẩu uỷ thác các chứng từ về hàng hoá,

vận chuyển, bảo hiểm và các chứng từ khác cho ngân hàng của mình, chuyển
tới ngân hàng nhà nhập khẩu hoặc tới một ngân hàng giao dịch với chỉ thị giao
các chứng từ này cho nhà nhập khẩu khi đã thanh toán hoặc chấp nhận một hối
phiếu đòi nợ kèm theo. Tuy nhiên từ lúc gửi chứng từ cho đến khi xuất trình
với ngời thanh toán có thể mất một khoảng thời gian nhất định, đặc biệt khi
thoả thuận ngày thanh toán muộn hơn. Khi đó nếu có nhu cầu vốn, doanh
nghiệp có thể vay ngân hàng, chiết khấu hoặc ứng trớc bộ chứng từ thanh toán.
Hình thức này tơng tự nh đối với L/C, tuy nhiên nó không đợc đảm bảo về mặt
tín nhiệm, do đó chỉ nên áp dụng chiết khấu có truy đòi.
- Chiết khấu hối phiếu: Với hình thức này, ngân hàng sẽ cấp tín dụng cho
khách hàng dới hình thức mua lại các hối phiếu trớc khi đến hạn thanh toán.
Điều này có nghĩa là ngân hàng mua lại các khoản nợ phải trả hoặc các khoản
nợ phải đòi. Chiết khấu hối phiếu tạo điều kiện cho nhà xuất khẩu nhận đợc
tiền sớm hơn, nhằm đáp ứng nhu cầu về vốn đối với khoản tín dụng cung ứng
hàng mà anh ta đã cấp cho nhà nhập khẩu. Đây là hình thức tài trợ xuất khẩu
rất phổ biến trong hoạt động ngoại thơng.
- Tín dụng Bao thanh toán: Bao thanh toán là một hình thức tài trợ xuất
khẩu trong đó ngân hàng sẽ mua lại các chứng từ thanh toán, các khoản nợ cha
đến hạn thanh toán để trở thành chủ nợ trực tiếp đứng ra đòi nợ ngời mua
hàng, đồng thời cung cấp các dịch vụ quản lý sổ cái cho bên xuất khẩu. Trong
nghiệp vụ này, đối tợng chính là các khoản phải thu nên tổ chức bao thanh
toán quan tâm đến nhà nhập khẩu, tổ chức bao thanh toán nhập khẩu là chủ
yếu. Chính vì vậy mà việc đánh giá khả năng tài chính của các đối tợng trên là
Phạm Thị Hồng Hạnh Ngân hàng 44C
8
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
quan trọng nhằm đánh giá mức độ rủi ro cũng nh tỷ lệ ứng trớc và chiết khấu
trong hoạt động bao thanh toán. Thực hiện nghiệp vụ này, tổ chức bao thanh
toán thực hiện đồng thời chức năng thanh toán, chức năng tài chính và chức
năng phòng chống rủi ro. Có hai loại bao thanh toán là bao thanh toán truy đòi

và bao thanh toán miễn truy đòi tuỳ theo thoả thuận giữa tổ chức bao thanh
toán và nhà xuất khẩu.
1.2. Nghiệp vụ bao thanh toán xuất khẩu
1.2.1. Nghiệp vụ bao thanh toán
1.2.1.1.Khái niệm
Có rất nhiều những cách hiểu khác nhau về Bao thanh toán (Factoring).
Theo từ điển kinh tế (Dictionary of Economics Christopher Pass & Bryar
Lones) Factoring là một sự dàn xếp tài chính, qua đó một công ty tài chính
chuyên nghiệp mua lại các khoản nợ của một công ty với số tiền ít hơn giá trị
của khoản nợ đó. Lợi nhuận phát sinh từ sự chênh lệch giữa tiền thu đợc của số
nợ đã mua và giá thực tế của món nợ đó. Lợi ích của công ty bán nợ là nhận đ-
ợc tiền ngay thay vì phải chờ đến lúc con nợ trả nợ, hơn nữa lại tránh đợc
những phiền toái và các chi phí trong việc theo đuổi các con nợ chậm trả.
