thiết kế giáo án điện tử và trắc nghiệm vật lí 12 nâng cao sử dụng phần mềm adobe flash cs3 professional
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (6.04 MB, 123 trang )
TRƢỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA SƢ PHẠM
BỘ MÔN SƢ PHẠM VẬT LÍ
LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Ngành: Sƣ phạm Vật lí
THIẾT KẾ GIÁO ÁN ĐIỆN TỬ VÀ TRẮC
NGHIỆM VẬT LÍ 12 NÂNG CAO SỬ DỤNG
PHẦN MỀM ADOBE FLASH CS3
PROFESSIONAL
Giáo viên hướng dẫn:
Thầy Vương Tấn Sĩ
Sinh viên thực hiện:
Nguyễn Kim Mý
MSSV : 1100232
Lớp : SP Vật Lí - K.36
Cần Thơ, 05/2014
Luận văn tốt nghiệp
Thiết kế giáo án điện tử và trắc nghiệm Vật lí 12
Nâng cao sử dụng phần mềm Adobe Flash CS3 Professional
-----Trong thời gian thực hiện đề tài luận văn “Thiết kế giáo án điện tử và Trắc
nghiệm Vật lí 12 Nâng cao sử dụng ngôn ngữ lập trình Adobe Flash CS3
Professional” tôi đã gặp rất nhiều khó khăn nhƣng với sự cố gắng của bản thân, sự
hƣớng dẫn tận tình của quý thầy cô, sự đóng góp ý kiến chân thành của các bạn và
sự động viên của gia đình, tôi đã hoàn thành tốt đề tài luận văn của mình. Vì vậy,
tôi xin gửi lời cám ơn chân thành đến:
Thầy Vƣơng Tấn Sĩ đã tận tình hƣớng dẫn, đóng góp những ý kiến quý báu, và
tạo điều kiện thuận lợi để tôi có thể hoàn thành đề tài luận văn của mình một cách
tốt nhất.
Quý thầy, cô trong Bộ môn Sƣ phạm Vật Lí, Khoa Sƣ Phạm, Trƣờng Đại học
Cần Thơ đã truyền đạt những kiến thức, kĩ năng để tôi hoàn thành luận văn này.
Gia đình đã tạo điều kiện thuận lợi và động viên tinh thần trong suốt thời gian
tôi thực hiện đề tài.
Các bạn sinh viên lớp Sƣ phạm Lí K36 đã đóng góp ý kiến để đề tài đƣợc hoàn
thiện hơn.
Mặc dù có nhiều cố gắng nhƣng vẫn không tránh khỏi những thiếu sót, rất
mong đƣợc sự đóng góp ý kiến chân thành của quý thầy cô và các bạn để đề tài
đƣợc hoàn chỉnh hơn.
Thay lời cám ơn, tôi kính chúc quý thầy cô, gia đình, các bạn lời chúc sức khỏe,
thành công và hạnh phúc.
Sinh viên thực hiện
Nguyễn Kim Mý
GVHD: Vương Tấn Sĩ
Trang 2
SVTH: Nguyễn Kim Mý
Luận văn tốt nghiệp
Thiết kế giáo án điện tử và trắc nghiệm Vật lí 12
Nâng cao sử dụng phần mềm Adobe Flash CS3 Professional
NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
GVHD: Vương Tấn Sĩ
Trang 3
SVTH: Nguyễn Kim Mý
Luận văn tốt nghiệp
Thiết kế giáo án điện tử và trắc nghiệm Vật lí 12
Nâng cao sử dụng phần mềm Adobe Flash CS3 Professional
NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƢỚNG DẪN
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
GVHD: Vương Tấn Sĩ
Trang 4
SVTH: Nguyễn Kim Mý
Luận văn tốt nghiệp
Thiết kế giáo án điện tử và trắc nghiệm Vật lí 12
Nâng cao sử dụng phần mềm Adobe Flash CS3 Professional
MỤC LỤC
-----PHẦN 1. MỞ ĐẦU...................................................................................................................... 10
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI: ........................................................................................................ 10
1.1. Mục đích của đề tài: ......................................................................................................... 11
1.2. Giới hạn của đề tài:.......................................................................................................... 11
2. CÁC GIẢ THUYẾT CỦA ĐỀ TÀI: ...................................................................................... 11
3. PHƢƠNG PHÁP VÀ PHƢƠNG TIỆN THỰC HIỆN ĐỀ TÀI............................................... 12
3.1. Phƣơng pháp: ................................................................................................................... 12
3.2. Phƣơng tiện: ..................................................................................................................... 12
4. CÁC BƢỚC THỰC HIỆN ĐỀ TÀI ....................................................................................... 12
PHẦN 2. NỘI DUNG .................................................................................................................. 14
CHƢƠNG I. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ VIỆC ĐỔI MỚI GIÁO DỤC THPT VÀ TIN HỌC
HỖ TRỢ ...................................................................................................................................... 14
1.1. ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở THPT ............................................................. 14
1.1.1. Quan điểm dạy học (QĐDH)...................................................................................14
1.1.2. Tiến trình dạy học (TTDH) .....................................................................................14
1.1.3. Phƣơng pháp dạy học (PPDH) ................................................................................14
1.1.4. Định hƣớng đổi mới phƣơng pháp dạy học ..............................................................14
1.1.5. Mục đích của đổi mới phƣơng pháp dạy học ..........................................................15
1.1.6. Đặc trƣng của phƣơng pháp dạy học tích cực .........................................................15
1.1.7. Yêu cầu đổi mới phƣơng pháp dạy học...................................................................15
1.1.7.1. Yêu cầu chung.................................................................................................15
1.1.7.2. Yêu cầu đối với học sinh .................................................................................15
1.1.7.3. Yêu cầu đối với giáo viên ................................................................................16
1.1.8. Một số phƣơng pháp dạy học tích cực ....................................................................16
1.1.9. Một số hình thức dạy học theo hƣớng đổi mới ........................................................16
1.1.10. Một số kĩ thuật dạy học góp phần đổi mới phƣơng pháp dạy học ..........................16
1.1.10.1. Huy động tƣ duy............................................................................................16
1.1.10.2. Tham vấn bằng phiếu ....................................................................................16
1.1.10.3. Kĩ thuật phòng tranh ......................................................................................16
1.1.10.4. Thông tin phản hồi ........................................................................................17
1.1.10.5. Kĩ thuật điều phối ..........................................................................................17
1.1.11. Thiết bị dạy học góp phần đổi mới phƣơng pháp dạy học .....................................17
1.2. ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC VẬT LÍ Ở TRƢỜNG THPT............................... 17
GVHD: Vương Tấn Sĩ
Trang 5
SVTH: Nguyễn Kim Mý
Luận văn tốt nghiệp
Thiết kế giáo án điện tử và trắc nghiệm Vật lí 12
Nâng cao sử dụng phần mềm Adobe Flash CS3 Professional
1.2.1. Phƣơng hƣớng chiến lƣợc đổi mới phƣơng pháp dạy học ........................................17
1.2.1.1. Khắc phục lối truyền thụ một chiều .................................................................17
1.2.1.2. Đảm bảo thời gian tự học, tự nghiên cứu .........................................................18
1.2.1.3. Rèn luyện thành nếp sống tƣ duy sáng tạo của ngƣời học .................................18
1.2.1.4. Áp dụng các phƣơng pháp tiên tiến, các phƣơng tiện hiện đại vào quá trình dạy
học ...............................................................................................................................19
1.2.2. Những định hƣớng đổi mới phƣơng pháp dạy học Vật lí ở lớp 12 theo chƣơng trình
đổi mới.............................................................................................................................19
1.2.2.1. Giảm đến tối thiểu việc giảng dạy, minh họa của giáo viên, tăng cƣờng việc tổ
chức cho học sinh tự học, tham gia vào giải quyết các vấn đề học tập............................19
1.2.2.2. Áp dụng rộng rãi kiểu dạy học nêu và giải quyết vấn đề...................................20
1.2.2.3. Rèn luyện cho học sinh phƣơng pháp nhận thức Vật lí .....................................21
1.2.3. Đổi mới thiết kế bài giảng .......................................................................................21
1.2.3.1. Các yêu cầu đối với việc soạn giáo án..............................................................21
1.2.3.2. Các bƣớc xây dựng một giáo án.......................................................................22
1.2.3.3. Nội dung của việc soạn giáo án........................................................................22
1.2.3.4. Một số hình thức trình bày một giáo án............................................................22
1.3. CÔNG NGHỆ THÔNG TIN GÓP PHẦN ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC .......... 23
1.3.1. Đổi mới phƣơng pháp dạy học theo quan niệm công nghệ thông tin và truyền thông23
1.3.1.1. Dạy và học theo quan điểm công nghệ thông tin ..............................................23
a) Nhờ sự phát triển của khoa học kĩ thuật, quá trình dạy học đã sử dụng phƣơng tiện
dạy học sau đây: .......................................................................................................24
b) Dạy học vơi phƣơng tiện dạy học hiện đại trên sẽ có những ƣu thế sau:.................24
1.3.1.2. Công nghệ thông tin với vai trò phƣơng tiện dạy học, thiết bị dạy học..............24
1.3.2. Ứng dụng của máy vi tính trong dạy học Vật lí.......................................................25
1.3.2.1. Những ƣu điểm của việc sử dụng máy vi tính trong dạy học ............................26
1.3.2.2. Một số chức năng cơ bản của máy vi tính có thể ứng dụng trong dạy học Vật lí
.....................................................................................................................................28
1.3.2.3. Vai trò của máy vi tính đối với các nhiệm vụ dạy học ......................................28
a) Truyền thụ tri thức, phát triển tƣ duy .....................................................................28
b) Rèn luyện kĩ năng thực hành .................................................................................29
c) Giáo dục nhân cách ngƣời lao động mới ................................................................29
1.3.2.4. Vai trò của máy vi tính trong các giai đoạn của quá trình dạy học ....................29
a) Giai đoạn củng cố kiến thức và đặt vấn đề mới......................................................30
