cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch

TRƢỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP
(Niên khóa: 2013 - 2014)
ĐỀ TÀI

CƠ SỞ PHÁP LÝ VỀ KINH DOANH LỮ HÀNH VÀ LƢU
TRÚ DU LỊCH

Giáo viên hướng dẫn:
TS. Cao Nhất Linh
Bộ môn: Luật thương mại

Sinh viên thực hiện:
Bùi Ngọc Trầm
MSSV: 5106202
Lớp: Luật thương mại 2
Khóa : 36

Cần Thơ, tháng 11/2013
LỜI CÁM ƠN


Để hoàn thành luận văn tốt nghiệp, ngoài sự nỗ lực phấn đấu của bản thân, tôi đã nhận
được rất nhiều sự hướng dẫn, giúp đỡ quý báu của thấy cô, bạn bè. Với lòng kính trọng
và biết ơn tôi xin được gửi lời cám ơn sâu sắc tới:
Thầy Cao Nhất Linh, giảng viên đã trực tiếp hướng dẫn, quan tâm giúp đỡ và tạo mọi
điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành tôt luận văn này.
Tôi xin gửi lời cám ơn đến thầy cô Khoa Luật đã tận tình truyền đạt cho tôi kiến thức
trong gần bốn năm học tập. Vốn kiến thức được tiếp thu trong quá trình học không chỉ là

nền tảng cho tôi nghiên cứu luận văn mà còn là hành tranh quý báo để tôi bước vào đời
một cách vững chắc và tự tin.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến gia đình, đã tạo điều kiện tốt nhất để tôi hoàn thành
luận văn. Và xin chân thành cám ơn bạn bè đã luôn quan tâm, chia sẽ và động viên tôi
trong suốt quá trình thực hiện luận văn.
Mặc dù đã rất cố gắng trong quá trình thực hiện luận văn nhưng do thời gian và trình
độ có hạn nên không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong nhận được sự góp ý của thầy
cô và bạn bè.
Sinh viên thực hiện

Bùi Ngọc Trầm


NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƢỚNG DẪN
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
Ngày

tháng

năm


NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG PHẢN BIỆN
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
Ngày

tháng

năm


MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU ........................................................................................................................... 1
1. Lý do nghiên cứu ................................................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................................ 2
3. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................................. 2
4. Phƣơng pháp nghiên cứu ..................................................................................................... 2
5. Kết cấu luận văn.................................................................................................................... 2
CHƢƠNG 1: ..............................................................................................................................
LÝ LUẬN CHUNG VỀ KINH DOANH LỮ HÀNH VÀ LƢU TRÚ DU LỊCH................. 3
1.1 Một số khái niệm về kinh doanh lữ hành ......................................................................... 3
1.1.1 Định nghĩa về kinh doanh lưu trú .............................................................................. 3
1.1.2 Phân loại kinh doanh lữ hành .................................................................................... 4
1.1.2.1 Căn cứ vào tính chất của hoạt động tạo ra sản phẩm ...................................... 4
1.1.2.2 Căn cứ vào phương thức và phạm vi hoạt động ............................................... 4
1.1.2.3 Căn cứ vào quy định của Luật Du lịch Việt Nam ............................................. 5
1.1.3 Đặc điểm của kinh doanh lữ hành ............................................................................. 5
1.1.4 Vai trò của kinh doanh lữ hành ................................................................................. 8
1.2 Một số khái niệm về kinh doanh lƣu trú du lịch .............................................................. 11
1.2.1 Định nghĩa về kinh doanh lưu trú du lịch ................................................................. 11
1.2.2 Phân loại về kinh doanh lưu trú du lịch .................................................................... 11
1.2.3 Đặc điểm của kinh doanh lưu trú du lịch .................................................................. 12
1.2.4 Vai trò của kinh doanh lưu trú du lịch ...................................................................... 14
1.3 Lịch sử hình thành và phát triển của pháp luật về kinh doanh lữ hành và lƣu trú
du lịch tại Việt Nam....... ........................................................................................................... 15
CHƢƠNG 2: .............................................................................................................................

CƠ SỞ PHÁP LÝ VỀ KINH DOANH LỮ HÀNH VÀ KINH DOANH LƢU TRÚ
DU LỊCH.................................................................................................................................... 17
2.1 Chủ thể hoạt động kinh doanh lữ hành và lƣu trú du lịch ............................................. 17
2.1.1 Chủ thể kinh doanh lữ hành ...................................................................................... 17
2.1.1.1 Chủ thể kinh doanh lữ hành nội địa.................................................................. 18
2.1.1.2 Chủ thể kinh doanh lữ hành quốc tế ................................................................. 18
2.1.2 Chủ thể kinh doanh lưu trú du lịch............................................................................ 19
2.2 Điều kiện đăng ký kinh doanh lữ hành và lƣu trú du lịch .............................................. 20
2.2.1 Điều kiện đăng ký kinh doanh lữ hành...................................................................... 20
2.2.1.1 Điều kiện đăng ký kinh doanh lữ hành nội địa ................................................. 20


2.2.1.2 Điều kiện đăng ký kinh doanh lữ hành quốc tế ................................................. 21
2.2.2 Điều kiện đăng ký kinh doanh lưu trú du lịch ........................................................... 23
2.3 Trình tự, thủ tục đăng ký kinh doanh lữ hành và lƣu trú du lịch ................................. 24
2.3.1 Trình tự, thủ tục đăng ký kinh doanh lữ hành .......................................................... 24
2.3.1.1 Trình tự, thủ tục đăng ký kinh doanh lữ hành nội địa ...................................... 24
2.3.1.2 trình tự, thủ tục đăng ký kinh doanh lữ hành quốc tế ....................................... 25
2.3.2 Trình tự, thủ tục đăng ký kinh doanh lưu trú du lịch ............................................... 26
2.4 Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp kinh doanh lữ hành, lƣu trú du lịch ................. 27
2.4.1 Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp kinh doanh lữ hành...................................... 27
2.4.1.1 Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp kinh doanh lữ hành nội địa .................. 27
2.4.1.2 Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp kinh doanh lữ hành quốc tế .................. 28
2.4.2 Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp kinh doanh lưu trú du lịch ........................... 30
CHƢƠNG 3:……. .....................................................................................................................
THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CƠ SỞ PHÁP LÝ VỀ KINH
DOANH LỮ HÀNH, LƢU TRÚ DU LỊCH ........................................................................... 33
3.1 Thuận lợi trong kinh doanh lữ hành, lƣu trú du lịch ...................................................... 33
3.2 Khó khăn trong kinh doanh lữ hành, lƣu trú du lịch ...................................................... 37
3.3 Một số giải pháp đề xuất nhằm khắc phục những khó khăn trong hoạt động kinh

doanh lữ hành, lƣu trú du lịch ................................................................................................. 41
KẾT LUẬN ................................................................................................................................. 46
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................. 47


Luận văn tốt nghiệp

Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch

LỜI NÓI ĐẦU
1. Lý do nghiên cứu
Việt Nam là một quốc gia có nhiều tiềm năng về du lịch. Vị trí địa lý cùng với lịch sử
văn hóa dân tộc đã mang đến cho ngành du lịch Việt Nam một nguồn tài nguyên du lịch
to lớn và vô cùng đa dạng. Bên cạnh nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú là nguồn
tài nguyên văn hóa đặc sắc, đậm đà bản sắc dân tộc. Sự khai thác khôn khéo nguồn tài
nguyên đó của những nhà kinh doanh lữ hành du lịch đã có “công” rất lớn cho sự nghiệp
phát triển du lịch Việt Nam.
Ngành kinh doanh du lịch Việt Nam không ngừng phát triển, đặc biệt là sau khi Việt
Nam hội nhập vào kinh tế thế giới. Theo số liệu thống kê du lịch toàn quốc của Viện
nghiên cứu phát triển du lịch, đến năm 2010, khách du lịch quốc tế đến Việt Nam là
5.049.855 lượt khách, khách du lịch nội địa đạt 28.000.000 lượt, mang đến tổng thu du
lịch là 98,1 ngàn tỷ chiếm 5,8% tổng GDP cả nước.1 Số lượng khách du lịch và nguồn
thu từ du lịch đã phán ánh sức hấp dẫn của du lịch Việt Nam và sự trưởng thành của
ngành kinh doanh du lịch nói chung, kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch nói riêng.
Thêm vào đó, tình hình chính trị bất ổn ở một số khu vực trên thế giới đã làm cho
khách du lịch có nhu cầu tìm đến những điểm đến an toàn hơn. Đây chính là cơ hội để
ngành du lịch Việt Nam cũng như cho các doanh nghiệp kinh doanh du lịch thu hút du
khách đến Việt Nam. Theo dự báo những điểm đến được du khách quốc tế lựa chọn trong
năm 2013, Hiệp hội Du lịch Mỹ (United States Tour Operators Association – USTOA)
đánh giá, Việt Nam đứng thứ hai trong số các điểm đến mới nổi sẽ được du khách quốc tế

lựa chọn trong năm 2013.2
Trong sự phát triển đó của ngành kinh doanh du lịch không thể thiếu vắng sự quản lý
của cơ quan nhà nước, thông qua những văn bản pháp luật điều chỉnh hoạt động kinh
doanh của các doanh nghiệp. Ngày 08 tháng 02 năm 1999, Pháp lệnh Du lịch được thông
qua và phổ biến vào đời sống xã hội, đã tạo điều kiện cho ngành kinh doanh du lịch Việt
Nam phát triển đúng hướng. Do những chuyển biến trong kinh tế - xã hội, năm 2005 Luật
Du lịch được thông qua và thay thế cho Pháp lệnh Du lịch năm 1999.
Tuy nhiên, hệ thống pháp luật điều chỉnh đối với ngành kinh doanh du lịch chưa
nhiều. Ngoài ra, hoạt động quản lý của cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong hoạt động
kinh doanh du lịch, điển hình như trong kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch còn lỏng
lẽo, làm cho môi trường kinh doanh du lịch chưa thực sự lành mạnh. Trong thời gian qua,
đã xuất hiện nhiều sai phạm của các doanh nghiệp trong quá trình hoạt động kinh doanh.
Chẳng hạn như việc bỏ lại khách du lịch Việt Nam ở Thái Lan của công ty Travel Life,
gây xôn xao dư luận trong thời gian gần đây. Hay một số doanh nghiệp có hành vi làm
cho khách du lịch nhầm lẫn “tên tuổi” của doanh nghiệp với doanh nghiệp nổi tiếng khác.

