Phân tích công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước tỉnh bến tre

B ăGIÁOăD CăVÀă ÀOăT O
TR

NGă

IăH CăKINHăT ăTP. HCM

BÙIăNG CăTÚ

PHÂN TÍCH CÔNG TÁC QU NăLÝ
CHIăTH

NGăXUYÊNăNGÂNăSÁCHăNHÀăN
T NHăB NăTRE

LU NăV NăTH CăS ăKINHăT

Thànhăph ăH ăChíăMinhă- N mă2015

Că


B ăGIÁOăD CăVÀă ÀOăT O
TR

NGă

IăH CăKINHăT ăTP. HCM

BÙIăNG CăTÚ

PHÂN TÍCH CÔNG TÁC QU NăLÝ
CHIăTH

NGăXUYÊNăNGÂNăSÁCHăNHÀăN
T NHăB NăTRE

Chuyên ngành: Chính sách công
Mãăs :ă60340402

LU NăV NăTH CăS ăKINHăT
NG
IăH
NGăD NăKHOAăH C
TS. NGUY NăT NăKHUYÊN

Thànhăph ăH ăChíăMinhă- N mă2015

Că


L IăCAMă OAN
Tôi xin cam đoan Lu n v n “Phân tích công tác qu n lý chi th
ngân sách nhà n
th c hi n d

is h

ng xuyên

c t nh B n Tre” lƠ công trình nghiên c u c a cá nhơn tôi, đ

c

ng d n khoa h c c a Ti n s Nguy n T n Khuyên.

Các d li u, k t lu n nghiên c u th c hi n trong lu n v n lƠ hoƠn toƠn trung
th c, có ngu n g c rõ rƠng vƠ ch a t ng đ

c công b trong b t k công trình nƠo.
Tác gi Lu n v n

BùiăNg căTú


M CăL C
TRANGăPH ăBÌA
L IăCAMă OAN
M CL C
DANH M C T

VI T T T

DANH M C CÁC B NG
CH

NGă1.ăGI I THI U ................................................................................1

1.1. B i c nh nghiên c u .......................................................................................1
1.2. M c tiêu nghiên c u .......................................................................................2
1.2.1. M c tiêu t ng quát .......................................................................................2

1.2.2. M c tiêu c th ............................................................................................3
1.3.
1.3.1.

it

ng và ph m vi nghiên c u..................................................................3

it

ng nghiên c u:.................................................................................3

1.3.2. Ph m vi nghiên c u: ....................................................................................3
1.4. Ph

ng pháp nghiên c u ................................................................................3

1.5. C u trúc c a nghiên c u .................................................................................4
CH

NGă 2. C ă S

C UăTR

LÝ THUY T VÀ T NG QUAN CÁC NGHIÊN

C.......................................................................................................5

2.1. C s lý thuy t ................................................................................................5
2.1.1. Lý thuy t v chi tiêu công ...........................................................................5

2.1.2. Lý thuy t v qu n lý chi tiêu công ............................................................10
2.1.3. Lý thuy t phân c p chi ngân sách................................................................ 17
2.2. T ng quan các nghiên c u tr

c..................................................................19

2.2.1. Các nghiên c u ngoƠi n

c.......................................................................19

2.2.2. Các nghiên c u trong n

c .......................................................................21

K T LU N CH

NG 2:. ..................................................................................22


CH

NGă3. PH

NGăPHÁPăNGHIÊNăC U ...........................................23

3.1. Khung phân tích............................................................................................23
ng pháp nghiên c u:.............................................................................23

3.2. Ph
3.2.1. Ph

ng pháp thu th p s li u và thông tin ...............................................23

3.2.2. Ph

ng pháp x lý s li u và thông tin ....................................................24

3.2.3. Ph

ng pháp phơn tích ..............................................................................24

3.2.4. Ph

ng pháp chuyên gia ...........................................................................24

K T LU N CH
CH

NG 3:. ..................................................................................25

NGă 4. PHÂN TÍCH QU Nă Lụă CHIă TH

SÁCHăNHÀăN

NG XUYÊN NGÂN

C T NH B N TRE ............................................................26

4.1. T ng quan tình hình kinh t - xã h i t nh B n Tre ......................................26
4.1.1. i u ki n t nhiên .....................................................................................26

4.1.2. Tình hình kinh t - xã h i .........................................................................27
4.2. Hi n tr ng qu n lỦ chi th

ng xuyên ngơn sách nhƠ n

c t nh B n Tre giai

đo n 2011 - 2014 .................................................................................................34
4.2.1. C s th c hi n công tác qu n lý chi th
4.2.2. Hi n tr ng qu n lỦ chi th
4.3. Phân tích qu n lỦ chi th
4.3.1. Nh ng k t qu đ t đ

ng xuyên ngân sách ...............34

ng xuyên NSNN t nh B n Tre .....................39

ng xuyên ngơn sách nhƠ n

c t nh B n Tre .....56

c ............................................................................56

4.3.2. Nh ng v n đ c n ti p t c gi i quy t .......................................................59
K T LU N CH
CH

NG 4: ...................................................................................66

NGă5. K T LU N VÀ G I Ý CHÍNH SÁCH .................................68

5.1. K t lu n .........................................................................................................68
5.2. G i ý chính sách nh m t ng c

ng công tác qu n lỦ chi th

ng xuyên

ngân sách t nh B n Tre ........................................................................................69
5.2.1. T ng c
d

ng phân c p nhi m v chi th

ng xuyên cho chính quy n c p

i ...................................................................................................................69


5.2.2. Hoàn thi n c ch t ch và t ch u trách nhi m trong các c quan hƠnh
chính, đ n v s nghi p công ..............................................................................70
5.2.3. Hoàn thi n h th ng các đ nh m c phân b chi th
5.2.4. Nâng cao ch t l
5.2.5. T ng c

ng xây d ng d toán chi th

ng công tác ki m soát chi th

ng xuyên................71

ng xuyên ......................72

ng xuyên...................................73

5.2.6. Nâng cao hi u qu trong vi c qu n lý, s d ng các kho n chi th
xuyên ngơn sách nhƠ n
5.2.7. T ng c

ng

c ..................................................................................73

ng công tác quy t toán chi th

ng xuyên ngân sách ................75

5.3. Tính kh thi c a các g i ý chính sách ..........................................................75
5.4. H n ch c a nghiên c u ...............................................................................76
DANH M C TÀI LI U THAM KH O
PH ăL C


