phân tích tình hình thu chi ngân sách huyện cờ đỏ

TRƢỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA KINH TẾ - QTKD

TRẦN THÁI TÚ ANH

PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH THU - CHI NGÂN
SÁCH HUYỆN CỜ ĐỎ

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Ngành: Kế toán tổng hợp
Mã số ngành: KT1020A1

Tháng 12 năm 2013


TRƢỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA KINH TẾ - QTKD

TRẦN THÁI TÚ ANH
MSSV: 4104200

PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH THU - CHI NGÂN
SÁCH HUYỆN CỜ ĐỎ

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Ngành: Kế toán tổng hợp
Mã số ngành: KT1020A1

CÁN BỘ HƢỚNG DẪN
NGUYỄN TẤN TÀI

Tháng 12 năm 2013


LỜI CẢM TẠ
Qua bốn năm học tập và làm việc tại Trƣờng Đại Học Cần Thơ em rất cám
ơn ngôi Trƣờng này đã cho em một lƣợng kiến thức nhất định đối với chuyên
ngành của mình, đó là nền tảng để giúp em có thể tự tin và vững bƣớc trong
tƣơng lai. Không những thế Trƣờng cũng đã cho em một môi trƣờng tốt rèn luyện
bản thân từ suy nghĩ cho tới nhân cách, luôn tạo mọi điều kiện thuận lợi cho em
có thể tìm hiểu, học tập từ trong sách vở cho tới bạn bè và Thầy Cô. Điều đó thể
hiện rõ hơn khi em làm Luận văn tốt nghiệp trong học kỳ này.
Luận văn là hình thức duy nhất mà Khoa Kinh Tế - QTKD quy định khi kết
thúc quá trình học tập của các sinh viên của Khoa. Vì làm luận văn có thể giúp
chúng em vừa cũng cố đƣợc những kiến thức chuyên ngành, vừa tiếp xúc với
thực tiễn từ đó kết hợp chúng vào quyển luận văn - một tài liệu hữu ích cho
chúng em sau này.
Nhận thức đƣợc sự quan trọng đó, em đã cố gắng hoàn thành đề tài của
mình. Để hoàn thành đƣợc đề tài này, trƣớc hết em chân thành cám ơn Quý Thầy,
Cô Khoa Kinh Tế - QTKD những ngƣời đã tận tình truyền đạt kiến thức cho
chúng em trong suốt quá trình theo học tại Trƣờng. Tiếp đến, em rất cám ơn Thầy
Nguyễn Tấn Tài là ngƣời trực tiếp hƣớng dẫn luận văn, đã nhiệt tình và tận tâm
hƣớng dẫn để em hoàn thành luận văn của mình. Sau cùng em xin cám ơn Cơ
quan thực tập và các anh chị trong Phòng Tài Chính – Kế Hoạch huyện Cờ Đỏ đã
giúp đở để em có thể hiểu rõ vấn đề vƣớng mắt trong thực tế đối với đề tài em
đang nghiên cứu.
Em xin kính chúc Quý Thầy, Cô Trƣờng Đại học Cần Thơ cùng toàn thể
các Cô chú, anh chị cán bộ công tác tại Phòng Tài Chính – Kế Hoạch huyện Cờ
Đỏ dồi dào sức khoẻ để hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình.
Ngày 18 tháng 11 năm 2013
Sinh viên thực tập

Trần Thái Tú Anh

i


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam kết luận văn này đƣợc hoàn thành dựa trên các kết quả nghiên
cứu của tôi và các kết quả nghiên cứu này chƣa đƣợc dùng cho bất cứ luận văn
cùng cấp nào khác.
Cần Thơ, ngày 18 tháng 11 năm 2013
Sinh viên thực hiện

Trần Thái Tú Anh

ii


XÁC NHẬN CỦA CƠ QUAN THỰC TẬP
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................

...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
Cờ Đỏ, ngày 18 tháng 11 năm 2013
Phòng Tài Chính – Kế Hoạch
(Ký tên, đóng dấu)

iii


LỜI NHẬN XÉT CỦA CƠ QUAN THỰC TẬP

...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................

...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
Cờ Đỏ, ngày 18 tháng 11 năm 2013
Phòng Tài Chính – Kế Hoạch
(Ký tên, đóng dấu)

iv


MỤC LỤC
CHƢƠNG 1: GIỚI THIỆU..................................................................................... 1
1.1 Đặt vấn đề ......................................................................................................... 1
1.2 Mục tiêu nghiên cứu ......................................................................................... 1
1.2.1 Mục tiêu chung .............................................................................................. 1
1.2.2 Mục tiêu cụ thể .............................................................................................. 2
1.3 Phạm vi nghiên cứu .......................................................................................... 2
1.3.1 Không gian ..................................................................................................... 2
1.3.2 Thời gian ........................................................................................................ 2
1.3.3 Đối tƣợng nghiên cứu .................................................................................... 2
1.4 Lƣợc khảo tài liệu ............................................................................................. 2
CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .... 3
2.1 Phƣơng pháp luận ............................................................................................. 3
2.1.1 Khái niệm chức năng và vai trò của ngân sách nhà nƣớc .............................. 3
2.1.1.1 Khái niệm .................................................................................................... 3
2.1.1.2 Chức năng của ngân sách nhà nƣớc ............................................................ 3
2.1.1.3 Vai trò của ngân sách nhà nƣớc .................................................................. 3
2.1.2 Tổ chức hệ thống ngân sách nhà nƣớc........................................................... 5
2.1.2.1 Khái niệm tổ chức hệ thống ngân sách nhà nƣớc ....................................... 5
2.1.2.2 Nguyên tắc tổ chức hệ thống ngân sách nhà nƣớc ..................................... 5

2.1.2.3 Sơ đồ hệ thống ngân sách nhà nƣớc ........................................................... 6
2.1.3 Phân cấp ngân sách nhà nƣớc ........................................................................ 7
2.1.3.1 Khái niệm phân cấp ngân sách nhà nƣớc ................................................... 7
2.1.3.2 Nguyên tắc phân cấp ngân sách nhà nƣớc .................................................. 7
2.1.3.3 Ý nghĩa của phân cấp ngân sách nhà nƣớc ................................................. 8
2.1.3.4 Phân cấp nguồn thu và nhiệm vụ chi của ngân sách nhà nƣớc ................... 8
2.1.4 Những vấn đề chung về thu ngân sách nhà nƣớc ........................................ 12
2.1.4.1 Khái niệm thu ngân sách nhà nƣớc ........................................................... 12
2.1.4.2 Đặc điểm thu ngân sách nhà nƣớc ............................................................ 12
2.1.4.3 Vai trò của thu ngân sách nhà nƣớc .......................................................... 12
2.1.4.4 Nguồn thu, các nhân tố ảnh hƣởng đến nguồn thu ngân sách nhà nƣớc .. 12
2.1.4.5 Chính sách, chế độ thu ngân sách nhà nƣớc ............................................. 14
2.1.5 Những vấn đề chung về chi ngân sách nhà nƣớc ........................................ 16
2.1.5.1 Khái niệm chi ngân sách nhà nƣớc ........................................................... 16
2.1.5.2 Đặc điểm chi ngân sách nhà nƣớc ............................................................ 16
2.1.5.3 Nội dung chi ngân sách nhà nƣớc ............................................................. 16
2.1.5.4 Phân loại chi ngân sách nhà nƣớc ............................................................. 17
2.1.5.5 Vai trò chi ngân sách nhà nƣớc ................................................................ 17
2.1.5.6 Những nguyên tắc và công cụ quản lý chi ngân sách nhà nƣớc ............... 17
2.1.6 Lập dự toán ngân sách nhà nƣớc ................................................................. 21
2.1.6.1 Khái niệm, ý nghĩa của lập dự toán ngân sách nhà nƣớc ......................... 21
2.1.6.2 Yêu cầu, căn cứ của lập dự toán ngân sách nhà nƣớc .............................. 21
v


2.1.7 Chấp hành ngân sách nhà nƣớc ................................................................... 22
2.1.7.1 Ý nghĩa và nhiệm vụ của chấp hành ngân sách nhà nƣớc ........................ 22
2.1.7.2 Nội dung tổ chức chấp hành ngân sách nhà nƣớc .................................... 22
2.1.8 Quyết toán ngân sách nhà nƣớc ................................................................... 23
2.1.8.1 Nguyên tắc lập báo cáo quyết toán ngân sách nhà nƣớc .......................... 23