1

Viện nghiên cứu phát triển du lịch, Số liệu thống kê du lịch toàn quốc, [15/8/2013]
2
Gia Phong, Báo Hà Nội mới online, Bài viết: Năm 2013, dự báo du lịch thế giới tiếp tục tăng trưởng,
/>[15/8/2013]

GVHD: TS. Cao Nhất Linh

1

SVTH: Bùi Ngọc Trầm

Luận văn tốt nghiệp

Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch

Vì vậy, người viết nhận thấy nghiên cứu các cơ sở pháp lý trong hoạt động kinh
doanh lữ hành và lưu trú du lịch là cần thiết. Qua việc nghiên cứu các cơ sở pháp lý
người viết làm rõ các quy định pháp luật điều chỉnh hoạt động trong kinh doanh lữ hành
và lưu trú du lịch, từ đó đưa ra một số giải pháp hoàn thiện hoạt động kinh doanh lữ
hành, hoạt động kinh doanh lưu trú của Việt Nam hiện nay. Đó là lý do người viết chọn
đề tài: “Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch” làm đối tượng nghiên
cứu trong luận văn tốt nghiệp của mình.
2. Mục đích nghiên cứu
Người viết nghiên cứu đề tài này nhằm tìm hiểu một cách có hệ thống các cơ sở pháp
lý về kinh doanh lữ hành, lưu trú du lịch của pháp luật Việt Nam hiện hành, có thể vận
dụng để phát triển môi trường kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch lành mạnh, vững
chắc. Đồng thời qua đó rút ra được một số thuận lợi cũng như khó khăn trong thực tiễn
kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch, từ đó đưa ra một số giải pháp hoàn thiện.
3. Phạm vi nghiên cứu
Với đề tài “ Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch”, người viết tập
trung nghiên cứu các quy định của pháp luật Việt Nam hiện hành về kinh doanh lữ hành
và lưu trú du lịch, để làm căn cứ phân tích và đưa ra hướng hoàn thiện quy định pháp luật
về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
Để thực hiện đề tài, người viết sử dụng các phương pháp nghiên cứu: phương pháp
nghiên cứu lý luận trên tài liệu sách vở, phương pháp phân tích luật viết, phương pháp
phân tích tổng hợp.
5. Kết cấu luận văn
Ngoài các phần: lời cảm ơn, mục lục, lời nói đầu, danh mục tài liệu tham khảo thì nội
dung của luận văn được người viết trình bày gồm ba chương:
Chương 1: Lý luận chung về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch

Chương 2: Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và kinh doanh lưu trú du lịch
Chương 3: Thực trạng và giải pháp hoàn thiện cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và
lưu trú du lịch

GVHD: TS. Cao Nhất Linh

2

SVTH: Bùi Ngọc Trầm


Luận văn tốt nghiệp

Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch

CHƢƠNG 1
LÝ LUẬN CHUNG VỀ KINH DOANH LỮ HÀNH VÀ LƢU TRÚ DU LỊCH
Việt Nam là một trong những quốc gia có ngành du lịch đang phát triển, tuy “sinh sau
đẻ muộn” hơn những nước có nền du lịch phát triển “kỳ cựu” trên thế giới nhưng tốc độ
phát triển du lịch ở Việt Nam trong những năm gần đây được đánh giá rất khả quan. Một
mặt Việt Nam có nguồn tài nguyên du lịch phong phú, mặt khác nhờ vào chính sách
khuyến khích phát triển du lịch của nhà nước nên ngành, nghề kinh doanh du lịch Việt
Nam ngày càng phát triển, đặc biệt là kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch.
1.1. MỘT SỐ KHÁI NIỆM VỀ KINH DOANH LỮ HÀNH
1.1.1. Định nghĩa về kinh doanh lữ hành
Theo nghĩa rộng, lữ hành bao gồm tất cả hoạt động di chuyển của con người, cũng
như những hoạt động liên quan đến sự di chuyển đó.3 Với cách định nghĩa như vậy thì
trong hoạt động du lịch có bao gồm yếu tố lữ hành. Nhưng không phải tất cả hoạt động lữ
hành đều là du lịch. Có thể hình dung trên một chuyến máy bay, tất cả hành khách đang
thực hiện hoạt động lữ hành, nhưng trong số họ có thể không phải tất cả đều là khách du

lịch mà còn bao gồm những hành khách di chuyển vì mục đích khác như: đi công tác, học
tập, trị bệnh,… Vì vậy, trong lĩnh vực du lịch, thuật ngữ “lữ hành” dùng để chỉ các hoạt
động đi lại và các hoạt động khác liên quan đến chuyến đi với mục đích du lịch.4
Từ định nghĩa lữ hành theo nghĩa rộng, định nghĩa kinh doanh lữ hành cũng được
tiếp cận theo nghĩa rộng. Có thể hiểu kinh doanh lữ hành là việc doanh nghiệp đầu tư để
thực hiện một, một số hoặc tất cả các công đoạn trong quá trình tạo ra và chuyển giao sản
phẩm từ sản xuất đến tiêu dùng du lịch với mục đích thu lợi nhuận. Kinh doanh lữ hành
có thể là kinh doanh một hoặc nhiều hơn một, hoặc tất cả dịch vụ và hàng hóa nhằm thỏa
mãn các nhu cầu của khách du lịch.5
Theo nghĩa hẹp, kinh doanh lữ hành chỉ bao gồm những hoạt động tổ chức các
chương trình du lịch. Cách định nghĩa này được thể hiện trong Luật Du lịch số
44/2005/QH11 ngày 14 tháng 6 năm 2005 (sau đây gọi tắt là Luật Du lịch năm 2005), lữ
hành là việc xây dựng, bán và tổ chức thực hiện một phần hoặc toàn bộ chương trình du
lịch cho khách du lịch.6
Ngoài ra, theo quy định của Luật Doanh nghiệp số 60/2005/QH11 ngày 29 tháng
11 năm 2005 (sau đây gọi tắt là Luật Doanh nghiệp năm 2005), kinh doanh là việc thực
hiện liên tục một, một số hoặc tất cả các công đoạn của quá trình đầu tư, từ sản xuất đến
tiêu thụ sản phẩm hoặc cung ứng dịch vụ trên thị trường nhằm mục đích sinh lợi.

3

TS. Nguyễn Văn Mạnh – GS.TS. Nguyễn Văn Đính, Giáo trình Quản trị kinh doanh lữ hành, Nxb. Đại học Kinh tế
Quốc dân, Hà Nội, 2006, trang 47
4
TS. Nguyễn Văn Mạnh – GS.TS. NGuyễn Văn Đính, Giáo trình Quản trị kinh doanh lữ hành, Nxb. Đại học Kinh
tế Quốc dân, Hà Nội, 2006, trang 47
5
TS. NGuyễn Văn Mạnh – GS.TS. Nguyễn Văn Đính, Giáo trình Quản trị kinh doanh lữ hành, Nxb. Đại học Kinh
tế Quốc dân, Hà Nội, 2006, trang 48
6

TS. Nguyễn Văn Mạnh – GS.TS. Nguyễn Văn Đính, Giáo trình Quản trị kinh doanh lữ hành, Nxb. Đại học Kinh tế
Quốc dân, Hà Nội, 2006, trang 48

GVHD: TS. Cao Nhất Linh

3

SVTH: Bùi Ngọc Trầm


Luận văn tốt nghiệp

Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch

Như vậy, kinh doanh lữ hành theo cách tiếp cận của Luật Việt Nam là một quá
trình bao gồm các công đoạn xây dựng, bán và tổ chức thực hiện chương trình du lịch
nhằm mục đích là lợi nhuận. Ở công đoạn cuối cùng, doanh nghiệp có thể chỉ thực hiện
một phần hoặc thực hiện toàn bộ chương trình du lịch. Theo định nghĩa này, hoạt động
kinh doanh lữ hành ở Việt Nam được hiểu theo nghĩa hẹp và xác định một cách rõ ràng
điểm xuất phát cũng như sản phẩm của kinh doanh lữ hành là chương trình du lịch.
1.1.2. Phân loại kinh doanh lữ hành
1.1.2.1. Căn cứ vào tính chất của hoạt động để tạo ra sản phẩm
Có các loại như: kinh doanh đại lý lữ hành, kinh doanh chương trình du lịch,
kinh doanh tổng hợp.7
Kinh doanh đại lý lữ hành hoạt động chủ yếu là làm dịch vụ trung gian tiêu
thụ và bán sản phẩm một cách độc lập, riêng lẻ cho các nhà sản xuất du lịch để hưởng
hoa hồng theo mức phần trăm (% ) của giá bán hoặc theo thỏa thuận trong hợp đồng với
doanh nghiệp giao đại lý. Hoạt động kinh doanh này không làm gia tăng giá trị của sản
phẩm trong quá trình chuyển giao từ lĩnh vực sản xuất sang lĩnh vực tiêu dùng du lịch.
Loại hình kinh doanh này thực hiện nhiệm vụ trung gian, kết nối giữa nhà cung cấp với

người có nhu cầu tiêu dùng nên không phải chịu rủi ro. Các yếu tố quan trọng bật nhất
đối với hoạt động kinh doanh này là vị trí, hệ thống đăng ký và kỹ năng chuyên môn, kỹ
năng giao tiếp và kỹ năng bán hàng của đội ngũ nhân viên.8
Khác với hoạt động kinh doanh đại lý lữ hành, hoạt động kinh doanh chương
trình du lịch làm gia tăng giá trị của sản phẩm đơn lẻ của các nhà cung cấp để bán cho
khách. Cơ sở của hoạt động này là liên kết các sản phẩm mang tính riêng lẻ của các nhà
cung cấp độc lập thành sản phẩm mang tính trọn vẹn bán với giá gộp cho khách. Với hoạt
động kinh doanh này chủ thể của nó phải gánh chịu rủi ro, san sẻ rủi ro trong quan hệ với
các nhà cung cấp khác.9
Trong cách phân loại này còn có kinh doanh lữ hành tổng hợp. Kinh doanh lữ
hành tổng hợp bao gồm tất cả các dịch vụ du lịch, trong đó nhà kinh doanh đồng thời vừa
sản xuất trực tiếp từng loại dịch vụ, vừa liên kết các dịch vụ với các nhà cung cấp khác
thành sản phẩm mang tính nguyên chiếc, vừa thực hiện bán buôn và bán lẻ, vừa thực hiện
chương trình du lịch đã bán.10
1.1.2.2. Căn cứ vào phương thức và phạm vi hoạt động
Căn cứ vào phương thức và phạm vi hoạt động có các loại như kinh doanh lữ
hành gửi khách, kinh doanh lữ hành nhận khách, kinh doanh lữ hành tổng hợp.11
Thứ nhất, kinh doanh lữ hành gửi khách bao gồm cả gửi khách du lịch nội địa
và gửi khách du lịch quốc tế. Kinh doanh lữ hành gửi khách là loại kinh doanh mà hoạt
7

TS. Nguyễn Văn Mạnh – GS.TS. Nguyễn Văn Đính, Giáo trình Quản trị kinh doanh lữ hành, Nxb. Đại học Kinh tế
Quốc dân, Hà Nội, 2006, trang 49
8
TS. Nguyễn Văn Mạnh – GS.TS. Nguyễn Văn Đính, Giáo trình Quản trị kinh doanh lữ hành, Nxb. Đại học Kinh tế
Quốc dân, Hà Nội, 2006, trang 49
9
TS. Nguyễn Văn Mạnh – GS.TS. Nguyễn Văn Đính, Giáo trình Quản trị kinh doanh lữ hành, Nxb. Đại học Kinh tế
Quốc dân, Hà Nội, 2006, trang 49
10

TS. Nguyễn Văn Mạnh – GS.TS. Nguyễn Văn Đính, Giáo trình Quản trị kinh doanh lữ hành, Nxb. Đại học Kinh
tế Quốc dân, Hà Nội, 2006, trang 50
11
TS. Nguyễn Văn Mạnh – GS.TS. Nguyễn Văn Đính, Giáo trình Quản lý kinh doanh lữ hành, Nxb. Đại học Kinh tế
Quốc dân, Hà Nội, 2006, trang 50