Còn theo từ điển thuật ngữ ngân hàng Hans Klaus thì Factoring là một
loại hình tài trợ dới dạng tín dụng chuyển nhợng nợ. Một công ty chuyển toàn
bộ hay một phần khoản nợ cho một công ty tài chính chuyên nghiệp. Công ty
này đảm nhận việc thu các khoản nợ và theo dõi các khoản phải thu để hởng
thủ tục phí và có lúc ứng trớc các khoản nợ. Thông thờng công ty mua nợ phải
chịu mọi rủi ro mất khả năng thanh toán của món nợ.
Một khái niệm khác về Bao thanh toán cho rằng: Factoring là việc mua lại
các khoản nợ. Các công ty mua nợ mua các khoản nợ của khách hàng trên cơ
sở không truy đòi và tiến hành một số các dịch vụ khác ngoài việc ứng trớc
Phạm Thị Hồng Hạnh Ngân hàng 44C
9
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
các khoản nợ. Công ty mua nợ đánh giá mức tín dụng trong hiện tại và tơng lai
của ngời bán và xác lập các hạn mức tín dụng ứng trớc. Các khách hàng đợc
yêu cầu gửi trực tiếp cho công ty mua nợ bản sao hoá đơn. Khoản ứng trớc th-
ờng từ 80 90% trị giá hoá đơn. Khoản dự trữ 10%-20% đợc công ty mua nợ
giữ lại để phòng ngừa hàng trả lại, hàng giao thiếu, hoặc do các yêu cầu khác

của ngời mua. Thờng thờng vào cuối tháng, công ty mua nợ tính toán mức phí
thu đợc trên số d các khoản nợ cha thu và cấp thêm vốn cho khách hàng.
Theo Quyết định số 1096/2004/QĐ-NHNN ngày 06/09/2004 ban hành quy
chế hoạt động Bao thanh toán của các Tổ chức tín dụng thì Bao thanh toán là
một hình thức cấp tín dụng của tổ chức tín dụng cho bên bán hàng thông qua
việc mua lại các khoản phải thu phát sinh từ việc mua, bán hàng hoá đã đợc
bên bán hàng và bên mua hàng thoả thuận trong hợp đồng mua, bán hàng.
Qua các khái niệm trên ta thấy Bao thanh toán là một hình thức tài trợ trọn
gói kết hợp việc tài trợ vốn lu động, tránh rủi ro tín dụng, quản lý những khoản
phải thu và đảm nhiệm dịch vụ nhờ thu. Nó đợc thực hiện dới một thoả thuận
giữa nhà Bao thanh toán và ngời bán hàng. Với thoả thụân này tổ chức thực
hiện Bao thanh toán mua các khoản phải thu của ngời bán hàng, thông thờng
dới hình thức miễn truy đòi và chịu trách nhiệm về khả năng thanh toán của
ngời nợ. Nếu bên nợ phá sản hoặc mất khả năng thanh toán vì những lý do
khác nhau, tổ chức Bao thanh toán sẽ vẫn thực hiện thanh toán cho ngời bán
hàng.
1.2.1.2.Phân loại
Có nhiều cách phân loại bao thanh toán theo những tiêu chí khác nhau.
- Với ý nghĩa là Factoring nhằm bảo hiểm rủi ro thanh toán, chúng ta có hai
loại Bao thanh toán tuyệt đối (Bao thanh toán không truy đòi) và Bao thanh
toán tơng đối ( Bao thanh toán truy đòi).
Phạm Thị Hồng Hạnh Ngân hàng 44C
10
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Bao thanh toán tơng đối (Bao thanh toán truy đòi recourse
Factoring): Ngân hàng sẽ thanh toán tiền cho ngời bán hàng, nhng với thoả
thuận ngời bán vẫn chịu trách nhiệm rủi ro nếu ngời mua không trả tiền. Nh
vậy nhà Bao thanh toán không mua đứt các khoản phải thu mà chỉ dựa vào đó
để tài trợ xuất khẩu với điều kiện là có truy đòi, nghĩa là ngời bán phải hoàn
trả nợ vay cho nhà Bao thanh toán nếu không thu đợc tiền bán hàng. Hợp đồng

Bao thanh toán sẽ xác định sau bao nhiêu ngày kể từ ngày đến hạn thanh toán
ngời bán hàng phải hoàn trả số tiền ứng trớc cho tổ chức Bao thanh toán. Theo
đó, chi phí đối với Bao thanh toán tơng đối sẽ thấp hơn chi phí Bao thanh toán
tuyệt đối và có thể chỉ đòi hỏi ít yêu cầu hơn từ từ phía ngời bán và khách
hàng của họ. Đó là bởi vì ngời bán là ngời gánh chịu rủi ro từ nợ xấu. Chúng ta
hãy xem xét ví dụ sau.