DANHăM CăT ăVI TăT T
ASXH

:

An sinh xư h i

BHYT

:

B o hi m y t

VSDNS

:

n v s d ng ngơn sách

FDI

:

Foreign Direct Investment (

GDP

:

Gross Domestic Product (T ng s n l

GDTX

:

Giáo d c th

H ND

:

H i đ ng nhơn dơn

KBNN

:

Kho b c NhƠ n

KHCN

:

Khoa h c công ngh

KTXH

:

Kinh t - xư h i

NS P

:

Ngơn sách đ a ph

ng

NSNN

:

Ngơn sách nhƠ n

c

NSTW

:

Ngơn sách Trung

QLHC

:

Qu n lỦ hƠnh chính

TABMIS

:

Treasury And Budget Management Information System

u t tr c ti p n c ngoƠi)
ng qu c n i)

ng xuyên
c

ng

(H th ng thông tin qu n lỦ Ngơn sách vƠ nghi p v Kho b c)

TCCN

:

Trung c p chuyên nghi p

TDTT

:

Th d c th thao

THCS

:

Trung h c c s

THPT

:

Trung h c ph thông

TX

:

Th

UBND

:

USD

:

ng đô la M

VHTT

:

V n hóa thông tin

ng xuyên

y ban nhơn dơn


DANHăM CăCÁCăB NG

B ng 4.1. Chuy n d ch c c u kinh t giai đo n 2011-2014
B ng 4.2. T l chi ho t đ ng trong t ng chi s nghi p giáo d c
B ng 4.3. Tình hình th c hi n d toán chi s nghi p giáo d c - đƠo t o
B ng 4.4. Tình hình th c hi n d toán chi s nghi p y t
B ng 4.5. Tình hình th c hi n d toán chi s nghi p kinh t
B ng 4.6. Tình hình th c hi n d toán chi qu n lỦ hƠnh chính nhƠ n
B ng 4.7. K t qu ki m soát chi th
giai đo n 2011 - 2014

c

ng xuyên qua h th ng KBNN B n Tre


1

CH

NGă1.ăGI I THI U

1.1. B I C NH NGHIÊN C U

Vi c huy đ ng các ngu n l c ph c v phát tri n kinh t - xã h i là nhu
c u chung và c n thi t c a các t nh nh m c i thi n s phát tri n c a n n kinh
t đ a ph

ng. Tuy nhiên, đ thu hút đ

c ngu n v n đ u t ph thu c nhi u

vào chính sách, kh n ng ti p c n ngu n v n, lao đ ng vƠ c s h t ng c a
đ a ph

ng. Trong đi u ki n huy đ ng các ngu n v n còn h n ch thì kênh

chi tiêu ngân sách ti t ki m, hi u qu s đóng vai trò quan tr ng.
Nguy n Sinh Hùng (2014) đư nh n m nh: “Hi n nay chi ngân sách là
72% chi th

ng xuyên, còn l i chi cho đ u t phát tri n vƠ tr n , đơy lƠ c

c u chi ngơn sách r t x u. T đó mƠ ph i vay, t ng b i chi, phát hƠnh trái
phi u, đ o n thì rõ rƠng lƠ t ng n công. Ph i tính l i v i c c u chi ngơn
sách cơn đ i lƠ 50% cho chi th

ng xuyên, 30% chi đ u t vƠ 20% tr n ”.

Trong nh ng n m qua, tình tr ng chi ngơn sách nhƠ n
Bùi

c Th (2015) nhìn nh n r ng: “Ngơn sách nhƠ n

c liên t c t ng,

c đang r t khó kh n

trong b i c nh b i chi l n, n công đang t ng cao, đ i m t v i áp l c tr n .
Trong đi u ki n quy mô n n kinh t c a chúng ta nh , GDP bình quơn trên
đ u ng

i th p vƠ m c đ đ ng viên vƠo ngơn sách còn h t s c h n ch . Vì

v y, vi c qu n lỦ hi u qu ngơn sách nhƠ n
ph i tr thƠnh ch

c đang lƠ v n đ đ t ra r t l n vƠ

ng trình hƠnh đ ng c a các ngƠnh, các c p, c a m i t

ch c, cá nhơn”.
B n Tre xu t phát lƠ m t t nh nghèo, ngu n thu NSNN trên đ a bƠn th p,
giai đo n 2011 - 2014 bình quân thu

m c 1.498.008 tri u đ ng/n m, ch

chi m kho ng 25% t ng thu NS P vƠ ch đáp ng kho ng 30% t ng chi cơn
đ i ngơn sách đ a ph

ng. H n n a, trong c c u thu ngơn sách, t tr ng thu

b sung t NSTW l i chi m trên 60%, cho th y chi tiêu c a khu v c công
t nh B n Tre v n ph thu c ch y u vƠo NSTW. Th nh ng, ngu n thu t tr


2

c p NSTW l i có xu h
không nh ng ph i t ng c

ng gi m d n, đi u nƠy đ t ra thách th c cho t nh

ng huy đ ng ngu n thu t ngơn sách đ a ph

ng

mà còn ph i h n đ nh các kho n chi c ng nh ph i đ t ra các m c tiêu chi đ i
v i chính quy n các c p.
V n đ lƠ trong c c u chi ngơn sách, chi th

ng xuyên l i lƠ kho n

chi chi m t tr ng l n nh t, trên 70% t ng chi ngơn sách đ a ph

ng. N u

không kìm gi đ ng thái chi tiêu c a các c p chính quy n b ng nh ng chính
sách đ

c ho ch đ nh theo h

c a đ a ph

ng ti t ki m, hi u qu vƠ phù h p v i th c ti n

ng thì gia t ng chi s lƠ áp l c r t l n đ i v i t nh B n Tre. M c

dù trong th i gian qua, chính quy n đ a ph

ng c ng đư th c hi n nhi u gi i

pháp nh m ti t ki m vƠ th t ch t chi tiêu nh ng quy mô vƠ t tr ng chi

th

ng xuyên v n bi n đ ng theo chi u h

qu n lỦ chi th

ng gia t ng. V y gi i pháp nƠo đ

ng xuyên?