b) Giai đoạn xây dựng kiến thức mới ........................................................................30
c) Giai đoạn ôn luyện và vận dụng kiến thức mới ......................................................31
d) Giai đoạn tổng kết, hệ thống hóa kiến thức............................................................31
GVHD: Vương Tấn Sĩ
Trang 6
SVTH: Nguyễn Kim Mý
Luận văn tốt nghiệp
Thiết kế giáo án điện tử và trắc nghiệm Vật lí 12
Nâng cao sử dụng phần mềm Adobe Flash CS3 Professional
e) Giai đoạn kiểm tra trình độ, đánh giá kiến thức và các kĩ năng..............................31
CHƢƠNG II. TỔNG QUAN VỀ GIÁO ÁN ĐIỆN TỬ .............................................................. 33
2.1. KHÁI QUÁT VỀ GIÁO ÁN ĐIỆN TỬ ............................................................................ 33
2.1.1. Khái niệm giáo án điện tử .......................................................................................33
2.1.2. Quy trình thiết kế giáo án điện tử ............................................................................34
2.1.2.1. Xác định mục tiêu bài học ................................................................................34
2.1.2.2. Lựa chọn kiến thức cơ bản của bài dạy, xác định đúng những nội dung trọng tâm,
trọng điểm của bài, cấu trúc các kiến thức cơ bản theo ý định bài dạy............................35
2.1.2.3. Multimedia hóa kiến thức .................................................................................37
2.1.2.4. Xây dựng các thƣ viện tƣ liệu ...........................................................................37
2.1.2.5. Lựa chọn ngôn ngữ hoặc các phần mềm trình diễn để xây dựng tiến trình dạy học
thông qua các hoạt động cụ thể .....................................................................................37
2.1.2.6. Chạy thử chƣơng trình, sửa chữa và hoàn thiện.................................................38
2.2. CÁC TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ BÀI GIẢNG ĐIỆN TỬ....................................................... 38
2.2.1. Mục tiêu chính của việc xây dựng các bài giảng điện tử ..........................................38
2.2.2. Kĩ năng trình bày ....................................................................................................38
2.2.3. Kĩ năng giảng bài ....................................................................................................39
2.2.4. Đáp ứng tiêu chí tự học ...........................................................................................39
2.2.5. Kĩ năng Multimedia ................................................................................................39
2.2.6. Soạn câu hỏi ...........................................................................................................39
2.2.7. Nguồn tƣ liệu ..........................................................................................................39
2.2.8. Từ khóa ..................................................................................................................39
CHƢƠNG III. TÌM HIỂU CHƢƠNG TRÌNH ADOBE FLASH CS3 PROFESSIONAL ........... 40
3.1. GIỚI THIỆU VỀ FLASH CS3 ......................................................................................... 40
3.2. HƢỚNG DẪN SỬ DỤNG ............................................................................................... 40
3.2.1. Khởi động và thoát khỏi chƣơng trình .....................................................................40
3.2.2. Khởi tạo không gian làm việc..................................................................................41
3.3. GIỚI THIỆU GIAO DIỆN VÀ CÁC THÀNH PHẦN CỦA FLASH CS3 ......................... 42
3.3.1.Thanh tiêu đề_Title bar (1).......................................................................................42
3.3.2. Thanh Menu_Menu bar (2) .....................................................................................42
3.3.3. Thanh công cụ vẽ_Tool bar (3) ...............................................................................43
3.3.4. Vùng làm việc_Stage (4) .........................................................................................45
3.3.5. Bảng điều khiển Action (Action Panel) (5) ..............................................................45
3.3.6. Bảng kiểm soát (Property Panel) (6) ........................................................................46
3.3.7. Thanh thời gian Timeline (7)...................................................................................46
3.3.8. Lớp Layer (8) .........................................................................................................46
GVHD: Vương Tấn Sĩ
Trang 7
SVTH: Nguyễn Kim Mý
Luận văn tốt nghiệp
Thiết kế giáo án điện tử và trắc nghiệm Vật lí 12
Nâng cao sử dụng phần mềm Adobe Flash CS3 Professional
3.3.9. Cảnh (Scene) (9) .....................................................................................................48
3.3.10. Biểu tƣợng sence (10) và ký tự symbol (11) ..........................................................48
3.3.11. Bảng chứa đồ họa vectơ Library (12) ....................................................................48
3.3.12. Bảng điều chỉnh màu (color) (13) ..........................................................................50
3.4. TÌM HIỂU KHUNG HÌNH (Frame) ................................................................................ 51
3.4.1. Khung hình (frame) ................................................................................................51
3.4.2. Tốc độ khung hình ..................................................................................................51
3.4.3. Các loại khung hình ................................................................................................52
3.5. TẠO HOẠT HÌNH BẰNG BIẾN HÌNH CHUYỂN ĐỘNG.............................................. 53
3.6. TẠO HOẠT HÌNH DỌC THEO MỘT ĐƢỜNG DẪN..................................................... 54
3.7. TẠO HOẠT HÌNH BẰNG BIẾN HÌNH CHUYỂN ĐỘNG TRONG PHIM FLASH ........ 55
3.8. TẠO NÚT NHÂN TƢƠNG TÁC ..................................................................................... 57
3.9. THÊM CÁC HÀNH ĐỘNG FLASH................................................................................ 58
3.9.1. Thêm hành động cho khung hình ............................................................................58
3.9.2. Thêm hành động cho nút nhấn ................................................................................59
CHƢƠNG IV. ỨNG DỤNG THIẾT KẾ GIÁO ÁN ĐIỆN TỬ VẬT LÍ 12 NÂNG CAO ........... 60
4.1. KHỞI TẠO KHÔNG GIAN LÀM VIỆC.......................................................................... 60
4.2. TẠO TRANG CHỦ.......................................................................................................... 60
4.3. TẠO CÁC CHƢƠNG TRONG GIÁO ÁN ĐIỆN TỬ ....................................................... 62
4.4. TẠO CÁC BÀI TRONG MỘT CHƢƠNG ....................................................................... 64
4.4. THIẾT KẾ MỘT SỐ BÀI TRONG CHƢƠNG TRÌNH VẬT LÍ 12 NÂNG CAO (chƣơng I
– VI – VII ) .................................................................................................................................. 67
4.4.1. Thiết kế ..................................................................................................................67
Bài 1. CHUYỂN ĐỘNG QUAY CỦA VẬT RẮN QUANH MỘT TRỤC CỐ ĐỊNH........67
(Chƣơng I) .......................................................................................................................67
4.4.2. Thiết kế ..................................................................................................................81
Bài 43. HIỆN TƢỢNG QUANG ĐIỆN NGOÀI. CÁC ĐỊNH LUẬT QUANG ĐIỆN.......81
(Chƣơng VI) .....................................................................................................................81
4.4.3. Thiết kế ..................................................................................................................92
Bài 35. TÁN SẮC ÁNH SÁNG........................................................................................92
(Chƣơng 6).......................................................................................................................92
CHƢƠNG V. XÂY DỰNG CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM VẬT LÍ 12 NÂNG CAO DÙNG PHẦN
MỀM ADOBE FLASH CS3 PROFESSIONAL ......................................................................... 103
5.1. Khởi tạo không gian làm việc ......................................................................................... 103
5.2. Tiến hành xây dựng trắc nghiệm ..................................................................................... 103
5.2.1. Tạo trang chủ ........................................................................................................ 103
GVHD: Vương Tấn Sĩ
Trang 8
SVTH: Nguyễn Kim Mý
Luận văn tốt nghiệp
Thiết kế giáo án điện tử và trắc nghiệm Vật lí 12
Nâng cao sử dụng phần mềm Adobe Flash CS3 Professional
5.2.2. Tạo các đề trắc nghiệm ......................................................................................... 105
5.2.2.1. Tạo đề thứ nhất .............................................................................................. 105
5.2.2.2. Tạo đề thứ hai ................................................................................................ 113
PHẦN 3. KẾT LUẬN ................................................................................................................ 114
1. NHỮNG ĐIỀU ĐẠT ĐƢỢC CỦA ĐỀ TÀI......................................................................... 114
2. NHỮNG KHÓ KHĂN CỦA ĐỀ TÀI .................................................................................. 114
3. HƢỚNG MỞ RỘNG CỦA ĐỀ TÀI .................................................................................... 114
GVHD: Vương Tấn Sĩ
Trang 9
SVTH: Nguyễn Kim Mý
Luận văn tốt nghiệp
Thiết kế giáo án điện tử và trắc nghiệm Vật lí 12
Nâng cao sử dụng phần mềm Adobe Flash CS3 Professional
PHẦN 1. MỞ ĐẦU
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
Trong những năm gần đây việc đổi mới công tác giáo dục diễn ra rất sôi động
trên thế giới và ở nƣớc ta. Sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc ta đòi
hỏi ngành giáo dục phải đổi mới đồng bộ cả mục đích, nội dung, phƣơng pháp và
phƣơng tiện dạy học.
