TÍCH hợp KIẾN THỨC LIÊN môn TRONG dạy học môn NGỮ văn văn bản “ CA HUẾ TRÊN SÔNG HƯƠNG ”( hà ánh minh ngữ văn 7)

PHIẾU MÔ TẢ HỒ SƠ DẠY HỌC DỰ THI CỦA GIÁO VIÊN
1. TÊN HỒ SƠ DẠY HỌC
TÍCH HỢP KIẾN THỨC LIÊN MÔN TRONG DẠY HỌC
VĂN BẢN “ CA HUẾ TRÊN SÔNG HƯƠNG ”( Hà Ánh Minh- Ngữ văn 7)
2. MỤC TIÊU DẠY HỌC

2.1. Kiến thức, kĩ năng, thái độ môn học cần đạt trong bài học “Ca Huế trên
sông Hương” ( Hà Ánh Minh- Ngữ văn 7)
* Vận dụng kiến thức văn học giúp học sinh hiểu và nắm rõ:
- Đôi nét về cuộc đời, sự nghiệp của nhà văn Hà Ánh Minh
- Nội dung chính của văn bản “Ca Huế trên sơng Hương”: nguồn gốc ca Huế
được hình thành từ dòng ca nhạc dân gian và ca nhạc cung đình trang trọng, uy
nghi; Các làn điệu dân ca Huế rất phong phú, đa dạng (các điệu hò, các điệu lí...)
thể hiện các cung bậc tình cảm của con người và cuộc sống lao động sản xuất
xứ Huế; Các nhạc cụ biểu diễn ca Huế phong phú; Cách thức và yêu cầu biểu
diễn ca Huế .
- Nghệ thuật của văn bản “Ca Huế trên sông Hương”: Thể loại văn bản nhật
dụng với kiểu loại thuyết minh. Học sinh phân biệt “Ca Huế trên sơng Hương”
thuộc thể loại bút kí với tùy bút trong bài “Một thứ quà của lúa non” đã học.
- Rèn kĩ năng : Kĩ năng tóm tắt văn bản; Kĩ năng đọc diễn cảm; Rèn kĩ năng
phân tích tác phẩm văn bản nhật dụng ( thể loại thuyết minh ) qua thể kí có kết
hợp với nghị luận và miêu tả; Kĩ năng trình bày suy nghĩ, ý tưởng...
- Thái độ học tập nghiêm túc, yêu thích mơn Văn và tự hào về văn hóa q
hương đất nước.
* Tích hợp với mơn Giáo dục cơng dân( GDCD): Giáo dục học sinh ý thức giữ
gìn, kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc ; bồi dưỡng học sinh
có ý thức bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể của dân tộc là ca Huế. Thông qua vẻ
đẹp xứ Huế giáo dục học sinh tình cảm và trách nhiệm u thiên nhiên, sống hịa
hợp với thiên nhiên, ý thức bảo vệ môi trường… Từ đó, giáo dục nâng cao ý
tinh thần yêu quê hương đất nướcvà trách nhiệm bảo vệ quê hương, đất nước
của học sinh bằng những hành động cụ thể phù hợp với lứa tuổi học sinh thcs.

1


* Tích hợp mơn Âm nhạc: giúp học sinh hiểu một thể loại âm nhạc truyền
thống với những làn điệu, nhạc cụ dân tộc phong phú để bồi dưỡng học sinh
thêm yêu thích làn điệu dân ca xứ Huế và dân ca của các miền quê Việt Nam
nói chung trong đó có hát Dơ – Dân ca của Quốc Oai nói riêng . Phát huy năng
khiếu ca hát cảm thụ âm nhạc của học sinh.
* Tích hợp mơn Lịch sử : Cung cấp cho học sinh kiến thức về lịch sử xứ Huế
anh hùng; lịch sử xây dựng và giai đoạn phát triển của cố đơ Huế; hồn cảnh ra
đời của ca Huế gắn với bối cảnh thời kì lịch sử , cuộc sống, văn hóa phát triển
của giai đoạn nào... Từ đó học sinh so sánh với cuộc sống hiện tại để thấy bước
tiến của lịch sử để biết gìn giữ, kế thừa và bảo vệ thành quả dựng nước – giữ
nước của cha ông ta , bảo vệ nền độc lập chủ quyền trong bối cảnh thời sự phức
tạp hiện nay,
* Tích hợp mơn Địa lí : giúp học sinh có vốn hiểu biết sâu rộng về vị trí, đặc
điểm khí hậu, thiên nhiên thắng cảnh… của xứ Huế để hiểu tại sao xứ Huế lại
trở thành cội nguồn cảm hứng đề tài cho thi ca, hội họa, phim ảnh, lễ hội…là cố
đơ du lịch u thích của mọi người và bạn bè quốc tế. Học sinh thêm tự hào về
vẻ đẹp quê hương , đất nước Việt Nam, bồi dưỡng tình u q hương, đất
nước, mơi trường…Biết vẽ sơ đồ tư duy hệ thống kiến thức bài học.
* Tích hợp mơn Mỹ thuật : học sinh hiểu và khắc sâu kiến thức về kiến trúc
lăng tẩm, hoa văn khắc in, biểu tượng thuyền Rồng, tranh ảnh chụp vẽ về xứ
Huế, màu sắc phối sơ đồ tư duy, lễ hội… hiểu thêm về văn hóa và thẩm mỹ của
xứ Huế qua từng giai đoạn lịch sử. Thêm tự hào về về vẻ đẹp thiên nhiên, con
người và nét văn hóa ca Huế. Bồi dưỡng tình u q hương đất nước Việt Nam,
tự hào về văn hóa Việt, yêu hội họa
* Tích hợp ngành nghệ thuật thứ 7 : là các video, cip quay minh họa về cuộc
sống con người xứ Huế, thiên nhiên thơ mộng của Huế, biểu diễn ca Huế, cố đơ
Huế… để học sinh có thể quan sát, cảm nhận sâu hơn về nội dung bài học và

hình ảnh về Huế trở lên cụ thể trong tâm trí học sinh.
* Tích hợp mơn Tin học: biết vận dụng kiến thức, kĩ năng bộ môn Tin học vào
truy cập, tìm và chọn lọc các tư liệu kênh chữ, kênh hình để vận dụng phục vụ
2


cho bài học “Ca Huế trên sông Hương”. Quan tâm, u thích việc học tập, tìm
hiểu khoa học. Thấy được sự gắn kết, tương quan, liên hệ giữa các môn học, từ
đó tìm thấy được niềm vui, say mê trong học tập và nghiên cứu.
2.2. Năng lực vận dụng những kiến thức liên mơn trong chương trình
THCS vào giải quyết vấn đề bài học đặt ra của học sinh
stt
1

2
3

Môn – lớp

Tiết

Lịch sử 7

PPCT
53
55-56-

Khởi nghĩa nơng dân Đàng ngồi
Phong trào Tây Sơn

Địa lí 9
Âm nhạc 6
Âm nhạc 8
Âm nhạc 9

57-58
59
64-65
23
15
14
14
15
24+25
8

Quang Trung xây dựng đất nước
Chế độ phong kiến nhà Nguyễn
Bắc trung bộ
Sơ lược về một số nhạc cụ dân tộc phổ biến
Một số nhạc cụ dân tộc
Một số ca khúc mang âm hưởng dân ca
Bài hát địa phương
Bảo vệ di sản văn hóa
u thiên nhiên, sống hịa hợp với thiên

30
4
1

nhiên
Nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc
Bảo vệ hịa bình
Sơ lược về mỹ thuật thời Nguyễn (1802 –

