phân tích hoạt động tín dụng đối với hộ sản xuất tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn huyện châu thành tỉnh đồng tháp

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH

LÊ MINH LUÂN

PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG ĐỐI
VỚI HỘ SẢN XUẤT TẠI NGÂN HÀNG
NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG
THÔN HUYỆN CHÂU THÀNH TỈNH
ĐỒNG THÁP

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Ngành: Tài chính – Ngân hàng
Mã số ngành: 52340201

Cần Thơ - 2013
1


TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH

LÊ MINH LUÂN
MSSV: LT11130

PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG ĐỐI
VỚI HỘ SẢN XUẤT TẠI NGÂN HÀNG
NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG
THÔN HUYỆN CHÂU THÀNH TỈNH
ĐỒNG THÁP
LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Ngành: Tài chính – Ngân hàng
Mã số ngành: 52340201

CÁN BỘ HƯỚNG DẪN
TS. QUAN MINH NHỰT

Cần Thơ - 2013
2


LỜI CẢM TẠ
Trãi qua hai năm học tập dưới sự giảng dạy nhiệt tình của quý Thầy,
Cô trường Đại Học Cần Thơ, em đã trang bị cho mình những kiến thức cơ bản
về chuyên ngành tài chính Ngân hàng. Hôm nay được giới thiệu vào Ngân
hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Châu Thành – tỉnh Đồng
Tháp để thực tập cũng như vận dụng những kiến thức của mình vào thực tế,
em xin hứa sẽ cố gắng tìm tòi học hỏi và hoàn thành tốt đề tài luận văn.
Thời gian thực tập tại Ngân hàng em đã có điều kiện tiếp xúc với các
hoạt động của Ngân hàng, vận dụng hết sự hiểu biết của mình đã được trang bị
tại trường lớp vào thực tế, qua đó đã giúp em nâng cao thêm sự hiểu biết của
mình với công việc thực tiễn bên ngoài.
Không quên truyền thống “ tôn sư trong đạo” em xin chân thành cảm
ơn sâu sắc đến các Thầy, Cô trường Đại Học Cần Thơ. Đặc biệt em xin chân
thành cảm ơn thầy Quan Minh Nhựt đã hết lòng hướng dẩn, giúp đỡ em tận
tình để em hoàn thành đề tài luận văn này.
Em xin cảm ơn Ban Giám đốc cùng các Cô, Chú, Anh, Chị trong Ngân
hàng đã nhiệt tình hướng dẩn và chỉ dạy em trong thời gian vừa qua với những
thông tin số liệu để em hoàn thành tốt đề tài của mình.
Cuối lời em xin:
Gởi lời chúc sức khỏe đến quý Thầy, Cô, chúc Thầy, Cô luôn thành

công trên từng trang giáo án của mình. Kính chúc toàn thể Ban Lãnh Đạo, Ban
Giám đốc cùng các Cô, Chú, Anh, Chị trong Ngân hàng luôn vui khỏe để hoàn
thành tốt công việc của mình và đạt nhiều thành công trong cuộc sống.
Châu Thành, ngày 23 tháng 10 năm 2013
Sinh viên thực hiện:

Lê Minh Luân

i


LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan rằng đề tài này là do chính tôi thực hiện, các số liệu thu
thập và kết quả phân tích trong đề tài là trung thực, đề tài không trùng với bất
kỳ đề tài nghiên cứu khoa học nào.

Cần thơ, ngày 23 tháng 10 năm 2013
Sinh viên thực hiện

Lê Minh Luân

ii


NHẬN XÉT CỦA CƠ QUAN THỰC TẬP

..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
Châu Thành, Ngày tháng

năm 2013

Thủ trưởng đơn vị
(ký tên và đóng dấu)

iii


NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN

..........................................................................................................................

..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
Cần Thơ, ngày

tháng

năm 2013

NGƯỜI NHẬN XÉT

iv

NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN

..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
Cần Thơ, ngày

tháng

năm 2013

NGƯỜI NHẬN XÉT

v


MỤC LỤC
trang
CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU CHUNG ............................................................... 1
1.1 Đặt vấn đề nghiên cứu ............................................................................... 1
1.1.1 Sự cần thiết nghiên cứu .......................................................................... 1
1.1.2 Căn cứ khoa học và thực tiễn .................................................................. 2
1.2 Mục tiêu nghiên cứu .................................................................................. 2
1.2.1 Mục tiêu chung ....................................................................................... 2
1.2.2 Mục tiêu cụ thể ....................................................................................... 3
1.3 Phạm vi nghiên cứu ................................................................................... 3
CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
........................................................................................................................ 4
2.1 Phương pháp luận ...................................................................................... 4
2.1.1 Hộ sản xuất và đặc điềm kinh tế của hộ sản xuất .................................... 4
2.1.2 Lý luận chung về tín dụng ngân hàng ..................................................... 5
2.1.3 Một vài chỉ tiêu áp dụng trong phân tích ............................................... 10
2.2 Phương pháp nghiên cứu ......................................................................... 12
2.2.1 Phương pháp thu thập số liệu ................................................................ 12
2.2.2 Phương pháp phân tích số liệu .............................................................. 12
CHƯƠNG 3: GIỚI THIỆU VỀ NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT
TRIỂN NÔNG THÔN CHI NHÁNH HUYỆN CHÂU THÀNH ĐỒNG THÁP
...................................................................................................................... 14
3.1 Sơ lược về kinh tế - xã hội huyện Châu Thành......................................... 14