Cùng với sự tiến bộ của công nghệ và tri thức khoa học, giáo dục đào tạo nguồn
nhân lực trở thành quốc sách hàng đầu của nhiều quốc gia. Vì vậy hệ thống giáo dục
Việt Nam phải đi theo hƣớng nâng cao tri thức, kĩ năng lao động, khả năng cạnh
tranh. Trƣớc tình hình đó, trong những năm qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã phát
động và thực hiện phong trào đổi mới phƣơng pháp dạy học. Chỉ thị số 29/2001/CT
– Bộ Giáo dục và Đào tạo ngày 30/07/2001 của Bộ trƣởng Bộ Giáo dục và Đào tạo
về tăng cƣờng giảng dạy và ứng dụng công nghệ thông tin trong Giáo dục và Đào
tạo ở tất cả các cấp học, bậc học, ngành học theo hƣớng sử dụng công nghệ thông
tin nhƣ công cụ hỗ trợ đắc lực nhất cho đổi mới phƣơng pháp dạy học nhằm tạo tính
tích cực, sáng tạo cho học sinh trong quá trình học tập, giúp học sinh chiếm lĩnh
đƣợc những kiến thức khoa học sâu sắc, vững chắc, đồng thời đảm bảo điều kiện và
thời gian tự học tự nghiên cứu của học sinh. Và tất nhiên những điều này sẽ đem lại
niềm vui, sự hứng thú học tập. Từ đó phát triển tƣ duy, năng lực sáng tạo và không
chỉ nắm vững lí thuyết mà còn có khả năng vận dụng vào thực tiễn cuộc sống, góp
phần xây dựng đất nƣớc ngày càng phát triển hơn, hòa nhập cùng bạn bè thế giới.
Chƣơng trình giáo dục phổ thông ban hành kèm theo Quyết định số 16/2006/QĐ –
BGDĐT ngày 5/6/2006 của Bộ trƣởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã nêu: “ Phải phát
huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc trƣng
môn học, đặc điểm đối tƣợng học sinh, điều kiện của từng lớp học; bồi dƣỡng cho
học sinh phƣơng pháp tự học, khả năng hợp tác; rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến
thực vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú và trách
nhiệm học tập cho học sinh”.
Để làm đƣợc điều đó, đòi hỏi những nhà giáo không ngừng học hỏi, tìm tòi và
sáng tạo ra các phƣơng tiện dạy học công nghệ hiện đại nhằm phục vụ cho việc dạy
học. Đối với môn Vật lí, hiện nay có rất nhiều phần mềm chuyên hỗ trợ nhƣ:
Crocodile physics, Interactive Physics, Maple, Flash,...Tuy nhiên, một điều tôi luôn
băn khoăn, trăn trở là khả năng sử dụng các phần mềm đó của ngƣời sử dụng chƣa
cao, điều đó làm ảnh hƣởng rất lớn đến quá trình giảng dạy. Một tiết học muốn đạt
hiệu quả cao đòi hỏi ngƣời giáo viên phải vận dụng tốt các phƣơng pháp và nếu có
sử dụng các phần mềm tin học hỗ trợ thì phải am hiểu về nó.
Hiện nay, việc kiểm tra, đánh giá môn Vật lí cũng đã chuyển từ hình thức tự luận
sang trắc nghiệm. Vấn đề đặt ra là phải làm sao đánh giá nhanh, chính xác và khách
GVHD: Vương Tấn Sĩ
Trang 10
SVTH: Nguyễn Kim Mý
Luận văn tốt nghiệp
Thiết kế giáo án điện tử và trắc nghiệm Vật lí 12
Nâng cao sử dụng phần mềm Adobe Flash CS3 Professional
quan kết quả làm bài của học sinh. Phần mềm Adobe Flash CS3 đáp ứng đƣợc các
yêu cầu đó. Vì thế, trong luận văn của mình, tôi cũng sử dụng Flash CS3 để xây
dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm. Sau khi kết thúc bài học, giáo viên có thể sử
dụng các câu hỏi trắc nghiệm này để đánh giá mức độ hiểu bài của học sinh. Học
sinh cũng có thể tự kiểm tra kiến thức của mình một cách nhanh chóng thông qua
các câu hỏi trắc nghiệm này.
Chính vì lẽ đó, sau khi đã tham khảo ý kiến của thầy cô, bạn bè, tôi đã quyết định
chọn đề tài cho luận văn tốt nghiệp của mình là “ Thiết kế giáo án điện tử và trắc
nghiệm Vật lí 12 Nâng cao sử dụng phần mềm Adobe Flash CS3 Professional”.
1.1. Mục đích của đề tài:
Áp dụng những kiến thức đã học về chƣơng trình Flash vào việc thiết kế giáo
án điện tử và trắc nghiệm Vật lí 12 Nâng cao.
Khắc phục phần nào việc thiếu dụng cụ thí nghiệm trong việc dạy và học Vật
lí.
Ứng dụng những thành quả của công nghệ thông tin trong dạy học Vật lí.
Tạo sự hứng thú cho học sinh trong việc học môn Vật lí, tạo niềm tin ở học
sinh về kiến thức Vật lí.
Làm tài liệu tham khảo hỗ trợ thực hiện giáo án điện tử trong dạy học Vật lí.
1.2. Giới hạn của đề tài:
Phần mềm Adobe Flash CS3 là một công cụ sáng tạo, cho phép tạo ra các thiết
kế, các ứng dụng...có khả năng tƣơng tác cao, cung cấp một hệ thống mạnh mẽ để
tạo hình cho Web.
Nghiên cứu về Flash, tôi nhận thấy Flash không phải là phần mềm chuyên dụng
để thiết kế giáo án điện tử và trắc nghiệm Vật lí nhƣng nó có đủ tính năng để xây
dựng bất cứ thí nghiệm nào ta muốn. Với khả năng của mình và thời gian có hạn
nên chỉ mới thiết kế đƣợc một số bài điển hình trong sách giáo khoa Vật lí 12 nâng
cao và số lƣợng câu hỏi trắc nghiệm xây dựng cũng chƣa nhiều.
Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi đã nghiên cứu rất nhiều sách viết về Flash.
Từ đó khái quát, chọn lọc những vấn đề cơ bản, cốt lõi nhất của Flash để đƣa vào
bài viết, giúp ngƣời đọc dễ dàng tiếp cận Flash hơn. Ngoài ra, tôi cũng tìm kiếm
thông tin trên mạng Internet. Tất cả các tài liệu liên quan đến Flash CS3 đều là
nguồn tƣ liệu quí báo cho đề tài này.
2. CÁC GIẢ THUYẾT CỦA ĐỀ TÀI:
Hiện nay nƣớc ta đã hoàn thành chƣơng trình cải cách SGK, đổi mới phƣơng
pháp và phƣơng tiện dạy học nhằm đạt kết quả cao trong quá trình dạy và học.
Chƣơng trình Vật lí phổ thông đã đƣa vào rất nhiều thí nghiệm và đặt ra yêu cầu là
giáo viên phải làm thế nào để mô tả cho học sinh một cách trực quan, sinh động.