GVHD: TS. Cao Nhất Linh

4

SVTH: Bùi Ngọc Trầm


Luận văn tốt nghiệp

Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch

động chính của nó là tổ chức thu hút khách du lịch một cách trực tiếp để đưa khách đến
nơi du lịch. Loại kinh doanh lữ hành này thích hợp với những nơi có cầu du lịch lớn.12
Thứ hai, kinh doanh lữ hành nhận khách bao gồm cả nhận khách du lịch quốc
tế và khách du lịch nội địa. Đây là loại kinh doanh mà hoạt động chính của nó là xây
dựng các chương trình du lịch, quan hệ với các công ty lữ hành gửi khách để bán các
chương trình du lịch và tổ chức các chương trình du lịch đã bán cho khách thông qua các
công ty lữ hành gửi khách. Loại kinh doanh này thích hợp với những nơi có tài nguyên
du lịch nổi tiếng.13
Thứ ba, kinh doanh lữ hành kết hợp là hoạt động kinh doanh kết hợp giữa
kinh doanh lữ hành gửi khách và kinh doanh lữ hành nhận khách. Loại kinh doanh này
thích hợp với doanh nghiệp vĩ mô, có đủ nguồn lực để thực hiện các hoạt động gửi khách
và nhận khách.14
1.1.2.3. Căn cứ vào quy định của Luật Du lịch Việt Nam

Căn cứ vào Luật Du lịch thì kinh doanh lữ hành có các loại như kinh doanh
lữ hành nội địa và kinh doanh lữ hành quốc tế.
Thứ nhất, kinh doanh lữ hành quốc tế là việc xây dựng, bán và tổ chức thực
hiện chương trình du lịch mà để thực hiện chương trình du lịch đó, khách du lịch phải đi
ra khỏi quốc gia họ đang cư trú và thực hiện các thủ tục xuất – nhập cảnh. Trong kinh
doanh lữ hành quốc tế còn được phân thành các loại sau kinh doanh lữ hành đối với
khách du lịch vào Việt Nam, kinh doanh lữ hành đối với khách du lịch ra nước ngoài,
kinh doanh lữ hành đối với khách du lịch vào Việt Nam và khách du lịch ra nước ngoài.
Khách du lịch trong trường hợp này được gọi là khách du lịch quốc tế. Khách du lịch
quốc tế theo Luật Du lịch năm 2005 là người nước ngoài, người Việt Nam định cư ở
nước ngoài vào Việt Nam du lịch; công dân Việt Nam, người nước ngoài thường trú tại
Việt Nam ra nước ngoài du lịch.15
Thứ hai, kinh doanh lữ hành nội địa là việc xây dựng, bán và tổ chức thực
hiện chương trình du lịch tại những điểm du lịch trong nước, trong phạm vi lãnh thổ Việt
Nam cho khách du lịch nội địa – những người là công dân Việt Nam hoặc người nước
ngoài thường trú ở Việt Nam.16
1.1.3. Đặc điểm của kinh doanh lữ hành
Đặc điểm thứ nhất, kinh doanh lữ hành tập trung ở nơi có nhu cầu lớn về du lịch
hay các trung tâm kinh tế. Trong giai đoạn đầu hình thành và phát triển, việc kinh doanh
lữ hành được tổ chức ở những nơi có nguồn khách lớn, nơi có lượng cầu lớn về sản phẩm
du lịch.17 Chuyến lữ hành đầu tiên do Thomas Cook tổ chức đều bắt đầu từ những nơi có
nhu cầu du lịch. Việc phát hiện ra nhu cầu du lịch chính là bí quyết giúp cho hãng kinh
doanh của Thomas Cook hình thành và phát triển. Bởi vì trong thời gian đó thông tin liên
12

TS. Nguyễn Văn Mạnh – GS.TS. Nguyễn Văn Đính, Giáo trình Quản lý kinh doanh lữ hành, Nxb. Đại học Kinh tế
Quốc dân, Hà Nội, 2006, trang 50
13
TS. Nguyễn Văn Mạnh – GS.TS. Nguyễn Văn Đính, Giáo trình Quản lý kinh doanh lữ hành, Nxb. Đại học Kinh tế
Quốc dân, Hà Nội, 2006, trang 50

14
TS. Nguyễn Văn Mạnh – GS.TS. Nguyễn Văn Đính, Giáo trình Quản lý kinh doanh lữ hành, Nxb. Đại học Kinh tế
Quốc dân, Hà Nội, 2006, trang 50
15
Khoản 3 Điều 34 Luật Du lịch số 44/2005/QH 11 ngày 14 tháng 6 năm 2005
16
Khoản 2 Điều 34 Luật Du lịch số 44/2005/QH 11 ngày 14 tháng 6 năm 2005
17
Xem thêm: TS. Nguyễn Văn Mạnh – GS.TS. Nguyễn Văn Đính, Giáo trình Quản trị kinh doanh lữ hành, Nxb.
Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội, 2006, trang 33

GVHD: TS. Cao Nhất Linh

5

SVTH: Bùi Ngọc Trầm


Luận văn tốt nghiệp

Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch

lạc không phát triển như ngày nay, nếu đặt trụ sở kinh doanh ở nơi cách xa nguồn khách
hàng, thì khách hàng không có khả năng đi một chuyến hành trình dài để đăng ký cho
một chuyến đi du lịch. Nên việc đặt trụ sở xa nơi có nguồn cầu du lịch như vậy làm giảm
hiệu quả kinh doanh và cũng rất khó thu hút khách du lịch. Ngày nay, với sự phá triển
không ngừng của công nghệ thông tin và phương tiện giao thông, khoảng cách về địa lý
không còn gây những cản trở như trước, thông qua hệ thống đăng ký trực tuyến các nhà
kinh doanh cũng không cần thiết đặt trụ sở ở gần nơi có nguồn cầu du lịch như trước. Tuy
nhiên, trên thực tế các doanh nghiệp kinh doanh lữ hành thường đặt trụ sở ở nơi có nguồn

khách lớn.
Đặc điểm thứ hai, hoạt động kinh doanh lữ hành vừa có tính phong phú, năng
động và cạnh tranh cao. Một mặt, người đi du lịch ngày càng đòi hỏi cao về chất lượng
của chuyến đi, nhu cầu của họ cũng thay đổi theo thời gian nên các doanh nghiệp phải
không ngừng làm mới chương trình du lịch. Mặt khác do ngày càng có nhiều doanh
nghiệp kinh doanh lữ hành nên xuất hiện sự cạnh tranh trên thị trường cung du lịch. Việc
tìm ra điểm đến mới và tổ chức các chuyến đi đến các điểm đó cho khách du lịch là một
cách tốt để thu hút du khách.
Đặc điểm thứ ba, kinh doanh lữ hành có tính liên kết và sản phẩm lữ hành có tính
tổng hợp. Nội dung của hoạt động kinh doanh lữ hành ngày càng mở rộng, thay đổi
nhanh chóng theo sự phát triển của cung – cầu du lịch. Từ chỗ đơn giản là cung cấp
thông tin, cung cấp các dịch vụ đơn lẻ cho khách trong quá trình thực hiện chuyến đi, đến
chỗ liên kết các sản phẩm của các nhà cung cấp khác nhau thành một sản phẩm để cung
cấp cho khách trong suốt quá trình thực hiện chuyến du lịch của họ với mức giá gộp đã
được xác định trước.18 Nên làm cho sản phẩm lữ hành có tính chất tổng hợp. Chẳng hạn
là sự kết hợp với các dịch vụ như: dịch vụ vận chuyển, dịch vụ lưu trú, dịch vụ ăn uống...
của các nhà sản xuất riêng lẻ thành một sản phẩm mới hoàn chỉnh. Bởi nhu cầu trong
chuyến hành trình của khách du lịch mang tính tổng hợp và đồng bộ.
Sự liên kết được thể hiện ở điểm, thứ nhất thông qua giữa các doanh nghiệp kinh
doanh lữ hành. Thứ hai là sự liên kết giữa ngành lữ hành với các ngành kinh tế khác,
chẳng hạn như: giữa kinh doanh lữ hành với kinh doanh vận chuyển hành khách, giữa
kinh doanh lữ hành với kinh doanh lưu trú du lịch. Do tính chất liên kết này nên trong
quá trình hoạt động kinh doanh, các doanh nghiệp kinh doanh lữ hành vừa đóng vai trò là
người tiêu dùng vừa là người cung cấp sản phẩm. Cho nên trong kinh doanh lữ hành giữa
các doanh nghiệp vừa cạnh tranh với nhau vừa liên kết với nhau để thỏa mãn nhu cầu của
khách hàng.
Từ đặc điểm trên dẫn tới đặc điểm này trong kinh doanh lữ hành. Đặc điểm thứ tư,
kinh doanh lữ hành không chỉ mang lại lợi ích cho chính doanh nghiệp kinh doanh lữ
hành, mà còn mang lại lợi ích cho các nhà sản xuất và người tiêu dùng du lịch.19 Thứ
nhất, giữa nhà kinh doanh lữ hành với các nhà sản xuất khác. Như đã phân tích ở trên,

trong quá trình kinh doanh doanh nghiệp kinh doanh lữ hành còn sử dụng hàng hóa và
dịch vụ của doanh nghiệp khác, nên sinh ra nguồn thu cho doanh nghiệp khác. Thứ hai,
sự chi trả của khách du lịch mang lại lợi nhuận cho doanh nghiệp kinh doanh lữ hành, đổi
lại khách du lịch cũng nhận lại được sự phục vụ từ doanh nghiệp.
18

TS. Nguyễn Văn Mạnh – GS.TS. Nguyễn Văn Đính, Giáo trình Quản trị kinh doanh lữ hành, Nxb. Đại học Kinh
tế Quốc dân, Hà Nội, 2006, trang 32
19
Xem thêm: TS. Nguyễn Văn Mạnh – GS.TS. Nguyễn Văn Đính, Giáo trình Quản trị kinh doanh lữ hành, Nxb.
Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội, 2006, trang 46

GVHD: TS. Cao Nhất Linh

6

SVTH: Bùi Ngọc Trầm


Luận văn tốt nghiệp

Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch

Đặc điểm thứ năm, kinh doanh lữ hành đòi hỏi khả năng tổ chức kinh doanh, thiết
lập và duy trì các mối quan hệ với các nhà cung cấp khác trong thị trường cung du lịch và
sự tín nhiệm của khách du lịch đối với doanh nghiệp.20 Nhu cầu du lịch không chỉ xuất
hiện một lần trong đời sống con người, mà nó gắn bó lâu dài với đời sống con người.
Trong khi đó với doanh nghiệp kinh doanh lữ hành, khách du lịch là “tủy sống” cho sự
tồn tại của họ. Nên không chỉ phục vụ khách du lịch một lần mà doanh nghiệp kinh
doanh lữ hành nào cũng mong muốn được phục vụ nhiều lần sau đó đối với khách du