2.1.8.2 Trình tự lập, xét duyệt báo cáo quyết toán Ngân sách nhà nƣớc .............. 23
2.1.8.3 Thời gian chỉnh lý quyết toán ................................................................... 23
2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu ............................................................................... 24
2.2.1 Phƣơng pháp thu thập số liệu....................................................................... 24
2.2.2 Phƣơng pháp phân tích số liệu ..................................................................... 24
CHƢƠNG 3: GIỚI THIỆU VỀ HUYỆN CỜ ĐỎ VÀ PHÒNG TÀI CHÍNH – KẾ
HOẠCH HUYỆN CỜ ĐỎ .................................................................................... 25
3.1 Giới thiệu chung về huyện Cờ Đỏ .................................................................. 25
3.1.1 Lịch sử hình thành ....................................................................................... 25
3.1.2 Đặc điểm tự nhiên Huyện Cờ Đỏ ................................................................ 25
3.1.2.1 Vị trí địa lý ................................................................................................ 25
3.1.2.2 Diện tích .................................................................................................... 25
3.1.3 Đặc điểm kinh tế - xã hội Huyện Cờ Đỏ ..................................................... 25
3.1.3.1 Dân số ....................................................................................................... 25
3.1.3. 2 Tôn giáo ................................................................................................... 26
3.1.3.3 Tình hình kinh tế - xã hội của Huyện Cờ Đỏ ........................................... 26
3.1.4 Những thuận lợi và khó khăn trên địa bàn huyện Cờ Đỏ ............................ 27
3.1.4.1 Thuận lợi ................................................................................................... 27
3.1.4.2 Khó khăn ................................................................................................... 28
3.2 Giới thiệu chung về Phòng Tài chính – Kế hoạch huyện Cờ Đỏ ................... 29
3.2.1 Quá trình hình thành và phát triển của phòng Tài chính – Kế hoạch .......... 29
3.2.2 Chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của phòng Tài chính – Kế hoạch ....... 30
3.2.2.1 Chức năng của phòng Tài chính – Kế hoạch ............................................ 30
3.2.2.2 Nhiệm vụ và quyền hạn của phòng Tài chính – Kế hoạch ....................... 30
3.2.3 Cơ cấu tổ chức, đội ngũ cán bộ ................................................................... 31
3.2.3.1 Cơ cấu tổ chức .......................................................................................... 31
3.2.3.2 Đội ngũ cán bộ .......................................................................................... 34
3.2.4 Những thuận lợi và khó khăn trong quá trình thu - chi Ngân sách Nhà nƣớc
của phòng Tài chính - Kế hoạch ........................................................................... 35
3.2.4.1 Thuận lợi ................................................................................................... 35

3.1.4.2. Khó khăn .................................................................................................. 36
CHƢƠNG 4: PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH THU CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC
HUYỆN CỜ ĐỎ ................................................................................................... 37
4.1 Phân tích tình hình thu ngân sách nhà nƣớc ................................................... 37
4.1.1 Tình hình thu Ngân sách nhà nƣớc huyện Cờ Đỏ ....................................... 37
4.1.2 Phân tích tình hình thu Ngân sách nhà nƣớc huyện Cờ Đỏ giai đoạn 2010 –
2012 ...................................................................................................................... 42
4.2 Phân tích tình hình chi ngân sách nhà nƣớc ................................................... 57
vi


4.2.1 Tình hình chi Ngân sách huyện Cờ Đỏ........................................................ 57
4.2.2 Phân tích tình hình chi Ngân sách nhà nƣớc giai đoạn 2010 – 2012........... 60

CHƢƠNG 5: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ
CÁC NGUỒN THU – CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC HUYỆN CỜ ĐỎ
......................................................................................................................73
5.1 Ƣu điểm và nhƣợc điềm ................................................................................. 73
5.1.1 Ƣu điểm ....................................................................................................... 73
5.1.2 Hạn chế ........................................................................................................ 73
5.2 Giải pháp ......................................................................................................... 73

CHƢƠNG 6: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ...............................................75
6.1 Kết luận ........................................................................................................... 75
6.2 Kiến nghị......................................................................................................... 75
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 78
PHỤ LỤC ............................................................................................................. 79

vii

DANH SÁCH BẢNG
Bảng 3.1 CƠ CẤU CÁN BỘ PHÒNG TÀI CHÍNH – KẾ HOẠCH HUYỆN CỜ
ĐỎ ......................................................................................................................... 35
Bảng 4.1 BÁO CÁO QUYẾT TOÁN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC HUYỆN
CỜ ĐỎ NĂM 2010 ............................................................................................... 37
Bảng 4.2 BÁO CÁO QUYẾT TOÁN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC HUYỆN
CỜ ĐỎ NĂM 2011 ............................................................................................... 39
Bảng 4.3 BÁO CÁO QUYẾT TOÁN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC HUYỆN
CỜ ĐỎ NĂM 2012 ............................................................................................... 40
Bảng 4.4 BÁO CÁO QUYẾT TOÁN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC GIAI
ĐOẠN 2010 – 2012 .............................................................................................. 43
Bảng 4.5 TỔNG CÁC KHOẢN THU CÂN ĐỐI NGÂN SÁCH GIAI ĐOẠN
2010 – 2012 .......................................................................................................... 45
Bảng 4.6 THU TỪ SẢN XUẤT KINH DOANH TRONG NƢỚC HUYỆN CỜ
ĐỎ GIAI ĐOẠN 2010 -2011 ............................................................................... 47
Bảng 4.7 CÁC KHOẢN THU ĐỂ LẠI ĐƠN VỊ CHI QUẢN LÝ QUA NGÂN
SÁCH NHÀ NƢỚC GIAI ĐOẠN 2010 – 2012 .................................................. 54
Bảng 4.8 THU BỔ SUNG TỪ NGÂN SÁCH CẤP TRÊN GIAI ĐOẠN 2010 –
2012 ...................................................................................................................... 56
Bảng 4.9 BÁO CÁO QUYẾT TOÁN CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC HUYỆN
CỜ ĐỎ NĂM 2010 ............................................................................................... 57
Bảng 4.10 BÁO CÁO QUYẾT TOÁN CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC
HUYỆN CỜ ĐỎ NĂM 2011 ................................................................................ 58
Bảng 4.11 BÁO CÁO QUYẾT TOÁN CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC
HUYỆN CỜ ĐỎ NĂM 2012 ................................................................................ 59
Bảng 4.12 BÁO CÁO QUYẾT TOÁN CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC
HUYỆN CỜ ĐỎ GIAI ĐOẠN 2010 – 2012 ........................................................ 61
Bảng 4.13 CHI CÂN ĐỐI NGÂN SÁCH HUYỆN CỜ ĐỎ GIAI ĐOẠN 2010 –
2012 ...................................................................................................................... 63

Bảng 4.14 CHI THƢỜNG XUYÊN HUYỆN CỜ ĐỎ GIAI ĐOẠN 2010 – 2012
............................................................................................................................... 65
Bảng 4.15 CHI TỪ NGUỒN THU ĐỂ LẠI ĐƠN VỊ CHI QUẢN LÝ QUA
NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC GIAI ĐOẠN 2010 – 2012 ...................................... 71
Bảng 4.16 CHI BỔ SUNG NGÂN SÁCH CẤP DƢỚI VÀ CHI NỘP NGÂN
SÁCH CẤP TRÊN................................................................................................ 73

viii


DANH SÁCH HÌNH
Hình 2.1 Hệ thống Ngân sách nhà nƣớc ................................................................. 7
Hình 3.1 Sơ đồ bộ máy tổ chức Phòng Tài chính - Kế hoạch huyện Cờ Đỏ ........ 32

ix


DANH SÁCH TỪ VIẾT TẮT
- ANQT: An ninh quốc phòng
- ANTT: An ninh trật tự
- BCH: Ban chấp hành
- DT: Dự toán
- ĐKQSDĐ: Đăng ký quyền sử dụng đất
- GD: Giáo dục
- GTGT: Giá trị gia tăng
- HĐND: Hội đồng nhân dân
- K3Đ8: Khoản 3 điều 8
- MTTQ: Mặt trận tổ quốc
- NK: Nhập khẩu
- NSNH: ngân sách nhà nƣớc

