Sự cần thiết về thẩm định nhu cầu sơ khởi trường hợp dự án cảng trung chuyển quốc tế vân phong

B
TR
CH

NGă

GIÁO D CăVÀă ÀOăT O

I H C KINH T THÀNH PH

H

CHÍ MINH

NGăTRÌNHăGI NG D Y KINH T FULBRIGHT

NGUY N TH YÊN NHI

S

C N THI T V TH Mă

NH NHU C U S ăKH I

TR
NG H P D ÁN
C NG TRUNG CHUY N QU C T VÂN PHONG

LU NăV NăTH CăS ăCHÍNH SÁCH CÔNG

TP. H ChíăMinh,ăn mă2015

B
TR
CH

NGă

GIÁO D CăVÀă ÀOăT O

I H C KINH T THÀNH PH

H

CHÍ MINH

NGăTRÌNHăGI NG D Y KINH T FULBRIGHT

NGUY N TH YÊN NHI

S

C N THI T V TH Mă

NH NHU C UăS ăKH I

TR
NG H P D ÁN
C NG TRUNG CHUY N QU C T VÂN PHONG
Ngành: Chính sách công

Mã ngành: 60340402

LU NăV NăTH CăS ăCHÍNHăSỄCHăCÔNG

Ng

ih

ng d n:

GS. TS David O. Dapice
Nguy n Xuân Thành

TP. H ChíăMinh,ăn mă2015



i

L I CAM OAN
Tôi cam đoan lu n v n nƠy hoƠn toƠn do tôi th c hi n. Các đo n trích d n và s li u s d ng
trong lu n v n đ u đ

c d n ngu n vƠ có đ chính xác cao nh t trong ph m vi hi u bi t c a

tôi. Lu n v n nƠy không nh t thi t ph n ánh quan đi m c a Tr
ph H Chí Minh hay Ch

ng

i h c Kinh t Thành

ng trình Gi ng d y Kinh t Fulbright.

NgƠy

tháng

n m 2015

Tác gi

Nguy n Th Yên Nhi


ii

L IC M

N

Tôi chân thành c m n th y Nguy n Xuơn ThƠnh, ng

i tr c ti p h

ng d n tôi th c hi n đ

tài, th y đƣ đ a ra nh ng l i khuyên, góp ý và phê bình sâu s c giúp tôi hoàn thành nghiên
c u này.
Tôi g i l i c m n sơu s c đ n th y Phan Chánh D

ng, ng

i đƣ nhi t tình th o lu n, đ a ra

nh ng ý ki n quý báu giúp tôi có nhi u góc nhìn và nh n th c sâu h n đ i v i đ tài nghiên
c u.

ng th i, tôi c ng g i l i c m n đ n các chuyên viên S K ho ch đ u t t nh Khánh

Hòa đƣ h tr tài li u và thông tin v d án trong su t th i gian tôi th c hi n đ tài. Tôi c ng
r t c m n anh Nguy n Xuơn Tr

ng (đ i h c Hàng H i Vi t Nam), anh Bùi Th Anh, ch

Di u Ng c (DAMCO) và ch T Th Ánh (CMIT) đƣ ng h và chia s cho tôi nh ng ki n
th c, thông tin v l nh v c hàng h i và d ch v h u c n, giúp tôi hoàn thi n đ tài nghiên c u.
Trân tr ng c m n lƣnh đ o vƠ đ ng nghi p t i Qu

u t phát tri n Khánh Hòa đƣ t o đi u

ki n và chia s công vi c c quan trong su t th i gian tôi đi h c. Tôi c ng chơn thƠnh c m n
quý Th y Cô và các anh ch nhân viên c a Ch

ng trình Gi ng d y Kinh t Fulbright đƣ

truy n đ t cho tôi nh ng ki n th c và kinh nghi m quý báu, nhi t tình giúp đ và t o môi
tr

ng h t s c thu n l i cho tôi h c t p t i tr

ng.

Tôi c ng g i s bi t n đ n v i gia đình vƠ b n bè đƣ luôn ng h vƠ đ ng viên tôi r t nhi u
đ tôi có th hoƠn thƠnh ch
viên MPP6, nh ng ng
tr

ng.

ng trình h c. Và sau cùng, tôi g i l i c m n đ n các b n h c

i đƣ quan tâm và giúp đ tôi r t nhi u trong su t th i gian h c t p t i


iii

TÓM T T
Trong b i c nh m t s d án công l n đang đ u t lƣng phí vƠ ho t đ ng kém hi u qu nh
hi n nay, câu h i đ
án tr

c đ t ra là li u các d án này có đ

c khi đ u t .

c th m đ nh nhu c u s kh i c a d

tài nghiên c u v n đ nƠy trong tr

ng h p đi n hình là d án C ng

trung chuy n qu c t Vân Phong.
D án c ng Trung chuy n qu c t Vân Phong (d án c ng Vân Phong) là d án quan tr ng
đ

c Chính ph quan tâm trong th i gian qua, đ

tri n công nghi p hàng h i
thu hút đ

c k v ng s t o nên l c đ y trong s phát

Vi t Nam. Tuy nhiên, t lúc l p k ho ch đ n nay, d án không

c nhƠ đ u t ngo i tr m t doanh nghi p NhƠ n

cđ

c ch đ nh (Vinalines), và

hi n nay đang t m d ng đ ch nhƠ đ u t m i.
B ng ph

ng pháp nghiên c u đ nh tính v phân tích nhu c u s kh i d án c ng Vân Phong,

đ tài tr l i đ

c hai câu h i nghiên c u. Th nh t, nhu c u s kh i c a d án c ng Vân

Phong không đúng v i báo cáo quy ho ch, là quá th p so v i d báo. Nh ng l p lu n ng h
vi c đ u t d án nh ắv trí đ a lý chi n l