lịch.
Việc tạo ra một lượng khách hàng thân thiết là yếu tố quan trọng cho sự phát triển
của doanh nghiệp và là lợi thế canh tranh cho doanh nghiệp. Hơn nữa, như đã phân tích ở
trên, kinh doanh lữ hành mang tính liên kết cao. Nếu nhà kinh doanh lữ hành không thiết
lập và duy trì được mối quan hệ với các nhà cung cấp khác thì rất khó khăn trong việc
thực hiện chương trình du lịch cho khách hàng. Kinh doanh của doanh nghiệp có hiệu
quả, chủ động và thuận lợi hơn khi mà doanh nghiệp mối quan hệ mật thiết với các cơ sở
phục vụ nơi ăn chốn ở cho khách tại các điểm đến du lịch hay với các chủ sở hữu phương
tiện vận chuyển.
Đặc điểm thứ sáu, trong kinh doanh lữ hành có cả tính chất “nhập khẩu” và “xuất
khẩu”. Chẳng hạn, trong kinh doanh lữ hành không chỉ phục vụ khách du lịch nội địa mà
còn có cả khách du lịch quốc tế. Khi khách du lịch quốc tế tới điểm đến du lịch sẽ xuất
hiện nhu cầu tiêu dùng du lịch. Thông qua hoạt động mua sắm của khách du lịch, nhiều
hàng hóa của Việt Nam sẽ được “xuất khẩu” khi khách du lịch quốc tế trở về nước. Qua
con đường này nhiều sản phẩm của Việt Nam được “xuất” ra nước ngoài. Ngược lại, khi
khách du lịch Việt Nam sang du lịch nước ngoài, lúc về nước cũng mang theo một số
hàng hóa của quốc gia khác về Việt Nam.
Đặc điểm thứ bảy, kinh doanh lữ hành đòi hỏi chi phí cao cho quảng cáo, đặt văn
phòng đại diện.21 Bởi khách hàng của doanh nghiệp kinh doanh lữ hành là đại chúng. Số
lượng khách hàng tiềm năng là rất lớn nhưng trên thị trường cung du lịch, không chỉ có
riêng doanh nghiệp hoạt động, mà còn có rất nhiều doanh nghiệp khác đang hoạt động,
thông qua hoạt động quảng cáo hay đặt văn phòng đại diện ở nhiều nơi là phương án tốt
để công chúng tiếp cận được với sản phẩm du lịch của doanh nghiệp.
Đặc điểm thứ tám, điểm khác biệt cơ bản giữa kinh doanh lữ hành với một số
ngành kinh doanh dịch vụ khác là để tiêu dùng và hưởng thụ chuyến đi, khách du lịch
phải rời nơi ở thường xuyên của họ. Bởi các nhà kinh doanh lữ hành không thể vận
chuyển sản phẩm lữ hành đến tận nơi ở của khách du lịch để phục vụ khách hàng, và các
dịch vụ mà nhà cung cấp muốn cung cấp cho khách hàng chỉ được thực hiện khi nhà
cung cấp tiếp xúc với khách hàng. Mặt khác, nhà kinh doanh không thể di chuyển các tài
nguyên thiên nhiên đến tận nơi ở của khách du lịch.22

Đặc điểm thứ chín, trong kinh doanh lữ hành quốc tế, khách du lịch quốc tế gặp
rất nhiều khó khăn như sự bất đồng về ngôn ngữ, tiền tệ, phong tục tập quán, truyền
thống, tín ngưỡng, khẩu vị ăn uống, thời tiết, khí hậu, sinh hoạt, thể chế chính trị, luật
20

TS. Nguyễn Văn Mạnh – GS.TS. Nguyễn Văn Đính, Giáo trình Quản trị kinh doanh lữ hành, Nxb. Đại học Kinh
tế Quốc dân, Hà Nội, 2006, trang 33
21
TS. Nguyễn Văn Mạnh – GS.TS. Nguyễn Văn Đính, Giáo trình Quản trị kinh doanh lữ hành, Nxb. Đại học Kinh
tế Quốc dân, Hà Nội, 2006, trang 23
22
Xem thêm: TS. Nguyễn Văn Mạnh – GS.TS. Nguyễn Văn Đính, Giáo trình Quản trị kinh doanh lữ hành, Nxb.
Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội, 2006, trang 42

GVHD: TS. Cao Nhất Linh

7

SVTH: Bùi Ngọc Trầm


Luận văn tốt nghiệp

Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch

pháp, thủ tục hành chính,... ở nơi đến du lịch và do đó tâm lý cảm nhận rủi ro trong tiêu
dùng của khách du lịch, tạo ra hàng rào ngăn cản giữa cầu và cung trong du lịch. Nên vấn
đề tạo niềm tin ở quốc gia đến du lịch đối với khách du lịch, sự an tâm khi tới du lịch của
khách du lịch rất quan trọng, quyết định tới sự lựa chọn của khách du lịch.23
Đặc điểm thứ mười, chất lượng sản phẩm lữ hành không đồng nhất giữa các lần

cung ứng. Chất lượng sản phẩm phụ thuộc vào yếu tố tâm lý, trạng thái tình cảm của cả
người phục vụ lẫn người cảm nhận.24 Mà các yếu tố đó thì lại thay đổi và chịu tác động
của nhiều nhân tố trong những thời điểm khác nhau. Đối với khách du lịch, sự cảm nhận
về chất lượng sản phẩm dựa trên sự so sánh giữa những gì mà khách du lịch cảm nhận
được về sản phẩm du lịch với những gì mà họ mong đợi về nó, đồng thời cái mà họ cảm
nhận được cũng phải tương xứng với những chi phí mà họ đã bỏ ra. Mặt khác do sự cảm
nhận của khách du lịch phụ thuộc vào yếu tố tâm lý, trạng thái tình cảm của người cảm
nhận nên sự đánh giá về chất lượng sản phẩm lữ hành mang tính chủ quan, nên có thể đối
với người này sản phẩm này tốt nhưng đối với người kia sản phẩm này dở. Ngoài ra, một
phần sản phẩm lữ hành là dịch vụ, nó chỉ được thể hiện ra bên ngoài qua hoạt động của
người phục vụ. Nên trạng thái tâm lý của người phục vụ cũng là một yếu tố ảnh hưởng
đến chất lượng sản phẩm.
Đặc điểm thứ mười một, thị trường du lịch dễ biến động và có tính thời vụ. Những
yếu tố như nhu cầu, tâm lý của người tiêu dùng du lịch thay đổi, thời tiết, thu nhập của
dân cư, giá cả hàng hóa và dịch vụ, tình hình kinh tế - chính trị,… là những yếu tố tác
động mạnh đến thị trường du lịch. Ví dụ như ở từng mùa trong năm thì nhu cầu của du
khách có sự thay đổi, như nhu cầu du lịch biển vào mùa hè hay nhu cầu du lịch lễ hội vào
mùa xuân. Hoặc tâm lý “ăn theo” xu hướng trong nhu cầu du lịch, như sự phát triển du
lịch miệt vườn, sinh thái trong những năm gần đây. Tóm lại, khi nhu cầu du lịch có sự
thay đổi làm cho hoạt động kinh doanh lữ hành có tình thời vụ. Vì vậy, trong kinh doanh
lữ hành đòi hỏi các nhà kinh doanh phải nhanh chóng nắm bắt được những diễn biến trên
thị trường cầu du lịch nhằm có những biện pháp thích ứng với nhu cầu du lịch của du
khách, duy trì nhịp độ phát triển đều đặn và nâng cao hiệu quả kinh doanh lữ hành.
Đặc điểm thứ mười hai, do những đặc điểm trên nên ngành kinh doanh lữ hành
không giống như ngành sản xuất vật chất khác, sản phẩm lữ hành không bảo quản hay
lưu kho, lưu bãi được và giá của sản phẩm lữ hành có tính linh động cao.25 Thứ nhất do
đa phần sản phẩm kinh doanh lữ hành là dịch vụ, nên mang tính vô tình. Vì có tính vô
hình nên không thể bảo quản được. Mặt khác, sản phẩm lữ hành được hình thành khi có
sự tiếp xúc giữa khách du lịch với người phục vụ, nên khi không có sự gặp gỡ đó sản
phẩm lữ hành sẽ không hình thành. Thứ hai, do mang tính thời vụ nên giá cả của sản

phẩm lữ hành có thể cao hơn hoặc thấp đi ở những thời điểm kinh doanh khác nhau.
1.1.4. Vai trò của kinh doanh lữ hành
Kinh doanh du lịch đã định hình từ khi du lịch chỉ mới nhen nhóm hình thành.
Hoạt động kinh doanh du lịch bắt đầu từ những hộ kinh doanh nhỏ lẻ với những hình
thức kinh doanh đơn giản như dịch vụ ăn nghỉ cho khách bộ hành, dần dần đa dạng hơn
23

TS. Nguyễn Văn Mạnh – GS.TS. Nguyễn Văn Đính, Giáo trình Quản trị kinh doanh lữ hành, Nxb. Đại học Kinh
tế Quốc dân, Hà Nội, 2006, trang 42
24
Vũ Thị Thảo, Tài nguyên giáo dục mở, Khái niệm và đặc điểm về kinh doanh lữ hành,
[15/8/2013]
25
Vũ Thị Thảo, Tài nguyên giáo dục mở, Khái niệm và đặc điểm về kinh doanh lữ hành,
[15/8/2013]

GVHD: TS. Cao Nhất Linh

8

SVTH: Bùi Ngọc Trầm


Luận văn tốt nghiệp

Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch

và cuối cùng là sự ra đời của những công ty chuyên phục vụ cho nhu cầu của khách du
lịch. Khi nhu cầu du lịch ngày càng trở nên phổ biến trong đời sống xã hội, dẫn đến sự ra
đời của hàng loạt các doanh nghiệp kinh doanh du lịch lữ hành. Sự cạnh tranh giữa các

doanh nghiệp cũng đã góp phần làm cho thị trường du lịch thêm sôi động. Chính những
doanh nghiệp này là yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của du lịch. Họ là những
người đầu tiên nắm bắt được nhu cầu của du khách, từ đó không ngừng sáng tạo, đổi mới
để làm đa dạng về sản phẩm du lịch, đáp ứng được thị hiếu của người đi du lịch, phát
triển hoạt động du lịch của nước nhà.
Ngành kinh doanh du lịch nói chung và kinh doanh lữ hành nói riêng là một hình
thức tốt để quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam đến thế giới, giúp cộng
đồng thế giới hiểu rõ hơn về đất nước và dân tộc Việt Nam; làm cho thế giới đón nhận
Việt Nam trong diện mạo mới – một diện mạo văn minh, hiện đại và thân thiện. Cùng với
những nỗ lực của Nhà nước, thì thông qua các hoạt động quảng bá, kinh doanh của các
doanh nghiệp kinh doanh lữ hành đã thu hút một lượng lớn du khách quốc tế tới Việt
Nam. Lượng khách quốc tế đến Việt Nam ngày càng nhiều, bên cạnh đem lại nguồn thu
du lịch còn góp phần giao lưu văn hóa giữa các dân tộc, tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau,
tăng tình đoàn kết hữu nghị giữa Việt Nam với các nước bạn. Đến bây giờ, thực sự ngành
du lịch Việt Nam nói chung và kinh doanh lữ hành nói riêng đã có nhiều đóng góp trong
việc thực hiện xứ mệnh đưa hình ảnh đất nước và con người Việt Nam ra thế giới.
Hơn thế, hoạt động kinh doanh du lịch còn góp phần trong hoạt động quản lý Nhà
nước. Thông qua sự tương tác giữa doanh nghiệp và khách du lịch là một “kênh” để Nhà
nước nắm bắt được tình hình thực tế của ngành du lịch trong nước, từ đó đưa ra những
chính sách phù hợp và kịp thời.
Ngành kinh doanh lữ hành của Việt Nam ngày càng phát triển, nhiều doanh
nghiệp kinh doanh lữ hành ra đời cùng với sự ngày càng đa dạng, phong phú về sản phẩm
du lịch nên đã thu hút được nhiều lượt khách quốc tế sang Việt Nam du lịch. Kinh doanh
lữ hành quốc tế đem lại nguồn thu ngoại tệ đáng kể cho đất nước. Khi khách du lịch quốc
tế đến Việt Nam du lịch, họ cũng đồng thời mang theo đồng tiền của quốc gia họ vào
Việt Nam. Trong quá trình tiêu dùng du lịch, khách du lịch quốc tế đưa ngoại tệ vào lưu
thông ở Việt Nam. Ngoài ra, thông qua hoạt động đổi tiền để tiêu dùng của khách du lịch
nước ngoài ở ngân hàng cũng là nguồn thu ngoại tệ.
Kinh doanh lữ hành còn có vai trò thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của các
địa phương. Việc khai thác và đưa tài nguyên du lịch ở những vùng xa xôi, kinh tế kém

phát triển vào các chương trình du lịch, đã tạo cơ hội để cho những địa phương ở những
vùng đó phát triển kinh tế. Một mặt, mở rộng thị trường tiêu thụ hàng hóa, dịch vụ nên
tạo khả năng tiêu thụ hàng hóa và dịch vụ tại chỗ, nhờ đó tăng thu nhập cho người dân
địa phương, mở rộng giao lưu kinh tế giữa các vùng, miền trong cả nước và với nước
ngoài, đồng thời thúc đẩy các ngành kinh tế khác phát triển, ví dụ như nghề thủ công
truyền thống. Mặt khác, với sự phát triển của kinh doanh lữ hành góp phần kích thích đầu
tư. Để tạo điều kiện cho du lịch ở địa phương phát triển, chính quyền địa phương và
trung ương sẽ có những chính sách đầu tư xây dựng, phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng,
nên sẽ làm thay đổi bộ mặt kinh tế - xã hội ở những vùng đó, diện mạo của địa phương
được chỉnh trang, sạch đẹp hơn, đời sống nhân dân được cải thiện rõ rệt. Đặc biệt, việc
xây dựng chương trình du lịch ở các vùng biên giới, hải đảo đã góp phần tích cực khẳng
định chủ quyền quốc gia trên biển và đất liền.