GDCD 7
GDCD 6
4

GDCD 9

5

Mỹ thuật 9

9 -10
6

Tên bài

Tin

học

tự

1945 )
Đề tài lễ hội
Thực hành tạo lập trình chiếu power point

chọn lớp 7
Cụ thể hóa kiến thức các bài học trên áp dụng vào dạy học trong văn bản : “ Ca
Huế trên sông Hương ” – Hà Ánh Minh – như sau :
2.2.1. Tích hợp mơn Lịch sử
a. Lịch sử tên gọi địa danh xứ Huế
- Tên gọi Thuận Hóa: Năm 1306, Cơng chúa Huyền Trân làm vợ vua Chiêm là
Chế Mân, đổi lấy hai Châu Ô và Rí làm sính lễ. Năm 1307, vua Trần Anh Tông
tiếp quản vùng đất mới và đổi tên là châu Thuận và châu Hóa. Việc gom hai
châu này làm một dưới cái tên phủ Thuận Hóa, được thực hiện dưới thời nội
3


thuộc Nhà Minh. Đến đời Nhà Hậu Lê, châu Thuận và châu Hóa hợp thành
Thuận Hóa và trở thành một đơn vị hành chính cấp tỉnh. Năm 1604,Nguyễn
Hồng đã cắt huyện Điện Bàn thuộc trấn Thuận Hóa, nâng lên thành phủ, sáp
nhập vào trấn Quảng Nam. Thuận Hóa dưới thời các chúa Nguyễn, (thế kỷ 1718) là vùng đất trải dài từ phía nam đèo Ngang cho tới đèo Hải Vân
- Tên gọi Phú Xuân : Năm 1626, để chuẩn bị cho việc chống lại họ Trịnh,
Chúa Sãi Nguyễn Phúc Nguyên dời dinh đến làng Phước Yên (Phúc An) thuộc
huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên và đổi Dinh làm Phủ. Năm 1636, Chúa
Thượng Nguyễn Phúc Lan chọn làng Kim Long, thuộc huyện Hương Trà, tỉnh
Thừa Thiên, làm nơi đặt Phủ. Năm 1687, Chúa Ngãi Nguyễn Phúc Trăn, dời Phủ
chúa về làng Phú Xuân , thuộc huyện Hương Trà và năm 1712, chúa Minh
Nguyễn Phúc Chu dời phủ về làng Bác Vọng, huyện Quảng Điền, Thừa Thiên
làm nơi đặt Phủ mới. Đến khi Võ Vương Nguyễn Phúc Khoát lên cầm quyền
năm 1738 thì phủ chúa mới trở về lại vị trí Phú Xuân và yên vị từ đó cho đến
ngày thất thủ về tay quân họ Trịnh . Năm 1802, sau khi thống nhất Việt Nam,
vua Gia Long đã "đóng đơ ở Phú Xuân, mới gọi là Kinh sư"
- Tên gọi Huế: Học giả Thái Văn Kiểm kiến giải: Căn cứ trên những dữ kiện về
ngơn ngữ và từ điển thì có thể chữ Huế đã xuất hiện trong thời kỳ Nam Bắc
phân tranh, chữ Huế bắt nguồn từ chữ Hóa trong địa danh Thuận Hóa . Hóa

biến thành Huế có thể là do kị h, theo ơng, có thể là tên ơng Nguyễn Nạp
Hóa, cháu 6 đời của ơng Nguyễn Bặc- công thần của nhà Đinh - tổ của nhà
Nguyễn hoặc cũng có thể do kiêng tên bà Hồ Thị Hoa, chánh cung của vuaMinh
Mạng, thân mẫu của vua Thiệu Trị- vì Hoa và Hóa đọc na ná - nên Hóa phải
đổi thành Huế.
b. Phong trào Tây Sơn (Chiến tranh Tây Sơn-Chúa Nguyễn )
Chiến tranh Tây Sơn-Chúa Nguyễn : là một phần của nội chiến ở Đại
Việt thời gian nửa cuối thế kỷ 18 đến đầu thế kỷ 19. Đây là cuộc chiến diễn ra
chủ yếu trên chiến trường chính là lãnh thổ Đại Việt và lan sang cả lãnh
thổ Chân Lạp và Xiêm La. Chiến sự diễn ra chủ yếu giữa lực lượng phong trào
Tây Sơn và lực lượng của các chúa Nguyễn; nhưng đồng thời cũng ít nhiều lôi
4


kéo cả các nước lân bang Chân Lạp, Vạn Tượng, Xiêm La vào cuộc. Kết quả
cuối cùng của cuộc chiến này là việc lần đầu tiên sau mấy thế kỷ Đại Việt được
thống nhất hoàn toàn, sự du nhập khoa học kỹ thuật Châu Âu và sự khởi đầu cho
ảnh hưởng của người Pháp tại Việt Nam:
+ Năm 1778, Nguyễn Ánh quay lại và tập hợp lực lượng chiếm được Gia Định
và đến năm 1780, ông xưng vương. Trong mùa hè năm 1781, quân đội của
Nguyễn Ánh lên đến khoảng 3 vạn người với 80 chiến thuyền đi biển, 3 thuyền
lớn và 2 tàu Bồ Đào Nha do giám mục Bá Đa Lộc giúp Nguyễn Ánh mời được .
Ông tổ chức tấn công Tây Sơn đánh tới tận đất Phú Yên nhưng sau cùng phải rút
chạy vì gặp bộ binh rất mạnh của Tây Sơn.
+ Tháng 3 năm 1782, Nguyễn Huệ cùng vua Thái Đức mang quân thuỷ bộ Nam
tiến. Tây Sơn đụng trận dữ dội ở sông Ngã Bảy, cửa Cần Giờ với quân Nguyễn
do chính Nguyễn Ánh chỉ huy. Dù lực lượng thuyền của Tây Sơn yếu hơn,
nhưng nhờ lịng can đảm của mình, họ đã phá tan quân Nguyễn, buộc Manuel tự
sát, tuy vậy cũng thiệt hại khá nhiều binh lực. Nguyễn Ánh bỏ chạy về Ba
Giồng, rồi có khi trốn sang tận rừng Romdoul, Chân Lạp. Vua Thái Đức khi

chiếm lại Nam bộ gặp phải sự chống đối mạnh của người Hoa ủng hộ Nguyễn
Ánh tại đây khiến cho một thân tướng là Đô đốc Phạm Ngạn tử trận, binh lính
thương vong nhiều, nên ơng rất đau đớn rồi nổi giận ra lệnh tàn sát người Hoa ở
Gia Định để trả thù. Việc này đã cản chân Tây Sơn trong việc truy bắt Nguyễn
Ánh, khiến cho Nguyễn Ánh có cơ hội quay trở về Giồng Lữ, một đô đốc Tây
Sơn là Nguyễn Học đem quân đuổi theo Ánh bị quân Nguyễn bắt giết khiến cho
Nguyễn Ánh có được 80 thuyền của Tây Sơn. Nguyễn Ánh thấy vậy định kéo về
chiếm lại Gia Định nhưng đụng Nguyễn Huệ dàn binh quay lưng ra sông đánh
bại khiến Nguyễn Ánh phải chạy về Hậu Giang, Rạch Giá, Hà Tiênrồi theo
thuyền nhỏ trốn ra Phú Quốc.
+ Sau khi chiến thắng quân Thanh, vua Quang Trung đang chuẩn bị phối hợp
với vua anh đem quân vào Nam đánh Gia Định thì đột ngột qua đời (1792), con
là Nguyễn Quang Toản còn nhỏ tuổi lên nối ngôi, hiệu là Cảnh Thịnh. Loạn lạc
liền nổ ra ở Bắc Hà, sĩ phu trung thành với nhà Lê nổi lên tôn Lê Duy Cận làm
5


minh chủ, Duy Cận liên lạc với Nguyễn Ánh để cùng đánh Tây Sơn, việc này
góp phần làm cho nhà Tây Sơn nhanh chóng suy yếu. Nội bộ Tây Sơn xảy ra
tranh chấp, quyền hành rơi vào tay ngoại thích Bùi Đắc Tuyên. Từ đó, Nguyễn
Ánh ra sức mở các đợt tấn công ra Quy Nhơn theo nguyên tắc đã định trước đó:
"Gặp nồm thuận thì tiến, vãn thì về, khi phát thì qn lính đủ mặt, về thì tản ra
đồng ruộng".
+ Năm 1793, Nguyễn Ánh cùng các tướng Võ Duy Nguy, Nguyễn Văn
Trương, Võ Tánh, Nguyễn Huỳnh Đức, Lê Văn Duyệt, Nguyễn Phước
Hội,Philippe Vannier, Nguyễn Văn Hòa, Chưởng cơ Cố đem quân đánh Nha
Trang, Diên Khánh, Phú Yên rồi tranh thủ đánh tới tận thành Quy Nhơn của
Nguyễn Nhạc. Vua Thái Đức cầu cứu Phú Xuân. Cảnh Thịnh sai Ngô Văn
Sở, Phạm Công Hưng, đô đốc Hố và Chưởng cơ Thiêm đem 17.000 quân,
80 thớt voi,và 30 chiếc thuyền chia nhiều đường tiến vào cứu, quân Nguyễn Ánh