c”, y u t kênh đƠo KRA, vƠ s quá t i c a các

c ng Singapore vƠ Hong Kong đ u không có tính th c ti n sau khi phân tích. K t qu phân
tích cho th y l

ng hàng hóa có th qua c ng Vân Phong là 0,5 tri u TEU/n m, trong khi báo

cáo quy ho ch đ

c Công ty c ph n T v n Thi t k C ng - K thu t Bi n (PORTCOAST)

l p vƠo n m 2005 d báo hàng hóa qua c ng là 4,5 tri u TEU/n m. Cho nên, s li u và l p
lu n trong báo cáo quy ho ch là ch a đ thuy t ph c, c ng Vân Phong khó có th xây d ng
nh m t c ng trung chuy n qu c t nh các nh n đ nh trong báo cáo quy ho ch d án đƣ đ a
ra.
Th hai, bài h c đ

c rút ra t d án c ng Vân Phong là s ch quan và l c quan quá m c

trong quá trình l p và th m đ nh d án s đ y d án ra xa th c t , do đó c n ph i th m đ nh
l i v nhu c u s kh i đ có cái nhìn đúng h n v ti m n ng c a d án, tránh t n kém chi phí
cho báo cáo nghiên c u kh thi đ i v i nh ng d án không có đ nhu c u s kh i.
tài ch ra vi c th m đ nh nhu c u s kh i t i các báo cáo nghiên c u ti n kh thi là vô
cùng c n thi t. Cho nên, tác gi ki n ngh r ng c n lu t hóa y u t ắth m đ nh nhu c u s
kh i” c a d án t i th i đi m tr

c khi th m đ nh d án vƠo các v n b n lu t quy đ nh v

th m đ nh d án công. Khi d án đ

c trình lên th m đ nh, c quan qu n lý c n đánh giá nhu

c u s kh i m t cách khoa h c tr

c c p phép đ u t cho m t d án m i. N u d án không

có đ nhu c u s kh i, thì ch đ u t bu c ph i d ng h t các ho t đ ng chu n b đ u t c a
d án.


iv

M CL C

L I CAM OAN..................................................................................................................................... i
L I C M N ......................................................................................................................................... ii
TÓM T T .............................................................................................................................................. iii
M C L C ............................................................................................................................................. iv
DANH M C CÁC KÝ HI U, CH
DANH M C CÁC S

VI T T T .................................................................................... vi

, HÌNH V .................................................................................................. vii

DANH M C B NG BI U .................................................................................................................. viii
DANH M C PH L C ......................................................................................................................... ix

CH

NG 1: PH N M

U ............................................................................................................... 1

1.1

B i c nh và v n đ chính sách ....................................................................................................... 1

1.2

M c tiêu, câu h i nghiên c u vƠ Ủ ngh a nghiên c u ...................................................................... 3
it

1.3

ng và ph m vi nghiên c u .................................................................................................. 3

1.4

Ph

1.5

C u trúc đ tài ............................................................................................................................... 4

CH

ng pháp nghiên c u ............................................................................................................... 3

NG 2: MÔ T D

ÁN C NG VÂN PHONG .............................................................................. 5

2.1

Mô t d án c ng Vân Phong ......................................................................................................... 5

2.2

L i th v đi u ki n t nhiên c a d án c ng Vân Phong................................................................ 9

CH

NG 3: KHUNG PHỂN TệCH ..................................................................................................... 11

3.1

it

ng s d ng đ u ra c a d án ............................................................................................. 14

3.2

Các y u t

nh h

ng đ n m c c u đ u ra c a d án.................................................................... 15

3.2.1

Chi phí v n t i ........................................................................................................................ 16

3.2.2

Chi phí t i c ng ...................................................................................................................... 20

3.2.3

D ch v h u c n và chính sách c a c ng ................................................................................. 21

3.3

Các y u t

nh h

ng đ n s thay đ i quy t đ nh c a khách hàng ................................................ 22

3.3.1

Thay đ i chi phí v n t i .......................................................................................................... 22

3.3.2

Thay đ i chi phí t i c ng ........................................................................................................ 22

3.3.3

Thay đ i d ch v h u c n và chính sách c a c ng ................................................................... 23

CH

NG 4: PHỂN TệCH NHU C U S KH I C A D

ÁN C NG VÂN PHONG ....................... 24

4.1

it

4.1.1

Hàng xu t nh p kh u .............................................................................................................. 24

4.1.2

Hàng trung chuy n ................................................................................................................. 27

4.2

ng s d ng c ng Vân Phong ............................................................................................. 24

Các y u t

nh h

ng đ n m c c u đ u ra c a d án c ng Vân Phong ......................................... 30

4.2.1

Chi phí v n t i và chi phí t i c ng d án c ng Vân Phong ...................................................... 30

4.2.1.1

Hàng xu t nh p kh u ............................................................................................................. 30

4.2.1.2

Hàng trung chuy n ................................................................................................................. 32

4.2.2

D ch v h u c n và chính sách c a c ng ................................................................................. 37


v
4.3

Các y u t

nh h

ng đ n s thay đ i quy t đ nh c a khách hàng ................................................ 39

