NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM
HỌC VIỆN NGÂN HÀNG
--------------------
KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP
Đề tài:
GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG TÍN DỤNG HỘ SẢN
XUẤT TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN
NÔNG THÔN
HUYỆN TĨNH GIA
Giáo viên hướng dẫn : TH.S NGUYỄN HỒNG THẮNG
Sinh viên thực hiện : PHAN THỊ HẢI
Lớp : 30B
Khoa : TẠI CHỨC
HÀ NỘI – 2008
Khoá luận tốt nghiệp
LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong công cuộc đổi mới Đảng và nhà nước ta xác định mục tiêu là
hiện đại hoá nông nghiệp và nông thôn, phát triển nông thôn là nhiệm vụ
quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế xã hội. Bởi vậy phương hướng
phát triển kinh tế nông nghiệp nông thôn trong những năm tới là: “Tạo dựng
cho nông thôn có nền kinh tế phong phú đa dạng đảm bảo phát triển nhanh
vững chắc trong nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa”.
Sự hình thành và phát triển của kinh tế hộ sản xuất đã mang lại
những kết quả to lớn cho nền kinh tế nói chung và lĩnh vực nông nghiệp
nông thôn nói riêng. Trong tình hình hiện nay hộ sản xuất là đơn vị kinh tế
cung cấp hầu hết nông sản cho nền kinh tế quốc dân do vậy phát triển kinh
tế hộ sản xuất với mô hình thích hợp là yêu cầu cấp thiết trong giai đoạn
phát triển kinh tế trước mắt và trong tương lai.
Hiện nay kinh tế nông nghiệp nông thôn phát triển nhanh nhu cầu vốn
cho nền kinh tế hộ gia đình ngày càng lớn đòi hỏi ngân hàng đáp ứng đầy
đủ kịp thời nhu cầu vốn phục vụ sản xuất kinh doanh, song với tính chất
phức tạp của loại hình kinh tế này: Món vay nhỏ, chi phí nghiệp vụ cao, địa
bàn hoạt động rộng, tiềm ẩn rủi ro cao do phụ thuộc yếu tố khách quan
thường xảy ra nên việc đầu tư cho vay hộ sản xuất gặp nhiều khó khăn.
Đây là nguyên nhân làm chậm tốc độ phát triển kinh tế nông nghiệp nông
thôn và là khó khăn cho nhiều chi nhánh Ngân hàng nông nghiệp trong
hoạt động kinh doanh của mình. Bởi vậy với mong muốn đóng góp sức
mình vào sự nghiệp phát triển ngân hàng nông nghiệp nói chung và ngân
hàng nông nghiệp và PTNT Huyện tĩnh gia nói riêng cùng với những gì đã
được học ở trường học viện ngân hàng em đã chọn đề tài:
SVTH: Phan ThÞ Hải Lớp: 30B
2
Khoá luận tốt nghiệp
“ Giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng hộ sản xuất tại NHNNo &
PTNT huyện Tĩnh gia - Thanh Hóa ”
để làm khoá luận tốt nghiệp của mình.
Đề tài này lấy hoạt động cho vay hộ sản xuất làm đối tượng nghiên
cứu và trên góc độ cho vay của NHNo & PTNT huyện Tĩnh gia đối với hộ
sản xuất.
2. Kết cấu của đề tài
Kết cấu của đề tài ngoài phần mở đầu và kết luận bao gồm 3 chương:
Chương 1: Lý luận chung về chất lượng tín dụng Ngân hàng đối với
hộ sản xuất trong nền kinh tế thị trường.
Chương 2: Thực trạng chất lượng tín dụng đối với hộ sản xuất tại
NHNo & PTNT huyện Tĩnh gia - Thanh Hóa.
Chương 3: Giải pháp nhằm nâng cao chất lượng tín dụng hộ sản xuất
tại NHNo & PTNT huyện Tĩnh gia trong thời gian tới.
Nội dung của đề tài này là một vấn đề rất phức tạp cả về lý luận và
thực tiễn. Ngoài ra, việc nghiên cứu, tìm hiểu vẫn còn hạn chế trong thực
tiễn, thời gian nghiên cứu ngắn, phạm vi nghiên cứu còn hẹp do đó sẽ
không tránh khỏi những sai sót, khiếm khuyết. Với mong muốn hoàn thiện
đề tài của mình đáp ứng được những đòi hỏi cả về lý thuyết và thực tiễn,
em rất mong nhận được sự giúp đỡ của các thầy cô, của Ban giám đốc
NHNo & PTNT huyện Tĩnh gia để cho đề tài được hoàn thành.