rút lui, trên đường về ông sai quân đắp thành Diên Khánh để lợi dụng địa thế nơi
này làm bàn đạp chống Tây Sơn. Cùng thời gian, quân Phú Xuân của Tây Sơn
nhân dịp đánh chiếm luôn đất đai, kho tàng của vua Thái Đức. Lúc đó Nguyễn
Nhạc đang bệnh trên giường, nghe tin cơ nghiệp của con mình là Quang Bảo bị
chiếm mất, uất quá thổ huyết mà qua đời. Quang Toản cho an trí Quang Bảo ra
huyện Phù Ly và cai quản toàn bộ đất đai của vua bác. Từ năm 1794 đến năm
1795, Tây Sơn phản công, họ cho quân nhiều lần vào đánh Phú Yên, vây thành
Diên Khánh, quân Nguyễn cũng ra sức chống cự, nhiều lần kìm hãm, thậm chí
là đánh lại được quân Tây Sơn. . Năm 1797, Nguyễn Ánh cho quân ra đánh Phú
Yên, riêng ông thì cùng Nguyễn Phúc Cảnh chỉ huy thủy quân ra tận Quy Nhơn
giao chiến với tướng Tây Sơn là Lê Trung tại Thị Nại thu được nhiều khí giới,
nhưng khi tới Quy Nhơn thấy thế lực Tây Sơn thủ mạnh quá đành vòng lên
đánh Quảng Nam nhưng được mấy tháng lại rút về vì thuyền chở quân lương từ
Gia Định bị ngược gió khơng lên kịp . Năm 1799, Nguyễn Ánh cho sứ yêu cầu
vua Xiêm La cho một đạo quân Chân Lạp và Vạn Tượng đi đến sát biên giới
Nghệ An để nghi binh và vua Xiêm đồng ý làm theo. Cũng trong năm 1799,
Nguyễn Ánh tự cầm quân đi đánh thành Quy Nhơn , tướng giữ thành của Tây
6


Sơn là Vũ Tuấn đầu hàng dù trước đó Quang Toản đã sai Trần Quang Diệu và
Vũ Văn Dũng đem quân vào cứu. Sau đó, Nguyễn Ánh đổi tên Quy Nhơn thành
Bình Định, rồi cho quân tới trấn giữ thành. Tây Sơn ngay lập tức tìm cách chiếm
lại;tháng 1 năm 1800, hai danh tướng Trần Quang Diệu và Vũ Văn Dũng kéo
đến vây thành Quy Nhơn. Nguyễn Ánh cho quân ra cứu nhưng bị bộ binh Tây
Sơn chặn lại, ông chia quân đi đánh các nơi và thắng nhiều trận, trong đó có một
trận lớn ở Thị Nại. Thấy thế Tây Sơn vây Quy Nhơn còn mạnh, Nguyễn Ánh
cho người lẻn mang thư đến bảo tướng quân Nguyễn giữ thành là Võ Tánh mở
đường máu mà trốn ra nhưng Võ Tánh quyết tử thủ để tạo điều kiện cho Nguyễn
Ánh đánh Phú Xuân, việc này khiến thời gian hai danh tướng Tây Sơn bị cầm

chân lên hơn một năm. Năm 1801, Nguyễn Ánh nhận thấy tinh binh Tây Sơn
đều tập trung cả ở chiến trường Quy Nhơn nên mang quân chủ lực vượt biển ra
đánh Phú Xuân. Tháng 5 năm 1801, Nguyễn Ánh kéo quân giao chiến dữ dội
với Tây Sơn ở cửa Tư Dung; rồi đụng Quang Toản ở cửa Eo, Quang Toản thua
trận bỏ chạy ra Bắc và đến ngày 3 tháng 5 Nguyễn Ánh giành được Phú Xuân.
Đầu năm 1802, Tây Sơn mới chiếm lại thành Quy Nhơn, Võ Tánh tự vẫn để xin
tha mạng cho binh sĩ. Cũng trong thời gian này, sau khi chiến thắng quân Tây
Sơn, hoàn toàn chiếm được Phú Xuân, Nguyễn Ánh lên ngơi hồng đế ngày 1
tháng 6 (âm lịch) năm Nhâm Tuất (1802).
Để tượng trưng sự thống nhất Nam-Bắc lần đầu tiên sau nhiều năm,
Nguyễn Ánh chọn niên hiệu là Gia Long, chữ Gia lấy từ Gia Định và Long lấy
từ Thăng Long. Sau đó ơng cho người đem tồn bộ ấn sách nhà Thanh trao cho
Tây Sơn trả lại và xin phong, rồi sai Lê Văn Duyệt kéo quân tiếp ra Bắc Hà diệt
hoàn toàn nhà Tây Sơn.
c. Hành chính Việt Nam thời Nguyễn
Năm 1802, trong khi đã quyết định Phú Xuân là quốc đô, Nguyễn Ánh
vẫn tạm đặt 11 trấn phía Bắc (tương đương khu vực Bắc Bộ ngày nay) thành
một Tổng trấn với tên cũ Bắc Thành, do một Tổng trấn đứng đầu. Đến
thời Minh Mạng, để nhất thể hóa các đơn vị hành chính trong cả nước, năm
1831-1832 nhà vua thực hiện một cuộc cải cách hành chính lớn, theo đó bỏ các
7


tổng trấn, đổi các dinh, trấn trấn thành tỉnh. Đây là lần đầu tiên đơn vị hành
chính tỉnh xuất hiện ở Việt Nam. Năm 1831, Minh Mạng đổi các trấn từ Quảng
Trị trở ra thành 18 tỉnh, và vùng còn lại ở phía Nam được chia làm 12 tỉnh. Thừa
Thiên, nơi toạ lạc của kinh đô Phú Xuân, là phủ trực thuộc Trung ương. Cả nước
được chia làm 30 tỉnh và phủ Thừa Thiên
d. Lịch sử cố đô Huế
Kinh thành Huế được vua Gia Long tiến hành khảo sát từ năm 1803, khởi

cơng xây dựng từ 1805 và hồn chỉnh vào năm1832 dưới triều vua Minh Mạng.
được UNESCO công nhận là Di sản Văn hoá Thế giới vào ngày 11 tháng 12
năm1993. Hiện tại, cố đô Huế đã được thủ tướng chính phủ Việt Nam đưa vào
danh sách xếp hạng 48 di tích quốc gia đặc biệt quan trọng.
2.2.2. Tích hợp mơn Địa lí
a. Vị trí địa lí xứ Huế
Thành phố Huế nằm ở toạ độ địa lý 16-16,80 vĩ Bắc và 107,8-108,20 kinh
Đơng. phía Bắc và phía Tây giáp thị xã Hương Trà, phía Nam giáp thị xã Hương
Thuỷ, phía Đơng giáp thị xã Hương Thuỷ và huyện Phú Vang. Tọa lạc hai bên
bờ hạ lưu sông Hương, về phía Bắc đèo Hải Vân, cách Đà Nẵng 112 km, cách
biển Thuận An 14 km, cách sân bay quốc tế Phú Bài 14 km và cách Cảng nước
sâu Chân Mây 50 km. Diện tích tự nhiên 71,68 km2, dân số năm 2012 ước là
344.581 người. Nằm tựa lưng vào dãy núi Trường Sơn, khu vực thành phố Huế
là đồng bằng thuộc vùng hạ lưu sơng Hương và sơng Bồ, có độ cao trung bình
khoảng 3 – 4 m so với mực nước biển và thường bị ngập lụt khi đầu nguồn của
sông Hương (trên Dãy Trường Sơn) xảy ra mưa vừa và lớn. Khu vực đồng bằng
này tương đối bằng phẳng, tuy trong đó có xen kẽ một số đồi, núi thấp như núi
Ngự Bình, Vọng Cảnh... Huế có nhiều trung tâm thương mại lớn và nổi tiếng
toạ lạc ở hai bên bờ sông Hương như: Chợ Đông Ba, chợ Tây Lộc, chợ An
Cựu, chợ Bến Ngự, siêu thị Thuận Thành, Trường Tiền Plaza(siêu thị Coop
mart), Phong Phú Plaza(Big C). Trung tâm du lịch nổi tiếng của Việt Nam với
nhiều danh lam thắng cảnh đẹp: cố đô Huế, sông Hương núi Ngự...
b. Khí hậu xứ Huế
8