3.2 Qúa trình hình thành và phát triển của NHNo & PTNT huyện Châu Thành
Đồng Tháp .................................................................................................... 14
3.3 Cơ cấu tổ chức và chức năng các phòng ban ............................................ 15
3.3.1 Cơ cấu tổ chức ...................................................................................... 15
3.3.2 Chức năng nhiệm vụ của các phòng ban ............................................... 16
3.4 Chức năng của NHNo & PTNT huyện Châu Thành................................. 17
3.4.1 Chức năng trung gian tín dụng .............................................................. 17
3.4.2 Chức năng trung gian thanh toán .......................................................... 18
3.4.3 Chức năng tạo tiền ................................................................................ 18
3.5 Bộ hồ sơ cho vay và quy trình nghiệp vụ cho vay .................................... 19

vi


3.5.1 Bộ hồ sơ vay vốn .................................................................................. 19
3.5.2 Quy trình nghiệp vụ cho vay ................................................................. 21
3.6 Thuận lợi và khó khăn của NHNo & PTNT huyện Châu Thành .............. 22
3.6.1 Thuận lợi .............................................................................................. 22
3.6.2 Khó khăn .............................................................................................. 23
3.7 Kết quả hoạt động kinh doanh của NHNo & PTNT huyện Châu Thành ... 23
3.8 Mục tiêu và định hướng phát triển của NHNo & PTNT huyện Châu Thành
...................................................................................................................... 27
3.8.1 Mục tiêu ............................................................................................... 27
3.8.2 Định hướng phát triển ........................................................................... 27
CHƯƠNG 4: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG ĐỐI VỚI HỘ SẢN
XUẤT TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG
THÔN HUYỆN CHÂU THÀNH ĐỒNG THÁP ........................................... 28
4.1 Tổng quan tình hình chung của NHNo & PTNT huyện Châu Thành ...... 28
4.1.1 Tình hình nguồn vốn............................................................................. 28
4.1.2 Tình hình huy động vốn ........................................................................ 30

4.1.3 Đánh giá chung về tình hình hoạt động tín dụng giai đoạn (2010-2012)
và 6 tháng đầu năm 2013 ............................................................................... 34
4.2 Phân tích thực trạng cho vay – thu nợ - dư nợ - nợ xấu đối với Hộ sản xuất
...................................................................................................................... 38
4.2.1 Doanh số cho vay ................................................................................. 39
4.2.2 Doanh số thu nợ.................................................................................... 49
4.2.3 Tình hình dư nợ .................................................................................... 57
4.2.4 Tình hình nợ xấu .................................................................................. 64
4.3 Đánh giá hoạt động tín dụng đối với Hộ sản xuất NHNo & PTNT huyện
Châu Thành qua các chỉ tiêu tài chính ........................................................... 70
4.3.1 Tổng dư nợ/ vốn huy động .................................................................... 71
4.3.2 Tỷ lệ nợ xấu.......................................................................................... 71
4.3.3 Hệ số thu nợ ......................................................................................... 72
4.3.4 Vòng quay vốn tín dụng........................................................................ 72
4.3.5 Dư nợ bình quân mổi HSX ................................................................... 72
4.4 Đánh giá những mặt đạt được và hạn chế từ kết quả phân tích ................. 73
4.4.1 Những mặt đạt được ............................................................................. 73
4.4.2 Những mặt hạn chế ............................................................................... 73
4.5 Giải pháp khắc phục hạn chế ................................................................... 74

vii


4.5.1 Giải pháp tăng doanh số cho vay trung hạn ........................................... 74
4.5.2 Giải pháp hạn chế nợ xấu...................................................................... 74
CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................. 76
5.1 Kết luận ................................................................................................... 76
5.2 Kiến nghị ................................................................................................. 77
5.2.1 Đối với Ngân hàng cấp trên .................................................................. 77
5.2.2 Đối với chính quyền địa phương ........................................................... 77

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 78

viii


DANH MỤC BẢNG
trang
Bảng 3.1 Kết quả hoạt động kinh doanh của NHNo & PTNT huyện Châu
Thành giai đoạn 2010-2012 và 6 tháng đầu năm 2013 ................................... 24
Bảng 4.1 Cơ cấu nguồn vốn của NHNo & PTNT huyện Châu Thành giai đoạn
2010-2012 và 6 tháng đầu năm 2013 ............................................................. 29
Bảng 4.2 Tình hình huy động vốn của NHNo & PTNT huyện Châu Thành giai
đoạn 2010-2013 và 6 tháng đầu năm 2013 ..................................................... 31
Bảng 4.3 Các chỉ tiêu tín dụng của NHNo & PTNT huyện Châu Thành giai
đoạn 2010-2012 và 6 tháng đầu năm 2013 ..................................................... 35
Bảng 4.4 Tình hình cho vay Hộ Sản Xuất của NHNo & PTNT huyện Châu
Thành giai đoạn 2010-2012 và 6 tháng đầu năm 2013 .................................. 40
Bảng 4.5 Tình hình cho vay ngắn hạn Hộ Sản Xuất của NHNo & PTNT huyện
Châu Thành giai đoạn 2010-2012 và 6 tháng đầu năm 2013 .......................... 42
Bảng 4.6 Tình hình cho vay trung hạn Hộ Sản Xuất của NHNo & PTNT
huyện Châu Thành giai đoạn 2010-2012 và 6 tháng đầu năm 2013 ............... 47
Bảng 4.7 Doanh số thu nợ Hộ Sản Xuất của NHNo & PTNT huyện Châu
Thành giai đoạn 2010-2012 và 6 tháng đầu năm 2013 ................................... 50
Bảng 4.8 Doanh số thu nợ ngắn hạn Hộ Sản Xuất của NHNo & PTNT huyện
Châu Thành giai đoạn 2010-2012 và 6 tháng đầu năm 2013 .......................... 51
Bảng 4.9 Doanh số thu nợ trung hạn Hộ Sản Xuất của NHNo & PTNT huyện
Châu Thành giai đoạn 2010-2012 và 6 tháng đầu năm 2013 .......................... 55
Bảng 4.10 Dư nợ đối với Hộ Sản Xuất của NHNo & PTNT huyện Châu Thành
giai đoạn 2010-2012 và 6 tháng đầu năm 2013 .............................................. 58
Bảng 4.11 Dư nợ ngắn hạn đối với Hộ Sản Xuất của NHNo & PTNT huyện