Em xin chân thành cảm ơn Thầy giáo đã tận tình hướng dẫn cho em,
và toàn thể cán bộ CNVC của NHNo & PTNT huyện Tĩnh gia - Thanh
Hóa nơi em đang công tác đã giúp em hoàn thành khoá luận đề này.
Em xin chân thành cảm ơn !
SVTH: Phan ThÞ Hải Lớp: 30B
3
Khoá luận tốt nghiệp
CHƯƠNG 1
LÝ LUẬN CHUNG VỀ CHẤT LƯỢNG TÍN DỤNG NGÂN HÀNG
ĐỐI VỚI HỘ SẢN XUẤT TRONG NỀN KINH TẾ THỊ
TRƯỜNG
1.1- HỘ SẢN XUẤT TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG
1.1.1- Khái niệm và đặc điểm hộ sản xuất.
1.1.1.1- Khái niệm
Nói đến sự tồn tại của hộ sản xuất trong nền kinh tế, trước hết chúng
ta cần thấy rằng hộ sản xuất không chỉ có nước ta mà còn có ở tất cả các
nước có nền sản xuất nông nghiệp trên thế giới.
Trong một số từ điển chuyên ngành kinh tế cũng như từ điển ngôn
ngữ “Hộ” là tất cả những người cùng sống trong một mái nhà. Nhóm người
đó bao gồm những người cùng chung huyết tộc và những người làm công.
Liên hợp quốc cho rằng: “Hộ là những người cùng sống chung dưới
một mái nhà, cùng ăn chung và có chung một ngân quỹ”.
Trên góc độ Ngân hàng, “Hộ sản xuất” là một thuật ngữ được dùng
trong hoạt động cung ứng vốn tín dụng cho hộ gia đình để làm kinh tế
chung của cả hộ. Hiện nay, trong các văn bản pháp luật ở Việt Nam, hộ
được xem như một chủ thể trong các quan hệ dân sự do pháp luật quy định
và được định nghĩa là một đơn vị mà các thành viên có hộ khẩu chung, tài
sản chung và hoạt động kinh tế chung. Ngày nay hộ sản xuất đang trở thành
một nhân tố quan trọng trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nước và là sự tồn tại tất yếu trong quá trình xây dựng một nền kinh tế đa
thành phần theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Để phù hợp với xu thế phát
triển chung, phù hợp với chủ trương của Đảng và Nhà nước, NHNo &
PTNT Việt Nam ban hành phụ lục số 1 kèm theo quyết định số 499A ngày
2/9/1993, theo đó thì khái niệm Hộ sản xuất được hiểu như sau: “Hộ sản
SVTH: Phan ThÞ Hải Lớp: 30B
4
Khoá luận tốt nghiệp
xuất là đơn vị kinh tế tự chủ, trực tiếp hoạt động sản xuất kinh doanh, là chủ
thể trong mọi quan hệ sản xuất kinh doanh và tự chịu trách nhiệm về kết quả
hoạt động sản xuất của mình”.
1.1.1.2- Đặc điểm của kinh tế hộ sản xuất
- Hộ sản xuất được quyền tự chủ phát triển sản xuất và tự chịu trách
nhiệm về kết quả kinh doanh của mình.Trước đây hộ sản xuất là thành viên
nhận khoán của hợp tác xã mọi việc đều phải tuân thủ theo chỉ đạo của tập
thể thì nay với cơ chế mới của Đảng và nhà nước hộ sản xuất có quyền tự
chủ về công việc của mình.
- Hộ sản xuất chủ yếu hoạt động sản xuất trên quy mô nhỏ, có sức lao
động, có các điều kiện về đất đai. Song hộ sản xuất lại thiếu vốn, thiếu hiểu
biết về khoa học - kỹ thuật, thiếu kiến thức về thị trường nên sản xuất kinh
doanh còn mang nặng tính tự cấp, tự túc. Nếu không có sự hỗ trợ của Nhà
nước và cơ chế chính sách, về vốn thì kinh tế hộ không thể chuyển sang sản
xuất hàng hoá, không thể tiếp cận với cơ chế thị trường.