Thành phố Huế có sự ngoại lệ về khí hậu so với vùng Bắc Bộ và Nam Bộ,
vì nơi đây khí hậu khắc nghiệt và có sự khác nhau giữa các miền và khu vực
trong toàn tỉnh. Vùng duyên hải và đồng bằng có hai mùa rõ rệt: mùa khơ từ
tháng 3 đến tháng 8, trời nóng và oi bức, có lúc lên tới 39,9 °C. Từ tháng 8 đến

tháng 1 là mùa mưa và hay xảy ra bão lụt, nhiệt độ trung bình 19,7 °C, cũng có
khi hạ xuống cịn 8,8 °C, trời lạnh. Vào mùa này có những đợt mưa suốt ngày,
kéo dài cả tuần lễ. Vùng núi mưa nhiều, khí hậu mát mẻ, nhiệt độ dao động từ 9
°C đến 29 °C.
c. Vị trí cố đơ Huế
Phía nam giáp đường Trần Hưng Đạo và, Lê Duẩn; phía tây giáp đường Lê
Duẩn; phía bắc giáp đường Tăng Bạt Hổ; phía đơng giáp đường Phan Đăng Lưu.
Bên trong kinh thành, được giới hạn theo bản đồ thuộc các đường như sau: phía
nam là đường Ơng Ích Khiêm; phía tây là đường Tơn Thất Thiệp; phía bắc là
đường Lương Ngọc Quyến và phía đơng là đường Xn 68. Phần lớn các di tích
này nay thuộc sự quản lý của Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đơ Huế.
2.2.3. Tích hợp môn Âm nhạc
a. Sơ lược một số nhạc cụ dân tộc phổ biến
Việt Nam là nước có một kho tàng nhạc cụ cổ truyền hết sức phong phú
và đa dạng. Kho tàng ấy được hình thành trong suốt hành trình cuộc sống và
chiều dài lịch sử dựng nước và giữ nước. Có những nhạc cụ được sáng tạo tại
chỗ có tính đặc trưng bản địa, có những nhạc cụ được du nhập từ nhiều đường
khác nhau nhưng đã được dân tộc hóa, bản địa hóa cho phù hợp với nhạc ngữ,
với thẩm mỹ âm nhạc Việt Nam. Tổng cộng có đến vài trǎm chi loài nhạc cụ
khác nhau. Dưới đây là những nhạc cụ tiêu biểu nhất của người Việt được dung
trong biểu diễn ca Huế:
- Đàn bầu, tên chữ là độc huyền cầm, là loại đàn một dây của người Việt, gảy
bằng que, miếng gảy. Đàn có hai loại : đàn thân tre và đàn hộp gỗ.
- Đàn nguyệt tức nguyệt cầm, trong Nam cịn gọi là đàn kìm. Loại đàn này
có hộp đàn hình trịn như Mặt Trăng nên mới có tên là "đàn nguyệt". Theo
sách xưa thì đàn ngun thủy có 4 dây, sau rút lại cịn 2 dây[cần dẫn
9


chứng]. Sách của Phạm Đình Hổ thì ghi rằng đàn nguyệt xuất hiện ở Việt

Nam vào thế kỷ 18.
- Đàn nhị (ở miền nam Việt Nam gọi là đàn cò) là nhạc cụ có cung vĩ, xuất
hiện từ lâu ở Việt Nam.
- Tam thập lục là nhạc khí dây, chi gõ của âm nhạc dân gian Việt Nam. Đàn
có 36 dây nên được gọi là Tam Thập Lục.
- Phách là nhạc cụ gõ, xuất hiện trong nhiều thể loại ca, múa nhạc ở Việt
Nam từ lâu đời. Phách có nhiều loại và tên gọi khác nhau. Trong hát xẩm
phách gọi là cặp kè; trong cải lương và dàn nhạc tài tử phách là song lang;
trong ca Huế phách là sênh, cịn trong dàn nhạc tuồng, đám ma, múa tơn
giáo và múa dân gian người ta mới gọi là phách...
- Sáo Trúc là tên gọi một nhạc cụ họ hơi, chi hơi vòm của dân tộc Việt. Đặc
biệt rất được phổ biến ở vùng nông thôn Việt Nam.Sáo được làm bằng
một đoạn ống trúc, hoặc nứa có chiều dài 40 - 55cm, đường kính 1,5 2cm. Ở phía đầu ống có một lỗ hình bầu dục đó là lỗ thổi. Trong lòng
ngay gần lỗ thổi được chặn bằng một mẩu nút bấc hoặc gỗ mềm để điều
chỉnh độ cao thấp khi cần thết. Thẳng hàng với lỗ thổi có khoét 6 lỗ bấm,
lỗ bấm thứ nhất cách lỗ thổi 12cm, các lỗ bấm còn lại cách đều nhau
(1cm). Mở dần các ngón ở 6 lỗ bấm ta sẽ có các âm Do1, Rê1, Mi1, Fa1,
Sol1, La1, Si1, Do2. Phía sau cuối ống sáo có một lỗ khơng bấm là lỗ
định âm. Khi thổi sáo, thân sáo đặt ngang sang bên phải, miệng đặt lên lỗ
thổi. Người thổi sáo có thể điều chỉnh luồng hơi (rót hơi yếu đường hơi đi
từ từ và yếu, rót hơi mạnh đường hơi đi nhanh và mạnh). Sáo thường
được sử dụng để độc tấu, hòa tấu trong các dàn nhạc chèo, hát văn, tiểu
nhạc.Khoảng cuối thập kỷ 70, nghệ sĩ Đinh Thìn và Ngơ Nam đã cải tiến
cây sáo 6 lỗ thành sáo 10 lỗ để mở rộng âm vực, cho các nghệ sỹ chơi
những tác phẩm tương đối dễ dàng hơn như "Tiếng gọi mùa xn" của
Đinh Thìn, "Tình q" của Hồng Đạm, "Tiếng sáo bản Mèo" của Ngọc
Phan... là nhạc cụ thổi hơi có từ thời kỳ cổ đại, rất nhiều nước trên thế giới
sử dụng sáo với nhiều hình dáng và cấu tạo có thể khác nhau.
10

- Sinh tiền là nhạc cụ gõ độc đáo, xuất hiện ở Việt Nam ít nhất vài trăm
năm nay. Tên cổ của nó là phách sâu tiền hay phách quán tiền. Ngày nay
có người gọi là sênh tiền.
- Trống cái là nhạc cụ không định âm, to lớn, xuất hiện ở khắp nước Việt
Nam từ hàng ngàn năm nay. Dù ở đồng bằng hay miền núi người ta đều
nhận ra sự có mặt của trống cái.
- Đàn Tranh được hình thành trong ban nhạc từ thế kỷ 11 đến thế kỷ 14.
Thời Lý - Trần, Đàn Tranh chỉ có độ 15 dây nên bấy giờ gọi là "Thập ngũ
huyền cầm" và được dùng trong ban "Đồng văn, nhã nhạc" (đời Lê Thánh
Tôn thế kỷ 15), sau này được dùng trong cả ban nhạc giáo phường. Thời
Nguyễn (thế kỷ 19) được dùng trong ban "nhạc Huyền" hay "Huyền
nhạc", lúc bấy giờ được sử dụng với 16 dây nên được gọi là "Thập lục
huyền cầm".Hình dáng đàn dài, có 16 dây bằng kim loại, mặt đàn nhơ lên
hình vịng cung. Từ trục đàn đến chỗ gắn dây đàn, khoảng giữa của mỗi
dây đều có một con nhạn gọi là "Nhạn đàn" để tăng âm, lên dây đàn từ
nửa cung đến một cung khi đàn cần chuyền đổi dây. Sau này, Đàn Tranh
rất thông dụng được đứng thứ ba trong bộ tam tuyệt của dàn nhạc tài tử.
- Tỳ Bà tên gọi một nhạc cụ dây gẩy của người Việt. Nhiều tài liệu đã cho
biết, Tỳ Bà xuất hiện rất sớm ở Trung Quốc với tên gọi PiPa, rồi ở Nhật
Bản với tên gọi BiWa.Người ta chế tác Tỳ Bà bằng gỗ Ngô Đồng. Cần
đàn và thùng đàn liền nhau có dáng như hình quả lê bổ đơi. Mặt đàn bằng
gỗ nhẹ, xốp, để mộc. Phía mặt cuối thân đàn có một bộ phận để mắc dây
gọi là ngựa đàn. Đầu đàn (hoặc thủ đàn) cong có chạm khắc rất cầu kỳ,
khi là hình chữ thọ, khi là hình con dơi. Nơi đầu đàn gắn bốn trục gỗ để
lên dây. Toàn bộ chiều dài của thân đàn có số đo từ 94 - 100cm. Phần cần
đàn có gắn 4 miếng ngà voi cong vịm lên gọi là Tứ Thiên Vương. Tám
phím chính làm bằng tre hoặc gỗ gắn ở phần mặt đàn cho các cao độ khác
nhau. Thuở xưa dây đàn se bằng tơ tằm rồi đem vuốt sáp ong cho mịn,
ngày nay, người ta thay dây tơ bằng dây nilon. Đàn có 4 dây lên theo 2