Châu Thành giai đoạn 2010-2012 và 6 tháng đầu năm 2013 .......................... 60
Bảng 4.12 Dư nợ trung hạn đối với Hộ Sản Xuất của NHNo & PTNT huyện
Châu Thành giai đoạn 2010-2012 và 6 tháng đầu năm 2013 .......................... 63
Bảng 4.13 Nợ xấu đối với Hộ Sản Xuất của NHNo & PTNT huyện Châu
Thành giai đoạn 2010-2012 và 6 tháng đầu năm 2013 ................................... 65
Bảng 4.14 Nợ xấu ngắn hạn đối với Hộ Sản Xuất của NHNo & PTNT huyện
Châu Thành giai đoạn 2010-2012 và 6 tháng đầu năm 2013 .......................... 66
Bảng 4.15 Nợ xấu trung hạn đối với Hộ Sản Xuất của NHNo & PTNT huyện
Châu Thành giai đoạn 2010-2012 và 6 tháng đầu năm 2013 .......................... 67
Bảng 4.16 Một số chỉ tiêu đánh giá hiệu quả hoạt động tín dụng tại NHNo &
PTNT huyện Châu Thành giai đoạn 2010-2012 và 6 tháng đầu năm 2013 ..... 71

ix


DANH MỤC HÌNH
trang
Hình 2.1 Sơ đồ quan hệ tín dụng ..................................................................... 5
Hình 3.1 Cơ cấu tổ chức NHNo & PTNT huyện Châu Thành........................ 15
Hình 3.2 Chức năng trung gian tín dụng của Ngân hàng ................................ 17
Hình 3.2 Chức năng trung gian thanh toán của Ngân hàng ............................ 18
Hình 3.4 Quy trình cho vay của NHNo & PTNT huyện Châu Thành............. 21

x


DANH VIẾT TẮT
trang
NH: Ngân hàng.
NHNN: Ngân Hàng Nhà Nước.

NHNo & PTNT: Ngân hàng Nông nghiệp Và Phát triển Nông thôn.
HSX: Hộ Sản Xuất.
CVHSX: Cho vay Hộ Sản Xuất.
VHĐ: Vốn huy động.

xi


CHƯƠNG 1
GIỚI THIỆU CHUNG
1.1 ĐẶT VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1.1.1 Sự cần thiết nghiên cứu
Trong nền kinh tế nước ta hiên nay, nền kinh tế Hộ Sản Xuất chiếm vị
trí vô cùng quan trọng với gần 80% dân số sống ở nông thôn, trong đó hơn
70% lao động trong nông nghiệp. Tuy nhiên, do trình độ người dân còn thấp,
vốn đầu tư còn hạn chế nên phần lớn đời sống sinh hoạt, sản xuất của người
dân ở các vùng nông thôn còn gặp nhiều khó khăn. Do đó để mở rộng quy mô
và đổi mới trang thiết bị cũng như tham gia vào các quan hệ kinh tế khác, thì
Hộ Sản Xuất đều cần vốn và tín dụng Ngân hàng là nguồn cung cấp vốn đáp
ứng nhu cầu đó.
Là một Ngân hàng thương mại quốc doanh, Ngân hàng Nông nghiệp và
Phát triển Nông thôn Việt Nam đã góp phần quan trọng trong sự nghiệp phát
triển kinh tế nói chung và phát triển nông nghiệp nông thôn ở nước ta nói
riêng, mở rộng quan hệ tín dụng trực tiếp với Hộ Sản Xuất, đáp ứng nhu cầu
vay vốn của Hộ Sản Xuất để không ngừng phát triển kinh tế, nâng cao đời
sống nhân dân. Có được kết quả đó phải kể đến sự đóng góp của Ngân hàng
Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Châu Thành tỉnh Đồng Tháp –
Một trong những chi nhánh trực thuộc Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển
Nông thôn Việt Nam. Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện
Châu Thành đã tạo điều kiện giúp đỡ, hỗ trợ về vốn cho nhiều hộ nông dân,

đặc biệt là Hộ Sản Xuất thoát nghèo vươn lên khá giàu cũng như giúp cho họ
có điều kiện mở rộng quy mô và đổi mới trang thiết bị sản xuất.
Tuy nhiên trên thực tế việc mở rộng cho vay Hộ Sản Xuất ngày càng
khó khăn do món vay nhỏ, chi phí nghiệp vụ cao, hơn nữa đối tượng cho vay
gắn liền với điều kiện thời tiết, nắng mưa bảo lụt, hạn hán… Từ đó, ảnh hưởng
rất lớn đến đồng vốn vay, khả năng rủi ro luôn tìm ẩn trong hoạt động tín
dụng. Với chủ trương công nghiệp hóa – hiện đại hóa nông nghiệp và nông
thôn, xóa đói giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới thì nhu cầu vay vốn của
Hộ sản xuất ngày càng lớn, hoạt động kinh doanh Ngân hàng trong lĩnh vực
cho vay Hộ Sản Xuất sẽ có nhiều rủi ro. Bởi vậy mở rộng tín dụng phải đi kèm
với nâng cao hiệu quả tín dụng, đảm bảo an toàn trong hoạt động tín dụng của
Ngân hàng. Có như vậy kinh doanh của Ngân hàng mới thực sự trở thành đòn
bẩy thúc đẩy kinh tế phát triển.