- NSTW: Ngân sách trung ƣơng
- QLC: Quản lý chợ
- QT: Quyết toán
- UBND: Ủy ban nhân dân
- SXKD: Sản xuất kinh doanh
- TNXH: Tai nạn xã hội
- TTĐB: Tiêu thụ đặt biệt
- TTYT: Trung tâm y tế
- XK: Xuất khẩu

x


CHƢƠNG 1
GIỚI THIỆU
1.1 ĐẶT VẤN ĐỀ
Nƣớc ta đang từng bƣớc đi lên xã hội chủ nghĩa, phát triển Công nghiệp
hóa gắn liền với Hiện đại hóa đất nƣớc, trong quá trình phát triển đó nƣớc ta phải
trải qua nhiều giai đoạn và hiện nay, trong giai đoạn hội nhập và hợp tác quốc tế
nƣớc ta cũng đang từng bƣớc hòa chung dòng chảy cùng thế giới. Thay thế nền
kinh tế quan liêu bao cấp trƣớc đây nƣớc ta đã chuyển sang nền kinh tế thị trƣờng
định hƣớng xã hội chủ nghĩa. Kinh tế thị trƣờng đã tạo ra một môi trƣờng năng
động, nhiều cơ hội phát triển đất nƣớc nhƣng đồng thời cũng tạo ra nhiều thách
thức đòi hỏi chúng ta phải phát huy đƣợc những thế mạnh của mình đồng thời
ngăn chặn nguy cơ trở thành thị trƣờng của các nƣớc khác, cho nên việc điều tiết
nền kinh tế của Nhà nƣớc là một việc làm rất quan trọng và một công cụ hỗ trợ
đắc lực cho việc điều tiết nền kinh tế vĩ mô này là Ngân sách nhà nƣớc.
Không những có tác dụng điều tiết nền kinh tế vĩ mô, Ngân sách nhà nƣớc
còn là nguồn tài chính chủ yếu giúp cho việc phát triển kinh tế xã hội, nâng cao
đời sống cho nhân dân, đảm bảo an ninh quốc phòng, đối ngoại… Do vậy việc sử

dụng Ngân sách đúng và hiệu quả là một trong những vấn đề quan trọng. Với
thực tế đó đòi hỏi Nhà nƣớc phải tổ chức việc quản lý Ngân sách nhà nƣớc. Làm
sao để việc quản lý và sử dụng Ngân sách nhà nƣớc, củng cố kỷ luật Tài chính, sử
dụng Ngân sách và tài sản của Nhà nƣớc có hiệu quả làm tăng tích lũy là những
việc mà quản lý Ngân sách nhà nƣớc đã và đang thực hiện.
Cùng với sự phát triển chung của đất nƣớc, huyện Cờ Đỏ cũng đang từng
bƣớc nổ lực đạt đƣợc những định hƣớng chung của Nhà nƣớc và mục tiêu cụ thể
của huyện đề ra. Với điều kiện tốt về phát triển nông nghiệp và vị trí địa lý thuận
lợi huyện Cờ Đỏ luôn muốn phát huy tối đa lợi thế của mình đồng thời nâng cao
những mặt khác nhƣ kinh tế xã hội, thƣơng mại dịch vụ, thu hút sự đầu tƣ các nơi
khác…, để làm đƣợc điều đó phải nhắc đến vai trò quan trọng của Ngân sách nhà
nƣớc.
Mặc dù là huyện mới chia tách không lâu, nguồn thu chủ yếu vẫn từ nguồn
kinh phí cấp trên cấp xuống nên tình hình cân đối thu chi vẫn chƣa đƣợc đảm
bảo, các nguồn lực chƣa đƣợc phát huy hết nhƣng huyện luôn chú trọng công tác
quản lý Ngân sách nhà nƣớc. Cho nên phân tích đƣợc tình hình thu chi Ngân sách
của huyện tìm ra những hạn chế và đề ra những giải pháp giúp cho công tác quản
lý Ngân sách hiệu quả hơn sẽ góp phần cho huyện hoàn thành tốt những mục tiêu
đã đề ra hƣớng tới phát triển kinh tế xã hội, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an
toàn xã hội, nâng cao đời sống của ngƣời dân… Trên thực tế đó, em đã chọn đề
tài “Phân tích tình hình thu - chi Ngân sách nhà nước huyện Cờ Đỏ” để làm
luận văn tốt nghiệp.
1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
1.2.1 Mục tiêu chung
Phân tích tình hình thu - chi Ngân sách nhà nƣớc huyện Cờ Đỏ giai đoạn
2010 - 2012, từ đó tìm ra những khó khăn và hạn chế của công tác thu - chi Ngân
1


sách của đơn vị đồng thời đƣa ra những giải pháp để nâng cao hiệu quả của công

tác quản lý Ngân sách của đơn vị nhằm phát huy những nguồn lực ở huyện Cờ
Đỏ, góp phần vào việc xây dựng và phát triển kinh tế xã hội của nƣớc nhà.
1.2.2 Mục tiêu cụ thể
Tìm hiểu thực tế tình hình thu - chi Ngân sách huyện Cờ Đỏ giai đoạn 2010
- 2012.
Phân tích tình hình thu Ngân sách huyện Cờ Đỏ giai đoạn 2010 - 2012.
Phân tích tình hình chi Ngân sách huyện Cờ Đỏ giai đoạn 2010 - 2012.
Nhận xét ƣu và nhƣợc điểm của quá trình thu, chi Ngân sách và đề ra một
số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả nguồn thu, nguồn chi ở huyện Cờ Đỏ.
1.3 PHẠM VI NGHIÊN CỨU
1.3.1 Không gian
Luận văn đƣợc thực hiện tại Phòng Tài chính - Kế hoạch huyện Cờ Đỏ.
1.3.2 Thời gian
Thông tin, số liệu đƣợc sử dụng cho luận văn là thông tin số liệu từ thu, chi
Ngân sách của huyện qua các năm 2010, 2011, 2012.
Luận văn đƣợc thực hiện trong thời gian từ ngày 12/08/2013 đến ngày
18/11/2013.
1.3.3 Đối tƣợng nghiên cứu
Nguồn thu của huyện Cờ Đỏ.
Các khoản chi của huyện Cờ Đỏ.
Hiệu quả thu, chi Ngân sách của huyện Cờ Đỏ.
Các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thu chi Ngân sách huyện Cờ Đỏ.
1.4 LƢỢC KHẢO TÀI LIỆU
Lê Duy Hiếu, 2007. Phân tích tình hình thu - chi Ngân sách tại Sở Tài
chính tỉnh Bến Tre. Luận văn Đại học. Đại học Cần Thơ. Với cách phân tích đi từ
khái quát đến cụ thể và logic tác giả đã tạo cho ngƣời đọc nhìn nhận vấn đề từ
đơn giản đến sâu sắc giúp ích cho quá trình phân tích và đánh giá trong nghiên
cứu.
Đỗ Thu Phƣơng, 2012. Nâng cao hiệu quả quản lý thu - chi Ngân sách nhà
nước huyện Cờ Đỏ thành phố Cần Thơ năm 2012. Với cơ sở lý luận chặc chẽ tác

giả đã cung cấp một số khái niệm về thu, chi ngân sách từ đó ngƣời đọc có thể
hiểu rõ hơn về vấn đề này.
Văn Tuấn Kiệt, 2008. Hoàn thiện công tác quản lý Ngân sách tỉnh Kiên
Giang. Luận văn Thạc sĩ Kinh tế. Đại học Kinh tế thành phố Hồ Chí Minh.
Nguyễn Thúy Diễm, 2009. Phân tích thu - chi Ngân sách nhà nước huyện
Lấp Vò tỉnh Đồng Tháp. Luận văn Đại học. Đại học An Giang.