- Hợp đồng Bao thanh toán thực hiện thanh toán trong vòng 3 tháng với
80% giá trị hoá đơn sẽ đợc ứng trớc.
- Ngày 30 4, hoá đơn phát sinh với giá trị $10.000, và tổ chức Bao thanh
toán sẽ ứng trớc nhà xuất khẩu 80% trị giá, tơng đơng $8000.
- Nhà xuất khẩu mong muốn nhà nhập khẩu sẽ thanh toán sau thời hạn 3
tháng bởi vì anh ta phải chịu trách nhiệm về những khoản nợ. Tổ chức bao
thanh toán với t cách là ngời quản lý các khoản nợ, quản lý sổ cái bán hàng sẽ
theo đuổi quá trình thanh toán cho đến ngày đáo hạn thanh toán.
- Vào ngày 31 tháng 7, bất kể nhà xuất khẩu có nhận đợc thanh toán từ đối
tác của họ hay không, thì $8000 phải đợc hoàn trả cho tổ chức Bao thanh toán,
đồng thời nhà xuất khẩu cũng vẫn phải thanh toán phí Bao thanh toán và lãi
suất.
Bao thanh toán tuyệt đối (Bao thanh toán miễn truy đòi non recourse
factoring)
Phạm Thị Hồng Hạnh Ngân hàng 44C
11
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Đối với Bao thanh toán tuyệt đối, tổ chức bao thanh toán sẽ phải gánh chịu
những rủi ro về nợ xấu. Nếu ngời mua không thanh toán, tổ chức bao thanh
toán không có quyền đòi lại tiền từ ngời bán. Do ngời bán đợc bảo hiểm rủi ro
100%, nên bao thanh toán tuyệt đối có chi phí cao hơn bao thanh toán tơng
đối. Ngời bán sẽ không phải trả lại khoản tiền ứng trớc từ nhà bao thanh toán
nhng phải trả lãi suất cho khoảng thời gian thoả thuận bao thanh toán. Tổ chức
bao thanh toán có toàn quyền để yêu cầu ngời mua hàng thanh toán.

- Căn cứ vào hình thức thực hiện có bao thanh toán toàn bộ và bao thanh
toán một phần.
Bao thanh toán toàn bộ: Tổ chức bao thanh toán mua lại những hoá đơn
của khách hàng phát sinh trong hoạt động kinh doanh thơng mại, đồng thời
thực hiện việc quản lý sổ cái bán hàng, thu nợ từ ngời mua Tóm lại đây là
một dịch vụ trọn gói mà tổ chức bao thanh toán cung cấp cho ngời bán. Đây là
hình thức phổ biến nhất hiện nay.
Bao thanh toán một phần: Với loại hình này tổ chức bao thanh toán không
thực hiện tất cả các dịch vụ cho ngời bán mà chỉ thực hiện một hoặc một số
dịch vụ nhất định nh: chỉ cung ứng vốn, hoặc có kèm theo thu nợ
- Căn cứ vào phạm vi thực hiện bao thanh toán có bao thanh toán nội địa và
bao thanh toán quốc tế.
Bao thanh toán nội địa: Đơn vị bao thanh toán chỉ thực hiện cung cấp dịch
vụ cho các đối tợng khách hàng là các doanh nghiệp kinh doanh thơng mại
trong nớc mà không tham gia vào hoạt động xuất nhập khẩu.
Bao thanh toán quốc tế: Khi ngời bán và ngời mua ở những nớc khác nhau,
và tổ chức bao thanh toán phục vụ bên xuất khẩu và bên nhập khẩu thì nghiệp
vụ này đợc gọi là Bao thanh toán quốc tế. Bao thanh toán quốc tế gồm : Bao
Phạm Thị Hồng Hạnh Ngân hàng 44C
12
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
thanh toán xuất khẩu (khi tổ chức bao thanh toán phục vụ nhà xuất khẩu) và
bao thanh toán nhập khẩu (khi tổ chức bao thanh toán phục vụ nhà nhập khẩu).