4.3.1

Thay đ i chi phí v n t i và chi phí t i c ng d án c ng Vân Phong ......................................... 39

4.3.2

Thay đ i d ch v h u c n và chính sách c a c ng ................................................................... 40

CH

NG 5: KINH NGHI M V PHÂN TÍCH NHU C U S KH I ................................................ 43

CH

NG 6: K T LU N VÀ KI N NGH .......................................................................................... 45

6.1

K t lu n....................................................................................................................................... 45

6.2

Ki n ngh ..................................................................................................................................... 45

DANH M C TÀI LI U THAM KH O................................................................................................ 47


vi

DANH M C CÁC KÝ HI U, CH

VI T T T

ADB

Asian Development Bank ậ Ngân hàng Phát tri n Châu Á

AFD

Agency France Development ậ C quan phát tri n Pháp

BOT

Building Operation Transfer ậ Xây d ng kinh doanh
chuy n giao

CY

Container Yard ậ Bãi container

DWT

Deadweight ton ậ

FEU

Forty Foot Equivalent Unit ậ

GDP

Gross Domestic Product ậ T ng s n ph m qu c n i

IFO

Intermediate fuel Oil ậ D u trung gian

JICA

The Janpan International Cooperation Agency

KKT

Khu kinh t

OECD

Oranization for Economics Copperation and Development

PORTCOAST

Công ty c ph n T v n Thi t k c ng ậ K thu t bi n

PTP

Port of Tanjung Pelapas ậ C ng Tanjung Pelapas

TEU
UBND

n v đo tr ng l

ng hàng

n v đo 1 container 40 feet

Twenty Foot Equivalent Unit ậ

n v đo 1 container 20

feet
y ban nhân dân

Vi n QH T &NTQG

Vi n Quy ho ch đô th và Nông thôn qu c gia

WB

World Bank ậ Ngân hàng Th gi i

WTO

T ch c Th

XNK

Xu t nh p kh u

ng m i Th gi i


vii

DANH M C CÁC S

, HÌNH V

Hình 2.1: Kênh đƠo KRA.................................................................................................................. 6
Hình 2.2: V trí c ng Trung chuy n qu c t Vân Phong..................................................................... 7
Hình 2.3: D án c ng Vơn Phong giai đo n hoàn ch nh trong Khu kinh t Vân Phong ....................... 8
Hình 2.4: V trí khu v c c ng Vân Phong trên các tuy n h i trình qu c t ......................................... 9
Hình 3.1: Tóm t t quy trình th m đ nh d án................................................................................... 12
Hình 3.2: Khung phân tích nhu c u s kh i d án c ng Vân Phong ................................................. 13
Hình 3.3: Phân lo i c ng theo t l trung chuy n ............................................................................. 15
Hình 3.4: B n đ các c ng trong khu v c ông Nam Á .................................................................. 18
Hình 3.5: Mô hình tính chi phí v n t i và chi phí t i c ng ................................................................ 19
Hình 3.6: Thành ph n chi phí t i c ng (USD).................................................................................. 20
Hình 3.7: M i liên h gi a các tiêu chí trong nghiên c u c a Lirn, Thanopoulou, Beynon & Beresford
(2004) và tiêu chí trong LPI............................................................................................ 22
Hình 4.1: T ng kim ng ch xu t nh p kh u gi a các khu v c t n m 2012 ậ 2014 (t USD) ............ 25
Hình 4.2: L

ng hàng hóa container phân b t i các c m c ng ....................................................... 26

Hình 4.3: Th ph n l

ng container t i th tr

Hình 4.4: So sánh l

ng hƠng hóa XNK vƠ l

ng ông Nam Á ...................................................... 28

ng container

khu v c ông Nam Á ...................... 29

Hình 4.5: Ch s hi u qu kho v n n m 2014 c a Vi t Nam, Hong Kong và Singapore ................... 37
Hình 5.1: C ng Tanjung Pelapas ..................................................................................................... 43


viii

DANH M C B NG BI U
B ng 3.1: Thông s c b n tàu container ..................................................................................... 17
B ng 3.2: Chi phí t i c ng c a m t s c ng ................................................................................. 21
B ng 4.1: Kim ng ch xu t nh p kh u đ n các th tr

ng t i các n

c ông Nam Á ................. 27

B ng 4.2: Chi phí v n chuy n các đ a ph

ng

mi n B c qua các ph

ng án ch n c ng ......... 30

B ng 4.3: Chi phí v n chuy n các đ a ph

ng

mi n Nam qua các ph

ng án ch n c ng ....... 31

B ng 4.4: Chi phí v n chuy n các đ a ph

ng

mi n Trung qua các ph

ng án ch n c ng ..... 31

B ng 4.5: So sánh chi phí v n chuy n c a h i trình qu c t gi a các ph

ng án c ng ............... 34

B ng 4.6: So sánh chi phí v n chuy n th tr
B ng 4.7: L

ng khu v c ông Nam Á .................................... 32

ng hàng hóa có th qua c ng Vân Phong (TEU) ................................................... 36