GVHD: TS. Cao Nhất Linh

9

SVTH: Bùi Ngọc Trầm


Luận văn tốt nghiệp

Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch

Kinh doanh lữ hành kích thích phát triển ngành kinh tế khác. Điển hình như kinh
doanh lữ hành tạo điều kiện cho giao thông vận tải phát triển. Yếu tố quyết định sự tồn tại
của một doanh nghiệp kinh doanh lữ hành chính là sự hài lòng của khách hàng đối với
sản phẩm mà họ cung cấp. Khi nhu cầu du lịch ngày càng cao, làm cho ngành du lịch
ngày càng phát triển, đặc biệt là các ngành kinh doanh dịch vụ trong du lịch tiêu biểu như
hoạt động kinh doanh lữ hành. Sự phát triển của kinh doanh lữ hành còn kéo theo sự phát

triển của một số ngành khác, chẳng hạn như dịch vụ vận chuyển hành khách trong nước
và quốc tế. Trong chuyến đi du lịch không thể thiếu các phương tiện vận chuyển. Để đáp
ứng nhu cầu cho khách đi du lịch, đồng thời chủ động trong kinh doanh và tạo ra lợi thế
trong cạnh trạnh, các doanh nghiệp kinh doanh lữ hành hoặc tự mình hoặc liên kết với
các doanh nghiệp kinh doanh vận chuyển hành khách. Riêng từ hoạt động liên kết với các
nhà cung cấp dịch vụ vận chuyển hành khách, các doanh nghiệp kinh doanh lữ hành đã tự
biến mình thành một bộ phận phân phối sản phẩm cho các nhà kinh doanh dịch vụ vận
chuyển, tạo ra nguồn cầu thứ phát trên thị trường vận chuyển hành khách.
Hoạt động kinh doanh lữ hành góp phần đáng kể vào bảo vệ tài nguyên môi
trường. Bên cạnh tổ chức các chuyến đi du lịch văn hóa, các công ty du lịch còn mở rộng
tổ chức nhiều chuyến tham quan du lịch sinh thái. Không thể phủ nhận những tín hiệu
tích cực mà hoạt động du lịch sinh thái đã đem lại. Ngoài nguồn thu nhập đáng kể thì
thông qua hoạt động này, giữa người và thiên nhiên trở nên gần gũi hơn, con người biết
quý trọng thiên nhiên hơn. Dù là một cách gián tiếp nhưng thông qua hoạt động phát triển
du lịch sinh thái của các doanh nghiệp đã góp một phần công sức vào hoạt động tuyên
truyền bảo vệ môi trường.
Trong một bức thông điêp nhân ngày Du lịch thế giới (27-9), Tổng Thư ký Liên
Hợp Quốc Ban Ki-moon nhấn mạnh: “Du lịch và đa dạng sinh thái có quan hệ chặt chẽ
với nhau. Thu nhập của ngành du lịch bền vững có thể hỗ trợ việc bảo tồn thiên nhiên
cũng như phát triển kinh tế. Hơn nữa, du lịch bền vững có thể giúp nâng cao nhận thức
của khách du lịch và các cộng đồng địa phương về tầm quan trọng của đa dạng sinh thái
đối với cuộc sống hàng ngày của nhân loại”.26 Để thực hiện được điều này không chỉ là
những hoạt động bên phía Nhà nước mà còn là sự chung tay góp sức của toàn xã hội, mà
trước hết là của khách du lịch và doanh nghiệp kinh doanh du lịch.
Sức hấp dẫn từ kinh doanh lữ hành đã làm xuất hiện ngày càng nhiều những doanh
nghiệp kinh doanh lữ hành. Tính đến năm 2009, cả nước có 789 doanh nghiệp lữ hành
quốc tế và hơn 10.000 doanh nghiệp lữ hành nội địa.27 Vì thế, để tồn tại và phát triển các
doanh nghiệp không ngừng làm mới các sản phẩm du lịch. Một mặt, các doanh nghiệp
không ngừng tìm kiếm những điểm đến mới lạ, mặt khác tổ chức chuyến du lịch trong
mùa lễ hội hay tham quan làng nghề truyền thống là một trong những lựa chọn của các

doanh nghiệp. Với ý tưởng kinh doanh này, không chỉ giúp nhà kinh doanh thu hút khách
du lịch mà còn góp phần khôi phục, phát triển những lễ hội, những làng nghề truyền
thống của dân tộc đang dần bị mai một.
Tổ chức các chuyến lữ hành là một phương pháp tốt để tái sản xuất sức lao động.
Qua những chuyến lữ hành, con người được thay đổi môi trường sống, giải tỏa được
26

Báo Du lịch Bắc Giang, Du lịch đóng vai trò quan trọng bảo vệ môi trường,
[20/8/2013]
27
Tổng
cục
Du
lịch,
Du
lịch
Việt
Nam
nửa
thế
kỷ
tự
hào,
[20/8/2013]

GVHD: TS. Cao Nhất Linh

10

SVTH: Bùi Ngọc Trầm

Luận văn tốt nghiệp

Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch

những căng thẳng trong công việc và cuộc sống, mang lại ấn tượng và cảm xúc mới,
đồng thời mở mang được kiến thức từ đó mang đến nguồn cảm hứng trong công việc và
cuộc sống, góp phần hình thành những ý tưởng, giúp con người trở nên vui vẻ. Bên cạnh
đó, thông qua các chuyến đi tham quan, nghỉ mát,…giúp du khách được đi đến các vùng
miền, làm quen với các cảnh đẹp, với lịch sử và văn hóa của các dân tộc anh em, qua đó
thêm yêu đất nước mình. Những chuyến đi như thế này là một phương tiện để giáo dục
lòng yêu quê hương, đất nước; giữ gìn truyền thống văn hóa của dân tộc.
1.2. Khái niệm về kinh doanh lƣu trú du lịch
1.2.1. Định nghĩa về kinh doanh lưu trú du lịch
Trong Từ điển Việt – Hán, lưu trú được định nghĩa là ở tạm một thời gian. Với
cách định nghĩa này thì lưu trú được tiếp cận theo góc độ của người thực hiện chuyến đi.
Theo cách định nghĩa trong tiêu chuẩn quốc gia – TCVN XXXX: 2009, lưu trú là
việc cung cấp tiện nghi phục vụ nhu cầu lưu trú, sinh hoạt của khách (ít nhất là chỗ ngủ
và các thiết bị vệ sinh) trong thời gian tạm xa nơi cu trú thường xuyên. Hay là việc cung
cấp dịch vụ nghỉ qua đêm cho khách. Theo định nghĩa này, lưu trú được tiếp cận theo góc
độ của chủ thể kinh doanh.28
Theo nhóm tác giả Nguyễn Văn Mạnh – Hoàng Thị Lan Hương, kinh doanh lưu
trú được định nghĩa là hoạt động kinh doanh cung cấp các dịch vụ cho thuê buồng ngủ và
các dịch vụ bổ sung khác cho khách trong thời gian lưu lại tạm thời tại các điểm du lịch
nhằm mục đích có lãi.29
Tóm lại, kinh doanh lưu trú du lịch là hoạt động kinh doanh cho thuê chỗ ngủ
(buồng, giường), cùng với các dịch vụ tiện nghi khác phục vụ nhu cầu nghỉ ngơi và các
nhu cầu khác cho khách du lịch trong thời gian ở tại cơ sở lưu trú của doanh nghiệp kinh
doanh lưu trú du lịch với mục đích lợi nhuận.

Ngoài ra, còn có định nghĩa về cơ sở lưu trú du lịch. Cơ sở lưu trú du lịch là cơ sở
kinh doanh có cung cấp các dịch vụ tiện nghi phục vụ nhu cầu nghỉ ngơi (ngủ, sinh hoạt)
và có thể đáp ứng các nhu cầu khác của khách du lịch (như ăn uống, giải trí, thể thao….).
1.2.2. Phân loại về kinh doanh lưu trú du lịch
Theo Luật Du lịch năm 2005 có các loại kinh doanh lưu trú du lịch sau: Khách
sạn, làng du lịch, biệt thự du lịch, căn hộ du lịch, bãi cắm trại du lịch, nhà nghỉ du lịch,
nhà ở có phòng cho khách du lịch thuê và các cơ sở lưu trú du lịch khác.30
Theo quy định của pháp luật Việt Nam, khách sạn (hotel) là cơ sở lưu trú du lịch,
có quy mô từ mười (10) buồng ngủ trở lên, đảm bảo chất lượng về cơ sở vật chất, trang
thiết bị và dịch vụ cần thiết phục vụ khách lưu trú và sử dụng dịch vụ, bao gồm các loại
sau: khách sạn thành phố, khách sạn nghỉ dưỡng, khách sạn nổi và khách sạn bên đường.
Khách sạn thành phố (city hotel) là khách sạn được xây dựng tại các đô thị, chủ
yếu phục vụ khách thương gia, khách công vụ, khách tham quan du lịch.