2


CHƢƠNG 2
PHƢƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1 PHƢƠNG PHÁP LUẬN
2.1.1 Khái niệm chức năng và vai trò của Ngân sách Nhà nƣớc
2.1.1.1 Khái niệm
Theo Luật ngân sách nƣớc Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ban hành
ngày 16/12/2002 thì Ngân sách nhà nƣớc có khái niệm sau:
Ngân sách nhà nƣớc là toàn bộ khoản thu - chi Nhà nƣớc đã đƣợc cơ quan
nhà nƣớc có thẩm quyền quyết định và đƣợc thực hiện trong một năm để đảm bảo
thực hiện chức năng, nhiệm vụ của Nhà nƣớc.
2.1.2.2. Chức năng của Ngân sách nhà nước
Ngân sách nhà nƣớc có 4 chức năng chủ yếu sau: Chức năng tổ chức vốn,
chức năng phân phối, chức năng giám đốc, chức năng điều chỉnh quá trình kinh
tế.
- Chức năng phân phối của Ngân sách nhà nƣớc: Thể hiện qua quá trình
phân phối tổng sản phẩm xã hội để hình thành quỹ tiền tệ tập trung lớn nhất của
Nhà nƣớc và đảm bảo các nhu cầu chi tiêu theo dự toán của Nhà nƣớc. Chức
năng phân phối của Ngân sách nhà nƣớc thể hiện đầy đủ cả quá trình phân phối
lần đầu tiên và phân phối lại, chủ thể phân phối là Nhà nƣớc, nhằm đảm bảo thực
hiện chức năng quản lý và điều hành nền kinh tế - xã hội của Nhà nƣớc. Quá trình

phân phối lần đầu tiên của Ngân sách nhà nƣớc là quá trình Nhà nƣớc huy động
các nguồn tài chính từ xã hội để hình thành Ngân sách nhà nƣớc, cũng chính là
quá trình thu Ngân sách nhà nƣớc. Quá trình phân phối lại của Ngân sách nhà
nƣớc là quá trình Nhà nƣớc sử dụng Ngân sách nhà nƣớc nhằm đảm bảo nhu cầu
chi tiêu của Nhà nƣớc, cũng chính là quá trình chi Ngân sách phục vụ cho quá
trình quản lý và điều hành nền kinh tế - xã hội.
- Chức năng giám đốc (kiểm tra) của Ngân sách nhà nƣớc: Thể hiện qua
việc Nhà nƣớc thực hiện chức năng giám đốc bằng đồng tiền đối với mọi hoạt
động nền kinh tế. Quá trình huy động và sử dụng Ngân sách nhà nƣớc phải đƣợc
theo dõi, quản lý, giám xác, kiểm tra chặc chẽ bằng đồng tiền theo những định
chế, chuẩn mực đã đƣợc Nhà nƣớc quy định. Chức năng giám đốc của Ngân sách
nhà nƣớc hình thành trong quá trình Nhà nƣớc huy động tập trung, phân phối và
sử dụng vốn Ngân sách. Nhà nƣớc thực hiện sự giám sát hoạt động của các chủ
thể trong nền kinh tế - xã hội thông qua các khoản thu - chi Ngân sách nhà nƣớc
bằng đồng tiền. Thông qua chức năng giám đốc, Nhà nƣớc tác động vào quá trình
quản lý vĩ mô nền kinh tế - xã hội, chức năng giám đốc của Ngân sách nhà nƣớc
giúp cho hiệu quả thực hiện Ngân sách nhà nƣớc đƣợc tốt hơn.
Ngoài 2 chức năng trên, Ngân sách nhà nƣớc còn có 2 chức năng cụ thể là:
chức năng tổ chức vốn và chức năng điều chỉnh quá trình kinh tế đƣợc thể hiện
qua vai trò của Ngân sách nhà nƣớc.
2.1.1.3 Vai trò Ngân sách nhà nước
Vai trò của Ngân sách nhà nƣớc đƣợc xác định trên cơ sở các chức năng
của Ngân sách nhà nƣớc và trên cơ sở các nhiệm vụ cụ thể của nó trong từng giai
3


đoạn lịch sử. Do vậy, vai trò của Ngân sách nhà nƣớc trong giai đoạn hiện nay
nhƣ sau:
Ngân sách nhà nƣớc với vai trò theo chức năng của Ngân sách nhà nƣớc là
huy động nguồn tài chính để đảm bảo các nhu cầu chi tiêu của Nhà nƣớc. Đồng

thời, Ngân sách nhà nƣớc thực hiện cân đối giữa các khoản thu và các khoản chi
(bằng tiền) của Nhà nƣớc.
Vai trò của Ngân sách nhà nƣớc biểu hiện qua việc Ngân sách nhà nƣớc
động viên các nguồn lực hữu hình và vô hình bao gồm:
- Các nguồn lực trong nƣớc nhƣ các nguồn vốn bằng tiền hoặc đang ở dạng
luân chuyển (vốn lƣu động, vốn cố định trong doanh nghiệp, vốn luân chuyển
trên thị trƣờng tài chính) phát triển cuối cùng là doanh lợi tăng thu thuế, phí hoặc
đang ở dạng tích lũy (dự trữ quốc gia, dự trữ bắt buộc, dự trữ phòng) cho vay để
phát triển và huy động các nguồn lực ở nƣớc ngoài qua việc huy động các nguồn
đầu tƣ trực tiếp của nƣớc ngoài mà chúng ta có thể nhận dạng đƣợc; Động viên
các nguồn tài chính vô hình là các nguồn tài chính ở dạng tiềm ẩn khó nhận dạng
nhƣng nó có tác động gián tiếp đến việc gia tăng nguồn tài chính quốc gia một
cách hiệu quả và bền vững (độc quyền thƣơng hiệu, sở hữu công nghiệp, phần
mềm tin học, phát triển giáo dục và đào tạo, uy tín cá nhân, chính sách đúng đắn
và kịp thời, khai thác các di tích lịch sử, chống tham nhũng, sử dụng hiệu quả
nguồn vốn vay nƣớc ngoài, đầu tƣ mạo hiểm, quan hệ hữu hảo với các nƣớc).
- Bảo đảm các nhu cầu chi tiêu để phát triển kinh tế - xã hội phục vụ quá
trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc.
- Điều hòa các nguồn vốn giữa các vùng và các ngành kinh tế.
- Tài trợ đối với các tổ chức kinh tế.
Mặt khác, Ngân sách nhà nƣớc là công cụ quan trọng của Nhà nƣớc và nền
kinh tế thị trƣờng cần thiết phải có sự điều chỉnh vĩ mô từ phía Nhà nƣớc. Vì vậy,
Ngân sách nhà nƣớc có vai trò là công cụ điều chỉnh vĩ mô nền kinh tế - xã hội
theo định hƣớng của Nhà nƣớc. Có thể khái quát vai trò của Ngân sách nhà nƣớc
trong các lĩnh vực kinh tế - xã hội, thị trƣờng nhƣ sau:
+ Về mặt kinh tế: Ngân sách nhà nƣớc phải là công cụ đắc lực trong việc
định hƣớng, điều chỉnh hình thành cơ cấu ngày càng hợp lý, hiệu quả hơn. Ngân
sách nhà nƣớc góp phần quan trọng trong việc đầu tƣ phát triển cơ sở hạ tầng tạo
động lực phát triển kinh tế, tạo môi trƣờng và điều kiện phát triển sản xuất kinh
doanh của nền kinh tế nhiều thành phần, giữ cho nền kinh tế cạnh tranh lành

mạnh, tích cực chống độc quyền, đầu cơ. Đồng thời, khắc phục những khuyết tật
của cơ chế thị trƣờng và hổ trợ cho sự phát triển của các thành phần kinh tế trong
những trƣờng hợp cần thiết.
+ Về mặt xã hội: Ngân sách nhà nƣớc là công cụ đắc lực của Nhà nƣớc
trong việc giải quyết tất cả các vấn đề về mặt xã hội nhƣ điều tiết thu nhập của
ngƣời thu nhập cao, thông qua quá trình phân phối và phân phối lại của Ngân
sách nhà nƣớc để ngƣời có thu nhập thấp cũng đƣợc hƣởng lợi, hạn chế tốc độ
phân hóa giàu nghèo trong xã hội, hƣớng dẫn tiêu dùng của xã hội, giải quyết các
nhu cầu chính sách xã hội về phổ cập giáo dục, đời sống tin thần, sức khỏe cộng
4