B ng 4.8: Ch s hi u qu kho v n trong n

c gi a Vi t Nam, Hong Kong và Singapore......... 38

B ng 4.9: Phơn tích đ nh y v i chi phí t i c ng c a Vân Phong ............................................... 39
B ng 5.1: L

ng hàng hóa qua c ng c a Tanjung Pelapas và các c ng

Malaysia ................... 44


ix

DANH M C PH L C
Ph l c 1: Ti n trình vƠ c s pháp lý d án c ng Vân Phong .................................................... 51
Ph l c 2: Nghiên c u v kinh t và d ch v h u c n hàng h i c a Lirn, Thanopoulou,
Beynon &Beresford (2004) ........................................................................................ 52
Ph l c 3: Ch s n ng l c kho v n (LPI).................................................................................... 54
Ph l c 4: Gi i thích t ng ......................................................................................................... 57
Ph l c 5: Kho ng cách gi a các c ng tr

ng h p không có kênh đƠo KRA ............................. 58

Ph l c 6: Kho ng cách gi a các c ng tr

ng h p có kênh đƠo KRA ........................................ 59

Ph l c 7: Mô hình tính chi phí h i trình ..................................................................................... 61
Ph l c 9: Kim ng ch xu t kh u và nh p kh u các t nh thành .................................................... 62
Ph l c 10: L

ng container thông qua c ng c a các c ng bi n Vi t Nam ................................ 63

Ph l c 11: Chi phí x p d t i c ng m t s c ng
Ph l c 12: Kho ng cách tuy n đ

Ph l c 13: L

Vi t Nam ..................................................... 64

ng gi a c ng và các th tr

ng container thông qua c ng

các n

ng trong n

c ......................... 65

c ông Nam Á (TEU) .......................... 65


1

CH

NG 1: M

U

1.1 B i c nh và v n đ chính sách
V n đ ho t đ ng kém hi u qu và gây lãng phí
bi n vƠ đ

c nh c đ n nhi u

các d án công là tình tr ng khá ph

Vi t Nam. M i g n đơy, d án B o tàng Hà N i là m t ví

d đi n hình vì sau khi đ a vƠo ho t đ ng hai n m không thu hút đ

c nhi u khách tham

quan, ngoài các v n đ tr c tr c trong thi công và v n hành b o tàng, d án đ
không d báo đ

cl

n i ti ng nh H G

c cho là

ng khách tham quan s đ n b o tƠng khi mƠ các đi m tham quan
m, V n Mi u ậ Qu c t giám, ph c ầ có th h p d n du khách

h n.1 D án Bauxite Tây Nguyên, là d án đƣ l 3 n m qua, đƣ gơy nhi u tranh cãi xung
quanh v n đ giá d báo trong d án cao h n so v i giá bán hi n t i.2 Ngoài ra, d án sân
bay Long ThƠnh đ

c đ xu t xây d ng thành c ng trung chuy n qu c t khu v c v i m c

tiêu c nh tranh tr c ti p v i sơn bay Changi (Singapore), Suvambhumi (Thái Lan) c ng
đ

c d báo là không kh thi b i s l c quan v vi c tính toán l

ng hành khách qua c ng

hàng không.3
D án c ng Trung chuy n qu c t Vân Phong (d án c ng Vân Phong) là m t trong nh ng
d án chính n m trong d án Khu kinh t Vơn Phong, đ

c Chính ph phê duy t đ u t

vào tháng 03/2005 t i Quy t đ nh 51/2005/Q -TTg.4 D án c ng đ
d a trên n i dung v ắs c n thi t đ u t ”, đ

c quy t đ nh đ u t

c mô t trong báo cáo quy ho ch do

PORTCOAST l p n m 2005, có nh ng c s không rõ ràng nh : C ng Vơn Phong ắcó
nhi u l i th v v trí và b c c h n Singapore, Hong Kong vƠ
có th là c ng n

Ơi Loan”5 khi Vân Phong

c đ sơu, vƠ lƠ tơm đi m gi a b bi n t nh Qu ng ông (Trung Qu c)

phía B c, qu n đ o Philippines

phía

ông vƠ bán đ o Malaysia

xây d ng kênh đƠo KRA (Thái Lan) s t o b t l i cho các c ng

phía Tây Nam; vi c

phía Nam kênh đƠo trong

đó có c ng Singapore và c ng Tanjung Pelapas; và gi thi t cho r ng có s quá t i c a
c ng Hong Kong và c ng Singapore vào th i đi m l p d án. Ngoài ra, c ng theo báo cáo
quy ho ch d án c ng Vân Phong đ

c PORTCOAST l p vƠo n m 2005, d báo l

ng

oƠn Loan (2012)
S n H ng (2015)
3
Nhóm phóng viên (2014)
4
Th t ng Chính ph (2005)
5
B Xây d ng (2001). Nh n xét c a chuyên gia t v n Anh thu c công ty Petrotech Marine Consultans Ltd
1

2


2

hàng hóa qua c ng Vân Phong là 4,5 tri u TEU/n m. D báo nƠy đ
phát tri n giao thông v n t i đ a ra, c th lƠ l
TEU/n m, vƠ l
K t khi đ

c Vi n chi n l

ng hàng XNK là t

c và

0,9 ậ 1,5 tri u

ng hàng trung chuy n là 1,5 ậ 3 tri u TEU/n m.