28

TCVN XXXX:2009, Tiêu chuẩn Quốc gia về du lịch và các dịch vụ liên quan – thuật ngữ và định nghĩa, trang 04
Nguyễn Văn Mạnh – Hoàng Thị Lan Hương, Quản trị kinh doanh khách sạn, Nxb. Lao động – Xã hội, Hà Nội,
2004, trang 16
30
Thông tư số 88/2008/TT-BVHTTDL hướng dẫn thực hiện Nghị định số 92/2007/NĐ-CP ngày 01 tháng 6 năm
2007 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Du lịch về lưu trú du lịch
29

GVHD: TS. Cao Nhất Linh

11

SVTH: Bùi Ngọc Trầm

Luận văn tốt nghiệp

Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch

Khách sạn nghỉ dưỡng (hotel resort) là khách sạn được xây dựng thành khối hoặc
thành quần thể các biệt thự, căn hộ, băng-ga-lâu (bungalow) ở khu vực có cảnh quan
thiên nhiên đẹp, phục vụ nhu cầu nghỉ dưỡng, giải trí, tham quan của khách du lịch.
Khách sạn nổi (floating hotel) là khách sạn di chuyển hoặc neo đậu trên mặt nước.
Khách sạn bên đường (motel) là khách sạn được xây dựng gần đường giao thông,
gắn với việc cung cấp nhiên liệu, bảo dưỡng, sửa chữa phương tiện vận chuyển và cung
cấp các dịch vụ cần thiết phục vụ khách du lịch.
Làng du lịch (tourist village) là cơ sở lưu trú du lịch gồm tập hợp các biệt thự hoặc
một số loại cơ sở lưu trú khác như căn hộ, băng-ga-lâu (bungalow) và bãi cắm trại, được
xây dựng ở nơi có tài nguyên du lịch, cảnh quan thiên nhiên đẹp, có hệ thống dịch vụ
gồm các nhà hàng, quầy bar, cửa hàng mua sắm, khu vui chơi giải trí, thể thao và các tiện
ích khác phục vụ khách du lịch.
Biệt thự du lịch (tourist villa) là biệt thự có trang thiết bị, tiện nghi cho khách du
lịch thuê, có thể tự phục vụ trong thời gian lưu trú. Có từ ba biệt thự du lịch trở lên được
gọi là cụm biệt thự du lịch.
Căn hộ du lịch (tourist apartment) là căn hộ có trang thiết bị, tiện nghi cho khách
du lịch thuê, có thể tự phục vụ trong thời gian lưu trú. Có từ mười căn hộ du lịch trở lên
được gọi là khu căn hộ du lịch.
Bãi cắm trại du lịch (tourist camping) là khu vực đất được quy hoạch ở nơi có
cảnh quan thiên nhiên đẹp, có kết cấu hạ tầng, có cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch và dịch
vụ cần thiết phục vụ khách cắm trại.
Nhà nghỉ du lịch (tourist guest house) là cơ sở lưu trú du lịch, có trang thiết bị, tiện
nghi cần thiết phục vụ khách du lịch như khách sạn nhưng không đạt tiêu chuẩn xếp hạng
khách sạn.
Nhà ở có phòng cho khách du lịch thuê (homestay) là nơi sinh sống của người sở

hữu hoặc sử dụng hợp pháp trong thời gian cho thuê lưu trú du lịch, có trang thiết bị, tiện
nghi cho khách du lịch thuê lưu trú, có thể có dịch vụ khác theo khả năng đáp ứng của
chủ nhà.
Các cơ sở lưu trú du lịch khác gồm tàu thủy du lịch, tàu hỏa du lịch, ca-ra-van
(caravan), lều du lịch.
1.2.3. Đặc điểm của kinh doanh lưu trú du lịch
Kinh doanh lưu trú du lịch có một số đặc điểm sau:
Đặc điểm thứ nhất, hoạt động kinh doanh lưu trú du lịch vừa có tính hữu hình vừa
có tính vô hình. Hữu hình là những gì có thể nhìn thấy được, cảm nhận được bằng xúc
giác như giường, trang thiết bị vật chất khác phục vụ khách du lịch. Tính vô hình là sự
cảm nhận của du khách về sự tiện nghi, an toàn, vệ sinh của cơ sở lưu trú du lịch và thái
độ phục vụ của nhân viên có tận tình, niềm nở hay không. Trong kinh doanh lưu trú, hai
đặc điểm luôn tồn tại song song, tuy nhiên để đạt được hiểu quả kinh doanh và thỏa mãn
nhu cầu ngày càng đòi hỏi cao của khách du lịch, thì chủ thể kinh doanh lưu trú du lịch
phải quan tâm nhiều hơn đến yếu tố dịch vụ, tức là tính chất vô hình của sản phẩm lưu trú
du lịch.
Đặc điểm thứ hai, để hưởng thụ sản phẩm lưu trú du lịch, du khách phải rời nơi ở
của mình để đến với cơ sở kinh doanh lưu trú du lịch. Nếu như ở các loại hình kinh
GVHD: TS. Cao Nhất Linh

12

SVTH: Bùi Ngọc Trầm


Luận văn tốt nghiệp

Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch

doanh khác, chủ thể kinh doanh có thể mang sản phẩm đến tận nơi ở của khách hàng, thì

đối với kinh doanh lưu trú du lịch chủ thể kinh doanh không thể làm được điều đó. Một
mặt, sản phẩm lưu trú không thể dịch chuyển khỏi cơ sở kinh doanh. Bởi sản phẩm lưu
trú gắn liền với các yếu tố vật chất như buồng, giường,… trong cơ sở đó. Mặt khác do
sản phẩm lưu trú có tính vô hình nên nhà kinh doanh không thể cầm, nắm để đem đến
tiêu thụ ở nơi khác.
Đặc điểm thứ ba, kinh doanh lưu trú bỏ nhiều chi phí cho quảng cáo. Do đặc điểm
không thể chuyển dịch của sản phẩm lưu trú nên để đưa sản phẩm tới người tiêu dùng,
các nhà kinh doanh lưu trú du lịch phải cho khách du lịch tiếp cận được thông tin về sản
phẩm. Vì vậy mà trong hoạt động kinh doanh lưu trú, quảng cáo giữ vai trò vai trò quan
trọng trong việc đưa sản phẩm lưu trú đến với du khách, qua các hình thức như: ấn phẩm
du lịch, pano, áp phích trên đường phố…
Đặc điểm thứ tư, trong cùng thời điểm cung cấp, cùng trang bị cơ sở vật chất như
nhau, chất lượng sản phẩm có thể không đồng nhất. Vì kinh doanh lưu trú là một ngành
dịch vụ, nên sản phẩm lưu trú hình thành thông qua hoạt động của nhân viên phục vụ.
Trong khi đó, kỹ năng giao tiếp của mỗi nhân viên là khác nhau, ngoài ra còn chịu ảnh
hưởng của trạng thái tâm lý tình cảm của người phục vụ, nên trong quá trình đưa sản
phẩm lưu trú đến người tiêu dùng sản phẩm lưu trú cũng mang ít nhiều “màu sắc” của
mỗi nhân viên. Ngoài ra, việc đánh giá chất lượng sản phẩm cũng mang tính chủ quan
của mỗi khách du lịch. Mỗi người có một tiêu chí đánh giá khác nhau nên sẽ cho ra kết
quả “chất lượng” khác nhau.
Đặc điểm thứ năm, trong kinh doanh lưu trú du lịch, nhà kinh doanh có thể sử
dụng lại sản phẩm nhiều lần. Đặc điểm này thể hiện rõ ở chỗ chủ thể kinh doanh lưu trú
cho khách thuê quyền sử dụng cơ sở vật chất của cơ sở lưu trú. Sau khi khách hết quyền
sử dụng, chủ kinh doanh có thể lại dùng chính sản phẩm lưu trú đó cho đối tượng khác
thuê.
Đặc điểm thứ sáu, sản phẩm lưu trú mang tính đại chúng, vì nó có thể phục vụ cho
mọi tầng lớp. Từ sản phẩm cao cấp dành cho người có thu nhập cao đến sản phẩm bình
dân cho người có thu nhập thấp. Bởi ngày nay, nhu cầu du lịch phát triển mạnh mẽ, trở
thành một món ăn thần trong đời sống dân cư, cộng với sự phát triển mạnh của công
nghiệp du lịch đã tạo điều kiện thuận lợi để đi du lịch, nên nhu cầu du lịch không chỉ

dành riêng cho tầng lớp thu nhập cao.
Đặc điểm thứ bảy, giữa các loại lưu trú du lịch có thể thay thế cho nhau. Do ảnh
hưởng của yếu tố giá cả hay do nhu cầu nên giữa các loại lưu trú có thể thay thế cho
nhau. Có thể hình dung khi giá khách sạn tăng cao, người đi du lịch có thể chuyển qua sử
dụng loại hình lưu trú khác như: nhà nghỉ du lịch, căn hộ du lịch… Bởi vì các loại hình
lưu trú đều có chung một tính năng cơ bản là chỗ nghỉ chân tạm thời của du khách, nên
chúng có thể thay thế cho nhau.
Đặc điểm thứ tám, giá cả của sản phẩm lưu trú chịu ảnh hưởng về số lượng khách
du lịch. Nên doanh thu của cơ sở kinh doanh lưu trú cũng chịu ảnh hưởng theo. Chẳng
hạn vào mùa lễ hội hay nghỉ hè, là khoảng thời gian lý tưởng để đi du lịch, nên nhu cầu
du lịch tăng cao làm cho lượng du khách gia tăng. Khi du lịch, nhu cầu về nơi nghỉ ngơi
là một trong những nhu cầu thiết yếu, nên giá cả sản phẩm cũng tăng theo. Hoặc có thể
giảm xuống khi “ế ẩm” do tình hình kinh tế, chính trị làm giảm lượt khách ở điểm đến du
lịch. Do đó có thể nói, kinh doanh lưu trú du lịch cũng mang tính thời vụ.
GVHD: TS. Cao Nhất Linh

13

SVTH: Bùi Ngọc Trầm


Luận văn tốt nghiệp

Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch

1.2.4. Vai trò của kinh doanh lưu trú du lịch
Nhu cầu nghỉ ngơi là nhu cầu quan trọng và thiết yếu trong chuyến du lịch của du
khách. Sự ra đời của những cơ sở kinh doanh lưu trú du lịch là điều khách quan. Đến hết
năm 2009, cả nước có 10.900 cơ sở lưu trú du lịch với trên 215.000 buồng, trong đó có
184 cơ sở được xếp hạng 3 sao, 95 cơ sở được xếp hạng 4 sao và 35 cơ sở được xếp hạng

5 sao.31 Sự phát triển không ngừng của hoạt động kinh doanh lưu trú du lịch cùng với hệ
thống lưu trú quy mô lớn đã đáp ứng nhu cầu ăn ở của du khách, tạo sự tiện nghi, thoải
mái trong chuyến du lịch cho du khách, từ đó thúc đẩy ngành du lịch phát triển.
Kinh doanh lưu trú góp phần mang lại nguồn thu cho địa phương. Khách du lịch
đem tiền kiếm được từ nơi khác mang đến cơ sở lưu trú để chi trả cho nhu cầu của mình.
Với lượng khách gia tăng mỗi năm, nguồn thu từ hoạt động lưu trú đã góp phần cải thiện
đời sống xã hội ở địa phương. Mặt khác khi có hệ thống cơ sở lưu trú phát triển sẽ thu hút
được nhiều lượt khách đến nghỉ dưỡng, trong quá trình thực hiện nhu cầu tiêu dùng của
mình, khách du lịch góp phần tiêu thụ hàng hóa, dịch vụ ở địa phương, thông qua đó làm
mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm cho địa phương.
Đặc biệt, đối với hoạt động kinh doanh lữ hành thì hoạt động kinh doanh lưu trú
giữ vai trò quan trọng. Sự liên kết với các chủ thể kinh doanh lưu trú du lịch đã làm cho
sản phẩm du lịch của doanh nghiệp kinh doanh lữ hành thêm hoàn hảo. Bởi nhu cầu của
du khách mang tính đồng bộ cao, đồng thời để thu hút khách du lịch các doanh nghiệp lữ
hành luôn mang đến sự thuận tiện cho chuyến đi của khách du lịch, cho nên thật khó làm
hài lòng khách hàng khi họ sử dụng sản phẩm của doanh nghiệp lữ hành nhưng nơi ở thì
lại tự tìm kiếm. Nên hoạt động kinh doanh lưu trú góp phần làm cho kinh doanh lữ hành
được phát triển thuận lợi.
Kinh doanh lưu trú cần một lượng lao động trực tiếp. Do đó phát triển kinh doanh
lưu trú du lịch góp phần giải quyết một khối lượng công ăn việc làm cho người dân địa
phương và ở những tỉnh khác. Sự phát triển của các cơ sở kinh doanh lưu trú du lịch còn
kéo theo sự ra đời và phát triển của các ngành kinh doanh khác phục vụ cho khách đi du
lịch, từ đó gián tiếp tạo ra cơ hội việc làm cho người lao động.
Qua thời gian nghỉ ngơi tại cơ sở lưu trú du lịch, khách du lịch sẽ có cơ hội tìm
hiểu phong tục tập quán của địa phương, giao lưu văn hóa giữa các vùng miền, giữa các
quốc gia, từ đó trao dồi hiểu biết và tình yêu đối với đất nước, tăng tình hữu nghị giữa
các dân tộc trên thế giới.
Hoạt động kinh doanh căn bản của kinh doanh lưu trú là cung cấp nơi nghỉ ngơi
cho du khách. Thái độ phục vụ tốt cùng với trang thiết bị tiện nghi giúp khách hàng cảm
thấy thoải mái, giải tỏa được những căng thẳng trong cuộc sống và công việc, đem đến

nguồn năng lượng mới cho khách du lịch, từ đó tái sản xuất sức lao động.
Kinh doanh lưu trú còn giữ vai trò trong việc khai thác tốt nguồn tài nguyên du
lịch. Thông qua việc xây dựng các cơ sở lưu trú ở những nơi có cảnh quan thiên nhiên
đẹp hay gần nơi có tài nguyên văn hóa, tài nguyên du lịch được giới thiệu đến công
chúng, từ đó thu hút khách du lịch đến thăm quan, tìm hiểu nhiều hơn.
Ngành du lịch phát triển sẽ kích thích đầu tư, chẳng hạn đầu tư phát triển cơ sở hạ
tầng, góp phần phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương. Hơn nữa, việc xây dựng những
31