Xu t phát t v n đ trên, đ tài: “Phân tích công tác qu n lý chi
th
c u.

ng xuyên ngân sách nhà n

c t nh B n Tre” đ

c ch n làm nghiên

tài s k t h p gi a lý lu n và th c ti n đ phân tích th c tr ng qu n

lỦ chi th

ng xuyên ngân sách t nh B n Tre. T đó tìm ra nh ng u đi m

c ng nh nh ng v n đ c n ti p t c gi i quy t, trên c s đó tác gi s g i Ủ
m t s gi i pháp nh m t ng c
sách đ a ph

ng trong th i k

ng công tác qu n lỦ chi th

ng xuyên ngân

n đ nh ngân sách m i, giai đo n 2016 - 2020.

1.2. M C TIÊU NGHIÊN C U

1.2.1. M c tiêu t ng quát
Phân tích th c tr ng qu n lỦ chi th

ng xuyên ngân sách t nh B n Tre

trong giai đo n 2011 - 2014, t đó tìm ra nh ng k t qu đ t đ
v n đ c n ti p t c gi i quy t trong công tác qu n lỦ chi th

c và nh ng

ng xuyên nh m

g i ý các gi i pháp phù h p v i đi u ki n c a B n Tre trong th i k
ngân sách 2016 - 2020.

n đ nh


3

2.2. M c tiêu c th
(1) H th ng c s lý lu n v chi tiêu công, c th lƠ chi th
ngơn sách nhƠ n

ng xuyên

c, h th ng quy trình th c hi n t ch c qu n lỦ chi th

xuyên ngơn sách; các ph

ng

ng th c qu n lý chi tiêu công và lý thuy t v phân

c p chi ngân sách.
(2) Phân tích hi n tr ng qu n lỦ chi th

ng xuyên ngân sách nhƠ n

c

t nh B n Tre giai đo n 2011 - 2014.
(3) Tìm ra nh ng v n đ c n ti p t c gi i quy t nh m g i ý các gi i pháp
đ t ng c

ng qu n lỦ chi th

ng xuyên ngân sách t nh B n Tre trong th i k

n đ nh ngơn sách giai đo n 2016 - 2020.

1.3.ă

IăT

1.3.1.ă

NG VÀ PH M VI NGHIÊN C U

iăt

ng nghiên c u

Công tác qu n lỦ chi th

ng xuyên ngơn sách nhƠ n

c trên đ a bàn

t nh B n Tre.
1.3.2. Ph m vi nghiên c u
- Không gian vƠ th i gian: Các đ n v s d ng ngơn sách thu c l nh v c
chi th

ng xuyên trên đ a bƠn t nh B n Tre giai đo n 2011 - 2014.

- N i dung:

tƠi t p trung phơn tích hi n tr ng qu n lỦ chi th

ng

xuyên ngơn sách t nh B n Tre theo chu trình ngân sách: l p, ch p hành và
quy t toán chi th
1.4. PH

ng xuyên ngơn sách nhƠ n

c.

NGăPHÁPăNGHIÊNăC U

Trên c s lỦ thuy t tác gi xơy d ng khung phơn tích cho công tác qu n
lỦ chi th
th

ng xuyên bao g m các khơu l p, ch p hƠnh vƠ quy t toán chi

ng xuyên ngơn sách; qua s li u th c p tác gi thu th p đ

c, đ c bi t lƠ

s li u d toán, quy t toán thu, chi ngơn sách t nh B n Tre, tác gi s d ng
ph

ng pháp th ng kê mô t , ph

ng pháp so sánh vƠ tham v n Ủ ki n chuyên

gia đ phơn tích th c tr ng qu n lỦ chi th
B n Tre giai đo n n m 2011 - 2014.

ng xuyên ngơn sách nhƠ n

c t nh


4

1.5. C U TRÚC C A NGHIÊN C U

Ch

ng 1: Gi i thi u

Ch

ng 2: C s lý thuy t và t ng quan các nghiên c u tr

Ch

ng 3: Ph

Ch

ng 4: Phơn tích qu n lỦ chi th

Ch

ng 5: K t lu n và g i ý chính sách.

c

ng pháp nghiên c u
ng xuyên ngân sách t nh B n Tre.


5

CH
NGă2
C ăS LÝ THUY T VÀ
T NG QUAN CÁC NGHIÊN C UăTR
2.1.ăC ăS

C

LÝ THUY T

2.1.1. Lý thuy t v chi tiêu công
2.1.1.1. Khái ni m
Chi tiêu công lƠ m t trong nh ng thu c tính v n có khách quan c a
khơu tƠi chính công, ph n ánh s phơn ph i vƠ s d ng ngu n l c tƠi chính
công c a nhƠ n
n

c. Nói khác h n, chi tiêu công tr c ti p tr l i cơu h i: "NhƠ

c chi cho cái gì ?" (S

ình ThƠnh, Bùi Th Mai Hoài, 2010).

Trong khuôn kh tài chính công, S

ình ThƠnh (2005) ch ra r ng:

“Chi tiêu công là các kho n chi tiêu c a các c p chính quy n, các đ n v qu n
lỦ hƠnh chính, các đ n v s nghi p đ

c ki m soát và tài tr b i Chính ph .

Ngo i tr các kho n chi c a các qu ngoài ngân sách, v c b n chi tiêu công
th hi n các kho n chi c a NSNN h ng n m đ
Theo Di p Gia Lu t (2005) đư tóm l
chi c a nhƠ n

c Qu c h i thông qua”.
t v chi tiêu công là các kho n

c nh m th c hi n ch c n ng v n có c a nhƠ n

c trong vi c

cung c p hàng hóa công, ph c v l i ích kinh t - xã h i cho c ng đ ng.
Nh v y, theo nghiên c u c a đ tƠi, chi tiêu công đ

c gi i h n là quá

trình s d ng qu NSNN c a các c p chính quy n, các đ n v qu n lý hành
chính, các đ n v s nghi p nh m đ m b o ho t đ ng c a b máy nhƠ n

c

vƠ ph c v nhi m v phát tri n kinh t - xư h i, b o đ m qu c phòng, an ninh.
2.1.1.2.

c đi m c b n c a chi tiêu công

Chi tiêu công có m t s đ c đi m c b n sau đơy (Di p Gia Lu t, 2005)
- i m n i b t c a chi tiêu công lƠ nh m ph c v cho l i ích chung c a
c ng đ ng dơn c

các vùng hay ph m vi qu c gia.