c phê duy t, d án c ng Vơn Phong không thu hút đ

cv nđ ut d

i hình

th c đ u t xây d ng kinh doanh chuy n giao (Building Operation Transfer, vi t t t là
BOT) nh k ho ch.6 Do đó, n m 2009, d án đ

c giao cho T ng công ty Hàng h i Vi t

Nam (Vinalines) làm ch đ u t hai b n đ u tiên v i t ng m c đ u t d án là 6.178 t
đ ng, đ i v i thi t k cho b n ti p nh n tàu có s c ch a t i đa 9.000 đ n v 1 container
lo i 20 feet (Twenty Foot Equivalent Unit, vi t t t là TEU). Nh ng đ n tháng 8/2010,
Vinalines cho d ng thi công d án v i lỦ do đi u ch nh thi t k đ ti p nh n tàu có công

su t 12.000 ậ15.000 TEU, đi u nƠy đ ng ngh a v i vi c t ng v n đ u t . Tháng 9/2012,
Phó th t

ng có thông báo chính th c v vi c d ng tri n khai thi công và rút gi y phép

đ u t c a Vinalines do thi u v n và nh ng v
đ

ng m c trong thi t k .7 Hi n nay, d án

c giao v cho C c Hàng h i Vi t Nam vƠ đang th c hi n kêu g i đ u t .

Khác v i m c tiêu là nâng v th Vi t Nam trong ngành công nghi p hàng h i qu c t c a
Chính ph , m c tiêu t o vi c lƠm cho ng
đ a ph

i dân và gi m chi phí v n t i cho các công ty

ng c a chính quy n t nh, thì quan tâm c a ch đ u t đ n d án c ng Vân Phong

là l i nhu n. Cho nên, v n đ chính sách

đơy lƠ nhu c u s kh i c a c ng Vân Phong có

đ đ thu hút nhƠ đ u t , qua đó c ng Vân Phong có th tr thành c ng trung chuy n hay
không?
D án đ

c th m đ nh l i trong b i c nh h th ng c ng Vi t Nam đang đ i m t v i tình

tr ng th a công su t sau đ t s t gi m l
t n m 2008. Tuy l

ng hàng hóa nghiêm tr ng sau kh ng ho ng kinh

ng hàng hóa nh ng n m g n đơy có t ng lên, nh ng th tr

h i Vi t Nam v n ch a khôi ph c l i nh tr
đ ng v i công su t 87%, các c ng còn l i
ch

ng hàng

c. N m 2014, ch có c ng Cát Lái đang ho t
Thành ph H Chí Minh (Tp.HCM) ho t đ ng

m c 50 ậ 65% công su t, c m c ng Cái Mép

kho ng 8 ậ 23% công su t, và c m

c ng phía B c v i m c 36 ậ 88% công su t.8

6

Ban Qu n lý Khu kinh t Vân Phong (2014)
Theo Báo i n t Thanh niên, ắC ng Vân Phong l nh p” (10/2012). Truy c p ngày 15/05/2015 t i đ a ch
/>8
Ngân hàng Th gi i (2014)
7

3

1.2 M c tiêu, câu h i nghiên c u và ý ngh a nghiên c u
M c tiêu nghiên c u c a đ tƠi lƠ đánh giá nhu c u s kh i d án c ng Vân Phong trong
b i c nh hi n t i, nh m xem xét kh n ng tr thành c ng trung chuy n qu c t c a d án
c ng Vơn Phong. ụ ngh a th c ti n mƠ đ tƠi h

ng đ n là t o c s tham kh o v m t

thông tin và l p lu n cho các đ n v h u quan đ i v i quy t đ nh th c hi n d án c ng Vân
Phong, thêm đó, rút ra bƠi h c kinh nghi m v th m đ nh d án đ i v i các d án công.
Qua đó, đ tài s t p trung tr l i hai câu h i chính sách.
Câu 1: Nhu c u s kh i c a d án c ng Vơn Phong có đúng v i báo cáo quy ho ch c a d
ánlà 4,5 tri u TEU/n m9 hay không?
Câu 2: Bài h c nào t d án c ng Vân Phong có th áp d ng cho các d án công khác?
it

1.3
it

ng và ph m vi nghiên c u

ng nghiên c u c a đ tài là hàng hóa có th đi qua c ng Vân Phong và s d ng các

d ch v t i c ng. Các hàng hóa này có th nh p kh u vào Vi t Nam ho c xu t kh u t Vi t
Nam, ho c có th trung chuy n sang m t c ng khác sau khi vào c ng.
Ph m vi c a đ tƠi lƠ l
l

ng hàng hóa xu t nh p kh u c a Vi t Nam đ i v i vi c xác đ nh

ng hàng xu t nh p kh u (XNK) có th qua c ng. Còn l

tài t p trung vào ph m vi hƠng hóa các n
trong khu v c

ng hàng hóa trung chuy n, đ

c có kh n ng trung chuy n đ n Vân Phong

ông Nam Á, c th là hàng hóa t Lào, Campuchia, Thái Lan, Myanmar,

Malaysia, Philippines, Indonesia, Brunei.

i v i các tuy n h i trình, đ tƠi đ c p đ n ba

tuy n h i trình qu c t chính đi qua khu v c có v nh Vân Phong là bi n
hàng h i Á ậ Âu qua Thái Bình D
1.4 Ph
Ph

ng, Chơu Á ậ

a Trung H i và Châu Áậ B c M .

ng pháp nghiên c u

ng pháp nghiên c u lƠ ph

ng pháp đ nh tính, d a trên vi c so sánh chi phí s n ph m

d án v i các s n ph m c nh tranh đ xác đ nh m c c u t
c u

th i đi m hi n t i, ph

ph m đang đ

9

ông, g m tuy n

i v i nhu

ng pháp nƠy d a trên gi đ nh v t ng nhu c u đ i v i s n

c xét đ n (trong n

PORTCOAST (2005), trang 3-16

ng lai c a d án.

c và qu c t ) trong m t giai đo n ng n là c đ nh. T


4

đó, nhu c u c a d án có đ

c là nh s s t gi m l

ng c u t khách hàng c a các nhà

cung c p s n ph m t

ng t .