Tổng
cục
Du
lịch,
Du
lịch
Việt
Nam
nửa
[20/8/2013]

GVHD: TS. Cao Nhất Linh

14

thế

kỷ

tự

hào,

SVTH: Bùi Ngọc Trầm


Luận văn tốt nghiệp

Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch

khách sạn nghỉ dưỡng hay làng du lịch,… tạo điều kiện phát triển kinh tế ở địa phương có
cảnh quan thiên nhiên đẹp nhưng còn chậm phát triển, hoặc nằm trong vùng sâu vùng xa.
1.3. Lịch sử hình thành và phát triển của pháp luật về kinh doanh lữ hành và lƣu
trú du lịch tại Việt Nam
Du lịch ở Việt Nam xuất hiện khá sớm. Tuy nhiên nhu cầu du lịch lúc bấy giờ chưa
phổ biến, chủ yếu xuất phát từ nhu cầu đi lại của vua chúa, tầng lớp giàu có trong xã hội
và những tín đồ tôn giáo. Cho đến ngày 09/7/1960, Hội đồng Chính phủ ban hành Nghị
định 26/CP thành lập Công ty Du lịch Việt Nam trực thuộc Bộ Ngoại thương, đã đánh
dấu cho sự ra đời của ngành kinh doanh du lịch Việt Nam. Tiếp theo đó vào ngày
27/6/1978, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết số 262/NQ/QHK6 phê
chuẩn thành lập Tổng cục Du lịch Việt Nam trực thuộc Hội đồng Chính phủ. Ngày
09/4/1990, Hội đồng Bộ trưởng ban hành Nghị định số 119/HĐBT về thành lập Tổng
công ty Du lịch Việt Nam. Đến năm 1991, sáp nhập Tổng cục Du lịch vào Bộ Thương
mại và Du lịch. Ngày 26/10/1992, Chính phủ ban hành Nghị định số 05/CP về thành lập
lại Tổng cục Du lịch, trực thuộc Chính phủ. Năm 1994, thành lập Chi hội PATA Việt
Nam. Ngày 25/12/2002, thành lập Hiệp hội Du lịch Việt Nam theo Quyết định số
18/2002/QĐ-BNV. Năm 2007, sáp nhập Tổng cục du lịch vào Bộ Văn hóa, Thể thao và
Du lịch.
Tuy đã thành lập được doanh nghiệp kinh doanh du lịch cũng như cơ quan quản lý
hoạt động kinh doanh du lịch, song do tình hình chiến tranh nên trong khoảng thời gian
đầu từ năm 1960 đến 1975, hoạt động kinh doanh du lịch ở Việt Nam hoạt động chủ yếu

là đón tiếp các đoàn khách của Đảng và Nhà nước phục vụ cho quan hệ hợp tác quốc tế,
góp phần đấu tranh giải phóng miền Nam và xây dựng đất nước.32 Khi đã hoàn thành sự
nghiệp giải phóng đất nước, nền kinh tế nước ta hoàn toàn “kiệt sức” bởi chiến tranh, hơn
nữa đời sống người dân còn nhiều khó khăn, vì thế nhu cầu du lịch cũng không đáng kể
trong giai đoạn này. Hoạt động kinh doanh lữ hành chỉ thực sự phát triển trong giai đoạn
nền kinh tế Việt Nam chuyển sang nền kinh tế thị trường. Thị trường kinh doanh du lịch
trở nên sôi động hơn, nhiều doanh nghiệp xuất hiện với sự đa dạng về thành phần sở hữu,
về sản phẩm và chất lượng du lịch.
Việt Nam là một quốc gia có nhiều tiềm năng về du lịch. Vị trí địa lý cùng với lịch
sử văn hóa dân tộc đã mang đến cho ngành du lịch Việt Nam một nguồn tài nguyên du
lịch to lớn. Nguồn tài nguyên du lịch của Việt Nam rất đa dạng, bên cạnh nguồn tài
nguyên du lịch tự nhiên phong phú là nguồn tài nguyên du lịch nhân văn đặc sắc, đậm đà
bản sắc dân tộc. Mặt khác, Việt Nam luôn có những chính sách định hướng và giúp đỡ
các doanh nghiệp kinh doanh lĩnh vực du lịch, để từ đó phát triển ngành du lịch thành
một ngành mũi nhọn trong nền kinh tế.
Để ngành kinh doanh du lịch nói chung và kinh doanh lữ hành, kinh doanh lưu trú
du lịch nói riêng phát triển như ngày nay không thể thiếu sự có mặt của “hàng lang pháp
lý”. Những văn bản pháp luật giúp cho ngành kinh doanh lữ hành và kinh doanh lưu trú
du lịch phát triển lành mạnh, bền vững. Vào ngày 08 tháng 02 năm 1999, Ủy ban Thường
vụ Quốc hội thông qua Pháp lệnh Du lịch. Pháp lệnh Du lịch ra đời là khung pháp lý cao
nhất, khẳng định vai trò của ngành kinh doanh du lịch, và thể chế hóa đường lối phát
triển du lịch của Đảng và Nhà nước; tạo điều kiện cho hoạt động kinh doanh du lịch đi
32

Tổng
cục
Du
lịch,
Du
lịch

Việt
Nam
nữa
[20/8/2013]

GVHD: TS. Cao Nhất Linh

15

thế

kỷ

tự

hào,

SVTH: Bùi Ngọc Trầm


Luận văn tốt nghiệp

Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch

vào nề nếp và phát triển có định hướng, mục tiêu rõ ràng. Mặt khác, Pháp lệnh ra đời tạo
điều kiện cho ngành kinh doanh du lịch nói chung và kinh doanh lữ hành, lưu trú du lịch
nói riêng sớm bắt kịp nhịp độ kinh doanh du lịch với quốc tế. Trong quá trình thực hiện
Pháp lệnh, cơ quan nhà nước có thẩm quyền còn ban hành các văn bản hướng dẫn thi
hành pháp lệnh như: nghị định số 48/1999/NĐ-CP, thông tư liên tịch 31/1999/TTLTBTM-TCDL… Các nghị định, thông tư hướng dẫn thực hiện Pháp lệnh Du lịch được
thực hiện tốt, góp phần thực hiện quả Pháp lệnh.

Cùng với sự phát triển của cả Ngành, ngành kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch
không ngừng phát triển, sản phẩm kinh doanh ngày càng đa dạng, phong phú. Đặc biệt là
khi Việt Nam gia nhập vào các tổ chức quốc tế, tiêu biểu là tổ chức WTO, đã tạo nhiều
cơ hội cho Việt Nam phát triển các ngành kinh doanh lữ hành, lưu trú du lịch. Mặc dù đã
thực hiện tốt xứ mệnh được giao, nhưng đứng trước sự thay đổi của tình hình kinh tế
trong nước và quốc tế, Pháp lệnh Du lịch năm 1999 đã không còn phù hợp. Ngày 14
tháng 6 năm 2005, Quốc hội đã thông qua Luật Du lịch. Luật Du lịch năm 2005 cùng với
hệ thống văn bản hướng dẫn thi hành kế thừa nhiệm vụ của Pháp lệnh, tiếp tục tạo ra các
“hành lang pháp lý” cho kinh doanh lữ hành, lưu trú du lịch phát triển ổn định và bền
vững, bắt kịp các hoạt động kinh doanh lữ hành và lưu trú của thế giới. Luật Du lịch ra
đời khẳng định một lần nữa vị thế của ngành kinh doanh du lịch nói chung và kinh doanh
lữ hành, lưu trú du lịch nói riêng trong đời sống kinh tế và xã hội.

GVHD: TS. Cao Nhất Linh

16

SVTH: Bùi Ngọc Trầm


Luận văn tốt nghiệp

Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch

CHƢƠNG 2
CƠ SỞ PHÁP LÝ VỀ KINH DOANH LỮ HÀNH VÀ LƢU TRÚ DU LỊCH
Vào ngày 09 tháng 7 năm 1960, công ty Du lịch Việt Nam được thành lập – đánh dấu
mốc khởi đầu cho hoạt động kinh doanh du lịch nói chung ở Việt Nam. Từ sự kiện này
đến trước khi Pháp lệnh Du lịch năm 1999 ra đời, hoạt động quản lý kinh doanh lữ hành
và lưu trú du lịch chưa có văn bản pháp luật nào cao nhất để điều chỉnh, đứng trước thực

tiễn khách quan, không một hoạt động nào của con người có thể nằm ngoài pháp luật.
Tạo ra “hành lang pháp lý” trong kinh doanh lữ hành và lưu trú làm cho môi trường kinh
doanh lành mạnh, phát triển đúng hướng và hơn hết là để Nhà nước có những chính sách
phù hợp để “ứng biến” khi tình hình kinh tế có sự thay đổi, hay để định hướng phát triển.
Cho nên sự ra đời của các cơ sở pháp lý là cần thiết cho sự tồn tại và phát triển bền vững
của hoạt động kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch.
2.1. CHỦ THỂ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH LỮ HÀNH VÀ LƢU TRÚ DU
LỊCH
2.1.1. Chủ thể kinh doanh lữ hành
Chủ thể kinh doanh lữ hành phải là doanh nghiệp, do tổ chức hay cá nhân thành
lập nên.33
Theo khoản 1 Điều 4 Luật Doanh nghiệp năm 2005, doanh nghiệp là tổ chức kinh
tế có tên riêng, có tài sản, có trụ sở giao dịch ổn định, được đăng ký kinh doanh theo quy
định của pháp luật nhằm mục đích thực hiện các hoạt động kinh doanh.
Ngoài ra, theo quy định của Luật Du lịch năm 2005, không bắt buộc chủ thể kinh
doanh lữ hành phải thành lập doanh nghiệp theo loại hình nào, nên doanh nghiệp kinh
doanh lữ hành có thể thành lập dưới một loại hình bất kỳ trong các loại hình được quy
định trong Luật Doanh nghiệp năm 2005 như: doanh nghiệp tư nhân, công ty trách nhiệm
hữu hạn một thành viên, công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên, công ty cổ phần,
công ty hợp danh.
Thêm vào đó, doanh nghiệp kinh doanh lữ hành có thể là pháp nhân hoặc không là
pháp nhân. Bởi trong các loại hình doanh nghiệp kể trên, dựa vào đặc điểm riêng của
từng loại hình nên có loại hình thỏa điều kiện của pháp nhân, có loại hình không thỏa
điều kiện trở thành pháp nhân. Theo Điều 84 của Bộ luật Dân sự số 06/2005/QH11 ngày
14 tháng 6 năm 2005 (sau đây gọi tắt là Bộ luật Dân sự năm 2005), thì pháp nhân trước
hết phải là một tổ chức và hội đủ các điều kiện sau: được thành lập hợp pháp; có cơ cấu
tổ chức chặt chẽ; có tài sản độc lập với cá nhân, tổ chức khác và tự chịu trách nhiệm bằng
tài sản đó; nhân danh mình tham gia các quan hệ pháp luật một cách độc lập.
Tóm lại, doanh nghiệp kinh doanh lữ hành là một tổ chức kinh tế kinh doanh trong
lĩnh vực dịch vụ du lịch, thực hiện việc xây dựng, bán và tổ chức thực hiện một phần

hoặc toàn bộ chương trình du lịch cho khách du lịch. Ngoài ra, doanh nghiệp kinh doanh
lữ hành còn liên kết với các doanh nghiệp kinh doanh hàng hóa, dịch vụ khác nhằm đảm
bảo phục vụ các nhu cầu du lịch của khách du lịch, chẳng hạn như liên kết với doanh
33