GVHD: Vương Tấn Sĩ
Trang 11
SVTH: Nguyễn Kim Mý
Luận văn tốt nghiệp
Thiết kế giáo án điện tử và trắc nghiệm Vật lí 12
Nâng cao sử dụng phần mềm Adobe Flash CS3 Professional
Tuy nhiên, hầu hết các trƣờng phổ thông vẫn chƣa trang bị đủ dụng cụ thí nghiệm
làm cho quá trình giảng dạy của giáo viên gặp rất nhiều khó khăn, không gây đƣợc
hứng thú trong học tập. Bên cạnh đó, một số thí nghiệm hoặc hiện tƣợng Vật lí phức
tạp không thể thực hiện trực tiếp ở môi trƣờng ngoài làm hạn chế khả năng tƣ duy
của học sinh. Vì thế, việc sử dụng phần mềm tin học để mô tả lại các hiện tƣợng Vật
lí, các thí nghiệm và kết hợp vào bài giảng điện tử đó là điều cần thiết. Một tiết dạy
sẽ trở nên sinh động hơn nếu ngƣời giáo viên biết kết hợp hoài hòa giữa việc dạy
kiến thức và sử dụng các mô phỏng thí nghiệm. Vấn đề là sử dụng phần mềm nào
và sử dụng nhƣ thế nào để mô tả các hiện tƣợng Vật lí cho hiệu quả. Adobe Flash
CS3 đáp ứng đƣợc yêu cầu đó.
Việc sử dụng Flash cho quá trình dạy và học cũng không phải một điều dễ
dàng bởi nó là một phần mềm có mã lệnh. Vì thế, trong đề tài này tôi sẽ trình bày
chi tiết về giao diện, các thành phần và cách sử dụng Flash CS3. Sau đó, dựa vào
những kiến thức tích lũy đƣợc, tôi sẽ thiết kế bài giảng điện tử và xây dựng câu hỏi
trắc nghiệm dƣới dạng các đề.
Tiếp cận đề tài này, ngƣời đọc sẽ nhận thấy sự hữu ích của Flash CS3, và sự
cần thiết phải tìm hiểu về Flash CS3 để phục vụ cho quá trình Dạy – Học.
3. PHƢƠNG PHÁP VÀ PHƢƠNG TIỆN THỰC HIỆN ĐỀ TÀI
3.1. Phƣơng pháp:
Thu thập các dữ liệu, thông tin có liên quan đến đề tài: Giáo trình Macromedia
Flash 8.0, tìm kiếm hình ảnh, cơ sở lí thuyết Vật lí, câu hỏi trắc nghiệm…
Phân tích các dữ liệu, thông tin thu thập đƣợc và lựa chọn cho phù hợp.
Nghiên cứu, tìm hiểu rõ về các thành phần, cách sử dụng Flash CS3 và hệ
thống hóa kiến thức cơ bản trọng tâm có chọn lọc.
Tổng hợp tất cả các yêu cầu của đề tài, các ý kiến đóng góp để xây dựng đề tài
hoàn chỉnh về nội dung lẫn hình thức.
3.2. Phƣơng tiện:
Máy tính cá nhân.
Phần mềm Adobe Flash CS3 Professional và một số phần mềm hỗ trợ.
Các loại sách chuyên ngành Vật lí và tin học.
Internet.
4. CÁC BƢỚC THỰC HIỆN ĐỀ TÀI
Nhận đề tài.
Xây dựng đề cƣơng tổng quát.
Thu thập, tìm kiếm dữ liệu có liên quan đến đề tài.
GVHD: Vương Tấn Sĩ
Trang 12
SVTH: Nguyễn Kim Mý
Luận văn tốt nghiệp
Thiết kế giáo án điện tử và trắc nghiệm Vật lí 12
Nâng cao sử dụng phần mềm Adobe Flash CS3 Professional
Tìm hiểu các thành phần và cách sử dụng phần mềm Adobe Flash CS3.
Thiết kế bài giảng điện tử.
Xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm.
Viết đề tài.
Nộp bản thảo cho thầy hƣớng dẫn và xin ý kiến.
Điều chỉnh, bổ sung và hoàn thiện nội dung đề tài.
Báo cáo luận văn.
GVHD: Vương Tấn Sĩ
Trang 13
SVTH: Nguyễn Kim Mý
Luận văn tốt nghiệp
Thiết kế giáo án điện tử và trắc nghiệm Vật lí 12
Nâng cao sử dụng phần mềm Adobe Flash CS3 Professional
PHẦN 2. NỘI DUNG
CHƢƠNG I. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ VIỆC ĐỔI MỚI GIÁO
DỤC THPT VÀ TIN HỌC HỖ TRỢ
1.1. ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở THPT
1.1.1. Quan điểm dạy học (QĐDH)
Là những định hƣớng tổng thể cho các hành động phƣơng pháp, trong đó có sự
kết hợp giữa các nguyên tắc dạy học làm nền tảng, cơ sở lí thuyết của lí luận dạy
học, những điều kiện, hình thức tổ chức dạy học, những định hƣớng vai trò của giáo
viên.
1.1.2. Tiến trình dạy học (TTDH)
Tiến trình dạy học mô tả cấu trúc của quá trình dạy học theo một trình tự xác
định của các bƣớc dạy học, quy định tiến trình thời gian, tiến trình logic hành động.
Tiến trình dạy học hay còn gọi là các bƣớc dạy học hay tiến trình lí luận dạy học,
tiến trình phƣơng pháp dạy học.
1.1.3. Phƣơng pháp dạy học (PPDH)
Phƣơng pháp dạy học là những hình thức và cách thức hoạt động của giáo viên
và học sinh trong những điều kiện dạy học xác định nhằm đạt mục đích dạy học.
1.1.4. Định hƣớng đổi mới phƣơng pháp dạy học
Cốt lõi của đổi mới phƣơng pháp dạy học là hƣớng tới hoạt động học tập tích
cực, chủ động, chống lại thói quen học tập thụ động. Đổi mới nội dung và hình thức
hoạt động của giáo viên và học sinh, đổi mới hình thức tổ chức dạy học, đổi mới
hình thức tƣơng tác xã hội trong dạy học với định hƣớng:
- Bám sát mục tiêu giáo dục phổ thông.
- Phù hợp với nội dung dạy học cụ thể.
- Phù hợp với đặc điểm lứa tuổi học sinh.
- Phù hợp với cơ sở vật chất, các điều kiện dạy học của trƣờng.
- Phù hợp với việc đổi mới kiểm tra đánh giá, kết quả dạy – học.
- Kết hợp giữa việc tiếp thu và sử dụng có chọn lọc, có hiệu quả các phƣơng
pháp dạy học tiên tiến, hiện đại với việc khai thác những yếu tố tích cực của các
phƣơng pháp dạy học truyền thống.
- Tăng cƣờng sử dụng các phƣơng tiện dạy học, thiết bị dạy học và đặc biệt lƣu
ý đến những ứng dụng của công nghệ thông tin.
GVHD: Vương Tấn Sĩ
Trang 14
SVTH: Nguyễn Kim Mý
Luận văn tốt nghiệp
Thiết kế giáo án điện tử và trắc nghiệm Vật lí 12
Nâng cao sử dụng phần mềm Adobe Flash CS3 Professional
1.1.5. Mục đích của đổi mới phƣơng pháp dạy học
Mục đích của việc đổi mới phƣơng pháp dạy học ở trƣờng phổ thông là thay đổi
lối dạy học truyền thụ một chiều sang dạy học theo phƣơng pháp dạy học tích cực,
nhằm giúp học sinh phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo, rèn luyện
thói quen và khả năng tự học, tinh thần hợp tác, kĩ năng vận dụng kiến thức vào
những tình huống khác nhau trong học tập và trong thực tiễn, tạo niềm tin, niềm
vui, hứng thú trong học tập.
1.1.6. Đặc trƣng của phƣơng pháp dạy học tích cực
- Dạy học tăng cƣờng phát huy tính tự tin, tích cực, chủ động, sáng tạo thông
qua tổ chức thực hiện các hoạt động học tập của học sinh.
- Dạy học chú trọng rèn luyện phƣơng pháp và phát huy năng lực tự học của
học sinh.
- Dạy học phân hóa kết hợp với học tập hợp tác.
- Kết hợp đánh giá của giáo viên với đánh giá của bạn, với tự bản thân đánh
giá.
- Tăng cƣờng khả năng, kĩ năng vận dụng thực tế, phù hợp với điều kiện cơ sở
vật chất.
- Đem lại niềm vui, tạo hứng thú trong học tập cho học sinh đạt kết quả cao.
1.1.7. Yêu cầu đổi mới phƣơng pháp dạy học
1.1.7.1. Yêu cầu chung
- Dạy học tiến hành thông qua việc tổ chức các hoạt động học tập của học
sinh.
- Dạy học kết hợp giữa học tập cá nhân với học tập hợp tác.
- Dạy học thể hiện quan hệ tích cực giữa giáo viên và học sinh.
- Dạy học chú trọng đến việc rèn luyện kĩ năng, năng lực, tăng cƣờng thực
hành và gắn bó nội dung bài học vào thực tiễn.
- Dạy học chú trọng đến việc rèn luyện phƣơng pháp tƣ duy, năng lực tự học,
tự nghiên cứu.
- Dạy học chú trọng đến việc sử dụng có hiệu quả phƣơng tiện, thiết bị dạy
học.