Ph

c mô t nh sau: gi đ nh c ng Vơn Phong đ

ng pháp nƠy đ

vào s d ng, l

ng hàng hóa v n t i b ng đ

ng bi n trong n

c xây d ng vƠ đ a

c ho c trung chuy n s s

d ng d ch v t i c ng Vân Phong n u chi phí qua c ng là th p h n so v i các c ng c nh
tranh khác. Ví d nh hƠng hóa t i Thái Lan mu n xu t kh u sang Nh t, thay vì ph i trung
chuy n qua Singapore hay Hong Kong đ v n chuy n đi Nh t, l

ng hàng hóa này có th

chuy n qua Vơn Phong đ đi th ng sang Nh t. Trong đi u ki n t ng chi phí qua Vân Phong
r h n qua Singapore ho c Hong Kong thì l
thay vì hai c ng còn l i nh tr

ng hàng hóa này s chuy n v Vân Phong

c.

1.5 C u trúc đ tài
tài lu n v n g m 6 ch
Ch

ng 1: Gi i thi u v n đ chính sách, b i c nh nghiên c u, m c tiêu nghiên c u, câu

h i chính sách, đ i t
Ch

ng, c th nh sau:

ng và ph m vi nghiên c u.

ng 2: Mô t chi ti t v d án c ng Vân Phong và các y u t liên quan đ n d án, bao

g m nh ng đi u ki n thu n l i v m t k thu t c a d án.
Ch

ng 3: Trình bày khung phân tích c a đ tài.

Ch

ng 4: Phân tích kh n ng tr thành c ng trung chuy n qu c t c a d án c ng Vân

Phong.
Ch

ng 5: Mô t kinh nghi m c ng Tanjung Pelapas.

Ch

ng 6:

a ra k t lu n, ki n ngh chính sách cho đ tài nghiên c u.


5

CH
Ch

NG 2: MÔ T D

ÁN C NG VÂN PHONG

ng này mô t d án C ng trung chuy n Vân Phong v i nh ng l i th v v trí đ a lý,

đi u ki n t nhiên và nh ng l p lu n ng h khác c a d án. Bên c nh đó, trình bƠy nh ng
s ki n liên quan đ n d án t th i đi m l p báo cáo đ u t d án cho đ n nay.
2.1 Mô t d án c ng Vân Phong
D án C ng Trung chuy n qu c t Vân Phong (d án c ng Vân Phong) n m
v nh Vân Phong thu c t nh Khánh Hòa (Hình 2.2), đ

t i container có xu h
m ,h
đ

ng v n

ng m r ng quy mô và n n kinh t Vi t Nam đang phát tri n m nh

Chơu Á sôi đ ng h n v i hai c ng Hong Kong và Singapore l n l

v trí th nh t và th hai v l
n

c l p trong b i c nh th tr

ng đ n công nghi p hóa ậ hi n đ i hóa. Vào nh ng n m 2000, th tr

ng bi n

phía B c

ng v n t i
t chi m

ng container thông qua c ng. T i khu v c ông Nam Á, các

c c ng đang phát tri n các c ng c a ngõ c a n

c mình nh c ng Laem Chabang (Thái

Lan), c ng Subic (Philippines) và c ng Tanjung Pelapas (Malaysia).10 Các hƣng tƠu c ng
l nl

t cho ra đ i nh ng tàu container có t i tr ng l n lên đ n 8.000 ậ9.000 TEU đ gi m

chi phí v n t i trên m i ki n hƠng. Cùng đó, t c đ t ng tr

ng t ng s n ph m qu c n i

(GDP) c a Vi t Nam trung bình n m 1996 ậ 2000 lƠ 6,7%, vƠ giai đo n 2001 ậ 2005 trung
bình 7,5%11 đƣ lƠm cho các nhƠ l p d án l c quan v d báo các đ i tàu container l n s
c p các c ng

Vi t Nam.

Bên c nh đó, các nhƠ l p d án cho r ng công su t c ng Singapore đƣ quá t i vào th i đi m
2005, y u t kênh đƠo KRA n i li n
trong t

n

D

ng vƠ Thái Bình D

ng lai s làm suy y u l i th c a nh ng c ng n m

ng c a Thái Lan

phía nam kênh đƠo, trong đó

có c ng Singapore (Hình 2.1). Nh ng y u t này ng h cho l p lu n v s c n thi t có
m t c ng trung chuy n qu c t
trên, Vơn Phong đ

Vi t Nam đ đón đ u c h i này. V i nh ng nguyên nhân

c đ a ra xem xét cùng v i các c ng bi n khác

Vi t Nam, vƠ đ

c

ch n đ t v trí b n trung chuy n qu c t do có nh ng đi u ki n t nhiên chi m u th h n
so v i các c ng khác.