i u nƠy xu t phát t

ch c n ng qu n lỦ toƠn di n c a n n kinh t - xư h i c a nhƠ n

c vƠ c ng


6

chính lƠ quá trình th c hi n ch c n ng đó c a nhƠ n
l

c đư cung c p m t

ng hƠng hóa công c ng kh ng l cho n n kinh t .
- Chi tiêu công luôn g n li n v i b máy nhƠ n

kinh t , chính tr , xã h i mƠ nhƠ n

c th c hi n. Các kho n chi tiêu công do

chính quy n các c p đ m nh n theo n i dung đư đ
c p qu n lỦ ngơn sách nhƠ n

c và nh ng nhi m v
c quy đ nh trong phân

c và các kho n chi tiêu này nh m đ m b o cho

các c p chính quy n th c hi n các ch c n ng qu n lý, phát tri n kinh t - xã
h i. Song song đó, các c p c a c quan quy n l c nhƠ n

c là ch th duy

nh t quy t đ nh c c u, n i dung, m c đ c a các kho n chi tiêu công c ng
nh m th c hi n các m c tiêu nhi m v kinh t , chính tr xã h i c a qu c gia.
- Các kho n chi tiêu hoàn toàn mang tính công c ng. Chi tiêu công
t

ng ng v i nh ng đ n đ t hàng c a Chính ph v mua hàng hóa, d ch v

nh m th c hi n các ch c n ng, nhi m v c a nhƠ n
nh ng kho n chi c n thi t, phát sinh t
công ch c nhƠ n
c a ng

c.

ng th i đó c ng là

ng đ i n đ nh nh : chi l

ng cho

c, chi hàng hóa d ch v công đáp ng yêu c u tiêu dùng

i dơn,…

- Các kho n chi tiêu công c ng mang tính không hoƠn tr hay hoƠn tr
không tr c ti p.
đ vƠ s l

i u nƠy th hi n

ch không ph i m i kho n thu v i m c

ng c a nh ng đ a ch c th đ u hoƠn l i d

kho n chi tiêu công c ng.

i u nƠy đ

t ng h p v kinh t - xư h i c a nhƠ n

i hình th c các

c quy t đ nh b i nh ng ch c n ng

c.

2.1.1.3. N i dung chi tiêu công
Chi tiêu công di n ra trên ph m vi r ng, d
qu n lỦ tƠi chính, chi tiêu công đ
th

i nhi u hình th c. Trong

c chia làm hai n i dung chi l n: Chi

ng xuyên vƠ chi đ u t phát tri n (Di p Gia Lu t, 2005).
Do ph m vi nghiên c u c a đ tƠi đ

ngơn sách đ a ph

c gi i h n lƠ chi th

ng xuyên

ng nên c s lý thuy t liên quan đ n n i dung chi tiêu

công tác gi c ng gi i h n trong ph m vi lý thuy t v chi th

ng xuyên.


7

Chi th

ng xuyên là quá trình phân ph i, s d ng qu ti n t c a nhà

n

c đ đáp ng các nhu c u chi g n li n v i vi c th c hi n các nhi m v

th

ng xuyên c a nhƠ n

c v qu n lý kinh t - xã h i. Chi th

ng xuyên là

nh ng kho n chi mang nh ng đ c tr ng c b n:
. Chi th
máy nhà n

ng xuyên mang tính n đ nh: Xu t phát t s t n t i c a b

c, t vi c th c hi n các ch c n ng, nhi m v c a nhƠ n

c, đòi

h i ph i có ngu n l c tƠi chính n đ nh duy trì cho s ho t đ ng c a b máy
nhƠ n

c. Tính n đ nh c a chi th

ng xuyên còn b t ngu n t tính n đ nh

trong t ng ho t đ ng c th c a m i b ph n thu c b máy nhƠ n

c.

. Là các kho n chi mang tính ch t tiêu dùng xư h i: Các kho n chi
th

ng xuyên ch y u nh m trang tr i cho các nhu c u v qu n lỦ hƠnh chính

nhƠ n

c, v qu c phòng, an ninh, v các ho t đ ng s nghi p vƠ các ho t

đ ng xư h i khác do nhƠ n
tiêu dùng c a nhƠ n

c t ch c. Các kho n chi th

c vƠ xư h i mƠ k t qu c a chúng lƠ t o ra các hƠng hóa

vƠ d ch v công cho ho t đ ng c a nhƠ n
. Ph m vi, m c đ chi th
máy nhƠ n

c trong vi c cung ng các hƠng hóa

ng xuyên h

ng c a b máy nhƠ n

ho t đ ng có hi u qu thì s chi th
c a nhƠ n

c vƠ yêu c u phát tri n c a xư h i.

ng xuyên g n ch t v i c c u t ch c c a b

c vƠ s l a ch n c a nhƠ n

công c ng: Các kho n chi th
đ ng bình th

ng xuyên g n v i

ng vƠo vi c đ m b o s ho t

c, do đó n u b máy nhƠ n

c g n nh ,

ng xuyên gi m. Ho c nh ng quy t đ nh

c trong vi c l a ch n ph m vi m c đ cung ng các hƠng hóa

công c ng c ng s

nh h

Các kho n chi th

ng tr c ti p đ n ph m vi vƠ m c đ th
ng xuyên th

ng đ

ng xuyên.

c t p h p theo t ng l nh v c

và n i dung chi, bao g m các nhóm chi c b n sau:
- Chi s nghi p v n hóa - xã h i: g m có chi s nghi p giáo d c, đƠo
t o; chi s nghi p y t ; chi s nghi p v n hóa - thông tin; chi s nghi p th
d c, th thao; chi s nghi p phát thanh, truy n hình; chi s nghi p khoa h c,


8

công ngh vƠ môi tr

ng; chi s nghi p xã h i và các kho n chi s nghi p

v n hóa xư h i khác.
- Chi s nghi p kinh t c a nhà n

c: đơy lƠ các kho n chi cho ho t

đ ng c a các đ n v s nghi p kinh t nh m ph c v cho yêu c u phát tri n
s n xu t kinh doanh, qu n lý kinh t - xã h i và t o đi u ki n cho các ngành

kinh t ho t đ ng và phát tri n m t cách thu n l i. M c đích ho t đ ng c a
đ n v s nghi p kinh t không ph i là kinh doanh l y lãi, do v y ngân sách
nhƠ n

c c n dành m t kho n chi đáp ng cho ho t đ ng c a các đ n v này.