Khoản 1 Điều 43 Luật Du lịch số 44/2005/QH11 ngày 14 tháng 6 năm 2005

GVHD: TS. Cao Nhất Linh

17

SVTH: Bùi Ngọc Trầm


Luận văn tốt nghiệp

Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch

nghiệp kinh doanh vận chuyển hành khách, doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ ăn uống,
ngủ nghỉ…
Theo Luật Du lịch năm 2005, phân kinh doanh lữ hành thành hai loại, đó là kinh
doanh lữ hành nội địa và kinh doanh lữ hành quốc tế. Nên theo đó doanh nghiệp kinh
doanh lữ hành cũng được chia theo làm hai loại sau: doanh nghiệp kinh doanh lữ hành
nội địa và doanh nghiệp kinh doanh lữ hành quốc tế.
2.1.1.1. Chủ thể kinh doanh lữ hành nội địa
Chủ thể kinh doanh lữ hành nội địa là doanh nghiệp được thành lập hợp pháp
theo quy định của pháp luật. Doanh nghiệp kinh doanh lữ hành nội địa là doanh nghiệp
có trách nhiệm xây dựng, bán và tổ chức thực hiện các chương trình du lịch nội địa cho
khách du lịch nội địa. Như đã nói ở trên, doanh nghiệp là một tổ chức kinh tế, nó tồn tại
thông qua các hoạt động của các nhân viên trong tổ chức đó và bởi là một tổ chức nên sẽ

có cơ cấu nhân sự chặt chẽ.
Mỗi một doanh nghiệp có cách thức hoạt động riêng nên bộ máy tổ chức
cũng sẽ được bố trí để phù hợp với hướng hoạt động của doanh nghiệp. Tuy nhiên, dù
mỗi doanh nghiệp có thể có nhiều điểm khác biệt về cơ cấu tổ chức, có thể linh động thay
đổi cơ cấu trong doanh nghiệp nhưng yêu cầu về người điều hành của doanh nghiệp thì
tất cả doanh nghiệp điều phải tuân thủ quy định của pháp luật. Trong một tổ chức thì phải
có người đứng đầu để dẫn dắt, điều khiển hoạt động của tổ chức, làm cho tổ chức được
tồn tại và phát triển một cách có trật tự. Trong doanh nghiệp kinh doanh lữ hành nội địa
cũng vậy, cũng phải có người đứng ra chịu trách nhiệm điều hành mọi hoạt động của
doanh nghiệp, để doanh nghiệp hoạt động một cách bình thường.
Người điều hành hoạt động kinh doanh lữ hành nội địa phải có thời gian làm
việc trong lĩnh vực lữ hành ít nhất là ba năm. Thời gian làm việc trong lĩnh vực lữ hành
của người điều hành hoạt động kinh doanh lữ hành được tính bằng tổng thời gian trực
tiếp làm việc. Tuy nhiên, thời gian làm việc 03 năm chỉ được tính khi người điều hành
từng làm một trong các công việc thuộc các lĩnh vực sau: quản lý hoạt động lữ hành;
hướng dẫn du lịch; quảng bá, xúc tiến du lịch; xây dựng và điều hành chương trình du
lịch; nghiên cứu, giảng dạy về lữ hành, hướng dẫn du lịch.34
Ngoài ra, theo hướng dẫn của thông tư số 89/2008/TT-BVHTTDL ngày 30
tháng 12 năm 2008, người điều hành hoạt động kinh doanh lữ hành là giám đốc, phó
giám đốc doanh nghiệp lữ hành hoặc người đứng đầu đơn vị trực thuộc doanh nghiệp lữ
hành chuyên kinh doanh lữ hành.35
2.1.1.2. Chủ thể kinh doanh lữ hành quốc tế
Chủ thể tham gia vào hoạt động kinh doanh lữ hành quốc tế là doanh nghiệp.
Doanh nghiệp kinh doanh lữ hành quốc tế là doanh nghiệp có trách nhiệm xây dựng, bán
và thực hiện các chương trình du lịch cho khách du lịch quốc tế.
Như vậy, khác với doanh nghiệp kinh doanh lữ hành nội địa, hoạt động kinh
doanh của doanh nghiệp lữ hành quốc tế có phần mở rộng hơn. Ngoài hoạt động đón
34

Điều 12 Nghị định số 92/2007/NĐ-CP ngày 01 tháng 6 năm 2007 quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật

Du lịch
35
Khoản 3 Mục I Thông tư số 89/2008/TT-BVHTTDL ngày 30 tháng 12 năm 2008 hướng dẫn thi hành Nghị định số
92/2007/NĐ-CP ngày 01 tháng 6 năm 2007 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Du lịch
về kinh doanh lữ hành, chi nhánh, văn phòng đại diện của doanh nghiệp du lịch nước ngoài tại Việt Nam, hướng dẫn
du lịch và xúc tiến du lịch

GVHD: TS. Cao Nhất Linh

18

SVTH: Bùi Ngọc Trầm


Luận văn tốt nghiệp

Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch

khách du lịch từ nước ngoài vào Việt Nam, doanh nghiệp kinh doanh lữ hành quốc tế còn
đưa khách du lịch là công dân Việt Nam, người nước ngoài thường trú ở Việt Nam sang
nước ngoài du lịch.
Điểm khác biệt này được thể hiện trong quy định của Luật Du lịch năm 2005
như sau, doanh nghiệp kinh doanh lữ hành quốc tế được kinh doanh lữ hành nội địa.
Trong khi đó, doanh nghiệp kinh doanh lữ hành nội địa không được kinh doanh lữ hành
quốc tế.36 Bởi kinh doanh lữ hành quốc tế có phạm vi kinh doanh rộng lớn, không chỉ
thực hiện du lịch trên lãnh thổ Việt Nam mà thậm chí hoạt động xuyên qua lãnh thổ nhiều
quốc gia nên điều kiện để được kinh doanh lữ hành quốc tế có yêu cầu cao hơn so với
kinh doanh lữ hành nội địa. Chẳng hạn như, so với việc kinh doanh lữ hành quốc tế phải
nộp tiền ký quỹ thì kinh doanh lữ hành nội địa không phải nộp. Mặt khác, trong hoạt
động kinh doanh lữ hành quốc tế có cả lữ hành nội địa nên doanh nghiệp kinh doanh lữ

hành quốc tế được phép kinh doanh lữ hành nội địa.
Cũng như bao doanh nghiệp kinh doanh khác, doanh nghiệp kinh doanh lữ
hành quốc tế từ khi thành lập đã tổ chức, sắp xếp cơ cấu tổ chức của doanh nghiệp. Đặc
biệt đối với doanh nghiệp kinh doanh lữ hành quốc tế, người điều hành phải có thời gian
làm việc là bốn năm. Thời gian làm việc được tính là tổng thời gian làm việc trực tiếp
trong các lĩnh vực sau: quản lý hoạt động lữ hành; hướng dẫn du lịch; quảng bá, xúc tiến
du lịch; xây dựng và điều hành chương trình du lịch; nghiên cứu, giảng dạy về lữ hành,
hướng dẫn du lịch.37 Như doanh nghiệp kinh doanh lữ hành nội địa, người điều hành là
một trong những người sau đây: giám đốc, phó giám đốc hay người đứng đầu đơn vị trực
thuộc doanh nghiệp lữ hành chuyên kinh doanh lữ hành.38
2.1.2. Chủ thể kinh doanh lưu trú du lịch
Khoản 1 Điều 40 Luật Du lịch năm 2005 quy định nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân
kinh doanh du lịch thì phải thành lập doanh nghiệp và có đăng ký kinh doanh theo quy
định của pháp luật. Cho nên tổ chức, cá nhân muốn kinh doanh lưu trú du lịch trước hết
phải thành lập doanh nghiệp, dưới một trong các loại hình được quy định trong Luật
Doanh nghiệp hiện hành. Do đó, chủ thể của hoạt động kinh doanh của lưu trú du lịch là
doanh nghiệp, có hoặc không có tư cách pháp nhân.
Doanh nghiệp kinh doanh lưu trú du lịch được kinh doanh lưu trú du lịch tại một
hoặc nhiều hơn một cơ sở lưu trú du lịch.39 Luật Du lịch năm 2005 cũng quy định cụ thể
có bảy loại cơ sở lưu trú du lịch như sau: khách sạn, làng du lịch, biệt thự du lịch, căn hộ
du lịch, bãi cắm du lịch, nhà nghỉ du lịch, nhà ở có phòng cho khách du lịch thuê.40
Doanh nghiệp có thể kinh doanh nhiều cơ sở lưu trú du lịch thuộc cùng một loại hoặc
khác loại với nhau nếu doanh nghiệp đáp ứng được điều kiện kinh doanh.
Như vậy, chủ thể của hoạt động kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch là các doanh
nghiệp. Cho nên, ngoài sự điều chỉnh của Luật Du lịch năm 2005 thì việc thành lập và
hoạt động của doanh nghiệp còn chịu sự điều chỉnh của Luật Doanh nghiệp năm 2005.
36

Khoản 3 Điều 43 Luật Du lịch số 44/2005/QH11 ngày 14 tháng 6 năm 2005
Điều 12 Nghị định số 92/2007/NĐ-CP ngày 01 tháng 6 năm 2007 quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật

Du lịch
38
Khoản 3 Mục I Thông tư số 89/2008/TT-BVHTTDL ngày 30 tháng 12 năm 2008 hướng dẫn thi hành Nghị định số
92/2007/NĐ-CP ngày 01 tháng 6 năm 2007 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Du lịch
về kinh doanh lữ hành, chi nhánh, văn phòng đại diện của doanh nghiệp du lịch nước ngoài tại Việt Nam, hướng dẫn
du lịch và xúc tiến du lịch
39
Khoản 2 Điều 61 Luật Du lịch số 44/2005/QH 11 ngày 14 tháng 6 năm 2005
40
Điều 62 Luật Du lịch số 44/2005/QH 11 ngày 14 tháng 6 năm 2005
37

GVHD: TS. Cao Nhất Linh

19

SVTH: Bùi Ngọc Trầm