Trong các hình thức bao thanh toán trên, bao thanh toán xuất khẩu đang
ngày càng phổ biến và là một công cụ hết sức hiệu quả đối với nhà xuất khẩu.
Chúng ta hãy đi sâu tìm hiểu nghiệp vụ này.
1.2.2. Vai trò, chức năng và quy trình nghiệp vụ Bao thanh toán xuất
khẩu
1.2.2.1. Vai trò của bao thanh toán xuất khẩu
Đối với rất nhiều công ty, việc bán hàng trên thị trờng quốc tế là một thách

thức lớn. Sự khác biệt về ngôn ngữ, luật pháp, hệ thống tiền tệ và phong tục tập
quán đã tạo ra những rào cản trong thơng mại quốc tế, nơi mà dới sự hỗ trợ
của công nghệ, kĩ thuật cho phép đặt hàng với bạn hàng quốc tế chỉ trong vài
giây. Một trong những vấn đề lớn nhất mà nhà xuất khẩu phải đối mặt hiện
nay là các nhà nhập khẩu quy mô, u thế thờng chỉ chấp nhận hình thức trả sau
và từ chối yêu cầu mở L/C của nhà xuất khẩu. Điều đó có nghĩa là việc thanh
toán sẽ diễn ra sau rất nhiều tuần, thậm chí là nhiều tháng kể từ khi hàng đợc
giao. Không có gì đáng ngạc nhiên khi rất nhiều doanh nghiệp nhận thấy rằng
việc cấp tín dụng cho ngời mua theo cách này có thể dẫn đến những vấn đề
nghiêm trọng đối với dòng tiền. Thêm vào đó là những vấn đề có thể phát sinh
khi nhà nhập khẩu thanh toán chậm hơn nhiều so với ngày quy định theo điều
khoản đã thoả thuận ban đầu hoặc tồi tệ hơn là không thanh toán vì những thất
bại tài chính của họ. Bao thanh toán xuất khẩu cung cấp một giải pháp đợc
đánh giá là đơn giản cho những nhà xuất khẩu, đặc biệt với những doanh
nghiệp vừa và nhỏ cũng nh là các doanh nghiệp chuyên biệt. Với chuyên môn
và sự hợp tác của tổ chức Bao thanh toán tại nớc nhập khẩu, tổ chức Bao thanh
toán phục vụ nhà xuất khẩu sẽ thực hiện thu tiền từ nhà nhập khẩu. Kết quả là,
sự khác biệt về văn hoá và khoảng cách không còn là một vấn đề đối với nhà
Phạm Thị Hồng Hạnh Ngân hàng 44C
13
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
xuất khẩu. Tổ chức Bao thanh toán cũng có thể cung cấp cho nhà xuất khẩu sự
bảo hiểm rủi ro 100% khi nhà nhập khẩu mất khả năng thanh toán.
Những lợi ích của Bao thanh toán xuất khẩu đã đợc chứng minh và trở
thành một công cụ đợc nhiều doanh nghiệp tham gia thơng mại quốc tế quan
tâm. Ngày nay, nó đợc xem nh sự là lựa chọn hoàn hảo trong tài trợ thơng mại
và là một công cụ hữu hiệu thay thế cho th tín dụng.
Triển vọng phát triển của Bao thanh toán quốc tế nói chung và Bao thanh
toán xuất khẩu nói riêng đã đợc nhiều quốc gia nhìn thấy và nắm bắt. Không
chỉ ở những nớc công nghiệp hiện đại phát triển mà Bao thanh toán xuất khẩu

đã đợc áp dụng ở các nớc đang phát triển. Thách thức đặt ra với các tổ chức
Bao thanh toán là phải duy trì và phát triển sự năng động, sáng tạo của họ để
có thể đối phó kịp thời trớc những tình huống thay đổi của thị trờng.
1.2.2.2. Chức năng của Bao thanh toán xuất khẩu
Các chức năng cơ bản của nghiệp vụ Bao thanh toán xuất khẩu bao gồm.