quãng 4, mỗi quãng 4 cách nhau một quãng 2: Đồ - Fa - Sol - Đô1 hoặc
11


Sol -Đô1 - Rê1 - Sol1. Khi chơi đàn nghệ nhân gẩy đàn bằng miếng đồi
mồi hoặc miếng nhựa.
b. Một số ca khúc mang âm hưởng dân ca đặc trưng xứ Huế
Ca Huế là một thể loại âm nhạc cổ truyền của xứ Huế, Việt Nam, bao gồm
ca và đàn, ở nhiều phương diện khá gần gũi với hát ả đào, làm từ dịng nhạc dân
gian và cung đình nhã nhạc. Hệ thống bài bản phong phú của ca Huế gồm
khoảng 60 tác phẩm thanh nhạc và khí nhạc theo hai điệu thức lớn là điệu Bắc,
điệu Nam và một hệ thống "hơi" diễn tả nhiều sắc thái tình cảm đặc trưng. Điệu
Bắc gồm những bài ca mang âm điệu tươi tắn, trang trọng. Điệu Nam là những
bài âm điệu buồn, nỉ non, ai ốn. Bài bản Ca Huế có cấu trúc chặt chẽ, nghiêm
ngặt, trải qua quá trình phát triển lâu dài đã trở thành nhạc cổ điển hoàn chỉnh,
mang nhiều yếu tố "chuyên nghiệp" bác học về cấu trúc, ca từ và phong cách
biểu diễn. Đi liền với ca Huế là dàn nhạc Huế với bộ ngũ tuyệt Tranh, Tỳ, Nhị,
Nguyệt, Tam, xen với Bầu, Sáo và bộ gõ trống Huế, sanh loan, sanh tiền:
- Ví dụ: bài “ Lý hoài thương”, “ Lý tương tư”, “ Lý hành vân”...
c. Dân ca địa phươngQuốc Oai
Hát Dô là thể loại dân ca nghi lễ, hình thành và phát triển trên mảnh đất
Lạp Hạ, nay là xã Liệp Tuyết, huyện Quốc Oai, tỉnh Hà Tây( nay là thành phố
Hà Nội). Hát Hội Dô ở Liệp Hạ xưa phản ánh nhận thức của con người Lạc Việt
về thiên nhiên, và ước mơ của nông dân về một cuộc đời êm ấm, thời tiết thuận
hịa, mùa màng bội thu, con cháu đơng đúc. Hát Hội Dơ là tiếng ca trữ tình,
nồng nàn về tình u nam nữ, về hạnh phúc lứa đơi của người nông dân dưới
chế độ phong kiến. Nội dung này đã trở thành nội dung chủ đạo trong phần hát
Bỏ bộ, được tiến hành sau những diễn xướng có tính chất nghi lễ của hát Hội Dơ
trong những ngày lễ hội...
*Nguồn gốc: Q trình hình thành là hồn chỉnh của hát Hội Dô diễn ra trong

một thời gian dài, và được định hình sớm nhất là vào thế kỷ 15. Sự biến đổi vẫn
còn tiếp tục diễn ra trong những thế kỷ sau này. Đây là một loại dân ca tế thần
Tản Viên nằm trong hệ thống hát Xoan ở vùng đất Tổ Hùng Vương thuộc tỉnh
Phú Thọ ngày nay, hoặc như một số loại dân ca khác... Tương truyền, hát Dô do
12


Đức Thánh Cao Sơn (Sơn Tinh), một trong bốn vị thánh linh thiêng nhất ở Việt
Nam truyền lại. Lối hát Dơ cổ truyền có tới 36 làn điệu. Người hát Dô chuẩn
phải biết vừa hát, vừa múa. Theo truyền thuyết vào thời Hùng vương, trong một
lần du ngoạn, đức Thánh Tản Viên - Sơn Tinh qua vùng đất, ngày nay là thôn
Vĩnh Phúc, xã Liệp Tuyết, huyện Quốc Oai, nhận thấy đây là nơi phong cảnh
hữu tình, trai thanh gái lịch, ngài đã cho xây dựng cung điện và mở hội để
truyền dạy cho dân làng các điệu hát ca ngợi q hương, tình u nam nữ... từ
đó hát Dơ ra đời. Có nhiều truyền thuyết giải thích nguồn gốc của diễn xướng
hát Dô, nhưng đều khẳng định 36 năm lễ hội đền Khánh Xuân và diễn xướng hát
Dô mới được tổ chức một lần, vào ngày 15 và 16 tháng Giêng âm lịch. Như vậy
có thể nêu giả thiết: những bài ca khẩn nguyện kết hợp với truyền thuyết Tản
Viên cùng với sự múa hay hát giỏi của cư dân Liệp Tuyết hình thành nên thể
loại văn hố dân gian đặc sắc. Trong quá trình phát triển, diễn xướng hát Dơ
dung nạp thêm và hồn thiện như ngày hơm nay. Mục đích ban đầu của nó là
phục vụ cho việc thờ cúng, ca ngợi các vị thần trong đền Khánh Xn. Q trình
phát triển, diễn xướng hát Dơ dung nạp thêm những ý nghĩa mới mẻ như cầu
mong sự thịnh vượng cho làng chạ, cho ngành nghề. Quá trình này chịu sự ảnh
hưởng của các nhà Nho, đặc biệt ở thời Lê sơ. Cao hơn nữa là những bài hát trữ
tình về tình yêu thiên nhiên, tình yêu nam nữ.
* Cách thức tổ chức : Theo các già làng ở Liệp Tuyết kể lại, thì trước đây Hội
hát Dơ tổ chức theo quy định cứ 36 năm mở một lần từ ngày 10 đến 15 tháng
giêng (Âm lịch), nhưng ở đây đã tổ chức rước kiệu từ ở đình, miếu ra đền Khánh
Xuân ngay từ chiều ngày 9 tháng giêng. Đó là một cuộc rước chung tồn xã,

chọn những thanh niên trai tráng khỏe mạnh mới được rước kiệu, thường mỗi
kiệu có bốn người khênh. Cũng có thơn đơng thanh niên thì nhiều người khênh
hơn, hoặc thay đổi nhau vì đây là một việc làm vinh dự. Đi trước kiệu là các vị
chức sắc, hai bên kiệu có cờ, có lọng đi kèm. Cái hát và bạn nàng cũng đi kèm
trước kiệu, mỗi người đều có ơ che đầu. Đám rước đi thành một đồn dài gồm
các thơn nối tiếp nhau theo thứ tự đã sắp xếp từ trước. Đại phu là thôn anh cả đi
đầu, rồi đến thôn anh hai là Vĩnh Phúc, và sau đó là các thôn Bái Nội, Bái
13


Ngoại, Thông Đạt, Đồng Sơn. Đám rước đi trong rừng cờ, cầm lọng là một
người trạc tuổi 17, 18, đầu quấn khăn lượt, trong áo trắng, ngoài áo the đen,
quần trắng, chân quấn xà cạp mầu đỏ, hoặc giày vải, thanh nữ cũng mặc quần áo
như những người khênh kiệu rước cờ rước lọng, nhưng chân không quấn xà
cạp... Xong rồi tất cả trở về nhà. Sáng hôm sau, tất cả mọi người các thôn mới ra
tập trung ở đền Khánh Xuân và vào hội hát Dô. Đại phu là thôn anh cả phải đến
sớm nhất và được hát trước nhất. Trình tự cuộc hát như sau: Người cái dẫn dắt
bạn nàng vào đứng trước đền Khánh Xuân, sau đó người cái cầm xênh gõ nhịp
làm hiệu, dẫn bạn nàng vào trước bàn thờ, tất cả đều đi theo hình chữ chi. Khi
nghe tiếng xênh mở đầu làm hiệu, các bạn nàng từ từ bỏ dép, bước vào chiếu,
xòe quạt và bắt đầu múa hát. Nếu các bạn nàng đông thì đứng trên hai chiếu,
chiếu trên gồm các nàng lớn, chiếu dưới gồm các nàng con. Nếu thơn nào có số
bạn nàng đơng q, thì phải chia ra hát làm nhiều đợt. Câu mở đầu là những bài
hát chúc của người cái, phần lớn là các bài hát đều không có động tác. Sau khi
các thơn lần lượt hát xong thì cuộc tế lễ mới bắt đầu. Phương thức diễn xướng
của hát Dơ khá đơn giản. Cái hát, ngồi động tác gõ xênh, hầu như khơng vận
động gì. Các bạn nàng thường sử dụng đôi tay cùng với chiếc quạt gần như động
tác múa chèo. Vần và nhịp của hát Dơ cũng biến hóa linh hoạt. Có câu, có đoạn
tn theo thể lục bát một cách linh hoạt. Nhưng có những câu, những đoạn co
lại, hoặc giãn ra cho phù hợp với các giọng kể, giọng ngâm. Diễn xướng hát Dô

tồn tại song song với lễ hội đền Khánh Xuân. Là loại hình dân ca nghi lễ, diễn
xướng hát Dơ gắn liền với vị thần mà nó hướng tới.
* Đặc trưng diễn xuớng hát Dô: Diễn xướng hát Dô được phân chia thành bốn
hình thức hát, đó là: hát nói, hát ngâm, hát xơ và hát ca khúc. Mỗi hình thức là
một cách hát khác nhau. Tuy nhiên, diễn xướng hát Dô là một chuỗi những câu
hát cho nên việc phân chia này chỉ mang tính tương đối.
- Hát nói: thuộc nội dung hát Chúc, là hình thức khi bắt đầu và kết thúc của
diễn xướng hát Dô, gần giống với một điệu trong hát ca trù.
- Hát ngâm: thể hiện ở những bài hát chúc thơ, ngâm thơ ở phần cuối của cuộc
hát, đặc biệt là ở phần hát Bỏ bộ.
14