10

PORTCOAST (2005)
T ng h p s li u t T ng c c Th ng kê Vi t Nam

11


6

Hình 2.1:Kênh đƠo KRA

Kênh đƠo KRA

Ngu n: VnExpress

D án c ng Vơn Phong đ

c quy t đ nh xây d ng cùng v i Quy ho ch Khu kinh t Vân

Phong vào ngày 11/03/2005 theo vào Quy t đ nh s 51/2005/Q -TTg c a Th t

ng

Chính ph . Theo đó, c ng Vân Phong gi ch c n ng lƠ ắđ u m i v i hàng hóa xu t nh p
kh u c a Vi t Nam và trung chuy n hàng hóa v n chuy n b ng container qu c t ”, ngoƠi
ra còn có vai trò ch đ o trong vi c phát tri n khu kinh t Vân Phong.12 (Hình 2.3)

Theo website B Giao thông v n t i, ắQuy ho ch chi ti t c ng trung chuy n qu c t Vân Phong, t nh Khánh
Hòa” (07/2014). Truy c p ngày 15/05/2015 t i đ a ch
/>12


7

Hình 2.2: V trí c ng Trung chuy n qu c t Vân Phong

Ngu n: Hãng D ch v nghiên c u hàng h i


8

Hình 2.3: D án c ng Vơn Phong giai đo n hoàn ch nh trong Khu kinh t Vân Phong

V ng C Cò
( m Môn)

V nh Vân Phong

Khu D c
L t

Khu M Giang

Ngu n:

i u ch nh Quy ho ch Khu kinh t Vơn Phong đ n n m 2030

V ngu n v n, d án c ng Vân Phong g p khó kh n v v n ngay t lúc kêu g i đ u t cho
đ n khi ti n hành thi công d án. Vì không kêu g i đ

c đ u t , nên sau khi đ

c giao cho

Vinalines, công ty nƠy đƣ s p x p v n cho d án g m hai ngu n chính là v n vay t i các
ngơn hƠng th

ng m i trong n

c và v n c a Vinalines t chu n b đ

c.

n n m 2007,

cùng v i vi c các đ i tàu c i ti n tàu container có s c ch a lên đ n 15.000 TEU, Vinalines
đƣ quy t đ nh thay đ i thi t k c ng, nâng công su t đ c ng Vân Phong có th ti p nh n
tàu có s c ch a 12.000 ậ 15.000 TEU.

i u nƠy có ngh a lƠ t ng m c đ u t c a d án

t ng lên, t 6.178 t đ ng lên h n 9.000 t đ ng, trong khi ngu n v n c a Vinalines dành
cho d án là không ch c ch n. Sau đó, c ng vì lỦ do thi u v n và g p tr c tr c trong thay
đ i thi t k , Vinalines đƣ không th ti p t c ti n hành thi công d án vƠ đƣ d ng thi công
vào tháng 12/2009. V sau, Vinalines ph i b i th

ng 65,26 t đ ng và 781 tri u đ ng phí


9

tr ng tài do vi ph m h p đ ng v i nhà th u b i quy t đ nh d ng d án đ t ng t c a
Vinalines cùng v i Chính ph Vi t Nam.13
2.2 L i th v đi u ki n t nhiên c a d án c ng Vân Phong
Nh l p lu n

trên, c ng Vơn Phong có u th h n các c ng khác

Vi t Nam nh vào

đi u ki n t nhiên c a c ng. V nh Vân Phong thu c huy n V n Ninh t nh Khánh Hòa, cách
thành ph Nha Trang 65,6 km v phía B c. Khu v c v nh Vơn Phong đ
chi n l

D

c” lƠ b i bán đ o Hòn G m c a v nh lƠ đi m c c

ng, g n đ

trên ngƣ ba đ

c cho lƠ có ắv trí

ông c a bán đ o

ông

ng hàng h i qu c t nh t so v i các c ng mi n Trung khác, và n m ngay
ng hàng h i qu c t các tuy n có đi qua bi n ông (Hình 2.4).14

Hình 2.4: V trí khu v c c ng Vân Phong trên các tuy n h i trình qu c t

Ngu n:

i u ch nh quy ho ch chung xây d ng Khu kinh t Vơn Phong đ n n m 2030

Ngoài ra, khu v c v nh Vân Phong có đi u ki n t nhiên thu n l i khi có đ sâu t nhiên là
20ậ25m, vƠ lƠ v ng hoƠn toƠn kín sóng vƠ gió.15

i u nƠy t

ng đ i thu n ti n đ xây

Theo Báo Sài gòn gi i phóng Online, ắD ng d án c ng trung chuy n qu c t Vân Phong, Vinalines có
nguy c b ph t hàng ch c t đ ng” (04/2014). Truy c p ngày 15/05/2015 t i đ a ch
/>14
B Xây d ng (2014)
15
B Xây d ng (2014)

13


10

d ng m t c ng n

c sâu cho các tàu có s c ch a 9.000 ậ 12.000 TEU, và là n i tránh bƣo

t t cho các tàu trong khu v c. Còn khu v c bán đ o Hòn G m phía trong v nh C Cò
(

m Môn) đ r ng đ xây d ng các bãi container. Nh ng y u t trên đ

c các nhà l p d

án cho là s ti t ki m chi phí xây d ng c s h t ng h tr c ng và gi m chi phí n o vét
hƠng n m nh các c ng sông khác
Tóm l i, Ch

Vi t Nam.

ng hai trình bƠy v nh ng l i th v đi u ki n t nhiên và v trí đ a lý c a

c ng Vân Phong. Nh ng y u t này cùng v i ắl i th kênh đƠo KRA”, ắc ng Singapore
quá t i”, ắl

ng hàng hóa qua c ng” đ u là nh ng l p lu n ng h d án. Ngoài ra, quá

trình th c thi d án di n ra không đ
các ch đ u t t nhơn vƠ n

c ngoài.