1


Xuất phát từ những vấn đề trên và thực tiển hoạt động tín dụng cho vay
đến Hộ Sản Xuất tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện
Châu Thành, em quyết định chọn đề tài : “Phân tích hoạt động tín dụng đối
với Hộ Sản Xuất tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn chi
nhánh huyện Châu Thành – Đồng Tháp”. Nhằm mục đích tìm hiểu thực
trạng tín dụng đối với Hộ Sản Xuất, từ đó đề ra những biện pháp để nâng cao
hiệu quả hoạt động tín dụng cũng như đảm bảo an toàn của đồng vốn đầu tư.
1.1.2 Căn cứ khoa học và thực tiễn
Hội nhập kinh tế quốc tế vừa đem lại cơ hội lớn, vừa phải đương đầu
với những thách thức không nhỏ. Đối với các Ngân hàng thách thức lớn nhất
là cạnh tranh ngày càng gây gắt hơn. Điều đó, các Ngân hàng thương mại
muốn thành công thì phải nhìn thấy hết thách thức để tận dụng thời cơ mới
đẩy lùi thách thức.

Mục tiêu xuyên suốt của chiến lược phát triển Ngân hàng là phải tạo lập
ngành Ngân hàng phát triển đủ mạnh về trình độ công nghệ và kỹ thuật hiện
đại để hoạt động của ngành Ngân hàng bắt nhịp với cơ chế thị trường.
Tín dụng là lĩnh vực hoạt động chủ đạo của Ngân hàng, trong đó hoạt
động này sẽ ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh, nó góp phần rất lớn trong hiệu
quả cũng như sự phát triển của Ngân hàng, đồng thời hỗ trợ tích cực cho sự
phát triển kinh tế của Đất Nước.
Tóm lại, việc nghiên cứu hoạt động tín dụng để tìm ra các giải pháp
nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng là việc quan trọng hàng đầu, là nhân tố
quan trọng để cạnh tranh và phát triển trong mỗi Ngân hàng, điều này có ý
nghĩa rất lớn đối với toàn bộ nền kinh tế.
Đề tài nghiên cứu dựa trên một số lý thuyết về tài chính Ngân hàng, sử
dụng phương pháp dự báo để ước lượng một số chỉ tiêu tín dụng trong tương
lai.
1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
1.2.1 Mục tiêu chung
Mục tiêu của đề tài này là phân tích thực trạng công tác tín dụng đối với
Hộ Sản Xuất tại chi nhánh NHN O & PTNT huyện Châu Thành. Từ đó đưa ra
những giải pháp để nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng của NH nhằm hạn
chế rủi ro tín dụng, đồng thời góp phần phát triển kinh tế trên điạ bàn huyện và
ổn định sự tăng trưởng tại NH.

2


1.2.2 Mục tiêu cụ thể
- Tổng quan tình hình hoạt động kinh doanh của NH từ năm 2010 đến
tháng 6 năm 2013.
- Phân tích tình hình nguồn vốn và thực trạng tín dụng chung, tín dụng
đối với Hộ Sản Xuất của NH từ năm 2010 đến tháng 6 năm 2013.

- Đánh giá hiệu quả hoạt động tín dụng đối với Hộ Sản Xuất của NH
qua việc phân tích các chỉ tiêu tài chính.
- Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng
đối với Hộ Sản Xuất tại NH.
1.3 PHẠM VI NGHIÊN CỨU
- Không gian: Đề tài nghiên cứu được thực hiện tại NHNo & PTNT
huyện Châu Thành tỉnh Đồng Tháp.
- Thời gian: Luận văn được lấy số liệu từ năm 2010 – 2012 và 6 tháng
đầu năm 2013. Thời gian thực hiện đề tài từ 12/08/2013 đến 11/2013.
- Đối tượng nghiên cứu:
Là những số liệu phát sinh từ các bảng báo cáo kết quả hoạt động kinh
doanh của đơn vị. Ngoài ra, đối tượng nghiên cứu còn là lĩnh vực huy động
vốn và cho vay của NH như tình hình nguồn vốn của NH, doanh số cho vay,
doanh số thu nợ, tình hình dư nợ và nợ xấu của NH. Nhưng đối tượng nghiên
cứu chủ yếu của đề tài là các số liệu có liên quan đến lĩnh vực tín dụng Hộ Sản
Xuất như tình hình cho vay, thu nợ, dư nợ, nợ xấu đối với Hộ Sản Xuất của
NHNo & PTNT huyện Châu Thành qua 3 năm từ (2010 – 2012) và tháng 6
đầu năm 2013.
Hoạt động cấp tín dụng bao gồm nhiều hình thức khác nhau, nhưng vì
kiến thức có hạn, thời gian tiếp cận với hoạt động thực tiển tại NH chưa nhiều
nên đề tài chỉ tập trung nghiên cứu lĩnh vực cho vay – một trong những hình
thức của hoạt động cấp tín dụng.

3


CHƯƠNG 2
PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1 PHƯƠNG PHÁP LUẬN
2.1.1 Hộ sản xuất và đặc điềm kinh tế của hộ sản xuất

2.1.1.1 Khái niệm hộ sản xuất
HSX là một lực lượng sản xuất to lớn ở nông thôn. HSX hoạt động
trong nhiều ngành nghề nhưng hiện nay phần lớn hoạt động trong lĩnh vực
nông nghiệp và phát triển nông thôn, các hộ này tiến hành sản xuất kinh
doanh đa dạng kết hợp trồng trọt với chăn nuôi và kinh doanh ngành nghề
phụ.
Chủ hộ là đại diện của HSX trong các giao dịch dân sự vì lợi ích chung
của hộ. Chủ hộ có thể ủy quyền cho thành viên khác đã thành niên làm đại
diện của hộ trong quan hệ dân sự. Giao dịch dân sự do người đại diện của
HSX xác lập, thực hiện vì mục đích chung của hộ làm phát sinh quyền, nghĩa
vụ của HSX.
Tài sản chung của HSX gồm tài sản do các thành viên cùng nhau tạo
lập lên hoặc được tặng cho chung và các tài sản khác mà các thành viên thỏa
thuận là tài sản chung của hộ.
HSX phải chịu trách nhiệm dân sự về việc thực hiện quyền, nghĩa vụ
dân sự do người đại diện xác lập, thực hiện nhân danh HSX. Hộ chịu trách
nhiệm dân sự bằng tài sản chung của hộ. Nếu tài sản chung của hộ không đủ
dể thực hiện nghĩa vụ chung của hộ, thì các thành viên phải chịu trách nhiệm
liên đới bằng tài sản riêng của mình.
2.1.1.2 Đặc điểm kinh tế hộ sản xuất
- Ngoài hoạt động nông nghiệp, HSX còn tham gia vào các hoạt động
phi nông nghiệp với các mức độ khác nhau. Khả năng của hộ chỉ có thể thỏa
mãn nhu cầu tái sản xuất giản đơn nhờ sự kiểm soát tư liệu sản xuất, nhất là
ruộng và lao động.
- Trong sản xuất gặp nhiều rủi ro, nhất là rủi ro do thiên nhiên gây ra thì
hộ chưa có khả năng khắc phục và phòng ngừa.
- Hộ nghèo và hộ trung bình còn chiếm tỷ trọng cao, khó khăn nhất của
Hộ Sản Xuất là “thiếu vốn.”