- Hát xơ: là hình thức xun suốt của diễn xướng hát Dô. Người Cái lĩnh xướng
và Con hát (bạn nàng) xen lẫn bằng những câu hát đệm.
- Hát ca khúc: những đoạn nào trong diễn xướng hát Dơ có thể tách ra độc lập
mang nội dung hồn chỉnh. Hình thức này nghiêng về nội dung hơn.
*Nội dung diễn xướng hát Dô : Các loại hát
- Hát Chúc: là nội dung hát thuộc phần nghi lễ của diễn xướng hát Dô. Phần
nội dung bắt buộc nghi lễ chỉ chiếm phần nhỏ mà nội dung cơ bản của diễn
xướng là ước muốn của mọi tầng lớp người trong xã hội, là thăng quan tiến
chức, làm nông thuận lợi, buôn bán thuận hoà, là mừng xuân, là vui chơi, hội hè.
- Hát Bỏ bộ: là phần lời ca mang đậm chất trữ tình hơn cả. Tình yêu nam nữ
được thể hiện tinh tế và rõ nét. Lời ca điêu luyện, thấm đượm chất trữ tình. Sức
sống lâu bền của diễn xướng hát Dơ chính là giá trị hiện thực mang lại cho con
người.
* Thể thơ : Nhiều thể thơ được sử dụng. Từ câu thơ ba chữ, bốn chữ, bảy chữ
đến những câu thơ lục bát có sự cân bằng về trung tâm đều được sử dụng nhuần
nhuyễn. Quá trình phát triển của thể thơ trong diễn xướng hát Dô cũng là sự phát
triển của thể thơ dân tộc

* Lời ca và làn điệu trong diễn xướng hát Dô: Lời thơ quy định các tên gọi của
làn điệu trong diễn xướng hát Dơ. Khi phân định ranh giới các bài có những làn
điệu khác nhau, người hát thường dựa vào lời thơ của đoạn hát ấy để đặt tên cho
nội dung từng đoạn. Nội dung hát Bỏ bộ thì khác, bởi mỗi bài có một ý nghĩa
riêng cho nên việc đặt tên cũng dễ dàng hơn. Làn điệu chi phối lời thơ trong
diễn xướng hát Dô bằng cách gia nhập những tiếng phụ vào bài thơ nguyên thể.
Đó là những tiếng đệm, tiếng lót, tiếng láy cài vào đầu, giữa hay cuối những
dòng thơ của các thể thơ khác nhau. Việc gia nhập tiếng phụ ở mỗi loại hình dân
ca là khác nhau. Đó cũng là những nét khu biệt của diễn xướng hát Dô.
* Đạo cụ: quạt giấy là đạo cụ của các bạn nàng, đôi sênh là đạo cụ của Cái hát.
* Điệu bộ động tác trong diễn xướng hát Dô: Cùng tồn tại song song với lời ca
nghi lễ hát Dô là các động tác phụ hoạ của các bạn nàng. Diễn xướng hát Dô là
Cái xướng Con hoạ. Khi hát, bạn nàng vừa hát vừa múa minh hoạ theo nội dung
15


từng đoạn như: hái hoa, múa quạt, bắn cung, hái chè, dệt cửi... đặc biệt là động
tác chèo thuyền. Ở nội dung hát Bỏ bộ các động tác có phần sinh động hơn.
Nhìn chung, các động tác múa của diễn xướng hát Dô khá đơn giản. Việc kết
hợp các động tác này đòi hỏi cảm quan thẩm mĩ của người hát là khá cao.
Mặc dù cịn có những hạn chế nhất định về mặt nội dung và nghệ thuật,
hát hội Dô vẫn là một viên ngọc quý trong di sản văn hóa dân tộc, nó giúp chúng
ta nhìn rõ hơn cuộc sống lao động, cuộc sống tình cảm của ơng cha ta trước kia,
với tính chất là một sinh hoạt văn hóa tổng hợp xuất hiện từ lâu đời. Do lời hát
mộc mạc, gần gũi với đời sống nhân dân nên ngày nay hát Dô đang được khôi
phục lại, trở thành nét sinh hoạt văn hóa độc đáo của người dân xã Liệp Tuyết,
huyện Quốc Oai, tỉnh Hà Tây ( thành phố Hà Nội)..., đồng thời là biện pháp
nhằm khôi phục di sản văn hoá phi vật thể, bảo tồn và lưu truyền cho đời sau.
2.2.4. Tích hợp mơn Giáo dục công dân
a. Từ lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc nói chung và xứ Huế nói

riêng giáo viên định hướng giáo dục học sinh về truyền thống yêu nước, ý
thức bảo vệ nền độc lập chủ quyền của dân tộc Việt Nam:
Trong bản Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 được Quốc hội công bố
cũng nêu rõ tại Ðiều 48 (sửa đổi, bổ sung Ðiều 77): "Bảo vệ Tổ quốc là nghĩa vụ
thiêng liêng và quyền cao quý của công dân. Công dân phải làm nghĩa vụ quân
sự và tham gia xây dựng quốc phòng toàn dân; việc thực hiện nghĩa vụ thay thế
nghĩa vụ quân sự do luật định".
- Bảo vệ Tổ quốc: Bảo vệ Tổ quốc là bảo vệ độc lập chủ quyền, thống nhất và
toàn vẹn lãnh thổ, bảo vệ chế dộ xã hội chủ nghĩa và Nhà nước CHXH CN Việt
Nam.
- Vì sao phải bảo vệ tổ quốc vì: Đất nước ta là do cha ông ta đã đổ mồ hôi xương
máu, khai phá bồi đắp mới có được Hiện nay vẫn cịn nhiều thế lực thù địch
đang âm mưu thơn tính nước.
- Bảo vệ Tổ quốc gồm các nội dung: Xây dựng lực lượng quốc phịng tồn dân;
Thực hiện nghĩa vụ quân sự; Thực hiện chính sách hậu phương quân đội; Bảo vệ
trật tự an ninh xã hội.
16


- Trách nhiệm của học sinh: Ra sức học tập, tu dưỡng đạo đức; Rèn luyện sức
khoẻ, luyện tập quân sự; Tích cực tham gia phong trào bảo vệ trật tự an ninh
trong trường học và nơi cư trú; Sẵn sàng làm nghĩ vụ quân sự; Vận động mọi
người cùng thực hiện nghĩa vụ quân sự; Phê phán tố cáo hành vi trốn tránh
nghĩa vụ quân sự.
- Nghĩa vụ bảo vệ tổ quốc: (Hiến pháp 1992, Luật nghĩa vụ quân sự, Bộ luật
hình sự 1999:
+ Cơng dân nam thanh niên phải làm nghĩa vụ quân sự (từ 18 tuổi trở lên) Thời
gian phục vụ bình thường là 3 năm
+ Cơng dân 18 - 45 tuổi ở các cơ quan, trường học, nhà máy, xí nghiệp...có
nghĩa vụ tham gia các đội tự vệ, luyện tập quân sự, làm lực lượng quân sự dự bị