đồng, lao động tiền lƣơng, đền ơn đáp nghĩa, xóa đói giảm nghèo, chống tiêu cực,
tệ nạn xã hội… tạo môi trƣờng xã hội lành mạnh đậm đà bản sắc dân tộc và văn
minh.
+ Về mặt thị trƣờng: Ngân sách nhà nƣớc có vai trò rất quan trọng trong
việc bình ổn giá cả thị trƣờng theo hƣớng tích cực, chống lạm phát tiêu cực, tạo
môi trƣờng cạnh tranh bình đẳng giữa các nền kinh tế trong nền kinh tế thị
trƣờng, cũng nhƣ tham gia điều tiết, điều chỉnh những mặt tiêu cực của thị
trƣờng. Thúc đẩy phát triển mối quan hệ hàng - tiền trong nƣớc và quốc tế.
2.1.2 Tổ chức hệ thống Ngân sách Nhà nƣớc
2.1.2.1 Khái niệm tổ chức hệ thống Ngân sách nhà nước
Tổ chức hệ thống Ngân sách nhà nƣớc là việc xây dựng hệ thống Ngân sách
nhà nƣớc từ Trung ƣơng đến địa phƣơng, xác định mối quan hệ giữa các khâu
trong hệ thống Ngân sách nhà nƣớc và phân cấp Ngân sách, trách nhiệm của từng
cấp chính quyền Nhà nƣớc trong việc quản lý, điều hành Ngân sách nhằm đảm
bảo phân phối, sử dụng hợp lý và hiệu quả nguồn vốn Ngân sách nhà nƣớc.
2.1.2.2 Nguyên tắc tổ chức hệ thống Ngân sách nhà nước
Tổ chức hệ thống Ngân sách nhà nƣớc căn cứ vào Hiến pháp nƣớc Cộng
hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Luật ngân sách nhà nƣớc, luật pháp hiện hành và

theo yêu cầu của từng thời kỳ phát triển của đất nƣớc. Mỗi cấp chính quyền nhà
nƣớc theo quy định của Hiến pháp đƣợc phân định rõ ràng chức năng, nhiệm vụ,
quyền hạn, trách nhiệm.
Nguyên tắc tổ chức hệ thống Ngân sách nhà nƣớc dựa trên hai nguyên tắc
chủ yếu sau:
- Nguyên tắc thống nhất: thể hiện qua hệ thống Ngân sách nhà nƣớc ở
nƣớc ta là một hệ thống thống nhất từ Trung ƣơng đến địa phƣơng; thống nhất về
chủ trƣơng, đƣờng lối, chính sách, những quy định của Nhà nƣớc về quản lý, tổ
chức điều hành cũng nhƣ về các chế độ, định chế tài chính.
+ Nguyên tắc thống nhất của Ngân sách nhà nƣớc yêu cầu mọi nguồn thu
và mọi khoản chi của Ngân sách nhà nƣớc điều phải phản ánh tập trung đầy đủ và
trọn vẹn vào Ngân sách nhà nƣớc. Tất cả các cơ quan, đơn vị khi thực hiện nhiệm
vụ Nhà nƣớc giao, nếu phát sinh các khoản thu và chi liên quan đến các hoạt
động của mình thì điều phải đặt trong hệ thống Ngân sách nhà nƣớc.
+ Nguyên tắc thống nhất của Ngân sách nhà nƣớc còn thể hiện ở việc ban
hành hệ thống chế độ thu, chi và các tiêu chuẩn định mức thống nhất trong toàn
quốc. Mọi hoạt động thu, chi Ngân sách phục vụ cho các hoạt động chức năng
của Nhà nƣớc đều phải thực hiện theo những quy định, chuẩn mực và những thủ
tục thống nhất chung do cơ quan Nhà nƣớc có thẩm quyền quyết định. Ngoài ra,
không đơn vị, cá nhân nào tự ý đặt ra những chế độ, định mức thu, chi khác với
những quy định chung của Nhà nƣớc. Các quy định về trình tự, nội dung, thời
gian lập, phê duyệt, chấp hành về quyết toán Ngân sách nhà nƣớc cũng phải đƣợc
quy định nghiêm ngặt, rõ ràng và thống nhất từ trung ƣơng đến địa phƣơng.
+ Ngân sách nhà nƣớc chỉ tồn tại một hệ thống Ngân sách thống nhất của
Nhà nƣớc. Yêu cầu của nguyên tắc này là một quốc gia chỉ có một Ngân sách nhà
5


nƣớc thống nhất. Việc hình thành nhiều cấp Ngân sách nhà nƣớc từ Trung ƣơng
đến địa phƣơng để phân cấp quản lý và các cấp Ngân sách này là một khâu, một

bộ phận trong tổng thể Ngân sách nhà nƣớc.
- Nguyên tắc tập trung dân chủ: Thể hiện qua hai mặt
+ Về mặt tập trung: Đƣợc biểu hiện là hầu hết, phần lớn Ngân sách nhà
nƣớc tập trung ở Ngân sách Trung ƣơng nhằm giải quyết những vấn đề lớn về
kinh tế - xã hội của đất nƣớc. Mặt khác, Ngân sách cấp dƣới phải chịu sự chỉ đạo
của Ngân sách cấp trên và Ngân sách cấp trên có quyền kiểm tra, quản lý, giám
sát từ khâu lập, chấp hành dự toán và quyết toán của Ngân sách cấp dƣới trong
việc thực hiện chủ trƣơng, đƣờng lối, chính sách của Đảng và Nhà nƣớc cũng
nhƣ chấp hành các chế độ quy định của Nhà nƣớc.
+ Về mặt dân chủ: Thể hiện qua mỗi cấp chính quyền Nhà nƣớc có một
Ngân sách theo phân cấp quản lý, có quyền quyết định Ngân sách cấp mình một
cách tự chủ, độc lập, phát huy tính năng động sáng tạo của cấp mình trong việc
thực hiện chủ trƣơng, đƣờng lối, chính sách của Đảng, Nhà nƣớc và nhiệm vụ
phát triển kinh tế của cấp mình, cũng nhƣ cho phép các cấp Ngân sách đƣợc quản
lý theo quy chế riêng cho phù hợp với khả năng, trình độ quản lý và điều kiện cụ
thể của từng cấp Ngân sách nhà nƣớc, đảm bảo cho hoạt động của các cấp chính
quyền có hiệu quả hơn, tích cực khai thác mọi nguồn thu và tiết kiệm chi tiêu hợp
lý, đồng thời cũng là để phối hợp thực hiện tốt các mục tiêu kinh tế - xã hội
chung của Nhà nƣớc.
Nguyên tắc tập trung dân chủ trong tổ chức hệ thống Ngân sách nhà nƣớc ở
nƣớc ta là nguyên tắc xuyên suốt trong công tác tổ chức của Nhà nƣớc đƣợc sử
dụng một cách linh hoạt trong từng thời kỳ, có lúc tăng cƣờng tập trung, có lúc
mở rộng dân chủ tùy theo tình hình, điều kiện cụ thể nhằm phát huy hiệu quả hệ
thống Ngân sách nhà nƣớc.
2.1.2.3 Sơ đồ hệ thống Ngân sách nhà nước
Hệ thống Ngân sách nhà nƣớc hiện nay ở nƣớc ta đƣợc chia thành 2 cấp
Ngân sách cơ bản trong phân cấp quản lý là Ngân sách trung ƣơng và Ngân sách
địa phƣơng nhằm dễ thực hiện nguyên tắc tập trung, dân chủ. Trong đó, Ngân
sách địa phƣơng chia thành 2 loại trong cơ chế quản lý Ngân sách nhà nƣớc bao
gồm: Ngân sách nhà nƣớc quản lý theo cơ chế tài chính và Ngân sách địa phƣơng

chung quản lý cơ chế quản lý đặc thù (Thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí
Minh), theo cơ chế ƣu đãi (Thành phố Hải Phòng, Thành phố Đà Nẵng, Thành
phố Cần Thơ).
Ngân sách địa phƣơng chia thành 3 cấp ngân sách: Tỉnh, Thành phố trực
thuộc Trung ƣơng quản lý (gọi chung là Ngân sách tỉnh); Ngân sách cấp quận,
huyện, Thành phố trực thuộc tỉnh quản lý (gọi chung là Ngân sách huyện); Ngân
sách cấp xã, phƣờng, thị trấn (gọi chung là Ngân sách cấp xã).