4

2.1.2 Lý luận chung về tín dụng ngân hàng
2.1.2.1 Khái niệm về tín dụng ngân hàng
Tín dụng là sự chuyển nhượng tạm thời một lượng giá trị dưới hình
thức hiện vật hay tiền từ người sở hữu sang người sử dụng, sau một khoảng
thời gian nhất định người sử dụng trả lại cho gười sở hữu với một lượng giá trị
lớn hơn ban đầu.
Tín dụng NH là quan hệ giữa các NH với các nhà sản xuất, kinh doanh,
các tầng lớp dân cư được thực hiện dưới hình thức cung ứng vốn tín dụng
bằng tiền. Là hình thức tín dụng được thực hiện thông qua việc NH tiến hành
huy động các nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi trong xã hội và sử dụng các nguồn
vốn ấy để cho vay lại đối với các tổ chức và cá nhân theo nguyên tắc có hoàn
trả gốc và lãi vay.
Trong tín dụng NH đối với HSX thì NH chuyển nhượng tạm thời một
lượng giá trị (Người cung ứng vốn – người cho vay), còn HSX là người nhận
cung ứng (Người đi vay). Sau một thời gian nhất định HSX sẽ trả lại số vốn đã
nhận từ NH, số vốn hoàn trả lại lớn hơn số vốn ban đầu (Phần lớn hơn gọi là
lãi).
Khái niệm trên thể hiện ở ba đặc điểm cơ bản, nếu thiếu một trong ba
đặc điểm sau thì sẽ không còn gọi là phạm trù tín dụng nữa:
+ Có sự chuyển giao quyền sử dụng một lượng giá trị từ người này sang
người khác.
+ Sự chuyển giao này mang tính chất tạm thời.
+ Lượng giá trị hoàn trả lại cho người sở hữu phải lớn hơn giá trị ban
đầu.
Quan hệ tín dụng tín được thể hiện qua sơ đồ sau đây:
Chuyển giao vốn tiền tệ

Người cho vay

Người đi vay

Hoàn trả vốn gốc và lãi vay

Hình 2.1 Sơ đồ quan hệ tín dụng

5


2.1.2.2 Phân loại tín dụng

a. Căn cứ vào thời hạn cho vay
Thời hạn cho vay là khoản thời gian được tính từ khi khách hàng bắt
đầu nhận vốn vay cho đến thời điểm hoàn trả nợ gốc và lãi vay đã thỏa thuận
trong hợp đồng tín dụng.
- Cho vay ngắn hạn: Là loại cho vay có thòi hạn là tối đa là 12 tháng
nhằm bù đắp nguồn vốn thiếu hụt, phục vụ nhu cầu sản xuất kinh doanh của
các doanh nghiệp, cá nhân trong thời gian ngắn; phục vụ cho nhu cầu sinh
hoạt cá nhân.
- Cho vay trung hạn: Là loại cho vay có thời hạn vay từ 12 – 60 tháng
chủ yếu để phục vụ nhu cầu đầu tư mua sắm tài sản cố định, cải tiến nâng cấp
máy móc thiết bị công nghệ mở rộng sản xuất kinh doanh hoặc xây dựng
những dự án nhỏ và thời gian thu hồi vốn nhanh.
- Cho vay dài hạn: Là những loại cho vay có thời hạn trên 60 tháng,
nhưng không vượt quá thời hạn hoạt động của dự án theo quyết định thành lập
hoặc giấy phép thành lập; đối với pháp nhân không quá 15 năm, chủ yếu để
phục vụ nhu cầu sản xuất kinh doanh có qui mô lớn, xây dựng nhà ở, các
phương tiện vận tải lớn.
b. Căn cứ vào mục đích sử dụng vốn

Tín dụng sản xuất kinh doanh: Là loại tín dụng cung cấp cho các nhà
doanh nghiệp để tiến hành sản xuất và kinh doanh.
Tín dụng tiêu dùng: Là hình thức tín dụng cấp phát cho cá nhân để đáp
ứng nhu cầu tiêu dùng như: mua sắm nhà cửa, xe cộ, các hàng hóa bền chắc và
cả những nhu cầu hằng ngày. Tín dụng tiêu dùng có thể được cấp phát dưới
hình thức bằng tiền hoặc dưới hình thức bán chịu hàng hóa.
Tín dụng nông nghiệp: Là hình thức cấp phát tín dụng đáp ứng nhu cầu
vay vốn của nông dân sản xuất nông nghiệp.
c. Căn cứ vào chủ thể tín dụng
Tín dụng thương mại: Là quan hệ tín dụng giữa các nhà doanh nghiệp
được biểu hiện dưới hình thức mua bán chịu hàng hóa.
Tín dụng ngân hàng: Là quan hệ tín dụng giữa NH, các tổ chức tín dụng
khác với các doanh nghiệp và cá nhân.
Tín dụng nhà nước: Là quan hệ tín dụng trong đó Nhà Nước là người đi
vay. Chủ thể trong quan hệ tín dụng nhà nước bao gồm: Người đi vay là Nhà