Chi s nghi p kinh t bao g m:
+ Chi s

nghi p nông nghi p, s

nghi p th y l i, s

nghi p ng

nghi p, s nghi p lâm nghi p, s nghi p giao thông, s nghi p ki n thi t th
chính và s nghi p kinh t công c ng khác.
+ Chi đi u tra c b n, đo đ c đ a gi i hành chính các c p.
+ Chi v b n đ , đo đ c c m m c biên gi i, đo đ c l p b n đ vƠ l u
tr h s đ a chính.
+ Chi đ nh canh, đ nh c vƠ kinh t m i.
- Chi qu n lý hành chính nhà n
các c quan hƠnh chính nhƠ n
ng đ n đ a ph

c: là các kho n chi cho ho t đ ng c a

c thu c b máy chính quy n các c p t trung

ng.

- Chi qu c phòng an ninh và tr t t an toàn xã h i: g m các kho n chi
cho các ho t đ ng c a h th ng chính tr nh m b o v an ninh qu c phòng và
tr t t an toàn xã h i.
- Chi khác: ngoài các kho n chi th

ng xuyên l n thu c 4 l nh v c trên

còn có các kho n chi khác c ng x p vƠo c c u chi th
giá theo chính sách c a nhƠ n
qu BHXH,...

ng xuyên nh : chi tr

c, chi tr lãi ti n do chính ph vay, chi h tr


9

c đi m c a chi th

ng xuyên:

- Ngu n l c tài chính trang tr i cho các kho n chi th
đ

c phân b t

ng xuyên th

ng

ng đ i đ u gi a các tháng trong quý, gi a các quý trong

n m vƠ gi a các n m trong k k ho ch.
- Vi c s d ng kinh phí th

ng xuyên đ

c th c hi n thông qua hai

hình th c c p phát thanh toán và c p t m ng. C ng nh các kho n chi khác
c a ngơn sách nhƠ n

c, vi c s d ng kinh phí th

ng xuyên ph i đúng m c

đích, ti t ki m và có hi u qu .
- Chi th

ng xuyên ch y u chi cho y u t con ng

i, s vi c nên nó

không lƠm t ng thêm tƠi s n h u hình c a qu c gia.
- Hi u qu c a chi th

ng xuyên không th đánh giá, xác đ nh c th

nh chi cho đ u t phát tri n. Hi u qu c a nó không đ n thu n v m t kinh
t mƠ đ

n đ nh chính tr - xã h i, t đó thúc đ y s phát

c th hi n qua s

tri n b n v ng c a đ t n

c.

V i đ c đi m trên cho th y chi th

ng xuyên có nh h

ng r t quan

tr ng đ n đ i s ng kinh t - xã h i c a m t qu c gia.
Vai trò c a chi th
Chi th

ng xuyên có vai trò quan tr ng trong nhi m v chi c a NSNN.

Thông qua chi th
bình th

ng xuyên:

ng xuyên đư giúp cho b máy nhƠ n

ng đ th c hi n t t ch c n ng qu n lỦ nhƠ n

c duy trì ho t đ ng
c; đ m b o an ninh,

tr t t an toàn xã h i, đ m b o s toàn v n lãnh th qu c gia.
Th c hi n t t nhi m v chi th

ng xuyên còn có Ủ ngh a r t l n trong

vi c phân ph i và s d ng có hi u qu ngu n l c tài chính c a đ t n

c, t o

đi u ki n gi i quy t t t m i quan h gi a tích l y vƠ tiêu dùng. Chi th
xuyên hi u qu và ti t ki m s t ng tích l y v n ngơn sách nhƠ n

ng

c đ chi

cho đ u t phát tri n, thúc đ y n n kinh t t ng tr

ng, nâng cao ni m tin c a

ng

c.

i dân vào vai trò qu n lỦ đi u hành c a nhƠ n

10

Trong giai đo n hi n nay, ngơn sách nhƠ n
tr ng, b o đ m cho nhƠ n
l c nhƠ n

c đóng vai trò r t quan

c th c hi n ch c n ng vƠ nhi m v duy trì quy n

c - là công c đi u ti t v mô n n kinh t , cung c p kinh phí đ

đ u t c s h t ng, đ u t các ngƠnh then ch t, t o môi tr

ng cho các

doanh nghi p thu c m i thành ph n kinh t phát tri n, đ u t ch ng ô nhi m
môi tr

ng, tài tr cho các ho t đ ng xã h i, ch ng l m phát,… Do v y, vi c

qu n lý và s d ng chi th

ng xuyên đúng đ i t

đ n hi u qu thi t th c, thúc đ y t ng tr

ng, đúng m c đích s đem

ng kinh t .

2.1.2. Lý thuy t v qu n lý chi tiêu công
2.1.2.1. Khái ni m
Qu n lý chi tiêu công là m t khái ni m ph n ánh ho t đ ng t ch c
đi u khi n vƠ đ a ra quy t đ nh c a NhƠ n

c đ i v i quá trình phân ph i và

s d ng ngu n l c tài chính công nh m cung c p hàng hóa công t t nh t cho
xã h i.
Khái ni m trên cho th y, qu n lý chi tiêu công là ho t đ ng có tính ch
quan c a nhƠ n

c trong vi c t ch c đi u khi n quá trình phân ph i và s

d ng ngu n l c tƠi chính công đ th a mãn nhu c u. Nói khác h n, chi tiêu
công tr c ti p tr l i câu h i nhƠ n
công tr l i câu h i nhƠ n

c chi cho cái gì, còn qu n lý chi tiêu

c chi nh th nào (S

ình ThƠnh vƠ Bùi Th Mai

Hoài, 2005).
2.1.2.2. N i dung qu n lý chi tiêu công
t p trung phơn tích cho n i dung c n nghiên c u, lỦ thuy t v n i

dung qu n lỦ chi tiêu công đ

c đ c p trong ph n nƠy lƠ lỦ thuy t liên quan

đ n công tác t ch c qu n lỦ chi NSNN theo chu trình ngân sách, bao g m
các b

c: l p, ch p hành và quy t toán chi NSNN [5,14]
2.1.2.2.1. Công tác l p d toán chi ngân sách nhà n

c

L p NSNN lƠ khơu đ u tiên vƠ c ng lƠ khơu quan tr ng nh t cho toƠn
b quy trình NSNN. B i l , l p NSNN quy t đ nh ch t l