Thứ nhất là chức năng dịch vụ thanh toán. Tổ chức bao thanh toán xuất
khẩu đảm nhận mọi nhiệm vụ bút toán cho nhà xuất khẩu về những khoản
thanh toán chuyển nhợng, đảm nhiệm nghiệp vụ nhờ thu hoặc thông báo cho
nhà nhập khẩu, hoặc giải quyết những vớng mắc trong thanh toán. Do đó với
chức năng này, tổ chức Bao thanh toán xuất khẳu thực hiện tất cả các nghiệp
vụ ngân hàng phục vụ cho nhà xuất khẩu. Hơn thế nữa, tổ chức bao thanh toán
xuất khẩu còn thực hiện chức năng kiểm tra, giám sát khả năng thanh toán của
nhà nhập khẩu, thống kê kế hoạch sản xuất và doanh thu cho nhà xuất khẩu,
xác định thuế suất và thuế doanh thu, xác định lệ phí hoặc các tài khoản thanh
toán nhanh (lệ phí hoa hồng...). Qua đó, chúng ta có thể coi Bao thanh toán
nh một nhà tài chính, ngân hàng phục vụ đắc lực cho các nhà xuất khẩu. Với
mối quan hệ giao dịch với các tổ chức Bao thanh toán nhập khẩu đã đảm bảo
cho nhà xuất khẩu rong khâu thanh toán và đảm bảo thanh toán đúng hạn
Phạm Thị Hồng Hạnh Ngân hàng 44C
14
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
thông qua Tổ chức bao thanh toán nhập khẩu tại nớc nhà nhập khẩu. Một đặc
tính u việt mà tất cả các phơng tiện tín dụng khác không có đợc. Điều này vô
cùng quan trọng đối với những hợp đồng dài hạn và cung ứng theo định kì. Nó
đã giảm nhẹ những gánh nặng cho nhà xuất khẩu nếu phải thực hiện nghiệp vụ
tín dụng chứng từ và từ đó giảm đợc lệ phí thanh toán của tín dụng chứng từ
cho cả nhà xuất khẩu và đối tác của họ. Trong khi đó hệ số an toàn cao hơn tất
cả các phơng thức thanh toán khác, vì thực chất tổ chức Bao thanh toán là
những tổ chức con của những ngân hàng, ngoài chức năng thanh toán còn có
thêm nhiệm vụ và có quyền kiểm tra, giám sát khả năng thanh toán của nhà

nhập khẩu. Bên cạnh đó, nhà xuất khẩu có thể tiết kiệm đợc nhân lực lao động
cho hoạt động dịch vụ thanh toán.
Thứ hai là chức năng tài chính. Tổ chức bao thanh toán xuất khẩu đảm
nhiệm chức năng tài chính tín dụng cung ứng cho nhà xuất khẩu và cơ sở để
đảm nhiệm việc này là mối quan hệ giao dịch giữa hai tổ chức bao thanh toán
ở nớc xuất khẩu và ở nớc nhập khẩu. Trên thực tế, tổ chức Bao thanh toán xuất
khẩu thực hiện hai nghiệp vụ tái tài chính là nghiệp vụ tài chính ứng trớc và
nghiệp vụ chiết khấu. Bao thanh toán là việc mua bán các khoản thanh toán,
tuy nhiên thoả thuận mua và thanh toán là tại hai thời điểm khác nhau. Hay
nói cách khác đây không phải là nghiệp vụ ca đứt hoặc tiền chao, cháo múc,
mà thực chất đây là việc chuyển giao sở hữu trong lòng tin. Mọi tất toán
nghiệp vụ chỉ đợc thực hiện một khi nhà nhập khẩu thanh toán, hoặc nhà xuất
khẩu phải thoả thuận trớc những điều kiện nghiệp vụ khác của Bao thanh toán.