6


Ngân sách nhà nƣớc

Ngân sách Trung ƣơng

Ngân sách địa phƣơng

Ngân sách cấp tỉnh, Thành
phố trực thuộc trung ƣơng
(Ngân sách tỉnh)

Ngân sách quận, huyện,
thành phố trực thuộc tỉnh
(Ngân sách huyện)

Ngân sách xã, phƣờng, thị
trấn
(Ngân sách xã)
Hình 2.1: Hệ thống Ngân sách nhà nƣớc
2.1.3 Phân cấp Ngân sách Nhà nƣớc

2.1.3.1 Khái niệm phân cấp Ngân sách nhà nước
Phân cấp Ngân sách nhà nƣớc là việc quy định trách nhiệm, quyền hạn của
các cấp chính quyền Nhà nƣớc trong việc quản lý, tổ chức và điều hành Ngân
sách, đồng thời phân định nguồn thu và nhiệm vụ chi của từng cấp Ngân sách
tƣơng ứng với mỗi cấp Ngân sách.
2.1.3.2 Nguyên tắc phân cấp Ngân sách nhà nước
Ngân sách nhà nƣớc phân cấp dựa trên những nguyên tắc sau:
- Đảm bảo tính thống nhất của hệ thống Ngân sách nhà nƣớc.
- Phân cấp thực hiện đồng bộ giữa phân cấp quản lý kinh tế - xã hội với tổ
chức bộ máy hành chính. Phải phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của từng cấp
chính quyền Nhà nƣớc trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của từng cấp.
- Đảm bảo đƣợc vai trò chủ đạo của Ngân sách Trung ƣơng, đồng thời đảm
bảo tính độc lập, tự chủ của Ngân sách địa phƣơng phù hợp với chỉ đạo của cấp
trên và điều kiện cụ thể của địa phƣơng.
- Đảm bảo tính công bằng, tính minh bạch trong phân cấp Ngân sách.
2.1.3.3 Ý nghĩa của phân cấp Ngân sách nhà nước
- Nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và điều hành Ngân sách nhà nƣớc.
7


- Đảm bảo sự quản lý thống nhất của Ngân sách nhà nƣớc, sự chỉ đạo của
Ngân sách Trung ƣơng và quyền tự chủ của Ngân sách địa phƣơng.
- Nâng cao trách nhiệm quản lý Ngân sách nhà nƣớc của từng cấp chính
quyền Nhà nƣớc.
2.1.3.4 Phân cấp nguồn thu và nhiệm vụ chi của Ngân sách nhà nước
Phân cấp nguồn thu và nhiệm vụ chi giữa các cấp Ngân sách đƣợc thực hiện
theo Luật Ngân sách nhà nƣớc (16/12/2002), Nghị định 60 của Chính phủ
(06/06/2003) và Thông tƣ 59 của Bộ Tài chính (23/06/2003) phân cấp giữa Ngân
sách trung ƣơng và Ngân sách địa phƣơng. Trong phạm vi của đề tài chỉ đề cập
đến nguồn thu và nhiệm vụ chi của Ngân sách địa phƣơng.

- Nguồn thu của Ngân sách địa phƣơng gồm:
+ Các khoản thu Ngân sách địa phƣơng hƣởng 100%: Bao gồm: Thuế nhà,
đất; Thuế tài nguyên, không kể thuế tài nguyên thu từ dầu, khí; Thuế môn bài;
Thuế chuyển quyền sử dụng đất; Thuế sử dụng đất nông nghiệp; Tiền sử dụng
đất; Tiền cho thuê đất, thuê mặt nƣớc, không kể tiền thuê mặt nƣớc thu từ hoạt
động dầu, khí; Tiền đền bù thiệt hại đất; Tiền cho thuê và bán nhà ở thuộc sở hữu
nhà nƣớc; Lệ phí trƣớc bạ; Thu từ hoạt động xổ số kiến thiết; Thu nhập từ vốn
góp của Ngân sách địa phƣơng, tiền thu hồi vốn của Ngân sách địa phƣơng tại
các cơ sở kinh tế, thu thanh lý tài sản và các khoản thu khác của doanh nghiệp
Nhà nƣớc do địa phƣơng quản lý, phần nộp Ngân sách theo quy định của pháp
luật; Thu từ quỹ dự trữ tài chính của cấp tỉnh; Các khoản thuế, lệ phí, phần nộp
Ngân sách theo quy định của pháp luật do các cơ quan, đơn vị thuộc địa phƣơng
tổ chức thu, không kể phí xăng, dầu và lệ phí trƣớc bạ; Thu từ quỹ đất công ích
và thu hoa lợi công sản khác; Thu sự nghiệp, phần nộp Ngân sách theo quy định
của pháp luật của các đơn vị do địa phƣơng quản lý; Huy động từ các tổ chức, cá
nhân để đầu tƣ xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng theo quy định của pháp
luật; Đóng góp tự nguyện của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nƣớc; Thu từ
huy động đầu tƣ xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng theo quy định; Thu từ
các khoản tiền phạt, tịch thu theo quy định của pháp luật; Thu kết dƣ Ngân sách
địa phƣơng; Các khoản thu khác của Ngân sách địa phƣơng theo quy định của
pháp luật; Thu bổ sung từ Ngân sách cấp trên; Thu chuyển nguồn Ngân sách từ
Ngân sách địa phƣơng năm trƣớc sang Ngân sách địa phƣơng năm sau; Viện trợ
không hoàn lại của các tổ chức, cá nhân ở nƣớc ngoài trực tiếp cho địa phƣơng
theo quy định của pháp luật.
+ Các khoản thu phân chia theo tỉ lệ phần trăm (%) giữa Ngân sách trung
ƣơng và Ngân sách địa phƣơng: Bao gồm: Thuế giá trị gia tăng, không kể thuế
giá trị gia tăng hàng hóa nhập khẩu và thuế giá trị gia tăng thu từ hoạt động xổ số
kiến thiết; Thuế thu nhập doanh nghiệp, không kể thuế thu nhập doanh nghiệp
của các đơn vị hạch toán toàn ngành và thuế thu nhập doanh nghiệp thu từ hoạt
động xổ số kiến thiết; Thuế thu nhập đối với ngƣời có thu nhập cao; Thuế tiêu thụ

đặc biệt thu từ dịch vụ, hàng hóa sản xuất trong nƣớc, không kể thuế tiêu thụ đặc
biệt thu từ hoạt động xổ số kiến thiết; Phí xăng, dầu.

8


+ Việc phân cấp các nguồn thu cho Ngân sách các cấp chính quyền ở địa
phƣơng do Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định trong phạm vi đƣợc phân cấp,
đồng thời phải đảm bảo các yêu cầu sau:
Gắn với nhiệm vụ và khả năng quản lý của từng cấp, hạn chế việc bổ sung
từ ngân sách cấp trên cho ngân sách cấp dƣới; khuyến khích các cấp tăng cƣờng
quản lý thu, chống thất thu; hạn chế phân chia các nguồn thu có quy mô nhỏ cho
nhiều cấp.
Ngân sách xã, thị trấn đƣợc hƣởng tối thiểu 70% đối với các khoản thu sau:
Thuế chuyển quyền sử dụng đất; Thuế nhà, đất; Thuế môn bài thu từ cá nhân, hộ
kinh doanh; Thuế sử dụng đất nông nghiệp thu từ hộ gia đình; Lệ phí trƣớc bạ
nhà, đất.
Ngân sách thị xã, thành phố thuộc tỉnh đƣợc hƣởng tối thiểu 50% khoản thu
lệ phí trƣớc bạ, không kể lệ phí trƣớc bạ nhà, đất.
* Việc huy động vốn đầu tư xây dựng công trình kết cấu hạ tầng được thực
hiện như sau:
+ Khi các nhu cầu huy động vốn đầu tƣ, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh lập
phƣơng án trình Hội đồng nhân dân cùng cấp quyết định; Dƣ nợ vốn huy động tại
thời điểm trình phƣơng án và dƣ nợ sau khi phƣơng án dƣ nợ huy động đƣợc
duyệt bảo đảm không vƣợt quá 30% vốn đầu tƣ xây dựng cơ bản trong nƣớc hàng
năm của Ngân sách cấp tỉnh, không kể vốn đầu tƣ bổ sung theo mục tiêu không
có tính chất ổn định thƣờng xuyên từ Ngân sách Trung ƣơng cho Ngân sách cấp
tỉnh; đảm bảo các yêu cầu, thủ tục quy định khác của Nhà nƣớc.
+ Sau khi phƣơng án huy động vốn đƣợc Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết
định, Ủy ban nhân dân báo cáo Bộ Kế hoạch và Đầu tƣ, Bộ Tài chính để theo dõi,

giám sát việc thực hiện và tổng hợp báo cáo Thủ tƣớng Chính phủ.
Việc huy động vốn của địa phƣơng đƣợc thực hiện bằng việc phát hành trái
phiếu Chính phủ và huy động từ các nguồn tài chính hợp pháp khác theo quy
định của pháp luật.
Nguồn vốn huy động đƣợc hạch toán thu Ngân sách cấp tỉnh để chi cho
mục tiêu đã định và phải bố trí trong cân đối của Ngân sách cấp tỉnh để chủ động
trả nợ khi đến hạn.
- Nhiệm vụ chi của Ngân sách địa phƣơng gồm:
+ Chi đầu tƣ phát triển về: Đầu tƣ xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng
kinh tế - xã hội không có khả năng thu hồi vốn do địa phƣơng quản lý; Đầu tƣ và
hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp, các tổ chức kinh tế, các tổ chức tài chính của
Nhà nƣớc theo quy định của pháp luật; Phần chi đầu tƣ phát triển trong các
chƣơng trình mục tiêu quốc gia do các cơ quan địa phƣơng thực hiện; các khoản
chi đầu tƣ phát triển khác theo quy định của pháp luật.
+ Chi thƣờng xuyên về: Các sự nghiệp giáo dục, đạo tạo, dạy nghề, y tế, xã
hội, văn hóa thông tin văn học nghệ thuật, thể dục thể thao, khoa học và công
nghệ, môi trƣờng, các sự nghiệp khác do các cơ quan địa phƣơng quản lý; Các
hoạt động sự nghiệp kinh tế do địa phƣơng quản lý; Các nhiệm vụ về quốc
phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội do Ngân sách địa phƣơng đảm bảo theo quy
9