- Dạy học chú trọng đến việc đa nội dung, các hình thức, cách thức đánh giá
và tăng cƣờng hiệu quả việc đánh giá.
1.1.7.2. Yêu cầu đối với học sinh
- Tích cực suy nghĩ, chủ động tham gia các hoạt động học tập để tự khám phá
và lĩnh hội kiến thức.
- Tích cực sử dụng thiết bị dạy học, đồ dùng học tập.
- Mạnh dạn trình bày và bảo vệ ý kiến, quan điểm các nhân.
- Biết tự đánh giá và đánh giá các ý kiến, quan điểm.
GVHD: Vương Tấn Sĩ
Trang 15
SVTH: Nguyễn Kim Mý
Luận văn tốt nghiệp
Thiết kế giáo án điện tử và trắc nghiệm Vật lí 12
Nâng cao sử dụng phần mềm Adobe Flash CS3 Professional
1.1.7.3. Yêu cầu đối với giáo viên
- Thiết kế, tổ chức, hƣớng dẫn học sinh thực hiện các hoạt động học tập.
- Động viên, khuyến khích, tạo cơ hội và điều kiện cho học sinh đƣợc tham
gia một cách tích cực, chủ động, sáng tạo vào quá trình khám phá và lĩnh hội tri
thức.
- Thiết kế và hƣớng dẫn học sinh thực hiện các dạng câu hỏi, bài tập phát
triển tƣ duy và rèn luyện kĩ năng.
- Sử dụng các phƣơng pháp và hình thức tổ chức dạy học một cách hợp lí,
hiệu quả linh hoạt.
1.1.8. Một số phƣơng pháp dạy học tích cực
-
Phƣơng pháp vấn đáp, đàm thoại.
Phƣơng pháp thuyết trình.
Phƣơng pháp phát hiện và giải quyết vấn đề.
Dạy và học hợp tác trong nhóm nhỏ.
1.1.9. Một số hình thức dạy học theo hƣớng đổi mới
-
Dạy học với hình thức tổ chức hội thảo.
Dạy học với hình thức hợp tác, thảo luận theo nhóm nhỏ.
E – Learning.
Dạy học theo dự án.
1.1.10. Một số kĩ thuật dạy học góp phần đổi mới phƣơng pháp dạy học
1.1.10.1. Huy động tƣ duy
Là hình thức học tập đặc biệt nhằm tìm ra vấn đề để giải quyết.
Bốn nguyên tắc của hoạt động tƣ duy:
- Không đánh giá và phê phán trong quá trình thu thập ý tƣởng của các thành
viên.
- Liên hệ với những ý tƣởng đã đƣợc trình bày.
- Khuyến khích số lƣợng ý tƣởng.
- Cho phép sự tƣởng tƣợng và liên tƣởng.
1.1.10.2. Tham vấn bằng phiếu
Tham vấn bằng phiếu giúp thu thập ý kiến về những câu hỏi còn bỏ ngỏ, giúp
nhận biết, sắp xếp vấn đề. Ngƣời tham gia viết những suy nghĩ của mình dƣới dạng
cụm từ ngắn gọn lên những miếng bìa, sau đó ghim chúng lên bảng.
1.1.10.3. Kĩ thuật phòng tranh
Kĩ thuật phòng tranh giúp thu thập, phát triển ý tƣởng, chủ kiến về một vấn đề,
một nội dung quan tâm của một nhóm ngƣời.
GVHD: Vương Tấn Sĩ
Trang 16
SVTH: Nguyễn Kim Mý
Luận văn tốt nghiệp
Thiết kế giáo án điện tử và trắc nghiệm Vật lí 12
Nâng cao sử dụng phần mềm Adobe Flash CS3 Professional
Tất cả các thành viên phác họa những ý nghĩ đầu tiên về cách giải quyết vấn đề
trên một tờ bìa, rồi dính lên bàn tay hay lên tƣờng.
1.1.10.4. Thông tin phản hồi
Thông tin phản hồi trong dạy học là giáo viên và học sinh cùng nhận xét, đánh
giá, đƣa ra ý kiến đối với những yếu tố cụ thể có thể ảnh hƣởng tới quá trình học
tập.
Phản hồi bằng kĩ thuật “ Tia chớp” là một kĩ thuật lấy thông tin phản hồi nhanh,
nhằm cải thiện tình trạng giao tiếp và cải thiện không khí lớp học thông qua việc
các thành viên lần lƣợt nêu ngắn gọn và nhanh chóng ý kiến của mình về tình trạng
vấn đề.
1.1.10.5. Kĩ thuật điều phối
Sử dụng khi điều khiển sự làm việc triển khai theo chƣơng trình, SGK nói
chung.
1.1.11. Thiết bị dạy học góp phần đổi mới phƣơng pháp dạy học
- Sử dụng phƣơng tiện dạy học, thiết bị dạy học không chỉ là phƣơng tiện của
việc dạy mà còn là phƣơng tiện của việc học.
- Đảm bảo tính đồng bộ, tính hệ thống và có chất lƣợng cao của thiết bị dạy
học.
- Chú trọng thiết bị thực hành giúp học sinh tự tiến hành các bài thực hành, thí
nghiệm.
- Cần tính tới việc thiết kế các thiết bị dạy học mới bằng cách giáo viên tự
làm.
- Hỗ trợ giáo viên biết sử dụng phƣơng tiện dạy học hiệu quả, đặc biệt là
phƣơng tiện dạy học mới.
1.2. ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC VẬT LÍ Ở TRƢỜNG THPT
1.2.1. Phƣơng hƣớng chiến lƣợc đổi mới phƣơng pháp dạy học
1.2.1.1. Khắc phục lối truyền thụ một chiều
Truyền thụ một chiều là một kiểu dạy học đã tồn tại lâu năm trong nền giáo dục
của chúng ta. Nét đặc trƣng của nó là: “ Giáo viên độc thoại, giảng giải minh họa,
làm mẫu, kiểm tra, đánh giá; còn học sinh thụ động ngồi nghe, ngồi nhìn, cố mà ghi
nhớ và nhắc lại”. Nói một cách khác, giáo viên là nhân vật trung tâm của quá trình
dạy học, giáo viên quyết định tất cả, từ xác định mục đích học, nội dung học, cách
thức học, con đƣờng đi đến kiến thức, kĩ năng, đánh giá kết quả học tập.
Theo cách dạy đó giáo viên trình bày, giảng dạy các kiến thức cần truyền thụ cho
học sinh một cách rõ ràng, chính xác đầu đủ, dễ hiểu, biểu diễn các thí nghiệm một
cách thành công, đúng nhƣ đã nói trong lí thuyết hay đúng những mong muốn cần
GVHD: Vương Tấn Sĩ
Trang 17
SVTH: Nguyễn Kim Mý
Luận văn tốt nghiệp
Thiết kế giáo án điện tử và trắc nghiệm Vật lí 12
Nâng cao sử dụng phần mềm Adobe Flash CS3 Professional
đạt đƣợc. Giáo viên chỉ quan tâm đến việc dạy của mình sao cho hoàn mĩ, còn học
sinh hiểu đƣợc, làm đƣợc, phát triển đƣợc hay không là trách nhiệm của học sinh.
Cách dạy đó rõ ràng là dồn học sinh vào thế hoàn toàn thụ động, không có cơ hội để
suy nghĩ, phát triển ý thức, thực hiện những suy nghĩ mới mẻ của mình, còn giáo
viên trở thành nhân vật đầy quyền uy khiến học sinh phải sợ hãi và cha mẹ học sinh
phải kính nể. Nhƣ vậy việc khắc phục lối truyền thụ một chiều là một hoạt động có
tính cách mạng nhằm chống lại thói quen đã có từ lâu, chống lại đặc quyền của giáo
viên. Những giáo viên tâm huyết với nghề, hết lòng yêu thƣơng học sinh thì sẵn
sàng hy sinh đặc quyền của mình, tự cải tạo mình, tự nguyện thu hẹp quyền uy của
mình, dành cho học sinh vị trí chủ động trong học tập. Nhƣng không ít giáo viên
còn bảo thủ không từ bỏ đƣợc thói quen và đặc quyền trên, không thích ứng đƣợc
với đòi hỏi mới.
Chúng ta cần phải đổi mới phƣơng pháp dạy học. Tƣ tƣởng chỉ đạo bao trùm là
tổ chức cho học sinh tham gia tích cực vào hoạt động học tập đa dạng theo hƣớng
tìm tòi nghiên cứu phù hợp với phƣơng pháp thực nghiệm. Bất kì ở đâu, nơi nào sự
sáng tạo chỉ có thể nảy sinh trong khi giải quyết vấn đề. Bởi vậy, tổ chức, lôi cuốn
học sinh tham gia tích cực vào việc giải quyết vấn đề học tập là biện pháp cơ bản để
bồi dƣỡng năng lực sáng tạo cho học sinh.