sẵn sàng bảo vệ tổ quốc.
+ Công dân cịn trẻ tuổi, là học sinh phổ thơng có nghĩa vụ luyện tập quân sự
theo chương trình quy định để khi lớn lên sắn sàng đáp ứng yêu cầu bảo vệ tổ
quốc, bảo vệ trật tự làng, xã, cơ quan, trường học. Việc thực hiện nghĩa vụ quân
sự được hiểu là nhập ngũ vào qn đội, ngồi ra cịn có việc thực hiện nghĩa vụ
thay thế, song đều có mục tiêu chung là bảo vệ Tổ quốc. Vì vậy có thể nên thống
nhất chung là nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc và được khẳng định trong Hiến pháp,
nêu rõ những nghĩa vụ công dân. Nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc được quy định tại
các luật, pháp lệnh như: quân sự, an ninh, cảnh sát, cơ yếu... làm căn cứ pháp lý
khẳng định ý thức nghĩa vụ của công dân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ
Tổ quốc. Mặt khác, trong triển khai xây dựng cũng như thực hiện quyền lợi và
nghĩa vụ công dân, yêu cầu công bằng là vấn đề phải được quan tâm thường
xuyên, có những vấn đề cần phải trưng cầu dân ý hay đưa ra dự thảo để tranh
thủ ý kiến đóng góp của nhân dân trước khi quyết định. Tuy nhiên, qua thời
gian, thực hiện Luật Nghĩa vụ quân sự trong điều kiện đất nước hịa bình, ổn
định, u cầu biên chế lực lượng vũ trang giảm và cuộc sống ngày một được
nâng cao với những quyền lợi công dân được rộng mở cũng cần nhìn nhận lại
việc thực hiện nghĩa vụ cơng dân, trong đó có nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc. Thiết
nghĩ, cần có quy định hướng dẫn bảo đảm cơng bằng, trong đó kể cả những
17


người trong diện do điều kiện hoàn cảnh khác nhau khơng phải thực hiện nghĩa
vụ qn sự mà có điều kiện cuộc sống tốt phải đóng góp vật chất cho công cuộc
bảo vệ Tổ quốc. Việc tuyển quân đối với công dân đủ tiêu chuẩn tuyển sinh đại
học, cao đẳng có thể vận dụng rút ngắn thời gian thực hiện nghĩa vụ sát hợp với
thời gian khóa học và bảo lưu nghĩa vụ còn lại nhằm tạo điều kiện cho cơng dân
phấn đấu, khơng làm gián đoạn q trình học tập của họ.
b. Giáo viên thông qua văn bản: “ Ca Huế trên sông Hương” – Hà Ánh
Minh- học sinh tìm hiểu về ý nghĩa quần thể cố đơ Huế, văn hóa phi vật thể

Ca Huế để giáo dục định hướng học sinh về ý thức bảo vệ di sản văn hóa
Ðại Hội đồng Tổ chức giáo dục, khoa học và văn hoá của Liên Hợp Quốc
họp tại Paris ngày 17-10 đến 21-11-1972, kỳ họp thứ 17. Thông qua bản Cơng
ước này vào ngày 16-11-1972.
- Di sản văn hố bao gồm văn hoá vật thể và văn hoá phi vật thể, là sản phẩm
tinh thần, vật chất có ý nghĩa lịch sử, văn hoá, khoa học, được lưu truyền từ đời
này sang đời khác… Di sản văn hố, di tích lịch sử – văn hoá và danh lam thắng
cảnh là những cảnh đẹp của đất nước, là tài sản của dân tộc, nói lên truyền thống
của dân tộc, thể hiện công đức của các thế hệ cha ông trong công cuộc xây dựng
và bảo vệ Tổ quốc, thể hiện kinh nghiệm của dân tộc trên các lĩnh vực:
+ Di tích lịch sử văn hố là: Cơng trình xây dựng, địa điểm, các di vật cổ vật,
bảo vật quốc gia, công trình địa điểm có giá trị lịch sử, văn hố, khoa học.
+ Danh lam thắng cảnh là cảnh quan thiên nhiên hoặc địa điểm có sự kết hợp
giữa cảnh quan thiên nhiên với cơng trình kiến trúc có giá trị lịch sử, thẩm mĩ,
khoa học.
- Trách nhiệm công dân trong việc bảo vệ và giữ gìn các di sản văn hố :
+ Nhà nước có trách nhiệm bảo vệ và phát huy giá trị của di sản văn hoá.
+ Nhà nước bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của chủ sở hữu di sản văn hoá.
Chủ sở hữu di sản văn hố có trách nhiệm giữ gìn và phát huy giá trị của di sản
văn hoá.
- Nghiêm cấm các hành vi :
+ Chiếm đoạt, làm sai lệch di sản văn hoá.
18


+ Huỷ hoại hoặc gây nguy cơ huỷ hoại di sản văn hoá.
+ Đào bới trái phép địa điểm khảo cổ, xây dựng trái phép, lấn chiếm đất đai,
thuộc di tích lịch sử văn hố, danh lam thắng cảnh.
+ Mua bán, trao đổi, vận chuyển trái phép di vật, cổ vật…
c. Thơng qua tìm hiểu về vẻ đẹp thiên nhiên xứ Huế : Sông Hương, núi Ngự,

Nhà vườn... giáo dục học sinh tình yêu thiên nhiên cùng ý thức, trách nhiệm
của bản thân và xã hội trong vấn đề bảo vệ thiên nhiên, môi trường sống:
- Thiên nhiên bao gồm: Khơng khí, bầu trời, sơng suối, rừng cây, đồi núi, động
thực vật, khống sản...
- u thiên nhiên sống hồ hợp với thiên nhiên là sự gắn bó, rung động trước
cảnh đẹp của thiên nhiên; Yêu quý, giữ gìn và bảo vệ thiên nhiên.
- Vai trò của thiên nhiên:
+ Thiên nhiên giúp tâm hồn sảng khối, làm bầu khơng khí trong lành, bảo vệ
cuộc sống con người, gắn bó và rất cần thiết đối với đời sống con người. Là tài
sản chung vô giá của dân tộc và nhân loại .
+ Thiên nhiên bị tàn phá sẽ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và tồn tại của
con người
- Trách nhiệm của học sinh: Phải bảo vệ thiên nhiên; Sống gần gũi, hoà hợp với
thiên nhiên; Kịp thời phản ánh, phê phán những việc làm sai trái phá hoại thiên
nhiên
2.2.5. Tích hợp môn Mỹ thuật
a. Kiến trúc ở Huế phong phú và đa dạng
+ Kiến trúc ở Huế phong phú và đa dạng: có kiến trúc cung đình và kiến trúc
dân gian, kiến trúc tôn giáo và kiến trúc đền miếu, kiến trúc truyền thống và kiến
trúc hiện đại...Những cơng trình kiến trúc cơng phu, đồ sộ nhất chính là Quần
thể di tích Cố đơ Huế hay Quần thể di tích Huế. Đó là những di tích lịch sử - văn
hóa do triều Nguyễn chủ trương xây dựng trong khoảng thời gian từ đầu thế kỷ
19 đến nửa đầu thế kỷ 20 trên địa bàn kinh đô Huế xưa; nay thuộc phạm vi
thành phố Huế và một vài vùng phụ cận thuộc tỉnh Thừa Thiên-Huế, Việt Nam
Kinh thành Huế đựơc xây dựng trên một mặt bằng gần như như hình vng với
19


mặt trước hơi khum hình cánh cung, tuân thủ chặt chẽ theo nguyên tắc kiến trúc
của dân tộc Việt Nam xuất phát từ Dịch Lý và thuật Phong Thủy dựa vào các

thực thể thiên nhiên để tạo các yếu tố hài hòa về Phong Thủy như núi Ngự là
Tiền Án, sông Hương là Minh Đường, cồn Hến và cồn Dã Viên lần lượt là tả
Thanh Long và hữu Bạch Hổ và quay mặt về hướng nam theo một quy định của
sách Chu Dịch: "Vua quay mặt về phía nam để cai trị, hướng về lẽ sáng để làm
việc nước". Vòng tường thành với chu vi 10571 m được xây bó bằng gạch được
xây dựng kiến trúc Vauban hay "thành lũy hình ngơi sao" với 24 pháo đài và 10
cửa chính cùng 1 cửa phụ cùng; với một hệ thống hào nước phức tạp. Chức năng
chính của Kinh thành để phịng vệ, phục vụ sinh hoạt của triều đình và nhà vua.
Trong quần thể di tích Cố đơ Huế cịn có một loạt cơng trình khác phục vụ cho
nhiều mục đích khác nhau như: phục vụ giáo dục (Văn Miếu, Võ Miếu, Quốc
Tử Giám, Trường Thi...); ngoại giao (Thượng Bạc Viện); quân sự (Trấn Hải
Thành) và giải trí (Hổ Quyền), triều Nguyễn với rất nhiều chùa quán, đền miếu
được xây dựng trùng tu như: bốn ngôi quốc tự Thiên Mụ, Giác Hoàng, Diệu Đế,
Thánh Duyên và quốc quán Linh Hựu . Lăng tẩm Huế gồm những nơi dùng để
an táng các vị vua, chúa của những triều đại đã chọn Huế làm trung tâm quyền
lực Các lăng đều được xây dựng theo kiểu kiến trúc đơn giản bằng đá Bazan,
gạch vồ gồm hai vịng trong ngồi. Trước mộ có hương án, đằng sau mộ có bình
phong, trang trí rồng phượng, ghép nổi mảnh vôi vữa hoặc sành sứ
+ Với những kiểu thức trang trí bắt nguồn từ những mẫu mực của Trung Hoa,
các nghệ nhân Việt Nam đã tạo nên một bản sắc nghệ thuật trang trí với những
nét độc đáo mang cá tính Huế. Nghệ thuật trang trí mỹ thuật Huế còn tiếp thu
những tinh hoa của nghệ thuật Chăm, đặc biệt là tiếp thu nghệ thuật trang trí Tây
Phương. Trang trí cung đình Huế cịn tiếp nhận và nâng cao nghệ thuật dân gian
Việt Nam. Nhiều loại hình thủ công mỹ nghệ truyền thống của Việt Nam như
chạm khắc gỗ, cẩn xà cừ, cẩn tam khí ngũ khí, sơn son thếp vàng, chạm khắc
xương và ngọc ngà, khảm sành sứ, làm vàng bạc, dệt, thêu, đan...đã được triều
Nguyễn nâng lên thành những nghệ thuật tinh xảo, sang trọng. Về hội họa nhiều
họa sĩ nổi tiếng về tranh thủy mặc sơn thủy, trúc lan, tranh gương, các ấn phẩm
20