ng phơn b vƠ s


11

d ng ngu n l c tƠi chính, nó c ng lƠ c n c quan tr ng cho vi c qu n lỦ vƠ
ki m soát chi phí phát sinh h ng n m c a NSNN. Quá trình l p d toán chi
th

ng xuyên lƠ m t b ph n c a l p d toán chi NSNN, đ

c ti n hƠnh theo

trình t nh sau:
Giai đo n 1: H

Tr

ng d n l p d toán ngân sách và thông báo s ki m tra

c ngƠy 31/5, Th t

ng Chính ph ban hƠnh ch th v vi c xơy

d ng k ho ch phát tri n kinh t - xư h i vƠ d toán NSNN n m sau.
Tr

c ngƠy 10/6, B TƠi chính ban hƠnh Thông t h

toán ngơn sách nhƠ n
n

ng d n l p d

c vƠ thông báo s ki m tra v d toán ngơn sách nhƠ

c cho các b , c quan ngang b , c quan thu c Chính ph , c quan khác

trung

ng vƠ U ban nhơn dơn các t nh, thƠnh ph tr c thu c trung
U ban nhơn dơn c p t nh ti p t c h

ng.

ng d n vƠ thông báo s ki m tra

v d toán ngơn sách cho các đ n v tr c thu c vƠ UBND c p huy n.
U ban nhơn dơn c p huy n ti p t c h

ng d n vƠ thông báo s ki m

tra v d toán ngơn sách cho các đ n v tr c thu c vƠ UBND c p xư.
Giai đo n 2: L p và th o lu n d toán chi ngân sách
Các đ n v trên c s các v n b n h

ng d n và s ki m tra ti n hành

l p d toán thu, chi ngân sách trong ph m vi nhi m v đ
quan qu n lý c p trên tr c ti p.

c giao, báo cáo c

n v d toán c p I xem xét, t ng h p, l p

d toán t ng th báo cáo c quan tƠi chính, c quan k ho ch vƠ đ u t cùng
c p tr

c ngày 20 tháng 7, kèm theo b n thuy t minh chi ti t c n c tính toán

t ng kho n thu, chi.
C quan tƠi chính các c p t ch c làm vi c đ th o lu n v d toán
ngân sách v i c quan, đ n v cùng c p và U ban nhơn dơn, c quan tƠi
chính c p d

i (đ i v i n m đ u c a th i k

n đ nh ngơn sách); c quan, đ n

v c p trên ph i t ch c làm vi c đ th o lu n v d toán v i các đ n v d
toán ngân sách tr c thu c trong quá trình l p d toán.


12

B TƠi chính ch trì, ph i h p v i B K ho ch vƠ

u t vƠ các B ,

c quan liên quan, t ng h p vƠ l p d toán thu, chi ngơn sách nhƠ n
ph

ng án phơn b ngơn sách trung

u quy n Th t

c, l p

ng trình Chính ph B TƠi chính th a

ng Chính ph báo cáo vƠ gi i trình v i Qu c h i vƠ các c

quan c a Qu c h i theo quy đ nh t i Quy ch l p, th m tra, trình Qu c h i
quy t đ nh d toán ngơn sách nhƠ n

c, ph

ng vƠ phê chu n quy t toán ngơn sách nhƠ n

ng án phơn b ngơn sách trung
c.

Giai đo n 3: Quy t đ nh, phân b , giao d toán ngân sách nhà n
Tr

c

c ngƠy 20 tháng 11, c n c vƠo các ngh quy t c a Qu c h i, B

Tài chính trình Th t

ng Chính ph giao nhi m v thu, chi ngơn sách cho

t ng B , c quan ngang B , c quan trung

ng theo t ng l nh v c; nhi m

v thu, chi, t l ph n tr m (%) phơn chia các kho n thu phơn chia gi a ngơn
sách trung

ng vƠ ngơn sách đ a ph

sung có m c tiêu t ngơn sách trung
Tr
đ a ph

ng vƠ m c b sung cơn đ i, m c b
ng cho t ng t nh.

c ngƠy 10 tháng 12, H ND c p t nh quy t đ nh d toán ngơn sách
ng, ph

ng án phơn b d toán ngơn sách c p t nh vƠ m c b sung t

ngơn sách c p t nh cho ngơn sách c p d

i.

C n c vƠo ngh quy t c a H ND c p t nh, S TƠi chính trình UBND
c p t nh quy t đ nh giao nhi m v thu, chi ngơn sách cho t ng c quan, đ n v
tr c thu c t nh; nhi m v thu, chi, t l ph n tr m (%) phơn chia các kho n
thu gi a NSTW và NS P vƠ gi a ngơn sách các c p chính quy n đ a ph

ng;

m c b sung t ngơn sách c p t nh cho t ng huy n.
Sau khi nh n đ

c quy t đ nh giao nhi m v thu, chi ngơn sách c a

UBND c p trên, UBND trình H ND cùng c p quy t đ nh d toán ngơn sách
đ a ph

ng vƠ ph

ng án phơn b d toán ngơn sách c p mình, b o đ m d

toán ngơn sách c p xư đ

c quy t đ nh tr

c ngƠy 31 tháng 12 n m tr

c.


13

2.1.2.2.2. Công tác ch p hành d toán chi ngân sách nhà n
T ch c ch p hƠnh d toán chi th

c

ng xuyên lƠ m t trong nh ng n i

dung quan tr ng c a ch p hƠnh d toán chi NSNN. Nó lƠ khơu th hai c a
chu trình qu n lỦ NSNN. Th i gian t ch c ch p hƠnh d toán NSNN
ta đ

c tính t ngƠy 01 tháng 01 đ n h t ngƠy 31 tháng 12 n m d

Công tác ch p hƠnh d toán chi th
* Th m tra ph
ngân sách: Sau khi đ

ng xuyên đ

n

c

ng l ch.