Nghiệp vụ ứng trớc tài chính. Cho dù hợp đồng bao thanh toán đợc kí kết
từ trớc, nhng ngày có hiệu lực lại là ngày thanh toán theo định kì thanh toán
của nhà nhập khẩu. Trong thời gian này nhà xuất khẩu cần vốn để tiếp tục quá
trình sản xuất có thể vay tín dụng tổ chức thực hiện Bao thanh toán. Tổng mức
tín dụng này phụ thuộc vào khả năng thanh toán của nhà nhập khẩu, trung
Phạm Thị Hồng Hạnh Ngân hàng 44C
15
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
bình từ 70%-90% giá trị của khoản thanh toán. Chúng ta hãy xét ví dụ sau:
Một nhà xuất khẩu kí hợp đồng với nhà nhập khẩu hàng liên tục trong 5 năm
với định kì xuất hàng hàng năm là vào tháng 3 và tháng 9, với tổng mức là 1,2
triệu USD một năm và định kì thanh toán vào 30-6 và 30-12 hàng năm. Trong
trờng hợp anh ta cần vốn từ 1-4 đến 30-6, anh ta có thể vay tổ chức Bao thanh
toán khoản tín dụng này. Khoản này đợc coi là khoản tín dụng ứng trớc. Tín
dụng ứng trớc này đợc thực hiện nh tín dụng luân chuyển và nhà xuất khẩu trả
lãi suất cho khoản tín dụng này nh lãi suất luân chuyển thông thờng và hạn
mức tín dụng là từ 70 90% khoản thanh toán. Nhng vì đây là hợp đồng mua

bán các khoản thanh toán, nếu xét về lý thì sau khi xuất hàng nhà xuất khẩu có
quyền bán khoản này theo giá đã thoả thuận và ca đứt, nhng khi đó anh ta phải
trả giá quá đắt. Để tạo điều kiện cho nhà xuất khẩu, đồng thời để khuyến
khích nhà xuất khẩu sử dụng nghiệp vụ Bao thanh toán, các tổ chức bao thanh
toán đã đa số lợng thanh toán còn lại từ 10-30% của khoản thanh toán vào tài
khoản tiền gửi của nhà xuất khẩu. Tài khoản này đợc coi nh tài khoản khống
chế và nhà xuất khẩu đợc hởng lãi suất tài khoản tiền gửi này cho tới khi nhà
nhập khẩu thanh toán theo thoả thuận. Khi nhà nhập khẩu thanh toán và Tổ
chức Bao thanh toán xuất khẩu nhận đợc khoản thanh toán này, thì tổ chức bao
thanh toán xuất khẩu sẽ thu hồi khoản tín dụng ứng trớc cộng với lệ phí bao
thanh toán ( bao gồm lệ phí hợp đồng, lệ phí dịch vụ, lệ phí rủi ro) và lãi tín
dụng ứng trớc nếu có. Số còn lại cộng với lãi suất tiền gửi tài khoản khống chế
sẽ đợc trả lại cho nhà xuất khẩu.
Qua đó ta thấy, Bao thanh toán đã thể hiện u thế của nó hơn các khoản tín
dụng khác. Nó tạo điều kiện thuận lợi cho nhà xuất khẩu trong việc tái tài
chính. Phần lãi suất tài khoản khống chế đã giảm bớt lãi suất vốn vay. Một
khoản tiền gửi thực chất là cha có nguồn. Tài khoản khống chế là cơ sở bảo
Phạm Thị Hồng Hạnh Ngân hàng 44C
16
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
đảm an toàn cho ngân hàng ( tổ chức bao thanh toán) một khi sự cung ứng
không đảm bảo những điều kiện của hợp đồng thơng mại.
Nghiệp vụ chiết khấu:
Đây là hình thức thứ hai của hoạt động tái tài chính xuất khẩu theo phơng
thức bao thanh toán. Với hình thức này, nhà xuất khẩu có thể bán tất cả các
chứng từ thanh toán và vận chuyển cho Tổ chức Bao thanh toán xuất khẩu và
nhận tiền ngay tức khắc. Nhng tỷ lệ chiết khấu là khá cao ( khoảng từ 10%-
30%) và phụ thuộc vào khả năng thanh toán của nhà nhập khẩu. Hay nói cách
khác, tỷ lệ này bao hàm cả lệ phí rủi ro và lãi tín dụng kể từ ngày mua cho tới
ngày định kì thanh toán. Nhng để đợc chiết khấu các khoản thanh toán, nhà

xuất khẩu phải hợp đồng dịch vụ chống rủi ro và nộp lệ phí cho dịch vụ này.