định của Chính phủ và các văn bản hƣớng dẫn thực hiện; Hoạt động của các cơ
quan nhà nƣớc; cơ quan Đảng Cộng sản Việt Nam ở địa phƣơng; Hoạt động của
các tổ chức chính trị - xã hội ở địa phƣơng; Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam,
Hội Cựu chiến binh Việt Nam, Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam, Hội Nông dân
Việt Nam, Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh; Hỗ trợ cho các tổ chức chính
trị - xã hội nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp ở địa
phƣơng; Thực hiện các chính sách xã hội đối với các đối tƣợng do địa phƣơng
quản lý; Phần chi thƣờng xuyên trong các chƣơng trình mục tiêu quốc gia do các

cơ quan địa phƣơng thực hiện; Trợ giá theo chính sách của Nhà nƣớc; Các khoản
chi thƣờng xuyên khác theo quy định của pháp luật.
+ Chi trả gốc, lãi tiền huy động cho đầu tƣ theo quy định tại Khoản 3 Điều
8 của Luật Ngân sách nhà nƣớc.
+ Chi bổ sung quỹ Dự trữ tài chính cấp tỉnh.
+ Chi bổ sung cho Ngân sách cấp dƣới.
+ Chi chuyển nguồn từ Ngân sách địa phƣơng năm trƣớc sang Ngân sách
địa phƣơng năm sau.
- Tỉ lệ phần trăm (%) phần chia các khoản thu giữa Ngân sách các cấp trong
năm đầu của thời kỳ ổn định:
+ Tỷ lệ phần trăm (%) phân chia các khoản thu giữa Ngân sách Trung ƣơng
và ngân sách từng tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ƣơng do Ủy ban Thƣờng vụ
Quốc hội quyết định.
+ Tỷ lệ phần trăm (%) phân chia các khoản thu giữa ngân sách các cấp
chính quyền địa phƣơng do Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định. Hội đồng
nhân dân cấp tỉnh quyết định tỷ lệ phần trăm (%) phân chia các khoản thu giữa
ngân sách cấp tỉnh với ngân sách từng huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh
và ngân sách từng xã, phƣờng, thị trấn.
- Khi phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi và tỷ lệ phần trăm (%) phân chia
các khoản thu giữa ngân sách các cấp chính quyền địa phƣơng phải đảm bảo:
+ Về phân cấp nguồn thu:
Chú trọng khả năng đáp ứng nhu cầu chi tại chỗ, khuyến khích khai thác
thu và phải phù hợp với điều kiện, đặc điểm của từng vùng. Nguồn thu gắn liền
với vai trò quản lý của cấp chính quyền nào thì phân cấp cho ngân sách cấp chính
quyền đó.
Phân cấp tối đa nguồn thu trên địa bàn để bảo đảm nhiệm vụ chi đƣợc giao;
hạn chế bổ sung từ ngân sách cấp trên.
Hạn chế phân cấp cho nhiều cấp ngân sách đối với các nguồn thu có quy
mô nhỏ.
Bảo đảm tỷ lệ phần trăm (%) phân chia các khoản thu cho ngân sách cấp

mình và ngân sách cấp dƣới không vƣợt quá tỷ lệ phần trăm (%) phân chia quy
định của cấp trên về từng khoản thu đƣợc phân chia.
+ Về phân cấp nhiệm vụ chi:
* Phân cấp chi đầu tư xây dựng cơ bản:

10


Việc phân cấp chi đầu tƣ xây dựng cơ bản các công trình kết cấu hạ tầng
kinh tế - xã hội cho cấp huyện, xã, thị trấn căn cứ trình độ, năng lực quản lý và
khối lƣợng vốn đầu tƣ, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trình Hội đồng nhân dân quyết
định phân cấp chi đầu tƣ xây dựng cơ bản cho cấp dƣới. Đối với thành phố thuộc
xã, thành phố thuộc tỉnh phải đƣợc phân cấp nhiệm vụ chi đầu tƣ xây dựng các
trƣờng phổ thông quốc lập các cấp và các công trình phúc lợi công cộng, điện
chiếu sáng, cấp thoát nƣớc, giao thông nội thị, an toàn giao thông, vệ sinh đô thị;
trên cơ sở phân cấp, xác định nhiệm vụ chi xây dựng cơ bản cụ thể cho cấp dƣới.
* Phân cấp chi thường xuyên:
Việc phân cấp chi thƣờng xuyên giữa ngân sách các cấp chính quyền địa
phƣơng phải đảm bảo: Phù hợp với phân cấp quản lý kinh tế - xã hội, quốc
phòng, an ninh ở địa phƣơng theo quy định của pháp luật và phù hợp đặc điểm
kinh tế, địa lý, dân cƣ của từng vùng và trình độ, năng lực của đội ngũ cán bộ,
đảm bảo tính hiệu quả; Đối với ngân sách xã, thị trấn, nếu nguồn thu 100% và
nguồn thu phân chia theo tỷ lệ phần trăm (%) lớn hơn nhiệm vụ chi thƣờng xuyên
thì cấp tỉnh phân cấp thêm nhiệm vụ chi đầu tƣ các công trình trụ sở, trạm y tế,
nhà trẻ, mẫu giáo và các cơ sở hạ tầng khác do xã, thị trấn quản lý.
- Số bổ sung từ ngân sách cấp trên cho ngân sách cấp dƣới bao gồm:
+ Bổ sung cân đối thu, chi ngân sách nhằm đảm bảo cho chính quyền cấp
dƣới cân đối nguồn ngân sách để thực hiện nhiệm vụ kinh tế - xã hội, quốc
phòng, an ninh đƣợc giao.
+ Bổ sung có mục tiêu:

Bổ sung có mục tiêu nhằm hỗ trợ ngân sách cấp dƣới thực hiện các nhiệm
vụ sau: Hỗ trợ thực hiện các chính sách, chế độ mới cho cấp trên ban hành chƣa
đƣợc bố trí trong dự toán ngân sách của năm đầu thời kỳ ổn định ngân sách, mức
hỗ trợ cụ thể đƣợc xác định trên cơ sở khả năng cân đối của các cấp có liên quan;
Hỗ trợ thực hiện các chƣơng trình dự án quốc gia giao các cơ quan địa phƣơng
thực hiện, mức hỗ trợ cụ thể thực hiện theo dự toán chi đƣợc cấp có thẩm quyền
giao; Hỗ trợ thực hiện các mục tiêu, công trình, dự án có ý nghĩa lớn đối với yêu
cầu phát triển kinh tế - xã hội của địa phƣơng, nằm trong quy hoạch và đƣợc cấp
có thẩm quyền phê duyệt theo đúng quy định của pháp luật về quản lý đầu tƣ và
xây dựng, ngân sách cấp dƣới đã bố trí chi nhƣng chƣa đủ nguồn, mức hỗ trợ
theo phƣơng án đƣợc cấp có thẩm quyền phê duyệt; Hỗ trợ một phần để xử lý
khó khăn đột xuất: khắc phục thiên tại, hỏa hoạn, tai nạn trên diện rộng với mức
độ nghiêm trọng, sau khi ngân sách cấp dƣới đã sử dụng dự phòng, một phần quỹ
dự trữ tài chính của địa phƣơng nhƣng chƣa đáp ứng đƣợc nhu cầu; Hỗ trợ thực
hiện một số nhiệm vụ cần thiết, cấp bách khác, mức bổ sung theo quyết định của
cấp có thẩm quyền.
Số bổ sung theo mục tiêu từ ngân sách cấp trên cho ngân sách cấp dƣới
đƣợc xác định hàng năm. Mức bổ sung cụ thể đƣợc căn cứ khả năng cân đối ngân
sách cấp trên và yêu cầu về mục tiêu cụ thể của cấp dƣới. Việc sử dụng vốn, kinh
phí bổ sung theo mục tiêu phải theo đúng mục tiêu quy định.