c th c hi n theo các b

c:

ng án phân b và c p d toán cho đ n v s d ng
c giao d toán ngơn sách, các c quan

đ a ph

ng,

các đ n v d toán c p I ti n hƠnh phơn b vƠ giao d toán chi ngơn sách cho
các đ n v s d ng ngơn sách tr c thu c. C quan tƠi chính th m tra ph

ng

án phơn b vƠ ti n hƠnh c p d toán kinh phí cho đ n v s d ng ngơn sách.
* Ki m soát chi tiêu: H th ng ngơn sách nên đ m b o ki m soát chi
phí có hi u qu . Bên c nh ngu n ngơn sách th c t , m t h th ng th c thi
ngơn sách hoƠn thi n nên bao g m:
. H th ng k toán thích h p/ngơn sách hoƠn thi n. Ngay t giai đo n
đ u c a ti n trình chi tiêu c n ph i theo dõi ch t ch các ho t đ ng cam k t,
th m đ nh, thanh toán vƠ nh ng bi n đ ng gi a các kho n phơn b ngơn

sách vƠ các h ng m c ngơn sách (tách kho n, chuy n kho n, nh ng d đoán
b sung). Ki m soát có hi u qu ngay t giai đo n đ u ti n trình chi tiêu,
cho dù d

i b t k hình th c hay t ch c nƠo. M t h th ng qu n lỦ thông

tin đ i trong đó theo dõi các công vi c đư đ
s đ

c th c thi trong t

nhơn viên v s l

c ho t đ ng vƠ nh ng cam k t

ng lai. M t h th ng qu n lỦ nhơn s đ qu n lỦ

ng, ch t l

ng c ng nh quá trình ho t đ ng c a h .

Nh ng th t c rõ rƠng vƠ đ y đ v mua s m tƠi s n thông qua hình th c
đ u th u công khai vƠ nh ng h th ng v qu n lỦ kỦ h p đ ng ngoƠi.
* Th c hi n ngân sách: Khi ti n hƠnh th c hi n m t ngơn sách đư
đ

c l p đ y đ , hi u su t ho t đ ng vƠ phơn b yêu c u nh ng nguyên t c

sau: Qu ngơn sách nên đ

c công b k p th i; nên chu n b cho quá trình


14

th c hi n ngơn sách vƠ m t b n k ho ch ti n m t, c n c vƠo nh ng d toán
ngơn sách vƠ đ a vƠo tƠi kho n cam k t hi n có; nh ng d đoán b sung ph i
đ

c quy đ nh đ y đ vƠ h n ch v m t s l

kho n thanh toán b ng chuy n kho n, ch đ

ng; ki m soát ch t ch các

c chuy n kho n gi a các h ng

m c có ch ng t h p l ; nh ng quy t c v chuy n kho n c n đ
đ y đ đ qu n lỦ linh ho t h n c ng nh có th ki m soát đ

c cung c p

c nh ng h ng

m c ch ch t.
2.1.2.2.3. Công tác quy t toán chi ngân sách nhà n

c

Công tác quy t toán các kho n chi NSNN lƠ công vi c cu i cùng trong

m i chu trình qu n lỦ chi NSNN nói chung vƠ các kho n chi th

ng xuyên nói

riêng. M c đích c a quy t toán NSNN lƠ t ng k t, đánh giá l i toƠn b quá
trình thu, chi ngơn sách trong m t n m ngơn sách đư qua. Quy t toán ngơn
sách đ

c th c hi n t t s có Ủ ngh a r t quan tr ng trong vi c nhìn nh n l i

quá trình ch p hƠnh ngơn sách qua m t n m, rút ra nh ng bƠi h c kinh
nghi m thi t th c cho công tác l p ngơn sách c ng nh ch p hƠnh ngơn sách
nh ng chu trình ti p theo. B i v y, trong quá trình quy t toán các kho n chi
NSNN ph i chú Ủ đ n các yêu c u c b n sau:
. Ph i l p đ y đ các lo i báo cáo tƠi chính vƠ g i k p th i các lo i báo
cáo đó cho các c quan có th m quy n xét duy t theo đúng ch đ đư qui đ nh.
. S li u trong các báo cáo ph i đ m b o tính chính xác, trung th c. N i
dung các báo cáo tƠi chính ph i theo đúng các n i dung ghi trong d toán
đ

c duy t vƠ theo đúng m c l c NSNN đư qui đ nh.
. Báo cáo quy t toán n m c a các đ n v d toán các c p vƠ c a ngơn

sách các c p chính quy n tr

c khi trình c quan nhƠ n

c có th m quy n

phê chu n ph i có xác nh n c a KBNN đ ng c p.

. Th tr

ng các đ n v d toán c p trên có trách nhi m ki m tra vƠ

duy t quy t toán thu, chi ngơn sách c a các đ n v tr c thu c, ch u trách


15

nhi m v quy t toán đư duy t; l p quy t toán thu, chi ngơn sách thu c ph m
vi qu n lỦ g i c quan TƠi chính cùng c p.
. Báo cáo quy t toán c a các đ n v d toán không đ

c đ x y ra tình

tr ng quy t toán chi l n h n thu.
Ch m t khi các yêu c u trên đ
toán các kho n chi th

c tôn tr ng đ y đ thì công tác quy t

ng xuyên c a NSNN m i đ

c ti n hƠnh thu n l i.

ng th i, nó m i t o c s v ng ch c cho vi c phơn tích, đánh giá quá trình
ch p hƠnh d toán m t cách chính xác, trung th c vƠ khách quan.
2.1.2.3. Ph

ng th c qu n lý chi tiêu công

H n m t th k qua, chính ph c a các n n kinh t th tr

ng đư có

nhi u n l c trong vi c c i cách qu n lỦ chi tiêu công, đ c bi t lƠ ph

ng th c

l p ngân sách đ th c hi n t t vi c ki m soát, phân ph i và s d ng ngu n
l c, qua đó th c hi n t t vai trò qu n lý KTXH c a mình. T p trung l i, cho
đ n nay n n kinh t th gi i đư tr i qua s l a ch n các ph
so n l p ngân sách trong qu n lý chi tiêu công sau (S

ng th c c i cách

ình ThƠnh, Bùi Th

Mai Hoài, 2010)
2.1.2.3.1. Qu n lý ngân sách theo kho n m c (Line - item budgeting):
Trong ph
sách đ