Do đó, nghiệp vụ chiết khấu không u việt nh nghiệp vụ ứng trớc tài chính và
khoong thông dụng trong hoạt động Bao thanh toán. Tuy vậy nó cũng u thế
hơn là dịch vụ chiết khấu của tín dụng chứng từ vì đây là nghiệp vụ chiết khấu
không bảo lu, trong khi chiết khấu hối phiếu trong hoạt động tín dụng th đợc
phép truy hoàn ngời phát hành hối phiếu.
Thứ ba là chức năng chống rủi ro cho nhà xuất khẩu. Với chức năng này,
các tổ chức bao thanh toán đảm nhiệm những rủi ro do khả năng không thanh
toán của nhà nhập khẩu. Những rủi ro này xảy ra một khi nhà nhập khẩu
không có đủ khả năng thanh toán trong một thời hạn quy định và khi đó nhà
bao thanh toán xuất khẩu không có quyền truy hoàn đối với nhà xuất khẩu.
Khác với việc bảo hiểm cho các hàng hoá khác, tổ chức bao thanh toán phải
gánh chịu mọi rủi ro mà không đợc đòi hỏi nhà xuất khẩu phải gánh chịu một
phần. Do đó ta có thể coi đây là sự bảo đảm tuyệt đối. Nhng tổ chức bao thanh
toán xuất khẩu chỉ gánh chịu những rủi ro do nhà nhập khẩu gây ra. Họ sẽ
không phải gánh chịu những rủi ro về chính trị cũng nh những rủi ro từ chủ
quan nhà xuất khẩu, nh vì lý do khống chế ngoại tệ, hoặc chính sách phong toả
Phạm Thị Hồng Hạnh Ngân hàng 44C
17
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
kinh tế của chính phủ... Vì những lý do này, nhà nhập khẩu không thể thanh
toán đợc hoặc không thể nhập hàng đợc, cũng nh những trờng hợp từ chối
nhập hàng của nhà nhập khẩu khi ngân hàng xuất không đúng hợp đồng thơng
mại. Để khắc phục rủi ro này, tổ chức Bao thanh toán đòi nhà xuất khẩu phải
để lại 10-30% giá trị khoản thanh toán vào tài khoản khống chế. Đó là cơ sở
đảm bảo an toàn cho nghiệp vụ tín dụng này. Lệ phí chống rủi ro thờng từ 0,3
đến 1% giá trị khoản thanh toán đợc chuyển nhợng. Tuy nhiên, để đảm bảo an
toàn cho khoản thanh toán và trên kết quả thẩm định của tổ chức Bao thanh
toán nhập khẩu, tổ chức bao thanh toán xuất khẩu còn quy định rõ hạn mức
thanh toán cho từng nhà nhập khẩu, từng đối tợng mặt hàng, từng thị trờng

hàng hoá, từng nớc nhập khẩu. Và tổ chức bao thanh toán chỉ chịu trách nhiệm
trong phạm vi hạn mức đã đề ra.
1.2.2.3.Quy trình nghiệp vụ Bao thanh toán xuất khẩu
Một giao dịch bao thanh toán xuất khẩu bao gồm ba chủ thể chính tham gia
là: nhà xuất khẩu, nhà nhập khẩu và tổ chức bao thanh toán xuất khẩu. Ngoài
ra còn có sự tham gia của tổ chức bao thanh toán tại nớc nhập khẩu. Giữa bốn
chủ thể này có những mối quan hệ nhất định với nhau.
- Quan hệ giữa nhà xuất khẩu và nhà nhập khẩu nớc ngoài: Dựa trên hợp
đồng thơng mạivà điều chỉnh quyền lợi và nghĩa vụ của hai bên.
- Quan hệ giữa nhà xuất khẩu và tổ chức bao thanh toán xuất khẩu: Dựa
trên hợp đồng bao thanh toán và tổ chức bao thanh toán xuất khẩu đợc nhà
xuất khẩu nhợng quyền thu nợ từ nhà nhập khẩu nớc ngoài một cách hợp pháp.
- Quan hệ giữa tổ chức bao thanh toán xuất khẩu và nhà nhập khẩu: là quan
hệ pháp lý của chủ nợ và con nợ, hiệu lực thực thi đợc pháp luật công nhận.
Phạm Thị Hồng Hạnh Ngân hàng 44C
18