6


Nước, người cho vay là dân chúng, các tổ chức kinh tế, NH và nước ngoài.
Mục đích đi vay của Nhà Nước là bù đắp các khoản bội chi ngân sách.
Tín dụng quốc tế: Đây là quan hệ tín dụng giữa các Chính phủ, giữa các
tổ chức tài chính tiền tệ được thực hiên bằng nhiều hình thức khác nhau nhằm
trợ giúp lẫn nhau để phát triển kinh tế xã hội của một Nước.
d. Căn cứ vào mức độ tín nhiệm đối với khách hàng
Tín dụng có đảm bảo: Là loại cho vay dựa trên cơ sở các đảm bảo như
thế chấp hoặc cầm cố, hoặc phải có bảo lãnh của người thứ ba. Sự đảm bảo
này là căn cứ pháp lý để NH có thêm một nguồn thu thứ hai, bổ sung cho
nguồn thu nợ thứ nhất thiếu chắc chắn.
Tín dụng không đảm bảo: Là loại cho vay không có tài sản thế chấp,

cầm cố hoặc sự bảo lãnh của người thứ ba, mà việc cho vay chỉ dựa vào uy tín
của khách hàng.
2.1.2.3 Vai trò của tín dụng
- Tín dụng có vai trò quan trọng trong sự phát triển của nền kinh tế, là
công cụ thúc đẩy quá trình tái sản xuất mở rộng, tài trợ cho các ngành kinh tế
phát triển và góp phần điều tiết vĩ mô nền kinh tế. Khi một nền kinh tế ngày
càng phát triển thì đòi hỏi cần phải có một lượng vốn đủ lớn để đáp ứng nhu
cầu sản xuất kinh doanh và tín dụng ra đời để đáp ứng những nhu cầu đó bằng
cách tập trung những lượng tiền nhàn rỗi không sử dụng chuyển sang những
nơi thiếu vốn. Hay nói cách khác, tín dụng là cầu nối giữa tiết kiệm và đầu tư.
- Đáp ứng nhu cầu về vốn để duy trì quá trình sản xuất được liên tục.
- Thúc đẩy quá trình tập trung vốn, tập trung sản xuất, góp phần thúc
đẩy các doanh nghiệp sản xuất hiệu quả.
- Là công cụ thực hiện chức năng quản lý kinh tế xã hội của Nhà Nước.
- Tín dụng góp phần mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế.
2.1.2.4 Tín dụng ngân hàng đối với Hộ sản xuất
Quy chế về cho vay bằng đồng Việt Nam, ngoại tệ của Tổ chức tín
dụng đối với khách hàng không phải là Tổ chức tín dụng ban hành theo Quyết
định số 1627/2001/QĐ-NHNN ngày 31/12/2001 và Quyết định số
127/2005/QĐ-NHNN (sữa đổi bổ sung một số điều của Quyết định
1627/2001/QĐ-NHNN) của Thống Đốc NHNN quy định như sau:
a) Nguyên tắc vay vốn
Khách hàng vay vốn của NH phải phải đảm bảo hai nguyên tắc:

7


- Sử dụng vốn vay đúng mục đích đã thỏa thuận trong hợp đồng tín
dụng: Tiền vay phải được sử dụng đúng theo mục đích đã được người đi vay
thỏa thuận với NH và NH đã đồng ý. Đây là sự bắt buộc tuân thủ mà NH yêu

cầu người vay phải thực hiện, nếu NH phát hiện khách hàng sử dụng vốn sai
mục đích thì NH có quyền thu hồi vốn trước hạn để tránh tình trạng rủi ro do
sự thất tín của người vay. Nếu khách hàng tuân thủ đúng nguyên tắc của NH
thì cũng có nghĩa giúp cho khách hàng sử dụng vốn vào sản xuất kinh doanh
theo thỏa thuận và như vậy sẽ tạo ra được lợi nhuận, khi đó người vay tạo
được uy tín với NH, giúp NH thực hiện được sứ mệnh của mình là góp phần
phát triển sản xuất đồng thời cũng tạo ra lợi nhuận cho chính mình.
- Hoàn trả nợ gốc và lãi vốn vay đúng thời hạn đã thỏa thuận trong hợp
đồng tín dụng: Người đi vay phải chủ động trả nợ gốc và lãi cho NH sau khi
đáo hạn. Nếu đến hạn người đi vay không chủ động trả nợ cho NH thì NH sẽ
phong tỏa tài khoản tiền gửi của khách hàng (nếu khách hàng có tài khoản tiền
gửi tại NH), chuyển nợ quá hạn (trường hợp không được cơ cấu lại thời hạn),
hoặc NH sẽ phát mãi tài sản để thu hồi nợ. Trường hợp khách hàng không có
khả năng thực hiện được hoặc không muốn thực hiện nghĩa vụ trả nợ của mình
có thể làm cho NH thua lỗ, thậm chí bị phá sản.
b) Điều kiện vay vốn
- Có năng lực pháp luật dân sự, năng lực hành vi dân sự và chịu trách
nhiệm dân sự theo quy định của pháp luật.
- Mục đích sử dụng vốn vay hợp pháp.
- Có khả năng tài chính đảm bảo trả nợ trong thời hạn cam kết.
- Có dự án đầu tư, phương án sản xuất, kinh doanh, dịch vụ khả thi và
có hiệu quả; hoặc có dự án đầu tư, phương án phục vụ đời sống khả thi và phù
hợp với quy định của pháp luật.
- Thực hiên các quy định về đảm bảo tiền vay theo quy định của Chính
phủ và hướng dẩn của NHNN Việt Nam.
c) Thời hạn cho vay
- Là khoảng thời gian tính từ khi khách hàng bắt đầu nhận vốn vay cho
đến thời điểm trả hết nợ gốc và lãi vốn vay đã được thỏa thuận trong hợp đồng
tín dụng giữa NH và khách hàng.
- NH và khách hàng căn cứ vào chu kỳ sản xuất, kinh doanh, thời hạn

thu hồi vốn của dự án đầu tư, khả năng trả nợ của khách hàng và nguồn vốn
cho vay của NH để thỏa thuận về thời hạn cho vay.