- Quy mô sản xuất và cơ sở vật chất của các hộ sản xuất ở các vùng,
các khu vực và các tỉnh thành khác nhau có sự chênh lệch nhau đáng kể. Sở
dĩ có sự khác biệt đó một phần là do mỗi vùng, mỗi khu vực có những đặc
điểm riêng về điều kiện địa lý, khí hậu nhưng phần lớn là do sự khác biệt
về tiềm năng kinh tế giữa các vùng cũng như khả năng của bản thân các hộ
sản xuất. Do có sự chênh lệnh lớn về quy mô và cơ sở vật chất giữa các hộ
cũng với sự tồn tại của một số lượng lớn các hộ sản xuất nhỏ lẻ tất yếu sẽ
dẫn đến quá trình tích tụ và tập trung về ruộng đất, cơ sở vật chất kỹ thuật.
Quá trình tích tụ và tập trung này sẽ góp phần giảm bớt tính phân tán và lạc
hậu của kinh tế tiểu nông tạo điều kiện phát triển, mở rộng sản xuất kinh tế
hộ.
- Sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế từ cơ chế tập trung quan liêu bao cấp
sang cơ chế thị trường, kinh tế hộ sản xuất cũng sẽ xuất hiện thêm nhiều
SVTH: Phan ThÞ Hải Lớp: 30B
5
Khoá luận tốt nghiệp
hình thức kinh tế hộ sản xuất khác nhau như: Hộ nhận khoán, hộ nhận thầu,
hộ gia đình là thành viên của Hợp tác xã, nông trường, doanh nghiệp Nhà
nước, tập đoàn sản xuất. Sự xuất hiện của các hình thức tổ chức mới đã góp
phần nâng cao hiệu quả kinh tế hộ sản xuất, tăng thu nhập của hộ. Tuy
nhiên các hình thức tổ chức mới này cũng chịu mức độ rủi ro rất lớn, vì vậy
Nhà nước cần ban hành các chính sách hỗ trợ thích hợp để kinh tế hộ sản
xuất được củng cố và nâng cao vị trí của mình trong tổng thể nền kinh tế
quốc dân. Với những đặc trưng trên, kinh tế hộ sản xuất được coi là nhân tố
quyết định sự chuyển biến mạnh mẽ trong sản xuất nông nghiệp và phát
triển nông thôn.
1.1.3 Vai trò của hộ sản xuất trong nền kinh tế thị trường.
Từ khi NQ 10- Bộ chính trị ban hành “ Đổi mới cơ chế quản lý kinh
tế nông nghiệp ” hộ nông dân được thừa nhận là một đơn vị kinh tế nông
thôn, nhờ đó người nông dân gắn bó với ruộng đất hơn, chủ động đầu tư
vốn để thâm canh, tăng vụ, khai phá thêm hàng ngàn hécta đất mới, vừa đổi
mới cơ cấu sản xuất. Việc trao quyền tự chủ cho hộ nông dân đã khơi dậy
nhiều làng nghề truyền thống, mạnh dạn vận dụng tiến bộ khoa học kỹ
thuật trong sản xuất... Điều đó khẳng định sự tồn tại khách quan của hộ sản
xuất với vai trò là cầu nối trung gian với nền kinh tế, là đơn vị tích tụ vốn,
góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lao động, giải quyết việc làm ở
nông thôn.
Hộ sản xuất có vai trò là chủ thể trong nền kinh tế nói chung và kinh
tế nông thôn nói riêng. Kinh tế nông nghiệp nông thôn muốn phát triển,
muốn hiện đại hoá Nông nghiệp nông thôn thì trước hết hộ sản xuất phải
được trang bị tư liệu sản xuất hiện đại, trang bị những kĩ năng sản xuất tiên
tiến và đặc biệt phải có vốn đầu tư để sản xuất kinh doanh.