Để thực hiện phƣơng pháp dạy học mới hƣớng vào việc tổ chức hoạt động nhận
thức tích cực, tự lực của học sinh thì ngoài vai trò hƣớng dẫn, tổ chức của giáo viên,
cần phải có phƣơng tiện làm việc phù hợp với học sinh. Đối với Vật lí học thì đặc
biệt quan trọng là tài liệu giáo khoa và thiết bị thí nghiệm. Sách giáo khoa và thiết
bị thí nghiệm phải đổi mới để tạo điều kiện cho việc thực hiện mục tiêu của dạy
học.
1.2.1.2. Đảm bảo thời gian tự học, tự nghiên cứu
Rèn luyện khả năng tự học, hình thành thói quen tự học bằng hình thức giao
nhiệm vụ học tập cho học sinh nhƣ phát phiếu học tập ở nhà cho học sinh, đọc tài
liệu trƣớc…
1.2.1.3. Rèn luyện thành nếp sống tƣ duy sáng tạo của ngƣời học
Muốn rèn luyện đƣợc nếp tƣ duy sáng tạo của ngƣời học thì điều quan trọng nhất
là phải tổ chức, hƣớng dẫn, tạo điều kiện cho học sinh tích cực, tự lực tham gia vào
quá trình tái tạo cho mình kiến thức mà nhân loại đã có, tham gia giải quyết các vấn
đề học tập, qua đó phát triển năng lực sáng tạo. Học sinh học bằng cách làm, tự làm,
làm một cách chủ động, say mê hứng thú, chứ không phải ép buộc.
Vai trò của giáo viên không còn là giảng dạy, minh họa nữa mà chủ yếu là tổ
chức, hƣớng dẫn, tạo điều kiện cho học sinh hoạt động, thực hiện thành công các
hoạt động học đa dạng mà kết quả là giành đƣợc kiến thức và phát triển đƣợc năng
lực.
GVHD: Vương Tấn Sĩ
Trang 18
SVTH: Nguyễn Kim Mý
Luận văn tốt nghiệp
Thiết kế giáo án điện tử và trắc nghiệm Vật lí 12
Nâng cao sử dụng phần mềm Adobe Flash CS3 Professional
Phƣơng pháp dạy học tích cực này còn mới mẻ ở nƣớc ta. Có rất nhiều điều cần
phải nghiên cứu, bàn bạc, thử nghiệm trong thực tế. Nhƣng rõ ràng là cách học này
đem lại cho học sinh niềm vui sƣớng, hào hứng, nó phù hợp với đặc tính ƣa hoạt
động của đa số trẻ em. Việc học đối với các em trở thành niềm hạnh phúc, giúp các
em tự khẳng định đƣợc mình và nuôi dƣỡng lòng khát khao sáng tạo. Bởi thế, việc
dạy học tích cực này đƣợc đa số học sinh hƣởng ứng nhiệt liệt.
1.2.1.4. Áp dụng các phƣơng pháp tiên tiến, các phƣơng tiện hiện đại vào
quá trình dạy học
Nền giáo dục của hầu hết các nƣớc tiên tiến toàn thế giới trong nửa cuối thế kỉ
XX đều rất quan tâm đến vấn đề phát triển năng lực sáng tạo ở học sinh. Nhiều lí
thuyết về việc phát triển đã ra đời (trong đó nổi bậc là “ lí thuyết thích nghi” của
J.Piaget và “lí thuyết về vùng phát triển gần” của Vƣgốtxki), nhiều phƣơng pháp
dạy học mới đã đƣợc thử nghiệm và đã đạt đƣợc những kết quả khả quan.
Sử dụng các phƣơng tiện hiện đại: mô phỏng, minh họa một cách trực quan các
hiện tƣợng, quá trình vật lí. Sử dụng máy vi tính hỗ trợ các thí nghiệm, hỗ trợ phân
tích băng video các quá trình Vật lí thực.
1.2.2. Những định hƣớng đổi mới phƣơng pháp dạy học Vật lí ở lớp 12 theo
chƣơng trình đổi mới
1.2.2.1. Giảm đến tối thiểu việc giảng dạy, minh họa của giáo viên, tăng
cƣờng việc tổ chức cho học sinh tự học, tham gia vào giải quyết các vấn đề học
tập
Một thói quen tồn tại đã lâu đời trong nền giáo dục ở nƣớc ta là giáo viên luôn
chú ý giảng giải tỉ mỉ, kĩ lƣỡng, đầy đủ cho học sinh ngay cả khi những điều giáo
viên nói đã viết đầy đủ trong sách giáo khoa, thậm chí giáo viên nhắc lại y nguyên
rồi viết lại giống hệt trên bảng. Có những kiến thức học sinh đọc hay làm theo sách
giáo khoa vẫn có thể hiểu đƣợc nhƣng giáo viên vẫn giảng. Cách giảng đó thể hiện
một sự thiếu tin tƣởng ở học sinh và nguy hại hơn nữa là không cho học sinh có cơ
hội suy nghĩ, càng không có điều kiện để học sinh đề xuất những ý kiến các nhân
khác với sách giáo khoa, hay khác với ý kiến giáo viên. Nhiều giáo viên cho rằng
sách viết dài, không giảng giải thì không thể truyền đạt hết kiến thức cho học sinh.
Thực tế là những kiến thức đó, học sinh có thể tự đọc và hiểu đƣợc, nhƣng giáo viên
thƣờng không để cho học sinh tự đọc mà giảng giải trình bày hết tất cả.
Lúc đầu học sinh vẫn chƣa quen với phƣơng pháp học mới nên vẫn học theo cách
cũ, chờ giáo viên giảng giải, tóm tắt, đọc cho chép. Nhƣng sau một thời gian tự lực
làm việc, học sinh tự tin hơn, đọc nhanh hơn, hiểu nhanh hơn và nhất là hiểu kĩ, nhớ
lâu. Kết quả là nếu tính tổng cộng thời gian mà học sinh phải bỏ ra để học một bài
lại ít hơn thời gian chờ đợi giáo viên giảng giải rồi cố mà ghi nhớ. Điều quan trọng
hơn là khi quen với cách học mới, học sinh sẽ tự tin và hào hứng. Càng thành công,
GVHD: Vương Tấn Sĩ
Trang 19
SVTH: Nguyễn Kim Mý
Luận văn tốt nghiệp
Thiết kế giáo án điện tử và trắc nghiệm Vật lí 12
Nâng cao sử dụng phần mềm Adobe Flash CS3 Professional
càng phấn chấn, tích cực hơn và đạt đƣợc những thành công lớn hơn. Giáo viên cần
biết chờ đợi, kiên quyết yêu cầu học sinh tự học ở lớp và ở nhà. Giáo viên chỉ giảng
giải khi học sinh tự đọc không thể hiểu đƣợc, kiên quyết không làm thay học sinh
điều gì mà họ có thể tự làm đƣợc trên lớp hay ở nhà.
Muốn cho học sinh hoạt động tự lực thành công thì giáo viên cần phải biết phân
chia vấn đề học tập phức tạp thành những bộ phận đơn giản, vừa sức, nếu học sinh
cố gắng một chút là có thể hoàn thành đƣợc.
Trong quá trình giải quyết vấn đề học tập, có rất nhiều việc phải làm nhƣ phát
hiện vấn đề, thu thập thông tin, xử lí thông tin, phát biểu kết luận khái quát, vận
dụng vào thực tế v.v…Giáo viên cần tính toán xem với trình độ học sinh cụ thể thì
việc gì có thể trao cho họ tự làm, việc gì cần có sự trợ giúp hƣớng dẫn của giáo
viên, việc gì giáo viên phải giảng giải để cung cấp thêm hiểu biết cần thiết cho việc
giải quyết vấn đề.
Trong mọi bài học giáo viên đều có thể tìm ra một, hai chỗ trong bài mà học sinh
có thể tự lực hoạt động với khoảng thời gian 10 đến 20 phút.
1.2.2.2. Áp dụng rộng rãi kiểu dạy học nêu và giải quyết vấn đề
Kiểu dạy học nêu và giải quyết vấn đề (dạy học nêu vấn đề) là kiểu dạy học trong
đó, dạy cho học sinh thói quen tìm tòi giải quyết vấn đề theo cách của các nhà khoa
học, giáo viên vừa tạo cho học sinh nhu cầu, hứng thú hoạt động sáng tạo; vừa rèn
luyện cho họ kĩ năng sáng tạo.
Tƣ duy chỉ bắt đầu khi trong óc nảy sinh vấn đề, nghĩa là ngƣời học nhận thức
đƣợc sự mâu thuẫn giữa nhiệm vụ cần giải quyết và trình độ, khả năng, kiến thức đã
có của mình không đủ để giải quyết.