8


d) Lãi suất cho vay
- Mức lãi suất cho vay do NH và khách hàng thỏa thuận phù hợp với
quy định của NHNN Việt Nam.
- Mức lãi suất áp dụng đối với khoản nợ gốc quá hạn do NH ấn định và
thỏa thuận với khách hàng trong hợp đồng tín dụng nhưng không vượt quá
150% lãi suất cho vay áp dụng trong thời hạn cho vay đã ký kết hoặc điều
chỉnh trong hợp đồng tín dụng.
e) Mức cho vay
- NH căn cứ vào nhu cầu vay vốn và khả năng hoàn trả nợ của khách
hàng, khả năng nguồn vốn của mình để quyết định mức cho vay.
- Vốn tự có được tính cho tổng nhu cầu vốn sản xuất kinh doanh trong
kỳ hoặc từng lần cho một dự án, phương án sản xuất, cụ thể như sau:
+ Đối với cho vay ngắn hạn: Khách hàng phải có vốn tự có tối thiểu là
10% trong tổng nhu cầu vốn.
+ Đối với cho vay trung và dài hạn: Khách hàng phải có vốn tự có tối
thiểu là 20% trong tổng nhu cầu vốn.
- Trường hợp khách hàng tín nhiệm, khách hàng là hộ gia đình sản xuất
nông, lâm, ngư, diêm nghiệp vay vốn không thể đảm bảo bằng tài sản; Nếu
vốn tự có thấp hơn quy định trên, Giám đốc NH nơi cho vay quyết định.
- Giới hạn dư nợ cho vay đối với một khách hàng và nhóm khách hàng
thực hiện theo quy định về giới hạn tín dụng tại thông tư 13/2010-NHNN.
f) Phương thức cho vay
- Cho vay từng lần: Mỗi lần vay vốn khách hàng và NH nơi cho vay
lập thủ tục vay vốn theo qui định và ký hợp đồng tín dụng.

- Cho vay theo hạn mức tín dụng: NH và khách hàng vay xác định và
thoả thuận 1 hạn mức tín dụng duy trì trong 1 thời gian nhất định, hoặc theo
chu kỳ sản xuất kinh doanh, hoặc để sử dụng thẻ tín dụng.
- Cho vay theo dự án đầu tư: NH cho khách hàng vay để thực hiện các
dự án đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh, dịch vụ và các dự án phục vụ đời
sống.
g) Trả nợ gốc và lãi vay
NH và khách hàng thỏa thuận về việc trả nợ gốc và lãi vốn vay như sau:
+ Các kỳ hạn trả nợ gốc;

9


+ Các kỳ hạn trả lãi vốn vay cùng với kỳ hạn trả nợ gốc hoặc theo kỳ
hạn riêng;
+ Đồng tiền trả nợ và việc bảo toàn giá trị nợ gốc bằng các hình thức
thích hợp, phù hợp với quy định của pháp luật.
- Đối với khoản nợ vay không trả nợ đúng hạn, được NH đánh giá là
không có khả năng trả nợ đúng hạn và không chấp nhận cho cơ cấu lại thời
hạn trả nợ, thì số dư nợ gốc của hợp đồng tín dụng đó là nợ quá hạn và NH
thực hiện các biện pháp để thu hồi nợ; việc phạt chậm trả đối với nợ quá hạn
và nợ lãi vốn vay do hai bên thỏa thuận trên cơ sở quy định của pháp luật.
- NH và khách hàng có thể thỏa thuận về điều kiện, số lãi vốn vay; phí
trả trong trường hợp khách hàng trả nợ trước hạn.
h) Cơ cấu lại thời hạn trả nợ
NH tự quyết định việc cơ cấu lại thời hạn trả nợ, trên cơ sở khả năng
tài chính của mình và kết quả đánh giá khả năng trả nợ của khách hàng vay:
- Khách hàng không có khả năng trả nợ đúng kỳ hạn nợ gốc và/ hoặc lãi
vốn vay trong phạm vi thời hạn cho vay đã thỏa thuận trong hợp đồng tín dụng
và NH đánh giá là có khả năng trả nợ trong các kỳ hạn tiếp theo, thì NH xem

xét điều chỉnh kỳ hạn trả nợ gốc và/hoặc lãi vốn vay.
- Khách hàng không có khả năng trả hết nợ gốc và/hoặc lãi vốn vay
đúng thời hạn cho vay đã thỏa thuận trong hợp đồng tín dụng và được NH
đánh giá là có khả năng trả nợ trong một khoản thời gian nhất định sau thời
hạn cho vay, thì NH xem xét cho gia hạn nợ với thời hạn phù hợp với nguồn
trả nợ của khách hàng. Toàn bộ số dư nợ vay gốc của khách hàng có khoản nợ
cơ cấu lại thời hạn trả nợ được phân loại vào các nhóm nợ thích hợp theo quy
định về phân loại nợ của NHNN Việt Nam (Quyết định 493/2005/QĐNHNN).
2.1.3 Một vài chỉ tiêu áp dụng trong phân tích
Để thấy bao quát được tình hình hoạt động tín dụng của NH, ta tiến
hành phân tích vài chỉ tiêu chính: Doanh số cho vay; Doanh số thu nợ; Dư nợ;
Nợ xấu theo thời hạn và theo ngành nghề.
- Doanh số cho vay: Là chỉ tiêu phản ánh tất cả các khoản tín dụng mà
NH cho khách hàng vay trong khoản thời gian nhất định bao gồm vốn đã thu
hồi hay chưa thu hồi lại.
- Doanh số thu nợ: Là tất cả các khoản thu nợ mà NH đã thu về không
phân biệt thời điểm cho vay.