Hộ sản xuất góp phần quan trọng trong việc tạo ra sản phẩm Nông -
Lâm - Ngư nghiệp, tạo ra của cải vật chất, làm đa dạng phong phú về
SVTH: Phan ThÞ Hải Lớp: 30B
6
Khoá luận tốt nghiệp
chủng loại sản phẩm, hình thành các thị trường sản phẩm sôi động, tạo nên
động lực thúc đẩy phát triển kinh tế khu vực Nông nghiệp nông thôn.
Hộ sản xuất là thị trường tiêu thụ các sản phẩm công nghiệp, thương
mại dịch vụ như máy móc, trang thiết bị… để phục vụ cho nhu cầu tiêu
dùng và sản xuất nông nghiệp, là nơi cần một lực lượng lao động lớn trong
xã hội. Hộ sản xuất còn có vai trò quan trọng trong việc thực hiện các chủ
trương, đường lối chính sách xoá đói giảm nghèo, chính sách lao động,
chính sách huy động nội lực, chính sách phủ xanh đất trống đồi núi trọc,
chính sách khuyến nông, khuyến lâm… của Đảng và Nhà nước. Những
chính sách này đã đạt được những thành tựu đáng kể, đặc biệt là trong việc
giải phóng sức lao động của nông thôn, khuyến khích người dân phát huy
sức người, sức của để xây dựng quê hương đất nước. Thành tựu nổi bật
nhất trong lĩnh vực Nông nghiệp là chuyển nền nông nghiệp sản xuất tự
cấp, tự túc thành nền nông nghiệp sản xuất hàng hoá với tỉ trọng xuất khẩu
cao, giá trị sản xuất Nông-Lâm - Ngư nghiệp năm sau luôn cao hơn năm
trước.
Hộ sản xuất còn có vai trò quan trọng trong việc củng cố khối liên
minh công nông thể hiện bản chất tốt đẹp của chế độ xã hội chủ nghĩa ở
Việt Nam.
Với những vai trò đó đã đưa kinh tế hộ giữ một vị trí vị trí hết sức
quan trọng trong nền kinh tế.
+ Là cầu nối chuyển cơ cấu kinh tế tự cung sang sản xuất hàng hoá nhỏ.
+ Là đơn vị cơ bản để phân công lao động, tiếp nhận khoa học kỹ
thuật, bảo tồn và phát triển kinh nghiệm truyền thống.
Từ những vị trí trên đòi hỏi nhà nước cần phải có những chính sách
đầu tư một cách thoả đáng, có như vậy mới khai thác được ngồn lực sẵn có
trong nông thôn, từng bước đư nông thôn đi lên.
SVTH: Phan ThÞ Hải Lớp: 30B
7
Khoá luận tốt nghiệp
1.2. TÍN DỤNG NGÂN HÀNG ĐỐI VỚI HỘ SẢN XUẤT:
1.2.1. Khái niệm và đặc điểm tín dụng Ngân hàng:
- Khái niệm: Tín dụng là sự chuyển nhượng tạm thời một lượng giá
trị từ người sở hữu sang người sử dụng và sau một thời gian nhất định được
quay trở lại người sở hữu một lượng giá trị lớn hơn ban đầu.
Trong quan hệ tín dụng của Ngân hàng đối với kinh tế hộ sản xuất thì
Ngân hàng là người chuyển nhượng tạm thời một lượng giá trị (người cung
ứng vốn - người cho vay), còn hộ sản xuất là người (nhận cung ứng vốn -
người đi vay). Sau một thời gian nhất định hộ sản xuất trả lại số vốn đã
nhận từ Ngân hàng, số vốn hoàn trả lại lớn hơn số vốn ban đầu (phần lớn
hơn gọi là lãi).
- Đặc điểm của tín dụng ngân hàng đối với hộ sản xuất
- Vốn cho vay hộ sản xuất thường có chi phí cao. Đó là những món
vay nhỏ, phân tán và đặc biệt là hay bị rủi ro do thiên tai hạn hán, dịch
bệnh, giá cả các mặt hàng nông sản thường xuyên biến động. Trong khi đó
chính phủ chưa có chính sách trợ giá cụ thể đẻ khuyến khích cho người
nông dân.
- Vốn đầu tư cho hộ sản xuất chủ yếu là vốn trung và dài hạn vì chủ
yếu để đầu tư chuyển dịch cơ cấu cây trồng vật nuôi và đa dạng hoá sản
phẩm trong nông nghiệp nông thôn
- Vốn cho vay hộ sản xuất thường qui định thời gian cho vay theo chu
kỳ sản xuất cây trồng vật nuôi. nguồn thu nhập chínhcủa hộ là từ sản phẩm
thu hoạc đem bán trên thị trường.