c thu n l i khi d án không nh n đ

cs

ng h c a


11

CH

NG 3: KHUNG PHỂN TệCH

Nhu c u s kh i (preliminary demand) là nhu c u c a ng
ho c d ch v c a m t d

i s d ng đ i v i s n ph m

án t i giai đo n nghiên c u ti n kh thi. Theo Jenkins và

Harberger (1995), phân tích nhu c u s kh i lƠ đánh giá xem s n ph m c a d án có đ
s d ng đ đáp ng nhu c u trong n

c ho c nhu c u trên th tr

ng n

c

c ngoài. Trong

đó, c n xem xét nh ng u th và b t l i c a d án so v i các đ i th c nh tranh b ng cách
so sánh chi phí s n ph m c a d án v i s n ph m c nh tranh và nghiên c u m c c u t
lai c a s n ph m d án. Ho c là, c n ph i kh o sát đ i t
đ nh quy mô th tr

ng

ng khách hàng ti m n ng đ xác

ng ti m n ng c a s n ph m.

Theo Stojmirovic and Chu (2011) thì phân tích nhu c u s kh i n m
ra quy t đ nh ti p t c ho c d ng d án t

ng t nh các b

b

c th hai, có th

c th m đ nh tài chính hay kinh

t c a d án (Hình 3.1). Theo quy trình này, sau khi thu th p d li u c a d án, đánh giá
nhu c u s kh i và xem xét tính phù h p c a d án trong đi u ki n vào th i đi m th m đ nh,
có th c b n nh n đ nh đ

c d án đ t hay không đ t. N u không đ nhu c u đ đ u t d

án, thì có th quy t đ nh lƠ không đ u t d án; ng
thì ti n hƠnh b

c l i, n u nhu c u c a d án là c n thi t

c th hai là phân tích báo cáo nghiên c u kh thi c a d án.

Trong ph m vi đ tài, do gi i h n v ngu n l c nên ph

ng pháp nghiên c u đ

c áp d ng

là so sánh chi phí s n ph m d án v i các s n ph m c nh tranh đ xác đ nh m c c u t
lai c a d án.

i v i nhu c u

th i đi m hi n t i, ph

t ng nhu c u đ i v i s n ph m đang đ

khách hàng c a các nhà cung c p s n ph m t

c và qu c t ) trong m t giai

c là nh s s t gi m l

c ba v n đ sau đ i v i nhu c u s

ng s d ng đ u ra c a d án; (ii) các y u t

c u đ u ra c a d án; (iii) đánh giá các y u t

ng c u t

ng t .

Lý thuy t v th m đ nh d án yêu c u ph i xác đ nh đ
kh i c a d án: (i) đ i t

ng pháp nƠy d a trên gi đ nh v

c xét đ n (trong n

đo n ng n là c đ nh. T đó, nhu c u c a d án có đ

nh h

nh h

ng đ n m c

ng đ n thay đ i quy t đ nh c a khách

hƠng đ i v i s n ph m c a d án.16 Hình 3.2 mô t c th khung phân tích c a đ tài.

16

Ngân hàng phát tri n Châu Á (1997)

ng


12

Hình 3.1:Tóm t t quy trình th m đ nh d án
B

Thu th p các d li u hi n t i

ánh giá tính phù h p c a d án

t/
không đ t

Không đ t

Không đ u
t

c 1: Nghiên c u ti n kh thi

ánh giá nhu c u s kh i

t

ánh giá tính kh thi

Ki m tra v
v trí

ánh giá hi u
qu d án

i u tra kh o
sát k thu t

Phân tích tài chính d án

-

c l ng chi phí c b n
ánh giá doanh thu
Dòng ti n và k ho ch th c hi n
NPV, IRR
Phân tích đ nh y và r i ro

t/
không đ t

Không đ t

B qua/Th m đ nh l i
n u gi thi t thay đ i

t

Th c hi n d án
Ngu n: Stojmirovic and Chu (2011)

c 2: Nghiên c u ti n kh thi

ánh giá môi
ng và xã h i

ánh giá thi t
k s b

B

tr

ánh giá chi
phí s b

Mô hình k
thu t

13

Hình 3.2:Khung phân tích nhu c u s kh i d án c ng Vân Phong
NHU C U S

i t ng đ u ra
c a d án

Hàng
trung
chuy n

Hàng
xu t nh p
kh u

Các y u t nh h ng
đ n m c c u đ u ra c a
d án

Chi phí v n
t i và chi
phí t i c ng

iv i
hàng
trung
chuy n

Xác đ nh l ng

container có th
qua Vân Phong
So sánh l ng
container các c ng
trong khu v c

KH I C NG VÂN PHONG

D ch v h u
c n và chính
sách t i c ng

iv i
hàng
XNK

So sánh v i chi phí qua
Singapore và Hong Kong

Kh n ng c nh
tranh c a Vân
Phong v i các
c ng khác

K t lu n l ng
container qua
c ng Vân Phong
cao hay th p

Ngu n: Tác gi t ng h p

Các y u t nh h ng
đ n thay đ i đ u ra c a
d án

Thay đ i chi
phí v n t i
và chi phí t i
c ng

Thay đ i d ch
v h u c n và
chính sách t i
c ng

Có kh n ng
c nh tranh

Nên xây d ng nh
m t c ng trung
chuy n qu c t

Không có kh
n ng c nh
tranh

Không nên xây d ng
nh m t c ng trung
chuy n qu c t