10


- Dư nợ: Là khoản vay của khách hàng qua các năm nhưng chưa đến
hạn trả nợ theo hợp đồng tín dụng đã kí kết hoặc những khoản vay đã đến hạn
nhưng do nguyên nhân nào đó chưa trả được.
- Nợ xấu: là chỉ tiêu phản ánh các khoản nợ đã đến hạn mà khách hàng
không có khả năng trả nợ cho NH và không có lý do chính đáng. Khi đó NH
sẽ chuyển từ tài khoản dư nợ sang tài khoản khác gọi là tài khoản nợ quá hạn.
Theo Quyết định 493/2005/QĐ-NHNN ngày 22/4/2005 của NHNN, nợ xấu là
những khoản nợ thuộc nhóm 3,4,5 trong cơ cấu phân loại nợ.
Đồng thời ta tính toán và phân tích các chỉ số như: Dư nợ bình quân mỗi

HSX; Hệ số thu nợ đối với HSX; Tổng dư nợ cho vay HSX/Vốn huy động;
Vòng quay vốn tín dụng đối với HSX; Nợ xấu/Tổng dư nợ cho vay HSX nhằm
đưa ra nhận xét và đánh giá chất lượng hoạt động tín dụng đối với HXS.
* Dư nợ bình quân mổi HSX
Chỉ tiêu này phản ánh số tiền vay mỗi lượt của HSX. Số tiền vay càng
cao chứng tỏ hiệu quả cũng như chất lượng cho vay tăng lên. Điều đó thể hiện
sức sản xuất cũng như quy mô hoạt động sản xuất kinh doanh của HSX tăng
lên cao. Đồng thời thể hiện chất lượng cho vay có xu hướng tăng.
Số tiền bình quân HSX vay =

Doanh số cho vay HSX
Tổng số lượt HSX vay vốn

* Hệ số thu nợ
Chỉ tiêu này phản ánh trong một thời kỳ nào đó với doanh số cho vay
nhất định, NH sẽ thu được bao nhiêu đồng vốn. Hệ số này càng cao được đánh
giá càng tốt.
Hệ số thu nợ HSX =

Doanh số thu nợ HSX
Doanh số cho vay HSX

* Tổng dư nợ/Vốn huy động
Tổng dư nợ CV trên VHĐ =

Tổng Dư nợ CVHSX
VHĐ

x 100 (%)

Chỉ tiêu này phản ánh hiệu quả sử dụng đồng vốn huy động của NH,
giúp so sánh khả năng cho vay của NH với nguồn vốn huy động được, chỉ tiêu
này quá lớn hay quá nhỏ cũng không tốt, bởi vì chỉ tiêu này quá lớn cho thấy
khả năng huy động vốn của NH thấp ngược lại nếu chỉ tiêu này quá nhỏ cho
thấy NH đã sử dụng vốn huy động ngày càng không có hiệu quả.

11


* Vòng quay vốn tín dụng
Chỉ tiêu này phản ánh trong một kỳ nhất định, số vốn đầu tư được quay
vòng nhanh hay chậm, số vòng quay càng lớn càng tốt.
Doanh số thu nợ HSX
Vòng quay vốn tìn dụng =

Dư nợ CVHSX bình quân

x 100 (%)

* Tỷ lệ nợ xấu
Chỉ tiêu này đánh giá hiệu quả hoạt động tín dụng của NH, nó đo lường
chất lượng nghiệp vụ tín dụng cũng như rủi ro tín dụng tại NH. Tỷ lệ này càng
thấp nghĩa là chất lượng nghiệp vụ tín dụng của NH càng cao và ngược lại.
Theo quy định của NHNN thì tỷ lệ này không được phép vượt quá 3%.
Tỷ lệ nợ quá hạn HSX =

Dư nợ xấu HSX
Tổng dư nợ HSX

x 100 (%)

2.2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.2.1 Phương pháp thu thập số liệu
Luận văn được nghiên cứu dựa trên việc thu thập số liệu từ các báo cáo
tổng kết cuối năm của NH từ năm 2010 đến tháng 6 năm 2013.
Luận văn còn thu thập thêm các thông tin từ các tạp chí, các bài báo có
liên quan để giúp ích cho quá trình phân tích.
Ngoài ra còn có thể hỏi trực tiếp Cán bộ, Nhân viên trong NH để hiểu
rõ hơn về tình hình hoạt động tín dụng đối với HSX.
2.2.2 Phương pháp phân tích số liệu
- Dùng các chỉ tiêu phân tích có liên quan đến hoạt động tín dụng.
- Phương pháp đánh giá tổng quan: Là đưa ra nhận xét chung về vấn đề
phân tích. Phương pháp này áp dụng cho mục tiêu: Đánh giá tổng quát tình
hình hoạt động của NH; tình hình nguồn vốn và huy động vốn; phân tích hoạt
động cho vay; thu nợ; dư nợ; nợ xấu theo thời hạn tín dụng và theo từng ngành
nghề từ năm 2010 đến tháng 6 năm 2013.
- Phương pháp đánh giá riêng biệt: Là đánh giá từng phần riêng biệt
trong cái tổng thể nghiên cứu. Phương pháp này dùng để áp dụng cho mục
tiêu: Phân tích hoạt động cho vay HSX, thu nợ HSX, dư nợ HSX, nợ xấu HSX
theo thời hạn tín dụng và theo từng ngành từ năm 2010 đến tháng 6 năm 2013.
- Phương pháp so sánh bằng số tuyệt đối: Là kết quả của phép trừ giữa
trị số của kỳ phân tích với kỳ gốc của các chỉ tiêu kinh tế. Phương pháp này sử

12