1.2.2. Vai trò của tín dụng Ngân hàng đối với hộ sản xuất:
Trong nhiều năm qua kể từ khi thành lập Ngân hàng quốc gia Việt
Nam (5/1951) cho đến nay dù nước ta đã trải qua những giai đoạn khó khăn
nhưng Nhà nước luôn chú trọng đến việc hỗ trợ vốn cho đồng bào ở các
vùng nông thôn, đảm bảo phát triển kinh tế gia đình cũng như phát huy
SVTH: Phan ThÞ Hải Lớp: 30B
8
Khoá luận tốt nghiệp
tiềm năng của hộ sản xuất trong việc cung cấp lương thực, thực phẩm đó là
những sản phẩm thiết yếu cho xã hội.
Ngày nay, Ngân hàng luôn đóng một vai trò quan trọng trong quá
trình phát triển của nền kinh tế nói chung và phát triển kinh tế hộ sản xuất
nói riêng. Sau đây là một số vai trò chủ yếu của tín dụng Ngân hàng trong
việc phát triển kinh tế hộ sản xuất.
- Đáp ứng nhu cầu vốn cho hộ sản xuất để duy trì quá trình sản
xuất liện tục, góp phần đầu tư phát triển nền kinh tế:
Trong nền kinh tế thị trường, tại một thời điểm nhất định, hiện tượng
tạm thời thừa thiếu vốn xảy ra đối với các tổ chức kinh tế nói chung và đối
với hộ sản xuất nói riêng. Hoạt động đầu tư tín dụng Ngân hàng cho hộ sản
xuất đã góp phần điều hòa vốn cho toàn bộ nền kinh tế quốc dân, đáp ứng
nhu cầu về vốn cho hộ sản xuất, tạo điều kiện cho hộ sản xuất được liện
tục, tránh tình trạng lao động không có việc làm do thiếu đối tượng và công
cụ lao động.
Các hộ sản xuất ngày nay chỉ chuyên môn hóa sản xuất các loại nông
phẩm, hàng hóa có lợi nhất và họ loại dần các loại nông phẩm sản xuất theo
kiểu tự cung, tự cấp. Các hộ sản xuất bán cho xã hội những sản phẩm họ
sản xuất ra, đồng thời họ mua từ thị trường những hàng hóa mà họ cần. Để
đạt được điều đó các hộ sản xuất cần nhiều vốn để mua vật tư, đổi mới kỹ
thuật, mua sắm máy móc thiết bị, trong khi đó vốn tự có của các hộ sản
xuất còn rất hạn chế cho nên các hộ rất cần đến sự giúp đỡ của Ngân hàng
để mở rộng sản xuất.
Xét trên khía cạnh khác cũng có tính cạnh tranh các hộ sản xuất chưa
thu hoạch sản phẩm chưa có hàng hóa bán thì chưa có thu nhập nhưng họ
lại cần tiền để trang trải chi phí sản xuất, mua sắm đổi mới công cụ sản
SVTH: Phan ThÞ Hải Lớp: 30B
9
Khoá luận tốt nghiệp
xuất. Trong trường hợp này các hộ sản xuất cần có sự giúp đỡ của Ngân
hàng để có đủ vốn duy trì sản xuất được liên tục.
Như vậy, có thể khẳng định rằng tín dụng Ngân hàng có vai trò cực
kỳ quan trọng đáp ứng nhu cầu vốn cho hộ sản xuất để phát triển kinh tế
nông nghiệp nông thôn nước ta hiện nay.
- Thúc đẩy quá trình tập trung vốn trong nền kinh tế:
Xuất phát từ đặc điểm luân chuyển vốn trong nền kinh tế, luôn luôn
nảy sinh hiện tượng có một bộ phận vốn tạm thời nhàn rỗi đồng thời ở nơi
khác lại có nhu cầu cần thiết phải bổ xung thêm vốn. Việc giải quyết mâu
thuẫn thừa và thiếu vốn là yêu cầu đòi hỏi khách quan của quá trình tái sản
xuất. Đòi hỏi phải có một tổ chức làm chức năng phân phối vốn từ nơi thừa
đến nơi thiếu vốn. Ngân hàng là trung gian để thu hút vốn trong nền kinh tế
và thực hiện chức năng này.