nhất thi nhất họa đặc sắc. Đặc biệt, từ Huế xuất hiện người họa sĩ vẽ tranh sơn
dầu đầu tiên ở Việt Nam là họa sĩ Lê Văn Miên (1870-1912)...Về điêu khắc, cố
đô Huế đã đánh dấu một thời kỳ phát triển mới, thể hiện bằng các tác phẩm điêu
khắc trên đá, trên đồng, trên gỗ. Trong điêu khắc gỗ, phần khắc chạm gỗ trang
trí với những bức chạm nổi, chạm lộng trên các chi tiết cơng trình kiến trúc đạt
đến sự tinh xảo và có tính thẩm mỹ cao. Về mỹ thuật ứng dụng, ngoài việc nâng
cao các loại hình thủ cơng mỹ nghệ truyền thống của Việt Nam, Huế còn một
thời sản xuất đồ mỹ nghệ pháp lam cao cấp.
b. Hình ảnh và ý nghĩa biểu tượng của thuyền Rồng
Con rồng đã từng là một tô tem trong tín ngưỡng sơ khai của người Việt
Nam. Dân Việt cổ có tục xăm mình, phổ biến trong số ấy là họa tiết rồng (giao
long). Theo ghi chép Hoài Nam Tử và Sơn Hải Kinh, rồng được người Việt xưa
xăm lên đùi để khi xuống nước “tránh bị giao long làm hại”. Đến đời vua Trần
Anh Tông (1293-1314) mới chấm dứt tục xăm mình. Rồng là hình tượng của
mưa thuận gió hòa, là linh vật đứng vào hàng bậc nhất trong tứ linh “long, lân,
quy, phụng”. Hình tượng rồng thời đại Hùng Vương là một linh vật thân dài có
vẩy như cá sấu được chạm trên các đồ đồng, đặc biệt là trên trống đồng.
Con rồng thời Nguyễn trở lại vẻ uy nghi vương quyền. Rồng được thể
hiện ở nhiều tư thế, ẩn mình trong đám mây, hoặc rồng hàm thọ, lưỡng long
triều nhật, lưỡng long chầu hoa cúc, lưỡng long chầu chữ thọ v.v.. Thân rồng
không dài ngoằn, uốn lượn với độ cong lớn. Đầu rồng to, sừng giống sừng hươu
có nhánh phụ cùng chĩa ngược ra sau. Mắt rồng lộ to, mũi giống mũi lân hoặc sư
tử, miệng há to để lộ hàm răng răng nanh chắc khỏe. Vây trên lưng rồng có tia,
thân cuộn hoa văn lửa hoặc mây, phân bố dài ngắn đều đặn. Râu rồng uốn sóng
từ dưới mắt chìa ra cân xứng hai bên. Hình tượng rồng dùng cho vua chân có
năm móng mạnh mẽ, còn quan và tầng lớp quý tộc chỉ được pháp dùng rồng bốn
hoặc ba móng, đi khơng có bờm lơng, các chi tiết hoa văn lờ mờ hơn rồng
cung đình. Rồng trên mái đình chùa miếu mạo thường cũng chỉ có bốn móng
Kể từ khi triều Nguyễn kết thúc, tính phân tầng xã hội trong quy cách sử

dụng mơ típ rồng khơng cịn nữa, chính vì vậy người ta có thể chạm khắc rồng
21


với mn hình vạn trạng, từ vân long, đồn long, quỳ long, ứng long, li long,
giao long, rồng 5 ngón, 5 ngón, 3 ngón v.v.. Hình tượng con rồng cũng khơng
cịn tính chất thiêng liêng, tối thượng như xưa, thay vào đó dân gian vẫn đưa vào
trang trí cho các cơng trình kiến trúc, hội họa, chạm, khắc nghệ thuật với những
ý nghĩa dân gian, bình dị. Từ xưa các vua Nguyễn đóng đơ ở Huế có thuyền
rồng đi ngắm cảnh, thưởng ngoạn thiên nhiên trên sông. Đến hết thời phong
kiến, do nhu cầu khách tham quan cố đô muốn đi chơi trên sông nên ngành du
lịch Huế đã biến những chiếc thuyền ngư dân thành thuyền rồng. Đầu thuyền
được gắn các miếng gang có hình rồng với mắt, mũi, miệng và bờm, phía sau là
đi. Thân thuyền được sơn phết như hình con rồng với vảy rồng. Chỉ khác một
điều lúc xưa, thuyền rồng vua do lính chèo, thời nay, do chạy bằng máy.
c. Lễ hội xứ Huế
- Có hai loại lễ hội: lễ hội cung đình và lễ hội dân gian. Lễ hội cung đình phản
ánh sinh hoạt lễ nghi của triều Nguyễn, phần lớn chỉ chú trọng về "lễ" hơn "hội".
Lễ hội dân gian gồm nhiều loại rất phong phú, tiêu biểu như: lễ hội Huệ Nam ở
điện Hòn Chén hay còn gọi là lễ rước sắc nữ thần Thiên y A na theo tín ngưỡng
của người Chăm pa, lễ hội tưởng niệm các vị khai sinh các ngành nghề truyền
thống, lễ hội tưởng nhớ các vị khai canh thành lập làng.
+ Tổ chức lần đầu tiên vào năm 2000, đến nay Festival Huế: là điều kiện quan
trọng để xây dựng Huế thành thành phố Festival của Việt Nam. Là một trong
những lễ hội lớn, Festival Huế với nhiều chương trình lễ hội cộng đồng được tái
dựng với một khơng gian rộng lớn cả trong và ngồi thành phố, góp phần làm
sống lại các giá trị văn hóa của Huế. Nhiều chương trình như: Đêm Hồng cung,
lễ tế Nam Giao, lễ Truyền lô và Vinh qui bái tổ, lễ hội áo dài, lễ hội biển, thả
diều, thả thơ, diễn thơ, chợ quê ngày hội, cờ người, đua trải... Đã tổ chức được 8
lần (2000, 2002, 2004, 2006, 2008, 2010, 2012, 2014).

2.2.6. Tích hợp mơn Tin học
- Học sinh vận dụng kiến thức tin học để thu thập tài liệu từ các nguồn khác
nhau sách báo, video, phóng sự ...từ mạng. Vận dụng kiến thức tạo lập trình
chiếu Power point để thiết kế trình chiếu các tư liệu, hình ảnh thu thậpcho các
22


phần thuyết trình nội dung bài học.
- Nhóm 1: Hình ảnh tiêu biểu về vẻ đẹp xứ Huế

Vịnh Lăng Cô (Thừa Thiên – Huế)

Cầu Trường Tiền hay còn gọi là Tràng Tiền bắc qua sông Hương

23


- Nhóm 2: Hình ảnh tiêu biểu về quần thể cố đơ Huế

Hồng thành Huế .

Điện Thái Hịa cố đơ Huế

Chùa Thiên Mụ nhìn từ sơng Hương

- Nhóm 3: Biểu diễn ca Huế trên thuyền Rồng
24


Biểu diễn ca Huế trên thuyền Rồng giữa dịng sơng Hương

Thuyền Rồng trong đêm biểu diễn ca Huế trên sông Hương thơ mộng
- Nhóm 4: Lễ khai mạc Festival Huế 2014

25