Có rất nhiều cách tạo ra tình huống có vấn đề. Cách phổ biến nhất là đƣa ra một
hiện tƣợng, một sự kiện, một câu hỏi mà lúc đầu học sinh tƣởng rằng mình đã biết
cách trả lời. Nhƣng khi phân tích kĩ mới thấy những kiến thức đã có của mình
không đủ để giải thích hiện tƣợng hay trả lời câu hỏi. Động cơ hoạt động xuất phát
từ chỗ muốn hoàn thiện, phát triển kiến thức, kĩ năng của mình bền vững và mạnh
mẽ hơn cả.
Chú trọng rèn luyện cho học sinh phƣơng pháp giải quyết vấn đề.
Phƣơng pháp tìm tòi nghiên cứu giải quyết vấn đề một cách sáng tạo thƣờng theo
quy trình chung nhƣ sau:
+ Phát hiện, xác định vấn đề, nêu câu hỏi.
+ Nêu câu trả lời dự đoán (mô hình, giả thuyết) có tính chất lý thuyết, tổng
quát.
+ Từ dự đoán suy ra hệ quả logic có thể kiểm tra trong thực tế.
GVHD: Vương Tấn Sĩ
Trang 20
SVTH: Nguyễn Kim Mý
Luận văn tốt nghiệp
Thiết kế giáo án điện tử và trắc nghiệm Vật lí 12
Nâng cao sử dụng phần mềm Adobe Flash CS3 Professional
+ Tổ chức thí nghiệm kiểm tra xem hệ quả đó có phù hợp với thực tế không.
Nếu phù hợp thì điều dự đoán là đúng. Nếu không phù hợp thì dự đoán là sai, phải
xây dựng lại dự đoán mới.
+ Phát biểu kết luận.
Muốn thực hiện đƣợc các khâu của phƣơng pháp này, học sinh phải thực hiện
việc thu thập thông tin, xử lí thông tin, khái quát kết quả tìm tòi nghiên cứu. Trong
quá trình này lại có hai lĩnh vực luôn luôn kết hợp với nhau: hiện tƣợng thực tế cụ
thể quan sát đƣợc và những kết luận trừu tƣợng phản ánh thực tế đó. Sự kết hợp đó
đƣợc thực hiện thông qua các suy luận logic nhƣ: phân tích, tổng hợp, khái quát
hóa, trừu tƣợng hóa, cụ thể hóa v. v…
Đối với Vật lí học thì quan sát thấy gì mới chỉ là một nữa, chỉ mới là nhận biết
những dấu hiệu bên ngoài và điều này không quá khó khăn. Điều khó khăn và quan
trọng hơn là thực hiện các phép suy luận để rút ra kết quả khái quát, phổ biến chung
cho mọi hiện tƣợng. Cần phải tập cho học sinh phát biểu ý kiến của họ thành lời
mới biết đƣợc học có hiểu hay không. Bởi vậy, cần kiên trì tạo điều kiện cho học
sinh phát biểu, tranh luận.
1.2.2.3. Rèn luyện cho học sinh phƣơng pháp nhận thức Vật lí
Một trong những nét đặc trƣng trong tƣ duy khoa học là phải biết phƣơng pháp
hành động rồi mới hành động, chứ không hành động mò mẫm, ngẫu nhiên. Có các
phƣơng pháp sau:
Phƣơng pháp thực nghiệm: tùy tình hình cụ thể mà giáo viên và học sinh có thể
tiến hành thí nghiệm kiểm tra hay thí nghiệm xây dựng đại lƣợng cần khảo sát.
Phƣơng pháp mô hình: nhờ phƣơng pháp mô hình mà ngƣời ta có thể biểu diễn
bản chất của hiện tƣợng ngay cả khi không quan sát đƣợc đối tƣợng phản ánh ngoài
mô hình hình ảnh, hay phổ biến là mô hình toán học.
Phƣơng pháp tƣơng tự là phƣơng pháp nhận thức khoa học, trong đó sử dụng
tƣơng tự và phƣơng pháp suy luận tƣơng tự để rút ra tri thức mới về đối tƣợng khảo
sát.
1.2.3. Đổi mới thiết kế bài giảng
1.2.3.1. Các yêu cầu đối với việc soạn giáo án
Việc chuyển trọng tâm từ thiết kế các hoạt động của giáo viên sang thiết kế các
hoạt động của học sinh là yêu cầu nổi bậc với việc soạn giáo án của ngƣời giáo
viên.
Khi soạn giáo án giáo viên phải suy nghĩ trả lời các câu hỏi sau:
- Trong bài học học sinh sẽ lĩnh hội đƣợc những kiến thức, kĩ năng nào? Mức
độ đến đâu?
GVHD: Vương Tấn Sĩ
Trang 21
SVTH: Nguyễn Kim Mý
Luận văn tốt nghiệp
Thiết kế giáo án điện tử và trắc nghiệm Vật lí 12
Nâng cao sử dụng phần mềm Adobe Flash CS3 Professional
- Sự chiếm lĩnh những kiến thức, kĩ năng của học sinh sẽ diễn ra theo con
đƣờng nào? Học sinh cần huy động những kiến thức, kĩ năng nào đã có? Những
hoạt động đó của học sinh diễn ra dƣới hình thức cá nhân hay làm việc nhóm?
- Giáo viên phải chỉ đạo thế nào để đảm bảo cho học sinh chiếm lĩnh đƣợc
những kiến thức, kĩ năng đó một cách chính xác, sâu sắc và đạt đƣợc hiệu quả giáo
dục?
- Hành vi ở đầu ra mà học sinh cần thể hiện đƣợc sau khi học là gì?
1.2.3.2. Các bƣớc xây dựng một giáo án
- Xác định mục tiêu của bài học căn cứ vào chuẩn kiến thức, kĩ năng và yêu
cầu về thái độ trong chƣơng trình.
- Nghiên cứu sách giáo khoa và các tài liệu liên quan để:
+ Hiểu chính xác, đầy đủ những nội dung của bài học.
+ Xác định những kiến thức, kĩ năng, thái độ cơ bản cần hình thành và phát
triển ở học sinh.
+ Xác định trình tự logic của bài học.
- Xác định khả năng đáp ứng các nhiệm vụ nhận thức của học sinh.
+ Xác định những kiến thức, kĩ năng học sinh đã có và cần có.
+ Dự kiến những khó khăn, tình huống có thể nảy sinh và phƣơng án giải
quyết.
- Lựa chọn phƣơng pháp dạy học; thiết bị dạy học; hình thức tổ chức dạy học
và cách thức đánh giá thích hợp nhằm giúp học sinh học tập tích cực, chủ động,
sáng tạo, phát triển năng lực tự học.
- Xây dựng kế hoạch bài học: xác định mục tiêu, thiết kế nội dung, nhiệm vụ,
cách thức hoạt động, thời gian và yêu cầu cần đạt cho từng hoạt động dạy của giáo
viên và hoạt động của học sinh.
1.2.3.3. Nội dung của việc soạn giáo án
Xác định rõ ràng, cụ thể mục tiêu bài học, nêu rõ yêu cầu học sinh cần đạt về
kiến thức, kĩ năng, thái độ.
Xác định những nội dung kiến thức của bài học.
Xác định công việc chuẩn bị của giáo viên và học sinh, các phƣơng pháp dạy
học cần sử dụng.
Thiết kế tiến trình xây dựng kiến thức trong bài học.
Xác định nội dung tóm tắt trình bày bảng.
Soạn nội dung bài tập về nhà.
1.2.3.4. Một số hình thức trình bày một giáo án
Viết hệ thống các hoạt động theo thứ tự tuyến tính từ trên xuống dƣới.
GVHD: Vương Tấn Sĩ
Trang 22
SVTH: Nguyễn Kim Mý
Luận văn tốt nghiệp
Thiết kế giáo án điện tử và trắc nghiệm Vật lí 12
Nâng cao sử dụng phần mềm Adobe Flash CS3 Professional
Viết hệ thống các hoạt động theo 2 cột: hoạt động của giáo viên và hoạt động
của học sinh.
Viết 3 cột: hoạt động của giáo viên, hoạt động của học sinh, nội dung ghi bảng
hoặc tiêu đề nội dung chính.
Viết 4 cột: hoạt động của giáo viên, hoạt động của học sinh, nội dung ghi bảng
hoặc tiêu đề nội dung chính và thời gian thực hiện.
Phân chia hệ thống các hoạt động thành 5 nhóm hoạt động theo trình tự kế
hoạch bài học:
Nhóm 1: hoạt động nhằm kiểm tra, hệ thống, ôn lại bài cũ và chuyển tiếp sang
bài mới.
Nhóm 2: hoạt động nhằm hƣớng dẫn, diễn giải, khám phá, phát hiện tình huống,
đặt và nêu vấn đề.
Nhóm 3: hoạt động nhằm để học sinh tự tìm kiếm, khám phá, phát hiện, thử
nghiệm, qui nạp, suy diễn để tìm ra kết quả giải quyết vấn đề.