Những năm gần đây do chính sách mở cửa nền kinh tế Nhà nước đã
huy động của kiều bào nước ngoài, các tổ chức quốc tế, các công ty nhà
nước và tư nhân ở nước ngoài để đầu tư vào việc xây dựng và phát triển
kinh tế ở nông thôn. Bên cạnh đó Ngân hàng có chính sách thích đáng và
đa dạng hóa các hình thức tổ chức huy động vốn ở các vùng dân cư do đó
đã khai thác được nguồn vốn tiềm tàng trong dân cư lúc nhàn rỗi để phục
vụ cho việc phát triển kinh tế nông nghiệp và nông thôn.
Như vậy, các NHTM với tư cách là một trung gian tài chính, là cầu
nối giữa tiết kiệm và đầu tư đã thúc đẩy quá trình tập trung vốn, tập trung
sản xuất trên cơ sở đó góp phần tích cực vào quá trình vận động liên tục
của nguồn vốn.
- Tín dụng ngân hàng thúc đẩy hộ sản xuất tiếp cận và mở rộng sản
xuất hàng hóa:
Một trong những đặc điểm quan trọng của hộ sản xuất là thường
mang tính gia đình, các thành viên trong hộ thường có quan hệ huyết thống.
SVTH: Phan ThÞ Hải Lớp: 30B
10
Khoá luận tốt nghiệp
Chịu ảnh hưởng nặng nề của đặc điểm này các hộ sản xuất thường quen với
phương thức sản xuất tự cung, tự cấp. Mọi sản phẩm làm ra chỉ để phục vụ
cho chính bản thân họ, ngoài ra còn một yếu tố nữa khiến cho hộ sản xuất
không có khả năng tiếp cận với nền kinh tế hàng hóa đó là sự hạn chế về
vốn. Với khả năng vốn tự có hạn hẹp các hộ sản xuất chỉ có khả năng tổ
chức sản xuất với quy mô nhỏ, chỉ đáp ứng tiêu dùng của bản thân họ mà
không thúc đẩy sản xuất kinh doanh phát triển.
Cùng với việc mở rộng đầu tư tín dụng cho hộ sản xuất, Ngân hàng
đã tạo một bước chuyển hướng quan trọng trong phương thức sản xuất của
hộ. Khi được Ngân hàng đầu tư tín dụng, hộ sản xuất phải hạch toán kinh tế
sao cho vốn vay được sử dụng có hiệu quả nhất nhằm thu được lợi nhuận
đủ lớn để có thể hoàn trả cả vốn và lãi cho Ngân hàng. Muốn vậy hộ sản
xuất phải nghĩ tới thị trường để tiêu thụ sản phẩm thì mới thu được lợi
nhuận cao. Chính quá trình bán hàng trên thị trường đã giúp hộ sản xuất
hình thành những biện pháp tốt nhất để tiếp cận và thích nghi với thị trường
như nâng cao chất lượng sản phẩm, thay đổi các loại cây trồng vật nuôi cho
phù hợp với nhu cầu thị trường, cải tiến cách thức sản xuất giảm chi phí sản
xuất để thu được hiệu quả cao nhất.
Như vậy, với sự tài trợ vốn của tín dụng Ngân hàng thì sản phẩm của
hộ sản xuất sẽ trở thành hàng hóa làm tăng nguồn hàng hóa trên thị trường.
Mặt khác nhờ có vốn tín dụng ngân hàng các hộ sản xuất có thể mở rộng
quy mô sản xuất, nhờ đó tính chất sản xuất cũng được tăng lên.
- Tín dụng Ngân hàng góp phần hạn chế nạn cho vay nặng lãi ở
nông thôn.
Sản xuất nông nghiệp thường mang tính thời vụ cao nên tại thời điểm
chưa thu hoạch nông phẩm, chưa có hàng hóa để bán thì người nông dân
thường ở trong tình trạng thiếu thu nhập để đáp ứng nhu cầu chi tiêu tối
SVTH: Phan ThÞ Hải Lớp: 30B
11