11


- Tỷ lệ phần trăm (%) phân chia các khoản thu giữa ngân sách các cấp
chính quyền và số bổ sung cân đối từ ngân sách cấp trên cho ngân sách cấp dƣới
đƣợc ổn định từ 3 đến 5 năm đối với các năm trong thời kỳ ổn định, Ủy ban nhân
dân các cấp căn cứ vào nguồn thu và nhiệm vụ chi đƣợc phân cấp, tỷ lệ phần trăm
(%) phân chia các khoản thu và mức bổ sung từ ngân sách cấp trên, chế độ thu,
chế độ, tiêu chuẩn, định mức chi ngân sách và các yêu cầu về phát triển kinh tế xã hội cụ thể ở địa phƣơng, trình Hội đồng nhân dân cùng cấp dự toán thu, chi

ngân sách và chủ động quản lý, điều hành dự toán thu chi ngân sách đã đƣợc Hội
đồng nhân dân quyết định.
2.1.4 Những vấn đề chung về thu Ngân sách nhà nƣớc
2.1.4.1 Khái niệm thu Ngân sách nhà nước
Thu Ngân sách nhà nƣớc là số tiền Nhà nƣớc huy động nộp vào Ngân sách
nhà nƣớc theo quy định của pháp luật, mà không bị ràng buộc bởi trách nhiệm
hoàn trả trực tiếp cho đối tƣợng nộp. Phần lớn các khoản thu Ngân sách nhà nƣớc
đều mang tính chất bắt buộc, phần còn lại là các khoản thu khác của Ngân sách
nhà nƣớc.
Thu Ngân sách nhà nƣớc còn đƣợc biểu hiện là quá trình phân phối thu
nhập quốc dân hay tổng sản phẩm xã hội (GDP) vào Ngân sách nhà nƣớc.
2.1.4.2 Đặc điểm của thu Ngân sách nhà nước
Các nguồn tài chính đƣợc Nhà nƣớc huy động vào Ngân sách nhà nƣớc
phần lớn mang tính chất bắt buộc.
Thể hiện tỉ xuất thu hoặc mức thu đối với các hoạt động tài chính trong xã
hội có đối tƣợng phát sinh nguồn và đối tƣợng thu nộp.
2.1.4.3 Vai trò của thu Ngân sách nhà nước
Nhà nƣớc huy động các nguồn tài chính trong xã hội đƣa vào Ngân sách
nhà nƣớc để đảm bảo nhu cầu cho bộ máy Nhà nƣớc và thực hiện các chức năng
của Nhà nƣớc.
Là công cụ quan trọng của Nhà nƣớc đƣợc sử dụng để điều tiết vĩ mô nền
kinh tế xã hội, giải quyết các mối quan hệ giữa Nhà nƣớc và các tổ chức cá nhân,
giữa tích lũy và tiêu dùng, giữa vốn tiền tệ tập trung và không tập trung trong xã
hội.
Thu Ngân sách nhà nƣớc phải góp phần vào sự kích thích phát triển kinh tế
xã hội, khai thác khả năng tiềm tàng của nền kinh tế xã hội.
2.1.4.4 Nguồn thu, các nhân tố ảnh hưởng đến nguồn thu Ngân sách nhà
nước
a) Khái niệm
Nguồn thu Ngân sách nhà nƣớc có thể hiểu là Nhà nƣớc huy động các

nguồn tài chính cụ thể từng đối tƣợng trong nền kinh tế xã hội.
Nguồn thu Ngân sách nhà nƣớc là bao gồm tất cả các khoản thu Ngân sách
nhà nƣớc theo quy định của pháp luật có cụ thể phân định nguồn thu giữa các cấp
Ngân sách.
Các khoản thu của Ngân sách nhà nƣớc bao gồm:
- Các khoản thu theo quy định của luật thuế (sắc thuế).
12


- Các khoản thu đƣợc coi nhƣ thuế theo quy định của pháp luật.
- Các khoản phí, lệ phí theo quy định của các cơ quan có thẩm quyền.
- Các khoản thu khác nhƣ: Đóng góp tự nguyện, vay cân đối Ngân sách nhà
nƣớc, viện trợ… theo quy định của pháp luật.
b) Phân loại
Căn cứ vào nguồn thu phân định giữa các cấp Ngân sách nhà nƣớc có thể
chia thành 3 loại lớn nhƣ sau:
- Thu cố định là nguồn thu mà một số cấp Ngân sách hƣởng 100%.
- Thu điều tiết là mỗi cấp Ngân sách chỉ hƣởng một tỉ lệ (%) nhất định.
- Thu bổ sung cân đối từ Ngân sách cấp trên hoặc vay cân đối Ngân sách.
Căn cứ vào phạm vi lãnh thổ quốc gia:
- Nguồn thu Ngân sách trong nƣớc.
- Nguồn thu Ngân sách ngoài nƣớc.
Ngoài ra trong phân loại nguồn thu còn dựa vào những tiêu thức khác nhau
nhƣ: Đơn vị, tổ chức, cá nhân, lĩnh vực,… phát sinh nguồn thu, các thành phần
kinh tế, các ngành, các nội dung kinh tế.
c) Những nhân tố ảnh hưởng đến nguồn thu và mức độ động viên nguồn thu
vào Ngân sách nhà nước
- Đối tƣợng phát sinh nguồn thu và đối tƣợng thu nộp:
+ Đối tƣợng phát sinh nguồn thu là nhân tố quan trọng, là cơ sở mang tính
nguồn gốc để hình thành nguồn thu Ngân sách nhà nƣớc.

+ Đối tƣợng thu nộp là nhân tố ảnh hƣởng đến nguồn thu Ngân sách nhà
nƣớc thể hiện qua việc xác định đối tƣợng thu nộp hợp lý hay không hợp lý. Nếu
xác định đối tƣợng thu nộp hợp lý thì thu Ngân sách nhà nƣớc sẽ thuận lợi, dễ
dàng, tránh thất thu Ngân sách… và ngƣợc lại.
- Tỉ suất thu hay mức thu:
+ Là nhân tố ảnh hƣởng trực tiếp đến nguồn thu Ngân sách nhà nƣớc theo
phƣơng pháp tính toán để thu nộp vào Ngân sách nhà nƣớc.
- Hình thức và biện pháp thu Ngân sách nhà nƣớc
+ Là nhân tố ảnh hƣởng đến nguồn thu Ngân sách nhà nƣớc thể hiện qua
thủ tục, điều kiện, cách làm hợp lý, dẫn đến hiệu quả của nguồn thu.
- Tổ chức quản lý thu Ngân sách nhà nƣớc
+ Là nhân tố rất quan trọng ảnh hƣởng đến nguồn thu Ngân sách nhà nƣớc
đòi hỏi phải có quy trình thu Ngân sách nhà nƣớc từ khâu ra thông báo, xử lý,
tính thuế đến khâu thu nộp vào Ngân sách nhà nƣớc phải đƣợc tổ chức quản lý
chặc chẽ, hợp lý, tránh thất thu, trốn thu, lậu thuế, tiêu cực về thuế… mới đảm
bảo cho nguồn thu Ngân sách nhà nƣớc kịp thời và đầy đủ.
- Chính sách thu Ngân sách nhà nƣớc
+ Chính sách thu Ngân sách nhà nƣớc là nhân tố ảnh hƣởng trực tiếp đến
nguồn thu Ngân sách nhà nƣớc. Vì chính sách thu Ngân sách nhà nƣớc cụ thể hóa
chủ trƣơng, đƣờng lối, chính sách của Đảng và Nhà nƣớc trong lĩnh vực thu Ngân
sách nhà nƣớc chi phối trực tiếp đến nguồn thu, tùy theo định hƣớng ƣu đãi miễn

13