ng th c so n l p ngơn sách theo kho n m c, chi tiêu ngơn

c kho n m c hóa. Nh ng kho n m c nƠy luôn luôn đ

c chi ti t vƠ

đ nh rõ s ti n cho m t c quan c th ho c các ti u m c c th ho c các ti u

m cđ

c phép chi lƠ bao nhiêu. i m quan tr ng nh t c a h th ng nƠy lƠ quy

đ nh c th m c chi theo t ng kho n m c chi tiêu trong quy trình phơn ph i
ngơn sách nh m b t bu c các c quan, đ n v ph i chi tiêu theo đúng kho n
m c quy đ nh vƠ c ch trách nhi m gi i trình chú tr ng vƠo qu n lỦ các y u t
đ u vƠo. Trong h th ng đó, B TƠi chính đóng vai trò lƠ ng
thông qua vi c t o l p các quy trình c th đ đ
chi tiêu quá m c.
hi n

i ki m soát

c thi t l p đ ng n ch n vi c

i m m nh c a h th ng l p ngơn sách theo kho n m c th

ch lƠ: tính đ n gi n c a nó vƠ kh n ng ki m soát chi tiêu b ng vi c so


16

sánh d dƠng v i các n m tr

c thông qua vi c ghi chép chi ti t các y u t đ u

vào.
Tuy nhiên, ph
nh

ng th c so n l p ngơn sách theo kho n m c có nh ng

c đi m sau: (1) ch nh n m nh đ n khơu l p ngơn sách v i các kho n chi

tiêu có tính tuơn th mƠ chính ph đ a ra; (2) s phơn ph i không tr l i đ
cơu h i t i sao ti n ph i chi tiêu; (3) ngơn sách ch đ

c

c l p trong ng n h n

(m t n m); (4) không chú tr ng đúng m c đ n tính hi u qu phơn b ngu n l c
vƠ hi u qu ho t đ ng trong cung ng hƠng hóa công.
2.1.2.3.2. Qu n lý ngân sách theo ch

ng trình (Progam budgeting):

i m n i b c c a s c i cách nƠy lƠ l p ngơn sách theo ch

ng trình v i

nh ng n l c nh m thi t l p m t h th ng l p ngơn sách g n k t ch t ch v i
l p ch

ng trình vƠ l p k ho ch. Khác v i l p ngơn sách theo công vi c th c

hi n, l p ngơn sách theo ch

ng trình t p trung d t khoát vƠo s l a ch n c a

ngơn sách trong các chính sách, ch
ch t c a l p ngơn sách theo ch

ng trình có tính c nh tranh.

ng trình lƠ ch

chính sách công cùng v i nh ng b
đ

ng trình - m t m c tiêu c a

c c n thi t đ đ t đ

c phơn lo i theo các kho n m c ch

h có tính t ch c. L p ngơn sách ch

c nó. Ngân sách

ng trình, h n lƠ theo nh ng m i quan
ng trình đòi h i các m c tiêu ch

trình ph i kéo dƠi h n m t n m ngơn sách vƠ ph i đo l
ngh a lƠ đo l

i mm u

ng

ng tính hi u l c,

ng đ u ra vƠ tác đ ng đ n m c tiêu.

Trong quá trình ti p c n ph

ng th c so n l p ngơn sách theo ch

trình, các nhƠ c i cách nh n th y r ng khái ni m ch
đ i v i ngơn sách, vì không th t o ra ch
th c hi n; l p ngơn sách ch

ng trình không hoƠn h o

ng trình cho t t c các t ch c đ

ng trình không đ m b o g n k t ch t ch gi a

phơn ph i ngƠnh vƠ nh ng m c tiêu chi n l
vi c thi t l p ch

ng

c u tiên; không g n k t gi a

ng trình v i k ho ch chi tiêu th

ng xuyên đ s d ng

ngu n l c tƠi chính công hi u qu . L p ngơn sách theo ch

ng trình t o l p


17

n n t ng c b n đ ti p c n ph

ng th c l p ngơn sách theo k t qu đ u ra

trong qu n lỦ chi tiêu.
2.1.2.3.3. Qu n lý ngân sách theo k t qu
B

c vƠo nh ng n m 80 vƠ 90, h u h t các n

hi n c i cách qu n lỦ ngơn sách h

c phát tri n đư th c

ng vƠo qu n lỦ ngơn sách theo k t qu . S

d nh v y lƠ do s c ép v kinh t , xư h i vƠ chính tr , c th lƠ: thơm h t
ngơn sách gia t ng, tính c nh tranh vƠ toƠn c u hóa, s thi u tin t
công chúng vƠo chính ph , đòi h i v nhu c u hƠng hóa công đ
t phía nhƠ n

ng c a

c cung c p

c ph i có trách nhi m vƠ minh b ch h n.

c đi m tr ng tơm c a c i cách lƠ nh n m nh đ n vi c c i ti n công
vi c th c hi n đ đ m b o r ng các ho t đ ng c a chính ph đ t đ

c nh ng

m c tiêu mong mu n. L p ngơn sách theo k t qu lƠ m t ho t đ ng qu n lỦ
ngơn sách d a vƠo c s ti p c n nh ng thông tin đ u ra, qua đó giúp cho các
c quan nhƠ n
đ tđ

c vƠ chính ph th c hi n phơn b ngu n l c tƠi chính nh m

c nh ng m c tiêu chi n l

c m t cách có hi u qu vƠ hi u l c.

2.1.3. Lý thuy t phân c p chi ngân sách
Phơn c p chi ngơn sách lƠ m t trong nh ng n i dung c a phơn c p tƠi
khóa, vi c chuy n s c m nh c a chính quy n c p trên t i chính quy n c p
d

i lƠ m t ph n trong nhóm gi i pháp c i cách khu v c công, t o đi u ki n

ch đ ng cho chính quy n đ a ph

ng có hi u qu h n trong v n đ phơn b

ngu n l c cho phát tri n KTXH.

i v i các hƠng hóa không mang tính qu c

gia, thì chính quy n đ a ph

ng có hi u qu h n trong vi c phơn ph i vƠ cung

ng hƠng hóa đó (Oates, 1972).

i u nƠy đ

nhi m v chi c a chính quy n đ a ph
vƠ các nhu c u đa d ng c a đ a ph

c kh ng đ nh d a trên n n:

ng có th đáp ng đ

c các s thích

ng vƠ vì v y đ m b o tính hi u qu trong

phơn b ngu n l c. Chính quy n đ a ph

ng có th ra nh ng quy t đ nh t t

nh t v nh ng kho n chi tiêu công ph c v t ng tr

ng, phát tri n trong

nh ng lưnh v c nh giáo d c, y t vƠ c s h t ng, vì h có thông tin t t h n