Nhóm 4: Rút ra kết luận, tổng kết, hệ thống kết quả hoạt động và đƣa ra kết
luận giải quyết vấn đề.
Nhóm 5: tiếp tục củng cố, khắc sâu kiến thức, rèn luyện kĩ năng để vận dụng
vào giải bài tập và áp dụng vào cuộc sống.
1.3. CÔNG NGHỆ THÔNG TIN GÓP PHẦN ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP
DẠY HỌC
1.3.1. Đổi mới phƣơng pháp dạy học theo quan niệm công nghệ thông tin và
truyền thông
Thế giới bƣớc vào kỉ nguyên mới nhờ tiến bộ nhanh chóng của ứng dụng công
nghệ thông tin vào tất cả các lĩnh vực. Trong giáo dục và đào tạo, công nghệ thông
tin đã góp phần hiện đại hóa phƣơng tiện dạy học, thiết bị dạy học góp phần đổi mới
phƣơng pháp dạy học.
1.3.1.1. Dạy và học theo quan điểm công nghệ thông tin
Theo quan điểm công nghệ thông tin, học là một quá trình thu nhận thông tin có
định hƣớng, có sự tái tạo và phát triển thông tin; dạy là phát thông tin và giúp ngƣời
học thực hiện quá trình trên một cách có hiệu quả.
Thông tin đƣợc hiểu càng có giá trị nếu nó gây ra đƣợc sự bất ngờ càng lớn.
Trong khoa học ngƣời ta đã lƣợng hóa thông tin theo quan điểm này. Ngƣời học
nhƣ một máy thu có nhiều cửa vào, phải biết tiếp nhận thông tin qua nhiều cửa, phải
biết tách thông tin hữu ít ra khỏi nhiễu, phải biết biến đổi, lƣu trữ, ghi nhớ thông tin
trong nhiều bộ nhớ khác nhau, mỗi cửa vào này tiếp nhận một loại thông tin mã hóa
GVHD: Vương Tấn Sĩ
Trang 23
SVTH: Nguyễn Kim Mý
Luận văn tốt nghiệp
Thiết kế giáo án điện tử và trắc nghiệm Vật lí 12
Nâng cao sử dụng phần mềm Adobe Flash CS3 Professional
riêng biệt. Ta cần tận dụng tất cả các phƣơng tiện để đƣa thông tin vào các cửa này,
cần sử dụng các trang thiết bị hiện đại nhằm chuyển đổi, mã hóa, chế biến thông tin
để việc truyền tin đạt hiệu quả nhất.
Nếu nội dung bài học chỉ đƣợc truyền tới ngƣời học dƣới dạng văn bản thì
ngƣời học có thể sẽ kém hứng thú. Nếu chỉ truyền tin theo một chiều, không có sự
hỏi đáp thì thông tin thu đƣợc của ngƣời học có thể phiến diện, không đầy đủ hoặc
bị biến dạng, có khi dẫn đến việc hiểu sai nội dung.
Theo quan điểm công nghệ thông tin, để đổi mới phƣơng pháp dạy học, ngƣời
ta tìm những “ phƣơng pháp làm tăng giá trị lƣợng tin, trao đổi thông tin nhanh hơn,
nhiều hơn và hiệu quả hơn”.
a) Nhờ sự phát triển của khoa học kĩ thuật, quá trình dạy học đã sử dụng
phƣơng tiện dạy học sau đây:
Phim chiếu để giảng với đèn chiếu Overhead.
Phần mềm hỗ trợ giảng bài, minh họa trên lớp với Projector.
Phần mềm dạy học giúp học sinh học trên lớp và ở nhà.
Công nghệ kiểm tra, đánh giá bằng trắc nghiệm trên máy vi tính.
Sử dụng mạng Internet, thiết bị đa phƣơng tiện (multimedia), networking để
dạy học.
b) Dạy học với phƣơng tiện dạy học hiện đại trên sẽ có những ƣu thế sau:
Giáo viên chuẩn bị bài dạy một lần thì sử dụng đƣợc nhiều lần.
Các phần mềm dạy học có thể thực hiện các thí nghiệm ảo, sẽ thay thế giáo viên
giảng dạy thực hành, tăng tính năng động cho ngƣời học, cho phép học sinh theo
khả năng.
Các phƣơng tiện dạy học hiện đại sẽ tạo ra khả năng giáo viên trình bày bài
giảng sinh động hơn, dễ dàng cập nhật và thích nghi với sự thay đổi nhanh của khoa
học hiện đại.
Các phƣơng tiện dạy học sẽ hỗ trợ chuẩn hóa các bài giảng mẫu, đặc biệt đối
với những phần khó giảng, những khái niệm phức tạp.
Học sinh học không bị thụ động, có nhiều thời gian nghe giảng để đào sâu suy
nghĩ và điều quan trọng hơn là nhiều học sinh đƣợc dự và nghe giảng bài của nhiều
giáo viên giỏi.
1.3.1.2. Công nghệ thông tin với vai trò phƣơng tiện dạy học, thiết bị dạy
học
Công nghệ thông tin với vai trò phƣơng tiện dạy học, thiết bị dạy học cần đảm
bảo các yêu cầu:
GVHD: Vương Tấn Sĩ
Trang 24
SVTH: Nguyễn Kim Mý
Luận văn tốt nghiệp
Thiết kế giáo án điện tử và trắc nghiệm Vật lí 12
Nâng cao sử dụng phần mềm Adobe Flash CS3 Professional
Sử dụng nhƣ công cụ dạy học cần đƣợc đặt trong toàn bộ hệ thống các phƣơng
pháp dạy học nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống đó. Mỗi phƣơng
pháp dạy học đều có chỗ mạnh và chỗ yếu, ta cần phát huy chỗ mạnh, hạn chế chỗ
yếu của từng phƣơng pháp.
Phát huy vai trò của ngƣời thầy trong quá trình sử dụng công nghệ thông tin
nhƣ phƣơng tiện dạy học, thiết bị dạy học.
Không thủ tiêu vai trò của ngƣời thầy mà trái lại còn phát huy hiệu quả hoạt
động của ngƣời thầy trong quá trình dạy học có sử dụng công nghệ thông tin. Chẳng
hạn, sử dụng công nghệ thông tin thay giáo viên trong một số khoảng thời gian, do
giải phóng khỏi việc dạy học đồng loạt cho cả lớp, giáo viên có thể đi sâu giúp
những học sinh các biệt (cả cá biệt yếu và các biệt giỏi) với thời gian dài hơn so với
dạy học không sử dụng công nghệ thông tin.
Sử dụng công nghệ thông tin nhƣ phƣơng tiện dạy học, thiết bị dạy học không
phải chỉ nhằm thí điểm dạy học với công nghệ thông tin mà còn góp phần dạy học
về công nghệ thông tin.
Hiệu quả của việc sử dụng máy vi tính ngay trong quá trình dạy học có tác dụng
gây động cơ học tập những nội dung tin học. Bên cạnh đó, chính bản thân những
ứng dụng của tin học và công cụ của tin học cũng là một trong những nội dung tin
học cần truyền thụ.
Để phát huy tác dụng tích cực của việc sử dụng công nghệ thông tin nhƣ là một
ứng dụng của tin học ở những lúc thích hợp (không nhất thiết là ngay khi dạy học
trên máy tính), giáo viên có thể bình luận về hiệu quả của máy vi tính, về vai trò của
con ngƣời thể hiện trong việc lập trình.
Sử dụng công nghệ thông tin nhƣ một thiết bị dạy học không phải chỉ để thực
hiện dạy học với trang thiết bị của công nghệ thông tin mà còn góp phần thúc đẩy
việc đổi mới phƣơng pháp dạy học ngay cả trong điều kiện không có máy.
1.3.2. Ứng dụng của máy vi tính trong dạy học Vật lí
Dạy học là một hoạt động phức hợp, trong đó có những yếu tố mang tính nghệ
thuật của ngƣời giáo viên, đồng thời cũng có những yếu tố mang tính kĩ thuật, mà
theo đó có thể xây dựng thành công nghệ dạy học. Một trong những nét nổi bậc của
tiến trình đổi mới phƣơng pháp dạy học nói chung và đổi mới phƣơng pháp dạy học
Vật lí nói riêng, là việc áp dụng những thành tựu khoa học, kĩ thuật công nghệ vào
quá trình dạy học, nhờ đó chất lƣợng dạy học đƣợc nâng lên một cách rõ rệt.
Dựa trên cơ sở về tâm lí học, lí luận dạy học, cơ sở thực tiễn và những chức năng
của máy vi tính, các nhà nghiên cứu giáo dục đã khẳng định rằng, hoàn toàn có thể
sử dụng máy vi tính trong quá trình dạy học với tƣ cách nhƣ một phƣơng tiện dạy
học hiện đại.
GVHD: Vương Tấn Sĩ
Trang 25
SVTH: Nguyễn Kim Mý
